( Christine Plénus) wetenschap vroeger een strakke scheiding maakte tussen neuronen met een motorische functie

Verschijnt maandelijks, uitgez. juli en aug.

Tijdschrift - toelating gesloten verpakking

Afgiftekantoor 2099 Antwerpen X

2099 Antwerpen X n° BC 6379

erkenning: p303221

PB-nr. B-4883

16 de c e mbe r 2 0 0 9 | nr 4 | 2 1s t e j a a r g a ng | w w w. k ul e u v e n . be / c k /

t i jdschrif t va n de k .u.l eu v en

“Ik ken nog al mijn examencijfers” le ven na leuven: Gabriel Fehervari, jurist en ceo alfacam Group [14]

Impact echtscheiding op jongeren onderzoek: adolescenten en gezinnen [6] Cineasten Jean-Pierre en Luc Dardenne.

(© Christine Plénus)

Gebroeders dardenne ontvangen eredoctoraat

Eredoctoraten in het teken van het kind

Banaan in een glaasje

Onze universiteit kent ieder jaar het eredoctoraat toe aan personen met bijzondere verdiensten op wetenschappelijk, maatschappelijk of cultureel vlak. Op 2 februari 2010 mogen zes vooraanstaande personen de titel van doctor honoris causa van de K.U.Leuven in ontvangst nemen. De Academische Raad koos voor het thema: ‘Het kind’.

Uit de muur of à la carte?

Radhika Coomaraswamy (Sri Lanka) is momenteel Speciaal Vertegenwoordiger van de VN Secretaris-Generaal voor Kinderen in Gewapende Conflicten, met rang van Vice-Secretaris-Generaal van de Verenigde Naties. Zij staat bekend als voorvechtster van de mensenrechten, in het bijzonder de rechten van kinderen en vrouwen in conflictsituaties. Haar persoonlijke actie heeft bij de leden van de VN-veiligheidsraad ook geleid tot een verregaande bewustwording van de problematiek van seksueel geweld als oorlogswapen. De K.U.Leuven reikt haar een eredoctoraat uit als bijzondere blijk van waardering en erkenning voor de belangrijke rol die zij in eigen land en internationaal speelt in de verdediging van de rechten van vrouwen en kinderen. Professor Christopher Colclough (Cambridge) gaat in zijn werk op zoek naar de noden van

de maatschappij en haar economie en probeert dan politieke maatregelen met betrekking tot onderwijs te formuleren. Enerzijds benadert hij het onderwijs vanuit het perspectief van economische vooruitgang, wat de algemene vooruitgang van het land ten goede zou moeten komen. Anderzijds stelt hij het kind centraal door op zoek te gaan naar systemen waarbij elk kind van onderwijs kan genieten en later ook zijn plaats kan vinden in het economisch systeem. De K.U.Leuven reikt hem een eredoctoraat uit voor de grote wetenschappelijke en maatschappelijke relevantie van zijn onderzoek. Cineasten Jean-Pierre en Luc Dardenne ontvangen hun eredoctoraat omdat hun films op een zeer sterke en onontkoombare manier ‘de werkelijkheid van het kind’ tonen. Niet enkel in de betekenis van de wording

Verschijningsdata Campuskrant 2009-2010

en vorming van het kind maar ook ‘de werkelijkheid van het steeds opnieuw kunnen beginnen’. Hun films zijn realistisch en hard, maar in wezen ook optimistisch en uitgesproken humanistisch, een cinema van hoop op menselijkheid. Professor Giacomo Rizzolatti en professor Vittorio Gallese zijn beiden hoogleraar in de fysiologie aan de universiteit van Parma. Zij zijn de ontdekkers van het spiegelneuronensysteem (MNS) en toonden het cruciaal belang ervan aan voor de neurocognitieve en sociale ontwikkeling van de mens. Waar de wetenschap vroeger een strakke scheiding maakte tussen neuronen met een motorische functie en neuronen met een waarnemingsfunctie, bewijst hun werk dat er een categorie neuronen bestaat die beide functies integreert. Interviews met de eredoctores vindt u op pagina’s 2, 3 en 4.

nr. 5 – 27 jan 2010

nieuwe leuvense likeur musa lova steunt ont wikkelingsprojecten [7]

hoe eet de leuvense student? [8]

“De serene sfeer is weergekeerd” interview met rector mark waer [11]

Kan je een lawine ‘oproepen’? rechtgezet [19]

Stoepkrijtactie voor mobiele schooltjes alumnus arnoud r askin [20]

nr. 6 – 24 feb 2010 Nr. 7 – 24 ma a 2010 Nr. 8 – 28 apr 2010

nr. 9 – 26 mei 2010

2 Nieuws colofon Campuskrant Maandelijks tijdschrift van de K.U.Leuven

Redactie Ine Van Houdenhove (hoofdredacteur), Ludo Meyvis, Reiner Van Hove, Wouter Verbeylen

campuskrant

Eredoctores 2010: De gebroeders Dardenne

Twee geesten smelten samen in één cineast

Oude Markt 13 - bus 5005 3000 Leuven 016 32 40 18, [email protected]

“Wij zijn met zijn tweeën, maar als we films maken, worden we één cineast”, zegt JeanPierre Dardenne. “Op een bepaald ogenblik gaan we door vanuit hetzelfde intuïtieve aanvoelen. Zeggen we al eens iets tegenstrijdigs? Dan is dat omdat we hetzelfde doel willen bereiken. Als een oud koppel. Maar dan eentje zonder de problemen!”

Adreswijzigingen

Jaak Poot

Redactieadres

Alumni Lovanienses Naamsestraat 63 - bus 5601 3000 Leuven [email protected]

Losse medewerkers Tine Bergen, Jaak Poot, Rob Stevens, Katrien Steyaert, Wim Troch, Els Vandeborght, Henk Van Nieuwenhove, Tim Willekens

Grafisch ontwerp Catapult, Antwerpen

Lay-out en zetwerk Wouter Verbeylen

Fotografie Rob Stevens, Mathias Vanden Borre

Cartoons Joris Snaet

Reclameregie Wouter Verbeylen T 016 32 41 46 Wouter.Verbeylen@dcom. kuleuven.be

Oplage 125.000 ex.

Drukwerk Eco Print Center, Lokeren

Verantwoordelijke uitgever Ronny Vandenbroele Oude Markt 13 - bus 5005 3000 Leuven

Copyright artikels Artikels kunnen overgenomen worden mits toestemming. Het volgende nummer verschijnt op 27 januari. Suggesties voor artikels zijn welkom op het redactieadres. Campuskrant op Internet: www.kuleuven.be/ck/

Jean-Pierre Dardenne begint het gesprek met uitgebreide excuses omdat hij ons niet in het Nederlands te woord kan staan. “Ik ben jaloers op jullie tweetaligheid. We merken ook dat Vlaanderen onze films heel positief onthaalt. We registreren procentueel altijd meer kijkers in Vlaanderen dan in Wallonië.” Jean-Pierre Dardenne volgde een acteursopleiding en Luc studeerde filosofie aan de UCL. Ze waren vooraan in de twintig toen ze documentaires begonnen te draaien. Vanaf 1987 gooien ze zich volop op fictiefilms: Falsch, La Promesse, Rosetta, Le Fils, L’Enfant en Le Silence de Lorna. Zowel Rosetta als L’Enfant behaalden een Gouden Palm in Cannes. “De topprijs van de Europese cinema krijgen, dat is natuurlijk een ongelooflijke erkenning”, zegt Jean-Pierre. “We krijgen zo vanzelf toegang tot de middelen om ons werk voort te zetten. Maar wij relativeren dat ook: het is een subjectieve momentopname.” Het comité dat zich buigt over het toekennen van de eredoctotaren looft het vernieuwende en inspirerende karakter van hun werk: “Hun films brengen fundamentele sociale, politieke en pedagogische kwesties in beeld die refereren aan het vorm-geven en -krijgen van het persoonlijke

en het samenleven. De Dardennes tonen een uniek, fascinerend en diepgaand onderzoek naar de relaties tussen volwassenen en adolescenten. Ze stellen fundamentele vragen over verantwoordelijkheid, handelen en ontsnappen aan sociale, historische en psychologische determinaties.” Jean-Pierre Dardenne: “Het is geweldig dat een gerenommeerde universiteit op deze manier de waarde van fictiefilms in de kijker plaatst. En we zijn heel trots op die waardering. Zo erkent de academische wereld dat film een belangrijke manier is om de wereld te onderzoeken. Met al die prijzen lopen mijn broer en ik wel het gevaar dat we een ‘instituut’ worden. Dat willen we alleszins vermijden, we willen gewoon goede films blijven maken.”

Keuzes In de films van de gebroeders Dardenne spelen jonge mensen altijd een belangrijke rol. “Wat ons interesseert, is de alchemie tussen de generaties. Het kind is de belofte, de voortzetting van leven. Kinderen maken de wereld meer leefbaar. Wat ons bezighoudt is: waarom springt de vonk de ene keer wel over tussen de generaties en de andere keer niet? Wij vertellen altijd een verhaal van individuen die zich in zichzelf hebben opgesloten en dan door een ontmoeting de kans krijgen om te veranderen. Ze ver-

Luc en Jean-Pierre Dardenne

trekken alleen, maar krijgen de keuze om op te gaan in een relatie met twee.” “Wij praten veel samen en zo groeit het idee voor een nieuwe film. Het is niet zo dat ik de ene film wil, en mijn broer een andere. Neen, in de gesprekken groeit een verhaal stap voor stap tot een idee waar we samen helemaal achter staan. We leggen de structuur vast en dan trekt Luc zich terug om het scenario te schrijven. Daarna nemen we elke scène grondig door en verfijnen we het scenario. Dat is een proces waar maanden overheen gaan.” “Op de set staat een van ons beiden bij de acteurs en technici. De andere volgt op het videoscherm. We doen een take, bespreken die

(© Christine Plénus)

en herbeginnen. Dan verwisselen we van plaats. Bekijk ons als een machine met radertjes. Een radertje begint te draaien en zet het tweede in werking. Daarna neemt het eerste weer over. Valt de machine stil? Dan staat een van ons beiden er niet helemaal achter.” Over de film waaraan ze nu werken, wil Jean-Pierre niets kwijt. “Daar spreken we nooit over. Wacht tot u de film kunt zien. We zijn nu volop bezig aan het scenario. Het is de bedoeling om hem volgende zomer te draaien. Dan komt de film in 2011 in de zalen.” Promotor: professor Jan Masschelein, Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen. http://www.dardenne-brothers. com

Eredoctor Wim Roelandts Op 24 november werd Wim Roelandts eredoctor van onze universiteit. Hij maakte naam in HP en Xilinx, waar hij een vruchtbaar innovatieklimaat wist te koppelen aan een heel eigen managementstijl. U leest een gesprek met hem op http://dagkrant.kuleuven. be/?q=node/7179. Video’s met een interview en de uitreikingsceremonie bekijkt u via http://dagkrant. kuleuven.be/?q=node/7205.

(© Rob Stevens)

Deze editie van Campuskrant wordt naar alle oud-studenten gestuurd die lid zijn van een alumnikring en wordt verspreid op 125.000 exemplaren. Wil u Campuskrant elke maand in uw bus of inbox? Surf naar http://www.kuleuven.be/ck

16 decEMber 2009



Nieuws 3

Eredoctor 2010: Vittorio Gallese

Spiegelneuronen geven directe toegang tot wereld van anderen “Als we iemand een handeling zien uitvoeren, reageren onze spiegelneuronen alsof we die handeling zelf stellen”, zegt professor Vittorio Gallese. “Ons team ontdekte ze bij proeven op apen. Voor mij is het een bewijs dat basisonderzoek op dieren enorm belangrijk blijft voor onze kennisverruiming. Met gewoon toegepast onderzoek waren we nooit tot deze ontdekking gekomen.” Jaak Poot Vittorio Gallese (Universiteit van Parma, Italië) ziet zijn eredoctoraat als de meest prestigieuze onderscheiding die hem tot nu toe te beurt viel. En hij heeft al een aantal eretitels op zijn naam zoals de Grawemeyer International Psychology Award. “Ik ben ongelooflijk blij en vereerd met deze titel van een van de oudste en meest gerenommeerde universiteiten wereldwijd. In Europa betekent een eredoctoraat van de K.U.Leuven heel wat voor je carrière. Het is een sterke stimulans om mijn onderzoek intensief verder te zetten.” De ontdekking van spiegelneuronen zorgde voor een revolutie in de neurofysiologie. “Vroeger maakte de wetenschap een strak onderscheid tussen neuronen met een motorische en met een waarnemingsfunctie”, zegt pro-

fessor Ilse Noens van het Leuven Autism Research consortium. “Nu blijkt er een categorie neuronen te bestaan die beide functies integreert. De grootste verdienste van professor Gallese ligt erin dat hij die ontdekking opentrok naar een waaier van disciplines en toepassingsgebieden, inclusief het onderzoek naar autisme.” “Bij onze proeven op apen ontdekten we dat dezelfde motorische reacties werden opgewekt als een aap een banaan zelf vastgreep of schilde, en wanneer hij een andere aap dezelfde handelingen zag uitvoeren”, zegt Gallese. “Toen we later gelijkaardige mechanismen bij de mens registreerden, realiseerden we ons dat dit het topje van een ijsberg kon zijn. We bouwden er onze hypothese van embodied simulation op: een automatisch en onbewust proces dat ons helpt directe toegang te krijgen tot de wereld van andere mensen. Het

is de basis van onze sociale interactie en van empathie, omdat het ons helpt om de bedoeling en intenties van anderen snel te lezen en te interpreteren.”

Walging “Een voorbeeld? We wekten bij proefpersonen walging op door ze een wansmakelijke reuk te laten opsnuiven. Daarna lieten we ze kijken naar een video waar een acteur zijn walging toonde. We stelden daarbij vast dat in beide gevallen de insula – een deel van de frontale hersenkwab – werd geactiveerd. Iets gelijkaardigs gebeurt als we wenen bij een aangrijpende film. Embodied simulation is wel geen pavloviaanse reactie. Ook de manier waarop we het gedrag van anderen leerden interpreteren, speelt een rol. Dat werpt dus ook een nieuw licht op het belang van omgeving en opvoeding van kinderen.”

“De ontdekking van spiegelneuronen beïnvloedt de manier waarop we veel fenomenen interpreteren”, zegt Gallese. “Na zeventien jaar staan we nog maar aan het begin. Autisme is een goed voorbeeld. Vroeger dachten we dat mensen met autisme een gebrek hadden aan spontaan theoretisch inzicht in het gedrag van anderen. In 2001 werd net het tegenovergestelde geformuleerd: mensen met autisme missen automatische mechanismen van aanvoelen wat anderen bedoelen, en moeten daarom theoretische inzichten aanleren om hen te begrijpen.” “Een vrouw met het aspergersyndroom vertelt in haar boek dat ze niet spontaan begrijpt waarom kinderen zich in een speeltuin amuseren. Ze had een theoretische uitleg nodig, precies omdat ze het verband tussen spelen en zich amuseren niet automatisch kon leggen. Het probleem van au-

Vittorio Gallese

(© ingezonden)

tisme is niet opgelost, maar spiegelneuronen openen een totaal nieuw perspectief op inzicht in en behandeling van autisme.” “We moeten natuurlijk oppassen dat we spiegelneuronen niet te pas en te onpas gebruiken als verklaring. Zo opperden onderzoekers dat veelvuldige contacten van kinderen met geweldbeelden en -spelletjes, aanzetten tot gewelddadig gedrag. Ten eerste geloof ik niet dat er in onze maatschappij nu meer geweld is dan bijvoorbeeld ten tijde van de Romeinen … Wat ik wel vaststel: door televisie en computers raken we steeds meer gewend aan geweld. Zo wordt het iets vanzelfsprekends. Maar dat is wat anders dan een verklaring zoeken bij spiegelneuronen.” http://www.unipr.it/arpa/mirror/ english/staff/gallese.htm

Eredoctor 2010: Giacomo Rizzolatti

Stap voor stap naar baanbrekende ontdekking “Onze ontdekking van de spiegelmechanismen in de hersenen gebeurde niet plots. Het was een lang stap-voor-stapproces van meer dan tien jaar”, getuigt professor Giacomo Rizzolatti. “We wisten meteen dat we een belangrijke ontdekking hadden gedaan. Maar het belang ervan voor andere domeinen dan neurofysiologie hadden we niet door. Tot een eminent wetenschapper onze ontdekking vergeleek met die van het DNA.” Jaak Poot Giacomo Rizzolatti is directeur van het departement hersenwetenschappen aan de Universiteit van Parma. Hij stond aan het hoofd van het team wetenschappers dat de spiegelneuronen ontdekte. “Toen ik als onderzoeker begon, werkte ik op katten. Dat was de traditie aan onze universiteit. Tijdens een studiejaar aan een Amerikaanse universiteit, keken de professoren daar verbaasd van op. ‘Apen staan in de evolutie toch dichter bij de mens’, zegden ze. Dus schakelde ik over op makaak-apen.” “Ik startte als onderzoeker met de neurologie van het gezichtsvermogen. Ik observeerde eerst hoe apen naar objecten keken. Toen stelden we vast dat ze ook motorisch reageerden op visuele stimuli. Dat bracht ons tot de studie van wat er in de hersenen gebeurt als apen objecten van verschillende vorm en grootte vastpakken. Een hele tijd later merkten we dat er ook motorische reacties optraden, als de apen observeerden

hoe we objecten voor hen klaarlegden. En zelfs als we de objecten gewoon hanteerden.” “Ik spreek liever niet over spiegelneuronen, maar over spiegelmechanismen in de hersenen. Die situeren zich in verschillende hersengebieden. De mechanismen in de motorische cortex staan rechtstreeks in verband met wat iemand doet. Als ik u in een bar een glas bier zie oplichten, dan weet ik dat u van plan bent om eraan te drinken. Het spiegelmechanisme brengt de ene handeling rechtstreeks in verband met wat er normaal op volgt. De tweede groep ligt in het deel van de hersenen dat we de insula noemen, en heeft te maken met emoties: als u begint te wenen, treden er spiegelmechanismen in werking die meteen een empathische reactie bij mij oproepen.” “Over het derde gebied bestaat veel discussie. Zelf ben ik ervan overtuigd dat er spiegelmechanismen actief zijn bij fonologische taalaspecten. Die helpen ons bijvoorbeeld om kreten of uitroepen

spontaan te interpreteren. Cognitieve psychologen staan vaak erg kritisch tegenover onze ontdekking. Zij verkiezen ingewikkelde interpretaties en hebben kritiek op onze theorie. Maar de menselijke pathologie bewijst dat we juist zitten. Autisme is daar een goed voorbeeld van.”

Sherlock Holmes “Sommige wetenschappers beweren dat bij mensen met autisme de spiegelneuronen niet goed werken. Wij denken veeleer dat er wat misloopt met de reactieketen van de spiegelmechanismen. Als een kind een stuk chocolade vastneemt en het naar zijn mond brengt, dan worden er meteen ook al spieren in de mond actief. Bij autisme ontbreekt die laatste schakel. Patiënten met autisme kunnen hun eigen acties organiseren, maar ze reageren niet op dezelfde acties bij anderen. Zoals Sherlock Holmes zien ze wat er gebeurt, maar ze begrijpen de intentie van de persoon niet. Iemand met autisme ziet dat u een appel vastgrijpt, maar weet

niet of u dat nu doet om hem op te eten of weg te gooien.” “Onze ontdekking opent perspectieven voor de behandeling van autisme. Op korte termijn moeten we kinderen van jongs af trainen in motorische activiteiten: meer spelen, acteren, turnen. Als ze hun motorische capaciteiten beter ontwikkelen, gaan ze mechanismen in de hersenen activeren en geleidelijk aan de acties van anderen beter kunnen voorspellen. Op lange termijn zoeken we geneesmiddelen die de spiegelmechanismen adequater doen werken. Daarvoor moeten we samenwerken met moleculaire biologen.” Professor Rizzolatti is 72, maar staat nog altijd aan het hoofd van zijn onderzoeksafdeling: “In Italië ligt de pensioenleeftijd op 75. En zelfs dan kun je als emeritus doorwerken indien je de nodige fondsen verzamelt. Wij hebben pas een nieuw vijfjarig project opgestart. We willen een duidelijker beeld krijgen van de dynamiek en de opeenvolging van de stappen in het spiegelmechanisme. En op zoek

Giacomo Rizzolati

(© ingezonden)

gaan naar genetische aspecten die de functionering beïnvloeden.” “Een ontdekking doen is natuurlijk de grootste beloning voor een wetenschapper. Maar een eredoctoraat is een belangrijke erkenning. Zelf heb ik vaak samengewerkt met de K.U.Leuven, onder meer met neurofysioloog Guy Orban. En ik schreef een boek samen met de filosoof Corrado Sinigaglia, die jarenlang het Husserl-archief in Leuven heeft uitgeplozen. Die band met uw universiteit maakt deze erkenning extra waardevol.” http://www.unipr.it/arpa/mirror/ english/staff/rizzolat.htm Promotoren van Gallese en Rizzolatti: professoren Jean Steyaert (Faculteit Geneeskunde), Ilse Noens (Faculteit Psychologie en Pedagogische wetenschappen), Johan Wagemans (Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen) en Stephan Swinnen (Faculteit Bewegings- en Revalidatiewetenschappen).

4 Nieuws

campuskrant

Eredoctor 2010: Radhika Coomaraswamy

“Strijd voor kinderrechten is mijn tweede natuur” “Ik was altijd al begaan met de rechten van vrouwen en kinderen”, zegt Radhika Coomaraswamy. “Het is mijn tweede natuur om daarvoor te vechten. Raak ik al eens ontmoedigd? Dan trek ik me op aan het beeld van de kindsoldaten: velen gingen door de hel, maar ze blijven zo vol hoop, leven, dynamisme.” Jaak Poot Radhika Coomaraswamy studeerde rechten aan de universiteiten van Yale, Columbia en Harvard en heeft een hele reeks academische publicaties op haar naam. Sinds april 2006 is ze ‘Speciaal Vertegenwoordiger van de VN-Secretaris-Generaal voor Kinderen in Gewapende Conflicten’. Ze heeft de belangrijke rang van Onder-Secretaris-Generaal en rapporteert rechtstreeks aan Ban Ki-moon. Daarvoor was ze bij de Verenigde Naties speciaal rapporteur voor Geweld tegen Vrouwen (1994-2003). Tijdens het tweejarig Belgisch lidmaatschap van de Veiligheidsraad volgde diplomaat Bart Lammens de werkgroep Kinderen in Gewapende Conflicten op: “Ik was onder de indruk van mevrouw Coomaraswamy’s sterke academische kennis van de problematiek. Maar ook van haar uitstekende lobbyvaardigheden – het is geen routineklus om deze thematiek tot in de hoogste re-

gionen van de Veiligheidsraad op het voorplan te krijgen. Ze is ook de hoogste in rang die zelf het terrein op gaat. Ze onderhandelt zowel met presidenten als met rebellen onder een boom in de brousse.”

“Kinderen worden soms ingezet als zelfmoordcommando’s” “Op missie ben ik de gezant van de Secretaris-Generaal”, vertelt ze zelf. “Ik onderhandel met regeringsleiders over hoe ze het geweld en het kindermisbruik kunnen stoppen. En over faciliteiten om ex-kindsoldaten adequaat

op te vangen. Daarnaast probeer ik de rebellen te ontmoeten die kinderen rekruteren of er geweld op plegen. Recent kreeg ik van de rebellenleiders in Soedan en op de Filipijnen nog een reeks toegevingen los. Sommige rebellen vinden van zichzelf dat ze heel goed zorgen voor kinderen die hun ouders in het geweld verloren. Als ik dan kan argumenteren dat wij voor die kinderen een nóg betere opvang garanderen, zijn ze meestal te overtuigen en laten ze ze vertrekken.”

Rol voor academici “Het oorlogsgeweld verandert van vorm. En dus zijn er ook andere vormen van misbruik van kinderen in gewapende conflicten. Zo gebruiken sommige opstandelingen ze nu als zelfmoordcommando’s. Er is ook een toename van seksueel geweld op kinderen en vrouwen. Denk maar aan Oost-Congo. Seksueel geweld om een bevolking te intimideren is natuurlijk heel oud, maar het wordt versterkt door de extreme

straffeloosheid in veel gebieden. Precies daarom is het moeilijk in te dijken.” “Aandacht voor deze problematiek in beschaafde landen is heel belangrijk. Dat beïnvloedt de standpunten die hun vertegenwoordigers in de Verenigde Naties innemen. Ik vind dat ook de academische wereld een belangrijke opdracht heeft. Ze kan de bestaande conflicten analyseren, ons inzicht geven in terrorisme, de technieken van drugskartels, enzvoort. Daaruit kunnen professoren strategieën en methodes deduceren die ons helpen weerwerk te geven.” “Natuurlijk dank ik veel aan mijn achtergrond in Sri Lanka. Mijn geboorteland blijft heel belangrijk voor mij. Van mijn vader en grootvader leerde ik geweldloosheid in de traditie van Gandhi op de eerste plaats te zetten. Heel mijn volwassen leven was getekend door etnische conflicten en de strijd voor mensen- en vrouwenrechten. Iedereen in Sri Lanka is nu blij dat de oorlog

Radhika Coomaraswamy (© ingezonden)

voorbij lijkt. We willen échte vrede met een regering die zich heel grootmoedig opstelt tegenover de minderheden. We vinden alleen dat de evolutie te traag gaat.” Radhika Coomaraswamy heeft al een hele reeks prestigieuze onderscheidingen op haar naam in de domeinen van internationale en mensenrechten. “Het eredoctoraat aan de K.U.Leuven is voor mij wel heel speciaal. Mijn professionele leven situeert zich volledig aan Angelsaksische universiteiten. Ik vind het een groot privilege dat ik nu voor het eerst een erkenning krijg voor mijn academische werk en mijn inzet voor mensenrechten van een niet-Engelstalige universiteit.” Promotor: professor Jan Wouters, Faculteit Rechtsgeleerdheid. http://www.un.org/ children/conflict/english/ radhikacoomaraswamy.html

Eredoctor 2010: christopher colclough

Opvoeding als sleutel tot ontvoogding

“De drijvende kracht achter mijn inzet? Het lot verbeteren van de wereldbevolking die in armoede leeft”, stelt professor Christopher Colclough. “Het blijft een uitdaging om die armoede te verzachten. De kortste weg is onderwijs voor alle kinderen. Opleiding versterkt de economie en leidt naar meer welvaart en ontvoogding.” Jaak Poot Het Global Monitoring Report on Education For All (EFA) is momenteel onbetwistbaar de motor van het globale onderwijsbeleid. Christopher Colclough is stichter-directeur van EFA en stelde de eerste drie rapporten op. Zijn interesse voor onderwijs wortelt niet in een pedagogische opleiding. Als doctor in de economie met een bijkomend diploma in ontwikkelingseconomie is hij Commonwealth Professor of Education and Development aan de universiteit van Cambridge. Hij leidt daar ook het Centre for Education and International Development en het RECOUP-programma (Research Consortium on Educational Outcomes and Poverty). Hij werd als doctor honoris causa voorgedragen door de studenten. “Mijn onderzoeksdomein is economische groei en sociale recht-

vaardigheid in ontwikkelingslanden”, zegt Christopher Colclough. “Wat is het verband tussen marktbeleid en sociale voorzieningen? Geven commercialisering en liberalisering van de markten ontwikkelingslanden de kracht om sneller te groeien? Of leiden ze naar een grotere polarisering in de maatschappij en worden de armen er gewoon slechter van?” “Dat onderzoek bracht me als vanzelf bij de functie die onderwijs speelt in dat proces. In het begin van de jaren negentig publiceerde ik de studie ‘Educating all Children’. Daarin verdedig ik de stelling dat universeel lager onderwijs van goede kwaliteit niet alleen belangrijk is als sociale, maar ook als economische strategie. En dat geldt in het bijzonder voor meisjes. Onderzoek toont aan dat een verhoogde scholingsgraad bij vrouwen ertoe bijdraagt dat hun gezin gezonder

leeft en dat ze hun kinderen beter voeden. Ze hebben minder kinderen en hechten meer belang aan goede scholing. Helaas zijn er nog te veel landen waar ouders meisjes te vroeg van school halen om ze uit te huwelijken of als kostwinner.”

Onderwijs als plicht “De Verklaring van de Mensenrechten en een reeks beslissingen van de Verenigde Naties leggen alle landen de formele plicht op om kwaliteitsvol lager onderwijs voor iedereen te organiseren. Maar we staan nog ver van de millenniumdoelstellingen om dat tegen 2015 waar te maken. Het ligt binnen de economische mogelijkheden van al die landen, maar het beleid schiet tekort. Neem bijvoorbeeld India, een land dat het voorbije decennium sterker groeide dan de meeste ontwikkelingslanden en waar de middenklasse

er pijlsnel op vooruit gaat. Toch is het een land waar een groot aantal kinderen geen basisonderwijs geniet. Als ze het al krijgen, is het vaak van slechte kwaliteit. De regering spant zich wel in, maar het gaat te langzaam.’ “De ontwikkelde landen van het noorden moeten sterker hameren op het realiseren van de millenniumdoelstellingen. Ontwikkelingshulp is daarvoor het sterkste wapen. Helaas halen bitter weinig landen de beloofde norm van 0,7 procent van hun BNP. En in de huidige economische recessie is beterschap verder af dan ooit. Te weinig politici realiseren zich dat welvaart in het noorden samengaat met hogere welvaart in de zuidelijke landen.” Professor Colclough vindt het eredoctoraat van onze universiteit een grote eer. “En wel om twee redenen. Ten eerste krijg ik die eretitel hoewel ik geen per-

Christopher Colclough (© ingezonden)

soonlijke contacten heb met collega’s uit Leuven. Dat maakt de erkenning des te waardevoller. Het raakt mij ook dat het precies de studenten zijn die mij hebben voorgedragen. Ik vind het enorm positief dat studenten zich bewust zijn van de enorme noden van de ontwikkelingslanden en inzien dat hun ontwikkeling ook voor ons belangrijk is. Ik denk dat ik de toekomst het sterkste kan beïnvloeden als mijn boodschap de ideeën en waarden van de volgende generatie mee stuurt.” Promotor: Bruno Spriet, studentenvertegenwoordiger LOKO. http://www.educ.cam.ac.uk/ people/staff/colclough http://recoup.educ.cam.ac.uk/ partners.

16 december 2009



Nieuws 5

Prijs voor thesis overstromingsbeheersing Maarten Breckpot heeft met zijn scriptie ‘Overstromingsbeheersing van de Demer met Model Predictieve Controle’ de shortlist van de Vlaamse Scriptieprijs gehaald en de Agoriaprijs voor Technologie en Innovatie en de EOS-prijs voor exacte wetenschappen in de wacht gesleept. De prijzen werden uitgereikt op 14 december, in aanwezigheid van Koningin Paola en minister Ingrid Lieten. Wim Troch Maarten schreef zijn scriptie vorig jaar, tijdens zijn master wiskundige ingenieurstechnieken: “In het middelbaar onderwijs heb ik Latijn-Wiskunde gevolgd. Wiskunde interesseerde me wel, maar ik wilde later vooral graag iets doen waarbij ik die wiskunde in de praktijk kon brengen. Daarom heb ik voor ingenieurswetenschappen gekozen, en later voor een master wiskundige ingenieurstechnieken.” Dat praktische nut van de wiskunde komt in zijn scriptie zeker naar voren. Als zijn scriptie verder wordt uitgewerkt, kan dat tot een oplossing leiden voor een probleem waar we almaar vaker mee te kampen krijgen. “Het aantal overstromingen in België, en eigenlijk in heel Europa, neemt almaar toe”, aldus Maarten. “Daarom moet er dringend een

oplossing worden gevonden. Het Departement Bouwkunde heeft een wiskundig model gemaakt van de Demer, waarbij de relatie tussen de standen van de sluizen en de rivierhoogte wordt beschreven. Ik heb gewerkt met een industriële Model Predictieve Controle-regelaar en heb deze aangepast zodat hij kan worden gebruikt voor overstromingsbeheersing van rivieren. In mijn scriptie is dat de Demer, omdat die de laatste tijd regelmatig overstroomt, maar in principe is het toepasbaar op alle rivieren. De regelaar maakt gebruik van dat wiskundig model, en kan daardoor bij veel neerslag de klepstanden van de sluizen zo aansturen dat de wachtbekkens op een optimale manier worden gebruikt. Simulaties hebben aangetoond dat de overstromingen gereduceerd kunnen worden, maar verder onderzoek is nog nodig. Dat kan ik nu – onder andere – doen als docto-

raatsstudent aan het Departement Elektrotechniek (ESAT).”

Media-aandacht “Waarom ik deelnam aan de Vlaamse Scriptieprijs? Er is natuurlijk een mooie geldsom voor de winnaar, maar het betekent vooral een mooi visitekaartje voor later. Daarnaast is er voor de genomineerde onderwerpen toch steeds ook wat media-aandacht, en dat is mooi meegenomen voor het verdere onderzoek. De scripties worden beoordeeld op verschillende componenten: inhoud, maar ook de schrijfstijl is belangrijk.” “De grootste troef van mijn scriptie? De oplossing is misschien technisch, maar het gaat wel om een antwoord op een wezenlijk maatschappelijk probleem’. Er waren nog andere K.U.Leuvengenomineerden: Marian Cramers en Dries van den Bosch haalden met hun scripties ‘De barsten in

Maarten Breckpot

(© Rob Stevens)

de vijfde pijler - De etnische mobilisatie van de Arabische inwoners van Israël’ en ‘Van clubhuis naar gironummer? Een kwantitatief onderzoek naar nieuwe vormen van maatschappelijke betrokkenheid in Vlaanderen’ de longlist van de Scriptieprijs. Liesbeth Janssens (lerarenopleiding talen) werd genomineerd voor de Klasseprijs, Daan Vanhove (Geologie) voor de Eosprijs. Meer info: www.scriptieprijs.be

Geciteerd Appelzat Het Belang van Limburg, 24.11.2009

Etienne Schouppe wil een alcoholpromille-grens van 2 % voor jongeren: geen 0 % want “gewoon al het eten van een likeurpraline of zelfs een appel zou er dan toe kunnen leiden dat je positief blaast”. Kan je zat worden van appels?!? “In appels zit een minimale, niet meetbare concentratie ethanol”, zegt professor brouwerijtechnologie Freddy Delvaux, “die wij met ons lichaam – in tegenstelling tot bijvoorbeeld koeien – niet in alcohol kunnen omzetten. Als we appels in slechte omstandigheden bewaren (bv. te warm) of lang genoeg in de kelder of de garage laten liggen, kunnen ze een gistinfectie krijgen en gaan gisten, waarop alcoholvorming mogelijk is. Dit kan met alle soorten fruit gebeuren. (…) Maar in principe is appelsap gepasteuriseerd, zodat alle gisten en bacteriën gedood zijn. Als het product echter slecht gepasteuriseerd of gesteriliseerd is – al dan niet opzettelijk – is toch gisting mogelijk. Als uw doos appelsap bol begint te staan, dan weet u dat er een gisting is gebeurd.”

De grap is eraf Het Laatste Nieuws, 3.12.2009

De traditionele volksmop is ten dode opgeschreven, zeggen experts. “We beleven humor gewoon op een andere manier”, zegt professor ‘mopologie’ Johan Verberckmoes. “De opkomst van het internet is dodelijk geweest voor de mop, je kan met één klik duizend grappen op je scherm toveren. Mensen vertellen geen moppen meer maar sturen ze – steeds vaker in visuele vorm – door via e-mail.” (…) “Ik kan me de laatste goede mop niet meer herinneren. Een mogelijke verklaring is dat mensen ‘anoniemer’ op café gaan, wat toch de bakermat van het moppen tappen is. Vroeger kende iedereen daar iedereen. Er moesten maar twee plezanteriken tussenzitten en het was gieren en brullen. Nu zie je dat nog zelden.”

Ven Rumpie Het Belang van Limburg, 4.12.2009

Herman en Joris Om onze alumnus Herman Van Rompuy te feliciteren met zijn aanstelling tot Europees president, overhandigde CD&V-voorzitter Marianne Thyssen hem op het partijbureau van 23 november deze tekening van onze huiscartoonist Joris Snaet. De cartoon, gemaakt voor het CD&V-ledenblad Ampersand, dateert duidelijk nog uit de periode toen nog niet helemaal vaststond dat Van Rompuy het presidentschap zou binnenhalen. Wie meer werk van Joris wil zien, kan terecht in de Centrale Bibliotheek, waar nog tot 6 februari de tentoonstelling ‘Leuven in strips, strips in Leuven’ loopt. http://ub.bib.kuleuven.be/cultuur/detail.cfm?Id=140&jaar=2009&bibliotheek=BIBC

K.U.Leuven speelt in op trend van samen studeren Samen studeren is in. Het gezelschap van vrienden en medestudenten inspireert en motiveert. Tijdens blok- en examenperiodes lopen de universiteitsbibliotheken helemaal vol. Daarom stapten de studenten naar het universiteitsbestuur, dat samen met hen op zoek ging naar extra ruimtes waar studenten in groep kunnen studeren. Onder impuls van vicerector Filip Abraham werkte een werkgroep een aantal concrete initiatieven uit voor de

komende examenperiode. Van 4 tot en met 30 januari krijgen de studenten extra ruimte om samen te studeren. Zo zullen alle universiteitsbibliotheken open zijn tot 22 uur. In totaal kunnen daar bijna 1.700 studenten terecht. De Museumzaal in de Universiteitshal wordt ingericht als publieke studieplek en zal eveneens open blijven tot 22 uur. Ten slotte kunnen de studenten ook terecht in de zijvleugel van Alma II. Samen studeren kan hier van 9 tot 22 uur.

Via een centrale webpagina kunnen studenten nagaan in welke bibliotheken en studieruimtes nog plaatsen beschikbaar zijn. Elektronische ‘verkeerslichten’ – groen = genoeg vrije plaatsen, oranje = eerder druk, rood = vol – geven aan waar ze terecht kunnen. De Technische Dienst zorgt voor de inrichting van de Museumzaal en de Almavleugel: het nodige meubilair, aangepaste verlichting en verwarming en draadloos internet. Jobstudenten houden

de studieruimtes op orde en zorgen ervoor dat de webpagina upto-date blijft. Het initiatief is een eerste stap in een veel groter project, waarin de K.U.Leuven zich engageert om een nieuw studielandschap en leercentrum voor studenten uit te bouwen. In februari zal de werkgroep het succes van de extra voorzieningen evalueren, om op basis daarvan nieuwe voorstellen uit te werken voor de examenperiode van juni.

Een mix van lol en schaamte bekruipt ons als president Herman Van Rompuy door de Britten steevast ‘Heurmen Vèn Rumpie’ genoemd wordt. “Talen kennen soms bepaalde klanken gewoon niet”, zegt professor taalkunde Lies Sercu, gespecialiseerd in vreemdetalenonderwijs, “net zoals wij de Engelse ‘th’ niet kennen en met moeite kunnen uitspreken.” Wij, Nederlandstaligen, hebben dan nog het geluk dat onze taal veel verschillende klanken kent: klinkers, medeklinkers, tweeklanken en combinaties hiervan. “Engelse moedertaalsprekers horen misschien wel de ui-klank in Van Rompuy, maar hebben in hun aanbod van klanken niets wat daarop lijkt. Wat er nog het dichtst bij komt en wat klankenwoordenboeken aanraden is de uitspraak van het woord ‘bird’.” En omgekeerd: is Van Rompuys uitspraak van het Engels behoorlijk genoeg voor een Europees president? “Van Rompuy is goed verstaanbaar en kent een grote woordenschat, maar zijn accent is duidelijk niet Brits. Misschien dat enkel de Britten zich daaraan storen.”

6 Nieuws

campuskrant

Studenten onderzoeken effect echtscheiding op jongeren De onderzoeksgroep Gezin en Bevolking onder leiding van professor Koen Matthijs voert een collectief masterproefonderzoek naar adolescenten en gezinnen. Zes studenten bestudeerden de impact van echscheiding op jongeren. Tine Bergen “Dit project kadert in twee grootschalige SBO-onderzoeken (Strategisch Basisonderzoek Vlaanderen) naar de oorzaken, de gevolgen en de beleidsimplicaties van echtscheiding en relatieontbinding,” vertelt professor Matthijs. “Acht studenten kozen vorig jaar voor de collectieve masterproef rond adolescenten en gezinnen, waarbij de nadruk ligt op het perspectief van de jongeren. Zes van hen concentreerden zich op de impact van echtscheiding op jongeren. Alle stappen van het onderzoek werden in groep bediscussieerd en uitgewerkt. Van het selecteren van de onderzoekseenheden en de literatuurstudie over het opstellen van de vragenlijst en schalen tot het verspreiden van de vragenlijsten in de scholen en het verzamelen van de data. Die werkwijze maakte het de studenten mogelijk om een groter en beter onderzoek uit te voeren dan ze op hun eentje hadden kunnen doen: een grotere onderzoekspopulatie, een uitgebreidere literatuurstudie, een grotere complementariteit van onderzoeksvragen, een betere vraagverwoording, meer accurate meetschalen ...” “Van de tweeduizend jongeren tussen twaalf en achttien die zij bevraagden heeft één op vier een scheiding van zijn ouders meegemaakt. Een groot deel van die gescheiden mannen en vrouwen is ondertussen alweer hertrouwd of woont samen. Dat maakt dat dertien procent van de middelbare Vlaamse scholieren voltijds of deeltijds samenwoont met minstens één stiefouder. Dat is 65 procent van de kinderen waarvan de biologische ouders zijn gescheiden. Daaruit vloeit voort dat bijna één op tien van alle jongeren

minstens een stiefbroer of stiefzus heeft en ongeveer twaalf procent van alle jongeren heeft minstens een halfbroer of halfzus.” “Interessant is ook de leefsituatie van kinderen van gescheiden ouders,” weet An Katrien Sodermans, een van de begeleiders van het project. “De kinderen wonen nog altijd meer bij de moeder dan bij de vader. Veertig procent woont voltijds bij de moeder en 23 procent meestal bij de moeder en soms bij de vader. Zeven procent woont voltijds bij de vader en drie procent verblijft meestal bij de vader. 23 procent woont ten slotte afwisselend bij moeder en vader. Opmerkelijk is dat echtscheiding de ouderkindrelatie vaak doorknipt: de helft van de kinderen die voltijds

samenwoont met één van de ouders heeft nooit of bijna nooit contact met de andere ouder en dat is dan meestal de vader. Gescheiden ouders die kozen voor verblijfsco-ouderschap wonen veel dichter bij elkaar dan diegene die daar niet voor kozen, wat vermoedelijk ook praktische redenen heeft. Overigens kiezen vooral hoogopgeleiden voor verblijfsco-ouderschap. Bij laagopgeleiden zijn de traditionele verblijfsregelingen meer aanwezig.”

Welzijn “We hebben ook gekeken naar de impact van een scheiding op materieel en psychologisch welzijn,” vervolgt Sofie Vanassche, die samen met An Katrien de studenten begeleidde. Zo hebben we

gezien dat kinderen van gescheiden ouders meer zakgeld krijgen, maar daarom niet tevredener zijn met de hoeveelheid zakgeld. Ze zijn ook minder tevreden met hun huisvesting, bezittingen en de algemene materiële omstandigheden. Ze hebben weliswaar meer persoonlijke bezittingen zoals gsm’s en spelconsoles die ze vaak bij allebei de ouders hebben. Maar ook daar zijn ze niet tevredener mee.” “Kinderen van gescheiden ouders scoren dan ook hoger op de depressieschaal. Ze rapporteren meer angstgevoelens en scoren lager qua algemene levenstevredenheid. Het psychologisch welbevinden van kinderen in verblijfsco-ouderschap benadert wel meer dat van kinderen zonder scheidingservaring. Als we specifiek naar school kijken is het toch wel ontnuchterend om vast te stellen dat kinderen van gescheiden ouders niet alleen minder betrokken zijn op hun studies, maar dat ze ook vaker moeten blijven zitten, zowel in het kleuteronderwijs als in het lager en het secundair onderwijs.” Toch scheppen de cijfers geen uitsluitend negatief beeld. “De resultaten tonen dat scheiding alleen een negatieve impact heeft op de kwaliteit van de ouderkindrelatie als het kind helemaal niet meer bij deze ouder woont,” aldus An Katrien Sodermans. “Dat geldt zowel voor de relatie met de moeder als voor de relatie met de vader. Een goede ouderkindrelatie, weinig conflict en een ondersteunende opvoeding na scheiding zijn factoren diet het effect van de scheiding kunnen mediëren en uiteraard erg belangrijk zijn opdat adolescenten zich goed zouden voelen.” Lees meer op http://dagkrant. kuleuven.be/?q=node/7287

Reporter Jesse “Het is heel leuk om in een echte aula naar een echte professor te luisteren. Net alsof we echte studenten zijn. Professor Bart vindt het erg leuk om aan kinderen les te geven. Hij zegt dat we veel beter opletten dan zijn grote studenten en dat we ook heel goede vragen hebben gesteld. Dat had hij niet verwacht. Hij was een beetje zenuwachtig om aan ons les te geven, maar dat was niet nodig…” Lees en bekijk op http://www. kuleuven.be/kinderuniversiteit/ verslag.html het verslag van de Kinderuniversiteit, door uw reporter ter plaatse, Jesse Bruggemans (8). (© Rob Stevens)

Leuven in film De K.U.Leuven, KHLeuven, Groep T, het Lemmensinstituut en de stad Leuven hebben samen twee korte promotiefilms over Leuven gemaakt. Eén van de filmpjes is opgevat als een videoclip en wil tonen dat Leuven de naam van studentenstad bij uitstek meer dan waard is. De andere film speelt alle cultuurtoeristische troeven van Leuven uit. http://www.kuleuven.be/ci/video/ index.html

Rankings De K.U.Leuven is van de 72ste plaats gestegen naar plaats 65 in de top 100 van universiteiten die Times Higher Education midden oktober publiceerde. Leuven is de enige Belgische universiteit die de top 100 haalt. De Vlerick Leuven Gent Management School veroverde de tiende plaats – wereldwijd – in de full-time MBA ranking van The Economist. Daarmee doet de school beter dan de veertiende plaats van de vorige editie. Vlerick behaalde ook de tiende plaats in een gelijkaardige ranking van The Financial Times. Vlerick bundelt de managementknowhow van de K.U.Leuven en de Universiteit Gent. De K.U.Leuven heeft zich binnen de vakgebieden politicologie, economie en psychologie een plaats verworven in de Excellence Group van de CHEExcellenceRankings 2009. Die ranking van het Duitse Centrum für Hochschulentwicklung wil aspirant-masterstudenten en -promovendi een vergelijking bieden van de beste universitaire researchcentra in Europa.

Plant een bos

Nog op zoek naar een origineel kerstcadeau met meerwaarde? Via Planteenbos, een vzw opgericht door vijf oud-studenten onder wie professor Frederic Amant kan je iemand een nieuw stukje bos cadeau geven. Voor 30 euro zorg je ervoor dat er 9 vierkante meter bos bij komt in Vlaanderen. De nieuwe ‘eigenaar’ wordt uitgenodigd voor de plantdag en wordt via een nieuwsbrief op de hoogte gehouden van de aanplant, het onderhoud en het groeien van zijn of haar stukje bos. Bovendien zal het bos in wording opengesteld worden voor bezoekers. Het eerste perceel dat de vzw wil bebossen ligt aan de oever van de IJse, in Loonbeek, deelgemeente van Huldenberg, Vlaams-Brabant. Op de homepagina van de website http:// www.planteenbos.be staat een grondplan van het perceel, onderverdeeld in stukjes van 9 vierkante meter. De geïnteresseerde kiest een stukje uit, laat indien gewenst - een persoonlijke boodschap na die zichtbaar zal zijn op de homepagina en passeert daarna langs de webkassa. Opdat de koper ook iets tastbaars kan overhandigen, staan op de website instructies om een leuk origamiboompje te vouwen. http://www.planteenbos.be

16 december 2009



Nieuws 7

Bananenlikeur met een academisch tintje De nieuwe bananenlikeur Musa Lova is niet alleen een mix van banaan en rum met honing of koffie. Het streekproduct brengt ook heel wat expertise van de K.U.Leuven samen én koppelt daaraan bovendien steun voor projecten in Afrika. Tine Bergen “Leuven is dit jaar niet alleen ‘Stad van de Smaak’, het is ook de stad van de banaan. Professor Rony Swennen biedt in zijn labo’s onderdak aan de grootste bananencollectie ter wereld,” begint initiatiefnemer Fabian Deckers van brasserie Improvisio. “Zo groeide het idee om iets met bananen te doen. Met een drank van rum, honing en banaan ben ik naar professor Swennen gegaan. Hij vond het blijkbaar wel lekker en hij deed meteen suggesties om de smaak nog te verbeteren.” “Gezien de smaakkwaliteit wist ik dat we het beste konden werken met de Cavendish,” vult professor Swennen aan. “De gewone banaan die hier in de winkel ligt. We moesten vooral nog een keuze maken in de afrijpingsgraad. In maart hebben we voor de eerste keer samen gezeten en nu is de likeur er.” “Brouwer Jan Dewachter van ’t Nieuwhuys in Hoegaarden heeft ons in de loop van de maanden verschillende combinaties laten proeven, “gaat Fabian Deckers verder. “Want het evenwicht tussen rum, honing en banaan is niet zo makkelijk te vinden, omdat rum nogal krachtig is van smaak. Het eindresultaat is Musa Lova. Musa is de Latijnse benaming voor banaan, en Lova staat voor Lovanium – Leuven – en love: liefde voor de Leuvense banaan.”

Jean Pierre Agbema, Fabian Deckers en professor Rony Swennen.

de Smaak.” zichtige flesjes.” “Via professor Freddy Delvaux Daarnaast steunt de likeur ook hebben we ook gekeken hoelang heel wat projecten. “De etiketteen onder welke omstandigheden ring van de flessen gebeurt in een Musa Lova houdbaar is. Hoe re- sociale werkplaats in Herent, de Honing en koffie ageert het bijvoorbeeld op licht? bakken worden gemaakt in een “We wilden een nieuwe smaak Want binnenkort komt het ook sociale werkplaats in Doornik. creëren,” benadrukt professor op de markt in kleinere, door- Een deel van de inkomsten van Swennen. “Geen tweede Pisang Ambon dus. Het is trouwens ook een bananenlikeur geworden waar effectief banaan in zit. De meeste likeuren werken met aroma’s. In een banaan zitten enorm veel smaakmoleculen, die een beetje verschillen naargelang de afrijpingsgraad. Als je gaat werken met aroma’s, dan gebruik je “In Kisangani, in het binnenland naan wegvalt, krijg je dus een dat palet niet.” van Congo, keer je eigenlijk te- soort domino-effect: een voor Naast de Musa Lova met honing rug naar de oorsprong van het een verdwijnen ook de meeste is ook een minder sterke variant bananenonderzoek te Leuven,” andere voedselgewassen.” met koffie ontwikkeld. “We wervertelt professor Swennen. “Het “We doen eerst twee jaar verkenken bewust met streekproducgebied heeft een zeer grote diver- nend onderzoek, om een goede ten: Damiaankoffie en Leuvense siteit aan bananensoorten, zoals basis te leggen voor een toekomhoning,” aldus Fabian Deckers. dat in de jaren 50 ontdekt werd stig project. Medewerkers gaan “Voor de honing hebben we sadoor mijn voorganger, emeritus naar de boeren in de regio om mengewerkt met professor Seppe professor Edmond De Langhe. te horen wat de problemen preDeckers, wiens bijen foerageren De teelt is daar nu verwaarloosd cies zijn en om zoveel mogelijk op de Leuvense bloemenweiden. omdat de regio instabiel was verschillende bananensoorten Ik ga binnenkort ook samenzitten door oorlogen, maar ook door te verzamelen en naar Leuven te met professor Jeroen Lammertalrijke ziekten en plagen. Na brengen, zodat we onze collectie tyn, die ons kan vertellen welke maniok vormt gebakken banaan ermee kunnen aanvullen. De volproducten we kunnen samenvoe– de zogenaamde bakbanaan of gende stap, volgend jaar, zal dan gen met Musa Lova en welke beplantaan – daar het basisvoed- zijn om concrete projecten uit te ter niet. Hij weet heel goed welke sel. Bovendien ondersteunt de werken die de problemen kunnen smaken elkaar versterken of net groei van de bananenplant de oplossen. We werken hiervoor saverzwakken. We experimenteren groei van vele andere voedselge- men met de universiteit van Kidaar zelf al mee in de keuken van wassen, die nodig zijn om afwis- sangani. De regio is verdeeld in Improvisio, in sauzen en parfait. seling in de voeding te brengen negen districten en alle besturen De likeur wordt ook verwerkt in en te zorgen dat de mensen vol- van die districten zijn ook betrokpralines en we hebben al geëxpedoende mineralen en vitamines ken bij het project. Het wordt rimenteerd met tiramisu en babinnenkrijgen. Wanneer de ba- door veel ruggen gedragen en dat nanenbavarois op de Markt van

(© Rob Stevens)

de koffie die we gebruiken, gaat naar een koffieproject in Uganda. En een deel van de verkoop van de flessen gaat naar een ontwikkelingsproject dat steunt op het bananenproject van professor Swennen in Kisangani in Congo (zie artikel hieronder – red.).”

http://www.brasserieimprovisio. be/musalova.html Ook te koop in de K.U.Leuvenboetiek, Oude Markt 13, Leuven, http://www.kuleuven.be/boetiek. Op de eindejaarsreceptie voor personeel kunt u de likeur proeven aan de stand van de boetiek.

Nieuw Leuvens streekproduct steunt ontwikkelingsprojecten is heel belangrijk.”

Meel Een van de projectmedewerkers is Jean Pierre Agbema, die momenteel in Leuven is. Hij werkt voor professor Dheda Djailo, die in 1992 trouwens bij professor Swennen doctoreerde. “Dit gaat niet alleen om de banaan, dit gaat ook om het samenbrengen van mensen,” beklemtoont Jean Pierre Agbema. “De meeste bananenplanten in Kisangani zijn aangetast door virussen. Leuven kan planten aanleveren van goede kwaliteit, zodat we kunnen werken met gezonde planten. Er is in Leuven en in Congo veel kennis, maar die komt niet bij de boeren die ze nodig hebben. Via radio, tv en handleidingen moeten mensen leren hoe ze het best met de planten omgaan.”

“Daarnaast moet de bevolking gestimuleerd worden om meel te maken van de bananen. De bananen goed vervoeren is door de slechte wegen quasi onmogelijk zodat veel oogst verloren gaat. Meel is veel makkelijker te bewaren en te vervoeren en het kan verwerkt worden in tal van producten. De technieken om de bananen snel te laten drogen en er meel van te maken bestaan, we moeten ze alleen tot bij de bevolking krijgen. Want het belang van de banaan voor onze regio kan je eigenlijk niet overschatten.” Indien u het bananenproject van professor Swennen in Congo extra wil steunen, kan u storten op rekeningnummer 7340194177-89 van de K.U.Leuven met vermelding “voor IHO-MUSAL1-O2010”. Voor giften vanaf 30 euro ontvangt u een fiscaal attest.

8 Studenten

campuskrant

Hoe eet de Leuvense student? Straks, aan het kerstdiner, doen de studenten zich te goed aan gevulde kalkoen met veenbessensaus, gestoofde appeltjes en aardappelkroketten. Of misschien zetten ze hun tanden in een avontuurlijker menu, waarvoor vader of moeder de inspiratie heeft gehaald uit een van de vele kookprogramma’s op tv. Maar wat eten de studenten als ze in Leuven zitten, ver weg van kokkerellende ouders en feestelijk gedekte tafels? We gingen het hun zelf vragen. Op kot, in de Alma, aan het frietkraam en in de hamburgertent. Els Vandenborght Maar eerst gaan we voor de snelste hap in Leuven en omstreken: die haal je gewoon uit de muur en hij kost je amper tweeëneenhalve euro. Een student pedagogiek (“mijn naam niet vermelden alsjeblief, niemand hoeft te weten dat ik dit spul eet”) mikt enkele muntjes in de gleuf en graait een hamburger uit een hokje. Zijn voorvader uit het pleistoceen moest meer moeite doen om aan voedsel te raken. “Het is al over tweeën en ik heb nog niet de kans gehad om te eten: net een lange vergadering achter de rug en nu onmiddellijk naar de les.” Hij zegt het haast verontschuldigend. “Ik kom hier trouwens hooguit één keer per maand.” Dan rept hij zich naar de cursus. We bestuderen nog even het aanbod aan muursnacks. Er blijken heel wat verschillende soorten kroketten en burgers te bestaan. Er zit zelfs een belegen woordspeling bij: de Lim-Burger. Volgende halte: de Alma. Het is zaterdagmiddag. Vlaamse studenten vind je hier nu niet. Maar die hebben we niet nodig. We hebben het op de buitenlanders gemunt, want we zijn op zoek naar complimentjes. We willen horen dat de Belgische keuken subliem is, oneindig veel lekkerder en verfijnder dan wat ze in hun thuisland gewoon zijn. Theologiestudente Tereza Pospísilová is net klaar met eten. Ze komt uit Tsjechië. “Tasteless.” Dat is haar korte, maar veelzeggende antwoord op de vraag wat ze van het Belgische eten vindt. Ze mist vooral lekker gekookte groenten, legt ze uit. Zelf koken doet ze niet zo graag en dus gaat ze meestal uit eten. Zo goedkoop mogelijk, want als buitenlandse student moet je op de kleintjes letten. En zo gezond mogelijk. Onbegonnen werk, concluderen we. Maar Teresa vervolgt: “Ik ga dus regelmatig soep eten in de soepbar hier wat verderop. En in de Alma hou ik vooral van de slabar met een lekker belegd broodje.” Eind januari vertrekt Teresa weer naar Tsjechië. Zolang lukt het nog net om haar heimwee naar de vaderlandse keuken in toom te houden. Een laatste verzuchting: “Waarom kun je hier in geen enkele supermarkt voorgekookte havermout kopen?” Helaas, wij moeten het antwoord schuldig blijven.

Paëlla Een blankhouten inbouwkeuken – alle deurtjes hangen nog in de hengsels. Het fornuis is brandschoon, de microgolfoven smetteloos. De potten en pannen glimmen. Ze vertonen geen sporen van aangebrande keukenavonturen. Wordt hier nooit gekookt of altijd goed schoongemaakt? We leggen de kwestie voor aan Sebastiaan

De Samblanx, die hier samen met drie medestudenten op kot zit. “Ik kook bijna elke dag. Daarstraks heb ik nog couscous met Provençaalse saus gemaakt.” De laatstejaarsstudent bio-ingenieur voegt er onmiddellijk aan toe dat hij de saus eigenlijk alleen maar opgewarmd heeft. “Op zondagavond krijg ik van thuis overschotjes mee. Die gaan even de microgolfoven in ... en mijn eten is klaar! Bij veel anderen is dat net zo, hoor ik.” We begrijpen al beter wat studenten op zondagavond meezeulen in hun over de trottoirs ratelende reistassen. Sebastiaan maakt het zich niet elke dag gemakkelijk. Soms kookt hij écht, met verse ingrediënten. Een overblijfsel van zijn Erasmusjaar in Valencia. “Toen stond ik elke dag in de keuken.” Terwijl hij het zegt, blinkt de heimwee in zijn ogen. “Die paëlla, heerlijk! En dan die Hanne Vervoort, Ellen Vervaeke en Tine Willems in de Alma. olijven! Zalig!”

(© Rob Stevens)

Lui We laten Sebastiaan alleen achter met zijn succulente herinneringen en zetten koers naar de frietkraam. Want het wordt tijd om hardnekkige vooroordelen te bekrachtigen: dat de gemiddelde student lak heeft aan gezonde voeding, dat hij elke dag frieten eet, tussendoor chips naar binnenwerkt en ’s avonds – ’s nachts eigenlijk – voor het slapen gaan nog snel een pita soldaat maakt. We gaan een bekend restaurantfrituur binnen – het echte frietkot in openlucht is een zeldzaamheid geworden in Leuven – en zien alleen maar dertigers en ouder aanschuiven. Geen studenten. Enigszins verslagen maken we aanstalten om weer naar buiten te gaan. Maar dààr, zie! Aan de tafel bij de uitgang zitten maar liefst zeven studentes van het vet druipende frieten op te smikkelen. “Komen jullie hier regelmatig?” Een retorische vraag, dat spreekt. “De tweede keer dit academiejaar.” – “Voor mij is het nog maar de eerste keer.” – “Meestal koken we gewoon op kot.” We druipen af en besluiten ons geluk te beproeven in het hamburgerrestaurant. Een goede zet, zo blijkt. Michaël Hillen, Thomas Verheyen en Gertjan Janssen, drie studenten chemie, hebben net een volledig menu achter de kiezen gestoken. “Was het lekker?”, willen we weten. “Gaat wel”, klinkt het weinig enthousiast. Dan leggen ze uit waarom ze uitgerekend nu hier zitten: dit fastfoodeten ‘prepareert’ hun maag voor de met bier overgoten cantus later op de avond. Met wat goede wil kunnen we dus concluderen dat deze jongens begaan zijn met hun gezondheid. Al moeten we dat beeld bijstellen zodra we horen dat ze op andere dagen een kant-en-klare maaltijd, genre pizza of lasagne, in de oven schui-

ven, nooit zelf koken (“daar zijn wichtig samengesteld volgens de we te lui voor”), en eten volstrekt principes van de dieetleer, maar onbelangrijk vinden. “Het gaat toch kiezen ze ervoor vooral zelf erom dat je op tijd en stond iets in je maag hebt – punt”, zo besluiten ze.

Eten van hier We besluiten dit onderzoekje af te ronden in schoonheid. Met een geruststellend en hoopgevend verhaal van studenten die zich laten leiden door de voedselpiramide en hun eetgewoontes afstemmen op een bescheiden ecologische voetafdruk. De hoofdpersonages van dit verhaal heten Ellen Vervaeke, Hanne Vervoort en Tine Willems en doen het schakeljaar orthopedagogiek. Op een herfstige woensdagavond zitten ze in de Alma. Hier komen ze hooguit één keer per week eten. Het Almamenu is weliswaar even-

zouten of vetten binnenkrijgt. En dat er genoeg groenten op je bord liggen.” Wat ze zoal klaarmaken? Ze blijken te vallen voor ongekunstelde Vlaamse boerenkost: aardappelen, rode kool, gestoofd witloof, wortelpuree, ... “Gewoon eten van hier”, vatten ze samen. Inmiddels hebben we zelf honger gekregen. De Alma sluit zo dadelijk. Bezorgd om onze cholesterolwaarden laten we frietkraam en hamburgerrestaurant liever links liggen. Na het laatste bezoek aan onze ouders zijn we niet teruggekeerd met dozen gevuld met overschotjes. Het wordt dus zelf koken. Even vragen we ons af wat we zullen klaarmaken. Uiteindelijk halen we onze inspite koken. “Dat is de beste garan- ratie bij Ellen, Hanne en Tine en tie voor een gezonde maaltijd. Je kiezen gewoon ... voor eten van weet dan zeker dat je niet te veel hier.

Een anonieme student: “Niemand hoeft te weten dat ik dit spul eet.”

Gertjan Janssen en Michaël Hillen in de hamburgertent.

(© Rob Stevens)

16 december 2009



Diversiteit 9

Faciliteiten slopen steeds meer onderwijsdrempels Het aantal studenten dat een beroep doet op een onderwijsfaciliteit – een maatregel die een ongelijkheidsituatie voorkomt of wegwerkt – is de voorbije jaren sterk gestegen. Een werkgroep tekende een universiteitsbreed kader uit voor de toekenning van die faciliteiten. Reiner Van Hove Een doventolk tijdens de les, cursussen in grootletterdruk, een softwareprogramma dat examenvragen voorleest: het zijn maar enkele voorbeelden van maatregelen die drempels voor studenten kunnen wegnemen. De K.U.Leuven heeft een pioniersrol gespeeld in het verlenen van dergelijke onderwijsfaciliteiten, zegt Koen Neyens van de Cel Studeren met een Functiebeperking. “Aanvankelijk werden die vooral toegekend aan studenten met ‘klassieke’ – auditieve, visuele, motorische – functiebeperkingen. In een tweede golf zijn daar leerstoornissen bijgekomen: eerst dyslexie, later ook ADHD.” “De laatste jaren is vooral het aantal studenten met een psychiatrische functiebeperking, zoals autisme en stemmingsstoornissen, toegenomen – in alle onderwijsinstellingen trouwens. Dat is een logisch gevolg van de vroegere detectie, de toegenomen maatschappelijke aanvaarding en de politieke keuzes om die groepen meer kansen te geven. Met het Gelijkekansendecreet van 2008 zijn faciliteiten of redelijke aanpassingen voor personen met een handicap juridisch afdwingbaar gemaakt, ook in het onderwijs. Op het eind van vorig academiejaar waren er 890 studenten met een functiebeperking geregistreerd bij onze cel. Dat is bijna een verdubbeling ten opzichte van twee jaar ervoor. ” Daarnaast kunnen ook topsporters, kunstenaars en werkstudenten faciliteiten aanvragen. “Voor die groepen gaat het vooral om examenspreiding en aanpassingen aan het studietraject,” zegt professor Tine Baelmans, vicerector bevoegd voor gelijke kansen en diversiteit en voorzitter van de werkgroep. “De recente overstap naar de diplomaruimte heeft veel knelpunten voor die studenten weggewerkt, waardoor extra maatregelen minder vaak nodig zijn.”

in kwestie ontbreekt. Een tweede principe is dat we uitgaan van gelijke behandeling: voor elke uitzondering die we maken, moet er een objectieve grondslag zijn. Verder streven we waar mogelijk naar inclusieve maatregelen, die we naar de hele studentenpopulatie kunnen uitbreiden. Een faciliteit mag andere studenten ook niet benadelen, of raken aan de kwaliteit of de eindtermen van de opleiding.” De nota tekent een duidelijk kader uit voor het aanvragen, toekennen en implementeren van faciliteiten. De eerste stap is een erkenning van de beperking. Neyens: “Voor studenten met een functiebeperking vervult onze cel die rol. Onze zorgcoördinatoren hebben de nodige expertise om eerder gestelde diagnoses te interpreteren en te beoordelen – daar zijn we overigens vrij streng in. We baseren ons daarbij op het registratiesysteem dat we binnen de Vlaams Onderwijsraad mee uitgewerkt hebben. Als er een verdere inschatting nodig is, doen we een beroep op experts, zowel extern als binnen de universiteit. Voor de erkenning van dyslexie werken we samen met de Orthopedagogische Consultatiedienst van de K.U.Leuven, voor ADHD kunnen we terecht bij ons eigen Psychotherapeutisch Centrum. Zodra de student het vereiste attest heeft, gaan we samen bekijken welke belemmeringen er zijn, en welke redelijke aanpassingen een oplossing kunnen bieden.” Dat kan gaan om aanpassingen van het studiemateriaal, zoals cursussen in braille of grootletterdruk, of aanpassingen van de evaluatie, zoals examenspreiding of extra tijd om een examen af te leggen. Neyens: “We moeten daarbij ook steeds de eindtermen respecteren. Als een student geneeskunde moet kunnen bewijzen dat hij onder tijdsdruk röntgenfoto’s kan interpreteren, is het voorzien van meer tijd voor dat examen geen geschikte faciliteit en moeten we andere oplossingen aanreiken.”

Extra tijd

Match

Aan wie ken je een faciliteit toe en aan wie niet? Hoewel er duidelijke criteria en procedures bestaan, voelden de diensten Onderwijsbeleid en Studentenvoorzieningen dat er nood was aan een duidelijk universiteitsbreed kader en aan meer concrete afspraken. Baelmans: “Voor je faciliteiten gaat toekennen, moet je duidelijk stellen van welke principes je daarbij vertrekt. Die hebben we opgelijst in onze nota. Een eerste uitgangspunt dat we hanteren is dat iedereen die voldoet aan de toelatingsvoorwaarden recht heeft op een universitaire vorming, óók als het traditionele beroepsperspectief voor de student

Net om de faciliteiten te toetsen aan die eindtermen, organiseert de zorgcoördinator in een tweede fase een overleg met de faculteit. Baelmans: “Om die match nog beter te kunnen maken, gaan we nog dit academiejaar in elke faculteit een aanspreekpunt aanstellen. Zij moeten – in samenspraak met de opleidingsverantwoordelijken – nagaan of de voorgestelde maatregelen de eindtermen niet in het gedrang brengen, en of ze organisatorisch en praktisch haalbaar zijn.” “We verwachten van de facultaire aanspreekpunten ook dat ze het draagvlak voor faciliteiten vergroten. Door de toename van

het aantal doelgroepstudenten is bij sommige docenten de indruk ontstaan dat studenten elke faciliteit die ze vragen ook zomaar krijgen. We moeten duidelijk

communiceren dat daar een hele procedure aan voorafgaat, gebaseerd op expertise. Het is ook belangrijk dat de centrale diensten samen met de faculteiten de

ervaringen met het verlenen van faciliteiten binnen elke opleiding goed documenteren, zodat we niet telkens van nul moeten beginnen.”

studenten over de faciliteiten

“Vragen laten voorlezen” Sarah zit in de derde bachelor geografie, en maakt gebruik van enkele faciliteiten die voorkomen dat haar dyslexie een drempel zou vormen: “Omdat ik examenvragen verkeerd zou kunnen lezen of interpreteren, mag ik voor sommige examens de vragen laten voorlezen. De eerste twee jaren deed een assistent dat, maar vorig jaar heb ik een computer met voorleessoftware kunnen gebruiken: de teksten worden ingelezen en een soort van gps-stem leest ze voor. Ik

heb die technologie ook kunnen gebruiken bij het studeren en ze heeft me echt wel geholpen.” “Daarnaast krijg ik een derde meer tijd om een examen af te leggen. En ik heb het recht om examens binnen de zittijd te verplaatsen, en in de lesvrije week nog examen af te leggen. Soms blijkt dat wel niet haalbaar, bijvoorbeeld als de professor in kwestie dan in het buitenland zit. Dat vind ik wel jammer.” “Destijds heb ik even moeten zoeken bij welke instantie ik

terecht kon om faciliteiten aan te vragen, maar ik heb gehoord dat je nu beter wegwijs gemaakt wordt. De erkenning van mijn dyslexie ging wel vrij vlot. Ik had een attest met een vrij uitgebreid verslag van het CLB, en dat volstond om een attest van de K.U.Leuven te krijgen. Elk jaar bekijk ik samen met de ombuds opnieuw voor welke vakken faciliteiten nodig en haalbaar zijn. Dit jaar ga ik bijvoorbeeld geen vragen laten voorlezen omdat het niet nodig is.”

“Uitleg bij interpretatievragen” Vincent zit in zijn eerste bachelor en heeft het aspergersyndroom. Ook hij krijgt een derde extra tijd om een examen af te leggen. “Die faciliteit heb ik voor al mijn examens aangevraagd. Daarnaast mag ik bij examens met interpretatievragen – dat zijn er dit semester drie van de zes – aan de toezichthoudende docent vragen om meer uitleg

te geven, zonder dat het niveau van het examen eronder zou leiden. En bij examens waarvoor we met een grote groep studenten samenzitten, mag ik apart gaan zitten.” “Het aanvragen van de faciliteiten ging redelijk vlot. Bij de Cel Studeren met een functiebeperking waren ze heel behulpzaam, en de facultaire ombuds maakte

de nodige afspraken met mijn docenten.” “Of ik ook volgend semester van die faciliteiten gebruik kan maken, weet ik nu nog niet. Zonder zou het alleszins heel veel moeilijker worden. In het middelbaar had ik geen faciliteiten, en in de examenperiode heb ik toen soms toch moeilijkheden ondervonden.”

10 Geschiedenis

campuskrant

Links de Universiteitshal gezien vanuit de Naamsestraat, en rechts de nieuwe trappen- en lifthal.

(© Rob Stevens)

De tuin en het paleis van de rector De universiteit als toeristische topattractie, dat is het uitgangspunt van oud-student Mark Michiels voor zijn boek De tuin van de rector. De wandelgids verschijnt eind 2010 bij Uitgeverij P. Een voorproefje: de Universiteitshal (Naamsestraat 22). Mark Michiels Vooraan in de Naamsestraat, waar ze een eerste keer begint te klimmen, rijst de indrukwekkende voorgevel op van de Universiteitshal. De hal neemt ook een flink stuk van de Zeel- en Krakenstraat in, om vervolgens schuin toe te lopen op de Oude Markt. Het is in dit paleis van de rector dat elke student zich komt inschrijven. Het is hier ook dat de stad en de universiteit elkaar van in het prille begin de liefde verklaren.

Les tussen de lakens In de dertiende eeuw is Leuven een befaamd lakenhandelscentrum. De koopwaar wordt sinds 1317 opgeslagen en verkocht in de lakenhal, die vermoedelijk staat op de plaats van de vorige hal, die te klein werd. In de tweede helft van de 14de eeuw begint de lakenindustrie te tanen. De pas opgerichte universiteit krijgt in 1432 een gedeelte van de hal (de linkerkant, richting Krakenstraat) ter beschikking voor leslokalen, terwijl elders de lakenhandelaars met forse stem hun laken slijten. Eeuwen-

lang heeft elke hogere faculteit er een collegezaal. De stad, die de hal geruime tijd verwaarloost, staat ze in 1678 af aan de unief. In oorlogstijd wordt de ruime hal gebruikt als stapelplaats. Haver voor paarden bijvoorbeeld. Onder de Fransen is ze het decor van een herberg en een theater. De Hollanders stellen ze weer ter beschikking van de unief. Er komt onder meer een lab voor chemie. Tot 1914, wanneer de hal in brand wordt gestoken, wordt er gedoceerd. De restauratie duurt tot 1927. Daarna krijgt de hal gaandeweg een administratieve en representatieve functie: het rectoraat, inschrijvingen, communicatie, promoties, recepties, tentoonstellingen.

Drie stijlen Men begint aan de gotische onderbouw van 61 bij 21 meter in 1317, zoals we op de gedenksteen in de linkerhoek kunnen lezen. Drie bouwmeesters komen erbij te pas: Jan Stevens, Arnaut Hove en Geert Raes. De benedenverdieping heeft vijf grote poorten, waarvan vier met spitsboog. De bogen zijn versierd met bladeren en die-

ACCO wordt vijftig ACCO viert volgend jaar haar gouden jubileum. Daarom laat ze haar geschiedenis optekenen in een boek dat eind oktober 2010 zal verschijnen. Goele Jacquemyn ACCO is een initiatief van een groepje sociaalvoelende studenten, die begin jaren vijftig het toen erg dure cursusmateriaal goedkoper wilden maken. Zij richtten een cursusdienst op die werd ondergebracht in de vzw Universitaire Werkgemeenschap. De cursussen werden verkocht vanuit een rijhuis in de Eikstraat.

Van een boekhandel was toen nog geen sprake, men schoof gewoon aan op straat. Met de steun van professor Zeger Van Hee werd de cursusdienst in 1960 omgevormd tot een coöperatieve vennootschap. “Het zijn de studenten die op de idee van een coöperatie kwamen, maar het advies van professor Van Hee zorgde ervoor dat het systeem vorm kreeg,” aldus

ren en geflankeerd door pinakels. Volgens een gravure van 1606 is de hal afgedekt met een vernuftig zaagdak, dat voor een gunstige lichtinval zorgt. Op elke hoek staan ranke, vierkante torentjes. In één ervan hangt een klok. Het dak maakt in 1679-1680 plaats voor een barokverdieping van Vincent Anthoni, die elf traveeën telt met grote steekboogramen. De middelste drie zijn bekroond met een fronton. Op de hoek rechts is een nis met Mariabeeld. Onder de nis staan twee draken elkaar naar het leven. De Regavleugel (1723-1731, Gaspard Larchier), die op de Oude Markt uitkomt, is in classicistische zandsteen. Hier bevindt zich tot 1914 de universiteitsbibliotheek. De befaamde architect L.B. Dewez wil de bibliotheek in 1777 uitbreiden, maar het project gaat niet door. De vleugel zou zowat de helft van de markt ingenomen hebben. In 1771 willen de ‘Heeren van de Universiteyt’ trouwens een toren bouwen met klok en klokkenspel. Als je de poort opent van de Oude Markt 13 loop je pal op de ruime, gewelfde bier- en wijnkelder.

Joost Luyckx (KADOC). In haar eerste werkjaar verwierf ACCO meer dan duizend aandeelhouders en sindsdien evolueerde ACCO tot een toonaangevende wetenschappelijke uitgeverij, boekhandel en drukkerij met vandaag honderdzestigduizend aandeelhouders. ACCO huist momenteel in de Maria Theresiastraat en is de voorbije jaren uitgebreid naar Heverlee, Antwerpen, Gent, Brugge en Sint-Lambrechts-Woluwe. De studenten zijn een belangrijke rol blijven spelen: vijf van de elf mandaten in de raad van bestuur zijn voor studenten gereserveerd, al sinds de beginjaren van de vennootschap.

Les salles des pas perdus Achter de glazen schuifdeuren links was sinds 1432 de faculteit theologie ondergebracht. In de grote zaal rechts, de Museumzaal, die een flink stuk onder het straatniveau ligt, werden in de Middeleeuwen de lakens uitgestald. Na 1680 bestaat de hal uit twee grote ‘salles des pas perdus’, wandelzalen. De sierlijke trappen in de hoek zijn verdwenen. De zalen zijn gescheiden door enorme rondbogen rustend op versierde kapitelen met loofwerk en groteske figuren.

Nieuw We lopen rechtdoor richting Oude Markt. De roze zaal rechts van de groene Senaatszaal is tot en met Van Wayenbergh de werkkamer van de rector. Daarna verhuist de rector naar hogere regionen. De gele Faculteitenkamer links is tot W.O. II bestemd voor de faculteitsraden. De monumentale staatsietrap verbindt de oude hal met de bibliotheekvleugel. Bovenaan rechts is de Promotiezaal met portretten van de rectoren Van Wayenbergh, Descamps en De

ACCO ZOEKT ACCO is volop op zoek naar aanvullend bronnenmateriaal van oud-beheerders, oud-medewerkers en andere betrokkenen, zoals foto’s, dia’s, pamfletten, (oude) verslagen van bestuursvergaderingen en briefwisseling. Ook getuigenissen van mensen die bij de oprichting of de werking van ACCO betrokken waren, zijn steeds welkom. U kan historicus Joost Luyckx (KADOC) bereiken via (t) 016 323 500 of joost.Luyckx@kadoc. kuleuven.be.

Somer en het portret van professor-kardinaal Désiré Mercier. De Promotiezaal, een grote zaal met lambrisering, balkon en steekboogramen, vormt het decor voor de toekenning van vele doctoraten. De Jubileumzaal aan de andere kant bevindt zich op de barokverdieping boven de hal. In de Zeelstraat komt in 2007 een opvallende zij-ingang (VBM Architecten). De ontsluiting/uitbreiding blijkt in de eerste plaats een noodzaak te zijn, omdat de trappen elders in het gebouw overbelast dreigen te worden. Of je nu met de trap gaat of met de lift, je komt overal verrassende panorama’s tegen van de Leuvense skyline. De constructie geeft zichzelf helemaal bloot: een staalskelet bedekt met glas en beton.

Metaforum houdt symposium over psychofarmaca Metaforum Leuven, de interdisciplinaire denktank voor maatschappelijk debat van de K.U.Leuven, organiseert op 5 maart een symposium over het toenemend gebruik van psychofarmaca. Dit symposium vloeit voort uit de werkzaamheden van een interdisciplinaire werkgroep. Naast de leden van de werkgroep treedt ook Rie De Ridder, directeur-generaal RIZIV, op als spreker. Nadien worden het eindverslag en de concrete aanbevelingen van de werkgroep voorgesteld, en is er mogelijkheid tot debat. 5 maart, 14u, Iers College, Janseniusstraat 1, Leuven. Meer info en inschrijven op http:// www.kuleuven.be/metaforum/

16 december 2009



Interview 11

rector Mark waer

“Internationale profilering vraagt on-Vlaamse communicatie” Geen afgeleefde dossiers, geen mappen met ‘Dringend! Nù! Paniek!’ of andere uitingen van moeizaam beheer te vinden in het kantoor van rector Waer. Hier werkt iemand die zijn zaken duidelijk graag overzichtelijk houdt. Ludo Meyvis “Toen ik me kandidaat stelde, maakte de K.U.Leuven niet meteen de rustigste periode uit haar bestaan mee. Het was een hectische tijd. Niet dat ik me nu verveel, maar qua sfeer is het op dit ogenblik alleszins stukken rustiger, en het is veel aangenamer om werken. De sereniteit, die een aantal maanden zoek was, is er weer. Dat voelt goed aan.” “Een werkklimaat bepaal je natuurlijk ook voor een stuk zelf. Ik hecht nogal veel belang aan beheersbaarheid van wat je doet. Oeverloos vergaderen, bijvoorbeeld, hoort daar duidelijk niet bij. Ik denk dat de langste vergadering van het College Van Bestuur tot nu toe drie uur geduurd heeft, en dat record wil ik niet breken. Een goede voorbereiding en een onderscheid tussen de snelle agendapunten en de grondiger discussies dragen bij tot hygiënisch vergaderen.” “Erg aangenaam voor het werk is ook de geest die uit de beleidsploeg straalt. Door de samenstelling hebben we een gezonde combinatie van continuïteit en verandering.” “Een factor die tijdens de campagnemaanden nog niet zo duidelijk was, maar nu uiteraard wel, is de economische crisis. Je voelt dat er bespaard moet worden, en expansie van de activiteit ligt moeilijk. Gelukkig heeft de K.U.Leuven haar middelen altijd heel voorzichtig beheerd, wat betekent dat de crisis hopelijk geen al te pijnlijke wonden zal slaan.”

Strategische prioriteiten “Het was tijdens de verkiezingsperiode al evident dat er wat schortte aan de manier waarop de hoogste bestuursorganen van de universiteit georganiseerd zijn. De herstructureringswerkgroep, de Academische Raad en de Raad van Bestuur onderzoeken een aantal denkpistes. Zo’n herstructurering is ook nodig. We zijn een grote organisatie, die met het aantreden van de Associatie en het academiseringsproces heel wat meer om handen heeft dan enkele jaren geleden. Van een weliswaar al grote maar toch duidelijk afgebakende, relatief op zichzelf staande instelling zijn we nu het centrum van een zeer complex netwerk ge-

worden. Dat vraagt duidelijke beheersstructuren.” “Natuurlijk zijn structuren alleen maar het skelet. Het ‘vlees’ moet komen van onze eigenlijke werking. Op dat vlak heb ik aan de vicerectoren gevraagd om duidelijke prioriteiten te stellen. Dat levert een bruikbaar strategisch stramien op, geënt op onze drie hoofdtaken.” “Op onderwijsvlak willen we streven naar een verbreding, vooral wat de bachelor-opleiding betreft. Een té vroege specialisering is niet goed. We streven ook naar meer erkenning van de individuele onderwijsinspanningen, en naar een manier om die goed te verrekenen en te honoreren in de loopbaanopbouw.” “In het onderzoek moeten de meetinstrumenten vervolmaakt worden. De financiering die we verbinden aan de output, vergt natuurlijk constante aandacht, vooral omdat we de dynamiek tussen de grote topgroepen en de wat kleinschaliger onderzoeksprojecten willen blijven bevorderen. We hebben ze immers allebei nodig.” “Op het vlak van de wetenschappelijke dienstverlening aan de samenleving is duidelijk nog veel groeiruimte. Het Metaforum-project, dat op korte termijn zijn eerste resultaten zal voorstellen, is in dat verband veelbelovend. Ook de idee van open innovatie krijgt de nodige aandacht. Die is er vooral op gericht de universiteit samen te brengen met partners uit de bedrijven en de overheid, om zo op een veelheid van terreinen innovatie te bevorderen. Wetenschappelijke dienstverlening is onze return aan de samenleving. Het is logisch dat we de inspanningen op dit vlak in kaart moeten brengen, zodat ook deze vorm van universitaire activiteit haar terechte plaats krijgt in het dossier van onze personeelsleden.”

Internationaal en lokaal “We hoeven ons niet in te houden om te zeggen dat we op een aantal domeinen bij de top horen, ook al is het wat ‘on-Vlaams’ als je dat expliciet communiceert. We werken meer en meer internationaal, en dan moét je je profileren, in Vlaanderen, wat wel lukt, maar zéker ook in het buitenland. Op dat vlak kunnen onze interfaces een

belangrijke rol spelen. Ik denk aan onze alumni, uiteraard, die onze eerste ambassadeurs blijven, de wereld rond. Maar ook onze mecenassen, onze emeriti, de leden van de Senaat, enzovoort: ieder op hun terrein kunnen zij een belangrijke spreekbuis zijn voor wat de K.U.Leuven is. Dat geldt natuurlijk ook voor de UZ Leuven. De internationaal gewaardeerde uitstraling van hun medische dienstverlening maakt ook van onze ziekenhuizen schitterende belichamingen van onze kwaliteit.” “Internationaal groeien is een speerpunt van ons beleid. Met dat doel moeten we streven naar meer structurele vormen van uitwisseling van studenten en docenten. Het is misschien een erg verregaande gedachte, maar in een ideale wereld zou je in dat verband kunnen streven naar migratiemaanden voor iedereen. Stel je voor wat het voor onze studenten zou betekenen: iederéén gedurende een paar maanden in

(© Rob Stevens)

interactie met de lokale industrie en overheden. Ik wil dan ook blijvende aandacht schenken aan Kortrijk, niet alleen als stapsteen naar Leuven, maar ook naar de buitenwereld.”

Associatie “Een ander belangrijk beleidsdomein heeft met de Associatie te maken. In goede samenwerking met de voorzitter van de Associatie probeer ik het politieke debat daarrond aan te zwengelen. Het gaat daarbij niet meer zozeer over de essentie van het proces, want die is door de Commissie Soete duidelijk geformuleerd: we gààn naar een integratie in de univer-

“De sereniteit, die een aantal maanden zoek was, is er weer. Dat voelt goed aan.” het buitenland, en alle Leuvense koten bevolkt door buitenlandse studenten... Maar zover zijn we nog làng niet, dat besef ik ook wel. Allerlei praktische problemen, denk maar aan de vaak hopeloos contraproductieve papierwinkel, staan zoiets in de weg.” “Kortrijk heeft natuurlijk ook een internationale rol, als poort naar Noord-Frankrijk. Daarnaast blijft Kortrijk uiteraard een bachelorcampus, vooral voor jongeren uit West- en Oost-Vlaanderen. Geografische nabijheid speelt immers een sleutelrol in de studiekeuze, ook al is dat enigszins paradoxaal in een geïnternationaliseerde wereld. Ook in Kortrijk is trouwens nood een verbreding van de bacheloropleidingen. Als interface speelt de campus dan weer een mooie rol in het valoriseringsproces, in de

siteit van de verantwoordelijkheid voor de academische opleidingen binnen de hogescholen. Maar rond de modaliteiten en de tijdslijn is nog veel werk te doen. Uiteraard moet je hier het einde van de discussie niet afwachten, en moet je nù al het nodige doen. Ik denk dan in eerste instantie aan verregaande vormen van samenwerking met de partners. We hebben intussen ook al veel verantwoordelijkheden geïntegreerd, bijvoorbeeld rond nieuwe vormen van benoeming, rond de onderlinge verwevenheid van de inrichtende overheden van de Associatie-partners enzovoort.” “De rode draad doorheen de discussie over de Associatie is natuurlijk de academisering, en de maatschappelijke finaliteit daarvan, de bedoeling. Die is meervoudig. Ik verwijs bijvoorbeeld

naar de versterking van de valorisatieketen. Via de Associatie bestrijken we die immers helemaal, gaande van zeer fundamenteel en conceptueel onderzoek tot aan zeer toegepast projectgedreven onderzoek. Verder speelt de Associatie een hoofdrol in de opwaardering van het niveau van het hoger onderwijs. Zij bevordert de doorstroming van hogeschool naar universiteit of omgekeerd, en draagt daardoor bij tot een zo optimaal mogelijke democratisering van het hoger onderwijs. Academisering brengt echter enorm veel werk mee, op institutioneel, organisatorisch, pedagogisch en onderzoeksvlak. Daar is een kostenplaatje aan verbonden. Je mag ervan uitgaan dat een ideaal academiseringsproces 120 tot 150 miljoen extra zou kosten, gefaseerd natuurlijk. In de huidige omstandigheden kunnen we op dat vlak geen wonderen verwachten. We moeten de timing van de financiële mogelijkheden dus volgen, en zoveel mogelijk werken aan optimalisering van wat bestaat. Dat impliceert eerst en vooral duidelijkheid, helderheid in de afspraken. We moeten ernaar streven om de dagelijkse werking van de hogescholen zoveel mogelijk lokaal te laten, en de profilering en complementariteit van de partners tot volle bloei te brengen. Het is immers niet de bedoeling om in de gauwte nog tien of twaalf mini-universiteitjes te maken, academische eilandjes die gedoemd zouden zijn om uit te drogen. Ondanks de nauwe verstrengeling blijft de eigenheid van de partners dus van essentieel belang.” “Aan het roer staan van een universiteit als de K.U.Leuven betekent dat je je dag vult met een veelheid aan beleidslijnen, waarvan ik er enkele heel kort heb willen typeren. Maar er zijn er veel meer, en elk van die lijnen brengt zijn eigen uitdagingen mee. Begrijp je nu waarom ik dit werk graag doe?”

12 Erfgoed

campuskrant

Rituele objecten uit Mayombe: de Congocollectie Aan het begin van de twintigste eeuw leidde de K.U.Leuven toekomstige kolonialen op aan het Hogere Handelsinstituut, nu de Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen. Op de zolderverdieping van de gebouwen in de Dekenstraat had de universiteit haar eigen Koloniaal Museum. Vandaag bevindt deze verzameling academisch erfgoed zich in een depot in Heverlee, waar ook andere delen van het universitaire kunstpatrimonium bewaard worden. Tim Willekens Anne Verbrugge, het enige personeelslid van de Dienst Kunstpatrimonium, geeft graag een woordje uitleg over de herkomst van de vaak mysterieus en magisch ogende voorwerpen uit de Afrikaanse collectie. “Twee belangrijke namen in dat verhaal zijn hoogleraar, ambtenaar en wetenschapper Edouard De Jonghe en pater Leo Bittremieux van de congregatie van Scheut.” “Toen Kongo in 1908 formeel een Belgische kolonie werd, doceerde De Jonghe in Leuven de colleges Ethnologie générale en Ethnographie du Congo. Om zijn lessen voor toekomstige kolonialen wat aanschouwelijker te maken, richtte hij zijn eigen didactische museum op in het Handelsinstituut in de Dekenstraat. In hetzelfde jaar werd De Jonghe benoemd tot ambtenaar aan het nieuwe Ministerie voor Koloniën, een positie die hem veel contacten opleverde met Belgen in Kongo. Hij vroeg pater Bittremieux, die als missionaris in de kolonie actief was, typische voorwerpen uit de plaatselijke cultuur te verzamelen en naar Leuven te sturen voor zijn museum.” “Bittremieux werkte in Mayombe, een streek in het zuidwesten van Congo. In die tijd hielden verschillende zendelingen zich niet enkel bezig met hun missiewerk, ze verrichtten ook beperkt taalkundig en etnografisch onderzoek. Bittremieux was wat dat betreft een buitenbeentje. Hij bouwde een grondige kennis op van vrijwel alle aspecten van de lokale Yombe-cultuur. Hij voorzag niet alleen de Leuvense collectie, maar ook die van het re-

cent opgerichte Congomuseum in Tervuren van tal van rituele objecten en gebruiksvoorwerpen. Die voorzag hij van hun Yombe-naam en een beschrijving van hun gebruikswijze. Het is dan weer aan De Jonghe te danken dat alles goed gedocumenteerd is gebleven: hij stelde voor het Leuvense museum steekkaarten op met allerlei gegevens over de voorwerpen. Ook andere religieuze congregaties werkten mee aan de opbouw van de collectie, die daardoor nog werd uitgebreid met voorwerpen uit andere regio’s. Het grootste gedeelte van de voorwerpen is echter verzameld tussen 1908 en 1915 en stamt uit Mayombe.” Na een verhuizing naar de Vlamingenstraat en later naar de Charles Deberiotstraat, onderging de Afrikaanse collectie hetzelfde lot als andere delen van het universitaire patriumonium: een gedeelte verhuisde mee naar de nieuwe UCL in Louvain-la-Neuve. De Vlaamse congregatie van Scheut, die het leeuwendeel van de stukken aan de universiteit had geschonken, zag ‘haar’ collectie graag in Leuven blijven. Voor het grootste gedeelte gebeurde dat ook, al werd afgesproken dat de zusteruniversiteit enkele representatieve objecten kreeg.

Geesten en heksen De Afrikaanse collectie bestaat vooral uit rituele voorwerpen: krachtbeelden, grafbeelden en rituele gebruiksvoorwerpen: “De krachtbeelden of minkisi werden door een beeldhouwer gemaakt uit hout. Vaak kregen ze een mensenof dierenvorm. Soms is het niet meteen duidelijk wat er wordt uit-

Onze fotograaf Rob Stevens begeeft zich in de jungle van het studentenleven en spreekt een wildvreemde aan. AANGESPROKEN WILD! Op de weg naar een UUR KULtUUR zwaait een deur van de Grote Aula in het Maria-Theresacollege open en duikt volledig flitsbaar een jongen op die niet zou misstaan in de betere Zorro-film, of als u wilt, in The Passion of the Christ. Chris Schwartz blijkt zijn naam, en hij komt net uit een voorstelling van stand-up comedian Thomas Smith. Toegegeven, ik vroeg er zelf naar, maar de informatiestroom die uit hem vloeit is te lang om op dit aantal lijntjes kwijt te kunnen. Toch een poging: “Ik woon in het Dondeynehuis, en het is de bedoeling dat we elke week een seminarie volgen. Vandaag was dat deze comedian. Ik ben half joods, én half Roemeens/half Schots, opge-

groeid in New York, studeerde filosofie in Philadelphia en volg nu een master en volgend jaar een manama hier in Leuven. Ik ben protestants opgevoed, heb tien jaar de Islam aangehangen en volg nu de Baha’i religie. Verder ben ik journalist en hoofdredacteur van Neweurasia. net, the greatest citizen media network in former Sovjet Central Asian Republics. We promoten daar het pluralisme en de liberaaldemocratie. Niet zonder tegenstand: in twee van de vijf landen zijn we verboden. Maar we volharden, want het is waar we in geloven. Vesta (International Office) organiseert elk jaar ‘About Belgium’, een ‘crash course’ voor buitenlandse studenten.

Enkele beelden uit de Mayombe-cultuur.

gebeeld. Zo hebben we een beeldje dat wel een krokodil lijkt, maar eigenlijk een hond voorstelt.” “Vervolgens zorgde een rituele expert of nganga er in een ceremonie voor dat een voorouderlijke geest zijn intrek nam in het object. Die geest kon dan later bij ziekte of onrecht door bepaalde rituele handelingen en door het toevoegen van bijvoorbeeld spijkers worden verzocht de verantwoordelijke boosdoener of heks op te sporen en te neutraliseren. Veel beelden dragen nog een harskastje met spiegeltje op de buik, met daarin een mengsel van geheime krachtstoffen. Ook vandaag nog weten we vaak niet wat daar precies inzit.” “Behalve de minkisi bewaren we ook een aantal houten en stenen grafbeelden. Die werden meestal op het graf van de overledene gezet om hen te herdenken, een gebruik dat vandaag nog voortleeft in Congo. Soms werd de overledene zelf afgebeeld, met nadruk op enkele van zijn typische eigenschappen, of werd zijn prestige verhoogd door zijn entourage af te beelden. Eén sculptuur, die nu in het bezit is van de UCL, toont een typist aan

(© Rob Stevens)

het begin van de twintigste eeuw en getuigt zo van de Europese invloed op de Congolese maatschappij.” “Bittremieux publiceerde ook een etnografische studie over het Khimba-genootschap, een initiatiegenootschap voor jongens. Samen met een leermeester trokken tienerjongens uit Mayombe zich een tijdlang terug in het bos. Daar werden ze onderwezen over hun cultuur en de handel en kregen ze zelfs een geheime taal aangeleerd. De pater bezorgde De Jonghe ook een aantal rituele voorwerpen van het genootschap, zoals dansscepters, bellen en trommels.” “De collectie bestaat verder uit verschillende voorwerpen die niet uit Mayombe komen, zoals een aantal objecten van de Kuba in Centraal-Congo. Zoals te zien is op verschillende van die objecten, kenmerkt de kunst van deze bevolkingsgroep zich door een voorliefde voor geometrische patronen. Een paar mooie grote schminkdozen, waarin de rode stof tukula bewaard werd, zijn daar een goed voorbeeld van.” “We bezitten ook een collectie rituele messen en bijlen, al ver-

keren die vaak in slechte staat. De klimatologische omstandigheden in het depot mogen dan stukken beter zijn dan de ruimten waar de verzameling eerder was ondergebracht, toch is er hier en daar ook nog wat restauratiewerk nodig.” “Volgend jaar, van 8 oktober 2010 tot 22 januari 2011, vindt in het nieuwe Leuvense museum M de tentoonstelling ‘Mayombe. Congo@Leuven’ plaats. De aanleiding daarvoor is de vijftigste verjaardag van de onafhankelijkheid van de voormalige Belgische kolonie. Voor de tentoonstelling maken we een selectie uit de Leuvense Mayombecollectie, die we herenigen met een aantal stukken van de UCL en aanvullen met enkele passende objecten uit het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika van Tervuren. We zullen de verzameling vanuit verschillende invalshoeken benaderen: zowel antropologische, historische als esthetische aspecten komen aan bod.” In april 2011 verhuist de tentoonstelling naar Louvain-la-Neuve, waar ze tot juni 2011 zal kunnen worden bezichtigd. http://www.kuleuven.be/ congo2010/

16 december 2009



Alumni 13

“Dat je van Leuven bent, mag je tonen” Frans baron Van Daele is kabinetschef van Europees president Herman Van Rompuy, zijn zoveelste topbaan in de diplomatieke wereld. “Een job vol uitdagingen, en met heel veel dingen die nog nieuw ingevuld moeten worden.” Toch blijft hij zijn functie als voorzitter van Alumni Lovanienses met gedrevenheid verderzetten. Ludo Meyvis “Het zijn drukke tijden, dat wel, maar Alumni blijft me nauw aan het hart liggen. Ik heb anderhalf jaar geleden de fakkel van Karel Vinck overgenomen, en ik kan dus voortbouwen op de heel solide werking die hij uitgetekend heeft. Ik hecht bijvoorbeeld erg veel belang aan de aanwezigheid van de centrale koepel van Alumni in de regionale kernen – twee in West-Vlaanderen, een in Brussel, en de nieuwste in Antwerpen.” “Ik wil de alumni ook meer betrekken bij de mecenaatswerking rond een aantal projecten van de universiteit. We hebben momenteel een actie lopen rond de opgravingen in Sagalassos onder leiding van professor Marc Waelkens. Die combinatie van mecenaats- en alumniwerking is vrij nieuw voor ons land, en ik verwacht er veel van.” “Binnenskamers is de modernisering van de informatica van Alumni Lovanienses een prioriteit. Het beheer van het ledenbestand is voor ons van levensbelang. Ik geef even mee dat we de kaap van de dertigduizend betalende leden inmiddels gerond hebben. Dat is mooi, maar als je nagaat dat meer dan honderdduizend afgestudeerden lid van een alumnikring en dus van Alumni Lovenienses zouden kunnen worden, is er nog heel wat groeiruimte. Een modern en wendbaar gegevensbestand is essentieel om die vele potentiële leden te kunnen bereiken.” “Voor de toekomst wil ik me ook concentreren op onze buitenlandse alumni. Veel afgestudeerden trekken korte of langere tijd naar het buitenland, niet zelden naar dezelfde plaats. Zo ontstaan concentratiegebieden, waar onze

Frans Van Daele, voorzitter Alumni Lovanienses

alumniwerking zeker op haar plaats zou zijn.” “Lid worden van Alumni bewijst dat je belang hecht aan de band met je universiteit. Onze studententijd draagt zeer veel bij tot wie we zijn, wie we worden, wat we doen. We delen een Leuvense flavour, we ademen het Leuvense waardenpatroon uit, en daar mogen we ook op tastbare, blijvende en trotse wijze van getuigen. Lid

Alles wat u altijd al wilde weten over Alumni Lovanienses Alumni Lovanienses, de overkoepelende oud-studentenvereniging van de K.U.Leuven, houdt al sinds 1968 de inmiddels meer dan 140.000 oudstudenten op de hoogte van het reilen en zeilen aan de universiteit. De vereniging beheert het adressenbestand en coördineert de contacten tussen de 35 alumniverenigingen. Daarnaast organiseren de alumniverenigingen en Alumni Lovanienses allerlei activiteiten om de band tussen de oud-studenten en de Alma Mater te versterken, zoals concerten, reünies en reizen. Ook verzorgt Alumni Lovanienses de administratie voor Universiteit Derde Leeftijd Leuven. Info: Erik Gobin, Coördinator Alumni Lovanienses vzw, Atrechtcollege, Naamsestraat 63, 3000 Leuven, (t) 016 32 40 01, [email protected] of [email protected], http://alum.kuleuven.be/ Iedere oud-student van de K.U.Leuven kan lid worden via de verschillende alumnikringen, raadpleeg hiervoor http://alum. kuleuven.be/verenigingen. htm. Giften worden dankbaar aanvaard. Zij kunnen worden gestort op de rekening van de K.U.Leuven 432-0000011-57, met vermelding van ‘gift Alumni Lovanienses’. Een attest voor fiscale vrijstelling (voor giften vanaf 30 euro) wordt u toegestuurd.

(© Rob Stevens)

worden van Alumni is een manier om dat te doen. Dat is veel meer dan een louter symbolische blijk van gehechtheid aan je universiteit. Zeggen dat je van de K.U.Leuven komt, impliceert dat je op een bepaalde manier tegen het leven en de wereld aankijkt. Dat mag ook getoond worden, vind ik. En daar dient Alumni Lovanienses voor. En je lidmaatschap.”

Alumni in cijfers  Alumni Lovanienses is de koepelvereniging voor 35 facultaire alumniverenigingen  Aantal alumni in het centrale adressenbestand: 140.656  Aantal betalende leden: 30.207  Aantal e-mailadressen: 88.000

Voordelen Alumnileden Lid worden van Alumni Lovanienses biedt een aantal interessante voordelen:  gratis abonnement op Campuskrant, het tijdschrift van de K.U.Leuven voor studenten, personeelsleden en oud-studenten (10 edities per jaar)  gratis abonnement op maandelijkse elektronische nieuwsbrief voor alumni met nieuws van de K.U.Leuven en de facultaire alumniverenigingen  toegang tot de alumnidatabank (via http://alumni.kuleuven.be/) waarin u uw eigen gegevens kan aanpassen en uw jaargenoten opsporen  gratis lidkaart voor de universiteitsbibliotheek (voor niet-leden bedraagt de jaarlijkse bijdrage 25 euro)  korting bij aanschaf van een sportkaart van de K.U.Leuven (50 euro i.p.v. 85 euro, ook voor partners en kinderen)  20 procent korting voor cursussen in het Leuvens Universitair Dienstencentrum voor Informatica en Telematica (LUDIT)  toegang tot Faculty Club in het Groot Begijnhof (met gratis aperitief)  korting voor culturele activiteiten georganiseerd door de K.U.Leuven  korting voor concerten van het Leuvens Alumni Orkest  korting voor een aantal voorstellingen in Kunstencentrum STUK  korting voor een aantal voorstellingen in het Cultuurcentrum Hasselt  korting voor een aantal concerten van het Festival van Vlaanderen, afdeling VlaamsBrabant  korting voor een aantal concerten in het Paleis voor Schone Kunsten  korting voor een aantal concerten in het Conservatorium van Brussel  korting voor een aantal concerten van het Nationaal Orkest van België  korting voor een aantal concerten van de Vlaamse Opera Antwerpen-Gent  mogelijkheid tot deelname aan cultuur-historische alumnireizen

Open lesweek Kiezen? Aanscherpen? Doorbijten?

Wil je weten hoe een les aan de universiteit verloopt? Kom dan langs tijdens de krokusvakantie (15 - 19 februari 2010)! Inschrijven kan op www.kuleuven.be/openlesweek

14 Leven na Leuven

campuskrant

Jurist en CEO Alfacam Group

Gabriel Fehervari

Vijfentwintig jaar geleden presenteerde Gabriel Fehervari (49) het nieuws op de Vrije Radio Leuven. Vijf weken geleden maakte de topman van Alfacam de cirkel rond: hij voegde VRL’s opvolger, Be One, toe aan zijn media-imperium en doopte het om tot EXQI FM. Maar Fehervari droomt al van een groter cadeau voor zijn vijftigste verjaardag.

“Weinig is toeval” Katrien Steyaert  Het moet ook zo’n vijfentwintig jaar geleden zijn dat Fehervari – Fe voor de vrienden – als rechtenstudent zijn examen logica ging afleggen. “Het was bloedheet”, herinnert hij zich, “maar ik droeg een vest en rolkraag omdat de prof, Erik Oger, dat ook altijd deed. Die man schoot in de lach. Zelf droeg hij een wit hemd. Hij had me meteen door. Maar ik haalde toch een veertien”, zegt hij zonder een halve aarzeling. “Ik ken nog al mijn punten. Ik lijstte per vak mijn targets op met een analyse van de prof. Een examen beschouwde ik als een persoonlijke confrontatie. Een kleine anekdote: in derde licentie was de prof internationale betrekkingen pissed off omdat hij me nooit gezien had in de les. Op het examen wilde hij me met een tien wandelen sturen. Uiteindelijk haalde ik een zestien, want het internationale boeit me enorm.” Reizen is al lang Fehervari’s dada. “Mijn ouders zijn Hongaarse vluchtelingen. Ze wilden naar Amerika, maar bleven hangen in Antwerpen. In 1976, toen de VS hun ‘bicentennial’ vierden, ging ons gezin er vijf weken rondreizen. Fantastisch! Daarna wilde ik reisgids worden. Ik ging me als achttienjarige snotter aanmelden bij een maatschappij. Je moest éénentwintig zijn maar ik kon een vervanging doen omdat ik Hongaars sprak. Daarna deed ik het elke zomer, zalig. Het was de ideale drijfveer om geen tweede zit te hebben. Reizen verbreedt je kijk. Ik heb een bloedhekel aan enggeestige mensen.” Een breed vakkenpakket past in het plaatje. “Ik twijfelde tussen economie en rechten maar koos het laatste. Het was het ergste dat mijn vader, een ingenieur, zich kon indenken”, grinnikt hij. “Traditioneel advocaat of notaris worden was nooit mijn ambitie. Mijn beroepsrichting kreeg pas vorm toen ik in Leuven audiovisuele communicatie en in Brussel journalistiek ging bijstuderen. Mijn oudste dochter en jongste zoon studeren nu socio-economische wetenschappen; dat zou perfect geweest

zijn voor mij. Voor wat zij in vier jaar doen, had ik er zeven nodig. Helaas hebben ze niet gekozen voor Leuven”, zegt Fehervari, die na zijn kandidaturen in Antwerpen richting Alma Mater trok. Hij was er vice-preses van Semini en preses van Sinjoria, de mede door hem opgerichte Antwerpse studentenclub. “We wilden er meisjes bij, dat kon niet bij een traditionele club als Semini.” Karin Stoop, zijn echtgenote, belandde in de kliek. “Ze ging mee op de skireizen die ik organiseerde maar het duurde nog drie jaar voor we samen waren. Sinjoria organiseerde feesten voor die sportmanifestaties in beeld tweehonderd man. De helft ervan brengt, zoals de Winterspelen in Salt Lake City (2002) en binnendaagt nu nog altijd op.” kort het WK voetbal in Zuid-Afrika MTV (2010). Maar ook voor concerten Het waren dolle jaren, zegt Fe van the Rolling Stones en Poetins vanuit zijn comfortabele bu- inauguratie rukten Fehervari’s reaustoel. “Ik genoot van elk mo- outside broadcast-wagens al uit. ment, onder meer als vice-preses Alfacam betrad in 2007 met succarnaval. Tot ik ergens in april de ces de beurs en rijfde recent nog schakelaar omdraaide. Dan zagen de Innovatie Award binnen. Het ze me twee maanden niet meer.” werkt 92 procent van de tijd in Met resultaat. “Voor sociale ze- het buitenland, heeft afdelingen kerheidsrecht haalde ik in derde in Milaan, München, Marseille, lic twintig. Via een Hongaarse ju- Zuid-Afrika en er zijn plannen riste had ik gegevens bemachtigd voor het Midden-Oosten, India die de prof nog nooit gezien had. en Zuid-Amerika. Tja, weinig is toeval in mijn leven. “Als je start, denk je niet na”, beIk ben redelijk berekend, doe weert Fe. “Je sneeuwballetje rolt weinig irrationeels.” en in principe wordt het ooit een De start van zijn succesvolle car- serieuze bal. Ik had nooit gedacht rière schrijft hij wel toe aan een dat we de openingsceremonie van samenloop van omstandigheden. de Olympische Spelen in beeld In 1985 zag hij een affiche van de zouden brengen, laat staan in ChiNight of the Proms, hij bood zich na. In onze sector is het de hoogste aan om te filmen en de trein was job ter wereld. Maar ook het Eurovertrokken. Al snel richt hij sa- visiesongfestival in Israël (in 1999 – men met zijn vrouw Angel Video red.) was een hoogtepunt. In 2004 op. Dat Cockerill Yards, het bedrijf hebben we Euro1080 opgericht, van zijn vader, failliet was gegaan, dat met de eerste rechtstreekse sterkte hem in de overtuiging dat High Definition-uitzending in Euje voor je eigen werkzekerheid ropa televisiegeschiedenis heeft moet zorgen. “Als het misloopt, geschreven.” Hij wijst naar drie neem je het op z’n minst alleen joekels van schermen in zijn kanjezelf kwalijk. Godzijdank leende toor met haarscherpe beelden van de toenmalige BBL ons vijfhon- voetbal, de MTV Awards in Berlijn derdduizend frank als starters- en Jetman die het kanaal van Gikrediet en we sprongen erin.” braltar overvliegt. Gelukkig ben Angel Video werd al snel Alfa- ik er even zoet mee, want de CEO cam, het televisiedienstenbedrijf wordt voor de tweede keer in het gevestigd in Lint dat zo’n twee- gesprek opgebeld voor onderhanhonderd mensen tewerkstelt en delingen. bijna 40 miljoen euro jaarwinst boekt. Het gros daarvan komt Driewerf hoera van de multicamera-afdeling “Dat is het verschil tussen een on-

(© Rob Stevens)

dernemer en een manager”, zegt hij als hij heeft ingehaakt. “Een manager behoudt wat er is, een ondernemer verlegt altijd de lat. Hoog genoeg om voldoening te krijgen maar niet zo hoog dat het onrealistisch wordt. Dat is mijn interpretatie van het epicurisme: je goed voelen op een haalbare manier. Ik moet niet rondscharrelen op de Noordpool. Drie dagen Portugal (waar hij een buitenhuis bezit – red.) volstaan om mijn knop om te draaien. Niet iedereen kan dat aan. Onlangs vertrok een bijzonder goede medewerkster nadat ze een kind kreeg en niet telkens die lat wilde blijven verleggen.” Hij erkent zijn fouten. “Ik manage soms niet genoeg. Ik wil zelfredzame mensen rond mij omdat ik geen zin heb om hen te coachen in oplossingen zoeken, maar daardoor krijg ik soms het verwijt dat ik alleen de marathon loop, ver voor de rest. Ik probeer daarom managers rond mij te verzamelen terwijl ik zelf de strategie uitdenk. Ik hanteer het principe van de ‘primus inter pares’, een vlakke structuur waarin één iemand er ietsje boven staat, vooral wat plichten betreft. Velen hebben behoefte aan een piramidale structuur maar als mijn principe werkt, is het veel gezonder en motiverender.” Maar de topman, die in Lint ook EuroLinX – voor draadloze services – en Eurocam Media Center – met Europa’s grootste waterstudio – bestiert, ligt dezer dagen onder vuur. Vakbondsvrouw Kathleen Maes beschuldigde hem

in De Standaard van uitbuiting, iets wat hem zichtbaar irriteert. “We hebben extreem veel inspanningen geleverd ten bate van ons personeel maar één vrouw maakt me tot zwarte piet. Ze is hier nog nooit geweest en is toevallig bevriend met de HR-vrouw van mijn Vilvoordse concurrent”, zegt hij fijntjes. “Ach, op zulke momenten denk je wel eens: ‘Waar doe ik het nog voor?’. Zodra je in de mediawereld actief bent, word je iedereens concurrent. Sommige kranten schrijven ons graag naar beneden.” Fehervari doelt op EXQI Plus, de nieuwe analoge zender die na zijn lancering in februari 2010 de grootste moet worden. EXQI Sport en EXQI Culture zijn voorbodes. “Je mag misschien twijfelen aan de content maar het is er wel. En er ligt ook gigantisch veel klaar: sitcoms, quizzen, docuficties. We leggen de laatste hand aan een buitenstudio van 20.000 m2 voor EXQI Cottage.” De steeds uitgestelde lancering van EXQI Plus maakt de reacties er niet minder smalend om. “We hebben lang moeten wachten op een akkoord met Telenet en de Waalse kabelmaatschappij VOO maar daarover kankeren heeft geen zin. Op een bepaald moment prikkelde het me zelfs dubbel om te slagen. Tegen mei is alles hopelijk up and running. Dan kan ik mijn groot feest vieren: ik word 50, het bedrijf bestaat 25 jaar en mijn vrouw en ik zijn 25 jaar samen. Een marktaandeel van vijftig procent, meer vraag ik niet als cadeau …”

16 december 2009



Alumni 15

Het gewicht van zwangerschapskilo’s Steeds meer vrouwen hebben te kampen met overgewicht nog voor ze aan hun zwangerschap beginnen. In een studiedag op 4 februari kijkt de Dienst Verloskunde – Gynaecologie naar de problemen die overgewicht creëert voor moeder en kind én naar mogelijke oplossingen. Tine Bergen “We merken al een aantal jaren dat de zwangere vrouwen elk jaar weer wat zwaarder zijn, dat ze ook meer bijkomen tijdens de zwangerschap en minder kilo’s weer kwijtraken na de bevalling,” vertelt professor Devlieger, coördinator van de studiedag. “Concreet komt het erop neer dat ongeveer een vierde van de zwangeren op dit moment last heeft van overgewicht of obesitas. Dat heeft te maken met het feit dat de algemene populatie zwaarder wordt en met het feit dat de leeftijd van vrouwen voor de eerste zwangerschap nog altijd opschuift. Vrouwen zijn nu gemiddeld negenentwintig of dertig tijdens hun eerste zwangerschap. Hoe ouder je bent, hoe zwaarder je ook bent.” “Tijdens een zwangerschap word je normaal zo’n twaalf tot zestien kilo zwaarder. Drieënhalve kilo daarvan gaat naar de baby, de placenta en het vruchtwater wegen elk een kilo, de rest van het gewicht bestaat uit het bloedvolume dat toeneemt en uit vetweefsel, opgebouwd om borstvoeding te kunnen geven.” “Maar wat vaak vergeten wordt, is dat vrouwen met overgewicht minder horen aan te komen tijdens een zwangerschap,” weet Isabelle Guelinckx, die doctoreert rond obesitas en zwangerschap. “Zij zouden eigenlijk maar zeven tot elf kilo mogen bijkomen, terwijl dat vaak zo’n vijftien kilo is. Vrouwen met obesitas worden meestal wel gestimuleerd door de gynaecoloog om maar een vijftal kilo aan te komen tijdens de zwangerschap. Maar bij vrouwen die last hebben van overgewicht wordt vaak veel minder aandacht besteed aan het feit dat zij beter niet te veel bijkomen.”

een heel goede manier is om weer op gewicht te komen. Ze hebben ook een grote kans om zwaarlijvige kinderen te krijgen, hun baby’s hebben vaak een gewicht van meer dan vier kilogram, waardoor je in een vicieuze cirkel terechtkomt.” Medicatie biedt weinig soelaas. “Er bestaat eigenlijk geen effectieve medicatie tegen obesitas en de medicatie die er is, is vaak niet geschikt voor zwangere vrouwen,” weet professor Verhaeghe. “Er wordt veel gebruik gemaakt van insuline voor suikerproblemen, omdat dit niet langs de placenta passeert. Maar de vrouwen gaan zich vaak slechter voelen als hun bloedsuikerspiegel daalt en gaan daarom meer eten, wat het probleem natuurlijk niet oplost.” Ook vrouwen die hun zwaarlijvigheid met een operatie aanpakten, kunnen risico’s lopen tijdens een zwangerschap. Soms is het kiezen tussen twee kwaden. “Een vrouw van 120 kilo die zwanger wordt, loopt veel kans op complicaties. Maar de operatie om het overgewicht tegen te gaan kan bij een zwangerschap ook weer complicaties met zich meebrengen,” weet professor Hanssens. “Het grote probleem bij dit soort operaties is malabsorptie, wat onder andere zorgt voor een tekort aan vitaminen. Het gaat dan vooral om een tekort aan vitamine K, dat kan zorgen voor hersenbeschadiging bij

de foetus. Sommige problemen kunnen al voor een stuk vermeden worden door bewust na te denken bij het soort operatie dat men kiest. Er zijn operaties waarbij eigenlijk een soort ‘omweg’ wordt gemaakt, zodat bepaalde voedingsstoffen niet meer worden opgenomen. Die zijn uiteraard risicovoller dan een maagverkleining, waarbij nog wel alle voedingsstoffen kunnen worden opgenomen.”

Andere levensstijl Het enige wat werkelijk helpt, is een drastische verandering van levensstijl. “De vele kilo’s komen er vooral door slechte voedingsgewoonten,” vertelt professor Devlieger. “Obese mensen volgen zelden het optimale mediterrane dieet. Ze eten teveel calorieën, teveel suikers en teveel onverzadigde vetten. Daarnaast consumeren ze te weinig groenten en melkproducten. In de volksmond wordt er vaak gezegd dat je tijdens een zwangerschap voor twee moet eten. Je moet inderdaad rekening houden met je foetus bij de voedingsstoffen die je kiest. Maar dat betekent niet dat je dubbel zoveel moet gaan eten. Vrouwen redeneren ook vaak: ik kom nu toch bij, dan kan ik me al even goed laten gaan, maar dat is natuurlijk helemaal niet waar. En zelfs al ben je van goede wil, de negen maanden van je zwangerschap zijn eigenlijk

Eten voor twee “Ten onrechte, want we zien dat bij zwaarlijvige vrouwen elke stap in de zwangerschap moeilijker verloopt. Ze raken minder makkelijk zwanger omdat hun hormonen vaak in de war zijn, ze hebben meer kans op miskramen en afwijkingen die op echo’s ook weer moeilijker te detecteren zijn. Ook zwangerschapsdiabetes, een te hoge bloeddruk en keizersneden komen veel vaker voor. Deze vrouwen geven bovendien minder vaak borstvoeding terwijl dat net

Infobeurs Wanaba?! Verder studeren na je bachelor of master.

Leuven
3 maart 2010 www.wanaba.be

te kort om je voedingsgewoonten echt te veranderen en daar ook al de impact van te ervaren. Eigenlijk zouden vrouwen al voor de zwangerschap daarmee moeten beginnen. Idealiter wordt er in het laatste jaar van het middelbaar een les voedingsgewoonten gegeven die hier op ingaat.” “Bovendien wordt zwangere vrouwen vaak gezegd dat ze veel moeten rusten, terwijl dat helemaal niet waar is. Ze moeten wel bewegen,” vult professor Verhaeghe aan. “Natuurlijk moet je niet blijven skiën of kickboksen, maar zwemmen en fietsen kan perfect en is zelfs nodig. Het zorgt dat je fitter bent waardoor de bevalling makkelijker verloopt, je hebt minder stress en je komt minder aan. Gelijk met roken is dit eigenlijk het tweede actiepunt waar we echt op hameren: vrouwen moeten bewuster en gezonder eten én meer bewegen. Anders gaan ze de toekomst van hun kind voor een stuk hypothekeren.” Meer info over zwangerschap en voeding: http://www.uzleuven.be/ voeding-tijdens-zwangerschap/ voeding-tijdens-zwangerschap Meer info over de studiedag: http://med.kuleuven.be/pentalfa/ programmadetail.php?id=160 Meer info over permanente vorming: http://www.kuleuven.be/ permanentevorming/ [email protected], (t) 016 32 82 00

Telex Alumni

*** De uitreiking van de Music Industry Awards – kortweg MIA’s – op 8 januari zal veel weg hebben van een alumnibijeenkomst. De pedagogen van Yevgueni zijn genomineerd in de categorie ‘Nederlandstalig’ en hun Nieuwe Meisjes maken kans op de titel ‘Hit van het Jaar’. De Leuvense groep Customs, met zangergitarist-germanist Kristof Uittebroek in de rangen, ving een nominatie in de categorie ‘Rock/ Alternative’. Hun nummer Rex lijkt bovendien nog meer aanspraak te kunnen maken op de status van dé hit van 2009. Politiek wetenschapper Jonathan Vandenbroeck (foto) – u kent hem als Milow – kan de MIA voor ‘soloartiest man’ binnenrijven en jawel, ook hij scoorde met Darkness Ahead And Behind een genomineerde hit. Milow mocht tijdens de vorige editie van de MIA’s, luid toegejuicht door de leden van dEUS, al vijf MIA’s komen ophalen.

*** Oud-studenten op een podium, deel 2: classicus en acteur Bruno Vanden Broecke (foto) kruipt begin 2010 opnieuw in de huid van een oude maar vitale missionaris die terugblikt op zijn leven. De monoloog Missie werd na de eerste tournee geselecteerd voor het Theaterfestival 2008 en kreeg lyrische kritieken. Knack had het over “een godsgeschenk”, de Volkskrant over “een bijna noodzakelijke avond van bezinning, verwondering en ontroering”. Een andere alumnus, archeoloog David Van Reybrouck, schreef de monoloog op basis van tientallen interviews met missionarissen uit Congo. Speeldata en locaties op www.kvs.be

*** Nóg een missionaris op het toneel: oud-student rechten en wijsbegeerte Bert Kruismans (foto) steekt nog enkele keren de taalgrens over om onze Waalse vrienden een cursus La Flandre pour les Nuls te geven. Daarna zet hij zijn missiewerk in Nederland voort, met België voor Beginners. In Wijk bij Duurstede, Hellevoetsluis, Capelle aan den IJssel en Etten-Leur zullen ze voortaan meer begrip kunnen opbrengen voor de zuiderbuur. *** In onze reeks ‘Leven na Leuven’ brachten we eerder interviews met Yevgueni, Milow, Bruno Vanden Broecke, David Van Reybrouck én Bert Kruismans. Herlees ze op http://dagkrant. kuleuven.be/ (rvh)

16 Alumni

campuskrant

Agenda Alumni

Telex Alumni

VILv Forumavonden: 19 februari, Hoe plan ik mijn carrière?; 30 maart, Passiefhuizen: de woningen van de toekomst?, gevolgd door receptie, 19u30 (broodjes vanaf 18u45), Auditorium Thermotechnisch Instituut, Kasteelpark Arenberg 41, Heverlee • Info: [email protected], (t) 016 32 13 94 • http://www.vtk.be/alumni/ activiteiten/forumavonden/ VRG-Alumni Uitreiking Prijs van de VRG-Alumni 2010. De laudatio wordt uitgesproken door professor Stephan Parmentier. • 5 maart, Universiteitshal, Naamsestraat 22, Leuven • Info: [email protected], (t) 016 499 497 • http://www.vrgalumni.be/ alumniprijs/

Alumni steunen Sagalassos Al twintig jaar wordt onder leiding van professor Marc Waelkens archeologisch onderzoek verricht naar de antieke stad Sagalassos in het zuidwesten van Turkije. In 2010 wordt gestart met de restauratie van de zogenaamde Tholos op het Macellum – de voedselmarkt –, gebouwd onder keizer Commodus (180-191 n.Chr.). Op het midden van het marktplein, dat aan drie zijden omgeven werd door winkels en aan één zijde een magistraal uitzicht gaf op de vallei beneden, stond een ronde Tholos – wellicht een visbassin of fontein ter verstrooiing van het winkelende publiek. U kan dit project steunen met een storting op 734-0194177-89, K.U.Leuven, Krakenstraat 3, 3000 Leuven, mededeling: FXS-PROZI1O2010. Vanaf 30 euro ontvangt u een fiscaal attest. http://www. sagalassos.be/restauratietholos

Alumni op de Mont Ventoux In 2010 zijn de alumni geneeskunde promotiejaar 1980 30 jaar afgestudeerd. De meeste van hen werden geboren in 1955 – vandaar het idee om met 55 alumni de Mont Ventoux te beklimmen, op 19 juni 2010. Zo’n 40 alumni en een 20-tal sympathisanten zijn begonnen met de voorbereidingen. De opbrengst van de sponsoring gaat naar fietsen voor kinderen met een spierziekte. Inschrijvingen (alleen promotie 1980) en info: benny.vanbruwaene@ telenet.be

(© Rob Stevens)

Stemafspraak

Dat rector Mark Waer niet onaardig piano speelt, wisten we al langer, maar blijkbaar kan hij zich ook vocaal prima uit de slag trekken. Tijdens de jubileumcantus ter gelegenheid van 75 jaar Historia ging hij op in de uitgelaten sfeer en zette zijn zang met gebalde vuisten kracht bij. Van 19 februari tot 3 april kunt u in de Centrale Bibliotheek terecht voor een tentoonstelling over 75 jaar historische kring. Tijdens de opening van de expo wordt het boek ’Tempus fugit, historia manet: 75 jaar Historische Kring te Leuven 1935-2010’ voorgesteld. http://jubileum.kringhistoria.be/

Reizen met Alumni India Van 1 maart tot 16 maart 2010 organiseert Alumni Lovanienses een cultuurhistorische reis naar Centraal- en Zuid-India. De route bevat acht door de UNESCO beschermde sites. We bezoeken de rotstempels van Elephanta, Ellora en Ajanta, de koloniale architectuur van Mumbai, de stupa’s van Sanchi en de tempelruïnes van Pattadakal, Aihole en Hampi. We maken kennis met de Indo-Portugese kerken en kloosters van Oud-Goa en de Hoysal-sculpturen van Belur en Halebid. Verder staan de landschappen van Madhya Pradesh, Maharashtra en Karnataka, de palmstranden van de westkust, het bedevaartsoord Sravana Belagola, de paleizenstad Mysore en de trendy IT-metropool Bangalore op het programma. We maken ook kennis met de projecten van eredoctor Zuster Jeanne Devos en haar National Domestic Workers Movement. • De richtprijs bedraagt 3.520 euro per persoon (min. 20 personen — supplement éénpersoonskamer: 820 euro)

• http://alum.kuleuven.be/reizen/ India.html Berlijn Van woensdag 7 april tot zondag 11 april 2010 plant Alumni Lovanienses een city-trip naar Berlijn. Naast een bezoek aan het historische centrum, Nikolaiviertel, de Alexanderplatz, ‘Unter den Linden’, de Gendarmenmarkt, het internationale congrescentrum, de beursterreinen, de Kurfürstendamm, Potzdamer Platz, Schloss, Park Charlottenburg, het museum Temporäre Kunsthalle en het nieuwe Joodse monument omvat de reis ook een bezoek aan de Reichstaggebouwen en de vernieuwde koepel. We wonen ook een opera bij en gaan op excursie naar Potsdam. We overnachten in een viersterrenhotel. Begeleiding door Erik Gobin en lokale gids. • De richtprijs bedraagt 1.656 euro per persoon (min. 25 personen — supplement éénpersoonskamer: 145 euro — aantal beperkt) • http://alum.kuleuven.be/reizen/ Berlijnreis.htm

Oost-Pruisen Van vrijdag 18 juni tot zondag 27 juni 2010 organiseert Alumni Lovanienses een cultuurhistorische reis naar Oost-Pruisen. We bezoeken de Poolse steden Gdansk, Marienburg, Elbing, Olsztyn, Mikolajki, Gizycko, Ketrzyn en Lidzbark Warminski. Ook bezoeken we het kasteel van Mohrungen en de abdij van Wojnowo (Eckertsdorf). In de oblast Kalinningrad plannen we, naast een bezoek aan de stad zelf, een excursie aan onder meer Gvardeysk (Tapiau), Sovjetsk (Tilsit), Ragnit, Zelenogradski (Cranz) en Rybatschi (Rossitten). In Litouwen bezoeken we Klaipeda (Memel). Begeleiding door Erik Gobin en lokale gids. • De richtprijs bedraagt 1.995 euro per persoon (min. 25 personen — supplement éénpersoonskamer 299 euro — aantal beperkt). • http://alum.kuleuven.be/reizen/ Oost-Pruisen.html Inschrijven voor deze reizen kan via Avatours nv, (t) 056 21 50 00, [email protected]

*** Om op onze eigen vraag uit de alumnitelex van vorig nummer te antwoorden: yes, Europe did make Van Rompuy a very famous alumnus. Die benoeming had enkele wijzigingen in de federale regering tot gevolg. Wie de namen van alle ministers en staatssecretarissen wilt inoefenen, raden we enkele spelletjes ‘Wie is het?’ met hun pasfoto’s aan. En we hebben meteen ook een tip voor een goede eliminatievraag: ‘Heeft hij/zij aan de K.U.Leuven gestudeerd?’ Als het antwoord negatief is, kunt u in één keer zeven kopjes wegklappen: Steven Vanackere (rechten, economie en kandidatuur politieke wetenschappen), Stefaan De Clerck (rechten in Kortrijk en Leuven), Pieter De Crem (Romaanse filologie) (foto), Vin-

cent Van Quickenborne (rechten in Kortrijk en Leuven), Annemie Turtelboom (economie), Carl Devlies (rechten en economie) en last but not least premier Yves Leterme (kandidaturen rechten in Kortrijk). *** Een aantal van die politici was te zien in vorige edities van De Slimste Mens ter Wereld, en ook dit jaar zijn onze alumni goed vertegenwoordigd in het deelnemersveld. Oud-studente geschiedenis en VRT-journaliste Ann De Bie ontpopte zich tot de eerste revelatie van dit seizoen en zette een sterke reeks van vijf deelnames neer. Communicatiewetenschapper en presentatrice Erika Van Tie-

len (foto) nam de K.U.Leuvenestafettestok van haar over. Later komen ook nog juriste Lien Van de Kelder (foto), historicus Bruno Wyndaele en viroloog/ griepcommissaris Marc Van Ranst hun kennis demonstreren. Mogelijk zit er onder hen een opvolger van alumnus Bert

Ontdek jezelf. Begin bij de infodagen K.U.Leuven. Zaterdag 6, 20 en 27 maart 2010 Info en inschrijven: www.kuleuven.be/infodag

Kruismans, die het in 2004 tot slimste mens schopte. De ‘Leuvense’ juryleden – germanist Guy Mortier en emeritus professor economie Mark Eyskens – kunnen misschien een handje toesteken… (rvh)

16 december 2009



Universiteitsfonds 17

Crisis weerhoudt gulle gevers niet “Veel mensen denken dat de universiteit door de crisis minder giften krijgt”, zegt Isabel Penne, directeur van het Leuvens Universiteitsfonds. “Dat is gelukkig totaal niet het geval. 2009 is nog niet rond en we zitten al heel dicht bij het recordbedrag van 2008: twaalf miljoen euro.” Jaak Poot Het Leuvens Universiteitsfonds heeft een dubbele opdracht. Het zorgt ervoor dat fondsen van schenkers zinvol aan het gewenste doel worden besteed. Daarnaast helpt het professoren die donateurs aanbrengen, om de schenking juridisch en fiscaal correct af te handelen. “Mensen schenken vaak om heel persoonlijke redenen”, vertelt Isabel Penne. “Het Arne Loosveldt Fonds bijvoorbeeld, kwam er na de onverwachte dood van een talentvolle wiskundestudent. Hij had in zijn jeugd aan allerlei wiskundecompetities deelgenomen en zijn ouders wensten een fonds om studenten te steunen die willen deelnemen aan – vooral inter-

nationale – wedstrijden. Er zijn ook heel wat fondsen die werden opgestart door mensen die wetenschappelijk onderzoek willen financieren rond een ziekte waar een familielid aan lijdt of leed.”

Golftoernooi “Wij krijgen sponsoring van bedrijven, maar ook heel veel kleine giften van mensen die een bepaald project willen steunen. Of ze organiseren events, zoals een golftoernooi ten voordele van prostaatkankeronderzoek of een benefietconcert voor stamcelonderzoek. Er is ook een duidelijke stijging van het aantal legaten bij testament. Daarvoor participeren we trouwens in de actie van testament.be.” “Mensen denken tegenwoordig veel bewuster na waar ze hun

Het team van het Leuvens Universiteitsfonds.

geld aan geven. Ze realiseren zich dat de overheidssubsidies voor de universiteit niet alles dekken. Voor veel verkennend innovatief onderzoek is extra geld uit mecenaat onmisbaar. Vaak vertellen schenkers

me over hun besluit om niet langer allerlei acties te steunen, maar zich toe te spitsen op één bedrag voor fundamenteel wetenschappelijk onderzoek. Ze vinden dat gewoon veel zinvoller.”

(© Rob Stevens)

Wilt u een schenking doen? Surf naar http://www.kuleuven. be/mecenaat voor meer informatie en voor een inventaris van alle fondsen, projecten en events.

P&G sponsort onderzoek naar échte drijfveren van consument “Als we de drijfveren van de consument explicieter kennen, kunnen we bestaande producten verbeteren en er nieuwe creëren”, zegt André Convents van Procter & Gamble. De nieuwe leerstoel ‘Quantitative Consumer & Market Modelling’ wil statistisch marktonderzoek verfijnen. Jaak Poot

klant wil. Ze willen van elk type klant weten: wat wil die precies?” “Het is allemaal snel gelopen”, Dat biedt bedrijven meer kansen vertelt professor Martina Vande- om op de vraag in te spelen met broek, OG Operations Research producten en diensten op maat. and Business Statistics aan de Faculteit Economie en Bedrijfswe- Irrationeel tenschappen. “Een van mijn doc- “Dat is inderdaad exact wat wij toraatsstudenten was bij Procter zoeken”, vult André Convents, & Gamble aan de slag en zo leerde Section Head Connect & Deveik André Convents kennen. In lop, Household Care bij Procter & het voorjaar bespraken we hoe Gamble Eurocor. “Als een consustudenten in het kader van hun meesterproef konden meewerken aan het marktonderzoek binnen Proctor & Gamble. In juni nodigde ik hem uit om Fellow te worden van het Hogenheuvelcollege. Eind juni kreeg ik plots een telefoontje dat hij wou investeren in een leerstoel.” “Wij zijn al een tijdje bezig met enquêtes en de statistische ana- ment iets koopt, denkt hij dat hij lyse van consumentengedrag”, een rationele beslissing neemt. vertelt Martina Vandebroek. Dat hij een auto koopt op basis “Vroeger werkten we bijna puur van zijn analyse van cilinderintheoretisch rond het opzetten houd, verbruik, CO2-uitstoot … van industriële experimenten. Of zet een consument voor twee Nu vertalen we onze kennis en ijsjeskramen. De eerste biedt een inzichten naar consumenten- en keuze uit honderd smaken, de marktonderzoek. Bedrijven wil- tweede uit tien. Gegarandeerd len voortdurend meer gedetail- stappen de meeste klanten de leerde inzichten. Hun vraag is: eerste winkel binnen. Maar welke wat wil de consument graag en smaken kiezen ze? Overwegend hoeveel wil hij ervoor betalen? Ze vanille en chocolade!” vinden het niet meer voldoende “In feite neemt een consument om te weten wat de gemiddelde vooral een puur intuïtieve, irra-

tionele beslissing. En dat doet hij ook als hij voor de rekken in de supermarkt staat en er uit de tientallen wasproducten eentje uitpikt. Die beslissing neemt hij bijna altijd binnen één minuut. Procter & Gamble wil weten: waarom kiest hij dat product? En met welke meerwaarde trek ik zijn aandacht naar mijn merk?” “Informatietechnologie veroorzaakte een revolutie in consu-

“Consumenten nemen vooral puur intuïtieve, irrationele beslissingen” mentenonderzoek”, gaat André Convents door. “Het resultaat? Bedrijven beschikken over massa’s gegevens, wij zijn data rich. Maar we doen daar te weinig mee. Wij hebben slimme manieren nodig om uit die gegevens bruikbare kennis te genereren. Daarom mijn interesse voor de kruisbestuiving tussen theoretische kennis en praktische economische toepassingen, waar professor Vandebroek werk van maakt. En als we voor een leerstoel aan de K.U.Leuven kiezen,

hebben we natuurlijk een Europese benchmarking gedaan. Daar komt Leuven uit als universiteit met een sterke expertise in die combinatie van toegepast en fundamenteel wetenschappelijk onderzoek.” “Een leerstoel is ruimer dan een haalbaarheidsstudie of een project rond een concreet onderwerp. We zijn op zoek naar inzichten die we in de bedrijfscontext van Procter & Gamble in België breed kunnen toepassen. In onze regio staan we qua kostenstructuur onder grote druk. De enige manier waarop we competitief blijven? Werken via open innovatie die vertrekt van de sterktes van deze regio: dichtbevolkt en met veel kenniswerkers aan topuniversiteiten. Samen kunnen we betere innovatie creëren.” De leerstoel ’Quantitative Consumer & Market Modelling’ start nu voor een duur van drie jaar. Daarbinnen werkt een student een doctoraatstudie uit onder supervisie van professor Martina Vandebroek. Doelstelling: de bestaande methodologie voor statistische marktanalyse verfijnen en uittesten in het kader van het marktonderzoek bij Procter & Gamble. De leerstoel financiert het salaris en de werkingskosten.

Kort nieuws Universiteitfonds Aan de Faculteit Wetenschappen werd op 12 december het Science@Leuven Fund ingehuldigd. Het fonds wil beurzen ter beschikking te stellen aan gemotiveerde en talentvolle buitenlandse studenten. Schenker/oprichter zijn de Faculteit Wetenschappen en alumnikring Science@Leuven. Aan de Faculteit Geneeskunde werd op 10 december de Novartis Chair in Gerontology and Geriatrics ingehuldigd (titularis: prof. dr. Steven Boonen, schenker: Novartis Pharma nv). Aan de Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen werd op 22 december de Boerenbond Leerstoel Landbouw en Samenleving opgericht met titularissen prof. dr. Johan De Tavernier en prof. dr. Eddy Decuypere (schenker: Boerenbond).

18 Universiteitsfonds

campuskrant

Twintig jaar Kinderkankerfonds Het Kinderkanker- ten, troostte ouders en wisselde familiefeestjes. We besteden ook uit met huisartsen. In uiterste zorg aan goede informafonds Leuven vult de gegevens 1989 startte het Kinderkanker- tie op maat van kinderen én ouleemtes in de gezond- fonds Leuven officieel met een ders, inclusief een bibliotheek.” verpleger.” heidszorg voor gezin- voltijdse “In 1990 raakte ik op een Duits Brussen nen met jonge kanker- congres over kinderoncologie in “Een tweede belangrijk luik is patiënten: van extra de ban van muziektherapie voor de thuiszorg. Als het toch slecht onze patiëntjes”, herinnert Maria afloopt, willen we de ouders die comfort en activiteiten Casteels zich. “Via het Lemmens- hun kind thuis willen laten sterin het ziekenhuis over instituut kwam ik in contact met ven, maximaal ondersteunen. Ze Bracke die in Wenen mu- moeten zich veilig voelen met psychologische bege- Inge ziektherapie studeerde. Ze doet hun zieke kind. Dat vraagt goede leiding voor broers en nog altijd prachtig werk met onze communicatie met de thuisomzussen tot palliatieve kinderen: hun verwerkingspro- geving en een netwerk van zorgces zingend en spelend in muziek verstrekkers. We hebben dag thuiszorg. Twintig jaar uitleven.” en nacht een verpleger stand-by – niet om de zorgverstrekking na de start zijn er tien Mortaliteit daalt fors over te nemen, maar om te onmedewerkers. “Toen het Kinderkankerfonds dersteunen met onze expertise Jaak Poot “Toen ik, na een studieverblijf in Oxford, verantwoordelijk werd voor algemene pediatrie en kinderoncologie, stelde ik vast dat de contacten met de patiëntjes thuis, en met de huisartsen niet vlot verliepen”, vertelt emeritus professor Maria Casteels-Van Daele. “Daar was een echte leemte, die ook de psychosociale dienst van het ziekenhuis niet kon opvullen. In 1982 stuurde ik mijn eerste ‘bedelbrief’ naar farmaceutische firma’s, producenten van kindervoeding, banken ... Dat was de start van ons mecenaatsfonds. Ik kon Hubert Beckers halftijds als thuisverpleger aanwerven. Hij toerde het hele land rond, verzorgde patiën-

Leuven van start ging, was de mortaliteit bij jonge kankerpatiënten nog hoog”, zegt huidig kliniekhoofd kinderhematooncologie, professor Anne Uyttebroeck. “Nu liggen de overlevingskansen gemiddeld boven zeventig procent. Daarom is het belangrijk dat we zorgen dat we de kinderen tijdens hun verblijf in het ziekenhuis voorbereiden om snel weer te integreren en op te groeien tot evenwichtige volwassenen.” “Een groot deel van onze energie gaat dan ook naar de totaalzorg voor de kinderen en hun omgeving tijdens de frequente hospitalisaties. De kamers hebben extra voorzieningen zoals dvd-speler, playstation en computers, er is spelbegeleiding met extra materiaal, we organiseren

in pijntherapie en palliatieve verzorging. Drijvende kracht achter dit laatste is Ilse Ruysseveldt. Daarnaast stellen we ook materiaal ter beschikking zoals doorligmatrassen, rolstoelen en pijnpompen.” “Drie jaar geleden startten we het ‘Brussen’-project”, legt Anne Uyttebroeck uit. “Als een kind met kanker wordt opgenomen, focussen de ouders vaak bijna alle aandacht op de zieke. Zussen en broers komen soms wat in de kou te staan. Wij proberen dat zo goed mogelijk op te vangen door psychologische en spelbegeleiding. Broers en zussen krijgen informatie over het ziekteverloop en de behandeling, en we organiseren elke maand een activiteit voor de patiënten samen met hun broers

Emeritus professor Maria Casteels-Van Daele.

en zussen: daguitstappen, kookles, een schrijver die komt voorlezen …” Anne Uyttebroeck: “Het geld gaat rechtstreeks naar projecten die de patiënten en hun gezinnen ten goede komen. En we lobbyen om die begeleiding te bestendigen via structurele ondersteuning. Nu is er een wetsvoorstel in de maak waardoor we vanaf volgend jaar misschien overheidssubsidies krijgen voor de palliatieve thuiszorgteams.” Een video van de viering op 1 december kunt u bekijken op http://dagkrant.kuleuven. be/?q=node/7232 Meer informatie over het Kinderkankerfonds UZ Leuven vindt u op http://www.uzleuven.be/ kinderkankerfonds

Onderzoekscentrum voor Farmaceutische Zorg en Farmaco-economie schenkt 2.000 euro aan Kinderkankerfonds In het kader van zijn doctoraatsonderzoek stelde Pieter-Jan Cortoos van het Onderzoekscentrum voor Farmaceutische Zorg en Farmaco-economie een enquête op over de richtlijnen rond antibioticagebruik. Om de deelnemers te belonen voor hun tijd en inzet beloofde het Centrum om per teruggezonden enquête 10 euro over te maken aan het Kinderkankerfonds. Eind oktober klokte de teller af op tweeduizend euro.

Nu de eindejaarsperiode in zicht komt, heb je misschien ook een verlanglijstje wat je carrière betreft. Wat denk je van het volgende? t

8FSLFO
BBO
EF
UPFLPNTU
JO
FFO
PNHFWJOH
XBBS
OJFVXF
UFDIOPMPHJFÑO
POUXJLLFME
XPSEFO
NFEJTDIF
WPPSVJUHBOH
HFCPFLU
XPSEU
FO
OJFVXF
JEFFÑO
het licht zien. Zin in vooruitgang ? t

4BNFOXFSLFO
NFU
[PO

DPMMFHBT
JO
FFO
JOUFSOBUJPOBMF
PNHFWJOH
XBBS
[PO

OBUJPOBMJUFJUFO
FMLBBS
POUNPFUFO
%BU
TDIFQU
PQFOIFJE
WBO
HFFTU
nieuwe inzichten, aparte uitdagingen en kansen. Net iets voor jou ? t

8FSLFO
JO
FFO
VJUEBHFOEF
BDBEFNJTDIF
PNHFWJOH
EJF
EF
XFSFME
FMLF
EBH
een beetje verandert met grote projecten, maar ook met kleine revoluties en dagdagelijkse verbeteringen. Werk jij hieraan mee ? Kriebelt het ? Eén adres : www.kuleuven.be/vacatures.

We blijven onze grenzen verleggen en zoeken permanent nieuwe DPMMFHBT
NW 

Vriestemperatuur? Kandidatuur? Jobavontuur?

INFORMATICI, LABORATORIUMTECHNOLOGEN, 5&$)/*$*
&/
*/(&/*&634
"%.*/*453"5*&7&
&/
'*/"/$*´-&
.&%&
8&3,&34
45"'.&%&8&3,&34
0/%&3;0&,&34
y Meer info over al onze vacatures en online solliciteren : www.kuleuven.be/vacatures

K.U.Leuven voert een gelijkekansen- en diversiteitsbeleid.

(© Rob Stevens)

16 december 2009



Ad Valvas 19

Proef de sfeer. Begin bij onze kersttips. Te koop bij Boetiek K.U.Leuven Een hartverwarmend digestiefje Musa Lova bananenlikeur € 20,50 of € 16 Voor een knuffelzachte kerst K.U.Leuven nijlpaardje € 6

Nooit meer te laat in 2010! Klokje € 5,50

GEZOCHT Gezonde mannelijke vrijwilligers (niet-rokers tussen 18 en 45 j) voor deelname aan klinische studies met nieuwe geneesmiddelen. Een billijke vergoeding is voorzien. Voor meer informatie en opname in ons gegevensbestand: http://www.ckf.be CENTRUM KLINISCHE FARMACOLOGIE U.Z. GASTHUISBERG Herestraat 49 B-3000 LEUVEN

In Memoriam De universitaire gemeenschap neemt afscheid van: De heer Herman De Geest Erelector aan de Faculteit Geneeskunde geboren te Aalst op 9 januari 1925 en overleden te Leuven op 17 november 2009 Louis Hoogmartens Student derde master in de Geneeskunde geboren te Sint-Lambrechts-Woluwe op 16 juni 1986 en overleden te Burg-Haamstede (Nederland) op 22 november 2009 De heer Marcel Van Bael Voormalig administratief secretaris aan de Faculteit Ingenieurswetenschappen geboren te Kontich op 11 december 1931 en overleden te Heverlee op 4 december 2009 Professor André Nevelsteen Buitengewoon hoogleraar aan de Faculteit Geneeskunde Diensthoofd Vaatheelkunde UZ Leuven geboren te Geel op 8 augustus 1951 en overleden te Leuven op 9 december 2009

benoemd of onderscheiden Professor Conny Aerts, verbonden aan het Instituut voor Sterrenkunde, Faculteit Wetenschappen, werd met ingang van 1 januari 2010 benoemd tot voorzitter van de Astronomy Board van het International Lorentz Centre te Leiden.

Doctor Valérie Cappuyns, verbonden aan het Departement Aard- en Omgevingswetenschappen, kreeg de jaarlijkse Prijs Rudi Verheyen ter waarde van 10.000 euro voor haar baanbrekende onderzoek naar het mobiliteitsgedrag van zware metalen in vervuilde bodems in overstromingsgebieden. De prijs werd toegekend door Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege.

Emeritus professor Erik De Corte werd voor een periode van 3 jaar verkozen tot coördinator van de HERCULES Group (Higher Education, Research, and Culture in European Society) van de Academia Europaea (AE), een expertgroep die in opdracht van de Council van de AE activiteiten en conferenties plant en organiseert over diverse aspecten en problemen van het hoger onderwijs.

Tijdens het 22ste congres van de International Society on Thrombosis and Haemostasis in Boston, VS, ontving professor Roger Lijnen, directeur van het Centrum voor Moleculaire en Vasculaire Biologie, Faculteit Geneeskunde, een Distinguished Career Award in de categorie ’Biennial Award for Contributions to Haemostasis’. Tijdens de plechtige zitting van de Koninklijke Academie voor Geneeskunde van België op 21 november ontving professor Lijnen de Prijs Prof. dr. Marc Verstraete (periode 2005-2008).

Op vrijdag 27 november sleepte Simon Vanden Bussche, student ingenieurswetenschappen, de tweede prijs in de wacht van de USAIRE Student Award 2009, met een paper over de lucht- en ruimtevaart in 2050. USAIRE is een professionele organisatie die de transatlantische banden binnen die sector wil aanhalen.

Op 16 november heeft Koning Albert II professor Marc Waelkens, verbonden aan de Onderzoekseenheid Archeologie, Faculteit Letteren, in de ridderstand verheven in aanwezigheid van toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Yves Leterme. Zijn wapenschild en lijfspreuk weerspiegelen zijn wetenschappelijk werk. Als lijfspreuk koos hij “E scientiarium concordia veritas, ex officiis humanitas”, wat betekent: “Enkel interdisciplinariteit leidt tot waarheid, dienstbetoon ligt aan de basis van menselijkheid”. De bovenste helft van het wapenschild is een afbeelding ontnomen aan de eerste bronzen stadsmunten van Sagalassos (eind 1ste eeuw v. Chr.), terwijl de onderste helft wordt ingenomen door de drievoetige ‘triskeles’, een religieus symbool van ongekende betekenis, dat heel erg verspreid was in Zuidwest-Anatolië.

RECHTgezet Kan je een lawine veroorzaken door te roepen? Reiner Van Hove “Sneeuwval, zoo als in hooge gebergten met steile rotswanden veelvuldig voorkomt. Voor den krijgsman komen zij in zoo ver in aanmerking, dat zij bergpassen somtijds geheel afsluiten en in het algemeen bij den marsch door berglanden groote moeijelijkheden kunnen opleveren, die buiten alle berekening liggen.” Die originele definitie van het verschijnsel ‘lawine’ troffen we aan toen we recent door het Militair Woordenboek (1861) van H.M.F. Landolt bladerden. De heer Landolt is helaas een cruciaal advies vergeten te vermelden: “Den krijgsman zal vermijden marschliederen aan te heffen in zulke hooge gebergten.” Want een pak sneeuw dat nog twijfelt om naar beneden te donderen, laat zich daartoe maar al te graag overhalen door gezang, gejodel of geroep. Tenminste, dat heeft de volksmond ons altijd wijsgemaakt. Om het verband tussen lawaai en lawines ook even wetenschappelijk te toetsen, sleeën we naar professor Walter Lauriks van de Afdeling Akoestiek en Thermische Fysica. Hij legt ons eerst uit welke natuurkrachten er spelen bij een lawine: “Sneeuw en zand zijn zogenaamde ‘niet-Newtoniaanse vloeistoffen’, die zowel eigenschappen van vaste stoffen als van vloeistoffen hebben. Op een helling ontstaat er schuifspanning op een sneeuwlaag omdat de zwaartekracht die sneeuw constant naar beneden wil trekken. Zolang die spanning onder een kritische waarde blijft,

gedraagt de sneeuw zich als een vaste stof. Maar als de sneeuwlaag verder aandikt, kan die limiet overschreden worden, waardoor de sneeuw gaat ‘stromen’. Een schok of een trilling kan het beslissende duwtje over die kritische grens betekenen. Uitbaters van skicentra gebruiken bijvoorbeeld een staaf dynamiet om een gecontroleerde lawine op gang te brengen.” Maar vermag de menselijke stem evenveel als een staaf dynamiet? Kan geroep in de bergen ‘groote moeijelijkheden’ veroorzaken? Onze stemkracht ligt alleszins niet ‘buiten alle berekening’, zo blijkt. Lauriks: “De energie die in een menselijke stem zit, is heel klein. Een ‘normaal’ sprekende persoon produceert ongeveer een miljoenste van een watt, een luid roepende persoon zo’n duizend keer meer. Als je alle akoestische energie kon omzetten in elektriciteit, zou je honderdduizend hard roepende mensen nodig hebben om een lamp van 100 watt te laten branden. En 20.000 mensen zouden een uur moeten roepen om een kop koffie te verwarmen. We zijn geneigd om de sterkte van onze stem te overschatten omdat onze oren nu eenmaal erg gevoelige detectoren zijn.” “Met die geringe energie kan onze stem echt geen lawine veroorzaken, ook al omdat de akoestisch-seismische koppeling – de hoeveelheid van de energie die uiteindelijk in de sneeuw dringt – erg klein is. De meeste energie reflecteert op de sneeuw, zodat er geen trilling in de sneeuw of de bodem tot stand zal komen.”

[conclusie] Onze stem is overroepen: sneeuw blijft er stoïcijns bij.

20 Buitenkant

campuskrant

(© Rob Stevens)

Vleugelspanning

Studenten mechanica lanceren met spanning op de gezichten hun ornithopters, zelfgebouwde vliegtuigen met flapperende vleugels. Op 9 december presenteerden 46 teams van ingenieursstudenten de resultaten van het vak ‘Probleemoplossen en Ontwerpen deel 3’ tijdens de vijfde editie van de demodag. Opvallende nieuwigheid dit jaar was de ‘Wim De Vilder-filter’, een systeem dat ‘ademhalingsruis’ filtert uit spraaksignalen.

“Dat schooltje is een toverdoos!” Alumnus Arnoud Raskin organiseert voor de derde keer een Stoepkrijtactie voor zijn Mobile Schools. Reiner Van Hove “Het idee is ontstaan toen ik industrieel productdesign studeerde aan de Katholieke Hogeschool Limburg. Ik was op zoek naar een zinvol thesisproject en leerde in die periode mensen kennen die met straatkinderen werkten in Colombia. Toen ik er een doelgroeponderzoek ging doen, zag ik de ellende die ik kende uit documentaires. Maar ik zag ook de veerkracht en het overlevingsinstinct van die gasten. Toen kwam het idee van een mobiele school al snel in me op. Daarmee kon ik hen bevestigen in hun zelfbeeld en eigenwaarde, en een podium bieden waarop hun competenties konden floreren.” “Ik miste een academische onderbouw voor mijn activiteiten. CADES, de Master in Cultures and Development Studies die toen voor het eerst georganiseerd werd, kwam op het juiste moment. Ik leerde er ook gelijkgestemde zielen kennen, die mee instapten als vrijwilligers. Toen we met prototypes naar Guatemala en Bolivia trokken, bleek het mobiele schooltje een kindermagneet: ze vlogen erop. Ik herinner me ook de reactie van een Quecha-indi-

aan, zo’n oud mannetje met een mutsje en een verweerde huid. ‘Puta, es una caja mágica!’ zei hij, ‘Verdomme, dat is een toverdoos!’ Toen wist ik dat we op het goede spoor zaten.” “Woestijnvis maakte voor Napels Zien een reportage over ons proefproject en dat bracht een golf van media-aandacht op gang. Filantroop Luc Verelst contacteerde ons en bood in 2002 met zijn stichting Solid de nodige structurele financiering om een vzw op te starten. Vandaag hebben we 29 scholen in 18 landen. Als we een aanvraag krijgen, gaan we na of de doelgroep, de logistiek én de nodige motivatie aanwezig zijn. Dan sturen we een schooltje en twee medewerkers die een maandlang intensieve training geven aan de plaatselijke straathoekwerkers.” “Veel ngo’s trekken naar de derde wereld met de boodschap: we komen jullie een tijdje ondersteunen en daarna moeten jullie op eigen houtje verder kunnen. Maar zelf zijn we predikanten met een katheter van solidariteitssteun in onze aorta. Toen onze financiering van Solid in 2007 afliep, hebben we daarom beslist dat we onze éigen centen wilden ver-

dienen, op z’n minst genoeg voor de overheadkosten. Onder de naam Streetwize geven we HRtrainingen in bedrijven als Ikea en de VRT – niet op de klassieke manier, maar met metaforen en rolmodellen van de straat. Het verhaal van een meisje uit Nicaragua, dat sinds haar achtste op allerlei creatieve manieren in haar eigen levensonderhoud voorziet, werkt bijvoorbeeld heel inspirerend.” “In 2010 organiseren we voor de derde keer onze Stoepkrijtactie. Scholen die zich inschrijven krijgen een volledig lessenpakket rond het recht op onderwijs en identiteit. De kinderen zamelen namen in van mensen die vinden dat iedereen het recht heeft om zijn naam te leren schrijven. In ruil voor 1 euro schrijven ze die naam op de speelplaats en maken zo een reusachtige petitie in stoepkrijt. De vorige twee edities leverden zes nieuwe schooltjes op. Dit jaar schreef Klaas Delrue van Yevgueni – ook een CADESalumnus – een speciaal wervingslied voor de actie.” Meer info en inschrijvingen: http://www.mobileschool.org/ stoepkrijtactie http://www.cades.be

Arnoud Raskin

(© Rob Stevens)