1 5 Beknopte inhoudstafel (Vóór elk deel vind je de gedetailleerde inhoudstafel van dat deel. De nummers verwijzen naar de bladzijden.) Inleiding 13 D...
Beknopte inhoudstafel (Vóór elk deel vind je de gedetailleerde inhoudstafel van dat deel. De nummers verwijzen naar de bladzijden.)
Inleiding 13
Deel I. Erven 19 Hoofdstuk 1. Afdeling 1. Afdeling 2. Afdeling 3.
Wie is erfgenaam en wat erf je dan? 21 De vuistregels van het erfrecht 21 Het wettelijk erfrecht of ‘ab intestaat’ erfrecht 22 Rechten en plichten van de vruchtgebruiker 35
Hoofdstuk 2. Erven als samenwonende, wettelijk of feitelijk 39 Afdeling 1. Het erfrecht van wettelijk samenwonenden 39 Afdeling 2. Het erfrecht van de feitelijk samenwonende partner 43 Hoofdstuk 3. Erven als huwelijkspartner 44 Afdeling 1. Het wettelijk erfrecht en het voorbehouden deel van de langstlevende echtgenoot 44 Afdeling 2. Het wettelijk huwelijksgoederenstelsel 55 Hoofdstuk 4. Erven als kind en erven als ouder 60 Afdeling 1. Het erfrecht van een wettig kind 61 Afdeling 2. Erfrecht van een gewoon geadopteerd kind 63 Hoofdstuk 5. Erven in een internationale context 67 Afdeling 1. De grote vragen: welk recht is van toepassing en welke rechter is bevoegd? 67 Afdeling 2. Erfrecht en niet-Belgen 69 Afdeling 3. Is de Belgische rechter bevoegd voor conflicten over een nalatenschap met of van niet-Belgen? 69 Afdeling 4. Erfrecht in het buitenland onder meer over onroerende goederen 70 Hoofdstuk 6. Voorzichtig erven: een nalatenschap aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving of ze verwerpen 73 Afdeling 1. Aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving 74 Afdeling 2. De nalatenschap verwerpen 78
6 |
JE RECHTEN BIJ ERFENIS
Deel II. De verdeling van je nalatenschap zelf regelen 85 Hoofdstuk 1. Beperkingen voor iemand die zijn nalatenschap zelf wil verdelen: het voorbehouden erfdeel van sommige erfgenamen 87 Afdeling 1. De erfgenamen met een voorbehouden erfdeel 87 Afdeling 2. Te veel uitgedeeld? De inbreng en de inkorting achteraf 89 Hoofdstuk 2. Als samenwonende de verdeling van je goederen op voorhand regelen 91 Afdeling 1. Wat zet je in het testament voor je partner? 91 Afdeling 2. Een samenlevingscontract 92 Afdeling 3. De verdeling van onroerende goederen met je partner kun je op voorhand regelen 95 Afdeling 4. Meer over tontine en beding van aanwas in de aankoopakte van een onroerend goed 96 Afdeling 5. Andere manieren om elkaar te beveiligen als feitelijk samenwonenden: een levensverzekering of een woonrecht of huurcontract voor het leven 99 Hoofdstuk 3. Het erfrecht van de langstlevende echtgenoot aanpassen met een huwelijkscontract en de gevolgen daarvan voor de andere erfgenamen 103 Afdeling 1. Huwelijksvoordelen in het algemeen 105 Afdeling 2. Huwelijksvoordelen voor een huwelijksgoederenstelsel van gemeenschap 107 Afdeling 3. Huwelijksvoordelen in een huwelijkscontract van scheiding van goederen 109 Afdeling 4. Contractuele erfstellingen 111 Afdeling 5. Je huwelijkscontract veranderen 111 Hoofdstuk 4. Schenkingen en testamenten 113 Afdeling 1. Wie mag je niet aanwijzen als begunstigde van een schenking of als legataris? 114 Afdeling 2. Testament of schenking in het voordeel van een rechtspersoon en het ‘duolegaat’ 115 Afdeling 3. Ouderlijke boedelverdeling 117 Afdeling 4. Een schenking of legaat van de rest of ‘fideï-commis de residuo’ 119 Afdeling 5. Schenkingen en testamenten voor een kind met een handicap 120 Afdeling 6. De begunstigde van een schenking of testament beschermen tegen zijn schuldeisers 125
Het testament 126 Hoe maak je een testament? 127 Wat schrijf je in een testament? 131 Een testament met voorwaarden 135 Een testament aanpassen of herroepen 136 Een testament uitvoeren: bij de notaris 136 Een testament aanvechten 137 Een testament in Engeland en Nederland 141
Schenken 142 Voorwaarde voor een geldige schenking 142 Schenken als voorschot op erfenis 143 Schenken tussen huwelijkspartners 144 Schenken aan goede doelen of aan wie voor je zorgt 144 Vorm van de schenking: hand- of bankgift of notariële akte 145 Schenken met voorwaarden en ‘lasten’ 149 Blijft gegeven gegeven? Herroeping van een schenking wegens ondankbaarheid 151 Verval van een schenking wegens wegvallen van haar ‘oorzaak’? 153
Afdeling 8.
Hoofdstuk 7. Levensverzekeringen en andere ingrepen tot onterven, zoals je huis verkopen op lijfrente 154 Afdeling 1. De levensverzekering 154 Afdeling 2. Je huis verkopen op lijfrente 157 Afdeling 3. De opeethypotheek 157
Deel III. De nalatenschap samenstellen en verdelen 163 Hoofdstuk 1. Afdeling 1. Afdeling 2. Afdeling 3. Afdeling 4. Afdeling 5. Afdeling 6. Afdeling 7.
De nalatenschap samenstellen: eerlijk onder erfgenamen 164 Eerst verdelen tussen de partners 165 Bewarende maatregelen 165 De bevoorrechte erfgenaam kan inbreng en inkorting vragen 174 Het snuffelrecht van de erfgenaam bij de bank en bij de fiscus 182 Heling van erfgoederen en de sancties daarop 183 Slapende bankrekeningen en verzekeringen, verloren effecten 185 De schatting van de waarde van de nalatenschap, actief en passief 188
8 |
JE RECHTEN BIJ ERFENIS
Hoofdstuk 2. De verdeling van de nalatenschap van samenwoners 190 Afdeling 1. De verdeling van de nalatenschap van een wettelijk samenwonende en van een feitelijk samenwonende 190 Afdeling 2. De bewijsregeling tussen samenwonenden: wat is van wie? 191 Afdeling 3. De morele onmogelijkheid om je van bepaalde feiten een schriftelijk bewijs te verschaffen 193 Hoofdstuk 3. De verdeling van de nalatenschap van gehuwden 194 Afdeling 1. Verdeling tussen huwelijkspartners gehuwd zonder contract (wettelijk stelsel) of met een huwelijkscontract van gemeenschap 195 Afdeling 2. Het aandeel in het huwelijksvermogen van de langstlevende huwelijkspartner met een contract van scheiding van goederen 198 Hoofdstuk 4. De nalatenschap in der minne verdelen 201 Afdeling 1. Minnelijk of gerechtelijk verdelen 202 Afdeling 2. K.I. kleiner dan € 1.565: de wet van 16 mei 1900 op de kleine nalatenschappen 203 Afdeling 3. Wet op de continuïteit van het landbouwbedrijf 205 Afdeling 4. De principes van de verdeling van de nalatenschap 206 Afdeling 5. Vernietiging van de verdeling vragen 207 Hoofdstuk 5. Afdeling 1. Afdeling 2. Afdeling 3. Afdeling 4. Afdeling 5. Afdeling 6.
De gerechtelijke verdeling 210 De vordering tot verdeling instellen bij de rechtbank 211 Aan de rechtbank een bemiddelaar vragen 211 De rechtbank stelt notarissen aan 213 De volgorde van de bewerkingen van de verdeling 214 De kosten van de gerechtelijke vereffening en verdeling 218 Je aandeel als erfgenaam verkopen vóór de verdeling rond is, en voorschotten vragen tijdens de verdeling 218
Hoofdstuk 6. Verdeling van de nalatenschap met buitenlandse elementen en met niet-Belgen 220 Afdeling 1. Eerst de verdeling tussen de echtgenoten 221 Afdeling 2. Verdeling met andere erfgenamen dan huwelijkspartners 227 Afdeling 3. Het erfrecht van de langstlevende echtgenoot in veertien landen van Europa 228 Afdeling 4. Het erfrecht van de langstlevende partner in Europa 233 Afdeling 5. Meineed bij inventaris in Nederland en Frankrijk 234
BEKNOPTE INHOUDSTAFEL
Afdeling 6. Afdeling 7. Afdeling 8.
| 9
Verdeling van een nalatenschap met minderjarigen in Nederland en Frankrijk 234 Geldigheid van een testament opgemaakt in het buitenland 234 Verdeling van een nalatenschap met een tweede verblijf in Frankrijk 235
Hoofdstuk 7. De verdeling van de nalatenschap met minderjarige erfgenamen 236 Afdeling 1. Ouders en voogd hebben de machtiging van de vrederechter nodig voor het aanvaarden of verwerpen van een nalatenschap namens een minderjarig kind 237 Afdeling 2. Verdeling met weeskinderen: de werking van de voogdij 239 Hoofdstuk 8. De rechten van schuldeisers bij de verdeling van een nalatenschap 240
Schenkingsrechten 253 De hoofdlijnen inzake schenkingsrechten 253 De tarieven van de schenkingsrechten in Vlaanderen 258 De schenkingsrechten in Wallonië 261 De schenkingsrechten in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 263 Verlaagd tarief voor een schenking aan een goed doel in Vlaanderen, Brussel en Wallonië 265 Verlaagd schenkingsrecht in Vlaanderen, Brussel en Wallonië voor schenking van ondernemingen 266
Successierechten 269 De hoofdlijnen van de successierechten 269 Successierechten in het Vlaams Gewest 273 Successierechten in het Waals Gewest 279 Successierechten in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 283 Tarief voor legaten aan vzw’s en goede doelen in Vlaanderen, Brussel en Wallonië 287 Verlaagd tarief in België voor het erven van een onderneming 288 Besparen op successierechten met schenkingen 289
10 |
JE RECHTEN BIJ ERFENIS
Hoofdstuk 3. Schenken, erven en de fiscale procedures inzake schenkingsrechten en successierechten 290 Afdeling 1. Wat de fiscus al weet en wat hij kan te weten komen 290 Afdeling 2. Informatieplicht van banken en andere derden tegenover de fiscus en snuffelrecht van de erfgenamen 292 Afdeling 3. De aangifte van nalatenschap voor de successierechten 295 Afdeling 4. De berekening van de successierechten op de fictieve massa van de nalatenschap 310 Afdeling 5. De betaling van de successierechten 312 Afdeling 6. Oneens met de fiscus? 314 Afdeling 7. Fiscale regularisatie 315 Hoofdstuk 4. Schenkings- en successierechten met buitenlandse elementen 318 Afdeling 1. Algemene regels 318 Afdeling 2. Successierechten op nalatenschappen in het buitenland 320 Hoofdstuk 5. Afdeling 1. Afdeling 2. Afdeling 3.
Bezuinigen op schenkings- en successierechten 326 Kerngegevens voor je begint te cijferen 327 Schenken en de schenkingsrechten minimaliseren 329 Minder successierechten betalen? 331
Hoofdstuk 6. Registratierechten en inkomstenbelastingen op wat je toevalt na een overlijden 339 Afdeling 1. Registratierechten op onroerende goederen die je toekomen na een overlijden 340 Afdeling 2. Inkomstenbelasting op wat je erft 342
Deel V. Praktische schikkingen voor en na overlijden 352 Hoofdstuk 1. Draaiboek voor na het overlijden 353 Afdeling 1. Aangifte van het overlijden 354 Afdeling 2. In de bank de rekeningen en bankkluis deblokkeren, met een attest of akte van erfopvolging 356 Afdeling 3. Akte van bekendheid 360 Afdeling 4. Ter aarde bestellen 361 Afdeling 5. Een testament opzoeken 371 Afdeling 6. Als algemeen of bijzonder legataris de inbezitstelling vragen 372 Afdeling 7. Beheer van de nalatenschap en de zorg voor een onbeheerde nalatenschap 374
BEKNOPTE INHOUDSTAFEL
Afdeling 8. Afdeling 9. Afdeling 10. Afdeling 11.
| 11
De uitbetaling van de levensverzekeringen 377 De auto van de overledene 378 De huisvesting, de contracten, de administratie, de sociale zekerheid en de belastingen van de overledene 379 Nuttige adressen bij hoofdstuk 1 383
Hoofdstuk 2. Zelf je levenseinde en uitvaart voorbereiden 385 Afdeling 1. Levenstestament of wilsbeschikking, euthanasieverklaring en palliatieve zorg/verlof 385 Afdeling 2. Over het lot van je lichaam na je overlijden beslissen 391 Hoofdstuk 3. Sociale rechten voor de nabestaanden na het overlijden 396 Afdeling 1. De sociale zekerheid 396 Afdeling 2. De tegenhanger van het erfrecht: de onderhoudsplicht tussen huwelijkspartners en tussen ouders en kinderen 403 Afdeling 3. Weerslag van het ontvangen van een erfenis op de minimumuitkeringen die je ontvangt 410 Hoofdstuk 4. De prijs van schenken, erven, en van deskundig advies en procederen daarover 413 Afdeling 1. De kosteloze rechtsbijstand voor wie het niet breed heeft 414 Afdeling 2. De rechtsbijstandsverzekeringen 417 Afdeling 3. Erelonen en kosten van advocaten 418 Afdeling 4. De rechtsplegingsvergoedingen (RPV) 420 Afdeling 5. De rechtbanken 422 Afdeling 6. De raming van de kosten van de gerechtsdeurwaarder 424 Afdeling 7. De kosten bij de notaris 424 Afdeling 8. De prijs van bemiddeling in familiezaken 426 Afdeling 9. De wettelijke interest 427 Afdeling 10. De schattingswaarde van roerende goederen 427 Hoofdstuk 5. Afdeling 1. Afdeling 2. Afdeling 3. Afdeling 4. Afdeling 5. Afdeling 6. Afdeling 7. Afdeling 8.
Modellen en nuttige websites 431 Een testament waarbij je je huwelijkspartner onterft 431 Een testament met een duolegaat 432 Brieven horend bij een handgift 432 Een samenlevingscontract met gemeenschap van goederen 433 Euthanasieverklaring of laatste wilsbeschikking 435 Model van testament waarbij je je lichaam aan de wetenschap schenkt 437 Model ‘aangifte van nalatenschap’ bij de successierechten 437 Nuttige websites over teraardebestellen 440
