Tref. 4 Werkgroep Agressie en Geweld voortvarend

Tref.

Trefpunt magazine

11

24

36

september 2010 | 39e jaargang

4 Werkgroep Agressie en Geweld voortvarend aan de slag

7 Ziekenhuizen maken sterftecijfers openbaar 15 Kindermishandeling beter bespreekbaar 16 Maatschap in beeld: chirurgie 27 Ziekenhuisbibliotheek: veertig jaar gratis leesplezier

Najaar ‘10

Redactioneel Transparant We worden als ziekenhuis steeds ‘transparanter’. De digitale snelweg is daar voor een belangrijk deel debet aan. Het aantal webpagina’s en websites over het ziekenhuis groeit. Ook de informatiestroom naar buiten neemt toe. De afdeling PR & C zet sinds kort de eigen persberichten, nieuwsitems, filmpjes en andere media-aandacht op Twitter. Een hyvespagina is er al, we zijn bezig met LinkedIn, en ook de eigen website wordt voortdurend uitgebreid en aangevuld. Persberichten over Lievensberg, die tot voor kort alleen en op papier in regionale bladen verschenen,

Colofon

duiken op in nieuwsportals op het web. En van sommige heeft de afdeling PR & Communicatie nog nooit gehoord. We doen verwoede pogingen om al die digitale vermel-

Trefpunt Magazine verschijnt 3 x per jaar

dingen bij te houden. Op de afdeling worden diverse

(oplage 2.200)

websites gescand. Daarnaast proberen we inzicht te krij-

Redactie:

PR & Communicatie

gen in wat er over het ziekenhuis aan cijfer-, vergelijkings-

Teksten o.a:

Jody van Boven

en ander informatiemateriaal wordt gepubliceerd.

Marianne Chapelier

Hoe transparant wil en kun je zijn vandaag de dag? Neem

Dick Krabbendam

nu de sterftecijfers in ziekenhuizen, die sinds juli openbaar

Elma Gortworst

zijn. “De cijfers zijn niet geschikt om ziekenhuizen met

Bart Verhaeghe de Naeyer

elkaar te vergelijken”, zegt Ella van Koeveringe, stafme-

Petra Verdult

dewerkster Bureau Kwaliteit, Innovatie & Veiligheid, in

Meta Vrijhoef

een interview in Trefpunt. “Het gaat om absolute getallen:

Fotografie:

Jannie van Kampen

hoeveel patiënten zijn er overleden ten opzichte van het

Mitch fotografie

aantal opgenomen patiënten.” Maar in de media, en op al

en anderen

die verschillende webpagina’s, zal zo nu en dan toch een

Vormgeving

vergelijking opduiken.”

en druk

DWD, Roosendaal

Transparanter wil ook de Raad van Toezicht zijn. De leden

Redactieadres

Postbus 135

van de Raad zijn er, kijken mee, maar waren tot nu toe

4600 AC Bergen op Zoom

weinig in beeld. Daar komt verandering in. In deze editie

Telefoon

0164 – 278 732

van Trefpunt leest u meer over de Raad en in het decem-

DECT

1149

ber nummer stellen enkele leden zich aan u voor.

e-mail

[email protected]

Ook de maatschap Chirurgie doet in deze Trefpunt een

internet:

www.lievensbergziekenhuis.nl

boekje open. Met de komst van drie jonge specialisten is het team klaar voor de toekomst. Chirurgie biedt nu de nieuwste behandelmogelijkheden.

SIP (Signalering, Interventie en Preventie kindermishandeling) probeert iets aan de

Soms is het goed om zaken boven water te halen en

situatie te doen.

in de spotlights te zetten. Jaarlijks zijn naar schatting

Om helder te krijgen wat nu eigenlijk een nurse practitioner doet, interviewde Tref-

150.000 kinderen het slachtoffer van kindermishande-

punt Gerda de Waard, sinds kort nurse practitioner orthopedie. Kortom, Trefpunt

ling. Inderdaad naar schatting, want het komt nog veel te

heeft weer veel te vertellen. En o ja, de digitale versie van deze editie vindt u op

vaak voor dat mishandelingen niet worden opgemerkt of

www.lievensbergziekenhuis.nl.

herkend. Pedagogisch medewerker Doret Rovers vertelt in Trefpunt: “Soms heb je het gevoel dat er iets niet klopt.

Elma Gortworst

Maar de vraag is: wat doe je hier mee?” De werkgroep

PR & Communicatie

2

Van de Raad van Bestuur…

In het eerste Trefpunt in 2010 is Ton Ruikes in zijn voorwoord ingegaan op verschillende

verlenen. De toename van de zorgvraag en de

ontwikkelingen, beleidsdoelstellingen, organisatieveranderingen etc. Inmiddels zijn wij al

inzet van nieuwe behandelingen met de daarbij

weer enige maanden verder… Wij liggen goed op koers met de nieuwe organisatiestruc-

behorende kosten kan niet uitsluitend de verant-

tuur. Benoemingen hebben plaatsgevonden, maar ook de uitrol van de organisatiewijzi-

woordelijkheid zijn van de zorgverlener (ziekenhuis

ging achter de schermen, onder meer bij Planning & Control, verloopt goed. Dit brengt

en medisch specialist). De ontwikkeling van de

mij tot de beschouwing dat de ontwikkelingen die wij zelf als ziekenhuis nastreven steeds

zorgvraag bij de patiënten en van behandelmoge-

in een groter geheel gezien dienen te worden.

lijkheden is een maatschappelijke verantwoordelijkheid. En deze zullen - en dat is zeker geen nieuws

Met dat ‘groter geheel’ bedoel ik de sociaal-eco-

- in de komende jaren alleen maar blijven stijgen.

nomische en politieke ontwikkeling van ons land.

Het is te kort door de bocht van de overheid om te

En daarin speelt de gezondheidszorg een belang-

stellen dat zij feitelijk middels het Budgettair Kader

rijke rol.

Zorg (een soort totale uitgavenpost voor de zorg)

Nova vond het onlangs nodig om vier avonden

kan bepalen wat de zorgvraag zou zijn in Neder-

te besteden aan bezuinigingen in de zorg. Alleen

land. En telkenjare in de afgelopen twintig jaar - ik

al het woord ‘bezuiniging’… Je kunt je geen jaar

spreek uit ervaring - zien wij dat de zorgvraag te

meer voorstellen waarin er niet over efficiencyver-

laag wordt ingeschat door de overheid, en dat

beteringen, taakstellingen of bezuinigingen ge-

daarmee de kosten ook te laag worden begroot.

sproken wordt, terwijl u, medewerkers en medisch

De overheid stelt daarvoor nieuwe kaders, maar

specialisten, voor een beroep hebt gekozen om

betaalt de algemene ziekenhuiszorg niet; dit

zorg en behandeling te géven. Steeds vaker wordt

gebeurt via premiefinanciering met verzekeraars.

u ermee geconfronteerd dat de mogelijkheden

Het is dan ook opmerkelijk dat de overheid de taak

daartoe elders (onder andere in Den Haag) be-

om kaders te stellen naar zich toe getrokken heeft,

paald worden, terwijl eigenlijk de zorg en behan-

terwijl de overheid feitelijk niet de betaler is van de

deling bepaald zouden moeten worden op basis

algemene ziekenhuizen en de honorering van de

van de zorgvraag en de wensen van de patiënt

medisch specialist.

(hij betaalt immers ook via zijn zorgverzekeraar),

Wat is nu het gevolg van al dit bovenstaande voor

in samenspraak met de zorgverlener/behandelaar,

ons? Het resultaat is, zoals het er nu naar uitziet,

met u dus.

een ‘draconische’ bezuinigingsoperatie voor 2011.

Frappant is dat nu weer bijna dagelijks vele des-

Als alle bezuinigingen zoals de overheid deze

kundigen menen opmerkingen te moeten maken

heeft aangekondigd doorgezet worden, betekent

over de grote overschrijdingen in de ziekenhuizen,

dit ruim vier miljoen euro (!) bezuiniging voor ons

of dit nu de ziekenhuizen of de medisch specialis-

ziekenhuis (dat is 5%). Los van de haalbaarheid van

ten betreft. Deze uitlatingen storen mij uitermate.

een dergelijke bezuiniging in één begrotingsjaar

Het is aan u en aan ons, als management van het

is vooral de onrust die deze maatregelen, en dit

ziekenhuis, om als zorgverlener efficiënte zorg te

lees verder op pagina 4

3

Longarts B. Liem is enthousiaste gebruiker Digitaal recepten voorschrijven

vervolg van pagina 3

geldt ook voor de ingrepen in de specialistenhonorering, veroorzaken en het effect van deze onrust op de directe patiëntenzorg zeer onaangenaam. In de Kaderbrief voor 2011 heeft het bestuur de financiële beleidsvoornemens vertaald. Hierin is een forse bezuinigingsoperatie opgenomen. Dit thema zal in het komende jaar, mede gelet op de kabinetsformatie maar ook in de jaarplannen door de afdelingsmanagers, zeker bij u aan de orde komen. Een andere ontwikkeling van de afgelopen maanden wil ik hier niet onvermeld laten. Dat is de gedachtevorming over de inrichting van de

De poli Longgeneeskunde heeft sinds

Liem start het gesprek door aan te geven dat hij bepaald geen computerfanaat is. Mede daardoor

ziekenhuiszorg over het land in regio’s. Sterk is de

een jaar het digitaal

wilde hij zich wel graag bewijzen door mee te

roep om concentratie van functies (denk hierbij aan

recepten voorschrij-

werken aan het elektronisch voorschrijven. Hij

verloskunde, spoedeisende hulp), maar ook om

ven omarmd. Zo

stond daar eerst wat huiverachtig tegenover. Maar

samenwerkingsvormen, coöperaties en holdings

schrijft longarts B.H.

binnen één week had hij het systeem al onder de

tussen ziekenhuizen die samenwerken in een min

Liem sinds juni 2009

knie. Liem benadrukt dat hij zeer tevreden is over

of meer te omschrijven verzorgingsgebied. Denk

elektronisch recep-

de instructie die hij heeft gehad bij het elektronisch

hierbij bijvoorbeeld aan het huidige gebied van

ten uit. Hij is nu zelfs

West-Brabant waarin drie ziekenhuizen actief zijn

één van de medisch

neel Applicatie Beheerders is goed, de continuïteit

(Amphia ziekenhuis te Breda en Franciscus zieken-

specialisten die het

van het elektronisch voorschrijven is daarmee

huis te Roosendaal naast Lievensberg ziekenhuis).

meest elektronisch

geborgd. Het systeem is bestendig en is volledig

Ziekenhuizen zijn geen eilanden meer. Concentra-

voorschrijft. Hoog tijd

geïntegreerd in zijn poliklinische werkwijze. Hij kan

tie is een belangrijk thema. De besturen van de

voor een gesprek met

alleen maar concluderen dat het hem achteraf al-

ziekenhuizen spreken, samen met de medische staven, erover hoe deze ontwikkeling vorm gegeven

deze enthousiaste

voorschrijven. De bereikbaarheid van de Functio-

lemaal is meegevallen.

gebruiker.

zou moeten worden in West-Brabant.

Winst

Hoe deze weg bewandeld zal worden, zal de ko-

Het veelvuldig handmatig moeten uitschrijven

mende jaren duidelijk worden, maar dat er verder

van recepten was vervelend, vooral bij chronische

samengewerkt zal worden tussen ziekenhuizen en

longpatiënten. Deze groep patiënten gebruikt vaak

concentraties van functies zullen plaatsvinden staat

relatief simpele medicamenten, maar ook veel ver-

voor mij vast. Laat van de zijde van het bestuur

schillende. De voorschriften moeten vaak herhaald

gezegd zijn dat wij ‘proactief’, maar ook ‘verant-

worden. En daarin zit voor Liem voornamelijk de

woord’ en ‘met behoud van het goede’ deze weg

winst. Het elektronisch voorschrijven vraagt wel

zullen bewandelen voor ons ziekenhuis.

behoorlijk wat muisklikken, maar als een recept

In Trefpunt vindt u informatie over vele ontwikkelin-

eenmaal is ingevoerd, is het erg simpel om dit te

gen. Het doet mij deugd dat wij deze resultaten als

herhalen, terwijl het dan nog steeds mogelijk is om

ziekenhuis naar buiten kunnen brengen. Lievens-

de dosering en de hoeveelheden aan te passen.

berg is een ziekenhuis om trots op te zijn; ik ben

Het systeem zelf is snel genoeg om er prettig mee

dat, en ik hoop dat u dat evenzo bent.

te kunnen werken. De medicatielijst is volgens Liem ook overzichte-

Hans Ensing

lijk en goed gestructureerd, zodat medicamenten

Raad van Bestuur ●

relatief eenvoudig te vinden zijn. De Voorgedefinieerde Medicatie Opdrachten (VMO’s), worden hoofdzakelijk gebruikt; het is makkelijk en alles

4

Raad van Toezicht doet meer dan toekijken

staat erin, aldus Liem. Het valt hem op dat zelfs

Ze schrijven geen column in de ziekenhuisbladen, zijn niet vaak in beeld,

nieuwe medicamenten meestal al in de lijst staan.

maar spelen wel een belangrijke rol in het reilen en zeilen van het Lievens-

Dat komt doordat de ziekenhuisapotheek elke

berg ziekenhuis. We hebben het over de Raad van Toezicht: de dame en

maand de medicatielijst bijwerkt.

heren die integraal toezicht houden op het beleid van de Raad van Bestuur en op de algemene gang van zaken binnen het ziekenhuis.

Medicatiedossier Op dit moment zijn van diabetespatiënten die

Grote ondernemingen hebben een Raad van

onder behandeling zijn bij de internisten, ook

Commissarissen, stichtingen en verenigingen een

de andere, daar voorgeschreven medicamenten

Raad van Toezicht. Deze raden houden, populair

zichtbaar. Naarmate meer specialisten elektronisch

gezegd, de zaak vanaf de zijlijn in de gaten. Ze stu-

gaan voorschrijven, zal het medicatiedossier van de

ren eventueel bij en trekken aan de teugels als de

patiënt volledig(er) worden.

directie of de bestuurders die te losjes hanteren.

Alleen buiten het poli spreekuur maakt Liem nog

De zittingsduur van raadsleden duurt vaak maar

gebruik van papier en dat is al heel weinig. Op

enkele jaren. Voor de Stichting Ziekenhuis Lievens-

de Spoedeisende Hulp bij voorbeeld, omdat

berg is dat 4 jaar, met éénmaal een herbenoeming

daar het systeem nog niet beschikbaar is. Ook

voor nog eens 4 jaar.

in de klinische situatie wordt er nog op papier voorgeschreven. Liem geeft aan dat de huidige

De leden

werkwijze, waarbij een uitdraai wordt gemaakt van

De Raad van Toezicht van het Lievensberg zieken-

alle medicatie van de patiënt, nog prima werkzaam

huis bestaat uit: voorzitter W. Nuis (voorgedragen

is. Het zou lastig zijn om alle medicamenten in de

door de Cliëntenraad), secretaris C. Heuvelmans

klinische situatie over te zetten in het systeem.

(voorgedragen door de huisartsen) en de leden

Liem sluit het gesprek af met een mooie conclusie.

mevrouw C. ter Bekke-Heijboer (voorgedragen

Tot het moment dat hij elektronisch ging voor-

door de medische staf), A. Blom (voorgedragen

schrijven, gebruikte hij 1 penvulling per 10 dagen.

door de Ondernemingsraad), W. van Egeraat, K.

Nu kan hij gemiddeld 14 dagen met één vulling

Hielkema en J. Smits. De Cliëntenraad, huisartsen,

doen. Dat brengt een leuke kostenbesparing met

medische staf en het personeel van Lievensberg

zich mee. En het bewijst ook, dat door elektronisch

(via de OR) hebben dus een stevige vinger in de

recepten voor te schrijven er significant minder

pap bij het samenstellen van de Raad van Toezicht.

papier wordt gebruikt. ●

De voorgedragen leden zijn overigens niet werkzaam in, of via werk verbonden aan het ziekenhuis. Onpartijdigheid staat voorop en belangenverstrengeling is uit den boze. De leden van de Raad kijken actief mee over de schouders van de


5


bestuurders. Zij doen dat vanuit hun eigen maat-

Ook het aanstellen, vaststellen van de beloning en

schappelijke achtergrond. De raadsleden hebben

het, indien nodig ontslaan van de Raad van Bestuur

een binding of feeling met de gezondheidszorg,

ligt in handen van de Raad van Toezicht.

maar zij vertegenwoordigen vooral andere delen

Eind dit jaar nemen twee leden na acht jaar lid-

van de maatschappij: de financiële wereld, de

maatschap afscheid van de Raad. W. Nuis legt de

juridische wereld, het bedrijfsleven, de politiek, het

voorzittershamer neer en ook C. Heuvelmans heeft

openbaar bestuur etc. Daardoor is veel deskundig-

aan twee termijnen invulling gegeven. In Trefpunt

heid aanwezig vanuit verschillende disciplines. Zo

van december blikken zij, aan het einde van hun zit-

is bijvoorbeeld voorzitter W. Nuis in het dagelijks

tingsperiode, nog even kort terug op deze tijd. ●

leven burgemeester van Tholen, C. Heuvelmans werkt als huisarts en W. van Egeraat is accountant.

Uit het reglement

Vergaderen

‘Het functioneren van een lid van de Raad van

De Raad van Toezicht vergadert minimaal zes keer

Toezicht wordt gekenmerkt door integriteit en

per jaar. De Raad van Bestuur is daarbij aanwezig.

onafhankelijke opstelling. Dit betekent dat een

Daarnaast wordt minimaal 2x per jaar een the-

lid in de uitoefening van de functie op geen

mabijeenkomst gehouden en worden regelmatig

enkele wijze belang heeft bij de stichting.’

werkbezoeken in het ziekenhuis afgelegd. In één van de bijeenkomsten staan de jaarstukken

‘Wanneer de Raad van Toezicht of individuele

centraal, in een andere vergadering wordt gekeken

leden benaderd worden door externe relaties,

naar het jaarplan en de daarbij behorende begro-

of door personen werkzaam in de stichting,

ting voor het komende jaar. Ook onderwerpen als

over aangelegenheden betrekking hebbende

kwaliteit, risicobeheersing, logistiek, veiligheid en

op, dan wel verband houdend met de stichting

vacatures in de zorg vormen een vast onderdeel

of personen daarin werkzaam, dan verwijst de

van de agenda van de Raad. Jaarlijks wordt een ver-

Raad van Toezicht of het betreffende lid van de

gadering gewijd aan het functioneren van de Raad

Raad van Toezicht in de regel naar de Raad van

zelf. De voorzitter en vice-voorzitter voeren jaarlijks

Bestuur.’

ook een functioneringsgesprek met de Raad van

6

Bestuur.

‘De Raad van Toezicht legt extern verantwoor-

De Raad is verder nauw betrokken bij belangrijke

ding af over zijn handelen door verslag te doen

besluitvorming, zoals de organisatiewijziging.

van zijn werkzaamheden in het jaarverslag van

Recent nog stemde de Raad in met de voorstellen

de stichting. Hij verschaft daarbij inzicht op

van de Raad van Bestuur tot het wijzigen van de

welke wijze de stichting aan ‘health care gover-

organisatie.

nance’ vorm geeft.’

Ziekenhuizen maken sterftecijfers openbaar

‘Je kunt ziekenhuizen hiermee niet gaan vergelijken’

Anita Bakx Vasseur en Ella van Koeveringe

Het ziekenhuis is een plek waar leven begint en eindigt. Een geboorte is

zorg, begeleiding tot aan het einde.” Ella denkt

vaak een vreugdevolle gebeurtenis, de dood houden we in onze Westerse

wel dat in de media ziekenhuizen in de toekomst

samenleving het liefst zo ver mogelijk van ons vandaan. Een hoog sterfte-

onderling met elkaar vergeleken gaan worden op

cijfer is ook geen goede publiciteit voor een ziekenhuis. Toch maken sinds

basis van de sterftecijfers. “In Amerika en Engeland

15 juli 2010 praktisch alle ziekenhuizen hun sterftecijfers openbaar.

geeft men daarmee al de maat aan voor de kwaliteit van een ziekenhuis.”

De brancheorganisaties in de zorg besloten, onder druk van de maatschappelijke vraag, op 15 juli de

HSMR

absolute sterftecijfers van alle ziekenhuizen actief

De bekendmaking van ruwe cijfers is een eerste

bekend te maken. Zij publiceerden per ziekenhuis

stap op weg naar gecorrigeerde sterftecijfers. Deze

de sterftegevallen ten opzichte van het aantal

kunnen wel als kwaliteitsindicator worden gebruikt.

ziekenhuisopnames in 2009.

Om de factoren die het sterftecijfer beïnvloeden

De absolute sterftecijfers zeggen op zich nog niets

te corrigeren is de ‘Hospital Standardised Morta-

over de kwaliteit van de ziekenhuizen. “De cijfers

lity Ratio’ (HSMR) ontwikkeld. HSMR is gebaseerd

zijn niet geschikt om ziekenhuizen met elkaar

op een al langer gebruikt model in Engeland. De

te vergelijken”, benadrukt Ella van Koeveringe,

sterftecijfers worden gecorrigeerd voor een aantal

stafmedewerkster Bureau Kwaliteit, Innovatie &

variabelen, zoals leeftijd, geslacht, opnamediag-

Veiligheid. “Het gaat om absolute getallen: hoe-

nose, ernst van de hoofddiagnose, acute opname

veel patiënten zijn er overleden ten opzichte van

en andere bijkomende aandoeningen.

het aantal opgenomen patiënten. De ruwe cijfers

“Als je transparant wil zijn, dan moeten cijfers ook

zijn niet gecorrigeerd door factoren als leeftijd, de

vergelijkbaar zijn”, meent Ella. Probleem is dat nog

ernst van de aandoening of bijkomende ziektebeel-

niet alle ziekenhuizen hiermee werken. Lievensberg

den.”

is wel al zover. Anita: “De zorgadministratie is wat

“Neem mensen die in het ziekenhuis blijven om

dat betreft goed op orde.”

daar te sterven. Bijvoorbeeld omdat ze niet naar hun eigen huis kunnen omdat daar geen zorg

Transparantie

aanwezig is. Of omdat er geen plek is in een ver-

Patiëntveiligheid en verbetering van de kwaliteit

zorgingshuis. Die tellen ook mee. Sinds kort is er

van de zorg zijn ‘hot’. Op diverse internetsites

een hospice in de stad. Dat zal invloed hebben op

wordt nauwkeurig bijgehouden wat binnen de

latere sterftecijfers van ons ziekenhuis.”

zorg gebeurt. De samenleving wil transparantie,

Anita Bakx, hoofd zorgadministratie, vult aan: “Lie-

bij voorkeur uitgedrukt in overzichtelijke cijfers en

vensberg stuurt mensen niet weg omdat ze gaan

uitkomsten. Anita heeft die cijferreeksen in de loop

overlijden. Het ziekenhuis biedt ook palliatieve

van de jaren dan ook fors zien groeien. “Eind jaren


7


Zowel Ella als Anita zijn het erover eens dat de HSMR bijdraagt aan de veilig-

zestig noteerden we de hoofddiagnose en een

heid in de zorg. Anita: “De kunst is om tussen al die informatie de rode draad

hoofdverrichting. Nu wordt heel wat meer vastge-

te zien en om daarmee aan de slag te gaan.” ●

legd.” De patiënt wordt eigenlijk vanaf het moment van

In de Nederlandse ziekenhuizen sterft jaarlijks gemiddeld 2,1 procent van

binnenkomst in cijfers gevangen. “In de zorg

de opgenomen patiënten. De variatie is groot: er zijn ziekenhuizen waar 2,7

rondom de patiënt wordt van alles geregistreerd.

procent van de patiënten overlijdt, er zijn er waar dat 1,4 procent is.

Maar de directe patiëntenzorg heeft niets met die cijfers te maken”, zegt ze stellig. “Hoeveel je ook

Absolute sterftecijfers Lievensberg ziekenhuis 2009

codeert en registreert, uiteindelijk gaat het om de

aantal opnames

aantal overledenen

Percentage

zorg voor de patiënt.”

14.222 dagopnames

1

0,007%

13.751

276

2,007%

Cijfers zijn nodig Om nu en in de toekomst kwaliteit te kunnen bieden zijn cijfers wel nodig. De HSMR kan ook voor afzonderlijke patiëntencategorieën worden berekend. Door in te zoomen op diagnosegroepen of patiëntencategorieën kunnen ziekenhuizen verbeterpunten op het spoor komen. Het Lievensberg ziekenhuis is hier eind 2008 actief mee aan de slag gegaan. Ella: “Gestart is met de specialismen cardiologie en neurologie. Medisch specialisten, verpleegkundigen, medisch codeurs en een stafmedewerker kwaliteit vormden werkgroepen, waarbinnen de sterftecijfers volgens een vaste methodiek werden geanalyseerd. Allereerst is gekeken naar codering en casemix, vervolgens naar structuur en proces. Aan het eind van de reeks stond het functioneren van individuele medewerkers. Deze aanpak leverde bruikbare informatie op. Inmiddels zijn diverse verbeteracties ingezet, met als doel vermijdbare sterfte te voorkomen.”

8

Maatschap Kaakchirurgie uitgebreid

Het maatschap kaakchirurgie is gevestigd het Amphia ziekenhuis in Breda.

Erik van Hooft

De medisch specialisten werken deels ook in het Lievensberg ziekenhuis.

Erik van Hooft, werkt op donderdag in het Lievens-

Kaakchirurg G.M.J. Wolters kreeg versterking van Jan van Gemert en Erik

berg ziekenhuis en de rest van de week in Breda.

van Hooft.

Met zijn 32 jaar is hij een van de jongste kaakchirurJan van Gemert

gen van het land. Het lange opleidingstraject heeft

Jan van Gemert startte op 1 september 2009 als

hij twee jaar sneller dan gebruikelijk afgerond. De

kaakchirurg in Lievensberg. Van Gemert volgde

ambitie en enthousiasme voor zijn vak zijn duidelijk

aan het ACTA in Amsterdam zijn opleiding tand-

merkbaar.

heelkunde en aan de Vrije Universiteit de studie

De opleiding tot kaakchirurg duurt normaal

geneeskunde. Vervolgens heeft hij zijn specialisa-

gesproken 15-16 jaar. Het vakgebied met het

tie tot kaakchirurg gevolgd in het UMC Utrecht.

langste studietraject van de medisch specialismen

Aansluitend heeft hij tot 1 mei 2009 een fellowship

(tandheelkunde, geneeskunde en specialistenop-

hoofd-halsoncologie gedaan, eveneens in het

leiding). Van Hooft heeft de opleiding in 13,5 jaar

UMC-Utrecht, waar hij tot september 2009 werk-

kunnen afronden, een uitzonderlijke prestatie. Zijn

zaam is gebleven.

studiecarrière begon hij bij het Academisch Cen-

Op maandag werkt Van Gemert op de poli Kaak-

trum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA). Daarna

chirurgie in Lievensberg, de andere vier dagen

studeerde hij geneeskunde. Tijdens deze peri-

van de week werkt hij in het Amphia ziekenhuis

ode werkte hij voor een paar dagen per week als

in Breda. Daarnaast behoudt hij een beperkte

tandarts, om ervaring te krijgen als tandarts en zijn

aanstelling in het UMC Utrecht waar hij onderzoek

studie te kunnen bekostigen. In Utrecht en Breda

doet en deel uitmaakt van de multidisciplinaire

volgde hij daarna de opleiding tot kaakchirurg. Het

hoofd-halswerkgroep voor de behandeling van

laatste deel van zijn opleiding volgde van Hooft

hals- oncologische patiënten.

aan de Yale University (New Haven, Connecticut) bij

Zijn interessegebied en specialisatie binnen de

het Craniofacial Medical Center. “Hier heb ik veel

kaakchirurgie is de hoofd- halsoncologie / patholo-

geleerd over aangezichtschirurgie. Een kaakchirurg

gie. Dit specialisme richt zich op goed- en kwaad-

krijgt hier ook vaak mee te maken.” Vooral het

aardige afwijkingen van de mondholte en oropha-

technische aspect van kaakchirurgie, spreekt van

rynx (het begin van de keel). Hierbij moet gedacht

Hooft erg aan. “Het is een uitdaging om proble-

worden aan tumoren van de slijmvliezen of het bot,

men aan kaak of aangezicht zo te verhelpen dat de

maar ook aan speekselklierafwijkingen of andere

patiënt er zo goed mogelijk bij gebaat is.” ●

(aangeboren) afwijkingen in het hoofd-hals gebied.

9

Even voorstellen

Even voorstellen

Elles in ’t Anker,

Nathalie van Werkhoven,

gynaecoloog

kinderarts

De maatschap gynaecologie bestaat sinds de komst van

Nathalie van Werkhoven werkt sinds 1 juni als nieuwe kinderarts bij het

Elles in ’t Anker uit elf specialisten. In ’t Anker studeerde

Lievensberg ziekenhuis. Na haar opleiding tot arts in Antwerpen deed

geneeskunde in Amsterdam. Na haar studie deed ze een

ze haar specialisatie tot kinderarts in verschillende ziekenhuizen. Bij het

promotieonderzoek naar stamcellen in navelstrengbloed.

UZA in Antwerpen volgde ze een fellowship kinderneurologie. Daarna

Hierbij keek ze naar behandelmogelijkheden met stamcel-

werkte ze korte tijd bij het Wilhelmina kinderziekenhuis in Utrecht,

len bij het ongeboren kind. Een stamcel is een moedercel

waar ze meer ervaring met kinderneurologie heeft opgedaan. Na haar

die in het bloed kan uitrijpen tot verschillende andere

opleiding werkte ze vier jaar als kinderarts en arts op een consulta-

cellen. Zo kan een stamcel uitgroeien tot een Botcel, vetcel

tiebureau. Binnen het Lievensberg ziekenhuis werkt ze als algemeen

of kraakbeencel. Na haar promotie vervolgde ze haar oplei-

kinderarts. Kinderneurologie en ADHD zijn haar specialismen. Ze heeft

ding tot gynaecoloog. Gedurende zes jaar werkte ze in het

de ambities om binnen het ziekenhuis een speciale ADHD poli op te

LUMC en het Bronovo ziekenhuis in Den Haag. Tijdens haar

zetten. ●

opleiding lag haar interesse vooral bij verloskunde. ●

Column

Cor Krino

van deze tijd. De broeksriem is al jaren steeds strakker aangetrokken. Ik zelf, maar ook al mijn collega’s moeten hun budgetten weer gaan

4 miljoen euro en Vuvuzela’s

bijstellen. De 4 miljoen euro zit al enkele dagen in mijn hoofd te malen

Het is weer voorbij die ‘mooie’ zomer. Iedereen is terug

en te zoemen.

van vakantie en weer aan het werk. Het ritme van alledag is

Het gezoem doet mij terugdenken aan het WK-voetbal en de verzen-

door iedereen in Lievensberg weer opgepakt. Sommigen

gende toon van de vuvuzela’s die het horen van iets anders onmogelijk

zijn daar blij mee, anderen hebben er moeite mee en weer

maakten. Ondanks de zoemtoon die ik zelfs in mijn slaap hoorde, en

anderen raken echt in een dip.

de rondvliegende griepvirussen die uit die miljoenen vuvuzela’s kwa-

Mijn vakantie was gevarieerd en ik ben helemaal los ge-

men, blijf ik een diepe bewondering houden voor deze uitvinding en

weest van het ‘normale leven’ dat ik de andere elf maan-

het fantastische verhaal dat erachter zit. Natuurlijk, iedereen kan zo’n

den van het jaar leid. Misschien is dat het belangrijkste

toeter bedenken. Maar je bent wat mij betreft geniaal als je met die

van vakantie, een heel ander ritme dat je min of meer zelf

toeters ook nog eens miljoenen verdient en iedereen laat denken dat

bepaalt.

het een eeuwenoude traditie is.

Op mijn eerste werkdag werd ik direct geconfronteerd met

De vuvuzelaterreur zou voor Lievensberg een extra bron van inkomsten

de kaderbrief 2011. Mijn onderbuikgevoel werd werkelijk-

kunnen betekenen. Door gehoorbeschadiging ontstaat er automatisch

heid. Als gevolg van de slechte financiële situatie van Ne-

een toename van patiënten bij de KNO-arts. Mogelijk moeten wij als

derland moet er de komende jaren fors bezuinigd worden.

organisatie een vuvuzelaconcours uitschrijven of ons met duizenden

Dit betekent dat Lievensberg maar even te maken kan krij-

deelnemers opgeven voor het Guinness Book of Records. Tevens een

gen met een korting van ruim € 4.000.000,-. Het gezegde

kraam waar tegen betaling, denk aan de eerdergenoemde 4 miljoen,

‘Zoekt en gij zult vinden’ is op het financiële vlak niet meer

oordopjes met logo te verkrijgen zijn. Geniaal of niet?

10

‘Maak van ‘Agressie en Geweld’ een vast onderdeel van het werkoverleg’

Werkgroep voortvarend aan de slag

Niet praten, maar

De werkgroep werd vorig jaar november opgericht.

in de organisatie. Het melden van incidenten is

doen. Dat zou zo

De opdracht was te zorgen voor een verdere uitrol

daar een belangrijk onderdeel van. Pas als we een

maar eens het motto

van het traject Agressie en Geweld. Dit traject

goed beeld hebben van wat er gebeurt, kunnen we

kunnen zijn van de

wordt ziekenhuisbreed doorgevoerd en vormt

gericht iets doen.”

werkgroep Agressie

daarna een vast onderdeel van het reguliere arbo-

Het stopt hier niet voor de werkgroep. Op afde-

en Geweld. De werk-

beleid. De SEH-verpleegkundige zit niet toevallig

lingsniveau wordt nagedacht over aanpassingen op

groep wordt gevormd

in de werkgroep. Op de Spoedeisende Hulp startte

technisch, elektronisch, bouwkundig en organisa-

door Arbocoördinator

enkele jaren geleden de pilot ‘Veilige zorg’. “We

torisch gebied. Maar ook opvang, begeleiding en

Petronella de Waal,

maken gebruik van de ervaringen die daar zijn

nazorg krijgen alle aandacht.

SEH-verpleegkundige

opgedaan”, legt Patrick uit.

Patrick van Dijk en

Traject

adviseur P&O Jolanda

Veilig werken

En dan de praktijk op een afdeling. De werkgroep-

Hamerslag. “Klein van

De werkgroep was koud opgericht of het eerste

leden leggen het traject uit aan de leidinggevende.

samenstelling, maar

grote incident diende zich in januari al aan op de

Die geeft de informatie weer door binnen het

daardoor zeer wend-

SEH en IC. “Het positieve daaraan was, achteraf

team. Op de afdeling wordt een personeelsen-

en werkbaar”, merkt

gezien, dat preventiezaken in een stroomversnel-

quête uitgezet, bedoeld om incidenten in kaart

Jolanda op.

ling kwamen”, concludeert Jolanda. De werkgroep

te brengen. De uitkomsten dienen als vertrekpunt

maakt van deze vaart gebruik om nog voor het

voor de afdeling. De informatie wordt verwerkt

einde van het jaar een wensenlijstje af te werken.

door stafbureau KIV en geanalyseerd door de

Het plan van aanpak is klaar, de procedures ‘Trau-

werkgroep. Aan de hand hiervan stelt de afdeling,

maopvang’ en ‘Incident agressie en geweld’ zijn

samen met de werkgroep, een gericht en op maat

herschreven, het ‘Meldingsformulier schokkende

gemaakt plan van aanpak samen. “Maak van het

gebeurtenissen of agressie en geweld’ is aange-

onderwerp ‘Agressie en Geweld’ een vast onder-

past en de patiëntenbrochure ‘Gedragscode voor

deel van het werkoverleg”, adviseert Patrick, “al is

patiënten en bezoekers’ is opnieuw vormgegeven

het maar vijf minuten.“ Door taken op dit gebied

en de uitleg verduidelijkt.

toe te delen aan de VIM-commissie zal het onder-

In juli is een begin gemaakt met het ophangen van

werp op de agenda blijven staan.

‘gedragscodebordjes’, zeg maar de huisregels voor

“Het plan wordt ook in onderdelen toegevoegd

bezoekers en patiënten, in de centrale hal en op

aan het afdelingsjaarplan”, gaat Jolanda verder.

de verpleegafdelingen. Ook op de tv-schermen

“En in de checklist voor leidinggevenden bij de

in het ziekenhuis is de gedragscode te zien. Dit

jaarlijkse update van het RI&E (Risico Inventarisatie

najaar staan o.a. trainingen op het programma en

en Evaluatie), wordt het onderwerp breder weerge-

het instrueren van VIM-commissies. Petronella:

geven.”

“Met dit pakket aan maatregelen willen we de aanpak van agressie en geweld beter inbedden


11

Klaar voor de Toekomst

Zeven sleutelfactoren voor een goed


Moderne ziekenhuiszorg moet aantoonbaar goed zijn in kwaliteit, veiligheid,

Het traject is inmiddels op twee risicoafdelingen,

bedrijfsvoering en logistiek. Dit stelt eisen aan cultuur, structuur en bestu-

de PAAZ en de GAAZ, gestart. In het najaar is de

ringsfilosofie van het Lievensberg ziekenhuis. We nemen afscheid van de

kinderafdeling aan de beurt. Daarna volgen de

diensten ambulante zorg en klinische zorg. We verwelkomen zorgeenheden

klinische afdelingen. Vervolgens worden de poli’s

per specialisme, bestaande uit de huidige polikliniek, de verpleegafdeling en

in het traject opgenomen. Als laatste komen de

het bijbehorende functieonderzoek. Met de nieuwe structuur en onze cultuur

overige, ondersteunende afdelingen aan de beurt.

die voortbouwt op onze kernwaarden gaan we aan het werk om de doelen van

Petronella benadrukt nogmaals het belang van

de nieuwe beleidskoers per 2011 te halen. Zeven sleutelfactoren zijn van groot

het melden van incidenten. (Meldingsformulier ZL

belang voor een goed functionerend Lievensberg ziekenhuis, klaar voor de

787 is te vinden op DKS). “Op termijn wordt dit

toekomst

geautomatiseerd via VIM of SMILE. De Arbocom-

• Gemeenschappelijke waarden, cultuur

missie bekijkt ieder halfjaar alle meldingen. Hoe

Medewerkers van het Lievensberg ziekenhuis

vaker incidenten rond agressie en geweld worden

werken samen aan de best mogelijke patiënten-

gemeld, des te beter het beeld is dat we krijgen

zorg. Dat doen we met de kernwaarden: kwaliteit

van de praktijk.”

& veiligheid, warmte & vertrouwen, discipline & aanspreekbaarheid. We willen cultuurelementen

Aangifte

zoals lef, initiatief en ondersteuning van elkaar ver-

In de brochure ‘Gedragscode voor patiënten en

sterken. Samen met de al bestaande kernwaarden

bezoekers’ staat duidelijk omschreven wanneer

noemen we dat ‘goed zorgverlenerschap’.

er, in voorkomende gevallen, wel of geen aangifte door het ziekenhuis gedaan kan worden. Het

• Strategie

ziekenhuis zal overigens altijd in overleg met de

We houden de drie kerndoelen ook de komende

betrokken medewerker de aangifte doen.

jaren vast: topziekenhuis in basiszorg, thuiszieken-

Verder neemt ons ziekenhuis vanuit de werkgroep

huis voor onze patiënten, voorkeursziekenhuis voor

deel aan een regionale pilot vanuit Veilige Publieke

onze huisartsen. Een betere planning en sturing

Taken, die o.a. ondersteuning biedt bij het doen

van zorgprocessen, versterking van de eigen

van aangifte. Deze pilot is gestart vanuit het mi-

regelruimte en vermindering van afstemming zullen

nisterie van Binnenlandse Zaken in samenwerking

leiden tot zo veilig mogelijke zorg en meer efficiën-

met het Openbaar Ministerie. Hierdoor blijven we

tie. De nieuwe organisatiestructuur is daarom per

heel goed op de hoogte van de landelijke ontwik-

specialisme patiënt- en procesgericht.

kelingen op dit gebied én kunnen we daarover meedenken en praten. ●

• Systemen Doelgerichte en betrouwbare informatie is nodig om het Lievensberg ziekenhuis te kunnen sturen.

12

functionerend ziekenhuis

De personeelsadministratie, de informatievoorzie-

hiërarchische lagen: Raad van Bestuur, zorggroepmanager en zorgmanager. De

ning, de jaarplancyclus, het kwaliteitssysteem en

Raad van Bestuur sluit een samenwerkingsovereenkomst met de maatschap/

de patiënteninformatie worden aangepast aan de

vakgroep. De zorgmanager, de zorggroepmanager en de gemandateerde

nieuwe structuur. Ook communicatie en informatie

medisch specialist vormen een ‘gouden driehoek’ die nauw samenwerkt. De

vormen onderdeel van de systemen. In 2010 geeft

gemandateerde draagt de ideeën en standpunten van de maatschap/vakgroep

de Raad van Bestuur in bijeenkomsten voor alle

uit. Met hem/haar kan de manager overleggen alvorens een besluit te nemen.

medewerkers en via maandelijkse nieuwsbrieven

De zorggroepmanager is het aanspreekpunt voor beiden. Twee keer per jaar

informatie over Lievensberg Klaar voor de Toe-

overlegt de Raad van Bestuur met elke maatschap/vakgroep plus de zorgma-

komst.

nager en zorggroepmanager over o.a. het jaarplan van de zorgeenheid.

• Structuur

• Personeel

De organisatiestructuur moet meer flexibel worden,

Bij de wijziging van de organisatiestructuur vervallen een aantal huidige func-

gericht op de vraag van de patiënt. De zorgma-

ties. Hiertoe is een sociaal plan vastgesteld. Volgens dit sociaal plan worden

nager geeft leiding aan de zorgeenheid en stemt

nu vervolgstappen gezet. De meeste van deze medewerkers weten nu wat

de werkzaamheden af met een gemandateerde

hun nieuwe functie in 2011 wordt. Bij enkelen loopt de plaatsingsprocedure

medisch specialist. Om de afstemming tussen

nog. Voor niet ingevulde nieuwe functies wordt volgens de normale procedure

zorgeenheden te vergemakkelijken, bundelen we

intern en extern geworven. De gemandateerde medisch specialisten en de me-

de zorgeenheden tot zorggroepen. Er komen drie

disch coördinatoren IC, OK en SEH worden uiterlijk per 1 november benoemd.

zorggroepen: zorggroep snijdend, zorggroep be-

De Adviescommissie Sociale Begeleiding is geïnstalleerd en kan adviseren over

schouwend en zorggroep medisch ondersteunend.

de toepassing van het sociaal plan. De stuurgroep bewaking invoeringstraject

De drie zorggroepmanagers ondersteunen de

heeft de eerste rapportage uitgebracht en geen knelpunten gesignaleerd.

zorgeenheden bij (verbetering van) hun werkzaamheden. Daarnaast treedt de zorggroepmanager op

• Bekwaamheden

als eerste aanspreekpunt voor de zorgmanagers en

Het succes van een organisatie begint met goede leidinggevenden. De zorg-

specialisten.

managers en zorggroepmanagers worden geselecteerd op belangrijke competenties. Aanvullend komt er een coachings- en management development pro-

• Managementstijl

gramma voor hen. Dit programma bestaat uit activiteiten voor de persoon zelf,

De zorgmanager is verantwoordelijk voor het beha-

maar ook voor de zorgeenheid en de zorggroep. Het opleidingsprogramma

len van de afgesproken kwaliteit en productie met

voor de zorgeenheden en zorggroepen zal ziekenhuisbreed worden opgezet.

de personeelsformatie en middelen. We noemen

Ook aan de gemandateerde medisch specialist en de medisch coördinatoren

dit integraal en decentraal management. Bepaalde

wordt een scholingstraject aangeboden om hun nieuwe rol goed in te vullen.

taken kunnen door de zorgmanagers gedelegeerd worden aan bijvoorbeeld senior verpleegkundigen en eerste medewerkers. Uitgangspunt blijft drie


13

Werkgroep maakt kinder

‘Soms voel je

brengen, in de praktijk toetsen en waar nodig

Jaarlijks zijn naar

bijsturen. Daarbij horen ook het vastleggen

schatting 150.000

Zorgeenheden

van verantwoordelijkheden en het bepalen van

kinderen het slachtof-

De verpleegafdeling en de polikliniek van ieder

nieuwe protocollen. Het zijn allemaal belangrijke

fer van kindermishan-

specialisme worden met elkaar verbonden.

stappen op weg naar de ontwikkeling van de zo

deling. Inderdaad naar

En waar van toepassing ook het bijbehorende

gewenste zorgpaden.

schatting, want het


komt nog veel te vaak

functieonderzoek. Samen vormen ze dan één

voor dat mishandelin-

zorgeenheid, met aan het roer een eigen zorgmanager. Hij stemt de werkzaamheden van

Werken als ‘gewoon bedrijf’

gen niet worden op-

de zorgeenheid af met een door de maatschap

We willen een gezond ziekenhuis zijn. Een

gemerkt of herkend.

aangewezen medisch specialist. Een zorgma-

ziekenhuis met een goed toekomstperspec-

Doret Rovers: “Soms

nager kan meerdere zorgeenheden onder zijn

tief met oog voor kwaliteit. Dat betekent op

heb je het gevoel

hoede krijgen.

veel fronten net zo werken als in een ‘gewoon

dat er iets niet klopt.

De verschillende zorgeenheden worden weer

bedrijf’. De zorgmanager wordt verantwoordelijk

Maar de vraag is: wat

onderverdeeld in drie zorggroepen: de zorg-

voor patiëntenzorg, de bedrijfsvoering en de

doe je hier mee?”

groep snijdend, de zorggroep beschouwend en

samenwerking met andere afdelingen. Inte-

de medisch ondersteunende sector. Elke zorg-

graal management komt in de praktijk neer op

groep krijgt een eigen zorggroepmanager. De

minder overleggen over dagelijks terugkerende

Meer informatie?

drie zorggroepmanagers zijn een schakel tussen

problemen, verder kijken dan de eigen afdeling

Voor meer informa-

de zorgmanagers en de Raad van Bestuur. Zij

en een actieve inbreng van medisch specialis-

tie of vragen over

ondersteunen de zorgeenheden bij (verbetering

ten in de organisatie van de zorg. Dat betekent

kindermishandeling

van) hun werkzaamheden. Daarnaast treden ze

met elkaar het patiëntenproces organiseren, de

kunnen medewer-

op als eerste aanspreekpunt voor de zorgmana-

processtappen goed op elkaar laten aansluiten

kers altijd contact

gers en specialisten.

en het realiseren van vernieuwingen.

opnemen met de werkgroep SIP. De aandachtsfunctio-

Procesgerichte organisatie

naris en voorzitter

Het Lievensberg ziekenhuis wil optimale zorg

van de werkgroep

kunnen bieden. Nu én in de toekomst. Door de

is kinderarts mw. V.

schotten weg te halen tussen de verpleegafde-

IJzerman-Moravcic,

lingen en poliklinieken, ontstaat een ziekenhuis

Doret Rovers is de

waar efficiënt en slagvaardig wordt gewerkt. Dat

coördinator. Zij is

vraagt ook om een organisatiestructuur waarin

te bereiken via het

nauw samenwerken het uitgangspunt is. Om dat

interne nummer

te bereiken gaan we de werkprocessen in kaart

1265.

14

mishandeling bespreekbaar

dat er iets niet pluis is, dat het niet klopt’ casussen die zorgen oproepen en over risicogezinnen. Niet pluis Het doel van de werkgroep is het op een eenduidige manier signaleren, registeren en interveniëren op het gebied van kindermishandeling bij kinderen Doret Rovers is pedagogisch medewerker op de kinderafdeling en coördinator van de werkgroep SIP.

tot 18 jaar. Daarnaast is de werkgroep verantwoordelijk voor het verbeteren van de signalering en het vergroten van deskundigheid van verpleegkundigen en artsen in het Lievensberg ziekenhuis.

Doret Rovers is pedagogisch medewerker op de kinderafdeling en coördinator

Doret en ook kinderarts mw. V. IJzerman-Moravcic

van de werkgroep SIP (Signalering, Interventie en Preventie kindermishande-

verzorgen klinische lessen in het ziekenhuis rond dit

ling). “Kindermishandeling beperkt zich niet alleen tot fysieke mishandeling.

aandachtsgebied. Doret: “Het is belangrijk dat er

Ook emotionele, seksuele mishandeling, verwaarlozing en huiselijk geweld

op adequate manier wordt omgegaan met signalen

vallen hieronder,” legt Doret uit.

rondom kindermishandeling. Niet alleen op de SEH en de kinderafdeling, maar ook op andere af-

SIP

delingen en poliklinieken. Als een medewerker een

De werkgroep SIP is in 2007 in het Lievensberg ziekenhuis in het leven geroe-

‘niet-pluis’ gevoel heeft, is het raadzaam dit gevoel

pen. De werkgroep bestaat uit een kinderarts, pedagogisch medewerker, twee

ook bij collega’s te checken. Hebben zij dit gevoel

kinderverpleegkundigen, twee SEH-verpleegkundigen, een chirurg, medisch

ook? Het is belangrijk dat vermoedens van kinder-

maatschappelijk werkende, kinderpsycholoog en een vertrouwensarts van het

mishandeling bespreekbaar gemaakt worden. Laat

Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK). Eén keer in de zes weken

je indien gewenst informeren door de werkgroep

komt de werkgroep bij elkaar. Tijdens dit overleg worden onder meer de

SIP. De werkgroep kan advies geven ten aanzien

positieve ‘Sputovamo-formulieren’ van de Spoedeisende hulp (SEH) doorgeno-

van de stappen die je kunt ondernemen.“ ●

men. Dit formulier wordt altijd ingevuld wanneer daar kinderen binnenkomen. Aan de hand van een vragenlijst kan er een zogenaamde positieve Sputovamo

SPUTOVAMO

uitrollen. Dit geeft als het ware aan dat een nadere ’blik op de zaak’ wenselijk,

Het formulier dat op de SEH gebruikt wordt heet

dan wel noodzakelijk is.

Sputovamo. Dit formulier is genoemd naar de

Doret: “Tijdens de bespreking van de positieve Sputovamo’s worden eventuele

negen vragen, die op het formulier staan. Door

interventies afgesproken. Ook kan de AMK-arts om advies gevraagd worden.

middel van deze vragen is vast te stellen of er een

In sommige gevallen vloeit hier een melding bij het meldpunt Kindermishan-

vermoeden of sprake is van kindermishandeling:

deling uit voort. Het kan ook zijn dat in een eerdere fase al een melding is

- om welk Soort letsel gaat het?

gedaan bij jeugdzorg en/of het meldpunt en dat de werkgroep de gang van

- is dit een gebruikelijke Plek voor dit soort letsel?

zaken voor een bepaalde tijd volgt. Daarna wordt een dossier afgesloten.”

- wat zijn de Uiterlijke kenmerken van de verwondingen?

Signalen Het vermoeden van kindermishandeling kan op verschillende plaatsen in het

- Tijd, hoe lang is het geleden dat een letsel is ontstaan?

ziekenhuis ontstaan. “Het signaleren vindt vooral plaats op de SEH en de kin-

- wat is de Oorzaak van het ongeval?

derafdeling,” zegt Doret. Maar ook andere afdelingen en poliklinieken kunnen

- wie is de Veroorzaker? is de veroorzaker meege-

signalen opvangen. Het gedrag en de omgang van ouders met hun kinderen kunnen vragen oproepen en het gevoel geven dat er iets niet pluis is. Daarnaast kunnen draagkracht- en last van een gezin een rol spelen. Neem een

komen? - waren er Andere mensen in de buurt ten tijde van het ongeval?

ouder met psychische problemen met een kindje dat veel huilt en onrustig is.

- welke Maatregelen zijn getroffen?

De ouder reageert misschien heftiger op het vele huilen dan een ouder waar

- zijn er Oude letsels te zien op het lichaam?

geen bijkomende problemen spelen. De werkgroep SIP buigt zich over diverse

15

Maatschap in beeld: chirurgie

Meer mogelijkheden door betere behandelmethoden

De maatschap chirurgie: vlnr: A. Mearadji, E. Slingenberg, P. Sars, B. Kuiken, T. Bikkers, I. Cherepanin en A. Sondakh

De maatschap chirurgie bestaat sinds mei 2010 uit zeven specialisten. Met

kleinere wond waardoor de patiënt sneller herstelt.

de komst van 3 jonge specialisten is het team klaar voor de toekomst en

Een dubbele winst volgens dokter Mearadji: “Meer

beschikt het over de nieuwste behandelmogelijkheden. Het vakgebied

mensen kunnen geholpen worden en het herstel na

chirurgie is een breed specialisme. De leden van de maatschap werken dan

een operatie duurt korter.”

ook samen met veel andere maatschappen. Spijsverteringsorganen Chirurgie is een snijdend specialisme. Dit betekent

Darmchirurgie/ gastro intestinale chirurgie

dat de specialisten veel verschillende operaties

Specialisten: I. Cherepanin, A. Mearadji en P. Sars

uitvoeren. De chirurgen hebben 1 of meerdere

Dit specialisme wordt ook wel buikchirurgie ge-

gebieden waarin zij gespecialiseerd zijn. De maat-

noemd. Dankzij kijkoperaties kunnen steeds meer

schap chirurgie heeft zeven aandachtsgebieden

soorten operaties in de buik verricht worden. Op

benoemd: abdominale chirurgie, hoofd- en hals

dit moment wordt circa de helft van de darmope-

chirurgie, longchirurgie, oncologische chirurgie,

raties uitgevoerd via een kijkoperatie. “Het streven

traumatologie, toegangschirurgie en vaatchirur-

is om steeds meer ingrepen aan de spijsverterings-

gie. Al deze deelgebieden is de laatste jaren veel

organen via een kijkoperatie te kunnen uitvoeren,”

ontwikkeling. Hieronder wordt voor een vijftal van

vertelt dokter Mearadji. “Bijvoorbeeld patiënten

deze aandachtsgebieden meer verteld over de

met de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa kunnen,

ontwikkelingen en behandelmethoden.

mits medicamenteus uitbehandeld, via een kijkoperatie worden behandeld.

Kijkoperaties

16

Steeds meer wordt gewerkt volgens de ‘minimaal

Vormen van kanker

invasieve’ operatiemethode, ook wel kijkopera-

Oncologische chirurgie

tie genoemd. Deze nieuwe methode biedt de

Specialisten: I. Cherepanin, P. Sars, E. Slingenberg

mogelijkheid operaties uit te voeren waarbij de

Oncologische chirurgie richt zich op de chirur-

patiënt relatief snel kan herstellen. Voor oude-

gische behandeling van kwaadaardige tumoren

ren ingrijpende operaties kunnen hierdoor beter

in het hoofd-halsgebied, buikorganen, longen,

worden uitgevoerd. Bij ‘gewone’ operaties maakt

borsten, huid en weke delen (spier, vet). Bij deze

de chirurg een snee: hoe groter de operatie, hoe

chirurgie gaat het om het komen tot een juiste

groter de snee. Bij een kijkoperatie maakt de

diagnose om vervolgens een behandelplan op

chirurg slechts een paar toegangssneetjes van een

maat op te stellen. Vaak is het noodzakelijk om één

centimeter. Hierdoor brengt hij een camera naar

of meerdere operaties te verrichten bij de behan-

binnen, samen met werkinstrumenten. De chirurg

deling van kanker. De chirurg houdt de patiënt

ziet via de camera op een beeldscherm wat hij aan

samen met andere specialisten na de operatie vaak

het doen is. Het voordeel van deze methode is een

langdurig onder controle.

Spataderen

vroeger.” Lievensberg ziekenhuis werkt nauw sa-

Vaatchirurgie/flebologie

men met het traumacentrum in Tilburg. Wanneer in

Specialisten: T. Bikkers en A. Sondakh

het Lievensberg geen ruimte of expertise is om een

Sinds vijf jaar is er een spataderpoli in het Lievens-

patiënt te behandelen, wordt deze naar Tilburg

berg ziekenhuis. De vaatchirurgen werken nauw

doorgestuurd.

samen met dermatologie bij het behandelen van spataderen.

Dialysechirurgie

Spataderen worden vaak gezien als een aandoe-

Toegangschirurgie

ning bij oudere mensen. Bikkers: “ook bij jongere

Specialist: A. Sondakh en T. Bikkers

mensen kunnen spataderen voorkomen, soms met

Sinds de komst van het dialysecentrum worden ook

hinderlijke bijwerkingen.” De behandeling van

operaties uitgevoerd die horen bij de dialysechi-

spataderen is een relatief eenvoudige operatie.

rurgie. Deze tak van de chirurgie zorgt ervoor dat

Door verbeterde methoden zijn patiënten in korte

een patiënt zonder veel moeite aan een dialy-

tijd van hun problemen af. De flebologiepoli heeft

seapparaat aangesloten kan worden. Binnen de

ook de mogelijkheid om spataderen door middel

vaatchirurgie is dr. Sondakh gespecialiseerd in de

van een laserbehandeling te verwijderen.

dialysechirurgie. ●

Ongevallenchirurgie Traumatologie Specialist: B. Kuiken, E. Slingenberg De traumatoloog behandelt patiënten die bijvoorbeeld door een ongeval een botbreuk hebben opgelopen. Het specialisme wordt ook wel ongevalchirurgie genoemd. Het herstel na een botbreuk verloopt bij patiënten van hogere leeftijd vaak langzamer dan bij jonge mensen. Door nieuwe fixatietechnieken die de laatste tijd beschikbaar zijn, kan dit herstelproces versneld worden. “Voor bijna alle soorten fracturen bestaan tegenwoordig speciale materialen om deze te kunnen herstellen”, legt Kuiken uit. “Zo is er bijvoorbeeld veel verbeterd in de behandeling van botbreuken bij mensen met botontkalking. Door het verbeterde materiaal kan een botbreuk een stuk netter genezen dan

17

Er is meer mogelijk dan het leegpompen van een maag

Refereeravond ‘Up to date intoxicaties’

Op de Spoedeisende Hulp (SEH) worden met enige regelmaat mensen bin-

Snel handelen

nengebracht, die niet of nauwelijks aanspreekbaar zijn door een overdosis

Bij een vergiftiging is het zaak om snel te handelen.

geneesmiddelen, drugs of andere chemische stof. “We zien bijvoorbeeld

Tot voor kort was het leegpompen van de maag

steeds meer gevallen van comazuipen”, zegt intensivist Joato Leijs.

één van de eerste middelen die werden ingezet om giftige stoffen uit het lijf van de gedrogeerde

De intensivisten Joanto Leijs en Severine Doom zien op de SEH en de IC regel-

patiënt te halen. De medische wetenschap staat

matig patiënten met intoxicaties (vergiftigingen). Reden om rond dit onder-

echter op dit terrein niet stil. De middelen en mo-

werp de 4e regionale IC-refereeravond van dit jaar te organiseren. De avond

gelijkheden die worden ingezet zijn toegenomen

maakt deel uit van een serie bijeenkomsten van samenwerkende IC-afdelingen

en geoptimaliseerd. Kortweg: er is meer mogelijk

van regionale ziekenhuizen in West- en Midden-Brabant. De avond wordt

dan het leegpompen van een maag. Vandaar ‘Up

gehouden op dinsdag 7 december in de aula van het Lievensberg ziekenhuis.

to date intoxicaties’. De bijeenkomst is bedoeld

Onder de titel ‘Up to date intoxicaties’ praten enkele zorgprofessionals over

om apothekers, huisartsen, IC- en SEH-verpleeg-

recente ontwikkelingen en behandelmethoden. “We hebben gekozen voor

kundigen, intensivisten en psychiaters bij te praten

een actueel onderwerp, waarmee veel zorgverleners te maken hebben”, legt

over de recente situatie. Inlichtingen over deel-

Leijs uit.

name verstrekt mevrouw S. Doom: 0164-278 000, dect 1307. ●

De verleiding is groot De kans op een vergiftiging is sinds de tijd dat mensen in dierenvellen rondliepen bepaald niet kleiner geworden. Het risico van een voedselvergiftiging mag

Groeiend probleem

dan dankzij betere voorlichting, hygiëne én koelkasten kleiner zijn geworden,

In 2009 werden er landelijk 500 kinderen opge-

het leven is wel een stuk complexer. We hebben gootsteenkasten vol met

nomen in het ziekenhuis met een alcoholvergifti-

chemische schoonmaakmiddelen en medicijnkasten met middeltjes tegen al-

ging. In 2008 was het aantal opnames nog 337;

lerlei kwalen. De sociale druk onder jongeren om grote hoeveelheden alcohol

36% van de jongeren die zichzelf in coma drin-

te drinken is fors toegenomen. En middelen die de psyche beïnvloeden zijn

ken deed dit met behulp van sterke drank. Bier

betaalbaar en niet moeilijk te krijgen: alcohol, cannabis, cocaïne, ecodrugs, xtc,

is slechts in 12 procent van de gevallen oorzaak

heroïne, paddo’s, slaapmiddelen, amfetamine, lsd, ghb, poppers, khat , lach-

van een alcoholvergiftiging onder jongeren.

gas, ketamine, cafeïne, dxm, pcp, tabak… de lijst van mogelijkheden is lang.

Volgens het Nederlands Signaleringscentrum

Eén van de eerste sprekers van het congres is psychiater Jan van de Putte. Hij

Kindergeneeskunde (NSCK) ligt het daadwerke-

is betrokken bij de eerste psychiatrische opvang. IC-verpleegkundige Astrid

lijke aantal hoger; niet alle jongeren komen op

van den Boogaard vertelt uit de eerste hand wat het betekent om mensen met

de SEH of bij een kinderarts terecht.

een alcoholvergiftiging te verzorgen. De derde spreker is professor dr. Philippe Jorens, klinisch farmacoloog en hoofd intensieve zorg van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen. Hij schetst een beeld van de huidige, acute zorg op de IC’s voor patiënten met een intoxicatie.

18

PSB bemiddelt bij klachten

‘Weet de dokter dat u kwaad op hem bent?’ onderzocht, maar ik vermoed dat dit wel leidt tot meer klachten.” Niet alle patiënten uiten hun klacht. “Er zijn altijd mensen die denken dat het geen zin heeft om een klacht in te dienen, dat er toch niets mee wordt gedaan,” meent Ad. “Elk mens is uniek en zo ook elke klacht. We geven iedere patiënt dezelfde aandacht en behandelen alle klachten op dezelfde manier.” Sommige klachten zijn snel op te lossen. Ad: “Hiermee laten we zien dat we de klachten serieus Klagen kan en mag

Naast het geven van voorlichting is klachtenbemid-

nemen. De patiënt ziet bij een volgend bezoek dat

in het Lievensberg

deling één van de taken van het Patiënten Service

zijn klacht tot een oplossing heeft geleid.” Andere

ziekenhuis. Ad van

Bureau (PSB). “Patiënten komen met klachten naar

problemen vragen om een langere oplostijd.

Gool, samen met col-

ons”, vertelt Ad. “Wij luisteren naar het verhaal en

lega Corry van Trijp

kijken naar mogelijke oplossingen. Vaak leidt dit tot

Contact

verantwoordelijk voor

een gesprek tussen de klager en de aangeklaagde.

Klachten komen op verschillende manier bij het

Vaak weet de arts niet dat een patiënt kwaad op

PSB terecht. “De meeste mensen lopen bij ons

het Patiënten Service

hem is.”

binnen,” weet Ad. “Ik denk dat veel mensen gelijk

met elke klacht. “Het

Bureau (PSB), is blij

Het PSB hanteert een ‘open deurbeleid’. Dit wil

over hun ervaringen in het ziekenhuis willen vertel-

geeft je als ziekenhuis

zeggen dat patiënten altijd kunnen binnenlopen

len. Daarnaast hoeven mensen geen afspraak te

de mogelijkheid om te

om hun ervaringen en belevingen van een zieken-

maken.”

verbeteren. Een klacht

huisbezoek te delen met een medewerker van het

Via internet, e-mail en het formulier op de web-

is een gratis advies.”

PSB. Er zijn ook patiënten die complimenten, sug-

site komen ook klachten binnen. Ad: “We lezen

gesties, aanbevelingen of iets anders willen door-

een klacht die via de website binnenkomt gelijk.

geven. Het aantal klachten is in de afgelopen jaren

Vervolgens leggen we binnen 24 uur contact. We

toegenomen. “Ik denk dat de toename van het

proberen eerst de patiënt telefonisch te bereiken.

aantal klachten zit in het feit dat mensen kunnen én

Lukt dit niet, dan sturen we een e-mail met de

mogen klagen,” legt Ad uit. “Het indienen van een

vraag of de patiënt ons kan bellen. Dit contact is

klacht is de laatste jaren laagdrempelig geworden.”

belangrijk, want je kunt uit een e-mail nooit precies afleiden wat iemand bedoelt.”

Sneller

Het is overigens niet gebruikelijk dat het ziekenhuis

Dat mensen vaker klagen, is volgens Ad niet te

iets ter compensatie geeft aan patiënten die een

wijten aan een toegenomen mondigheid van

klacht hebben ingediend, zoals een bosje bloe-

patiënten. “Ik geloof daar niets van. Mondigheid

men. “Dat wekt het idee dat je aan afkoping doet,”

verschilt per regio en bevolkingsgroep. Collega’s

zegt Ad. “Je moet dat op een andere manier rege-

in Zuid-Holland merken dat meer dan wij,” zegt

len. Als je iets extra’s doet, dan onthouden mensen

hij. “In Bergen op Zoom en omstreken heeft de

dat eerder. We geven patiënten liever het gevoel

specialist toch een bepaalde status.”

dat ze geen nummer zijn, dat we aandacht hebben

De laatste jaren werken er steeds meer specialis-

voor iedere patiënt. Dat gevoel is meer waard dan

ten in Lievensberg. Daardoor kunnen ook meer

een bos bloemen.” ●

patiënten worden gezien. “Waar meer mensen komen, is de kans dat het misgaat groter,” legt Ad uit. “Alles moet sneller en er komt meer druk te staan op de verschillende afdelingen. Het is niet

19

Intensive Care klaar voor de toekomst

‘Bij ieder IC-bed hangt straks een computer’

De afdeling Intensive Care van het Lievensberg ziekenhuis gaat vanaf

kunnen worden genomen. Het PDMS verbetert de

december 2010 werken met een hypermodern computersysteem. Het

efficiëntie van de interne communicatie binnen het

systeem houdt de status van de patiënt digitaal bij. Dit MetaVision Patient

team en zorgt voor uniforme verslaglegging.

Data Management Systeem (PDMS) monitort alles wat tot nu toe op de papieren patiëntenkaarten werd bijgehouden.

Takenlijst Zodra de patiënt is aangemeld voor de IC opname,

Het PDMS is een verzameling van gegevens van

kan een IC-bed worden toegewezen. De volledige

onder meer monitors, beademingsapparatuur,

medische en verpleegkundige behandelingen

laboratoriumuitslagen, persoonlijke gegevens,

worden gepland. Het systeem bewaakt vervolgens

microbiologie-uitslagen en medische en verpleeg-

allergieën, medicatiedoses en interacties, tijdsduur,

kundige handelingen. Intensivist Joanto Leijs,

toedieningen enzovoort.

hoofd van de Intensive Care, is verheugd dat het

Het PDMS genereert een gebruiksvriendelijke

systeem er nu komt. “Alle medische en verpleeg-

takenlijst op basis van de geselecteerde behande-

kundige gegevens komen in een centrale data-

lingsplannen van de patiënt. Alle infusen worden

base terecht. Hierdoor is het mogelijk om met het

door een speciale weergave ondersteund, zodat

systeem adequate verslagen te maken. Met eigen

de berekeningen met betrekking tot bijvoorbeeld

notities kan het verslag verder aangevuld worden.

medicatiedosis en vochtbalans op een veilige wijze

Bij ieder IC-bed hangt straks een computer waarop

gebeuren en worden weergegeven.

het elektronisch dossier van de patiënt te zien en

Ook het ontslaan van een patiënt wordt digitaal

aan te vullen is. Het verhoogt de leesbaarheid en

ondersteund. Uit de verzamelde data rolt het

reduceert de foutenkans aanzienlijk”.

complete digitale ontslagformulier dat indien nodig geprint kan worden. Verplichte velden zorgen

Database

ervoor dat de patiënt alleen kan worden ontslagen

De database haalt informatie op vanuit diverse

als alle gegevens juist zijn ingevuld. Het volledige

registratiesystemen rondom de patiënt. Elke

dossier blijft daarna nog 14 dagen integraal in te

minuut worden patiëntengegevens verzameld

zien. Daarna wordt het weggeschreven naar een

en weergeven. De registratie is uitgebreider en

archiefdatabase die op haar beurt continu te raad-

betrouwbaarder dan op de handmatige wijze.

plegen blijft.

Doordat de informatie beschikbaar is in de juiste

Het PDMS op de IC zal zorgen voor reductie van

lay-out, worden artsen beter geïnformeerd. Een

foutenkans, vergroting van de leesbaarheid van

beslissingsondersteunende module biedt slimme

gegevens, uniforme verslaglegging en verminde-

waarschuwingen aan wanneer er wijzigingen zijn

ring van dubbele registraties. Door deze digitale

in de toestand van de patiënt. De beschikbare

ondersteuning wordt de zorg voor de IC patiënten

informatie is zo uitgebreid en gedetailleerd dat

adequater en efficiënter. ●

medische en verpleegkundige beslissingen sneller

20

Werken aan een nieuwe beleidskoers

Keuzes maken voor een roerige periode

In 2010 eindigt de

De stuurgroep Totstandkoming Beleidskoers heeft

Een stagiair heeft de externe ontwikkelingen rond

looptijd van het

de opdracht gekregen een concept beleidskoers

de hele Nederlandse ziekenhuiszorg in beeld

beleidsplan: van goed

op te stellen voor de jaren 2011-2013, met een

gebracht. Zijn presentatie is besproken met alle

naar beter 2006-2010.

doorkijk naar 2015. Ook moeten ze advies uitbren-

overlegorganen .

De stuurgroep Bewa-

gen over een zestal punten, zie kader. Uitgangs-

king Beleidsplan is

punt is dat de kerndoelen en kernwaarden onge-

Onderzoek van thema’s

uitgebreid met nieuwe

wijzigd blijven. De koers moet een stimulerend en

Belangrijke ontwikkelingen voor Lievensberg

leden om de tot-

motiverend karakter hebben, maar ook rusten op

hebben de stuurgroepleden in vijf werkgroepen

standkoming van een

een solide basis.

’onderzocht. Zij keken naar de acute zorg, chroni-

nieuwe beleidskoers

sche zorg, zorglogistiek, thuisziekenhuis en goed

voor te bereiden.

werkgeverschap en brachten verslag uit in het

kwaliteit & veiligheid

managementcafé van 27 mei.

Topziekenhuis in basiszorg Thuisziekenhuis voor patiënten Voorkeursziekenhuis voor huisartsen

Een week later heeft de stuurgroep het onderscheidend vermogen en de kansen van Lievensberg bij deze thema’s in beeld gebracht. Vervolgens is

vertrouwen & warmte

discipline & aanspreekbaarheid

aan de medische staf en de ondernemingsraad gevraagd om extra input op enkele thema’s. De

Leidraad voor de beleidskoers zijn de volgende

medische staf heeft een vragenlijst gekregen over

vragen: Wat wil de omgeving? Wat wil het Lievens-

de acute zorg, chronische zorg en zorglogistiek met

berg ziekenhuis? Wat kan het Lievensberg zieken-

het verzoek medio september te reageren. Ook

huis?

onze stakeholders: huisartsen, andere zorginstellin-

In een gezamenlijk overleg van managementteam

gen, gemeenten, wordt om input gevraagd.

en stafbestuur eind maart werd antwoord gegeven

Daarmee is de stuurgroep bijna aangekomen bij

op de vragen: waar staan we nu, wat zijn de ex-

het lastige onderwerp: mogelijke keuzes bepalen.

terne ontwikkelingen en strategische issues, welke toekomstscenario’s en keuzes zijn mogelijk?

Vraagtekens Het is nooit zo moeilijk om te kiezen voor uitbrei-

Voorlopige eindstand

ding van de basiszorg in Lievensberg: van facilitei-

De stuurgroep heeft in het voorjaar gekeken hoe

ten, van medewerkers. Veel lastiger is het als je op

het staat met de doelen van het beleidsplan van

louter financiële gronden gedwongen wordt tot

goed naar beter. Deze eindstand is voorlopig,

het inkrimpen of afstoten van activiteiten en zelfs

omdat dit jaar nog niet ten einde is en ook omdat

van functies. Dat is moeilijk voor zorgverleners,

beleidsdoelstellingen kunnen, en vaak zullen, door-

want die willen immers voldoen aan de vraag van

lopen in de komende jaren.

de patiënt. Als we de patiënt moeten vertellen lees verder op pagina 22

21


dat bepaalde basiszorg niet langer in Lievensberg

Ziekenhuizen en medisch specialisten wachten in

beschikbaar zal blijven, wat betekent dat dan voor

spanning af wat de concrete bezuinigingen voor

de patiënt? Die zal misschien verder reizen naar

2011 en voor de daaropvolgende jaren zullen

een onbekende hulpverlener en ziekenhuis. En wat

worden. Als de bezuinigingen inderdaad fors zijn,

betekent het voor onze relatie met de verwijzer?

dan zal dat waarschijnlijk het regionale en lande-

Wellicht dat die besluit om patiënten met andere

lijke overleg over verdeling van ziekenhuisfuncties

klachten ook maar ergens anders heen te verwij-

(regionalisatie) versnellen. Mede hierom is besloten

zen.

om de nieuwe beleidskoers pas per 1 april 2011

En wat betekent dit voor de eigen medewerkers?

vast te stellen. Dat geeft ook onze nieuwe leiding-

Hebben ze het dan niet goed gedaan, was hun

gevende zorggroepmanagers en zorgmanagers

werk overbodig of inefficiënt? En voor het hele zie-

straks de gelegenheid om mee te denken over de

kenhuis? Wellicht leidt het stopzetten van bepaalde

inhoud van het nieuwe beleidsplan. ●

zorg tot onvoorziene of veel te grote effecten bij andere zorg, andere specialismen, andere medewerkers. Wat levert het stopzetten van die zorg

In of bij de conceptbeleidskoers wil de Raad van

eigenlijk op? Is dat wel een financiële besparing of

Bestuur een advies over:

lopen kosten gewoon door en verliezen we alleen

het medisch en zorgprofiel in de komende jaren

de inkomsten? Hoe maak je bovendien die keuze

door het definiëren van ‘Lievensberg als basis-

bij gebrek aan goede informatie over de kosten en

ziekenhuis’;

opbrengsten van bepaalde zorg? Dank zij de DBC’s

de consequenties en alternatieven van het ba-

weten we wel meer over de kostprijs van zorgpro-

sisziekenhuis Lievensberg (afstoten, uitbesteden,

ducten, maar nog lang niet alles.

samenwerken, etc.); het versterken van het onderscheidend vermo-

Op financiële én kwalitatieve gronden kan wellicht

gen op medisch inhoudelijk en dienstverlenend

besloten worden om bepaalde zorg anders te or-

gebied;

ganiseren. Verdere samenwerking tussen zieken-

kiezen in de strategische kwesties verloskunde,

huizen al dan niet via regionale planning kan leiden

ouderenzorg en interventiecentrum;

tot financiële en kwaliteitsvoordelen.

het bereiken van ‘goed zorgverlenerschap’;

De raad van bestuur zit middenin deze discussie,

het verder verbeteren van de cultuur met meer

zowel op landelijk als op regionaal niveau. Want

efficiëntie, pioniersgeest, lef en steun.

over dergelijke besluiten móet ook extern overlegd worden. De zorgverlening voor de patiënt mag er immers niet op achteruit gaan.

22

Het oog in beeld met licht en geluid Nieuwe beeldvormende technieken voor een betere behandeling

Figuur A en B: een moderne en een eenvoudige echo van

Het maken van een oog-echo

de binnenkant van het oog. Rechts een afbeelding van een

Een gezond netvlies ter hoogte van de macula (ofwel gele vlek), afbeelding gemaakt met een OCT apparaat.

netvliesloslating.

De polikliniek oogheelkunde is de afgelopen maanden flink vernieuwd.

een doorsnede van het centrum van het netvlies

Vloeren, muren en plafonds hebben een frisse en moderne uitstraling

gemaakt worden. Je kunt dan iets zeggen over de

gekregen. Ook de apparatuur wordt geleidelijk aan vernieuwd. Zo komt

dikte van het netvlies en of er zwellingen in zitten.

er binnenkort een nieuw digitaal toestel voor het maken van foto’s van

Ook een aandoening als een maculagat is hiermee

het oog. Bij de verbouwing is al rekening gehouden met de aanschaf van

goed zichtbaar te maken. Op dit moment worden

nieuwe beeldvormende apparatuur. Dr. Sioe Lie Go vertelt over de ver-

deze beelden buiten het ziekenhuis gemaakt.

schillende technieken en legt een link met haar promotieonderzoek.

Patiënten moeten hiervoor naar Etten-Leur. De polikliniek oogheelkunde hoopt in de toekomst een

Echografie

dergelijk apparaat aan te kunnen schaffen.

Om een correct beeld te krijgen van wat er in het oog aan de hand is, zijn beeldvormende technie-

Netvliesloslatingen

ken van groot belang. Echografie is een van de

Dr. Go heeft voor het behalen van haar doctors-

methoden om meer over de binnenkant van het

graad een proefschrift over de erfelijkheid van

oog te weten te komen. Met weerkaatsing van

netvliesloslatingen (ablatio retinae) geschreven.

ultrasone geluidsgolven worden beelden gemaakt.

Omdat zij veel ervaring heeft opgedaan met deze

Van het oog kan een vergelijkbare echografie ge-

aandoening en andere aandoeningen van het

maakt worden als van een ongeboren kind (figuur

netvlies, is het binnen Lievensberg een van haar

A). Het Lievensberg beschikt op dit moment over

aandachtsgebieden. Beeldvormende technieken

een eenvoudiger echoapparaat, waarmee van de

zijn belangrijk om netvliesproblematiek zichtbaar te

terugkaatsingen van geluid tegen weefsels een

kunnen maken. Tijdens het interview vertelt ze over

grafiek gemaakt kan worden (figuur B). De nieu-

haar onderzoek en de resultaten.

were uitvoering van het echografie apparaat zendt meerdere bundels uit zodat een werkelijk beeld

Om de genetische basis van netvliesloslatingen te

zichtbaar gemaakt kan worden. Op dit moment

achterhalen, onderzocht dr. Go onder andere bijna

worden voor de patiënten van Lievensberg deze

700 mensen met meer dan 3000 familieleden. De

echo’s in het Oogziekenhuis in Rotterdam gemaakt.

omvang van het genetische risico van niet-syndro-

Dr. Go: hopelijk kunnen we binnenkort dit soort

male netvliesloslating en het risico voor familiele-

echo’s ook hier in Bergen op Zoom maken.”

den van patiënten werd bij hen onderzocht. Daarnaast bestudeerde zij twee grote en nog 12

OCT

kleinere families waarin de aandoening bovenge-

Een andere beeldvormende techniek is de zoge-

middeld vaak voorkomt. Bij hen zocht dr. Go naar

naamde OCT (optical coherence tomography).

afwijkende genen in het DNA van de families.

Door middel van het weerkaatsen van licht door

Een belangrijk resultaat uit de onderzoeken was

de weefsels van het oog kan de binnenkant van

dat de kans op het krijgen van netvliesloslating 2,6

het oog zichtbaar gemaakt worden. Hiermee kan


23

Outsourcing

Technische Dienst geeft zorg uit handen

Dr. Sioe Lie Go


Raymond van Tilburg, hoofd Technische Dienst

Aangescherpte weten regelgeving en efficien-

keer groter is bij een fa-

van het Lievensberg ziekenhuis, is in zijn nopjes.

cyvraagstukken zijn ook binnen de zorgsector aan

milie waar de aandoe-

In het kader van het motto ‘van goed naar

de orde van de dag. Het gevolg is dat onderhoud

ning vaker voorkomt.

beter’, staat het jaar 2010 van deze zorginstel-

complexer is geworden en derhalve ook kritischer

Er zit dus een duidelijke

ling in het teken van patiëntveiligheid. En dát

voor het functioneren van het ziekenhuis. Specialis-

factor van erfelijkheid

is nu precies waar Raymond met zijn team in de

tische kennis op het gebied van techniek speelt een

in. Ook werd het

afgelopen jaren, achter de schermen, heel wat

sleutelrol. “Kiest u ervoor uw Technische Dienst te

belang van het tijdig

resultaten heeft geboekt.

‘upgraden’ of geeft u deze ‘zorg’ uit handen?”, is

ontdekken van de aan-

dan aan de orde.

doening aangetoond.

Het Lievensberg ziekenhuis stond een aantal jaren

In Nederland hebben 8

geleden voor dit vraagstuk. De Technische Dienst

op de 100.000 perso-

kampte met vergrijzing, waardoor investeren in het

nen per jaar te maken

vinden en opleiden van nieuwe collega’s hoognodig

met netvliesloslating.

leek. Vanwege de stijgende vraag naar technische

Wanneer meer bekend

specialisten en het flexibele karakter van het werk

is over de genetische

bij Technische Dienst van dit ziekenhuis, ontstond

afwijking die hoort

de vraag naar een efficiënter alternatief. Er werd

bij netvliesloslating,

dan ook besloten om een externe partij aan te trek-

kunnen mensen ook

ken voor een preventief onderhoudscontract.

preventief getest

Een aantal technische dienstverleners in de regio

worden. Dr. Go: “Zover

kreeg de kans om een aanbieding te maken. De

is het nog niet, maar

vraag werd bewust zo open mogelijk gehouden:

met het onderzoek zijn

maak een prijs, maar nog belangrijker, maak een

er belangrijke stappen

onderhoudsplan voor de toekomst van ons zie-

gezet in het verkrijgen

kenhuis. ‘‘De partij die hier het beste voorstel voor

van beter inzicht in de

maakt, zal in de praktijk ook met de meest creatieve

genetische oorzaak van

oplossingen komen, zo beredeneerde de Raad van

netvliesloslatingen.”

Bestuur destijds’’, aldus Raymond.

Het onderzoek van Dr. Go kunt u inzien op het

Alle kennis in huis

volgende internetadres:

Van koelmachines tot medische gassen en van

http://dare.ubn.kun.nl/

luchtbehandeling tot legionellabeheersing: bij het

handle/2066/49405. ●

technische onderhoud in een ziekenhuis komt nogal wat kijken. “Cofely wist ons te overtuigen met een indrukwekkend onderhoudsplan, rekening houdend

24

met onze toekomstige uitdagingen; een vijfjaren-

Kapitein op eigen schip

plan om geleidelijke verschuiving naar de beheers-

De voordelen van outsourcing zijn duidelijk: te allen

kant te realiseren. De eerste stap naar uitbesteding

tijde de kennis en kunde van een specialistische

van het onderhoud en beheer aan alle elektrotech-

partij als Cofely en haar landelijke organisatie voor

nische en werktuigbouwkundige installaties was

handen. Gekwalificeerde mensen, zonder de bijko-

een feit. Inmiddels is Cofely verantwoordelijk voor

mende investeringkosten. Daarnaast het flexibele

alle gebouwgebonden installaties. En zijn ze, als

karakter van een onderhoudsdienst die op basis van

huisinstallateur, van ontwerp tot en met oplevering

vraag en aanbod wordt ingeschakeld.

betrokken bij alle projecten. Momenteel wordt bij-

Maar hoe blijf je kapitein op eigen schip? ‘‘Alle 1e

voorbeeld het totale gekoeld waternet aangepast

lijnshulp hebben we nog steeds in eigen beheer. De

om aan de stijgende koelvraag te blijven voldoen.’’

melding komt in eerste instantie bij de servicedesk

Henk van Gastel, projectleider Utiliteit Onderhoud,

binnen, waarna een medewerker van de Technische

Beheer en Service voor Cofely verklaart: ‘‘Onze

Dienst van Lievensberg de melding oppakt. Door

organisatie heeft de nodige ervaring binnen deze

deze medewerker wordt de ernst van de situatie in-

branche. De zorg is mensenwerk. Het is letterlijk

geschat. Op basis van zijn kennis en/of benodigde

van levensbelang dat een ziekenhuis op haar ge-

reparatietijd, bepaalt hij of hij de melding zelf zal

bouwgebonden installaties kan rekenen. Maximale

afhandelen of dat de melding doorgezet wordt naar

betrouwbaarheid en beschikbaarheid dus, zodat

Cofely, ’’ aldus Raymond.

veiligheid gegarandeerd is. Een belangrijk stuur-

Vooraf was er wel enige scepsis, maar volgens

middel hierbij zijn de ontwikkelde technische en

Raymond is hier inmiddels geen sprake meer van.

financiële rapportages. Zij vormen de indicatoren

‘‘Dat er onder de Raad van Bestuur en medewer-

om betrouwbaarheid te kunnen waarborgen.’’

kers voldoende draagvlak is, blijkt wel uit het feit

Henk is zeer te spreken over de samenwerking,

dat we het 6e jaar van onze samenwerking ingaan.

maar heeft in zijn rol wel constant 2 petten op. Aan

In de tussentijd is het contract uitgebreid van een

de ene kant de belangen van zijn werkgever en aan

preventief onderhoudscontract naar het volledige

de andere kant die van Lievensberg, zijn opdracht-

beheer en onderhoud van de gebouwgebonden

gever. Maar zo ervaart hij dat niet: ‘‘Omdat ik hier

installaties. Met als operationeel verantwoordelijke,

vast op locatie zit in een hecht team zijn de lijnen

functionerend rechtstreeks onder het hoofd techni-

kort. Vertrouwen en transparantie zijn onmisbaar.

sche dienst, Henk van Gastel, een Cofely-medewer-

Cofely gaat voor partnership, geen addertjes onder

ker. Het aantal storingen is aanzienlijk verlaagd en

het gras. Raymond speelt ook altijd open kaart: Dit

dit alles budgetneutraal.’’ ●

is het budget, daar moeten we het mee doen. Aan ons de uitdaging om daar optimaal resultaat mee te boeken.’’

25

Het Zeeuws Radiotherapeutisch Instituut (ZRTI) in Vlissingen

Voor de behandelingen naar Vlissingen, voor het spreekuur

In Nederland krijgen jaarlijks 75.000 mensen kanker. Naar schatting neemt

die kan doordringen tot dieper gelegen tumoren.

dit aantal in de komende jaren (tot 2015) toe tot ongeveer 95.000 nieuwe

Alleen bij een specifieke behandeling van prostaat-

gevallen per jaar. Ongeveer de helft komt in aanmerking voor radiothe-

kanker, brachytherapie, wordt gewerkt met hele

rapie (vaak in combinatie met chirurgie of chemotherapie). Radiotherapie

kleine radioactieve bronnen, die operatief worden

neemt daarom een zeer belangrijke plaats in binnen de oncologie, als

ingebracht in de prostaat. Hierdoor wordt het

behandelmethode die zowel gericht kan zijn op genezing als op pijnbestrij-

tumorweefsel in de prostaat vernietigd. Brachythe-

ding.

rapie is bedoeld voor mannen met prostaatkanker, in het beginstadium van de ziekte. Het heeft als Jaarlijks behandelt het Zeeuws Radiotherapeutisch

voordeel dat er voor de patiënt relatief weinig

Instituut (ZRTI) in Vlissingen circa 1.100 kankerpa-

bijwerkingen zijn.

tiënten uit Zeeland en West-Brabant met uitwen-

De behandeling van kanker door middel van

dige- en inwendige bestraling (brachytherapie). Het

ioniserende straling heeft de laatste 10 tot 20

ZRTI is daarmee een belangrijke partner van de

jaar een geweldige technologische ontwikkeling

ziekenhuizen in deze regio, waaronder het Lievens-

doorgemaakt. Het ZRTI wil haar patiënten het best

berg ziekenhuis, bij de behandeling van kanker.

mogelijke bieden en blijft daarom investeren in de

Het ZRTI is één van de zes zelfstandige radiothe-

modernste bestralingstechnieken. In februari 2010

rapeutische centra in Nederland. Het stelt zich ten

is het ZRTI daarom gestart met de klinische toepas-

doel de best mogelijke radiotherapeutische zorg te

sing van de RapidArc-techniek. In eerste instantie

bieden samen met persoonlijke aandacht voor de

wordt de techniek gebruikt bij sommige vormen

patiënt.

van prostaatkanker en hoofd-hals tumoren.

Bijna 24 procent van de patiënten van het ZRTI

De RapidArc techniek is een verfijning van de

komt uit West-Brabant. Voor de behandelingen

huidige behandeltechnieken. Patiënten die met Ra-

komen zij naar Vlissingen, maar voor het spreekuur

pidArc worden behandeld zullen dit merken omdat

kunnen de patiënten in Lievensberg terecht. Iedere

het toestel rondom de patiënt draait (Arc). Intussen

maandag houdt één van de radiotherapeut-oncolo-

wordt de dosis straling met grote nauwkeurigheid

gen van het ZRTI hier spreekuur.

en in hoog tempo afgegeven (Rapid) aan de tumor. De tumor krijgt hierdoor de volle dosis straling in

26

Straling

minder dan twee minuten. Een belangrijk voordeel

Meestal hebben patiënten geen idee wat er bij

van RapidArc ten opzichte van conventionele tech-

komt kijken voordat een bestralingssessie kan be-

nieken is dat het nabij de tumor liggende gezonde

ginnen. Een veel voorkomend misverstand is dat er

weefsel vaak beter gespaard kan worden omdat er

gewerkt wordt met radioactieve straling. Dat is niet

meer mogelijkheden zijn om dosisverdelingen af

het geval. Uit de bestralingstoestellen (versnellers)

te geven. Tevens zijn de toestellen met RapidArc

komt ioniserende straling: een vorm van röntgen-

toepassing uitgerust met een apparaat waarmee

straling met een zeer hoge energetische waarde,

tijdens de behandeling beelden kunnen worden

De ziekenhuisbibliotheek naar Lievensberg

gemaakt om de exacte positie van de tumor te

Veertig jaar gratis leesplezier voor patiënten (én medewerkers)

De lange gang die

De gratis service voor patiënten bestaat al meer

bepalen. Op deze manier kan de dosis nog nauw-

de centrale passage

dan veertig jaar. Tientallen vrijwilligers zetten

keuriger worden afgegeven op de plaats waar dat

van de kelder onder

zich in om de patiënt een gratis leenboek aan te

gewenst is. Het ZRTI is naast het VU medisch cen-

het ziekenhuis vormt,

trum in Amsterdam en het Universitair Ziekenhuis

zorgt voor een wat

te Gent, één van de eerste radiotherapiecentra in

beklemmend gevoel

Europa waar RapidArc wordt toegepast.

als je er doorheen loopt. Op donderdagochtend tussen half

Teamwerk De kwaliteit van de behandeling hangt echter niet

tien en half twaalf

bieden. Vrijwilligers Marjo Elich en Coby Leenaars zorgen er al jaren voor dat de bieb op orde blijft. Ook doen zij de administratie. “Dit gebeurt nog steeds met een typmachine en door het bijhouden van handgeschreven schriftjes. Een computer hebben we nog niet gekregen”, vertelt Marjo.

wordt de gang echter

alleen af van de aanwezigheid van hoogwaardige

gevuld met gezellig

bestralingsapparatuur. Een even belangrijke voor-

geklets, komende uit

Sinds zes jaar is de bibliotheek gevestigd in de

waarde voor een goede patiëntenbehandeling is

de openstaande deur

kelder van het ziekenhuis. Hiervoor was zij een tijd

de samenwerking tussen de radiotherapeut-onco-

van de ziekenhuisbibli-

lang gevestigd in ‘de Krab’, de inmiddels verdwe-

loog, die de stralingsdosis voorschrijft en bepaalt

otheek.

Karretje

nen, ontspanningsruimte op de tweede verdieping

welk gebied bestraald moet worden, de klinisch

van het ziekenhuis. Coby: “Patiënten maakten toen

fysicus die bestralingstechnieken ontwikkelt en ver-

een ommetje langs de bieb. In deze kelder komt

antwoordelijk is voor de juiste en veilige toediening

zelden een patiënt. Overigens mogen ook mede-

van de stralingsdosis en de laborant die het be-

werkers gratis gebruik maken van de bieb.”

stralingsplan voor de individuele patiënt maakt en

De boekenkar, met een selectie van boeken uit de

de bestraling aan de patiënt toedient. Daarnaast

bieb, doet driemaal per week zijn ronde langs de

werken in het ZRTI klinisch fysisch medewerkers,

patiënten op de afdelingen: op dinsdag- en woens-

technici en ICT-medewerkers, die allerlei gegevens

dagochtend en op vrijdagmiddag. Het aanbieden

over de stralingsdosis verzamelen, zorgen dat de

van de gratis leenboeken zorgt voor veel blije

apparatuur goed werkt en dat de verbinding tussen

gezichten. Coby: “Dat is waar we het voor doen,

de apparatuur goed werkt. Het hele team wordt

het geeft een grote voldoening.”

ondersteund door (medisch) secretaresses en dok-

De bibliotheek beschikt over een paar duizend

tersassistenten.

boeken. Met een beperkt budget kunnen jaarlijks

Wilt u meer weten over radiotherapie of over het

een tiental nieuwe exemplaren gekocht worden.

ZRTI? Lees dan verder op www.zrti.nl. ●

Verder doneren vrij regelmatig mensen, die thuis hun boekenkast uitruimen, boeken aan de bibliotheek.


27

Lievensberg blijft bij de les


Wie:

Margit Knipscheer mag sinds kort MPPT achter

Marjo kijkt wat weemoedig langs de strakke rijen:

Margit Knipscheer

haar naam zetten: Master Pediatric Physical The-

“Als we wat extra tijd en middelen zouden krijgen,

Zij is:

rapy. Die titel kreeg ze niet zomaar. Ze heeft daar-

kunnen we meer met de bibliotheek doen. Een

kinderfysiotherapeut

voor met succes een intensieve vierjarige opleiding

nieuwe ontwikkeling is bijvoorbeeld het luister-

op de afdeling

afgerond bij Avans+ in Breda, die hierin samen-

boek. Daar zou je heel veel mensen een plezier

revalidatie

werkt met de Radboud Universiteit Nijmegen. Het

mee doen.”

Deed:

traject bestond uit de opleiding kinderfysiotherapie

Master Opleiding

met daar bovenop elk half jaar een Master-blok.

Kinderfysiotherapie

Het laatste half jaar bestond volledig uit de Master

Minder tijd Momenteel zijn negen vrijwilligers actief om de

Opleiding.

patiënt aan een leesboek te helpen: Lucy, Clim,

In het kinderfysiotherapiedeel van de studie kwam

Wil, Josefien, Jo, Anne Marie, Margriet, Coby

ze volledig op de hoogte van de nieuwste ontwik-

en Marjo. Allen werken al minstens tien jaar als

kelingen op het gebied van motoriek bij kinderen.

vrijwilliger voor de bieb. De oudste vrijwilliger is

Ze vertelt daarover: “Het was zwaar maar heel

tachtig jaar en al bijna veertig jaar betrokken bij de

inspirerend. Het is bijzonder om les te krijgen van

ziekenhuisbieb. Een boek moet lekker weg lezen

mensen die aan de top staan in de wereld van de

en niet te dik zijn. Dat is een veelgehoorde wens

kinderfysiotherapie. Ook het contact met collega-

van de patiënt.

studenten daagde uit om mijzelf persoonlijk en

Als patiënten langer in het ziekenhuis liggen, lenen

vakinhoudelijk te ontwikkelen.”

ze sneller een boek. De korte opnameduur die

De kinderfysiotherapie (en de fysiotherapie in het

voor steeds meer behandelingen geldt, zorgt er

algemeen) is sterk bezig met verwetenschappelij-

echter voor dat veel mensen geen tijd meer heb-

king van haar denken en handelen, oftewel eviden-

ben, of nemen, om een boek te lezen. Met wat

ce-based practice. Dat is ook de essentie van het

kleine aanpassingen kan de bibliotheek echter toch

Master-deel van de opleiding: het op wetenschap-

de komende jaren een rol blijven vervullen in een

pelijke basis leren lezen en op waarde schatten van

ziekenhuis dat als een tweede thuis wil zijn. ●

literatuur en onderzoeken. Het eindstation was het opzetten, uitvoeren, beschrijven en presenteren van een pilotstudie die aan die wetenschappelijk hoge eisen voldeed. Margit deed onderzoek naar het effect van Nintendo-Wii-Sports-Boxing op de conditie van gezonde kinderen van 8 tot 12 jaar. Ze motiveert dat met: “Gamen is natuurlijk echt iets van deze tijd. Het zogenaamde exergamen, de combinatie van exercise en gamen, vindt in de kinderrevali-

28

Zilveren jubileum voor Ineke Voeten

25 jaar eerste medewerkster restaurant

datie grote opgang maar ook bijvoorbeeld in de

We hebben vroeg in de morgen afgesproken. Ineke Voeten, eerste me-

geriatrie. Ik koos voor boksen omdat dat intensief

dewerkster van restaurant ’t Lieverdje, staat fanatiek de roestvrijstalen

genoeg bleek.”

bakplaat te boenen. Ze is net terug van vakantie. “Even afmaken”, zegt

Ze wilde antwoord op de volgende onderzoeksvra-

ze. Het is een karweitje dat ze best aan haar medewerkers kan overlaten,

gen: Wat is het effect van zes weken Nintendo-Wii-

maar ze doet het ook geregeld zelf.

training thuis op het duuruithoudingsvermogen? Wat is het effect op de motorische competentie-

Ineke Voeten is in november 25 jaar in dienst. Zo

beleving (oftewel; hoe schaalt een kind zelf zijn

lang zij de scepter zwaait houdt ze de touwtjes

motorische vaardigheden in)? Wat is het effect op

stevig in handen. Dat vertaalt zich in een soepel

de plezierbeleving tijdens deze training?

draaiende afdeling. En in een hecht team van

Ze charterde daarvoor dertig basisschoolkinde-

medewerksters dat net zoals Ineke al vele jaren in

ren die ze in twee groepen verdeelde. Eén groep

het restaurant werkt: “Els, Elly, Jacqueline (die net

volgde het trainingsprogramma op de Wii en hield

als ik in november 25 jaar in dienst is), Dian, Anky

daarvan een beweegdagboek bij, de andere groep

en weekendhulp en oproepkracht Badiha”, somt

deed niets extra’s maar hield wel dat dagboek bij.

Ineke op. “Badiha is er eigenlijk altijd, ze werkt hier

Wanneer het resultaat ter sprake komt, raakt ze

al sinds haar 17e.”

enthousiast: “De kinderen uit de trainingsgroep bleken op alle drie de gebieden een significante

Groot huishouden

verbetering te laten zien”. Met gelijk erachteraan

Na een opleiding in de zwakzinnigen zorg, een

verschillende ideeën: “Het is aanleiding om de Wii-

eigen horecabedrijf en de leiding over het ‘groot-

sports, die door de Vrienden van Lievensberg zijn

huishouden’ van een klooster in Huijbergen, stapte

aangeboden, meer en effectiever te gaan gebrui-

Ineke het Lievensberg ziekenhuis binnen. “Het

ken. Ik denk hierbij bijvoorbeeld aan ons behan-

betekende opnieuw werken in een zorginstelling

deltraject voor obese kinderen of aan de kinder-

en dat voelde vanaf het begin goed aan.” Ineke

afdeling. Het verlaagt voor kinderen de drempel

startte in een personeelsrestaurant dat een stuk

om zinvol en actief bezig te zijn wanneer dat niet

kleiner was dan het huidige restaurant. Het bood

vanzelfsprekend is.”

veel minder mogelijkheden. “Je kon terecht voor

Een mooi vervolg op deze pilotstudie is dat er een

een broodmaaltijd en voor een warme maaltijd

promotieonderzoek wordt opgezet om de effecten

kocht je een bonnetje bij de portier. Die gaf aan

verder te onderbouwen, vooral ook bij kinderen

ons door wat we die dag konden verwachten. We

met aandoeningen.

begonnen om half 8 in de morgen met, wat toen

Ze besluit met: “Ik ben erg gegroeid in hoe ik met

nog de gewoonte was, het uitserveren van de

mijn drie collega-kinderfysiotherapeuten en in ons

warme maaltijd voor de mensen die in de nacht-

kinderrevalidatieteam werk. Ik weet nu nog beter

dienst hadden gewerkt. Aan de geur van gekookte

hoe ik mijn vak kan uitdragen.” ●


29


schalen met broodjes, soep, servies en bestek

aardappelen en gebraden vlees in de vroege

dat men zelf kan neerzetten. Ineke herinnert zich

morgen heb ik nooit kunnen wennen.”

de grote directielunch in het verleden, waarin dat

De koffie en thee voor de kantoren en de po-

anders was geregeld. “We dekten nog uitgebreid

likliniek werd nog rondgebracht in kannetjes

de grote tafel in de bestuurskamer. Ik had daarvoor

onder een theemuts. Voor de verpleegafdelingen

zelfs een speciaal formaat molton en damasten

maakten Ineke en haar team ’s avonds grote ketels

tafelkleed.

koffie klaar. “Overdag zorgde Clementine, een medewerkster van de keuken, daarvoor. We bleven

‘t Lieverdje

tot half zeven om de avondkoffie te verzorgen.

Toen Ineke in Lievensberg kwam werken lagen

De transportdienst bracht de ketels dan naar de

de tekeningen klaar voor een verbouwing van het

verdiepingen.”

oude restaurant. “Die zou worden uitgebreid met de toenmalige Binnentuin, waarin nog een vijver

Van 100 naar 2000

lag met bescheiden fontein. Dat is niet doorge-

Het restaurant zorgt al jaren voor koffie en thee tij-

gaan.”

dens vergaderingen. Dat waren er vroeger een stuk minder: 1 tot 2 per week. “Nu zorgen we jaarlijks

Restaurant ’t Lieverdje is alweer geruime tijd in

ongeveer voor 2.000 vergaderingen en lunches

gebruik. “Het is eigenlijk te klein; we zijn aan uit-

de restauratieve voorzieningen.” Ook voor grote

breiding toe”, verzucht Ineke. “Op doordeweekse

evenementen draait het restaurant de hand niet

dagen komen gemiddeld 240 mensen eten. Soms

om: de jaarlijkse dag van de zorg, de open dag, de

hangen ze met de benen buiten, zoals we dat noe-

nieuwjaarsreceptie, grote congressen… het loopt

men. En het aantal bezoekers neemt nog steeds

allemaal op rolletjes.

toe. Het restaurant is namelijk ook toegankelijk

Ineke herinnert zich nog de maandelijkse vergade-

voor niet-ziekenhuismedewerkers.”

ringen van de Raad van Toezicht. “Die begonnen ’s

Over een paar jaar zit het er voor Ineke op, het

avonds om een uur of acht. Wij bleven in de buurt

pensioen nadert en daarmee de mogelijkheid om

om twee keer koffie in te schenken en één keer

meer tijd te besteden aan haar hobby’s quilten,

een drankje en een hapje te verzorgen. Ik wist voor

golfen, reizen, zingen en het secretariaatswerk voor

de borrel van iedereen aan welk merk de voorkeur

de zangvereniging. Maar tot die tijd blijft Ineke Lie-

werd gegeven. Rond half elf konden we dan naar

vensbergers zien komen en gaan, want eten moe-

huis.”

ten ze allemaal. “Sommige mensen werken hier net

In het ziekenhuis worden nu regelmatig vergade-

zolang als ik, maar wat me de laatste tijd opvalt: de

ringen gehouden met een broodje in de hand. De

nieuwe specialisten worden steeds jonger...” ●

medewerkers van het restaurant zorgen dan voor een serveerwagen waarop alle zaken klaarstaan:

30

In de prijzen door terugbrengen doorlooptijd diagnostiek

LongkankerZorg – Steeds Beter’

Vlnr: mw. O. Mensink en mw. G. de Bruin van het IKR, oncologieverpleegkundige mw. M.J. Schellekens, longarts H. van Looij en mw. L. van Beeck, stafmedewerkster bureau KIV.

“Dit is niet alleen een prijs voor de longartsen, maar voor iedereen in

en een bestralingsarts deel. Ook de patholoog

Lievensberg die bijdraagt aan de patiëntenzorg.” Longarts Harry van Looij

en de nucleair geneeskundige zijn bij dit overleg

nam op maandag 28 juni een prijs in ontvangst in het kader van het project

aanwezig.

‘LongkankerZorg-Steeds Beter (LZSB). “Dit is een prijs voor ons allemaal”,

De bespreking is cruciaal, omdat alle behandelop-

zo benadrukte hij.

ties hier zorgvuldig worden afgewogen. Patiënten worden vóór de start van de behandeling ook Dinsdag 15 juni vond in Ede de landelijke slot-

vaker gezien door een gespecialiseerd oncologisch

bijeenkomst plaats van het project Longkanker-

verpleegkundige. Daarnaast wordt frequenter een

Zorg - Steeds Beter. Tijdens de bijeenkomst was

signaleringslijst ten behoeve van de psychosociale

er aandacht voor de behaalde resultaten, best

zorg ingevuld.

practices, zorgpaden als borgingsmiddel en de

De integrale kankercentra boden

onderdelen van de nieuwe richtlijn Niet-kleincellig

aan alle Nederlandse zieken-

longcarcinoom. Gedurende de bijeenkomst was

huizen kosteloos begeleiding

er op verschillende manieren inbreng vanuit de

aan voor deelname aan het pro-

IKR-regio. Het Lievensberg ziekenhuis mocht een

ject, dat anderhalf jaar duurde.

prijs in ontvangst nemen voor het meest in het oog

De deelnemende zieken-

springende resultaat op de doelstelling ‘de reduc-

huizen konden hierdoor

tie van wachten doorlooptijden’. Als één van de

allemaal belangrijke

weinige ziekenhuizen is Lievensberg erin geslaagd

stappen voorwaarts

de doorlooptijd voor diagnostiek aanzienlijk te ver-

maken in de organisa-

beteren (mediaan van 30 naar 14 kalenderdagen).

tie van hun longkanker-

Belangrijk resultaat van het project is een verkor-

zorg. Aan het project namen

ting van de toegangstijd tot het eerste bezoek bij

52 ziekenhuizen deel. ●

de longarts van vier naar drie dagen. Het gemiddeld aantal dagen dat nodig is om een diagnose te stellen en een behandelplan op te stellen, ging bij de deelnemende ziekenhuizen gemiddeld omlaag van 24 naar 21. De ziekenhuizen bereikten ook op de andere twee doelen significante verbeteringen. Patiënten worden nu in 77% van de gevallen besproken in een multidisciplinair overleg (was 69%). Ook in het Lievensberg ziekenhuis vindt dit overleg plaats. Hieraan nemen onder meer de longarts, een chirurg (tijdens de chirurgisch-interne overdracht)

Chapeau voor Lievensberg.

31

Nurse practitioner Orthopedie

‘Ik ben het aanspreekpunt voor patiënten’

Gerda de Waard is nurse practitioner orthopedie. Ze ontlast de specialist door verschillende medische taken over te nemen.

Het verschil tussen een medisch specialist of arts en een verpleegkundige

Als nurse practitioner is ze het aanspreekpunt.

is duidelijk. Maar wat is dan een nurse practitioner? Gerda de Waard is

”Patiënten kunnen vragen stellen over behande-

nurse practitioner orthopedie: “Als verpleegkundige werk ik op medisch

lingen of wonden. Als ze ongerust zijn sta ik ze te

domein”.

woord, ik hoor het probleem aan en ik probeer ze gerust te stellen door samen naar een oplossing te Een nurse practitioner is een ‘super gespecia-

zoeken.”

liseerd’ verpleegkundige. Het verschil met een

Verder gaat Gerda mee met de specialist op grote

gespecialiseerd verpleegkundige is dat een nurse

visite. Dit is een overleg waarbij alle patiënten

practitioner taken op medisch gebied mag uitvoe-

op de verpleegafdeling Orthopedie besproken

ren onder supervisie en volgens vastgestelde richt-

worden. “Ik probeer ook regelmatig rondes mee

lijnen van een medisch specialist. Gerda: “Nurse

te lopen met de specialist. Veel patiënten die ik

practitioners vangen het tekort aan medisch

dan zie, kom ik later op de poli tegen. Zo hebben

specialisten op, door verschillende medische taken

ze me in ieder geval al een keer gezien.” Andere

over te nemen.”

taken van Gerda zijn het opzetten van patiënte-

“Ik houd een parallelspreekuur met de medisch

ninformatiefolders en de nieuwe website voor de

specialist. Dat wil zeggen dat ik tegelijk spreek-

orthopeden, voorlichting geven over ‘Joint Care’

uur heb met bijvoorbeeld dokter Hauet”, vertelt

en het bewaken van behandeltrajecten.

Gerda. “Tijdens mijn spreekuur zie ik dan patiënten die door hem behandeld zijn. Zijn er dan proble-

‘Verpleegkundig specialist’

men of complicaties, dan kan ik de dokter er altijd

De Engelse term ‘nurse practitioner’ zorgt ervoor

bij roepen.”

dat het niet voor iedereen duidelijk is wat deze functie inhoudt. Vanuit de gezondheidszorg en de

32

Aanspreekpunt

Nederlandse Vereniging voor Nurse Practitioners

Tijdens haar spreekuur op de verband- of gipska-

wordt er dan ook gekeken naar een Nederlandse

mer ziet ze onder meer patiënten die geopereerd

naam. “Zij willen ‘nurse practitioner’ veranderen in

zijn of via de spoedeisende hulp in het gips zijn

‘verpleegkundig specialist’”, legt Gerda uit. “Deze

gegaan met bijvoorbeeld een breuk. “Patiënten

naam laat zien dat een nurse practitioner voor meer

komen bij mij op controle. Ik kijk of de wond

bevoegd is dan bijvoorbeeld een gespecialiseerd

goed geneest en of de hechtingen eruit mogen.

verpleegkundige.”

Eventueel schrijf ik medicatie voor of vraag ik

Door de moeilijke Engelse term weten veel oudere

vervolgonderzoeken aan”, zegt Gerda. ”Daarnaast

patiënten niet wat een nurse practitioner is. Gerda:

beoordeel ik röntgenfoto’s, spreek ik een verdere

“Ik begin een consult dikwijls met het uitleggen

behandeling af en ben ik verantwoordelijk voor het

van mijn functie. Over het algemeen accepteren

bijhouden van patiëntendossiers.”

mensen het wel dat ze een nurse practitioner zien

Nieuwsflits

in plaats van een medisch specialist. Het komt

De functie van nurse practitioner is ontstaan

slechts een enkele keer voor dat een patiënt er

in de Verenigde Staten en Australië. Deze

geen vrede mee heeft”, vertelt ze. “Dan roep ik

landen hadden in de jaren zestig en zeventig

alsnog de specialist erbij, maar meestal komen we

te weinig artsen per hoofd van de bevolking.

er wel uit.”

Verpleegkundigen namen steeds vaker taken van de arts over. Gespecialiseerd verpleegkun-

Pijncentrum erkende pijnkliniek

Interesse

digen werden bijgeschoold tot nurse practi-

Voordat Gerda als nurse practitioner aan de slag

tioners, zodat ze de medische taken ‘legaal’

is gegaan, heeft ze onder andere op de Spoedei-

konden uitvoeren.

sende Hulp (SEH) van Lievensberg ziekenhuis en

In Nederland heeft Els Borst, toenmalig minis-

De Nederlandse Ver-

het Franciscus Ziekenhuis in Roosendaal gewerkt.

ter van Volksgezondheid, in 1996 een voorstel

eniging voor Anesthe-

Haar interesse voor orthopedie bestond al langer.

gedaan om nurse practitioners taken van

siologie (NVA) heeft

“Ik vind orthopedie een leuk specialisme. Het is

artsen over te laten nemen.

de aanvraag voor een

deels heel sociaal”, vertelt ze. “Je ziet mensen na

retrograde erkenning

een behandeling opknappen, dat is heel leuk. Ik

van het pijncentrum

heb op de SEH veel verschillende aandoeningen

Lievensberg positief

gezien. “Botbreuken en het bewegingsapparaat

afgehandeld. De regi-

spreken me het meeste aan.”

stratiecommissie Pijn-

In 2000 heeft Gerda de Master-opleiding ‘Advan-

geneeskunde van de

ced Nursing Practice’ gevolgd aan de Hanze Hoge-

NVA stelde vast dat het

school in Groningen. Destijds werd de opleiding al-

pijncentrum voldoet

leen in Groningen gegeven, nu is de opleiding aan

aan de eisen die men

meerdere hogescholen in Nederland te volgen. Ze

stelt aan een multidisci-

vertelt dat het een zware opleiding is. “Een sociaal

plinaire pijnbehandelkli-

leven schiet er al gauw bij in. Eén keer in de twee

niek (type B). Hiermee

weken had ik een dag les in Groningen, daarnaast

is het Pijncentrum per 1

moest ik mijn diensten op de SEH draaien en in

januari 2010 ingeschre-

de weinige vrije tijd moest ik leren en opdrachten

ven in het register van

maken. En dat twee jaar lang.”

erkende pijnklinieken.

Doorgroeien tot arts wil Gerda niet. “Je moet dan

Het daarbij behorende

toch weer opnieuw gaan studeren, daar heb ik

certificaat is inmiddels

geen zin meer in. Een opleiding duurt al gauw drie

ontvangen. Dit certifi-

tot vier jaar. Ik vind het prima zo!” ●

caat heeft een geldigheidsduur van 5 jaar.

33

Kunstproject van start voor kinderafdeling Lievensberg ziekenhuis

Artotheek 18 uit Bergen op Zoom bood de kinderafdeling een schilderij aan. Op maandag 19 juli werd dat feestelijk onthuld.

Een aantal kunstenaars heeft van de isoleerkamers op de kinderafdeling

de basis van een gezamenlijk werkstuk dat bij de

van het Lievensberg ziekenhuis een kleuriger en vooral plezieriger plek

ingang van de kinderafdeling hangt.

gemaakt om te verblijven.

Artotheek 18 uit Bergen op Zoom bood een schilderij aan. Het cadeau is gemaakt door de Bergse De opdracht aan de kunstenaars was om kinderen

kunstenaar Iwaz en leden van de kunstuitleen. Zij

te betrekken bij de ontwikkeling van hun kunst-

vulden kleurvlakken in op een schilderij van Iwaz.

werk. Kunstschilder Sjoerd van de Boom besloot

Dat gebeurde met door de kunstenaar vastgestel-

om uitspraken en teksten van in het ziekenhuis

de kleuren. Het eindresultaat is een schilderij van

opgenomen kinderen te verwerken. Fotograaf Nick

een vrolijke en vooral kleurrijke olifant.

Franken ging samen met Mark, die fotograaf wil

Het kunstproject is een initiatief van Joop Verkerk,

worden, aan de slag. Kunstenaar en docent Hen-

sinds enkele jaren vrijwilliger op de kinderafde-

drik Boot betrok zijn leerlingen bij zijn project en

ling van het Lievensberg ziekenhuis. Hij vond dat

kunstenaar Iwaz realiseerde samen met zijn nichtje

de isoleerkamers, waarin opgenomen kinderen

Amber een kleurrijk en verhalend kunstwerk. Nick

meestal enige tijd afzonderlijk verblijven, wel wat

Franken legde het ontwikkelingsproces van de

kleur en vrolijkheid konden gebruiken. ●

kunstwerken in beeld vast. De foto’s vormden

Verdere samenwerking voor uitwisselen medicatiegegevens Apotheekhoudend huisartsen, apotheken en het

aan de technische realisering van het project. De

Lievensberg ziekenhuis gaan via het Open Zorg

deelnemende apotheken kunnen daardoor nu

Informatiesysteem (OZIS) de medicatiegegevens

digitaal bij deelnemende collega-apotheken de

van een patiënt uitwisselen. Vorig jaar is daarvoor

historie bekijken van de medicatie-uitgifte van een

al een intentieverklaring getekend. Op maandag

patiënt. Het versturen van digitale recepten vanuit

19 juli werd een tweede stap genomen: het on-

het Lievensberg ziekenhuis naar de apotheken

dertekenen van de samenwerkingsovereenkomst.

verkeert momenteel in een testfase. De eerste

Hiermee krijgt het project een verdere invulling.

resultaten zijn bemoedigend; deze mogelijkheid

Sinds de ondertekening van de intentieverklaring in

wordt momenteel verder doorontwikkeld.

2009 is binnen het Lievensberg ziekenhuis gewerkt

34

Symposium over samenwerking in de zorg

De afdelingen Revalidatie en Geriatrie hebben

Zorginstellingen krijgen in toenemende mate te maken met ketenzorg.

de handen ineen geslagen voor het organiseren

Hierbij is het van belang dat de huisarts, specialist en de eerstelijns zorg

van een symposium over samenwerking in de

goed met elkaar samenwerken.

zorg. Diverse sprekers zijn uitgenodigd om het

Ketenzorg wordt in eerste instantie ingevoerd voor de chronische patiënt.

belang en de noodzaak daarvan te belichten.

Dit zijn bijvoorbeeld diabetici, longpatiënten, hartpatiënten en vaatpatiën-

Het symposium vindt plaats op vrijdagmiddag

ten.

15 oktober vanaf 13.00 uur, in de aula van het

Het symposium is bedoeld voor artsen en zorgverleners uit zowel eerste als

Lievensberg ziekenhuis.

tweede lijn. Huisartsen, medisch specialisten, verpleegkundigen, fysiotherapiepraktijken, (thuis)zorginstellingen en zorgverzekeraars. Aan het symposium zijn accreditatiepunten toegekend. Deelname is gratis. De sprekers belichten het onderwerp samenwerking vanuit verschillende invalshoeken. Een geriater, de zorgmanager van afdeling Geriatrie, een medisch psycholoog en een aantal medewerkers van de afdeling revalidatie van het Lievensberg ziekenhuis komen aan het woord. Eén van de sprekers is professor dr. Bastiaan Bloem, hoogleraar neurologie uit het UMC Nijmegen. Hij neemt de aanpak van de ziekte van Parkinson als model voor nieuwe bruggen in de gezondheidszorg. Bloem heeft de overtuiging dat een goede samenwerking tussen zorginstellingen leidt tot kostenbesparing en betere zorg voor de patiënt. Het symposium wordt afgesloten met een high tea en borrel in het restaurant van het Lievensberg ziekenhuis. Inlichtingen: mw. J. Boonman, manager revalidatie, 0164-278 508 of [email protected]. ●

35

Uitgelicht

Bouwcoördinator bouwt thuis 5.000 liter bassin Patrick Manse en zijn Potamotrygonidae

Over ‘Potamotrygonidae’ gesproken: vraag een willekeurige hoogge-

Vismenu

schoolde (para)medicus in het Lievensberg ziekenhuis wat je daarmee

“Roggen herkennen je. Ze zien slecht, maar aan

bedoelt en je krijgt een vragende blik terug. Vraag het Patrick Manse en

hoe je beweegt en wat je doet weten ze zeker wel

hij slaat gedreven, enthousiast en deskundig aan het vertellen. Het is geen

wie er voor het aquarium staat”, vertelt hij. Het

ziekte en geen enge bacteriesoort. Het heeft wel een bijwerking, heeft hij

werd zoeken naar een nieuw evenwicht want rog-

ervaren, namelijk een verslavend effect.

gen zijn jagers, dus daar kunnen geen al te kleine visjes bij. “Roggen stellen hoge eisen aan hun om-

Patrick, projectcoördinator bij de Facilitaire Dienst,

geving. Je moet dus perfecte voorwaarden creëren

houdt zoetwaterroggen, inderdaad potamotry-

in water- en voedselkwaliteit.” Hun vismenu, met

gonidae genoemd. Hij is in Lievensberg verant-

onder meer gamba’s, garnalen en mosselen, maakt

woordelijk voor de coördinatie van bouw- en

menig menselijk visliefhebber jaloers.

verbouwplannen. Ook thuis bouwt en verbouwt

Het werden letterlijk bijzondere logees. Terwijl

hij het nodige voor zijn roggen. Die van hem, uit

Patrick’s vriendin op dat moment omkijkt met een

het Amazonegebied, voelen zich niet zomaar bij je

glimlachende blik van ‘Tja, mijn man heeft een

thuis. Hij heeft twee enorme aquaria zelf gebouwd.

hobby!’, vertelt hij dat niet zo lang geleden zelfs

Dat is, laat hij thuis zien, meer dan een kwestie van

de logeerkamer gevuld lag met vijverfolie, water

een bak, water en een glazen wand. Hij straalt met

en roggen. Dit is hij langzaam maar zeker aan het

zijn hele wezen trots uit als hij toont hoe hij daarin

omtoveren tot een 5.000 liter groot, volwaardig

zijn technische kunde en creativiteit kwijt kan.

roggenverblijf: “Ik streef naar een biologisch systeem dat zo duur-

Van klein naar groot

zaam en goedkoop mogelijk is. Zonnecollectoren

Hij vertelt: “Ik begon, vroeger thuis, met een

verzorgen grotendeels de warmwatervoorziening.”

klein aquariumpje. Als dat goed draait, wissel je

Ook het filtersysteem heeft hij uitgedacht en, met

een aantal keren van biotoop. Al snel ging mijn

simpele en ingewikkelde noviteiten, zelf geconstru-

voorkeur uit naar Zuid-Amerikaanse vissen en dan

eerd.

vooral de wat bijzonderder, lastiger soorten. Na

Het zijn voor hem twee fascinaties in één: het leven

een tijd was ook dat geen uitdaging meer en toen

en kweken van de zoetwaterroggen, maar net zo

begon ik aan de roofvissen.” Die hebben meer

intens de techniek om ze te kunnen laten leven. ●

ruimte nodig dus er kwam een zelfgebouwde bak van 1.600 liter. Daarna kocht hij zijn eerste rog. Hij verdiepte zich daar verder in, dook in internetsites en –fora, zocht contact met collega-hobbykwekers en zo grepen de roggen hem. Niet letterlijk gelukkig, want hun stekel bevat een gemeen irritant gif.

36

Tref. 4 Werkgroep Agressie en Geweld voortvarend

Recommend Documents