BELEIDSPROGRAMMA 2013 Veilig en voortvarend voorsorteren
1.
Context
1.1 Overheidsbeleid In politieke zin is 2012 hard op weg om het roerigste jaar in de geschiedenis van de sector VVT te worden. In juni 2011 werd door de staatssecretaris beleidsmatig invulling gegeven aan het regeer- en gedoogakkoord van september 2010.1 Naast de afkondiging van overheveling begeleiding naar de WMO en de invoering van de NHC werd bij wege van de verhoging van de ZZP tarieven en de verhoging van de contracteerruimte financiële ruimte aan de langdurige zorgsector geboden met als doel extra personeel te kunnen opleiden en aannemen. Hiertoe werd conform de eis van de minister op 6 september 2011 een bestuurlijk convenant 2 afgesloten dat leidend was voor de zorginkoop 2012. Bij dit convenant waren zowel de zorgverzekeraars, de werkgevers in de zorg als de beroepsverenigingen betrokken. Voor de zorginkoop 2012 werden deze de door de overheid ter beschikking gestelde convenantsgelden op last van de zorgkantoren in december 2011 door het veld vertaald in plannen van aanpak met zo snel mogelijk renderende investeringen resulterend in een kwantitatieve toename van (kwalitatief beter opgeleide) medewerkers. De goedgekeurde plannen zijn vanaf 2012 door de zorgaanbieders in werking gezet. Cicero Zorggroep heeft een 13 tal plannen van aanpak voorgelegd aan het zorgkantoor (CZ); het zorgkantoor heeft hiermee ingestemd. De looptijd van deze plannen varieert van 1 tot 3 jaar. Per 1 augustus 2012 heeft Cicero de voortgang van de plannen aan het zorgkantoor gerapporteerd. Op basis van deze voortgangsrapportage zijn in het bestuurlijk overleg in september 2012 de gelden voor 2012 definitief toegekend. Het is nog niet duidelijk of er voor 2013 nieuwe of aangepaste plannen moeten worden ingediend; de verwachting is dat dit niet het geval zal zijn, maar dat de financiële impuls de komende jaren via de tarieven zal wordt afgebouwd. Dat betekent dat de plannen, waarvan een aantal een doorlooptijd kennen tot en met 2014, worden voortgezet, maar geen nieuwe plannen meer ontwikkeld worden. Op basis van de nieuwe ramingen van het Centraal Planbureau (CPB) stond het kabinet op 1 maart 2012 voor de opdracht minimaal 9 miljard euro extra te bezuinigen zodat Nederland in 2013 kan voldoen aan de Europese begrotingseis dat het overheidstekort niet boven de 3 procent uitkomt. Na 7 weken onderhandelen werd op 21 april 2012 bekend gemaakt dat de onderhandelingen in het Catshuis over de begroting 2013 respectievelijk de bezuinigingsmaatregelen tussen regeringspartijen VVD en CDA en gedoogpartij PVV waren mislukt. Het mislukken van het Catshuisberaad zorgde voor een kabinetscrisis en het einde van het kabinet Rutte. De bezuinigingsopdracht werd vervolgens direct opgepakt door Tweede Kamer partijen VVD, CDA, D66, ChristenUnie en GroenLinks en resulteerde op 26 april 2012 in het zogenoemde Lente-akkoord. Onderdeel van het Lente-akkoord was verdere hervorming van de AWBZ; de meest in het oog springende maatregel hierin was het beleid dat ZZP 1 t/m 3 vanaf 1 januari 2013 niet meer geïndiceerd mochten worden voor zorg met verblijf en dus aangewezen zouden 1 2
Programmabrief Langdurige Zorg Convenant intensiveringsmiddelen
Cicero Zorggroep Beleidsprogramma 2013
2
zijn op extramurale zorg. Onder meer door ActiZ werd daarop een actieve lobby in gang gezet met als belangrijkste inzet een zorgvuldig invoeringstraject, met bijzondere aandacht voor ZZP 3. De Raad van Bestuur is naar aanleiding van het Lente-akkoord direct in gesprek gegaan met het managementteam van Cicero en de directie van Cicero Thuis om de ontwikkelingen te kunnen doorvertalen naar strategisch beleid voor de komende periode. Uitgangspunten zijn naast het behouden van een solide financiële basis van Cicero Zorggroep en Cicero Thuis BV, minimaal gelijkblijvende, op aangewezen onderdelen verbeterde kwaliteit van zorg en excellent werkgeverschap. De demissionaire status van het kabinet zorgde tevens voor het controversieel verklaren van onderhanden regelgeving (Wet cliëntenrechten zorg en de Beginselenwet zorginstellingen), de uitvoering van de AWBZ door zorgverzekeraars per 1 januari 2013 en de overheveling van de extramurale begeleiding naar de WMO (gemeenten) per 1 januari 2013. De stapsgewijze invoering van de NHC (scheiden wonen en zorg) en de overheveling van de GRZ werden niet controversieel verklaard. Op 12 september jl. leidden de Tweede Kamer verkiezingen tot een uitslag waarbij VVD (41 zetels) en PvdA (38 zetels) gezamenlijk een meerderheid behaalden. Op 20 september gingen de informateurs Bos en Kamps aan de slag. Ten aanzien van de begroting 2013 was, in afwachting van de resultaten van de kabinetsformatie en een nieuw Regeerakkoord, op Prinsjesdag de lijn van het Lente-akkoord gevolgd. Op 28 september maakte de minister bekend dat indicering voor ZZP3 tot 1 januari 2014 mogelijk bleef. Hiermee kreeg de sector een jaar meer tijd om zich voor te bereiden op de verschuivingen in zorgzwaarte (zowel intra- als extramuraal). Op 29 oktober 2012 presenteerden VVD en PvdA hun Regeerakkoord “Bruggen slaan”; op 5 november jl. heeft Koningin Beatrix vervolgens het kabinet Rutte-Asscher beëdigd. Dit kabinet bestaat uit 13 ministers (7 VVD, 6 PvdA) en 7 staatssecretarissen. Minister Schippers blijft het ministerie van VWS aansturen met de heer M. Van Rijn als staatssecretaris op dit departement. Het recente Regeerakkoord heeft forse gevolgen voor zowel de huidige intramurale AWBZ zorg als de huidige extramurale WMO en AWBZ zorg en zal de koers van Cicero Zorggroep en Cicero Thuis BV voor de komende jaren fors beïnvloeden. Zo verdwijnen op termijn cliënten met een ZZP 1 t/m 4 volledig uit de intramurale setting, waarmee het einde in zicht komt van de traditionele verzorgingshuiszorg. Voor ZZP 1 en 2 is dat al effectief per 1 januari 2013, ZZP 3 volgt per 1 januari 2014, ZZP4 per 2016. In de extramurale zorg worden de aanspraken binnen de WMO fors beperkt; huishoudelijke hulp komt in principe vanaf 2014 voor nieuwe en per 2015 voor bestaande cliënten inkomensafhankelijk voor eigen rekening van de burger en vooralnog is het plan dat de gemeenten volledig verantwoordelijk worden voor activiteiten op het gebied van ondersteuning, begeleiding en verzorging. Staatssecretaris Van Rijn is momenteel in gesprek met de brancheorganisaties in de langdurige zorg gezien de zware opgaven die deze sectoren de komende jaren voor de boeg hebben. In zijn totaliteit is betreft het een Cicero Zorggroep Beleidsprogramma 2013
3
bezuinigingsoperatie van 1,7 miljard in de thuiszorg en 1,1 in de huishoudelijke huishoudelijke hulp. In deze nieuwe werkelijkheid dient de zorgverlening van Cicero Zorggroep aan intramurale cliënten met ZZP 5 t/m 10 verantwoord vormgegeven te worden en voorts zal er binnen Cicero Thuis ten aanzien van de zorg aan huis eveneens heroriëntatie op het productenaanbod moeten plaatsvinden. Een strategische herijking is aangewezen, waarbij een aantal what-if scenario’s opgemaakt moeten worden, resulterend in een gefaseerd draaiboek dat op geleide van de ontwikkelingen en de financiële impact daarvan op elk gewenst moment kan worden ingezet. De feitelijke vertaling en planning van de in het Regeerakkoord opgenomen koers zal bepalend zijn voor het tempo waarin binnen de sector en binnen Cicero Zorggroep uitvoering gegeven moet worden aan de verschillende scenario’s. 1.2 Resultaten beleidsprogramma 2012 Het, in januari 2012 op grond van de toegevoegde effectuering van de convenantsplannen bijgestelde, beleidsprogramma 2012 is nagenoeg volledig conform de voornemens afgerond. Sinds april is de extramurale zorg ondergebracht in Cicero Thuis BV, die dit jaar met een positief financieel resultaat kan afsluiten. Als reeds vermeld is de Raad van Bestuur naar aanleiding van het Lente-akkoord en vervolgens het Regeerakkoord 2012 direct in gesprek gegaan met het managementteam en de directie van Cicero Thuis om de ontwikkelingen te kunnen doorvertalen naar strategisch beleid voor de komende periode. Hierbij zullen verschillende scenario’s uitgewerkt worden; een en ander zal medio 2013 resulteren in een uitgewerkt plan van aanpak voor zowel de intra- als de extramurale zorg die Cicero Zorggroep en Cicero Thuis BV leveren. Binnen Cicero Zorggroep is met ingang van 2012 gestart met een nieuwe overleg- en besluitvormingsstructuur en is er met ingang van het eerste kwartaal gestart met managementreviews over alle domeinen. De Ondernemingsraad heeft vormgegeven aan het modern medezeggenschap en is na de verkiezingen in de nieuwe samenstelling gestart. De convenantsplannen liggen goed op schema en de prijsopslagen 2012 zijn adequaat gebleken. Het zorgkantoor heeft de betreffende budgetonderdelen in het bestuurlijk overleg van september nagenoeg volledig toegekend. 3 De financiële ratio’s zijn onverkort gerealiseerd. Inhoudelijk betekent dit onder meer realisatie van de gewenste deskundigheidsbevordering van medewerkers en de installatie van de VVAR. Het Cizo traject is van start gegaan om nieuwe medewerkers vanaf het begin te binden en boeien. De deelname aan de academische werkplaats werd geconcretiseerd in het Nurses on the Move traject. 3
Prijsopslag Zorg Dichtbij EMZ was maximaal 3%, waarvan 2,75% toegekend, overige prijsopslagen zijn volledig toegekend.
Cicero Zorggroep Beleidsprogramma 2013
4
Voorts zijn in 2012 een aantal meerjarenplannen (Kwaliteit en veiligheid, ICT, vastgoed) ontwikkeld, of is met de uitwerking daarvan gestart (P&O, Facilitair); de daarin voor 2013 voorziene doelstellingen en activiteiten zijn geïntegreerd in het beleidsprogramma 2013. De externe (her)audits ten behoeve van het HKZ certificaat voor fase 2 (door KIWA) en het Keurmerk Palliatieve Zorg (door Perspekt) zijn met een mooi resultaat afgesloten. Op enkele onderdelen van de beleidsagenda 2012 is temporisering ontstaan; deze zijn voor 2013 herijkt en waar nodig opnieuw opgenomen. Bij de tussentijdse evaluatie werd reeds bepaald dat het thema hospitality doorgeschoven werd naar 2013. Inmiddels zijn er wel verkennende gesprekken gevoerd met aanbieders van hospitalityconcepten, zodat er dit jaar nog een keuze gemaakt kan worden. Het ECD traject heeft enige vertraging opgelopen doordat ontwikkelingspartner Qurius in september in betalingsmoeilijkheden verkeerde en werd overgenomen door Prodware. Na een time out van een aantal weken verkreeg de Raad van Bestuur eind oktober voldoende garantstelling van Prodware om te besluiten het traject met Qurius te hervatten. Alle geplande activiteiten van de stuur- en werkgroepen zijn direct weer opgepakt en worden volgens plan uitgevoerd. De introductiescholing van de prospectieve risico analyse (SAFER methodiek) wordt uitgevoerd in het eerste kwartaal van 2013. Het ziekteverzuimreductietraject dat samen met Falke en Verbaan is uitgewerkt, is zodanig voorbereid dat de uitvoering per 1 januari 2013 kan starten. Ten aanzien van de optimalisatie van de dienstverlening van P&O is in 2012 een herinrichtingsvoorstel uitgewerkt, dat met positief advies van de Ondernemingsraad in 2013 wordt geëffectueerd. 1.3 Kaderbrief 2013 In augustus 2011 publiceerde de Raad van Bestuur de Kaderbrief 2013 en gaf daarmee de gebruikelijke aftrap voor het jaarlijkse begrotingsproces. De inhoud van de programmabrief en de zorginkoopvoorwaarden voor zijn hierin reeds uiteengezet en worden op deze plaats niet herhaald. Bij het verschijnen van de kaderbrief was slechts een deel van de risico’s bekend (niet behalen prijsopslagen zorginkoop, verdwijnen ZZP 1 t/m3); op dit moment is er weer een actuelere werkelijkheid: het verdwijnen van ZZP 1 t/m 4 uit de intramurale setting, de omvorming van de AWBZ tot een “rompwet” voor cliënten vanaf ZZP 5 en een forse beperking van de aanspraken binnen de WMO. 1.4 Veilig en voortvarend voorsorteren Was het thema “Veilig en voortvarend voorsorteren” in augustus al door de RvB geduid als leidend voor de begroting en het beleidsprogramma 2013, de nadien verder toegenomen politieke onzekerheden en financiële risico’s versterken dit motto. Als aangegeven in de kaderbrief is er een noodzaak om deze onzekerheden en risico’s te concretiseren voor Cicero Zorggroep, beheersmaatregelen te treffen, negatieve effecten te beperken en kansen te grijpen. Voortvarend voorsorteren impliceert het uitwerken van diverse scenario’s, zodat Cicero Zorggroep in en na 2013 een solide kwalitatieve en financiële basis behoudt voor vriendelijke, vertrouwde en vakkundige intra- en extramurale zorgverlening.
Cicero Zorggroep Beleidsprogramma 2013
5
Dit voorsorteren (en het indien noodzakelijk effectueren van nieuw beleid) zal op een veilige wijze plaatsvinden. Daarbij is het begrip veilig in al haar betekenissen van toepassing. Cliënten en medewerkers hebben vertrouwen in en verwachtingen van Cicero Zorggroep, gebaseerd op de bestaande zekerheden. Deze zekerheden vloeien voort uit een stabiele financiële organisatie die adequate kwalitatief verantwoorde en veilige zorg biedt. De Raad van Bestuur wil hiervoor garant blijven staan en ervoor zorg dragen ondanks de financiële taakstellingen waarmee Cicero Zorggroep zich geconfronteerd ziet. De nadere uitwerking van veilig en voortvarend voorsorteren strekt zich dan ook uit over alle domeinen: Strategie & Organisatie, Cliënt, Kwaliteit & Veiligheid, Personeel en Financiën.
Cicero Zorggroep Beleidsprogramma 2013
6
2.
Beleidsagenda Cicero Zorggroep 2013
2.1 Herkomst beleidsdoelstellingen 2013 De beleidsagenda 2013 (zie uitklapvellen) is op basis van de pijlers uit het strategisch meerjarenbeleid gedestilleerd uit door het MT vastgestelde meerjarenplannen, besluiten van RvB, MT en stuurgroepen, de aangescherpte zorginkoop- eisen voor 2013, voortzetting van convenantsplannen conform de planning, de aan de begroting van Cicero Thuis BV gekoppelde doelstellingen en de geschetste (externe) ontwikkelingen. De beleidsagenda laat zich terugvoeren op 13 Cicero brede hoofddoelstellingen, verspreid over de vijf bekende domeinen. De herkomst van de doelstellingen is in het schema geëxpliciteerd. Bij het opstellen van het beleidsprogramma 2013 zijn voorts per doelstelling en daaronder gerubriceerde thema’s en subdoelstellingen nadrukkelijk de bijbehorende risico’s in kaart gebracht en gewogen. 2.2 Risico’s, kansen en onzekerheden Ten aanzien van de domeinen zijn de risico’s, kansen en onzekerheden voor 2013 als volgt in kaart gebracht: 2.2.1 Domein Strategie & Organisatie Het veilig en voortvarend voorsorteren in de vorm van een herijkt uitgewerkt strategisch plan van aanpak, resulterend in een concreet draaiboek is een conditio sine qua non. Het grootste risico bij het ontbreken van adequate scenario’s is dat Cicero zorggroep in een reactieve stand raakt en niet langer in staat is om zelf koers te bepalen en te sturen. Dit risico is uiteraard zeer hoog. Procesoptimalisatie en optimalisatie van stuurinformatie zijn hierbij belangrijke randvoorwaarden. 2.2.2 Domein Cliënt Risicobeheersing van agressie en geweld in al zijn vormen is in toenemende mate noodzakelijk, omdat het een algemeen maatschappelijk gegeven is dat het risico op incidenten en calamiteiten waarbij cliënten de/of medewerkers betrokken zijn, toeneemt. Incidenten en calamiteiten kunnen tevens leiden tot onoverzienbare imagoschade. Dat heeft enerzijds te maken met verruwing van de maatschappij en de economische crisis en anderzijds met de constatering dat er in de (potentiële) cliëntpopulatie van Cicero sprake is van toenemende gedrags-(GGZ grondslag) en PG-problematiek. In 2012 zijn hiertoe de nodige protocollen en escalatieprocedures geïntroduceerd; de implementatie hiervan geschiedt onder meer door scholingsprogramma’s in het kader van het convenant en vanuit de kaders van de Inspectie SZW en de IGZ ter zake. Productiviteitsverhoging, efficiëntie en reductie van administratie leveren meer cliëntgebonden aandacht op. De realisatie van een ECD, efficiënt en motiverend roosteren en de introductie van zorg op afstand kunnen hier waardevolle bijdragen aan leveren. Omdat de met deze innovatieve trajecten gemoeide investeringen op onderdelen zijn ondergebracht in de te behalen prijsopslagen zorginkoop 2013, zit hierin een potentieel financieel risico besloten, indien de realisatie niet of slechts gedeeltelijk plaatsvindt.
Cicero Zorggroep Beleidsprogramma 2013
7
2.2.3 Domein Kwaliteit & Veiligheid In dit domein zijn de risico’s beperkt. Vanuit het HKZ normenkader ligt er een nadrukkelijke opgave in de aantoonbare implementatie van de prospectieve risico analyse methodiek SAFER. Voorafgaand aan het effectief inzetten van deze methode is het noodzakelijk alle kritische processen (per domein) te duiden. Het bij de heraudit in het najaar van 2013 niet aantoonbaar werken met prospectieve analyses kan een kritische tekortkoming opleveren. Binnen Cicero Thuis BV zal in de periode mei-juli de initiële HKZ audit plaatsvinden; het niet halen van het accreditatiebewijs is een hoog risico ten aanzien van de zorginkoop, maar zal zich naar verwachting niet voordoen. 2.2.4 Domein Personeel De ziekteverzuimtargets voor 2013 zijn clusterspecifiek. In 2012 heeft Cicero Zorggroep de reductie een extra impuls gegeven door onder meer een andere aanpak te introduceren. De cijfers over het derde kwartaal 2012 zijn bemoedigend. Het huidige relatief hoge percentage blijft echter een bedrijfsrisico vormen. Cicero Thuis BV heeft een specifieke opgave in het plannen van de opleidingsbehoefte en het bijscholen van voorbehouden handelingen van haar medewerkers. Het in gebreke blijven hierin brengt risico’s op incidenten en calamiteiten waarbij cliënten de/of medewerkers betrokken zijn met zich mee, en daarmee potentiële imagoschade. 2.2.5 Domein Financieel & Productie Ten aanzien van financiële beheersbaarheid onderkent Cicero Zorggroep dat diverse ontwikkelingen risico’s met zich mee (kunnen) brengen. Het betreft onder meer: Effecten van extramuraliseren ZZP 1 t/m 4 op zorgzwaarte (personeel) en vastgoed; Scherpe zorginkoopeisen, overgang zorginkoop naar zorgverzekeraars; Uitvoering van voorgenomen (nieuwbouw)plannen; Overheveling van geriatrische revalidatiezorg naar de Zorgverzekeringswet, declareren in DBC’s; Overheveling van de functies ondersteuning, begeleiding en verzorging naar de WMO, beperking van de aanspraken WMO (huishoudelijke hulp); Verhoging van de Normatieve Huisvestingscomponent (NHC). Concreet betekent dit dat Cicero Zorggroep voor 2013 rekening houdt met de volgende risico’s: Risico van niet door productieafspraak afgedekte (over)productie Invloed van de diverse bouw- en renovatieplannen op de vermogenspositie Invloed van de bedrijfseconomische waardering van het vastgoed als gevolg van de extramuralisering van ZZP 1 t/m 4 (impairmenttoets). Het niet of slechts gedeeltelijk behalen van prijsopslagen uit de zorginkoop Investeringen in ICT (Q-Zorg) in relatie tot functioneren van het systeem.
Cicero Zorggroep Beleidsprogramma 2013
8
Ten aanzien van investeringen in (nieuw)bouw, renovatie en ICT worden de effecten met de gekozen projectaanpak permanent bewaakt en door fasering van de investeringen gereduceerd. Marktwerking en arbeidsmarktbeleid blijven permanente aandachtspunten. Om de mogelijke risico’s op korte en lange termijn te kunnen opvangen streeft Cicero Zorggroep er onverkort naar te beschikken over voldoende reserves en daarmee over een solvabiliteit van 25%.
Cicero Zorggroep Beleidsprogramma 2013
9