BESPREEKSTUK VERBINDEN FORMEEL INFORMEEL
1. Inleiding De werkgroep heeft gekozen voor een pragmatische en optimistische aanpak van het thema ‘verbinden formeel-informeel’. Gelet op de ‘couleur locale’ binnen de verschillende gemeenten, zowel qua beleid en uitvoering, is het immers weinig zinvol om te inventariseren welke vrijwilligersorganisaties er allemaal zijn en hoe deze kunnen worden gekoppeld aan het professionele circuit. In plaats daarvan heeft de werkgroep ontwikkelingen en de daarbij behorende vragen geïnventariseerd en zijn de leden op zoek gegaan naar aansprekende voorbeelden hoe hierop kan worden ingespeeld.
2. Afbakening en samenwerking vrijwilliger en professional Definitie van vrijwilliger en professional en gewenste (samenwerkings)relatie tussen vrijwilliger en professional; zie bijlage “Vrijwilligerswerk is geen containerbegrip”. 3. Ontwikkelingen en vragen Ontwikkelingen Vroeger was er een scherpe scheiding tussen vrijwilliger en professional, maar: -
De vrijwilliger wordt steeds professioneler o.a. als gevolg van opleiding en/of betaald werk; De complexiteit van casussen neemt toe;
Behoefte aan transformatie en transitie bij gemeente en zorgaanbieders (niet duidelijk of dit ook bij de inwoners en verenigingen een rol speelt). De gemeente kan hierop sturen om het subsidiebeleid te koppelen aan maatschappelijk rendement. Daarmee worden inwoners en verenigingen rechtstreeks betrokken bij de transformatie en krijgen daarbij ook een verantwoordelijkheid. De verbinding met de niet direct aan de Wmo-gerelateerde overige beleidsvelden zoals onder meer recreatie en toerisme, sport, economie, wonen lokaal gezondheidsbeleid, subsidiebeleid en anderen. Ook deze beleidsvelden zullen meer op outcome gestuurd moeten worden dan tot nu toe gebeurt via een integrale benadering. Als je dit niet doet of de scope beperkt tot uitsluitend de beleidsvelden die direct met de wmo te maken hebben dan laat je vele kansen liggen. Feit is wel dat je ook naar de z.g. aanpalende beleidsvelden moet kijken om de geformuleerde doelstellingen te kunnen behalen.. De opmerking is dus bedoeld als signaal om met deze aanpalende beleidsvelden nadrukkelijk aan de slag te gaan als gemeenten(niet overal zijn deze verbindingen gelegd,en/ of voldoende benut).
De verbinding met de participatiewet en social return komt nog apart aan de overlegtafel aan de orde. De verschillende onderdelen van de overlegtafel staan in samenhang met het contract zeker niet los van elkaar, bovendien kunnen de afspraken in de Kempen en BOV op onderdelen verschillen. (dat mag uiteraard). In stedelijke gebieden heb je daarnaast deels met andere problematiek te maken dan in de Kempen, waarbij de gemeentelijke decentralisatie (bezuiniging)-opgave vervolgens wel weer overeenkomsten heeft, daarover geen misverstand. integraal denken is uiterst belangrijk, niet elk beleidsveld of verantwoordelijkheid moet je apart zien, maar het als een gezamenlijke opgave beschouwen. Daarnaast dienen we als werkgroep het belang van agenda 22 te onderschrijven, dit thema komt nog apart terug op de agenda van de gehele overlegtafel dus we gaan er vanuit dat het een overkoepelend thema is. Agenda 22 is gebaseerd op de 22 VN Standaardregels voor Gelijke Kansen uit 1993 voor alle mensen met een handicap: lichamelijk, zintuiglijk, verstandelijk, geestelijk , chronisch en verborgen. De Agenda 22 is een methode voor alle belangenorganisaties om in eigen omgeving gelijke rechten te bereiken. De 'handicap' wordt daarin niet gezien als een gebrek van een persoon, maar als een gebrek in de fysieke en maatschappelijke omgeving.
Vragen -
Hoe kan er een optimale samenwerking tussen de professional, de vrijwilliger en de mantelzorger ontstaan? Samenwerking ontstaat spontaan. Die moet je niet van bovenaf op willen leggen. Kies voor de natuurlijke weg.De professional hoeft niet altijd direct in beeld te zijn. Belangrijk is dat die indirect wel benaderbaar is. Het ligt eraan of het initiatief vanuit de vrijwilliger of de professional geïnitieerd is. Laat initiatieven die vanuit de burgers ontstaan ook bij de burger. Belangrijk is wel dat het WMO loket bereikbaar en toegankelijk is. Die toegankelijkheid laat nu te wensen over. Zorg dat het WMO loket 5 dagen per week geopend is van 9.00 tot 17.00 uur en op zaterdag van 9.00 tot 12.00 uur. Rolverdeling is afhankelijk van de hulpvraag die voorligt. Als de mantelzorger tevreden is en geen hulp nodig heeft laat het dan ook zo. Maar leg altijd de vraag voor of ze behoefte hebben aan ondersteuning. De regie moet dus bij de mantelzorger liggen (maatwerk) maar waak voor de vanzelfsprekendheid dat die het wel op kan en zal lossen en dus voor overbelasting. Het moet ook duidelijk zijn wat de gemeente zelf doet voor de mantelzorgers (beloning-compliment-financiële compensatie-faciliteren van trainingen en cursussen).
-
Hoe voorkom je dat de informele zorg te veel de formaliteiten in wordt gezogen, waardoor (potentiële) vrijwilligers afhaken? Grote organisaties werken vaak met kwaliteitscriteria. Daartoe worden ze verplicht door de overheid. Zorg dat buurtinitiatieven spontaan kunnen blijven ontstaan (niet formaliseren want ik help graag mijn buurman maar ga daar geen contract/overeenkomst voor afsluiten).De professional en het WMO loket hebben hierin een ondersteunende en bewakende rol. Maak het niet te bureaucratisch en bemoei je er als gemeente niet mee, de lol gaat er dan van af voor de vrijwilliger.
-
Hoe zet je het potentieel van de client in tbv de maatschappij en passend binnen de huidige regelgeving? Denk in kansen en mogelijkheden en niet in doemdenken. Moet wel passen binnen bestaande wetgeving. Ga voor flexibilisering van de regelgeving. Sta open Als gemeente voor social return (ga uit van de talenten en mogelijkheden, wat is er dan nodig en anticipeer daarop). Gevaar en nadeel zit in de dubbele boodschap die de overheid uitstraalt (formele regels UWV als u vrijwilligerswerk gaat uitvoeren trekken we uw Wajong uitkering in). In feite worden de gemotiveerde en welwillende mensen die vrijwilligerswerk willen uitvoeren en in een uitkeringssituatie zitten gestraft voor hun goed gedrag. Stimuleer het zelfoplossend vermogen en zelfredzaamheid van de hulpvrager. Versterk iemands vaardigheden. Dit versterkt de eigen kracht/regie van de hulpvrager en bevordert de sociale contacten. Het geeft de hulpvrager zelfvertrouwen (minder snel depressie).
-
Hoe voorkom je dat goede initiatieven worden geremd door regelgeving/beleidsregels? Beleidsregels leiden vaak tot stagnering en bureaucratie en met als gevolg het niet kunnen door ontwikkelen van initiatieven. Faciliteer als gemeente burgerinitiatieven en trek daar financiële middelen voor uit aan de voorkant. Geef financiele ruimte om initiatieven te kunnen door ontwikkelen. Hou er ook rekening mee dat initiatieven kunnen mislukken.
4. Goede voorbeelden van burger initiatieven 1. Campus Westerwind: Een initiatief van een particulier (boerderij) om samen met de zorgaanbieders Archipel (ouderenzorg) en Severinus (verstandelijk beperkten) een zorgplaats te starten voor dagopvang voor cliënten van beide zorginstellingen 2. Avondje uit: Een particulier initiatief om ouderen een keuze van uitgaansmogelijkheden te bieden en per kwartaal 3 keuzes te honoreren door vervoer beschikbaar te stellen en voor toegangsbewijzen te zorgen. Het vervoer wordt uitgevoerd door vrijwilligers, die ook interesse hebben het gekozene bij te wonen. Deelnemer betaalt de toegangskosten. (Samenwerking met Archipel voor het gebruik van de rolstoelbus 3. Scootmobiel club: Een initiatief van het Gehandicapten Platform Best om elke maand een rit te organiseren voor mensen met een scootmobiel. Voor het beheer en de maandelijkse uitvoering is een stichting opgezet. Samenwerking met Ligtvoet voor preventief onderhoud scootmobielen in vooraf aan toertocht). 4. Bijna Thuis Huis: Een initiatief van de Senioren Raad Best om opvang van gasten met een indicatie voor korte termijn levenseinde een warme plaats te bieden. De uitvoering en beheer is in handen gegeven van een stichting. (Samenwerking met zorgaanbieders op het gebied van verpleegkundige ondersteuning) 5. Alzheimer café: Een initiatief van de Senioren Raad Best om lokaal informatievoorziening te bieden voor familie en mantelzorgers op het gebied van dementie. Het heeft geleid tot de acceptatie van Alzheimer Nederland om de organisatie over te nemen. Samenwerking met zorgaanbieders voor het opzetten, overgedragen aan Alzheimer Nederland) 6. Samen Sterk: Een initiatief van de Senioren Raad Best om de bewoners van buurten tot samenwerking te bewegen op het gebied van ontmoeten, ontspanning en zorg. Project is in de opstartfase
7. Scholenvoorlichting: Een initiatief van het Gehandicapten Platform Best om jeugdigen op de basisscholen en het voortgezet onderwijs kennis te laten maken met het leven met een handicap door het ze daadwerkelijk te laten ervaren. (Samenwerking met schooldirecteuren). 8. Tilcursus Cursus rolstoelgebruik; Project is gericht op het geven van (meer) zelfvertrouwen aan mantelzorgers en vrijwilligers door hen nieuwe, praktische vaardigheden te leren. 9. DeGoeiKaomer; Sinds september vorig jaar heeft een groep senioren een plek gevonden om één keer per week bij elkaar te komen. 'De Goei Kaomer' in d'n Aord in Casteren is de ruimte waar tijd is voor een praatje, een spelletje een potje biljart maar vooral voor ontmoeting en ontspanning. Elf senioren komen elke maandag bijeen onder leiding van een groep vrijwilligers die zich met hart en ziel inzet om te voorkomen dat de ouderen in eenzaamheid wegzakken. PC55 nam een kijkje. 10. Infopunt Zorg Casteren; informatieve website 11. Kookgroep Aordètig Eten Casteren 12. Ziekenbezoekgroep Casteren 13. Zorg coöperatie Hoogeloon 14. Stichting Steunpunt Den Bogerd; Ontmoetingscentrum voor mensen van 55 jaar of ouder en voor mensen die door ziekte of handicap geen deel kunnen nemen aan het arbeidsproces. 15. Steunpunt Kloostertuin Hapert; Doel steunpunt: Door wonen, zorg en sociale ontmoetingen voor ouderen in een gebouw bij elkaar te brengen, willen we hulpbehoevende ouderen de mogelijkheden geven om langer zelfstandig te blijven wonen.We willen ouderen in het steunpunt een alternatief informeel netwerk bieden, waarbij ook de hulp van familie, buren, vrienden en vrijwilligers zo lang mogelijk gehandhaafd wordt. 16. Werkgroep Ziekenbezoekgroep Parochie Hapert 17. Signalering eenzaamheid KBO Hapert 18. Buurthulp Netersel; Netersel werkt hard aan de vergroting van de sociale verbindingen. Sinds enkele maanden is Buurthulp Netersel een feit; een netwerk waar vraag en aanbod uit het dorp samenkomen en waar mensen elkaar vooruit helpen.Het gaat daarbij om kleine dingen als hulp bij het boodschappen doen, een schroefje ergens indraaien of gewoon samen een kopje koffie drinken. De eerste hulpvragen zijn inmiddels binnen, er is een aantal mensen dat zich heeft opgegeven als chauffeur en heel langzaam komt de Buurthulp op gang. 19. ziekenbezoekgroep Netersel 20. Stichting het Kompas (Bladel) heeft tot doel het adviseren, ontwikkelen, stimuleren en begeleiden van mensen zonder betaald werk in het algemeen en arbeidsongeschikten in het bijzonder. Bv cursussen, themamiddagen, hobbyactiviteiten, informatiebijeenkomsten,spreekuurwerk voor persoonlijk advies en bijstand aan mensen met uitkering.Alle activiteiten worden uitgevoerd door vrijwilligers. Kompas wordt gesubsidueerd door de 4 kempengemeenten Bergeijk-Bladel, Eersel en Reusel de Mierden 21. Repair Café Bladel 22. Moedige moeders; Bergeijk De Kempen krijgt een eigen variant van het project Moedige Moeders, een praatgroep voor ouders van verslaafde jongeren. 23. Dorpsondersteuners Bergeijk; 5 aangesteld per kern 1
24. Beweegtuin dorpsraad t Hof (Bergeijk); Deze beweegtuin is met provinciale subsidie aangelegd achter de Kattendans op het evenemententerrein. Er is een jeu de boules baan aangelegd. Er is een fitnessparcours met beweegtoestellen en er is een Pannakooi voor de spelende jeugd - See more at: http://www.bestemmingbergeijk.nl/nieuws/feestelijke-opening-beweegtuinbergeijk-as-zaterdag-kattendans/550/#sthash.Xc9rfYwW.dpuf 25. Antennegroep Steensel (signalen uit dorp oppikken) 26. Antennegroep Wintelre (signalen uit het dorp oppikken gekoppeld aan steunpunt) 27. Eten in restaurant met deelnemers (KBO Eersel) 28. Taalcafe Oirschot : Buitenlanders ( meest asielzoekers) ontmoeten elkaar en leren zo spelenderwijs de Nederlandse taal. 29. Oirschot Doet: de buurt zoekt met behulp van de website vraag en aanbod bij elkaar. 30. KBO Oirschot: zet clientondersteuner is als client tijdens keukentafelgesprek graag iemand erbij heeft om mee te luisteren. 31. Mooi Straten Oirschot: zet buurtbewoners in om huisbezoeken af te leggen in de stijl van activerend huisbezoek. Doet aan buurtpreventie en organiseren allerlei activiteiten voor en met de buurt. 32. Rode Kruis Oirschot: ondersteunt mensen met psychische problemen 33. ’t Bint: Initiatief van ondernemers die aangesloten zijn bij het Land van Oirschot: winkel en werkplek voor mensen met een beperking waar streekproducten en producten worden verkocht die gemaakt worden door clienten van GGz en Lunet Zorg. 34. Diverse bezoekgroepen in Oirschot vanuit kerk, Rode Kruis en Zonnebloem. 35. Validen fietsen op tandems met minder validen (Oirschot) 36. Buurtverkenners Oirschot: mensen die de buurt kennen en gekend worden door de buurt pikken signalen op en sluizen die door naar het Loket Wijzer. 37. Diverse initiatieven voor dagopvang voor mensen met een beperking. 38. Ouderenzwemclub Oirschot 39. De Broemies Oirschot: De initiatiefnemers verlenen allerlei hand- en spandiensten ten behoeve van weer andere vrijwilligersinitiatieven en betrekken daarbij actief jongeren die speciale aandacht nodig hebben.
