Beauty is in the eye of the beholder. Margaret Wolfe Hungerford

‘Beauty is in the eye of the beholder’ Margaret Wolfe Hungerford

2

Inhoudsopgave Inleiding

4

Praktische informatie

5

Vooraf aan de m o o o i -dag

8

Indeling van de dag

9

Ochtendprogramma Klassikaal gesprek

10 min.

10

Snel-kiezen-spel

10 min.

10

De vier groepsopdrachten

4 x 20 min.

12

Afronding van de opdrachten

5 min.

15

Klassikale bespreking van de tentoonstellingsfoto’s

20 min.

16

Snel-kiezen-spel 2

10 min.

17

Uitleg van het middagprogramma

10 min.

17

Versier jezelf en ga op de foto

100 min.

18

Presentatie van de resultaten

20 min.

20

Middagprogramma

Informatie voor de leraar over de tentoonstellingsfoto’s

22

- Shan Huang - Hans Silvester - Winterwolf Studios - Stephen Rowlette

Bijlagen - Ouderbrief - Groepskleurplaat op A4-formaat

3

Inleiding Over smaak valt niet te twisten. Erover praten kan echter zeer interessant zijn. Het kan leiden tot beter inzicht in een kunstwerk en bijdragen tot begrip voor de ander. De tentoonstelling moooi laat in vier portretfoto’s evenveel visies op het begrip ‘mooi’ zien. Vier fotografen, uit Japan, de Verenigde Staten en Duitsland, hebben unieke beelden van personen gemaakt. Het zijn fotoportretten van mensen die zo versierd zijn dat ze een soort levend kunstwerk zijn geworden. De verschillende manieren van versieren geven elke foto een eigen sfeer en karakter die de leerlingen zeker zullen verrassen. Niet alleen het model voor de lens maar ook de fotograaf heeft op elke foto zijn stempel gedrukt. Dus ook door de manier van fotograferen zijn vier zeer smaakgevoelige foto’s ontstaan. Een discussie over wat mooi is en wat niet en dat dit niet voor iedereen hetzelfde is, zal zich bijna vanzelf ontvouwen. Voor kinderen is het niet zo heel vanzelfsprekend dat iedereen anders denkt over wat mooi is. De tentoonstelling moooi biedt hun gelegenheid dit spelenderwijs te ontdekken door de eigen smaak te uiten en elkaars smaak te leren kennen. LET OP: moooi heeft de vorm van een dagproject in een ‘atelier’. De leerlingen worden helemaal ondergedompeld in de tentoonstelling en onderzoeken het thema op diverse manieren. Dit verhoogt de betrokkenheid en biedt de mogelijkheid om meer spelenderwijs en praktisch met de foto’s bezig te zijn. De hoeveelheid uitleg aan de groep is tot een minimum beperkt. Zo kunnen de leerlingen door eigen ervaring en onderlinge uitwisseling zelf tot inzichten komen en hier meteen uiting aan geven. Als het onverhoopt niet mogelijk is om moooi als dagproject uit te voeren, kunt u de afzonderlijke onderdelen op verschillende momenten in de klas aanbieden. We wensen u en uw leerlingen heel veel plezier met m o o o i !

4

Praktische informatie Het tentoonstellingsproject moooi blijft twee weken bij u op school. moooi is verpakt in twee grote zwarte kisten, een grijze koker en een goudgele mand.

Meegeleverde materialen:

Zie de checklist in het logboek van de set. De foto’s, standaards, presentatiematerialen en materialen bij de actieve opdrachten zijn verpakt in twee grote zwarte kisten, een lange grijze koker en een goudgele mand.

Niet-meegeleverde benodigdheden: -

kopieën van de ouderbrief (als bijlage opgenomen in deze handleiding); A3-formaat kopieën van de groepskleurplaat (als bijlage opgenomen in deze handleiding); twee eenvoudige digitale fotocamera’s; versierspullen uit de natuur (grote bladeren, takken, bloemen); kleur- en knutselmaterialen (potloden, stiften, gekleurd papier, scharen, lijm, plakband, etc.); vingerverf of schmink; een rol vuilniszakken; een digitaal schoolbord (hoeft niet per se in het moooi-atelier te zijn).

LET OP: assistentie van een (of twee) klassenassistent(en) of hulpouder(s) is noodzakelijk om de praktische opdrachten tijdens de ochtend en de middag te begeleiden. Deze personen hoeven inhoudelijk niet volledig op de hoogte te zijn.

Dagproject Dit is een dagproject (één dag per groep). De moooi-dag wordt besteed aan praktische activiteiten met en rondom de tentoonstelling. Dat vereist een goede voorbereiding. De voorbereiding kost niet méér tijd dan u van andere Kunstbalie-tentoonstellingen gewend bent, maar vraagt wel een goede planning. Bespreek de planning vooraf met uw collega’s van alle groepen 3 en 4 om dubbel werk te voorkomen. Maak bijvoorbeeld alle benodigde kopieën voor alle groepen in een keer. De totale voorbereidingstijd voor dit project is ongeveer een uur, inclusief het lezen van deze handleiding. Bij elk onderdeel staat een inschatting van de benodigde tijd. De planning is redelijk ruim. Het is niet erg als een paar onderdelen iets uitlopen.

Enkele dagen vooraf: thuis verzamelen Voor de projectdag nemen de leerlingen enkele materialen mee van huis, (zie ‘vooraf aan de moooi-dag’).

5

Het ‘moooi-atelier’ De moooi-dag vindt plaats in een atelier op school. Dit atelier wordt met de meegeleverde materialen ingericht in het speellokaal, de aula of een andere geschikte ruimte bij u op school. De opstelling blijft idealiter staan tot alle groepen 3/4 met het project gewerkt hebben. Als er geen afzonderlijke ruimte ter beschikking is, kan de opstelling telkens in een klaslokaal worden opgebouwd. Dit kost wel wat meer tijd.

Inrichting van het moooi-atelier Benodigdheden:

- alle materialen van de moooi-tentoonstellingsset; - alles wat op de lijst met niet-meegeleverde benodigdheden wordt genoemd. (zie ‘praktische informatie’)

Indeling van het atelier

- Maak vier werkhoeken waar steeds een kwart van de groep kan werken. - Zet 4 tafeltjes zo neer dat er voor elk tafeltje gemakkelijk tien leerlingen kunnen staan. Hier komen straks de foto’s op.

6

-

Versier deze tafeltjes door er de vier doeken met tafel- en kastprints overheen te leggen. Plaats hierop de uitgeklapte fotostandaards. Zet de fotolijsten in de standaards. Dek de foto’s af met de goudkleurige doeken. Leg voor elke opdracht de benodigdheden in een van de werkhoeken (zie ‘De vier groepsopdrachten’). Plaats bij de werkhoek met de opdracht ‘Plastic mode’ een spiegel.

- Hang de grote achtergronddoeken zodanig op dat de onderkanten de grond net raken. Als hiervoor in het atelier geen plaats meer is, hang ze dan op een andere plek. (Klimrekken zijn ideaal om de doeken naast elkaar aan op te hangen.) Zorg dat er op deze plek genoeg licht is om te fotograferen.

Tips bij het fotograferen - Bij de ochtendopdracht ‘portretfoto’ en bij de middagopdracht ‘versierd op de foto’ maakt elke leerling slechts één foto. Zij moeten daarom eerst goed kijken en nadenken over hoe de foto eruit moet zien. Flink er op los klikken en achteraf selecteren kost te veel tijd. Mislukte foto’s worden meteen weggegooid. - Zet de flits van de camera uit! Zonder flits krijgt u mooiere foto’s.

Schooltentoonstelling De kinderen zullen trots zijn op de resultaten van de knutsel- en foto-opdrachten. Overleg vooraf met collega’s van de andere groepen 3 en 4 wat ermee gebeurt. De resultaten lenen zich uitstekend voor een schooltentoonstelling. De foto’s kunnen ook op de schoolwebsite worden gezet. Dit vergroot de betrokkenheid van het thuisfront bij de activiteiten op school. Als er plaats voor is, kunnen de resultaten ook in het atelier worden opgehangen. Het moooi-atelier wordt dan geleidelijk ook een tentoonstellingsruimte.

7

Vooraf aan de moooi-dag Vertel de leerlingen enkele dagen voor het project dat zij binnenkort een hele dag aan de slag gaan met de fototentoonstelling moooi. - Waarom zou ‘moooi’ met drie o’s geschreven zijn? - Wie weet een verschil tussen een foto en een schilderij? Vertel de leerlingen dat ze voor dit project onder meer zichzelf gaan versieren met alledaagse spullen uit hun eigen omgeving die ze mooi vinden. Daarmee gaan ze op de foto. Die mooie versierspullen kunnen zijn: een sjaaltje, speelgoedauto, knikker, bloem, boek, stuk papier, springtouw of wat dan ook. Elke leerling brengt op de m o o o i -dag minstens drie dingen van huis mee die hij heel mooi vindt. Alles is mogelijk om mee te versieren, alles mag! Vraag in de dagen voorafgaand aan de moooi-dag regelmatig hoe het gaat met de opdracht. Zo gaat het project leven bij de leerlingen. LET OP: Geef de leerlingen een kopie mee van de ouderbrief uit de bijlage bij deze handleiding.

8

Indeling van de dag OCHTEND

1. Klassikaal gesprek: introductie van het thema;

2. Onthullen tentoonstellingsfoto’s met het snel-kiezen-spel;

3. Aan de slag in vier groepjes met de groepsopdrachten;

4. Klassikaal gesprek: toelichting bij de foto’s door de leraar;

5. Snel-kiezen-spel 2;

MIDDAG

1. De leerlingen versieren zichzelf en gaan op de foto;

2. Presentatie portretfoto’s.

9

Ochtendprogramma

Klassikaal gesprek 10 min.

Voer vooraf in de klas met de leerlingen een klassikaal gesprek over ‘mooi’ aan de hand van de volgende vragen: - Wat is jouw lievelingskleur? - Wat kan allemaal mooi zijn? Alleen dingen om naar te kijken? - Wie kan iets opnoemen wat iederéén mooi vindt? - Wat voel je als je iets mooi vindt? - Wat doe je als je iets mooi vindt? - Vindt iedereen hetzelfde mooi? Ga dan met de leerlingen naar het m o o o i -atelier.

Snel-kiezen-spel 10 min. De vier foto’s worden zo meteen tegelijk onthuld en leerlingen maken direct een keuze welke zij de mooiste vinden.

Onthul en bespreek de foto’s niet een voor een! Leerlingen kunnen dan niet meer op basis van een eerste indruk hun favoriet kiezen. Ze zullen dan minder zelf ervaren dat hun smaak kan veranderen gedurende de m o o o i -dag. 1. Leg de leerlingen uit dat onder de doeken vier foto’s verborgen zitten. De foto’s hebben allemaal als onderwerp ‘mooi’. Op elke foto staat iemand die versierd is, elke persoon op een totaal andere manier.

10

2. Vertel dat zij straks de vier foto’s tegelijk zullen zien. Elke leerling gaat staan bij de foto die hij meteen het mooiste vindt. Zonder nadenken en zonder te letten op wat de anderen kiezen. 3. Wijs vier leerlingen aan die heel voorzichtig de doeken van de foto’s af mogen halen. De hele groep telt af van tien naar nul, dan mogen de doeken er af. 4. U telt tot tien en dan moet iedereen bij zijn favoriete foto staan. Er mag dan niet meer worden gewisseld. Iedereen moet een foto kiezen. 5. Vraag de leerlingen waarom ze bij deze foto zijn gaan staan. Kunnen ze ook zeggen wát ze er zo mooi aan vinden: de kleur, de kleren, de figuur, iets anders? Vraag de leerlingen goed te onthouden welke foto ze hebben gekozen. De leerlingen gaan vervolgens aan het werk. Tijdens het ochtendprogramma zullen ze alle foto’s goed bekijken en er meer over te weten komen. Aan het einde van de ochtend kiezen ze opnieuw welke foto ze het mooiste vinden bij het ‘Snel-kiezen-spel 2’.

11

De vier groepsopdrachten 4 x 20 min.

De leerlingen worden verdeeld in vier groepjes. Elk groepje gaat alle vier de groepsopdrachten doen in de werkhoeken van het moooi-atelier. Voor elke opdracht staat circa 20 minuten, daarna wordt gewisseld. De volgorde waarin de groepjes de opdrachten doen is niet van belang. Ter inspiratie kijken de leerlingen naar de tentoonstellingsfoto’s en in het meegeleverde fotoboek.

Begeleiding

De opdrachten ‘Kleurenkenners’ en ‘Mooie stukjes’ kunnen na een korte instructie vrijwel zelfstandig worden uitgevoerd. De opdrachten ‘Plastic Mode’ en ‘Portretfoto’ hebben begeleiding nodig.

Na elke ronde

Na elke 20 minuten showen de modellen hun plastic mode. Maak steeds een foto van de modellen met hun versierders. De groepskleurplaten worden pas aan het einde van de ochtend getoond aan de hele groep en opgehangen. Uit pilots blijkt dat leerlingen gaan kopiëren als ze voltooide kleurplaten vooraf zien.

12

Opdracht: kleurenkenners

Benodigdheden

- een A3-kopie van de groepskleurplaat per twee à drie leerlingen (zie bijlage). - diverse kleurmaterialen (verf, kwasten, stiften, kleurpotloden).

Vertel het groepje

Dit is een kleurplaat van een moooi-foto. De foto zelf is bijna zwart-wit. Welke kleuren zouden jullie de foto geven om hem zo mooi mogelijk te maken? Het hoeft niet ‘net echt’ te worden, het gaat juist om wat jullie zelf het mooist vinden. - Kijk eerst goed naar de tentoonstellingsfoto. - Bedenk samen: willen jullie felle of zachte kleuren? Willen jullie veel of weinig verschillende kleuren?

Eerder klaar?

Teken een mooi ding dat je van huis meenam en schrijf erbij wat het is.

Opdracht: mooie stukjes Benodigdheden

- voor elk groepslid een (meegeleverde) kaartcamera; - vellen wit papier; - tekenmaterialen. Dit groepje gaat op zoek naar de mooiste stukjes van de vier tentoonstellingsfoto’s en maakt hier schetsen van.

13

Vertel het groepje

Ieder pakt een kaartcamera. Bekijk de foto’s om de beurt en zoek het mooiste stukje van de foto. Kijk daarbij zo door de kaartcamera dat je maar een stukje van de foto ziet. Ieder kiest een stukje uit en tekent dit na op een vel papier. Bespreek samen welk stukje jullie het allermooist vinden en waarom.

Eerder klaar?

Doe hetzelfde met een ander mooi stukje.

Opdracht: plastic mode

14

Benodigdheden

- een begeleider; - 2 vuilniszakken per groepje; - knutselmaterialen (gekleurd papier, folie, lijm, plakband, scharen, etc.) Dit groepje gaat van een vuilniszak een zo mooi mogelijk kledingstuk maken. TIP: Door in de onderkant en de zijkant van de zak hals- en armopeningen te knippen ontstaat al meteen een soort trui/jurkje. U kunt met het knippen helpen. Maar de leerlingen mogen ook bijvoorbeeld de hele zak in repen knippen en deze draperen tot een outfit. Alles kan! LET OP: Deze opdracht kost het meeste tijd. Per vier leerlingen is het haalbaar één vuilniszak te versieren in 20 minuten. Begin dus met maximaal een of twee zakken tegelijkertijd, afhankelijk van de grootte van het groepje.

Vertel het groepje

Jullie gaan van een vuilniszak een zo mooi mogelijk kledingstuk maken, dat ook echt kan worden aangetrokken. Jullie mogen hiervoor alle knutselmaterialen gebruiken die jullie willen. De foto van de vrouw met de roze haren is jullie inspiratiebron. Bij elk kledingstuk is één leerling uit jullie groepje de paspop en het model.

Opdracht: portretfoto Benodigdheden

- een begeleider; - een digitale fotocamera; - voor elk groepslid een meegeleverde kaartcamera. Dit groepje gaat in tweetallen van elkaar een portretfoto maken, waarbij gelet wordt op de handen en gezichtsuitdrukking.

Vertel het groepje

In tweetallen zijn jullie beurtelings model en fotograaf. De fotograaf kijkt door zijn kaartcamera en beslist hoe zijn model moet gaan staan. Hoe houdt hij zijn handen? Kijkt hij blij, stoer of verdrietig? Gebruik de tentoonstellingsfoto’s als voorbeeld. Houd de camera op zijn kant voor een staande foto! Als het model goed staat, maakt de fotograaf de foto. Dan draaien de rollen om. Iedereen gaat één keer op de foto en maakt één foto van een ander. De begeleider gooit mislukte foto’s meteen weg. Uiteindelijk kijken jullie de foto’s terug op de camera en bespreken van elk portret wat je mooi gelukt vindt. Let ook op de houding.

Eerder klaar?

De begeleider maakt een mooi groepsportret van het hele groepje, waarbij hij de houdingen en uitdrukkingen bepaalt.

Afronding van de opdrachten 5 min. Verzamel alle resultaten en hang deze op, voor zover nog niet gedaan. De foto’s van de portretopdracht kunnen later in de klas worden getoond of worden afgedrukt.

15

Klassikale bespreking van de tentoonstellingsfoto’s 20 min.

Benodigdheden

- fotoboek Natural Beauty (in de mand) - afbeelding Geisha (in de mand) - geplastificeerd stukje kant (in de mand) U vindt alle informatie over de foto’s in het laatste hoofdstuk van deze handleiding. 1. De foto van Shan Huang van de prins. Vertel dat de foto uit Japan komt en vertel iets over cosplay. - Wat kan de groep vertellen over de figuur op de foto? - Vinden ze de foto mooi? 2. De foto van Hans Silvester van de jongen met de takken om zijn hoofd. Vertel dat de foto is gemaakt in Afrika en vertel over de stammen in de Omo-vallei die zichzelf versieren met spullen uit de natuur en pigmenten uit de grond. Laat daarbij enkele afbeeldingen zien uit het fotoboek N a t u r a l B e a u t y van Hans Silvester. - Vertel eens: wat zie je? En wat denk je als je dit ziet? - Ziet iemand een gelijkenis met een van de andere foto’s? 3. De foto van Winterwolf Studios van de moderne geisha. Vertel iets over geisha’s en laat de beide kanten van de Geisha-afbeelding zien. - Wat zijn de overeenkomsten en verschillen tussen beide geisha’s? - Zou je deze mevrouw op straat tegen kunnen komen? Waarom wel/niet? 4. De foto van Stephen Rowlette van het gezicht van kant. - Wat zijn dit voor patronen op het gezicht? Laat de groep het stukje kant zien en vertel wat kant is. - Hadden jullie dit herkend? Vertel dat het doorzichtige effect bij de schouders met de computer gemaakt is. - Vinden jullie dat doorzichtige effect mooi?

16

Snel-kiezen-spel 2 10 min. De leerlingen gaan bij de foto staan die ze nu het mooist vinden. Dat hoeft dus niet dezelfde te zijn als die waar ze vanochtend bij stonden. Bespreek klassikaal de volgende vragen: - Zijn er nog twijfelaars over welke foto ze het mooist vinden? - Wie staat bij een andere foto dan vanochtend? - Waarom wel/niet? Laat enkele leerlingen kort hun keuze motiveren. De hele groep gaat terug naar het klaslokaal.

Korte uitleg van het middagprogramma 10 min. Vertel de leerlingen in het kort wat ze vanmiddag gaan doen.

17

Middagprogramma 2 uur

Versier jezelf en ga op de foto 100 min.

Benodigdheden

-

twee digitale fotocamera’s; schmink of vingerverf; alle spullen in het moooi-atelier; de meegebrachte versiermaterialen; overig knutsel- en versiermateriaal; minimaal één hulpouder/assistent.

Iedereen versiert zichzelf met de meegebrachte en in het atelier aanwezige spullen. Ook de zelfgemaakte plastic mode kan worden gebruikt.

Vertel de klas Kies eerst of je van top tot teen op de foto wilt, of dat het alleen een foto wordt van je bovenkant:

Helemaal op de foto zoals de geisha en de sprookjesprins

Versier jezelf helemaal, gebruik de zelfgemaakte kleren of de doeken en linten uit de mand. Iets moois voor op je hoofd? Ook de doeken en linten uit de mand kun je gebruiken.

18

Alleen het gezicht en het bovenlijf op de foto, zoals de kant-man en de bladeren jongen

Versier je gezicht en hoofd met (natuur)materialen, meegebrachte spullen, lappen of linten uit de mand en schmink of vingerverf.

Kies een achtergronddoek voor je foto. Denk na over een mooie houding en gezichtsuitdrukking. Denk ook aan een mooie houding van je handen die naast of bij het gezicht op de foto kunnen.

Eerder klaar?

Maak een mooie lijst voor je eigen foto. Neem een A3-vel, leg daarop een A4, de rand rond de A4 kan helemaal versierd worden. Hierop kan later, of eventueel thuis een print van je eigen foto worden geplakt.

Begeleiding

Deze middag kunt u het beste de begeleidingsrollen als volgt verdelen: - één begeleider bij het schminken/vingerverven (laat de leerlingen zoveel mogelijk zichzelf en elkaar versieren, het is niet de bedoeling dat ze door een begeleider tot een kant en klare vlinder of tijger worden geschminkt). - één begeleider assisteert bij het draperen van stoffen, omknopen van linten, etc. - als de eerste leerlingen klaar zijn gaat een van u het fotograferen begeleiden. LET OP: bij groep 3 is het aan te raden de leerlingen niet zelf te laten fotograferen. Bij groep 4 kunt u kiezen of een van u fotografeert of dat de leerlingen elkaar op de foto zetten. In het laatste geval zijn tweetallen beurtelings fotograaf en model. De begeleider leidt het fotograferen in goede banen volgens onderstaande tips.

Tips voor de fotograaf

- Houd het toestel op zijn kant, zodat er een staande foto ontstaat. - Kijk mee over de schouder van zelf fotograferende leerlingen. - Zorg ervoor dat de hele achtergrond op de foto wordt gevuld met het doek, zodat er geen lokaal meer zichtbaar is. - Vraag het model vooraf of hij alleen met de bovenste helft of ten voeten uit op de foto wil. - Vraag voor het afdrukken of het model echt helemaal klaar staat; klopt de gezichtsuitdrukking? Maak dan de foto. - Van elke leerling wordt één foto gemaakt. Wis mislukte foto’s meteen.

19

Presentatie van de resultaten 20 min.

Benodigdheden

- een digitaal schoolbord. Als er nog tijd is, kunt u de resultaten meteen op een digitaal schoolbord aan de groep laten zien. Anders doet u dit de dag erna. Alle resultaten worden kort toegelicht door de modellen. Ook de foto’s van de ochtendopdracht ‘portretfoto’ kunt u nu laten zien. Het is erg leuk om van de foto- en knutselresultaten een klassen- of schooltentoonstelling te maken door ze te laten afdrukken. Voor circa tien euro hebt u van de hele groep prachtige afdrukken op 13x18 cm formaat. Plak deze op een gekleurd A3-vel en de foto heeft een prachtig passe-partout. Ook wij zijn zeer benieuwd naar de resultaten van uw leerlingen! E-mail een selectie naar: [email protected]

20

Informatie voor de leraar over de tentoonstellingsfoto’s Shan Huang Shan Huang is een Japanse fotograaf en cosplayer (kostuum-speler). Cosplay is een trend die zich vanuit Japan snel verspreidt naar andere landen. Cosplay is je verkleden als fantasiefiguur of als figuur uit stripboeken of tekenfilms. Cosplay heeft zich in Japan ontwikkeld tot een persoonlijke uitingsvorm van een jonge generatie en is in de grote steden ook gewoon op straat te zien. Belangrijk is de kostumering die, gecombineerd met kapsel, make-up en accessoires, een zo perfect mogelijk totaalbeeld moet opleveren. Shan Huang fotografeert zichzelf, iedere keer verkleed als een ander personage. Hij steekt veel tijd in het zelf maken van de kostuums en het bedenken van zijn personages. Op deze foto is hij een zeer chic aangekleed figuur met een gouden staf in de hand. Versierd met rijke stoffen, schrijlings gezeten op een soort bank, staart hij weemoedig in de verte. Op de achtergrond zijn de zee en een wolkenlucht te zien. De kleuren van de stoffen en de lucht zijn mierzoet. De foto is op de computer nabewerkt om ze nog zoeter te maken. Zo ontstaat al snel een associatie met een sprookjesprins. De sfeer van de foto is er een van verlangen en melancholie. De titel van de foto is Ballingschap van de vermiste adel.

23

Hans Silvester Als documentair fotograaf maakt Hans Silvester foto’s waarbij hij niets verandert aan de werkelijkheid. Hij fotografeert al jaren mensen uit de Omo-vallei in Afrika (op de grens van Ethiopië, Kenia en Soedan). In deze vallei bevinden zich vele mineralen in de bodem, met allemaal verschillende kleuren. De natuurvolkeren die er wonen gebruiken deze pigmenten om zichzelf over hun hele lijf te beschilderen. Verder gebruiken ze wat de natuur hun geeft om zich te versieren: een papyrusblad wordt een hoed, een bloemtak een halsaccessoire, een trosje fruit een oorbel, enzovoort. De versieringen hebben geen specifieke religieuze of andere functie; de mensen doen het puur voor de lol. Hans Silvester leeft maandenlang met hen samen, waardoor ze hem en zijn camera helemaal gewend zijn. Hierdoor kan hij foto’s maken die er heel natuurlijk uitzien. De foto’s laten zien dat elke drager trots is op zijn versieringen. De tentoonstellingsfoto van Hans Silvester toont een half omgedraaide jongeman met een rood-wit geschminkt gezicht. Om zijn hoofd zit een dorre bladertak gebonden waarvan de bladeren alle kanten uit steken. Ook op zijn bovenlijf zijn witte strepen aangebracht. De foto is schuin van boven genomen, waardoor de hele achtergrond gevuld is met (onscherp) water. De bladerkrans om het hoofd doet denken aan de stralen van de zon of de manen van een leeuw. In het meegeleverde boek Natural Beauty vindt u meer voorbeelden van Silvesters verrassende portretten. Bekijk dit boek vooraf. LET OP: in dit boek staan ook afbeeldingen van (deels) naakte mensen. Bepaal zelf of u de inhoud geschikt vindt om uw leerlingen zelfstandig door het boek te laten bladeren. Selecteer eventueel enkele bladzijdes om aan de klas te laten zien bij het bespreken van de foto’s aan het einde van de ochtend.

25

Winterwolf Studios Winterwolf is het Amerikaanse fotografenduo Winter Kelly en J.M. ‘Wolf’ Johnston. Hun foto’s worden in een fotostudio gemaakt en komen zeer onnatuurlijk of zelfs gekunsteld over. De modellen krijgen exacte instructies en hun kleding en make-up worden tot in de puntjes verzorgd, precies zoals de fotografen het willen. De tentoonstellingsfoto verwijst naar een geisha. Een geisha is een Japanse gastvrouw en gezelschapsdame; letterlijk betekent het ‘kunstpersoon’. In de 18e en 19e eeuw waren geisha’s vaak aanwezig bij een gezellige avond in hogere maatschappelijke kringen. Zij verzorgden klassieke Japanse muziek, zang en dans. Een geisha kreeg een zeer lange opleiding en werd beschouwd als hét toonbeeld van schoonheid en verfijnde cultuur. Typerend voor geisha’s zijn de pruik van opgestoken zwart haar, het wit geschminkte gezicht met felrode lippen en een opvallend versierde japon, een kimono.

De foto van Winterwolf Studios refereert overduidelijk aan de traditionele geisha, maar geeft er een moderne draai aan. De kimono is van plastic geworden. De haren en wenkbrauwen zijn knalroze (een veel gebruikte haarkleur in de punkstijl of in Japanse tekenfilms). Het theekopje verwijst naar het gastvrouwschap en de Japanse theetradities. Haar make-up is gelijk aan die van een traditionele geisha, maar met roze rouge. De gracieuze pose verwijst mogelijk naar de schone kunsten. Haar getatoeëerde been is een verwijzing naar de eeuwenlang geperfectioneerde tatoeëerkunst uit Japan. De foto is nabewerkt op de computer en heeft een ‘plastic’ uitstraling, net als de kimono zelf. Het gezicht is dat van een barbiepop geworden, de menselijkheid is ‘weggepoetst’. Hierdoor wordt deze moderne geisha meer een icoon of heldin dan een persoon.

27

Stephen Rowlette Stephen Rowlette is een make-upartiest en fotograaf die zichzelf op steeds wisselende manieren grimeert en vervolgens fotografeert. Hij gebruikt, naast make-up, ook materialen als spiegelglas, steentjes, glitter, zand, sieraden en allerlei soorten textiel om een beeld te maken dat de uitstraling heeft die hij wil. Hij gebruikt steeds zijn eigen gezicht als ondergrond. Er zijn verbanden te leggen tussen Stephen Rowlette’s foto en die van Hans Silvester. Ook de mensen uit de Omo-vallei gebruiken hun lichaam als ondergrond voor een versiering met kleur en diverse materialen. In beide gevallen ontstaat er een verrassend levend kunstwerk. De tentoonstellingsfoto is vrijwel zwart-wit zodat de witte (kant)motieven (in make-up aangebracht) optimaal afsteken tegen het zwart geschminkte gezicht. Door deze motieven op een mens aan te brengen ontstaat een vreemd effect. De persoon wordt er een soort mythisch wezen door. De vormen van het gezicht worden abstracter. De twee witte strepen onder de ogen stralen een soort krijgshaftigheid uit die doet denken aan de Afrikaanse tribal art (volkskunst van stammen). Het doorschijnende, lichtgevende effect van de schouderpartij is verkregen door de foto na te bewerken op de computer. Dit geeft de persoon op de foto een soort bovennatuurlijke uitstraling. Het gebaar dat de handen maken en de serene, naar boven gerichte blik dragen hier nog aan bij.

29

Colofon Een uitgave van Kunstbalie © 2011 Foto's © Shan Huang, Hans Silvester/gamma-rapho, Winterwolf Studios, Stephen Rowlette Foto's leerlingen: groep 3, Basisschool St. Lambertus, Asten Concept, samenstelling en tekst: Bram Relouw, consulent foto en film, Kunstbalie Tekstredactie: Laura van Campenhout Vormgeving: Huub van Deijck

www.kunstbalie.nl [email protected]

30

Beste ouder, De groep van uw kind gaat binnenkort aan de slag met het fotoproject Moooi. De leerlingen bekijken en onderzoeken vier bijzondere portretten van ‘versierde’ mensen. Hierna versieren de leerlingen zichzelf met spullen uit hun eigen omgeving. Ze maken zich op een bijzondere manier mooi en gaan dan op de foto. We vragen u om samen met uw kind drie ‘bijzondere, mooie’ voorwerpen uit te kiezen, die het kind mee naar school mag nemen (geef geen breekbare spullen mee). Met deze voorwerpen wordt de foto van uw kind heel persoonlijk. Dit kan een sjaaltje zijn, een autootje, mooie steen, bloem, boek, stuk papier enzovoort. Het kunnen ook natuurlijke materialen zijn, zoals lang gras, dunne takken of grote bladeren. Een van de tentoonstellingsfoto’s is een prachtig portret van een Afrikaanse jongen die zich versierd heeft met dorre bladeren. Dus ook bijzondere versierspullen zijn zeer welkom!

Geef de (liefst) drie voorwerpen alstublieft op . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . mee naar school. Laat uw kind op deze dag geen ‘nette’ kleren aantrekken. De kinderen gaan knutselen en verven en maken hun eigen mooie kleren. Na deze dag gaan de voorwerpen weer mee naar huis. Met uw medewerking wordt de moooi-dag vast een groot succes. Hartelijk dank!

Mede namens de school,

Bram Relouw Consulent foto en film bij Kunstbalie, aanbieder van dit fotoproject.

Kleurplaat LET OP: kopiëren op A3-formaat