Beleid Groninger ICT Sector. Groningen ICT Stad II

Beleid Groninger ICT Sector

Groningen ICT Stad II

Opdrachtgever : Auteurs :

Versie

:

Gemeente Groningen Jan Kees Kleuver, ROEZ, in samenwerking met Publicase, Karma Sierts en Martin Vos MNU Innovation, Eldert van Wijngaarden 28 juni 2005

1


Inhoudsopgave

Samenvatting ...................................................................................................... 3 Introductie ......................................................................................................... 5 2.1 Doel van dit project.......................................................................................... 5 2.2 Leeswijzer.................................................................................................... 5 2.3 Van beleidsvoorstel naar uitvoering ........................................................................ 6 3 Evaluatie Groningen IT Stad (1997-2004)....................................................................... 8 3.1 De programmalijnen......................................................................................... 8 3.2 De resultaten ................................................................................................. 8 4 Analyse ...........................................................................................................11 4.1 SWOT-analyse..............................................................................................11 4.2 Invloed van de overheid ....................................................................................12 4.3 Interviews ...................................................................................................13 5 Economisch ICT-beleid Gemeente Groningen .................................................................15 5.1 Strategische doelstellingen .................................................................................15 5.2 Keuze beleidslijnen.........................................................................................15 5.2.1 Kennis en creativiteit stimuleren........................................................................15 5.2.2 Innovatief opdrachtgeverschap..........................................................................16 5.2.3 Marktvergroting ICT-gebruik bij MKB ................................................................16 5.2.4 Acquisitie.................................................................................................16 5.2.5 Profilering Groningen als ICT-stad .....................................................................16 6 Actieplan / projecten .............................................................................................18 6.1 Kennis en creativiteit stimuleren...........................................................................18 6.1.1 Kenniskaart ICT .........................................................................................18 6.1.2 Mediaplaza noord ........................................................................................18 6.1.3 Inventarisatie nieuwe media.............................................................................18 6.2 Innovatief opdrachtgeverschap ............................................................................19 6.2.1 Innovatief Aanbesteden .................................................................................19 6.2.2 One Region...............................................................................................19 6.2.3 E-visie gemeente.........................................................................................19 6.3 Marktvergroting ICT-gebruik bij MKB ...................................................................20 6.3.1 Mediaplaza Noord .......................................................................................20 6.3.2 ICT-Bedrijventerreinbeleid..............................................................................20 6.3.3 IT-makelaar ..............................................................................................20 6.4 Acquisitie ...................................................................................................21 6.4.1 Acquisitie managed services ............................................................................21 6.4.2 Testmarkt Groningen ....................................................................................21 6.5 Profilering Groningen als ICT-stad ........................................................................21 6.5.1 Relatiebeheer.............................................................................................21 6.5.2 Promotie ICT.............................................................................................22 6.5.3 ICT platformactiviteiten .................................................................................22 6.5.4 ICT-monitor ..............................................................................................22 6.6 Ad-hoc 'beleid' ..............................................................................................23 6.7 Financiering.................................................................................................23 Bijlage 1 Geïnterviewden .............................................................................................24 Bijlage 2: Statistieken ICT-sector Groningen en andere steden .....................................................25 Bijlage 3 Evaluatie van 1997 tot 2005................................................................................26

1 2

2


1

Samenvatting

Sinds 1997 is er beleid gevoerd op Groningen ICT stad. Het laatste beleidsstuk stamde uit 1999. De ontwikkelingen in de ICT maken het noodzakelijk om opnieuw te kijken naar dit beleid. De analyse in dit rapport is geen wetenschappelijk verantwoord onderzoek, maar gebaseerd op gezond verstand, verzameld in een aantal gesprekken met marktpartijen en belanghebbenden. Het strategisch uitgangspunt van het beleid is, conform de het Economisch Business Plan, vergroting van werkgelegenheid in de ICT-sector. Geconstateerd moet worden dat de gemeente daar echter weinig directe invloed op heeft. Voor de tactische vertaling is daarom gekozen voor een aantal doelen waarop de gemeente wel enige invloed heeft, en die bijdragen aan vergroting van de werkgelegenheid en de gezondheid van de ICT-industrie. Deze tactische beleidslijnen zijn: 1. 2. 3. 4. 5.

Kennis en creativiteit stimuleren Innovatief opdrachtgeverschap ontwikkelen Marktvergroting ICT-gebruik bij MKB Acquisitie Profilering Groningen ICT-stad

Vanuit deze lijnen is een actieplan voorgesteld, met 14 voorstellen voor projecten voor de komende drie jaar. De grote lijnen van de projecten zijn weergegeven, maar in een projectvoorstel zullen deze lijnen nog vertaald moeten worden naar concreet op te leveren producten en doelstellingen.

3


Casus Adix: grijp de kansen die Groningen biedt! Adix is een jonge bedrijf, dat voor met name lokale klanten internetdiensten aanbiedt: internet Service Provisioning, webhosting en aanverwante diensten. Het bedrijf dankt zijn bestaan aan de faciliteiten die in Groningen zijn ontwikkeld in het kielzog van de GN-IX en het SIGTelehouse. Hierdoor zijn het er ook voor kleinere ISP's mogelijkheden om hun klanten professioneel te kunnen faciliteren. Een bedrijf als Adix leeft bij het bestaan van lokale netwerken, zoals het ICT-Platform. De directeuren, Jasper Wiersema en Willem van Dalen vinden hier klanten (lokale ICTbedrijven), maar ook partners waarmee gezamenlijke dienstverlening wordt opgezet. Een voorbeeld hiervan is de dienst Mail2Mail, een platform voor elektronische nieuwsbrieven, dat door dochterbedrijf Anchormen samen met Fundament All Media is ontwikkeld. Adix ziet goede groeikansen bij het MKB, maar daarvoor zal nog wel kennis van de mogelijkheden van ICT bij de MKB'ers bijgebracht kunnen worden. De gemeente zou daarin een stimulerende rol kunnen spelen.

4


2

Introductie

Groningen heeft zich de afgelopen jaren actief gepresenteerd als een IT stad met bovengemiddelde faciliteiten voor de bedrijven actief in de IT-branche. Sterke punten van Groningen zijn: - ruime aanwezigheid van goed gekwalificeerd personeel - uitstekende telecommunicatie-infrastructuur en behuizingfaciliteiten - bovengemiddeld veel en in omvang grote ISP’s actief - aanwezigheid van toonaangevende ICT-bedrijven zoals Atos Origin, Logica/CMG, VCD en Vertis - aanwezigheid van veel callcenterbedrijven o.a. SNT, ING, Transcom, IBG, BSC, KPN callcenters. Bedrijven als KPN, Essent en Vodafone investeren mede door het actieve beleid van de Gemeente in Groningen sneller dan volgens hun marktverwachting noodzakelijk in nieuwe technieken en concepten zoals “open XS” en UMTS. Groningen heeft een groot aantal kwalitatief hoogstaande internetbedrijven. De Groninger IT bedrijven zijn georganiseerd in een landelijk uniek platform dat inmiddels naast meetingpoint ook een actieve rol vervuld als belangenorganisatie en initiator van nieuwe initiatieven. Het programma Groningen IT Stad heeft, zo kunnen wij constateren, geleid tot een krachtige combinatie die Groningen als IT stad op de kaart heeft gezet. Echter op dit moment constateren wij dat de IT markt zich essentieel heeft veranderd. Dit is het gevolg van de groei van de belang van het internet en de beschikbaarheid van snel internet, vast, of mobiel. Belangrijke veranderingen zijn: - De callcenterbranche groeit, maar kent weinig nieuwkomers - De infrastructuur is sterk verbeterd, maar het ontbreekt aan nieuwe en aantrekkelijke/nuttige toepassingen - De bestaande IT bedrijven zoals CMG Logica, Atos Origin, The factor E, etc. zoeken naar nieuwe mogelijkheden om de continuïteit te kunnen realiseren - Regionale autonomie van de landelijk werkende bedrijven neemt sterk af - Er is een behoefte aan gecombineerde servicecentra om tegen zo laag mogelijke kosten diensten te kunnen aanbieden - Door de snelheid van vernieuwingen is het moeilijk om hooggespecialiseerd en gekwalificeerd personeel te vinden Redenen genoeg om te onderzoeken in de positie van Groningen als IT Stad uitgebouwd kan worden.

2.1 Doel van dit project De vraag is “Hoe kan het programma Groningen IT stad geactualiseerd worden?” Daartoe heeft de afdeling EZ opdracht gegeven om beleidslijnen voor de komende drie jaar op te stellen, die getoetst worden aan de spelers in de ICT-markt, kennisinstellingen en overheid. Deze beleidslijnen moeten leiden tot voorstellen voor een actieprogramma, dat meetbaar bijdraagt aan de doelstellingen. Een wetenschappelijk onderbouwd onderzoek is nadrukkelijk niet gevraagd. Een pragmatische aanpak zoals in 1997 ook gestart is het doel.

2.2 Leeswijzer Na de introductie in de vraagstelling (hoofdstuk 2) wordt in hoofdstuk 3 de vorige beleidsperiode geëvalueerd. Hoofdstuk 4 geeft een analyse van de huidige situatie (SWOT), en een analyse van de aangrijpingspunten en invloed die de lokale overheid heeft om de ICT-sector te stimuleren. 5


Hoofdstuk 5 is de vaststelling van de strategische doelstellingen, en de keuze van (tactische) beleidslijnen. Hoofdstuk 6 is een voorstel voor een actieplan dat uit deze beleidslijnen zouden kunnen volgen. In de kaders zijn situatieschetsen gegeven van bedrijven en instellingen waarmee gesproken is. Deze schetsen geven een beeld van hoe ICT het bedrijfsproces beïnvloedt, en voor welke uitdagingen de bedrijven staan. De schetsen zijn gemaakt op basis van interviews met managers van de bedrijven.

2.3

Van beleidsvoorstel naar uitvoering

Dit document stelt een aantal beleidslijnen voor, met bijbehorende projecten. Deze voorstellen zullen eerst besproken gaan worden met betrokkenen uit de markt, uit de kennissector en uit de overheid. Hiertoe worden een aantal workshops en ronde-tafelgesprekken georganiseerd. Dit zal in het tweede kwartaal van 2005 plaatsvinden. De feedback uit deze gesprekken zal verwerkt worden in een besluitdocument. Het college van burgemeester en wethouders zal gevraagd worden de besluiten vast te stellen. Daarna zal het document aan de gemeenteraad aangeboden worden. Zodra het ook door de gemeenteraad goedgekeurd is, kan met de uitvoering begonnen worden. Het beleid en de projecten vormen een onderdeel van het herziene Economisch Businessplan (2003). Ook een groot deel van de benodigde budgetten vallen onder het EBP. Hierdoor kan snel met de uitvoering begonnen worden, omdat er geen sprake is van een begrotingswijziging. Verwacht wordt, dat de eerste projecten half 2005 in uitvoering genomen zullen worden.

6


Casus: Biblionet Van bibliotheekcentrale naar contentverrijking Bibliotheken worden vaak geassocieerd met boeken, stoffige archieven en gewijde stilte door pinnige dames gehandhaafd. Niets is echter minder waar. Biblionet, de centrale dienstverlener voor de bibliotheken in de provincie Groningen, loopt voorop met de transitie van boeken-uitleen naar content-verrijking en toeleiding tot informatie, digitaal of anderszins. Biblionet levert haar diensten nog steeds in eerste instantie aan bibliotheken waaronder de met 750.000 bezoekers per jaar zeer druk bezochte vestiging in de Boteringestraat, maar ook in toenemende mate aan sociaal-maatschappelijke organisatie, scholen, overheden en musea. Met 430 medewerkers in de gehele Provincie is Biblionet een middelgrote werkgever. Daarbij is haar rol veranderd. Biblionet maakt, met digitale mogelijkheden, informatie toegankelijk en ze verrijkt de informatie met meta-informatie (beschrijvingen, zoekgegevens). De organisatie is verandert van een proces georiënteerde naar een product georiënteerde organisatie, waar multidisciplinaire teams zelfstandige verantwoordelijkheid dragen voor het product. De medewerkers zijn geen bibliothecarissen, maar in feite webredacteurs. Dit vertaalt zich ook naar de nieuwe instroom van medewerkers: geen mensen van de bibliotheek academie, maar marketeers, ict'ers en mensen uit de economisch/bedrijfskundige hoek. De specialisatie naar content-verrijking en toeleiding tot content, maakt het ook mogelijk om buiten de bibliotheciare wereld diensten aan te bieden. Immers, ook bijvoorbeeld overheden hebben problemen om hun informatie bij de doelgroep te krijgen. De bibliotheek, al dan niet digitaal, blijkt daarbij nog altijd gezien te worden als een laagdrempelige en neutrale actor. Het specialisme van informatieopwerking kan door anderen worden uitbesteed. Het thema uitbesteding komt terug in de gemeenschappelijke dienstverlening tussen Biblionet en andere provinciale bibliotheekcentrales, met name in Drenthe en Friesland. Uit kostenoverweging wordt hoe langer hoe meer samen gedaan, maar van een fusie is vooralsnog geen sprake. De eigen identiteit is nog te sterk. Ook op landelijk niveau wordt veel samengewerkt, met name op het vlak van inkoop. Biblionet is daarbij een duidelijk aanwezige en voorop lopende speler.

7


3

Evaluatie Groningen IT Stad (1997-2004)

In dit hoofdstuk wordt een compacte samenvatting van de evaluatie geschetst. Voor een uitgebreide evaluatie van het programma EBP/ICT wordt verwezen naar de door Ecorys uitgevoerde evaluatie van het EBP (2003). 3.1

De programmalijnen

In augustus 1997 werd programma 'Groningen IT-stad' vastgesteld. Dit programma kende 4 programmalijnen: - Profilering van Groningen IT stad - Kennisinstellingen als voedingsbodem - Voorwaarden voor een goed ondernemingsklimaat - Acquisitie In vervolg daarop werd in 1999 in het EBP ICT als kansrijk cluster benoemd. De hoofddoelstelling was om Groningen te laten uitgroeien tot een van de vijf belangrijkste ICT-steden in Nederland. Als subdoelstellingen werden genoemd: - Versterking van de relatie tussen bedrijfsleven en kennisinstellingen - Creatie van voldoende voorwaarden en faciliteiten voor (hoogwaardige) ICT ondernemingen, met name ook op gebied van personeelsvoorzieningen - Inzet op acquisitie op deelsegmenten Als outputdoelstellingen werden gesteld: 1. Werkgelegenheidsgroei met minimaal 4% 2. Opzetten van een ICT-incubator 3. 7-10% van het jaarlijkse aantal starters zou in dit segment moeten vallen 4. Ontsluiting van het Zernike Science Park met telecomnetwerken 5. Opzet van een kennisinstituut 6. Door werklozen ingevulde nieuwe ICT-arbeidsplaatsen moet 10% stijgen t.o.v. de resultaten van de lopende werkgelegenheidsprojecten. 3.2

De resultaten

Een belangrijke conclusie, ook van de evaluatie van het EBP door Ecorys (2003), is dat de invloed van de lokale overheid op de arbeidsmarkt zeer beperkt is. Met andere woorden: de maakbaarheid van de outputdoelstellingen was voor doelstelling 1, 3 en 6 zeer beperkt. Dat blijkt uit de jaarlijkse werkgelegenheidscijfers: van 1999-2002 was de groei geweldig: van 8.647 fte naar 11.005 fte (27%!). De economie kwam echter in recessie, zodat in 2004 de stand op 10.023 fte bleef steken. Er werden acties ondernomen om de werkgelegenheid te beïnvloeden: het callcenterprogramma hielp bij de toeleiding tot de callcentermarkt. Dit is ook gebruikt als acquisitie-instrument. Op het gebied van behoud van werkgelegenheid: bij de eerste grote ontslaggolf bij KPN is actie ondernomen om doorstroom van KPN'ers naar een nieuwe functie te begeleiden, in samenwerking met het CWI en KPN. De wél beïnvloedbare doelstellingen (2, 4 en 5) werden behaald. Er is een zeer actieve ICT-incubator (VINC) opgezet, samen met het bedrijfsleven. Het ZSP is aangesloten op een glasvezelnet. Sterker nog, op infrastructureel gebied heeft Groningen een voorsprong met én een internet-exchange én een operatorvrij glasvezelnet, o.a. naar alle gemeentelijke instellingen. Er is een kennisinstituut gekomen, hoewel dat in uitvoering beperkt succesvol is gebleken. Een bijverschijnsel van dit instituut was wel een bijdrage aan het behoud van KPN Research (TNO Telecom) in de stad. Hieronder treft u een overzicht van de ICT-projecten van de afgelopen jaren, in relatie met de doelstellingen en de resultaten.

8


Goed geslaagd, veel effect

Geslaagd, gemiddeld effect

Profilering IT-stad

IT swings Tramcampagne

ICT beurzen/ISB Kennisinstellingen Gezond ondernemersklimaat

Minder geslaagd, weinig effect

ICT@NN DSG

GNIX/IP-knooppunt ICT-platform

Community Network Gn

VINC

GR-IV BKC

Acquisitie

Zernike Sc.Park (Tyco, Google)

Kranenburg Callcenteracquisities

Voor een uitgebreidere analyse van de resultaten van het programma Groningen IT-stad (1997) wordt verwezen naar bijlage 3.

9


Casus: UMCG Meer efficiency alleen door schaalvergroting mogelijk Het Universitair Medisch Centrum Groningen, nog steeds bekend als het AZG, is met 8900 werknemers de grootse werkgever in de stad. Het is in feite een stad in de stad, compleet met winkelcentrum. Met 7000 werkplekken en talloze applicaties is het ook qua ICT een site van formaat. Zo'n 150 man zorgen daarbij dat de Ict-infrastructuur draait en blijft draaien, maar ook voor implementaties, veranderprocessen en advies op het gebied van informatisering en automatisering. Het UMCG is een referentiesite geworden voor grote ICT-leveranciers, zoals Microsoft, Cisco en Hewlett Packard. In de zorgketen staan veel veranderingen op stapel: invoering van een digitaal patientendossier, invoering van diagnose/behandel-combinaties, en een inhaalslag op het gebied van ketenintegratie en kwaliteitsborging. Het UMCG staat er klaar voor. In de afgelopen jaren is er een grondige inhaalslag geweest, zodat nu een moderne en schaalbare infrastructuur klaar staat, die kostenefficiënt beheerd kan worden. Kosten is een belangrijke driver voor de facilitaire dienstverlening van het UMCG. Op een jaarlijks inkoopbudget van € 65 miljoen, is vorig jaar € 2,5 miljoen op door scherpe inkoop bespaard, waarvan ruim 8 ton structureel. De verwachting is, dat over een jaar of twee niet verder bespaart kan worden op inkoop. Vergroting van de inkoopbesparingen en verhoging van de efficiency kan dan alleen behaald worden door schaalvergroting: samenwerking met andere partners in en buiten de zorgketen. Op het gebied van Ict-infrastructuur staat het UMCG klaar om andere partners in de zorgketen (regioziekenhuizen, huisartsen, verpleeghuizen etc.) te faciliteren. De eigenzinnige structuur van de zorgketen (met veel kleine zelfstandigen en hun belangen) en de bestuurlijke angst voor verlies van identiteit gaat deze schaalvergrotingsslag tegen.

10


4

4.1

Analyse

SWOT-analyse

Een brainstorm door projectleden en geïnterviewden leverde de volgende SWOT op.

Sterktes

Zwaktes

-

Kennis en arbeidsmarkt

-

Introverte houding

-

Betrouwbaar en kwaliteit

-

-

-

-

-

Aanwezige bedrijven met Groninger historie (‘roots’) Goede contacten overheid en bedrijven (Gem.CWI) Snel schakelen Aanwezigheid kritische massa lokale opdrachtgevers Infra voorzieningen op hoog niveau

Afstand, met name van beslissers en hoofdkantoren Weinig binding tussen IT- initiatieven en kennisinstellingen Weinig ontwikkeling van de lokale MKB markt Productgerichte aanpak gemeente

-

Samenwerking met regionale actoren matig

-

Creatief en actief (levendig)

-

-

Mentaliteit (behulpzaam, meedenkend, servicegericht) Grote studenten/ scholieren-populatie

-

Geen imago dat overeenkomt met de daadwerkelijke kracht Nog geen groot knooppunt op IP traffic gebied

-

-

-

Grote ‘grijze populatie’ in de provincie voor zorg gericht op de stad Groningen

11


Kansen

Bedreigingen

-

Markt voor footloose breedbanddiensten neemt sterk toe

-

Snelle imago van het westen, aanzuigende metropool

-

Toename gebruik van IP diensten, always on, zowel ZM als CM en mobiel en fixed

-

Afhankelijkheid van beslissers elders

-

Toename belang ICT in bedrijfsproces

-

Macro-economische trends zoals investeringsstagnatie

-

Ontwikkeling lokale markten als MKB en Zorg

-

Monoculturele bedrijven

-

Autonome groei van Groninger IT bedrijven

-

Aanbestedingsbeleid

-

Markt is een overzichtelijk proefgebied

-

Terugkeerders, ervaren mensen

-

Perceptie afstand en mobiliteit verandert

-

kansrijke expertisegebieden zoals .net en open source

-

Lofar, glasvezel-sensormeetwerk

-

Akkoord van Groningen (gem, RuG, HvG)

-

One Region-initiatief

-

Grote Markt: ict en historisch informatiecentrum

4.2

Invloed van de overheid

Voor de vitaliteit van een bedrijf spelen een aantal cruciale zaken. De lokale overheid kan die zaken niet altijd beïnvloeden: op de algemene economische situatie, marktverhoudingen, kwaliteit van de bedrijven etc. heeft de gemeente natuurlijk geen invloed. Op een viertal punten heeft de gemeente echter wel (beperkt) invloed: 1. 2. 3. 4.

Marktgrootte Toeleveringsmarkt (nabijheid van leveranciers) Personeel Faciliteiten

Marktgrootte:

Invloed overheid: De overheid is zelf een grote lokale/regionale klant. Door gericht inkoopbeleid (evt. met andere semi-overheidsinstellingen) kan de overheid invloed uitoefenen en de lokale markt vergroten.

12


Toeleveringsmarkt: Invloeden overheid: - de overheid is leverancier van informatie of van diensten. Verbetering van dit aanbod maakt vestiging aantrekkelijker - Via faciliteiten zoals de GN-IX kan het leveranciersaanbod bevorderd worden. - Met gericht acquisitiebeleid kunnen nieuwe en ontbrekende leveranciers geworven worden Personeel:

Invloed overheid: - De overheid kan een goede communicatie tussen onderwijsinstellingen, arbeidsintermediairs en bedrijven stimuleren. Dit heeft waarschijnlijk slechts beperkt effect op de personeelsmarkt. - de overheid kan beleid voeren op werkervaring, stages en uitwisseling met andere organisaties. Ook dit geeft een beperkt effect.

Faciliteiten:

Invloed overheid: de overheid heeft veel invloed op faciliteiten: aanleg van wegen, bedrijfsterreinen, parkeergelegenheid, openbaar vervoer, ict-infrastructuur, vergunningen etc. Blijvende aandacht hiervoor loont.

4.3

Interviews

In bijlage 1 vindt u een lijst van geïnterviewden.

Het algemene beeld is dat op het gebied van faciliteiten Groningen goed scoort. De infrastructuur is goed, de verkeersproblemen zijn relatief gering, en de parkeergelegenheid kan natuurlijk altijd beter! Als dienstenleverancier en leverancier van informatie doet de gemeente het heel behoorlijk, maar er zou meer aandacht moeten zijn voor relatiebeheer, om ook de onuitgesproken vragen te kunnen opvangen. Personeel is op dit moment geen groot struikelblok voor de bedrijven. Er is altijd behoefte aan zeer ervaren en zwaar gespecialiseerd personeel. Een deel van de tekorten aan gespecialiseerd personeel is te wijten aan te weinig echte bèta-afgestudeerden. Ook wordt de klacht gehoord dat de opleidingen te veel aandacht aan vaardigheden en te weinig aandacht aan kennis besteden. Over het functioneren van de uitvoeringsinstanties voor arbeidsbemiddeling en reïntegratie is men minder te spreken. Hier wordt te veel naar de wettelijke uitvoer van de taken gekeken, en te weinig naar de vraag van de bedrijven. De gemeente kan op het hoofdstuk personeel weinig invloed uitoefenen. De geïnterviewden constateren dat het MKB achterblijft in het gebruik van de mogelijkheden van ICT. Men ziet graag dat de (lokale) overheid hierin stimuleert. Men oordeelt dat de gemeente Groningen als organisatie ook enigszins achterblijft in het gebruik van ICT, en daarbij weinig naar de markt kijkt. Daarbij is de gemeente als overheid geen uitzondering. Zorg is er over de afnemende economische positie van het Noorden. Men constateert dat de regiefuncties uit het Noorden vertrekken, filiaalbedrijven verliezen aan invloed. Verder wordt de Noordelijke samenwerking niet zeer positief beschouwd. De Noordelijke provincies en steden blijven met elkaar concurreren. Meer gezamenlijk optrekken wordt gewenst. Positief worden projecten rond Energy Valley, Lofar en Water (Wetsus) beschouwd. Als dit goed en slagvaardig uitgebouwd wordt, valt hiervoor in het Noorden veel te winnen.

13


Casus Gasunie: ICT is ondersteunend: Energy Valley een sterker merk dan ICT-stad De liberalisering van de energiebranche is een enorme driver voor de ICT-groei bij de Gasunie. In 1999 bestond de afdeling ICT van de Gasunie uit 141 mensen. In 2005 zijn dat er 325 (van de 1500 mensen bij Gasunie in totaal). Dat is meer dan een verdubbeling. In de operationele hoek zijn 175 mensen werkzaam; de rest is ontwikkeling. Van de 325 mensen zijn ongeveer 200 ‘inleners’ (m.n van Logica-CMG en Atos). Het ontwikkelende personeel werkt op het snijvlak van business en ICT in de softwareontwikkeling. De Gasunie is vooral internationaal georiënteerd. Van de ontwikkelingen van Groningen als ICT-stad krijgt men mede daardoor weinig mee. Qua faciliteiten heeft de Gasunie voldoende massa en draagkracht om een zelfstandige koers te volgen. De mensen die Gasunie nodig heeft zijn zeer moeilijk te krijgen, door de hoge mate van kennis van zowel het proces van de Gasunie, als van ICT. Een deel van de ICT-ontwikkeling zal daarom ge-offshored worden richting India. De echt hoogwaardige functies blijven echter in Groningen. Hoewel de Gasunie weinig te maken heeft met Groningen als ICT-stad, is er wel een goede band met Groningen als stad achter Energy Valley. Men verwacht hier grote spin-off van. Ook qua profilering geeft Energy Valley een groter onderscheidend vermogen dan 'ICT-stad'.

14


5

Economisch ICT-beleid Gemeente Groningen

5.1

Strategische doelstellingen

Uit de doelstellingen van het EBP (1999 en 2003) zijn de volgende strategische doelstellingen afgeleid: 1. Het vestigen, behouden en verder ontwikkelen van de ICT-bedrijvigheid in Groningen. 2. Het vergroten van de werkgelegenheid in de ICT-sector te weten in: - ICT-bedrijven (SBI-code 72.000) - ICT-intensieve bedrijven met een ict-afdeling met ict-ontwikkelpotentie (zoals Belastingen, IBG, IZA, Kadaster, Geové, UWV, SVB, UMCG, Martiniziekenhuis, Thuiszorg, Gemeente Groningen, Provincie Groningen, RuG, Hanzehogeschool, Noorderpoortcollege, Alfacollege, Biblionet, Agentschap Telecom, Waterbedrijf, Waterschap, Gasunie, NDC, Wolters Noordhoff) - nieuwe ict-intensieve initiatieven (zoals bv Lofar) - nieuwe mediabedrijven: webcontentleveranciers, producenten van AV-content, webdesigners, gaming-industrie en webvertising/webmarketing industrie

5.2

Keuze beleidslijnen

Om bovenstaande strategische doeleinden te realiseren, wordt ingezet op de volgende (tactische) beleidslijnen: 1. Kennis en creativiteit stimuleren 2. Innovatief opdrachtgeverschap ontwikkelen 3. Marktvergroting ICT-gebruik bij MKB 4. Acquisitie 5. Profilering Groningen ICT-stad In de volgende paragrafen wordt een toelichting op deze lijnen gegeven. In het volgende hoofdstuk staan zijn deze lijnen uitgewerkt tot projectvoorstellen.

5.2.1

Kennis en creativiteit stimuleren

Groningen is een kennisstad met ambities. Dit is o.a. in het Akkoord van Groningen vastgelegd. Toch blijkt er een gat te zijn tussen de kennisinstellingen en het bedrijfsleven. Het opvullen van dit gat draagt bij aan de eerste strategische doelstelling: door betere inzet van bestaande kennis in het bedrijfsleven wordt haar concurrentievermogen groter, waardoor behoud en verdere ontwikkeling van het ICT-bedrijfsleven ondersteund wordt. Inspelen op een snel veranderende markt, met zeer korte product-lifecycles vraagt veel creativiteit. Door het faciliteren en stimuleren van deze creativiteit wordt het concurrentievermogen van de ICTbedrijven verstrekt. Ook hiermee wordt dus aan de eerste strategische doelstelling bijgedragen. Deze beleidslijn sluit aan op de aangrijpingspunten Faciliteiten en Personeel (zie hoofdstuk 4).

15


5.2.2

Innovatief opdrachtgeverschap

Met innovatief opdrachtgeverschap wordt bedoeld dat gemeente Groningen, eventueel samen met andere (semi)overheidsinstanties, in haar rol als opdrachtgever aan het bedrijfsleven innoveert en innovatie bij opdrachtnemer stimuleert. Uit de interviews is gebleken dat het huidige (Europese, maar ook Groningse) aanbestedingsbeleid grote, landelijk of internationaal werkende bedrijven en consortia bevoordeeld, en lokale innovativiteit, creativiteit niet stimuleert Innovatief opdrachtgeverschap leidt tot het aanboren van nieuwe markten (bijdrage aan doelstelling 1), en uiteindelijk tot een bijdrage in de werkgelegenheid (strategische doelstelling 2). Deze beleidslijn sluit aan op het aangrijpingspunt Marktgrootte (zie hoofdstuk 4).

5.2.3

Marktvergroting ICT-gebruik bij MKB

Uit interviews, maar ook uit landelijke onderzoeken blijkt dat het MKB weinig profiteert van de mogelijkheden van ICT. Door het stimuleren van ICT-gebruik van het MKB in de stad wordt de interne markt groter, hetgeen bijdraagt aan de beide strategische doelstellingen. Een positief neveneffect is dat de productiviteit en winstgevendheid bij het MKB kan groeien en dus een positieve bijdrage aan het totale economische klimaat van de stad Groningen geeft. Deze beleidslijn sluit aan op de aangrijpingspunten Marktgrootte en Faciliteiten (zie hoofdstuk 4).

5.2.4

Acquisitie

Acquisitie van nieuwe bedrijven levert een rechtstreekse bijdrage aan de tweede strategische doelstelling, mits het de acquisitie betreft van een stuwend bedrijf, dat zich niet begeeft op de bestaande markt van Groninger bedrijven. Een acquisitie moet dus een aanvulling vormen op de bestaande bedrijvigheid. Uiteraard levert acquisitie ook een bijdrage aan de eerste strategische doestelling (vestigen). Deze beleidslijn sluit aan op de aangrijpingspunten Toeleveringsmarkt, Marktgrootte en Faciliteiten. 5.2.5

Profilering Groningen als ICT-stad

Profilering als ICT-stad levert vooral secundair een bijdrage aan de strategische doelstellingen. Het levert niet rechtstreeks banen op, of versterkt de bedrijvigheid. Niettemin is het wel van ondersteunend belang voor de concurrentiekracht van het bedrijfsleven als Groningen wordt geassocieerd met ICT. Profilering als ICT-stad betekent ook dat de gemeente goed relatiebeheer bij de ICT-bedrijven in en buiten de stad nastreeft. Dit kan ondersteunend zijn bij acquisitie, maar heeft ook een sterk ondersteunende werking bij behoud van bedrijvigheid en werkgelegenheid. Deze beleidslijn sluit aan op het aangrijpingspunt Faciliteiten (zie hoofdstuk 4).

16


Casus: KPN In het hart van de ICT-veranderingen

Weinig bedrijven hebben het laatste decennium zoveel gevolgen gemerkt van veranderingen als KPN. Veranderingen in de technologische omgeving, maar ook veranderingen in wetgeving en politiek. Het bedrijf is van een technocratisch staats-telefoniebedrijf veranderd naar een provider van telecommunicatiediensten, in brede zin. Uiteraard is dit niet zonder groeipijn gegaan en Groningen heeft daarvan zijn deel meegekregen, met name door de verplaatsing van het hoofdkantoor. De markt is opengelegd voor concurrentie, hetgeen betekende dat KPN marktgericht moest gaan denken. Van gesloten netwerken naar open toegang voor alle aanbieders. In technologisch opzicht is de wereld ook op zijn kop gezet. Tien jaar geleden was ISDN nog hot, nu wordt ADSL2 al uitgerold. Mobiel telefoneren is gegroeid van zeer beperkte analoge netten (ATF) naar always-on dataverbindingen (UMTS). De convergentie van telecommunicatie, mobiel en vast, spraak en data, zet de telecomwereld op de kop. Niet alleen andere technieken, maar ook andere verdienmodellen en andere diensten. KPN is niet alleen gaan concurreren met andere telefoniebedrijven, maar ook rechtstreeks met de kabelbedrijven. Inmiddels probeert KPN zelf al haar diensten via de kabel bij de consument te krijgen, en ook broadcasting via haar (telefonie)netwerk te realiseren. Deze veranderingen hebben diepe gevolgen voor de organisatie. De club van technologen wordt een club van marketeers. Dit zie je terug in bijvoorbeeld het bedrijfsonderdeel Vaste Telefonie. Er zijn steeds minder mensen nodig om het netwerk draaiend te houden, en meer diensten worden ingekocht van toeleveranciers. Een van de grootste toeleveranciers is natuurlijk Atos Origin in Groningen, die de rekencentrumfuncties van KPN heeft overgenomen. Verdergaande specialisatie ligt voor de hand. KPN zal zich meer richten op het ontwikkelen en leveren van diensten, en zal daarbij de technologische kennis en ondersteuning inkopen van bedrijven als Atos Origin. Voor Groningen levert dat kansen maar ook bedreigingen op. In Groningen zijn goede toeleveranciers te vinden, die de platformen voor KPN up-and-running kunnen houden. Dat is het goede nieuws. Deze toeleveranciers zullen echter steeds meer op Europese of zelfs wereldwijde schaal moeten concurreren. De eerste Chinese telecomgigant is reeds in Nederland gevestigd…

17


6

Actieplan / projecten

6.1 Kennis en creativiteit stimuleren 6.1.1 Kenniskaart ICT In Groningen is een wereld aan kennis over ICT, toepassing van ICT en bedrijfsmodellen rond ICT aanwezig. De R.U.G. heeft een subfaculteit Informatica, bedrijfskundigen en economen die zie met ICT bezighouden en een Rekencentrum voor onderzoek en beheer. De Hanzehogeschool heeft een School of IT, en andere Schools houden zich bezig met ICT gerelateerde opleidingen. Hetzelfde geldt voor de ROC's. Buiten deze opleidings- en kennisinstituten, is er nog een weelde aan kennis binnen het bedrijfsleven. TNO ICT staat hierbij prominent vooraan, maar binnen tientallen grotere en kleinere bedrijven is zeer hoogwaardige kennis aanwezig. Helaas is er geen overzicht van de aanwezige kennis. Dit betekent dat het soms moeilijk is om beschikbare kennis te vinden en te delen. Er is ook geen overzicht van de vraag naar kennis. Hierdoor ontslaan gaten tussen het aanbod van de onderwijsinstellingen, en de vraag van het bedrijfsleven. Het project kenniskaart ICT moet als eindproduct een actuele en onderhoudbare representatie geven van de beschikbaarheid van kennis en van de vraag naar kennis. Deze kenniskaart kan gebruikt worden bij matching vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Bovendien is het een waardevol instrument om gerichte acquisitie te kunnen doen (binnenhalen van ontbrekende kennis) en om acquisitie te ondersteunen (aanbieden van kennis).

6.1.2 Mediaplaza noord Kennis is vaak niet geformaliseerd; het is gekoppeld aan personen. Het is daarom ook vaak moeilijk om de juiste kennis te vinden: eerst moet je de geschikte persoon kunnen vinden. Voor de verspreiding van kennis zou je een ontmoetingsplaats tussen personen en een infrastructuur voor het vastleggen van kennis moeten hebben. Dit soort plaatsen bestaan al in Groningen (we noemen ze 'scholen'), maar er is weinig georganiseerd voor het bedrijfsleven en voor de uitwisseling tussen bedrijfsleven en kennisinstellingen. Het project Mediaplaza Noord beoogt het creëren van een (zowel virtuele als fysieke) infrastructuur voor borging en uitwisseling van kennis. Het (kopieerbare) voorbeeld is Mediaplaza in Utrecht. Daar is, op initiatief van o.a. het Ministerie van EZ, in een futuristische omgeving een plaats gecreëerd waar kennis over innovatieve technieken met het bedrijfsleven wordt gedeeld. Behalve de fysieke infrastructuur is er ook een informatieinfrastructuur opgericht om kennis (in de vorm van o.a. presentaties en documenten) vast te leggen en te ontsluiten. Hierin is reeds een schat aan kennis vastgelegd. In samenwerking met het ICT-platform wil Mediaplaza deze kennis en infrastructuur graag ook in Groningen neerzetten. Behalve de inbreng van infrastructuur en kennis brengt het Mediaplaza ook kennis in van het stimuleren van creativiteit in daarvoor ontworpen bijeenkomsten. Voor de Groningen is dit niet alleen een kwestie van halen: het is ook een kans om de Groninger kennis op nationaal niveau in te brengen.

6.1.3

Inventarisatie nieuwe media

Naar verwachting zullen contentleveranciers een steeds belangrijkere plek in de waardeketen van het internet krijgen. Deze contentleveranciers maken audiovisueel materiaal en computerspellen, maar ze ontwerpen ook websites, en zetten deze websites in als marketinginstrument.

18


Er ontstaat een nieuwe industrie, die in Groningen, met haar scala aan creatieve opleidingen, mogelijk een flinke werkgelegenheid zou kunnen opleveren. Omdat het vaak kleine bedrijfjes en informele partnerships betreft, is nog weinig bekend over deze industrie. Het project inventarisatie nieuwe media is een onderzoek naar de contentindustrie in Groningen, met als onderzoeksvragen: hoe ziet de Groninger contentindustrie eruit, en is daar vanuit de gemeente stimulerend economisch beleid gewenst.

6.2 Innovatief opdrachtgeverschap 6.2.1 Innovatief Aanbesteden Uit gesprekken met ondernemers en uit een door het ICT-platform begeleid traject voor het gezamenlijk opvolgen van tenders, blijkt dat de Europese aanbestedingsregels en de implementatie daarvan door de gemeente het vaak voor MKB'ers moeilijk maakt om hieraan mee te kunnen doen. Bovendien blijken de aanbestedingen vaak zo restrictief en precies omschreven te zijn, dat innovativiteit in de bieding niet tot beloning leidt. Het blijkt dat de opdrachtgever niet naar de oplossing van een probleem vraagt, maar zelf een oplossing bedenkt, en vraagt naar invulling van deze oplossing. Hierdoor wordt het verzamelde innovatieve vermogen van de 'markt' niet gebruikt. Het project aanbestedingsbeleid levert aanbevelingen op voor een inkoopbeleid waarbij meer kansen voor het MKB worden gecreëerd, en waarbij de opdrachtnemers gestimuleerd worden om met innovatieve oplossingen te komen. Dit project zelf zou een voorbeeld kunnen zijn: de uitdaging ligt niet in het bedenken van oplossingen door mensen van EZ, CZ of van de Bestuurdienst, maar in een dialoog met de markt tot oplossingen te komen. Een goed voorbeeld is de aanbesteding van een bergbezinkriool in het Oosterhamrikkanaal.

6.2.2

One Region

Niet alleen in stad, maar in de gehele noordelijke regio zijn vele ICT-initatieven. Sommige van die initiatieven zijn regionaal georiënteerd maar de meeste niet. Deze initiatieven spelen zowel binnen als buiten de publieke organisaties. Het project 'One Region' moet een gezamenlijke ICT-agenda voor de Noordelijke regio opleveren, en actieve betrokkenheid van de gemeente bij gerelateerde projecten. 'One Region' is op initiatief van de GN-IX reeds gestart. Gekeken wordt naar gemeenschappelijke promotie, afstemming van diverse ICT-projecten, en naar inrichting van gemeenschappelijke diensten (Shared Service Centres). In dit project doen behalve de gemeente Groningen ook Emmen, Leeuwarden, het ICT-platform en de onderwijsinstellingen mee. Op het gebied van Shared Service Centres is een Pilot gestart voor een gemeenschappelijke dienstverlening t.b.v. het onderwijs.

6.2.3 E-visie gemeente Op een aantal vlakken van de elektronische samenleving is de gemeente Groningen zeer actief. Op economisch vlak is er al jaren een ICT-beleid. In de communicatie van de gemeente zijn visies over elektronische dienstverlening (Stad en Stadhuis). De eigen informatievoorziening van de gemeente heeft de nodige aandacht, getuige de vorming van CIO. Ook het veiligheidsbeleid bekijkt nieuwe mogelijkheden Toch ontbreekt het aan een integrale visie van de gemeente over hoe om te gaan met de veranderingen en de mogelijkheden door de nieuwe informatie- en communicatie technieken. Tijdens

19


sessie van het College met bedrijven zoals KPN en CAP Gemini is gebleken dat er de verschillende beleidsterreinen die te maken hebben met ICT onder verschillende portefeuillehouders vallen. In het verleden, zoals met het project Community Netwerk is gebleken, gaan ICT-projecten vaak over de bestaande organisatorische grenzen heen. Niet zo raar, want ICT is een middel om zaken als ketenintegratie mogelijk te maken. Op een aantal beleidsterreinen is echter geen ICT-beleid. Op het gebied van zorg bijvoorbeeld. Maar ook op het gebied van wonen. Een visie op hoe breedband zich voor de Groninger inwoners gaat ontwikkelen is er niet. Het project e-visie moet een breed beeld geven van de impact van verbeterde communicatie- en informatiemogelijkheden voor de samenleving in Groningen en de organisatie van de lokale overheid en daarmee input geven voor nieuw en bestaand beleid. Vanuit een multidisciplinaire aanpak zou dit project inventariseren wat er al aan beleid is, en wat er mist. Vanuit een door het college en de raad vast te stellen ambitieniveau, kan nieuw beleid worden ontwikkelt. Met deze visie kan Groningen zich daadwerkelijk ontwikkelen tot een ICT- en een Kennisstad.

6.3 Marktvergroting ICT-gebruik bij MKB 6.3.1 Mediaplaza Noord Het boven beschreven project Mediaplaza Noord is tevens uitstekend te gebruiken als een demonstratieplaats voor MKB-aanbieders van ICT-diensten en een plaats voor MKB-afnemers van ICT-diensten een plaats om kennis te nemen van de mogelijkheden en de ontwikkelingen. Het is als het ware een volwassen versie van het Proeflokaal Breedbanddiensten dat in het kader van Management van Bedrijventerreinen als project op het Zernikepark staat. Het project Mediaplaza noord (beschreven in paragraaf 6.2.1) moet tevens een demonstratie en ontmoetingsruimte bieden voor MKB'ers die ICT-diensten aanbieden of afnemen. 6.3.2 ICT-Bedrijventerreinbeleid In de Groninger visie op het ontwikkelen van bedrijfsterreinen is een belangrijke plaats weggelegd voor ICT als ondersteuning voor ontwikkelen, verkopen en management van bedrijventerreinen. Met deze ICT-ondersteuning moeten Groninger ondernemers slagvaardiger kunnen concurreren, waardor het aantrekkelijk wordt om in Groningen te vestigen. Vanuit het ICT-bedrijventerreinbeleid wordt kennis ontwikkeld en uitgerold ter ondersteuning van het algemene bedrijventerreinen beleid (Terreinwinst). In praktijk gebeurt dit al, o.a. bij ontwikkeling van beleid voor uitrol van ICT-infrastructuur, het Proeflokaal voor Breedbanddiensten en het ontwikkelen van een portal voor de verenigingen op de bedrijventerreinen. 6.3.3 IT-makelaar Bij het gebruik van ICT door het MKB doet zich een vreemd fenomeen voor: er is voldoende aanbod, er is voldoende behoefte naar oplossingen, er is voldoende markt, maar men vindt elkaar te weinig. MKB'ers hebben veelal onvoldoende kennis om een door ICT ondersteunde oplossing voor problemen te zoeken. Men weet niet goed wat er te koop is, bij wie men moet kopen, en wat de waarde van de oplossing is. Het is typisch een markt waarin een makelaar toegevoegde waarde heeft. Het project IT-makelaar maakt het voor MKB'ers gemakkelijker om ICT te betrekken bij hun bedrijfsvoering.

20


De functie van makelaar is typisch een commercieel belang, waarin de gemeente geen rol heeft. De gemeente kan echter wel faciliteren om een bestand op te zetten van Groninger aanbieders in de sector. Dit is als het ware een opvolger van de IT-gids, die in 2000 voor het laatst is uitgebracht. Basis voor dit bestand zou de 'leden'administratie van het ICT-platform kunnen zijn. Met dit project kan dit bestand worden opgeschoond en worden ingericht voor gebruik door afnemers van ICT-diensten, of makelaars in deze diensten. 6.4 Acquisitie 6.4.1 Acquisitie managed services Met 'managed services' worden diensten bedoeld die op afstand (centraal) beheerd worden, of diensten die centraal geproduceerd worden, maar op afstand afgenomen worden. Te denken valt bijvoorbeeld aan werkplekbeheer: de desktops van een bedrijf of instelling worden centraal beheerd. Groningen is uitstekend in staat om het beheer van deze diensten te huisvesten en uit te voeren. Hierbij heeft Groningen door lagere huisvestings- en personeelskosten, maar met hoogopgeleide en qua mentaliteit geschikte arbeidskrachten een voordeel op de economisch dichtere gebieden. Het project acquisitie managed services beoogt samen met marktpartijen en klanten businesscase te ontwikkelen op basis waarvan dit soort diensten in Groningen gehuisvest kunnen worden. Anders dan het 'gewone' reactieve acquisitiebeleid, worden vanuit dit project samenwerkingsverbanden met verschillende partijen in de gehele keten van dienstverlening gestart. Nog voor bedrijven een vestigings- of investeringsvraag in de markt zetten, moet gezamenlijk een businesscase ontwikkeld worden, waardoor meer invloed op het beslissingsproces uitgeoefend kan worden. Centraal staat hierin niet de behoefte van de gemeente om grond te verkopen, maar wil om een langdurige mutualistische relatie met de bedrijven aan te gaan. De focus bij acquisitie ligt niet alleen nationaal, maar vooral ook internationaal. Het ligt voor de hand om hierin samen te werken met de Eems-Dollard regio, en de zustersteden in Europa en China. 6.4.2 Testmarkt Groningen Groningen heeft een in Nederland vrij unieke situatie, als complete, maar compacte stad buiten de Randstad. Het is als het ware een model van Nederland, met alle sociale, economische en maatschappelijke aspecten op een klein gebied samengebracht. Groningen zou daardoor als testmarkt voor producten kunnen fungeren: groot genoeg om statistisch relevante testmarkten te onderzoeken, klein genoeg om overzichtelijk te zijn, en onbelangrijk genoeg om bij niet goed uitvallende testen de merknaam van de producent niet te beschadigen. Voor ICT-diensten heeft Groningen nog een aantal extra voordelen: er is een infrastructuur waarmee tegen lage kosten proeven kunnen worden opgezet, en met de studentenpopulatie is er een goed bereikbare early-adaptor test groep. Het project Testmarkt Groningen beoogt het organiseren van een goed niveau van voorzieningen en onderzoeksinfrastructuur voor het uittesten van nieuwe ICT-gerelateerde diensten en producten. Op Europees niveau is hiervoor een project gestart in Lulea, Zweden samen met Waterford, Ierland, beiden vergelijkbare gebieden met Noord Nederland. Uitgezocht zou moeten worden of Groningen met dit project kan mee doen, en welke positie Groningen in dit project zou moeten kiezen. Mocht blijken dat deze Europese samenwerking geen mogelijkheden biedt, dan kan alsnog bekeken worden in hoeverre Groningen slagkracht heeft om zelfstandig een testmarkt op te zetten.

6.5 Profilering Groningen als ICT-stad 6.5.1 Relatiebeheer Behoud van de bestaande bedrijvigheid is eenvoudiger te realiseren dan acquisitie van nieuwe bedrijven. Ondanks de inspanningen van met name het Bedrijvenloket en de afdeling EZ blijkt vaak dat de gemeente vaak te laat betrokken is bij vragen over behoud van werkgelegenheid of herhuisvesting. Continuering en intensivering van het relatiebeheer is een belangrijke taak.

21


Het project relatiebeheer beoogt om met de top 10 bedrijven en instellingen van de doelgroep voor het ICT-beleid een goede en frequent onderhouden relatie op te bouwen, en tenminste 50 andere bedrijven per jaar te bezoeken. Van de top 10 bedrijven zal een dossier worden opgebouwd, en de ontwikkelingen zullen op kwartaalbasis aan de directie gerapporteerd worden. Minstens 2x per jaar zullen ontmoetingen gearrangeerd worden tussen collegeleden en de directies van de bedrijven. Groningen telt volgens de laatste stand ruim 575 ict-vestigingen. Het is natuurlijk ondoenlijk om deze allemaal aandacht te geven. Een deel van het relatiebeheer wordt gedaan tijdens de netwerkbijeenkomsten van o.a. het ICTPlatform. Grote activiteiten in Groningen op het gebied van sport en cultuur (zoals Diaghilev) zullen worden gebruikt voor relatiebeheer.

6.5.2

Promotie ICT

In het verleden zijn twee grote 'It swings in Groningen' campagnes geweest: met trams, billboards, webvertising en bierviltjes werd gezamenlijk met de markt geroepen hoe goed het wel niet was om in Groningen als ICT'er te werken. Hoewel deze campagnes opvielen en behoorlijk publiciteit genereerden, hebben ze weinig effect gesorteerd. Het was een campagne voor de merknaam Groningen, waaraan deelnemende bedrijven klein hun logo op kwijt konden. Echter, het is logischer om bij bestaande uitingen van bedrijven mee te geven dat het vanuit Groningen wordt gedaan. In het project promotiemateriaal ICT wordt voor de bedrijven ondersteunend promotiemateriaal ontwikkeld, dat meegebruikt kan worden bij uitingen van de bedrijven. Te denken valt aan factsheets over Groningen ICT-stad, logogebruik, offertemapjes, sjablonen en 'weggeef'materialen zoals stickers. De bij de gemeente in gebruik zijnde promotiematerialen, zoals de brochures en factsheets kunnen hiervoor hergebruikt worden. Veelal hoeft het materiaal niet fysiek geleverd te worden, digitaal materiaal kan ook door de bedrijven gebruikt worden

6.5.3

ICT platformactiviteiten

Het ICT-Platform is een integrerende en initiërende neutrale organisatie voor het Noordelijke ICTbedrijfsleven, de (semi)overheden en de kennisinstellingen Het ICT-platform is een belangrijke voorwaarde voor de uitvoer van het ICT-beleid; het is het aanspreekpunt voor en van de branche. Het Platform valt te vergelijken met verenigingen op de bedrijventerreinen. De kern activiteit van het platform is netwerken. Hiervoor gebruikt ze als instrumenten de maandelijkse bijeenkomsten, de studiereizen en de ISB. Verder initieert het Platform als neutrale actor nieuwe ontwikkelingen voor en in de branche, zoals de Tender-scan en de aanzet voor Mediaplaza Noord.

6.5.4

ICT-monitor

Een van de problemen van het formuleren van dit beleidsstuk was hoe de effecten van vorig beleid te evalueren. De 'gezondheid' van de Groninger IT-branche meten is niet triviaal. De officiële werkgelegenheidscijfers zijn een te ruwe indicatie.

22


De ICT-monitor moet op tenminste jaarlijkse basis een goed beeld geven van de stand van zaken in de Groninger ICT-sector. Hiervoor moet een instrument worden ontwikkeld waarmee zonder grote inspanning of kosten in korte tijd een beeld gevormd wordt van markt, leveranciers, personeel en faciliteiten van en voor ICTbedrijven. 6.6 Ad-hoc 'beleid' Economisch beleid vraagt een zekere mate van ondernemerschap van de overheid. Daarbij hoort flexibiliteit. Economisch beleid hoort niet in stenen tafelen gegrift te worden. De ervaring leert dat er in de loop van een beleidsperiode nieuwe ontwikkelingen optreden, en nieuwe, niet voorziene kansen ontstaan. Succesvol economisch beleid moet daarom ook een gezonde ruimte voor opportunisme hebben. Een ander aspect van ondernemerschap is de vrijheid om te kunnen experimenteren. Hierin is de overheid (terecht) zeer terughoudend. Immers, de overheid is verantwoording verschuldigd voor de met publiek geld gefinancierde uitgaven. Ten onrechte echter wordt hierbij uitsluitend gekeken naar de uitgavenkant De uitgaven van een experiment zouden moeten worden vergeleken met de kosten van het missen van een kans.

6.7

Financiering

In het van dit stuk is het nog niet mogelijk om een gedetailleerde begroting van de projecten te geven. Indicatief wordt uitgegaan van een jaarlijkse begroting van € 150.000, te dekken uit de EBP-begroting, daarnaast zal cofinanciering bij derde partijen gezocht worden, ter hoogte van ca. € 100.000 per jaar. Hierbij wordt gedacht aan bijdragen van SNN, Provincie, NOM, en bedrijven.

23


Bijlage 1 Geïnterviewden Categorie tot 25 tot 25 tot 25 tot 100 tot 100 tot 100 tot 100 tot 500 Groot Groot

Bedrijf Adix Heart Vital The Factor E Heart Vital Bossers en Cnossen TNO Telecom CasTel Media Pink Roccade Essent KPN

Groot Atos Grootverbruikers UMCG Grootverbruikers Gasunie Kennis ICT Platform Kennis Kennis Landelijk

Biblionet RuG BK/TNO Kennisland

Contactpersoon Willem van Dalen Stefan Zevenberg Folkert Ringnalda Stefan Zevenberg Jeroen Bos Egon van der Veer Henk Jacobs Jaap vd Graaf Bert Meijering Hein Visser Harry Zonneveld, Gerben Menting Henk Verhagen Dhr. Wortelboer Jan Hut Rob Pronk, Hans van Dijk George Huitema Marieke Rietbergen

Verder gesproken met o.a. Frank Kist (Ordina), Edwin Kuipers (Buyways), Dick Oosterwijk (Vertis), Sjouke Kuindertsma (VCD Automatisering)

24


Bijlage 2: Statistieken ICT-sector Groningen en andere steden

25


Bijlage 3 Evaluatie van 1997 tot 2005 De programmalijnen Het programma Groningen IT stad kende van oudsher 4 programmalijnen: 1. Profilering van Groningen IT stad 2. Kennisinstellingen als voedingsbodem 3. Voorwaarden voor een goed ondernemingsklimaat 4. Acquisitie In de volgende paragrafen worden de oorspronkelijk geplande activiteiten per lijn toegelicht en wordt bekeken hoe daar invulling aan gegeven is in de jaren daarop. In de laatste paragraaf wordt een korte evaluatie gegeven.

De profilering van Groningen als IT Stad In augustus 1997 zijn de volgende activiteiten onder deze lijn uitgedacht: 1. Het jaarlijks uitbrengen van een IT Bedrijvengids waarin bedrijven zich kort presenteren 2. Het jaarlijks organiseren van een seminar voor Groningse IT bedrijven 3. Het ondersteunen van de noordelijke multimedia beurs 4. Deelname aan het platform VISY en het Europese Telecities programma Realisatie 1. IT Bedrijvengids op papier en later vanaf internet te printen tot 2000, gestopt vanwege geringe vraag en de afslanking van Gopher, internet-uitgever. 2. Meerdere bijeenkomsten per jaar, in eerste instantie door gemeente, later door ICT platform: succesvol, goed bezocht, bindende factor in de branche 3. Meerdere Noordelijke ICT beurzen gehouden, succes loopt parallel met economie, de laatste beurs (ISB 2004) was succesvol en verrassend. 4. VISY is overgegaan in het ICT platform; Weinig accent op Europese programma's als Telecities geweest, vanwege het geringe resultaat wat dit opleverde. Toegevoegd: ‘Tramcampagne’ (kleurige reclamecampagne op tram in Amsterdam om ervaren ict-ers naar Groningen te lokken) en ‘IT swings’. Qua pers doet Groningen het als ICT-stad vooral lokaal goed. Er is veel, zij het niet altijd positieve aandacht in de lokale pers. De GIC (Groninger Internet Courant) heeft zelfs een aparte categorie ICTnieuws, opgestart met steun van de gemeente. Nationaal heeft Groningen ook een aantal persmomenten gehad. De aanlanding van TyCo haalde de avondjournaals. Deelname van Groningen aan de landelijke breedbandproeven haalde de vakpers. Deze deelname heeft Groningen veel goed gedaan in de beperkte kring van gemeenten die actief met glasplannen bezig zijn: Groningen staat in vak- en ambtelijke kringen, in Den Haag en landelijk op de lijst als ICT-actief. De tramcampagne en IT swings hebben niet de bedoelde ervaren medewerkers naar het Noorden getrokken: er waren veel reacties van schoolverlaters.

Kennisinstellingen als voedingsbodem In augustus 1997 zijn de volgende activiteiten binnen deze lijn uitgedacht: 1. Onderzoeken van de mogelijkheid van een expertisecentrum voor hoogwaardige informatica en multimedia aan de RUG 2. Stimuleren van IT kennisonderzoek en de toepassing hiervan

26


Realisatie 1. Dit expertisecentrum is ICT@NN geworden, een samenwerking met KPN Research (nu TNO Telecom) de RUG en de provincie(s); enkele researchprojecten uitgevoerd, weinig bekendheid aan gegeven, één spin-off bedrijf is hieruit ontstaan. ICT@NN heeft een stimulans geleverd aan de samenwerking tussen RuG en KPN (later TNO). 2. Verder IT kennisonderzoek is niet van de grond gekomen. Er lijken nu aanzetten te ontstaan rond het thema ‘water’. Binnen deze programmalijn zijn de resultaten dun gebleven. Voorwaarden voor een gezond ondernemingsklimaat In augustus 1997 zijn de volgende activiteiten binnen deze lijn uitgedacht: 1. Verdere uitbouw van de Digitale Stad Groningen door de bouw van een intranet voor het midden en kleinbedrijf 2. Ontwikkelen van gemeentelijke voorbeeldprojecten op internet en het ondersteunen van de ontwikkeling van nieuwe IT diensten 3. Stimuleren van het gebruik van Internet onder het Midden- en Kleinbedrijf Toegevoegd in en na 1999: 4. VINC: de Virtual Incubator heeft als doel om startende of ontwikkelende ict-ondernemers te helpen door hen aan ervaren mensen te koppelen. 5. GN-IX: De Groningen Internet Exchange heeft als doel het zijn van een (alternatief) IPknooppunt tussen providers en het zijn van een lokaal IP-knooppunt voor lokale open netwerken. 6. ICT Platform 7. GR-IV: Groningen Internet Valley biedt startende ondernemers een technisch platform en ondersteuning om nieuwe breedbanddiensten te ontwikkelen. Realisatie 1. DSG bestaat nog uitsluitend als platform voor weblogs en wordt redelijk bezocht; De Groninger Internet Courant is dankzij DSG ontstaan en biedt een goede informatiebron voor internettend Groningen, GIC wordt bezocht door een trouwe groep bezoekers 2. Met Community Network Groningen is een open glasvezelnetwerk door de stad Groningen gerealiseerd, geïnitieerd en bekostigd door zes ‘grootverbruikers’ (gemeente, universiteit, scholen, vastgoedpartij, bibliotheken) in Groningen. Het open netwerk biedt zeer breedbandige toegang voor zowel gebruikers als dienstverleners in de stad Groningen. Inmiddels maken ook andere organisaties gebruik van het netwerk, zoals de Provincie, het AZG, Vertis en het Waterbedrijf. Door de geleidelijke groei van CNG neemt de activiteit op de Groningen Internet Exchange duidelijk toe, hetgeen tot uitdrukking komt in meer keuze in diensten en betere prijzen. 3. Het BreedbandKennisCentrum (BKC) is recent gestart met het tonen van de praktijktoepassingen van breedbanddiensten voor het MKB. Dit om vraag en aanbod dichter bij elkaar te brengen op basis van de huidige dienstverlening. 4. VINC heeft een 30-tal mensen geholpen bij de opstart van hun onderneming: 8 nieuwe diensten zijn hierdoor geïntroduceerd. Het VINC-netwerk functioneert nu, na afloop van het project, nog steeds. VINC is dus beslist succesvol te noemen. 5. GN-IX is gestart in 2001, een periode waarin de branche het heel moeilijk had. Ondanks dat heeft GN-IX een flinke groep leveranciers aan zich kunnen koppelen. GN-IX heeft een belangrijke rol gespeeld in de realisatie van de eerste programmalijnen (Tyco-aanlanding, Community Network). De rol van GN-IX lag niet alleen op het gebied van housing en hosting, maar het heeft ook duidelijk als netwerkplatform voor de internetbranche gediend, tot ver buiten Groningen! In termen van IP-verkeer is GN-IX nog een stuk kleiner dan de grootste internet-exchanges in de wereld, maar dat is niet meer dan logisch. Het is te verwachten dat dit de komende jaren

27


flink zal toenemen: lokale open netwerken zijn in Groningen vanaf 2004 gerealiseerd en groeien sindsdien langzaam door tot in de provincie: daarmee groeit de rol van GN-IX als ‘lokaal koppelpunt’. Hierdoor wordt de GN-IX ook steeds aantrekkelijker voor diverse dienstenleveranciers. 6. Het ICT Platform is niet meer weg te denken binnen de Groninger ICT branche. Jaarlijks worden minimaal 4 themabijeenkomsten georganiseerd met een zeer hoge opkomst. Verder vertegenwoordigt het ICT Platform de branche buiten de regio en initieert zij acties voor externe marktverkenning, coördineert en geleid zij vragen en trends naar haar leden en adviseert zij middels de kennis vanuit haar leden op allerlei ICT gebied. Het ICT-platform is een bindende factor die richting geeft aan de branche.

Acquisitie De volgende acquisitie-activiteiten zijn in 1997 gepland: 1. Acquisities voor specifieke software- en multimedia bedrijven in thema-bedrijfsparken - opzetten bedrijfsverzamelgebouw voor middelgrote en kleinere IT bedrijven - ontwikkelen van Kranenburg en het Europapark als IT Themapark 2. Het continueren van de campagne voor nationale- en internationale callcenters. Realisatie 1. Zernike Science Park: Tyco, Google en veel kleine MKB ICT-bedrijven (maar ook branchevreemden) zijn hier gevestigd Kranenburg: hier veel herplaatsting van bestaande grote ICT bedrijven, het terrein biedt goede zichtlocaties en is inmiddels vrijwel geheel gevuld, het ICT-verzamelpand is door RDW gehuurd als één geheel Europapark: wordt nu gebouwd, geen ICT-park gezien marktsituatie: breder 2. Callcenters: SNT en Transcom, ING beleggers servicedesk, KPN callcenters behouden plus uitbreiding, IBG en BSC sterk verder ontwikkeld. Getalsmatig is de callcenter-branche gegroeid van 1.300 fte’s in ’99 naar 3.000 in ’04 (statistisch bureau gemeente Groningen). Overige activiteiten Er zijn een aantal korter lopende activiteiten geweest, vooral als reactie op situaties in de arbeidsmarkt: 1. Begeleiding van werkzoekenden naar een baan in de callcenter-branche (SNT, Transcom) 2. Omscholing KPN-ers (vast net en beheer) naar banen bij Atos Origin 3. Behoud werkgelegenheid KPN Research in Groningen bij TNO (Vinc heeft hierin een belangrijke rol gehad samen met de gemeente) Dit toont dat de gemeente actief kan en soms ook móet reageren op situaties in de markt. Deze kracht en flexibiliteit moet ook in het programma Groningen ICT stad blijven.

28

Beleid Groninger ICT Sector. Groningen ICT Stad II

Recommend Documents