1 Beknopte Inhoudstafel Een gedetailleerde inhoudsopgave vindt U bij het begin van elk deel p. Algemene inleiding (Herman Nys)... 1 I. Wat is het rech...
I. Wat is het recht? .................................................................................................. 3 A. Oorsprong en noodzaak van het recht ..................................................................... 3 B. Het begrip recht ....................................................................................................... 3
II. Bronnen van het recht ......................................................................................... 4 A. B. C. D. E.
De wet ..................................................................................................................... 4 De gewoonte ............................................................................................................ 7 Rechtspraak ............................................................................................................. 7 Rechtsleer ................................................................................................................ 8 Billijkheid ................................................................................................................ 8
III.Elementen van staatsrecht .................................................................................. 9 A. Inleidende begrippen ............................................................................................... 9 B. Wetgevende en bestuurlijke overheden.................................................................. 11
IV. Gerechtelijke organisatie .................................................................................. 13 A. Rechtbanken en hoven ........................................................................................... 13 B. Rechtshulp (J. Vande Moortel) .............................................................................. 17
V. Strafrecht .............................................................................................................. 24 VI. Burgerlijk recht ................................................................................................... 25 VII. Bijzondere rechtstakken ................................................................................... 26 A. Economisch recht ................................................................................................... 26 B. Sociaal recht ........................................................................................................... 26 C. Gezondheidsrecht ................................................................................................... 26
VIII. Internationaal privaatrecht ............................................................................ 27 IX. Volkenrecht .......................................................................................................... 28
I. Inleiding (Marga De Bauw) ................................................................................ 37 A. Persoon en rechtspersoon ...................................................................................... 37
Recht voor Verpleegkundigen en Vroedvrouwen
V
INHOUD
II. Ontstaan van de persoon (Jan Vande Moortel) ................................................ 39 A. B. C. D. E.
Embryo, fœtus en kunstmatige verwekking .......................................................... 39 Aangifte van de geboorte ...................................................................................... 40 Afstamming ........................................................................................................... 43 Adoptie .................................................................................................................. 57 Nationaliteit ........................................................................................................... 64
III.Ouderlijk gezag en voogdij................................................................................ 69 A. Ouderlijk gezag - ouderlijke plichten (Marga De Bauw)....................................... 69 B. Voogdij (Marga De Bauw) ................................................................................... 72 C. Pleegvoogdij (Geert Decock) ................................................................................. 74
IV. Bekwaamheid en onbekwamen ....................................................................... 76 A. Inleiding (oorspronkelijke versie: Marleen Durnez) ............................................. 76 B. Minderjarigen (Marga De Bauw) .......................................................................... 77 C. Bijzondere statuten voor mentaal gehandicapten en geesteszieken (oorspronkelijke versie: Marleen Durnez) ............................................................. 79
V. De persoon en zijn gezin (Channe Haine) ........................................................ 87 A. Het huwelijk .......................................................................................................... 87 B. Echtscheiding ........................................................................................................ 98 C. Andere samenlevingsvormen .............................................................................. 107
VI. Einde van de persoon (Jan Vande Moortel) .................................................... 113 A. B. C. D. E.
Het begrip overlijden ........................................................................................... 113 Formaliteiten bij een overlijden .......................................................................... 113 Verschillende vormen van lijkbezorging ............................................................ 117 Statuut van het lijk .............................................................................................. 118 Verdeling van de nalatenschap ............................................................................ 121
I. Algemeen (Edgard Peeters) ............................................................................... 143 A. B. C. D. E. F. G. H. I. J.
Inleiding .............................................................................................................. 143 Misdrijf ................................................................................................................ 144 Strafrechtelijke procedure ................................................................................... 161 Uitspraak van de strafrechter .............................................................................. 173 Straf ..................................................................................................................... 174 Internering ............................................................................................................ 182 Uitvoering ............................................................................................................ 183 Registrering van de strafrechtelijke veroordelingen ........................................... 186 Verjaringen........................................................................................................... 188 Ondersteunende dienstverlening .......................................................................... 189
VI
Kluwer
INHOUD
II. Bijzondere kwesties i.v.m. de uitoefening van het beroep .......................... 192 A. B. C. D. E. F. G.
Beroepsgeheim van de verpleegkundigen en vroedvrouwen (Herman Nys) ....... 192 Wettelijke hulpverleningsplicht (Herman Nys).................................................... 196 Valsheid in geschrifte (Edgard Peeters) .............................................................. 199 Abortus provocatus of zwangerschapsafbreking (Herman Nys) .......................... 202 Toedienen van verdovende middelen (Herman Nys) ........................................... 206 Onopzettelijke doding en onopzettelijke verwonding (Edgard Peeters) ............ 209 Euthanasie (Edgard Peeters) ............................................................................... 215
Sociaal recht ......................................................................................................... 225 I. Inleiding (Viviane Janssens) .............................................................................. 231 II. Arbeidsrecht ....................................................................................................... 232 – Tewerkstelling in het kader van de arbeidsovereenkomst .......................... 232 A. Wet op de arbeidsovereenkomst (3 juli 1978) (Viviane Janssens) ..................... 232 B. Arbeidsbescherming en arbeidsreglementering (Viviane Janssens) .................... 252 C. Collectief arbeidsrecht (Marga De Bauw) ........................................................... 266
– Tewerkstelling als zelfstandige (Marga De Bauw) ........................................ 276 A. B. C. D.
Het begrip uitoefening van een zelfstandige activiteit ......................................... 276 Verplichtingen op sociaal gebied ......................................................................... 276 Verplichtingen op fiscaal gebied van de zelfstandige verpleegkundige .............. 277 Verplichtingen voor de zelfstandige verpleegkundige in het kader van de ziekte- en invaliditeitsverzekering ............................................................ 279
– Tewerkstelling als ambtenaar ......................................................................... 284 A. Het begrip ambtenaar ........................................................................................... 284 B. Statuut van de in vast verband aangestelde ambtenaar ....................................... 284
III.Sociale zekerheid (Helga D'hanis) ................................................................... 288 A. B. C. D. E.
Algemene inleiding .............................................................................................. 288 Sociale zekerheid voor werknemers in dienstverband ......................................... 291 Sociaal statuut voor zelfstandigen........................................................................ 324 Sociale bescherming voor ambtenaren................................................................. 332 Besluit .................................................................................................................. 339
I. Inleiding .............................................................................................................. 343 II. Verschillende vormen van aansprakelijkheid............................................... 344 A. Begrippen ............................................................................................................ 344 B. Verschilpunten .................................................................................................... 345
Recht voor Verpleegkundigen en Vroedvrouwen
VII
INHOUD
III.Vereisten voor de aansprakelijkheid.............................................................. 347 A. Fout ...................................................................................................................... 347 B. Schade .................................................................................................................. 350 C. Causaal verband tussen fout en schade ................................................................ 352
IV. De aansprakelijkheid van de vroedvrouw en verpleegkundige ................. 353 A. B. C. D.
Aansprakelijkheid van de zelfstandige zorgenverstrekker................................... 353 Aansprakelijkheid van de zorgenverstrekker als werknemer .............................. 354 Aansprakelijkheid van de stagiair ........................................................................ 357 Aansprakelijkheid voor schade toegebracht aan de bezittingen van het ziekenhuis of de patiënt........................................................................................ 358
V. Drie aansprakelijkheidsvoorbeelden uit de rechtspraak ............................ 359 A. Vonnis van de Correctionele Rechtbank van Brussel d.d. 13 december 1985 .... 359 B. Vonnis van de Burgerlijke Rechtbank van Brugge d.d. 10 november 1986 ....... 363 C. Onuitgegeven vonnis d.d. 30 juni 1995................................................................ 370
VI. Aansprakelijkheidsverzekering ...................................................................... 375 A. B. C. D. E. F. G.
Inleiding ............................................................................................................... 375 Het verzekerd risico ............................................................................................. 375 Verzekerde personen ............................................................................................ 379 Rechtsbijstand ...................................................................................................... 380 Pluraliteit .............................................................................................................. 380 Dekking in de tijd................................................................................................. 381 Dekking in de ruimte............................................................................................ 381
Gezondheidsrecht (Herman Nys) ....................................................................... 383 I. Inleiding .............................................................................................................. 385 II. Beroepsuitoefening in de gezondheidszorg .................................................. 386 A. Belangrijkste beroepen in de gezondheidszorg en hun wettelijke regeling ......... 386 B. Wettelijke regeling van het verpleegkundig beroep............................................. 395
III.De rechten van de patiënt ................................................................................ 414 A. B. C. D.
Internationale ontwikkelingen.............................................................................. 414 Algemene en specifieke patiëntenrechten. Individuele en sociale patiëntenrechten 414 De wet betreffende de rechten van de patiënt ...................................................... 415 Het recht op gezondheidszorg .............................................................................. 429
Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn (O.C.M.W.) (Edgard Peeters) ............................................................................... 431 I. Begrip.................................................................................................................. 433 VIII
Kluwer
INHOUD
II. Taken van het O.C.M.W. .................................................................................. 434 Inleiding ..................................................................................................................... 434 A. Maatschappelijke integratie ................................................................................. 434 B. Maatschappelijke dienstverlening ........................................................................ 437
III. Vergoeding van het O.C.M.W.-dienstbetoon .............................................. 445 A. Persoonlijke bijdrage vanwege de aanvrager ....................................................... 445 B. Terugvorderingen................................................................................................. 445 C. Billijkheidsredenen .............................................................................................. 448
IV. Beroepsmogelijkheden ..................................................................................... 449 V. Raad voor Maatschappelijk Welzijn .............................................................. 450 A. B. C. D. E.
VI. Personeel ............................................................................................................ 453 A. B. C. D. E. F.
Samenstelling en rechtstoestand .......................................................................... 453 Geboden en verboden........................................................................................... 453 Tuchtstraffen ........................................................................................................ 454 Taak van de secretaris van het O.C.M.W............................................................. 454 Taak van de ontvanger van het O.C.M.W. .......................................................... 455 Taak van de maatschappelijk werker (de sociale dienst) .................................... 455
I. Inleiding .............................................................................................................. 461 II. Historiek ............................................................................................................. 462 A. B. C. D. E. F. G. H.
Vóór 1912 ............................................................................................................ 462 Wet op de kinderbescherming van 15 mei 1912 .................................................. 462 Van 1912 tot 1965................................................................................................ 463 Wet betreffende de jeugdbescherming van 8 april 1965...................................... 463 Van 1965 tot 1980................................................................................................ 463 Van staatshervorming tot staatshervorming 1980-1988....................................... 464 De opties van de Vlaamse Gemeenschap, van bescherming naar bijstand .......... 465 De opties van de federale overheid: van bescherming naar sanctie ..................... 465
Recht voor Verpleegkundigen en Vroedvrouwen
IX
INHOUD
III.De vrijwillig aanvaarde hulpverlening ........................................................ 467 A. Het comité voor bijzondere jeugdzorg ................................................................ 467 B. De bemiddelingscommissie ................................................................................ 470
IV. Bevoegdheid en werking van de jeugdrechtbanken .................................... 472 A. B. C. D.
Zaken die voorkomen voor de jeugdrechtbank op burgerlijk gebied................... 472 Maatregelen.......................................................................................................... 473 De rol van de Sociale Dienst bij de Jeugdrechtbank ............................................ 476 De tussenkomst van de Jeugdrechtbank na de meerderjarigheid ......................... 476
V. Rechtswaarborgen voor jongeren .................................................................. 477 A. Het hoorrecht van de minderjarige....................................................................... 477 B. De rechtsbijstand.................................................................................................. 477 C. Klachtrecht en ombudsfuncties ............................................................................ 478
