DOSSIER KREDIETVERSTREKKING

INHOUD

DOSSIER KREDIETVERSTREKKING

1. Een geschikte financieringscoach 2 financiering voor uw onderneming • inschakelen van deskundigen

Financieringsaanvraag: waar let uw bank op?

2. Krediet regelen bij de bank 5 belangrijke vaardigheden • inzicht in de realisatie van de commerciële prestaties • het onderbouwen van de financiële gegevens • scenarioplanning 3. Hoe werkt de bank? 9 de rol van banken in het kredietverstrekkingproces • weten regelgeving • de beoordeling van de directie en het managementteam 4. De rating 13 berekening van de gegevens • wat weegt het zwaarst?

Kent u de juiste ingrediënten van een succesvolle kredietaanvraag? Het is zeker mogelijk dat uw onderneming voor financiering in aanmerking komt. De crisis heeft er natuurlijk wel voor gezorgd dat banken momenteel wat minder gemakkelijk krediet verstrekken. Maar als u weet waar een bank bij uw financieringsaanvraag op let, vergroot u de kans dat uw onderneming over extra krediet kan beschikken. U zult wel behoorlijk wat aandacht aan uw financieringsaanvraag moeten schenken. Daar-

om zet FA Rendement in dit themadossier alle belangrijke zaken op een rij. Zo helpt dit themadossier u met de juiste opbouw van uw kredietaanvraag, maar ook met het leggen van het juiste accent op bepaalde onderdelen. Het is ook van belang dat u de aanvraag richt op een kredietvorm die het beste bij uw kredietbehoefte past. Na een succesvolle kredietaanvraag zult u uw bank regelmatig moeten blijven informeren. Hoe doet u dat? Dit themadossier helpt u daarbij.

5. De ratingklassen 16 classificering • het rentepercentage en zekerheden 6. Wat u moet weten over Basel 19 Basel II-akkoord • invloed Basel II-akkoord op andere gebieden 7. Alternatieve financiering 22 kredietbehoefte verminderen • alternatieven voor de bank 8. Houd uw krediet in de hand 25 houd uw balans kort • let op de solvabiliteit • kredietverzekering • lever informatie tijdig aan • let op overstanden • praktische tips 9. Overheidsmaatregelen 29 borgstelling mkb kredieten (BMKB) • garantie ondernemingsfinanciering • Groeifaciliteit • innovatiefonds MKB+ • starters Bijlagen 32

THEMADOSSIER

1 Een geschikte financieringscoach Een krediet aanvragen is geen sinecure. Nu verschilt het natuurlijk wel waarvoor u krediet nodig heeft, maar bij elke aanvraag moet u zich terdege bewust zijn van alle regels en feiten. De vraag is of u – als financieel specialist – alle kennis heeft om tot een succesvolle kredietaanvraag te komen of dat u nog iemand uit de onderneming nodig heeft. Is uw onderhandelingspositie sterker als u iemand meeneemt naar de bank? Of moet u hulp vragen van een deskundige, maar bij wie moet u dan aankloppen als u een financiering nodig heeft? In dit hoofdstuk passeren diverse deskundigen, die u tot steun zouden kunnen zijn, de revue en worden de mogelijkheden op een rij gezet. Sinds de kredietcrisis is het oplossen van financieringsvraagstukken voor veel ondernemingen een stuk lastiger. Een van de oorzaken is dat banken minder geld in kas hebben om te financieren. Daarnaast speelt mee dat banken te maken hebben met strengere regelgeving, waardoor ze minder geld mogen uitlenen. Banken zijn nu verplicht om meer geld in kas te houden waardoor er voldoende buffers aanwezig zijn, mochten zich eventueel calamiteiten voordoen.

In een paar jaar tijd heeft het financieringslandschap als gevolg van economische ontwikkelingen een stevige gedaantewisseling ondergaan. Maar er zijn meer

1.1 Financiering voor uw onderneming

veranderingen waar te nemen in het financieringslandschap.

De kredietcrisis heeft er ook voor gezorgd dat veel Nederlandse ondernemingen met slechtere resultaten zijn geconfronteerd. Ook de betalingstermijnen van debiteuren lopen op. Dit alles leidt er toe dat de vermogenspositie van ondernemingen slechter is. Het gevolg hiervan is dat banken minder makkelijk geld mogen en kunnen uitlenen, waarbij geldt dat banken zeker niet bereid zullen zijn om verliezen te financieren.

2

De computer neemt beslissing over uw krediet

Digitalisering De toenemende digitalisering zorgt ervoor dat de computer steeds vaker beslissingen over het krediet voor uw onderneming neemt. Dit gebeurt nu al vaak bij kredieten tot g 250.000 en de verwachting is dat dit bedrag de komende jaren kan oplopen naar g 1 miljoen. De reden dat banken kiezen voor digitalisering heeft alles te maken met het terug-

DOSSIER FA RENDEMENT • KREDIETVERSTREKKING

dringen van de kosten met betrekking tot kredietverstrekking. Of een ondernemer nu een klein of groot bedrag aan krediet aanvraagt, in beide gevallen zijn de kosten die de bank moet maken voor de behandeling van een krediet nagenoeg gelijk. De enige manier om de behandelkosten voor een klein krediet naar beneden te brengen is het digitaliseren van het kredietaanvraagproces. Daarbij komt de bankmedewerker dus steeds minder in beeld. Tegelijkertijd biedt deze ontwikkeling kansen voor bedrijven die ondernemers willen en kunnen begeleiden bij een financieringsaanvraag. Een goed voorbereide financieringsaanvraag heeft namelijk een veel grotere kans van slagen. U moet er natuurlijk wel voor oppassen, dat u de cijfers niet zodanig manipuleert dat u weliswaar een ‘ja’ krijgt van de computer, maar op een later moment toch in de problemen komt. Hulp inroepen Of u hulp inroept bij het begeleiden van een financieringsaanvraag heeft te maken met een aantal factoren. U moet zich daarbij de volgende vragen stellen: Hoe kundig bent u zelf? Hoe groot is het bedrag van de financiering? Wat is de huidige financiële positie van uw onderneming? Hoe risicovol is de investering waarvoor u een krediet aanvraagt? Uw eigen deskundigheid Als financieel specialist zult u zelf over de nodige deskundigheid beschikken met betrekking tot financieringsvraagstukken. U weet hoe u een balans moet

lezen en hoe u kengetallen voor solvabiliteit en liquiditeit moet berekenen. Dat de omloopsnelheid van debiteuren en voorraden van invloed zijn op de financiële positie van uw onderneming is u ook niet onbekend. Waar u meestal wat minder verstand van zal hebben, betreft vooral de marketing. Terwijl de marketingstrategie van uw ondermening zeker meeweegt bij het beoordelen van de financieringsaanvraag. Daarnaast zal de bank ook inzicht willen hebben in de kwaliteit en samenstelling van de directie of het managementteam. Ook hiervoor geldt dat u meestal kennis tekortkomt om hiervan een objectief beeld te schetsen. Grootte van de financiering U zult begrijpen dat een tijdelijke verhoging van de kredietlimiet op de rekeningcourant eenvoudiger met uw bank te regelen is dan een herfinanciering van bestaande schulden of een financiering voor de investering in een nieuwe machine of gebouw. Hoe groter het bedrag dat u wilt gaan lenen, des te meer werk zult u moeten maken van de onderbouwing van uw financieringsaanvraag. Hier geldt zeker dat banken veel meer zaken meewegen dan de financiële kant van de zaak. Naast marktonderzoek zijn ook

De financieringsaanvraag moet evenwichtig zijn samengesteld zaken als duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen van belang. Het is dus belangrijk dat een financieringsaanvraag evenwichtig is samengesteld. Iemand mee laten kijken over uw schouder is geen overbodige luxe. Voor starters geldt sowieso dat banken het belangrijk vinden dat zij zich laten bijstaan door iemand die hun een spiegel voorhoudt. Veel starters gaan binnen vijf jaar failliet en een belangrijke oorzaak daarvan is een slechte voorbereiding.

De hulp inroepen van een coach De eigenaar van uw onderneming barst van de ideeën en heeft een goedlopend bedrijf. Hij wil nieuwe producten in de markt zetten en als die een succes zijn, zelfs uitbreiden. Hij heeft daar natuurlijk geld voor nodig, veel geld zelfs. Dat kan hij niet zelf financieren, dus daarvoor moet u – als financieel specialist – krediet zien te krijgen. U doet uw best, maar loopt te vaak tegen de muren van de bank of andere geldschieters aan. In dat geval kan een kredietcoach u helpen. Allereerst

door uw (financiële) kennis en vaardigheden te vergroten. Want kennis is macht. En als u weet waar u staat, wat u kunt en wilt en wat mogelijk is, neemt uw slagkracht – en dat van uw onderneming – toe. En met deze extra bagage komt u een stuk verder dan eerst. Doel is dat u tegen gunstige voorwaarden krediet kan krijgen en behouden. Met de hulp van een coach krijgt u het krediet voor elkaar en heeft u ervoor gezorgd dat u met lagere financieringslasten te maken krijgt.

Financiële positie van de onderneming Als u een financiering aanvraagt, zal de bank de financiële positie van uw onderneming op dat moment zwaar meewegen. Een negatief eigen vermogen maakt het oplossen van het financieringsvraagstuk een stuk lastiger dan het hebben van een solvabiliteit die rond de 60% ligt. Daarnaast kijkt de bank vooral naar de kasstroom die uw onderneming kan genereren. Is die kasstroom positief en blijft deze ook na het verstrekken van de financiering positief, dan heeft u meestal niet veel hulp van externe deskundigen nodig om het financieringsvraagstuk op te lossen. Daarentegen kunnen deskundigen op het terrein van ondernemingsfinanciering er vaak wel voor zorgen dat ook ondernemingen in slecht weer de benodigde financiering krijgen. Dat ze daarbij ook andere partijen dan de bank betrekken, is logisch.

kelt die u ondersteunen bij het zoeken, vinden en regelen van alternatieve financieringsbronnen.

Risico van de investering Als de investering waarvoor u krediet aanvraagt, past bij de huidige activiteiten van uw onderneming zal de bank andere afwegingen maken dan bij een financieringsaanvraag voor bijvoorbeeld een overname, de ontwikkeling van een technologisch nieuw product of een forse uitbreiding van de productiecapaciteit. In veel gevallen geldt dat u voor risicovolle investeringen meer partijen nodig heeft om de financiering rond te krijgen dan de bank alleen. In dat geval is het handig dat u deskundigen inscha-

1.2 Inschakelen van deskundigen Als u besloten heeft om iemand in te schakelen bij het regelen van een financieringsaanvraag, is het natuurlijk de vraag wie u daarvoor inschakelt. Daarbij heeft u de keuze uit een aantal mogelijkheden: de bankier; de accountant; een kredietadviseur.

U heeft de keuze uit een aantal deskundigen om deze in te schakelen De bankier De bankier was vroeger voor menig ondernemer de deskundige op het terrein van financieringsvraagstukken. De bankier had met enige regelmaat contact met de ondernemer of de directie en kon deze daardoor met raad en daad bijstaan bij het opstellen van een financieringsaanvraag. In veel gevallen stelde de bankier een groot deel van de aanvraag zelf samen op basis van gegevens die door de onderneming zelf ter beschikking waren gesteld en als er gegevens ontbraken dan belde de


3

bankier de ondernemer of u op met het verzoek om deze gegevens aan te vullen. Vandaag de dag neemt de bankier in veel gevallen een heel andere positie in. Hij is minder adviseur en veel meer beheerder van het krediet. Dat betekent dat hij vooral oplet of het krediet wel onder de juiste voorwaarden wordt verstrekt en past binnen de normen die de bank hanteert. De bankier heeft minder tijd om met de ondernemer in gesprek te gaan, laat staan dat hij tijd heeft om te adviseren hoe de financieringsaanvraag slim in elkaar kan worden gestoken. Alleen als het om grote kredietbedragen van meer dan g 1 miljoen gaat, heeft de bankier vaak nog voldoende tijd om met de ondernemer of de directie om tafel te gaan zitten en de financieringsaanvraag

De accountant speelt belangrijke rol bij jaarcijfers samen uit te werken. Overigens zouden veel bankiers het veel plezieriger vinden als ze ondernemers nog wel persoonlijk bij zouden kunnen staan. Maar de grote werkdruk en de toenemende standaardisatie van de afhandeling van kredietaanvragen in het mkb maken dit onmogelijk. De accountant De accountant is primair opgeleid om cijfers te kunnen controleren. Bij grote ondernemingen onderzoekt hij vooral of de cijfers van het afgelopen jaar op een correcte wijze zijn verwerkt in de jaarrekening en de fiscale aangiften. Daarnaast is er een grote groep accountants die ondernemers helpt bij het voeren van de administratie, het samenstellen van de jaarrekening en het doen van aangiften. Slechts een klein deel van de accountants in het mkb houdt zich ook daadwerkelijk bezig met het proactief adviseren van ondernemers. Een aantal hebben op het terrein van financieringsvraagstukken aanvullende opleidingen gevolgd om dit te kunnen doen. De accountant speelt wel een belangrijke

4

rol bij het samenstellen van betrouwbare jaarcijfers. De banken kijken daarbij veel meer naar de kwaliteit van het accountantskantoor dan naar het type verklaring dat is afgegeven. Banken meten de kwaliteit van het accountantskantoor vooral af aan zaken als tijdige rapportage en het aantal klanten dat in betalings- of aflossingsproblemen komt. Tegelijkertijd is het goed om te beseffen dat veel accountants geen deskundigen zijn op het terrein van financieringsvraagstukken. Vooral op het terrein van marketing en het beoordelen van de ondernemerskwaliteiten geldt dat accountants vaak over te weinig kennis beschikken. Kortom overtuig u er van tevoren wel van of uw accountant voldoende deskundig is om u in een specifiek geval te begeleiden. Want het begeleiden van een financieringsaanvraag is niet iets wat ze er even bijdoen. Een kredietadviseur Een kredietadviseur heeft zich gespecialiseerd in het ondersteunen van ondernemingen en ondernemers bij het krijgen en houden van krediet. Dat betekent dat kredietadviseurs goed op de hoogte zijn van ontwikkelingen bij banken en andere aanbieders van financiering. Daarnaast zijn ze in staat om te beoordelen of de financieringsaanvraag aan alle vereisten voldoet en geven ze de nodige adviezen om de kosten die gemoeid gaan met financiering naar beneden te krijgen of in de hand te houden. Doordat ze de taal van de ondernemer en de bankier spreken en begrijpen, spelen ze vaak ook een belangrijke rol bij het oplossen van conflicten tussen onderneming en bankier. Nu geldt er ook voor kredietadviseurs dat er goede en slechte zijn. Sommige zelfstandige kredietadviseurs pikken alleen de krenten uit de pap, andere kredietadviseurs willen graag scoren en houden geen rekening met de belangen van de ondernemer of de bank. Daarnaast zijn er een aantal organisaties die ondernemers begeleiden bij financieringsvraagstukken. Deze organisaties hebben meerdere kredietadviseurs aan zich gebonden met als doel een constante kwaliteit te leveren aan de ondernemer. Om dit te kunnen waarborgen, bieden ze


kredietadviseurs continue bijscholing aan en ontwikkelen ze ook methodieken om een financieringsaanvraag snel af te kunnen handelen. Landelijke organisaties die ondernemers ondersteunen bij financieringsaanvragen zijn onder meer: Claassen Molenbeek & Partners (cmenp.nl/); Credion (credion.nl); MKB-kredietcoach (mkbkredietcoach.nl). Voor het inschakelen van een accountant of kredietadviseur zult u moeten betalen, maar de praktijk leert dat u deze kosten dubbel en dwars terugverdient. Praktische tips Tot slot nog een aantal praktische tips. In hoofdstuk 2 komen we hier op terug.

Voeg een samenvatting van de SWOT-analyse toe Lever geen invuloefening van uw ondernemingsplan in. Veel ondernemers gaan op zoek naar voorbeelden op internet. Let daarbij goed op dat u niet klakkeloos kopieert. In bijlage 1 ziet u een voorbeeld van een ondernemingsplan. Voeg bij de financieringsaanvraag een korte samenvatting van een SWOT-analyse toe. Maak daarbij gebruik van uw onderbouwing van de commerciële prestaties en bij het geven van inzicht in de samenstelling van het managementteam. Zie een voorbeeld in bijlage 1, Ondernemingsplan. Houd uw financieringsaanvraag leesbaar. Dat houdt in dat er geen taal- en stijlfouten in voorkomen. Voeg eventuele onderbouwingen en bijlagen apart toe. Laat een prototype zien van uw product of dienst. Het laten ontwikkelen van een prototype kan u enorm helpen bij het visualiseren van uw plannen. Maak gebruik van een checklist, zie bijlage 3 en zorg er voor dat u alle benodigde gegevens volledig aanlevert.

2 Krediet regelen bij de bank Bij een investering van uw onderneming – en zeker één van een behoorlijke omvang – of bij het op de markt brengen van een nieuw product of een nieuwe dienst komt bijna altijd een kredietaanvraag aan een bank om de hoek kijken. Hoe zorgt u er nu voor dat uw kredietaanvraag zo compleet mogelijk is en welke zaken zijn nu belangrijk bij zo’n aanvraag? In dit hoofdstuk komt aan de orde wat u precies in kaart moet brengen, waarover u de bank inzicht moet geven en hoe u uw financiële gegevens zo goed mogelijk kunt onderbouwen. Voor banken en financiers is het uitermate belangrijk dat u – als financieel specialist – samen met de directie van uw onderneming goed nadenkt over de plannen die u wilt realiseren, voordat u een financieringsaanvraag indient. Om een kredietaanvraag succesvol te laten verlopen, is het in ieder geval van belang dat u aandacht besteedt aan de volgende drie zaken: het in kaart brengen van de vaardigheden van de directie en het managementteam; inzicht geven in de realisatie van de commerciële prestaties van uw onderneming; het onderbouwen van de financiële gegevens.

Zelfkennis Uit meerdere onderzoeken blijken mensen die in een team met elkaar samenwerken en die over voldoende zelfkennis beschikken minder gauw in de problemen te komen. Door zelfkennis hebben de mensen die het beleid bepalen in een onderneming een goed inzicht in de eigen sterke en zwakke punten. Hierdoor kunnen zij ook goed inschatten of er wel of geen hulp nodig is bij het nemen van bepaalde beslissingen. Zelfkennis zorgt ervoor dat u tijdig aan de bel trekt als er iets mis gaat. Dat zelfkennis een belangrijke vaardigheid is, blijkt wel uit het voorbeeld in het kader. Dat u – als de financiële man – een be-

langrijke rol speelt in dit besluitvormingsproces is evident. Het groeifasemodel van Greiner is een belangrijke indicator om te bepalen in welke fase een onderneming zich bevindt en helpt u om te bepalen of een onderneming toe is aan het maken van andere – soms radicale – keuzes. Zie het kader op pagina 6. Morele verplichting De bank wil natuurlijk graag weten in hoeverre uw ondermening zich moreel verplicht voelt om het krediet dat de bank verstrekt heeft, terug te betalen en zich ook actief inzet als er problemen zijn. Met andere woorden: welke acties onderneemt u of uw medeteamleden als het slecht gaat met de onderneming? Is afgesproken wie waar verantwoordelijk voor is als er een crisis is of dreigt te ontstaan? Maar nog belangrijker is dat de bank graag wil weten of u met elkaar de verantwoordelijkheid neemt om de ‘schade te beperken’. Er zijn trouwens diverse testen in omloop waardoor u snel inzicht krijgt in uw eigen vaardigheden en die van uw mededirectie- en managementteamleden. Banken stellen het op prijs als u een samenvatting van deze test toevoegt aan

2.1 Belangrijke vaardigheden Of een onderneming succesvol is, hangt sterk af van de persoonlijke vaardigheden van directie en managementteam. Daarnaast speelt ook de onderlinge samenwerking een belangrijke rol. Onderzoeken tonen aan dat er vaak een groot verschil is in de diverse persoonlijke vaardigheden van directie en managementteams van ondernemingen die wel succesvol zijn en die niet succesvol zijn. Daarbij blijkt dat het wel of niet hebben van zelfkennis van ieder individueel directie- of managementteamlid een belangrijke succesfactor is.

Door zelfkennis en samenwerking succesvol U bent werkzaam bij een installatieonderneming. Samen met de eigenaar en de voorman van de onderhoudsmonteurs vormt u het team dat verantwoordelijk is voor het dagelijks beleid. De eigenaar is een echte pionier die vooral oog heeft voor nieuwe ontwikkelingen. De voorman is iemand die goed leiding kan geven en u bent goed in het opvolgen van administratieve procedures en regels. Voor de bank is dit een belangrijk gegeven, want

zo weet zij dat u elkaar in evenwicht houdt bij het nemen van beslissingen. U remt de eigenaar enigszins af als hij al te ver voor de troepen uitloopt. De voorman zorgt ervoor dat de zaken die de eigenaar uitdenkt ook daadwerkelijk worden gerealiseerd. Een goede samenwerking dus. Met andere woorden de zelfkennis waarover u, de eigenaar en de voorman beschikken, zorgt ervoor dat de onderneming goed wordt bestuurd.


5

markt uw onderneming opvult. Geef aan waarom (toekomstige) klanten de producten van uw onderneming gaan gebruiken of diensten gaan afnemen. Banken weten namelijk dat er voor 80% van de nieuwe diensten en producten geen business case is. Er zijn simpelweg te weinig klanten te vinden die het product of de dienst tegen een acceptabele prijs willen afnemen.

de kredietaanvraag. Het meesturen is een pre bij de beoordeling van uw kredietaanvraag, zeker als u daarbij ook nog aangeeft welke adviseurs u eventueel raadpleegt als er problemen zijn of dreigen. In bijlage 2 vindt u een voorbeeld van een dergelijke test.

geef aan hoe uw onderneming haar product of dienst verkoopt. Als financieel specialist speelt u een belangrijke rol bij het beoordelen van de commerciële plannen van uw onderneming. Houd de mensen een kritische spiegel voor door het stellen van vragen. Wees niet te snel tevreden met het ant-

2.2 Inzicht in de realisatie van de commerciële prestaties Bij het indienen van een kredietaanvraag is het ook belangrijk dat u duidelijk maakt hoe uw onderneming de commerciële prestaties gaat waarmaken. In de praktijk blijkt dat ondernemingen daar vaak weinig inzicht in geven. Dit is ook mede een reden waarom een bank een groot aantal kredietaanvragen afwijst. Maak duidelijk waarom een dienst of product een gat in de markt is en onderbouw dit door bijvoorbeeld een marktonderzoek. Besteed in uw kredietaanvraag onder het kopje ‘commerciële prestaties’ minimaal aandacht aan de volgende zaken: maak duidelijk waarom het product of de dienst kansrijk is; toon aan hoe uw onderneming de concurrent verslaat;

6

Houd het management een kritische spiegel voor! woord. Veel plannen zijn namelijk nog onvoldoende doordacht, waardoor er dus meer onderzoek nodig is. Maak duidelijk waarom het product of de dienst kansrijk is Als uw onderneming een kredietaanvraag indient, wil de bank graag weten waarom datgene waarmee uw onderneming bezig is, kansrijk is. Banken vinden het daarbij belangrijk dat u een betrouwbaar marktonderzoek overlegt waaruit dit blijkt. De bank wil weten welk gat in de


Uitvoeren van een marktonderzoek Het uitvoeren van een marktonderzoek kan trouwens op diverse manieren. De onderneming waarvoor u werkzaam bent, kan zelf klanten en aandeelhouders vragen wat zij van de dienst of het product vinden. Gaat de introductie van een nieuwe dienst of product gepaard met forse risico’s, laat dan een professioneel bureau het marktonderzoek uitvoeren. Een andere mogelijkheid is studenten van het hoger of middelbaar beroepsonderwijs te vragen een marktonderzoek uit te voeren in het kader van een studieopdracht. Tegen relatief lage kosten krijgt u een schat aan informatie, waarmee u de business case of de kredietaanvraag kan onderbouwen. Wilt u meer lezen over marktonderzoeken? Raadpleeg dan allesovermarktonderzoek.nl. Toon aan hoe uw onderneming de concurrent verslaat U moet ook antwoord geven op de vraag waarom u denkt dat uw onderneming het beter doet dan de concurrent. Daarbij komen ook vragen aan de orde waarom u een stuk marktaandeel van uw concurrent kunt afsnoepen. Hoe ziet uw concurrentieanalyse eruit? Waarin onderscheidt u zich daadwerkelijk van andere ondernemingen en organisaties? Introduceert u een volledig nieuw product, dan is de vraag aan de orde hoe uw onderneming een voorsprong denkt te houden op de concurrent. De bank wil dus weten hoe het met de innovatiekracht van uw onderneming staat. Veel bedrijven onderschatten de concurrentie en banken weten dat. Soms staan er concurrenten uit onverwachte hoek op. Daarnaast zijn er concurrenten met een

behoorlijke slagkracht die het uw onderneming knap lastig kunnen maken, doordat ze tegen lagere prijzen dezelfde kwaliteit leveren. Google daarom altijd een uurtje als u een nieuwe dienst of product op de markt wilt brengen. U zult ontdekken dat er vaak al veel soortgelijke initiatieven zijn. Vraag bij uw brancheorganisatie rapporten op over ontwikkelingen in de branche waarin u werkzaam bent. Daarnaast kunt u op de websites van de diverse banken ook een schat aan informatie vinden over de branche waarin uw onderneming werkzaam is. Gebruik de informatie uit deze rapporten in uw kredietaanvraag of onderbouwing van de business case. Geef aan hoe uw onderneming zijn product of dienst verkoopt Als uw onderneming een product maakt of een dienst levert, moet u het ook nog aan de man brengen. De bank wil graag weten hoe u dit gaat doen. Hoe bereikt u potentiële klanten, maar nog belangrijker hoe zorgt u ervoor dat het ook tot een transactie komt? Kijkers zijn tenslotte nog geen kopers. Vragen die u daarbij moet beantwoorden, gaan over de marketing- en verkoopstrategie van uw onderneming en de kosten die daarmee gepaard gaan. Uw onderneming zal er niet aan ontkomen om kosten te maken om klanten te verleiden tot een bezoek aan uw onderneming of de website. Misschien werkt uw onderneming met vertegenwoordigers en zullen zij extra tijd moeten besteden aan het bezoeken van klanten. Geef ook aan wat u gaat doen als de verkopen in het begin tegenvallen. U zult begrijpen dat een goed marketing- en salesplan hierbij onontbeerlijk is. Ook hierbij geldt dat u goed in kaart moet brengen wat de ontwikkelingen in uw branche zijn en hoe u daar rekening mee houdt.

2.3 Het onderbouwen van de financiële gegevens Bij de onderbouwing van de financiële gegevens zal de directie of het managementteam vaak terugvallen op u. Zorg er

Solvabiliteit berekenen bij een investering Uw onderneming besluit te investeren in een nieuw pand. Het investeringsbedrag dat hiermee gemoeid gaat, is e 500.000; deze investering wil de onderneming volledig financieren. U dient een financieringsaanvraag in. De verkorte balans voor investering van uw onderneming is als volgt:

Materiële vaste activa Gebouwen Machines Overige inventaris Vlottende activa Voorraden Debiteuren Totaal

g

0 50.000 10.000 40.000 400.000 500.000

Eigen vermogen

g

18.000 182.000

Aandelenkapitaal Overige reserves Schulden op korte termijn Crediteuren Bank

100.000 200.000

Totaal

500.000

De solvabiliteit is dan als volgt te berekenen: aandelenkapitaal + overige reserves delen door het balanstotaal en dit vermenigvuldigen met 100% ofwel e 18.000 + e 182.000 : e 500.000 x 100% = 40%. Na kredietverstrekking ziet de balans er als volgt uit:

Materiële vaste activa Gebouwen Machines Overige inventaris

Vlottende activa Voorraden Debiteuren Totaal

g

500.000 50.000 10.000

40.000 400.000 1.000.000

Eigen vermogen Aandelenkapitaal Overige reserves Schulden op lange termijn Hypotheek Schulden op korte termijn Crediteuren Bank Totaal

g

18 000 182.000 500 000 100 000 200 000 1.000.000

De solvabiliteit bedraagt nu e 18.000 + e 182.000 : e 1.000.000 x 100% = 20%. De investering in een gebouw zorgt er dus voor dat de solvabiliteit daalt van 40% naar 20%. Dit heeft uiteindelijk ook gevolgen voor de rente die u moet betalen.

daarbij voor dat u zich zoveel mogelijk laat voeden door de mensen in uw onderneming om de gegevens te onderbouwen. Uw rol is belangrijk omdat u zorg draagt voor consistentie tussen de gegevens uit de verschillende onderdelen in de financieringsaanvraag of de business case. Uw rol is ook duidelijk als het gaat om de inschatting van de kosten die nodig zijn om de onderneming draaiende te houden. Deze kosten worden vaak veel te laag ingeschat, dus een beetje pessimisme kan geen kwaad.

In onderstaand lijstje treft u veel voorkomende kosten aan, waarmee u bij het opstellen van een financieel plaatje rekening moet houden: onder huisvestingskosten vallen ook de kosten voor energie, onderhoud, schoonmaak, inboedel- en opstalverzekeringen; onder verkoopkosten vallen ook de kosten voor representatie, advertenties, etentjes en bezoek aan beurzen en denk ook aan de afboekingen dubieuze debiteuren;


7

Benodigde gegevens bij een kredietaanvraag Lever alle benodigde gegevens goed en zo volledig mogelijk aan bij de bank. Dit zijn onder meer: kopieën van legitimatiebewijzen; een kopie van de inschrijving bij de Kamer van Koophandel; recentste aangifte inkomsten- of vennootschapsbelasting;

onder personeelskosten vallen naast de kosten voor lonen en salarissen ook de kosten voor pensioen, opleiding en verzekeringen voor arbeidsongeschiktheid en vergeet ook de managementvergoedingen niet; onder autokosten vallen de kosten voor onderhoud en benzine, wegenbelasting, verzekeringen, parkeer- en tolgelden; onder kantoorkosten vallen kosten voor telefoon, internet, computer, kantoorbenodigdheden, porti, abonnementen en contributies;

De bank heeft vooral interesse in uw kasstroomoverzicht onder algemene kosten vallen kosten voor het voeren van de administratie, verzekeringen (ondernemingsschade, aansprakelijkheid), adviezen en specifieke brancheheffingen. Het kasstroom genererend vermogen van uw onderneming Heeft u de omzet en de kosten goed in kaart gebracht, dan kunt u het financiële plaatje invullen. Daarbij is de bank vooral geïnteresseerd in het kasstroom genererend vermogen van uw onderneming. Banken letten bij het beoordelen van de financieringsaanvraag vooral op de kasstromen. De kasstroom geeft de bank antwoord op de vraag in hoeverre de onderneming in staat is om aan al haar verplich-

8

de definitieve jaarrekeningen van de afgelopen twee jaar; statuten ingeval uw onderneming een bv is; VOF-contract ingeval uw onderneming een VOF is. De verdere benodigde bescheiden vindt u in bijlage 3.

tingen te voldoen. De praktijk leert dat er onvoldoende aandacht is voor het kasstroomoverzicht. Vaak wordt er geen rekening gehouden met belastingbetalingen en termijnen waarop debiteuren en crediteuren daadwerkelijk betalen of betaald moeten worden. Maar een goed onderbouwd kasstroomoverzicht vergroot de kans op honorering van de kredietaanvraag aanzienlijk. Een winst-en-verliesrekening vinden banken veel minder relevant. Voeg een winst-enverliesrekening eventueel toe als bijlage bij de financieringsaanvraag. Banken hebben een hekel aan Excel spreadsheets, omdat daar met enige regelmaat behoorlijk veel fouten in voorkomen. Reden waarom banken liever hebben dat u gebruikmaakt van een softwareprogramma, zoals: Visionplanner (visionplanner.nl); FinForce (finforce.nl); prognosesoftware van digitale professionals (www.financieelondernemen.nl); Finan (finan.nl). Een operationele en een investeringsbegroting Als uw onderneming investeringen doet, heeft u naast werkkapitaal om de dagelijkse activiteiten van de onderneming te financieren, meestal ook extra geld nodig voor de investering. Daarbij gaat het vaak om investeringen in vervoermiddelen, machines, ondernemingsruimten enzovoorts. Maak in dat geval van het kasstroomoverzicht een operationele begroting en een investeringsbegroting. Het operationele kasstroomoverzicht geeft dan vervolgens aan welk bedrag beschikbaar is voor aflossingen en rentebetalin-


gen. Door een splitsing aan te brengen tussen de kredietbehoefte op lange en korte termijn vergroot u het inzicht in de mogelijkheden om aan de betalingsverplichtingen te blijven voldoen. De balans voor en na de kredietverstrekking Maak altijd een balans voor en na de kredietverstrekking op. Door kredietverstrekking veranderen de balansverhoudingen en daarmee ook de financiële weerbaarheid van de onderneming. Een belangrijk cijfer dat de financiële weerbaarheid van uw onderneming weergeeft, is de solvabiliteit. De solvabiliteit geeft aan voor hoeveel procent het balanstotaal uit eigen vermogen bestaat. Door het opnemen van een balans voor en na de kredietverstrekking laat u zien wat de gevolgen zijn van investeringen. Voeg beide balansen toe bij een kredietaanvraag, zie het kader op pagina 7.

2.4 Scenarioplanning Een belangrijk aandachtspunt is ook het doorrekenen van scenario’s. Maak duide-

Reken zo veel mogelijke scenario’s door! lijk wat er gebeurt als de onderneming te maken krijgt met een veel grotere groei dan voorzien. Reken door wat dit betekent voor de kasstromen en de eventuele extra financieringsbehoefte. Veel bedrijven gaan namelijk kapot doordat ze onvoldoende geanticipeerd hebben op mogelijke groei. Ook moet u de vraag beantwoorden wat er gebeurt als de omzet die geprognosticeerd is niet wordt gehaald of als de aanloopkosten hoger zijn dan voorzien. Maak dan ook duidelijk wat de gevolgen zijn voor de kasstroom. Het opstellen van een negatief scenario is niet hetzelfde als het berekenen van de break-even omzet. Het laten zien van uw financiële kwetsbaarheid vergroot het vertrouwen van de bank en daarmee ook de kans op een financiering.

3 Hoe werkt de bank? Op het moment dat uw kredietaanvraag ter beoordeling bij de bank ligt, vraagt u zich natuurlijk af wat zij ermee gaat doen en met wie u te maken krijgt. Dit hoofdstuk maakt duidelijk hoe u kunt bijdragen om het vertrouwen van de bank te winnen. De bank is verder verplicht zich aan allerlei weten regelgeving te houden. Zij heeft een zorgplicht en besteedt ook aandacht aan nieuwe ethische opvattingen. U zult daar terdege rekening mee moeten houden. Ook krijgt u in de toekomst te maken met Standard Business Reporting (SBR). Banken vervullen een belangrijke rol in de samenleving. Zonder banken zou het een stuk lastiger zijn om de economie draaiende te houden. Tegelijkertijd is de rol van de bank in het kredietverstrekkingproces relatief simpel. De rol van de bank beperkt zich tot het spelen van een bemiddelende rol tussen degenen die (tijdelijk) geld over hebben en degenen die (tijdelijk) geld nodig hebben. De bank verdient geld doordat ze aan degenen die geld nodig hebben een hogere rente vragen dan dat ze betalen aan degenen die geld over hebben. Daarnaast biedt de bank allerlei diensten aan, zoals het mogelijk maken van betalingsverkeer inclusief een betaalrekening en betaalpassen. Ook hier vraagt de bank een vergoeding voor. Zonder banken zou het afhandelen van leningen en betalingen een stuk lastiger en kostbaarder zijn.

zijn spaargeld. U herinnert zich vast nog wel de boze reacties van spaarders toen ‘Icesave’ en ‘DSB’ niet meer in staat waren om hun spaarders terug te betalen.

3.1 De rol van banken in het kredietverstrekkingproces

Het gaat om vertrouwen Maar primair gaat bankieren over vertrouwen. Een belangrijke voorwaarde om te financieren is dus het woord vertrouwen. Als u de bank niet vertrouwt, is de kans dat u krediet krijgt niet zo groot en dat geldt andersom natuurlijk nog des te meer. Banken hebben veel moeite met mensen die zeggen dat de banken geen geld meer willen uitlenen, of dat de bank niet zo moeilijk moet doen en gewoon geld moet uitlenen. De bank laat zich niet dwingen en moet een eigen afweging maken in het kredietproces. Als u daar begrip voor heeft, wordt het al een stuk eenvoudiger om elkaar over en weer vertrouwen te geven. Natuurlijk mag u van de bank verwachten dat zij de plannen van uw onderneming serieus beoordeelt en ook het vertrouwen geeft.

Dat banken voorzichtig zijn bij het verstrekken van krediet is, vanuit het oogpunt van de spaarder, logisch. De spaarder wil nu eenmaal graag dat het geld dat hij aan de bank heeft toevertrouwd ook voor hem beschikbaar blijft. De spaarder wil niet dat de bank gaat ‘stunten’ met

Black box Het kredietproces bij de bank is voor veel mensen een ‘black box’. Onduidelijk is wat er bij de bank gebeurt als u een kredietaanvraag indient. Ook de criteria die gelden voor het al dan niet afwijzen van een kredietaanvraag lijken vaak onduide-

lijk. Om enige duidelijkheid te geven is het goed om te beseffen dat de bank een zogenoemd frontoffice en backoffice kent. De frontoffice bestaat uit accountmanagers en relatiebeheerders die kredieten en leningen ‘verkopen’. Bij de backoffice beoordelen en bewaken de mensen de kredietwaardigheid van uw onderneming. De medewerkers van de frontoffice zijn verantwoordelijk voor het onderhouden van de relatie met de klant. Als alles goed verloopt, zult u niet veel contact hebben met de medewerkers van de backoffice. Maar als u niet meer voldoet aan uw aflossingsverplichtingen of continu een overstand heeft op uw rekening-courantkrediet dan krijgt u wel te maken met deze backoffice. Daarbij moet u er rekening mee houden dat deze medewerkers vaak minder flexibel zijn dan de medewerkers uit de front-

Bouw een goede relatie op met de frontoffice van de bank office. Reden om een goede relatie op te bouwen met de frontofficemedewerker en hem goed op de hoogte te houden van de ontwikkelingen binnen uw onderneming. Wel of geen accountmanager Of u wel of geen accountmanager krijgt, hangt vaak af van de hoogte van de financiering die u bij een bank heeft lopen. Bij kredieten tot g 250.000 heeft u in de meeste gevallen geen vaste accountmanager en bij kredieten boven de g 1.000.000 bijna altijd wel. Voor bedragen die hier tussen liggen, hangt het van de bank af. De ene bank heeft een beleid dat u bij een kredietbedrag boven de


9

Een vast aanspreekpunt bij toekomstig succes Klaas Geluk heeft een softwareprogramma ontwikkeld, waarmee consumenten altijd kunnen vaststellen of zij een product ergens anders goedkoper kunnen aanschaffen. Hij heeft dit softwareprogramma getest met vrienden en kennissen en die zijn er erg tevreden over. Om het softwareprogramma goed te kunnen laten draaien, moet Klaas investeren in het ontwikkelen van een website en het aanschaffen van een server. De kosten die

g 250.000 al een accountmanager krijgt, bij de andere bank krijgt u deze pas als u meer dan g 750.000 aan krediet krijgt. Informeer daarom altijd vooraf of u met een vaste accountmanager te maken krijgt of met een team van kredietbehandelaars. In het laatste geval heeft u geen vast aanspreekpunt bij de bank. Maar ook de toekomstige groei van de onderneming is bepalend voor de vraag of u wel of niet een vaste accountma-

Toekomstige groei van de onderneming speelt een rol nager krijgt. Banken plegen graag een voorinvestering in de vorm van het toewijzen van een accountmanager als zij denken dat een ondernemer wel eens heel succesvol zou kunnen worden.

3.2 Wet- en regelgeving Banken hebben met een groot aantal regels te maken voordat zij uw onderneming als klant mogen accepteren. De belangrijkste voorwaarde is dat banken verplicht zijn om te onderzoeken of uw onderneming zich mogelijk bezighoudt met malafide praktijken. Reden waarom banken altijd een zogenoemd customer due diligence-onderzoek (CDD-onderzoek) uitvoeren. De bank zal dus onder-

10

hiermee gepaard gaan, bedragen ongeveer e 75.000. De bankmedewerker die Klaas spreekt, is meteen enthousiast over het idee van Klaas en hij schat in dat als de onderneming van Klaas succesvol wordt hij in de toekomst nog wel vaker een beroep zal moeten doen op de bank. Reden voor de bank om Klaas direct een vast aanspreekpunt te geven, die Klaas verder gaat ondersteunen bij het realiseren van zijn plannen.

zoeken of de directie goed bekend staat, of er geen strafblad is, hoe het staat met de betalingsmoraal en of de onderneming al eens in betalingsmoeilijkheden is geweest waarvoor ‘anderen’ hebben opgedraaid. Hetzij door surseance, hetzij door faillissement. Daarnaast zal de bank de zakelijke plannen toetsen aan het beleid dat de bank hanteert ten aanzien van bepaalde branches. Banken zijn niet snel geneigd branches of ondernemingen te financieren waar een groot risico aanwezig is dat er gelden worden witgewassen of die van overheidswege worden gedoogd (denk aan de coffeeshop). Ook hier geldt: de ondernemer doet er goed aan om vooraf aan de bank te vragen of er ook bepaalde branches zijn die men (liever) niet financiert. Dit doet de bank om te voorkomen dat ze bij witwaspraktijken zijn betrokken. Het voorkomen van witwassen Als uw onderneming eenmaal cliënt is bij de bank, moet de bank continu opletten of u zich niet alsnog met activiteiten bezighoudt die mogelijk kunnen duiden op het witwassen van gelden. Vermoedt de bank dat hiervan sprake is, dan moet de bank hiervan melding doen bij het Meldpunt ongebruikelijke transacties, officieel FIU-Nederland (fiunederland.nl). Ook als het gaat om een voorgenomen transactie die (nog) niet is uitgevoerd. De bankier mag, volgens de wet, zijn cliënt niet van een dergelijke melding op de hoogte brengen. Daarnaast heeft de bank op grond van


nationale en internationale wetgeving en afspraken nog te maken met een groot aantal andere regels bij kredietverstrekking, zoals: zorgplicht; overkreditering; nieuwe ethische opvattingen. Zorgplicht Banken hebben een zorgplicht. Banken moeten erop letten dat de ondernemer begrijpt waar hij mee bezig is als hij een krediet aanvraagt bij de bank. De bank moet onderzoeken of de directie van een onderneming begrijpt wat de impact van de lening is die zij wil aangaan. Maak hiervoor de vaardigheden van de directie inzichtelijk, zie hoofdstuk 2. Dit vergemakkelijkt het verantwoordingsproces van de bankier met betrekking tot de zorgplicht. Daarnaast is uw eigen inzicht natuurlijk ook een goede graadmeter. Overkreditering Overkreditering houdt in dat de bankier er verantwoordelijk voor is dat de onderneming niet te veel krediet verstrekt

Bij twijfel krijgt u minder gemakkelijk krediet verstrekt krijgt waardoor deze uiteindelijk niet aan zijn betalingsverplichtingen kan voldoen. Banken zullen inderdaad minder gemakkelijk krediet verstrekken als ze twijfelen aan de haalbaarheid van de business case of de financieringsaanvraag. Banken wegen daarbij ook mee hoe bepaalde consumenten of business to business-markten zich ontwikkelen. Dat kan betekenen dat uw onderneming ondanks de goed onderbouwde plannen toch geen krediet krijgt. De bank kan namelijk vinden dat ze al te veel risico loopt in een bepaalde markt, waardoor het niet verantwoord is u ook nog eens krediet te verstrekken. Aangezien de ene bank de andere niet is, is het altijd verstandig om bij meerdere banken een kredietaanvraag in te dienen.

Aanvraag indienen bij een andere bank dan de huisbankier Lezer en Schrijver bv is een succesvolle onderneming in de boekenbranche. Uit markten brancheonderzoek weet men inmiddels dat consumenten veel belang hechten aan de omgeving waar zij een boek aanschaffen. Daarnaast stellen consumenten het op prijs om schrijvers te kunnen ontmoeten onder het genot van een kopje koffie of thee. Lezer en Schrijver bv heeft daarom zijn oog laten vallen op een klein kasteeltje in de binnenstad

om deze plannen te kunnen realiseren. Lezer en Schrijver bv dient bij haar huisbankier een goed onderbouwde financieringsaanvraag in, waaruit blijkt dat het concept dat zij voorstaan zeker haalbaar is. Maar de huisbankier heeft de afgelopen drie jaar de nodige faillissementen meegemaakt in de boekenbranche en geeft aan dat ze momenteel te veel risico lopen in de boekenbranche en de financieringsaanvraag daarom niet in behandeling kunnen

nemen. Na overleg met een externe kredietadviseur besluit Lezer en Schrijver bv de aanvraag in te dienen bij een andere bank. Deze bank heeft nauwelijks financieringen uitstaan in de boekenbranche en bovendien goede ervaring met het financieren van concepten waarbij beleving een grote rol speelt. Bij deze bank krijgt Lezer en Schrijver bv uiteindelijk de benodigde financiering om haar plannen te kunnen verwezenlijken.

Nieuwe ethische opvattingen Banken zijn ook verplicht om steeds meer aandacht te besteden aan onderwerpen als duurzaamheid, maatschappelijk verantwoord ondernemen, corruptie, mensenrechten en kinderarbeid. Daarvoor zijn richtlijnen opgesteld. Voor uw onderneming betekent dit dat de plannen die u indient, moeten voldoen aan de nieuwe ethische opvattingen van de bank. Voldoen ze niet, dan zal de bank de financieringsaanvraag afwijzen. Zaken waar de bank extra kritisch naar zal kijken zijn: Zaken doen met derdewereldlanden. De bank zal bij het beoordelen van de financieringsaanvraag meewegen of er sprake is van kinderarbeid of uitbuiting van mensen. Daarnaast zijn er landen waarmee überhaupt geen zaken mogen worden gedaan op grond van internationale verdragen. Investeringen die impact hebben op het milieu. De bank zal beoordelen of een eventuele investering duurzaam is. Gaat het om investeringen in vastgoed, dan zal de bank ook meewegen of er geen alternatieven zijn, zeker als er in het gebied waar uw onderneming werkzaam is, veel leegstand is. Als de bank uw financieringsaanvraag in behandeling neemt, zal de bank het plan op hoofdlijnen doornemen. Hoe lager de gevraagde financiering, hoe minder tijd de bank neemt om de plannen te beoordelen. Neem daarom in de financieringsaanvraag een samenvatting op waaruit blijkt wat de levensvatbaarheid van de

plannen is. Het is goed om te weten dat banken veel financieringsaanvragen afwijzen, omdat ze niet compleet of te opportunistisch zijn. Besef dat de bank honderden kredietverzoeken per maand ontvangt. Om de beschikbare tijd voor het afhandelen van een kredietaanvraag efficiënt en effectief te gebruiken, zal de accountmanager direct een schifting maken om te besluiten of hij een kredietaanvraag wel of niet verder in behandeling neemt.

komt bij dat de bank op grond van statistische informatie weet dat een bepaald percentage van de kleine ondernemers het niet redt. De kosten van het eventuele verlies die hiermee gepaard gaan, wegen niet op tegen de extra kosten die de bank moet maken als ze alle kleine kredietaanvragen uitvoerig moet behandelen. De bank zou dan veel meer mensen moeten aannemen, zonder dat dit tot extra opbrengsten leidt.

3.3 De beoordeling van de directie en het managementteam Als de accountmanager de financieringsaanvraag heeft gelezen, zal hij mogelijk vragen om extra informatie bij uw onderneming. Maar bedenk wel: hoe lager de kredietomvang, hoe minder tijd de accountmanager heeft. Bij grote ondernemingen is dat anders omdat u daar vaak met een vaste accountmanager te maken heeft die meer tijd heeft. In dat geval willen de banken de directie of de ondernemer ook vaak een keer persoonlijk spreken, voordat zij uw kredietaanvraag verder gaan behandelen. Maar bij kleinere kredietaanvragen komt het met enige regelmaat voor dat de bank de kredietaanvraag direct afhandelt zonder persoonlijk contact. Misschien vindt u het vreemd dat de bank geen persoonlijk gesprek heeft met de ondernemer, maar de bank loopt bij kleine kredietbedragen nu eenmaal een lager risico dan bij grote bedragen. Daar

Belangrijk is een goede betalingsmoraliteit De betalingsmoraliteit van uw onderneming De bank vindt het belangrijk dat de directie van de onderneming die de financieringsaanvraag doet, een goede betalingsmoraliteit bezit. Zoals gezegd, vindt de bank het namelijk erg belangrijk dat de directie van een onderneming zich tot het uiterste inspant om aan alle betalingsverplichtingen te voldoen. De bank weet dat er een groep mensen is die bij het ontstaan van problemen direct verwacht dat de bank wel zal bijspringen. Daarnaast is er een groep mensen die eventuele problemen categorisch ontkent en door blijft gaan alsof er niets aan de hand is. Waar de bank helemaal niet mee te maken wil hebben, is de groep mensen die vindt dat de bank zelf maar moet


11

zien hoe ze het uitstaande krediet binnenkrijgt als er problemen zijn. Deze mensen voelen zich uiteindelijk niet verantwoordelijkheid voor de lening die aan hen is verstrekt. Banken meten betalingsmoraliteit ook af aan de ouderdom van de schulden van een onderneming. Heeft een onderneming schulden die ouder zijn dan negentig dagen en is daar geen aannemelijke verklaring voor, dan zal de bank vraagtekens zetten bij de betalingsmoraliteit.

Bij kredieten tot g 1.000.000 – dit betreft een indicatie en kan bij sommige banken lager liggen – bepaalt de computer grotendeels of de bank wel of geen financiering verstrekt. Dit wordt ook wel program landing genoemd. De invloed van de accountmanager op de uiteindelijke beslissing van de computer is nagenoeg nihil. Alleen de ingevoerde gegevens beïnvloeden de uitkomst. Ga daarom bij een eventuele afwijzing na of de informatie wel juist is geïnterpreteerd.

De computer in Als de bank de directie of het managementteam heeft beoordeeld en ook het idee heeft dat de beschreven plannen realistisch zijn, worden de gegevens die u heeft aangeleverd in het computersys-

SBR De komende jaren neemt de kans op het fout interpreteren van gegevens trouwens behoorlijk af doordat de banken overstappen op Standard Business Reporting (SBR). SBR is een exclusieve aanlevermethode voor een aantal verplichte rapportages. In het dossier nummer 4 van september 2011 is SBR uitgebreid aan de orde gekomen. Uitgelegd is wat SBR is, welke consequenties dit heeft voor uw onderneming en met welke aandachtspunten u rekening moet houden. Doel van SBR is er voor te zorgen dat u financiële gegevens en gegevens die hier nauw mee samenhangen, op een vaste standaardmanier aanlevert bij organisaties als de Belastingdienst, de Kamer van Koophandel, het Centraal Bureau voor de Statistiek en de bank: de zogenoemde uitvragende partijen. Door aan ieder getal een uniek kenmerk mee te geven, is voor een uitvragende partij altijd duidelijk waar het getal voor staat. Kortom aan het kenmerk dat aan het getal is meegegeven, kan de uitvragende partij zien of het getal bijvoorbeeld staat voor een investering of voor een uitgave aan onderhoud. De komende jaren zullen ondernemers steeds vaker verplicht worden om gegevens in SBR aan te leveren. Vanaf 1 januari 2013 is iedere ondernemer verplicht om zijn aangifte VPB en IB aan te leveren in SBR-formaat. Daarnaast zullen banken eisen dat ondernemers hun cijfers in SBR aanleveren. Bespreek daarom met uw accountant en softwareleverancier in hoeverre zij klaar zijn voor het aanleveren van gegevens in SBR. U heeft nu nog tijd om zonodig maatregelen te nemen.

Uitkomst rating bepaalt of u wel of geen krediet krijgt teem van de bank ingevoerd. Op basis van deze gegevens berekent het computersysteem de rating, zie hoofdstuk 4. De uitkomst van deze rating bepaalt in nagenoeg alle gevallen of de bank wel of niet krediet verstrekt. Afhankelijk van de normen die de bank hanteert, bespreekt de kredietcommissie van de bank de kredietaanvraag nog. Het gaat daarbij om factoren als de omvang van het krediet, het risicoprofiel van de onderneming en de branche waarin de onderneming actief is. Kredietcommissie De kredietcommissie bestaat bijna altijd uit een directielid van de bank, het hoofd van de afdeling bedrijven, een kredietbeoordelaar en een of meerdere medewerkers werkzaam op de afdeling kredietverstrekking. Zij bespreken op basis van de uitkomsten van de rating en de door de accountmanager aangeleverde informatie de financieringsaanvraag. Op basis van de uitkomsten van dit gesprek besluiten zij om het gevraagde krediet al dan niet in zijn geheel toe te kennen.

12


Digitale aanvragen Dit betekent dat u in de toekomst alleen maar digitale kredietaanvragen kunt indienen. Ook voor de kredietbewaking zullen banken gebruikmaken van SBR. Groot voordeel van digitale aanlevering in SBR is dat banken veel sneller een besluit kunnen nemen over een financieringsaanvraag. Maar zolang uw aanvraag nog handmatig wordt verwerkt, is het slim om samen met de accountmanager van de bank na te gaan welke gegevens zijn ingevoerd. Onderzoeken wijzen uit dat bij 60% van de financieringsaanvragen de banken fouten maken. Daarbij komt het natuurlijk ook voor dat een foute invoer leidt tot honorering van een financieringsaanvraag, terwijl dat niet had gemoeten.

Vraag door als u een 'nee' krijgt en stel u kwetsbaar op Computer zegt nee Misschien hoort u met enige regelmaat dat de accountmanager van de bank aangeeft dat de financiering niet kan plaatsvinden, omdat de computer van de bank aangeeft dat financiering niet mogelijk is. Maar de praktijk leert ook dat bankiers dit een veilig antwoord vinden. Vaak is de werkelijke reden niet de uitkomst die de computer geeft, maar het feit dat de bankier twijfelt aan de kwaliteiten van de directie of de haalbaarheid van de plannen. Dit kan natuurlijk al snel tot allerlei discussies leiden en dus zoekt de bankier een reden waar weinig discussie over mogelijk is en dat is het veilige antwoord: de computer zegt nee! Vraag daarom altijd door als u als antwoord krijgt dat de computer ‘nee’ zegt. Stel u daarbij kwetsbaar op en zeg dat u het niet erg vindt als de bank twijfelt aan uw ondernemerschap of uw plannen. Op deze manier krijgt u misschien toch de mogelijkheid om uw plannen zodanig vorm te geven dat u alsnog een ‘ja’ krijgt.

4 De rating Behoort uw onderneming tot diegenen waarvan de bank de kredietaanvraag positief beoordeelt, dan gaat de bank over tot de volgende stap. Bij deze stap stelt de bank een rating vast. Dit is een belangrijke procedure, die grote gevolgen heeft voor uw onderneming tijdens de loop van de kredietaanvraag. Maar u hoeft niet machteloos toe te kijken, u kunt hier (grote) invloed op uitoefenen. In dit hoofdstuk ziet u met welke factoren u dit kunt doen en hoe u dit moet aanpakken. De bank moet voor elke onderneming een rating vaststellen. Een rating bepaalt hoe groot de kans is dat de onderneming het komende jaar gedurende drie aaneengesloten maanden niet aan haar verplichtingen kan voldoen en welk verlies de bank lijdt als de onderneming definitief niet aan haar verplichtingen kan voldoen.

4.1 Berekening van de gegevens De rating wordt uitgedrukt in de volgende formule: EL = PD * LGD * EAD. PD = de Probability of Default, ofwel: de kans op default. Hoe groot is de kans dat uw onderneming binnen negentig dagen de verplichtingen niet nakomt? EAD = de Exposure at Default, ofwel: het verlies veroorzaakt door default. Dit is het totale bedrag dat de bank zou kunnen verliezen bij default. LGD = de Loss Given Default, ofwel: het werkelijke verlies veroorzaakt door default. Dit heet ook wel de verliesratio en geeft het percentage weer van de exposure die verloren gaat bij default. EL = Expected Loss, ofwel: het te verwachten verlies binnen een jaar bij het aangaan van een krediet. Statistische gegevens bepalen zoveel mogelijk de berekening van deze gegevens. Als de bankmedewerker de gegevens van uw onderneming in de computer heeft ingevoerd, berekent de computer op basis van een groot aantal – histo-

rische – gegevens de rating. De uitkomst van de rating bepaalt vervolgens of een onderneming wel of geen krediet krijgt. De rating bepaalt ook tegen welke voorwaarden de bank de kredietrelatie met de onderneming voortzet. De werking van deze formule ziet u in het kader op een eenvoudige wijze uitgelegd. De computer maakt dus – sterk vereenvoudigd – voorgaande berekening als u een financiering heeft of een financieringsaanvraag indient. Dit gebeurt elk jaar opnieuw. De computer gebruikt hiervoor rekenregels die gebaseerd zijn op statistische rating algoritmes. Bereken van tevoren zelf de Loss Given Default als uw onderneming een financiering nodig heeft. Dit vergroot het inzicht in het bedrag dat uw onderneming financiers schuldig blijft als aflossen niet meer lukt.

Het risico op default De bepaling van het risico op default speelt een belangrijke rol bij het vaststellen van een rating. Hoe groter het risico op default, hoe kleiner de kans dat een onderneming aan haar verplichtingen kan voldoen en dit verlaagt de kans op krediet aanzienlijk. Maar het risico op default bepaalt uiteindelijk ook welke vergoeding de onderneming aan de bank moet betalen. Bepalend voor het risico op default zijn kwantitatieve en kwalitatieve factoren. Het figuur in het kader op pagina 14 geeft schematisch weer hoe deze informatie uiteindelijk tot een rating leidt. Uit het figuur in het kader kunt u afleiden dat de onderneming zelf een belangrijke rol speelt bij het aanleveren van informatie. Daarnaast kan de bank gebruikmaken van gegevens van andere aanbieders, zoals economische bureaus van een ondernemingstak en het Centraal Bureau voor de Statistiek. Kwalitatieve en kwantitatieve factoren De bank maakt voor het bepalen van de ratings dus gebruik van kwalitatieve en kwantitatieve factoren. In figuur 2 in het kader op pagina 14 ziet u wat het aandeel van de kwantitatieve gegevens is bij het vaststellen van de rating.

Vereenvoudigde berekening van de rating Stel, uw bedrijf heeft in de jaren 2006 tot en met 2010 een gemiddelde winst gemaakt van e 300.000 met een solvabiliteit van 35%. De bank berekent nu dat de kans dat u niet aan uw aflossingsverplichtingen kan voldoen lager ligt dan 2% en geeft u daarvoor de rating BB. In 2011 heeft u een verlies geleden van e 500.000; de solvabiliteit is verslechterd

tot 22%. De bank berekent nu dat de kans dat u niet aan uw aflossingsverplichtingen kan voldoen gestegen is tot 6%. U krijgt nu een rating van CC. Als gevolg hiervan zal de bank met u in gesprek gaan om te bezien of u extra zekerheden kunt stellen of welke maatregelen u nog meer kunt nemen om de kans op default te beperken.


13

U ziet dat het erg belangrijk is dat de financiële overzichten die uw onderneming inlevert bij de bank zorgvuldig zijn samengesteld. Hoe meer inzicht de onderneming de bank geeft in de opbouw van haar financiële overzichten, hoe nauwkeuriger de berekening voor de bepaling van het risico op default en de kredietvergoeding die de onderneming aan de bank moet betalen. Verder ziet u ook dat niet alle financiële kengetallen even zwaar meewegen. De activastructuur van een onderneming is voor de bank een belangrijke aanwijzing of de onderneming in de toekomst wel of niet in de problemen komt. Besef dat elke bank eigen wegingsfactoren gebruikt. Als u de cijfers via SBR aanlevert, weet u sowieso dat u de juiste informatie aan de bank geeft. In bijlage 3 treft u een overzicht aan van de relevantste informatie die u moet aanleveren. Debiteuren met een machtspositie Nu zijn er ondernemingen die te maken hebben met afnemers die een machtspositie hebben waardoor u weinig invloed heeft op de betalingstermijn; denk aan overheden of beursgenoteerde ondernemingen. In veel gevallen hanteren deze afnemers een standaardbetalingstermijn van negentig dagen of meer. Als uw onderneming deze afnemer als klant heeft, kunt u met de bank overeenkomen dat de rating van deze grote afnemer meegewogen wordt bij de beoordeling van uw onderneming. Voordeel hiervan is dat u mogelijk betere financieringsvoorwaarden krijgt. Overigens kunt u de bank ook vragen gebruik te maken van de rating van een grote toeleverancier. De bank zelf komt vaak niet met dit soort suggesties. Dat heeft alles te maken met het feit dat de bank vaak onvoldoende tijd heeft om kennis te nemen van de kwaliteit van de debiteurenportefeuille van uw onderneming. Het is dus verstandig om bij een kredietaanvraag of bij het continueren van krediet een lijst toe te voegen van de grootste afnemers en toeleveranciers, alsmede het bedrag waarvoor zij jaarlijks bij u afnemen of toeleveren.

14


Behalve kwantitatieve informatie bepaalt ook kwalitatieve informatie de uitkomst van een rating. In figuur 3 ziet u welke gegevens de bank hierbij meeweegt. Accountingbeleid Uit deze figuur kunt u afleiden dat de bank ook niet-financiële informatie meeweegt zoals beschreven in hoofdstuk 2. Als het gaat om het accountingbeleid van de onderneming weegt de bank vooral mee in hoeverre begrotingen afwijken van de werkelijk gerealiseerde resultaten. Ook weegt de bank mee in hoeverre de organisatie leert van het verleden. Met andere woorden hoe minder groot het verschil is tussen begroting en werkelijkheid, hoe beter de bank uw accountingbeleid zal beoordelen. Blijkt er elke keer een fors verschil te zitten tussen begroting en werkelijkheid en verandert dit in de loop van de jaren ook niet, dan zal de bank dit als minder positief beoordelen.

4.2 Wat weegt het zwaarst? Banken laten niet alle gegevens even zwaar meewegen bij de bepaling van een rating. De totale schuldenlast is wel een belangrijke factor bij het bepalen van de rating. Daarnaast letten banken in toenemende mate op de ontwikkeling van liquiditeit en rentabiliteit bij een onderneming. De rechtsvorm van een onderneming speelt ook een belangrijke rol. In sommige gevallen kan de rechtsvorm het verschil uitmaken tussen een ja en een nee op de financieringsaanvraag. Overleg bij de start van uw onderneming met uw bank welke rechtsvorm de voorkeur heeft. Natuurlijk is het daarbij ook goed om de overwegingen van een fiscaal adviseur mee te nemen. Het oprichten van een bv is vandaag de dag overigens relatief eenvoudig, nu u geen verklaring van geen bezwaar meer nodig heeft. Vraag rustig bij uw bank naar de rating die zij heeft gehanteerd voor uw onderneming. Als u daarbij ook nog aangeeft dat u graag van de bank wilt weten op welke wijze uw onderneming de rating kan beïnvloeden, vindt u zeker een luisterend oor bij de bank.

Hetzelfde belang Banken hebben er namelijk alle belang bij dat zij aan een onderneming de juiste rating toekennen. Een slechtere rating levert de banken weliswaar een hogere kredietvergoeding op, maar de rating bepaalt ook hoeveel geld de bank zelf aan eigen vermogen moet aanhouden; hoe beter de rating hoe meer geld de bank

U en de bank willen hetzelfde: een goede rating kan uitlenen, zie hoofdstuk 5. Een betere rating van uw onderneming levert de bank en uw onderneming meer winst op dan een slechtere rating. Daarnaast kan de bank meer geld uitlenen aan andere bedrijven als u een goede rating heeft. Met andere woorden: uw onderneming en de bank hebben hetzelfde belang, namelijk een zo goed mogelijke rating. Toch komt het in de praktijk vaak voor dat bankier en ondernemer elkaar slecht begrijpen. Dat heeft alles te maken met het feit dat de betrokkenen binnen de onderneming vaak al een heel denkproces

achter de rug hebben als zij een financieringsaanvraag indienen. Maar voor de bank begint het denkproces dan pas. Daarnaast dienen bedrijven natuurlijk altijd aanvragen in met de gedachte dat het gaat lukken, terwijl banken natuurlijk vooral kijken naar de kans dat het niet lukt. In de praktijk leidt dit tot veel begripsverwarring. Verschillende ratingmodellen Elke bank hanteert een ander ratingmodel. Daardoor kan elke bank ook tot een andere beoordeling van een financieringsaanvraag komen. De oorzaak hiervan is dat elke bank verschillende statistische informatie hanteert. Het feit dat de ene bank de kredietaanvraag van uw onderneming niet honoreert, wil nog niet zeggen dat een andere bank tot dezelfde conclusie komt. Voor de rente die u moet betalen, geldt hetzelfde. Het kan best zo zijn dat uw onderneming bij een andere bank een lagere rente betaalt, omdat deze andere statistische informatie hanteert. Vraag daarom bij meerdere banken een (tussentijdse) offerte op en maak een goede vergelijking tussen hetgeen de diverse banken aanbieden. Het verschil in statistische informatie heeft alles te maken met het feit dat iedere bank zijn eigen historische informatie opbouwt.


15

5 De ratingklassen Het zal, ook voor mensen die niet uit de financiële wereld komen, niet meer zo’n onbekend begrip zijn nu er de laatste tijd steeds meer in het nieuws over wordt gesproken: de triple A-status van landen. Dit is de hoogste ratingklasse die er is en betekent dat de kans op betalingsproblemen zeer klein is. Maar niet alleen landen, ook ondernemingen worden in ratingklassen ingedeeld. De triple A-status is de hoogste klasse die er bestaat. Dit loopt naar beneden tot aan de D-status. Nadat de bank een rating voor uw onderneming heeft vastgesteld, deelt zij u ook in een bepaalde ratingklasse in. De mogelijke consequenties van deze indeling vindt u in dit hoofdstuk. Als er een rating voor uw onderneming is berekend, deelt de bank uw onderneming in een bepaalde ratingklasse in. In een ratingklasse zitten ondernemingen waarvan de berekening van de rating tot ongeveer dezelfde uitkomsten leidt. De wijze waarop de banken de diverse ratingklassen hebben ingedeeld, verschilt per bank. Iedere bank heeft ook nog eens een eigen methode voor de aanduiding van een bepaalde ratingklasse. Vergelijken tussen banken is dus lastig. Maar met het opvragen van een offerte bij meerdere banken kunt u al wel iets te weten komen over de verschillen die banken hanteren.

5.1 Classificering De bekendste rating is, zoals gezegd, de triple A-status. Ondernemingen die in deze ratingklasse vallen, hebben een erg goede rating. Dat betekent dus dat de kans op betalingsproblemen bij deze ondernemingen zeer klein is. Maar het betekent ook dat deze ondernemingen een veel lagere rente betalen dan ondernemingen met een slechte rating. De categorie met een slechte rating heeft vaak een classificering met een cijfer C of

16

D. De banken stellen de ratings zelf vast of onafhankelijke ratingbureaus, zie hoofdstuk 6. De bekendste ratingbureaus zijn Moody’s, Standard & Poor en Fitch. Overigens maken leasemaatschappijen, kredietverzekeringsmaatschappijen, creditcardmaatschappijen en financieringsmaatschappijen ook gebruik van ratings. Referentiegroepen Het continu beoordelen van de juiste indeling van ondernemingen in een

Ratingklassesysteem In de tabel ziet u een voorbeeld van een ratingklassesysteem, zoals een ratingbureau die hanteert. Rating

% kans op default

Aaa Aa A Baa Ba B Caa

0,001 0,01 - 0,06 0,10 - 0,30 0,46 - 1,31 2,31 - 5,38 7,62 - 13,22 17,86 - 36,43


bepaalde ratingklasse is een tijdrovende en kostbare aangelegenheid voor de bank. Om deze reden is het toegestaan dat banken gelijksoortige ondernemingen qua kredietomvang indelen in dezelfde ratingklasse. Stel, een bank heeft 1.000 ondernemers met een financiering van g 25.000. De bank mag voor deze groep ondernemers (de referentiegroep) een gezamenlijke rating bepalen. Zolang de individuele ondernemer met een financiering van g 25.000 voldoet aan de ratingcriteria van de groep veranderen de voorwaarden voor de financiering niet. Zijn er in de referentiegroep ontwikkelingen die leiden tot een slechtere rating, dan kan de individuele ondernemer te maken krijgen met aanscherping van de leningsvoorwaarden. Ook al is er voor de individuele ondernemer niet zo heel veel veranderd. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de assurantietussenpersonen die vanaf 1 januari 2013 te maken krijgen met een provisieverbod. Banken zullen als gevolg hiervan het totale ratingmodel voor de assurantietussenpersonen aanpassen. Gaat het om een financieringsaanvraag tot ongeveer g 100.000, vraag dan altijd na in welke referentiegroep de bank u heeft geplaatst. Een onjuiste referentiegroep kan uw onderneming het nodige geld kosten. Een goede rating leidt tot een lagere rente De rente die de onderneming aan de bank moet betalen, is een stuk lager als er sprake is van een goede rating. In figuur 1 op pagina 17 wordt dit schematisch uitgelegd. Een slechte rating leidt tot een veel hogere opslag voor kapitaalkosten en verwachte verliezen en dus een hogere rente. Een goede rating daarentegen leidt tot een lagere rente. Het heeft dus wel degelijk zin om te onder-

handelen over de rating die de bank hanteert, want die bepaalt in grote mate de hoogte van de rente die u moet betalen. Dat komt omdat de bank bij een onderneming met een goede rating tegen veel aantrekkelijker voorwaarden aan geld kan komen dan bij een onderneming met een slechte rating. Als uw onderneming samen met de bank aan verbetering van de rating werkt, levert dat voor beide partijen de nodige winst op. Ga dus met de bank in gesprek en kijk welke mogelijkheden er zijn.

Het geven van zekerheden Maar ook het geven van zekerheden zorgt ervoor dat u minder rente hoeft te betalen. Zekerheden zorgen er tenslotte voor dat de bank met minder verlies blijft zitten als uw onderneming niet aan haar aflossingsverplichtingen kan voldoen. Een voorbeeld hiervan ziet u in het kader. Onderhandel hierover met uw bank. Onderhandelen over de hoogte van afsluitprovisie levert veel minder op dan onderhandelen over zekerheden en de manier waarop u uw rating kunt verbeteren.

Daarnaast kunt u de rating ook positief beïnvloeden door uw plannen bijvoorbeeld op te splitsen. Zeker bij grote investeringen kan dit zinvol zijn. Hierdoor lopen u en de bank minder risico. Ook de inbreng van eigen middelen beïnvloedt uw rating op een positieve manier. Inbreng van eigen middelen kan trouwens ook gebeuren door het verstrekken van een hypotheek op de overwaarde van een huis. Dit is vooral van toepassing voor de dga van de onderneming.

Minder verlies voor bank door het bieden van zekerheden Uw onderneming heeft op 1 januari 2010 bij de bank een bedrag van e 400.000 geleend. U moet maandelijks e 4.000 aflossen en het rentepercentage dat aan de bank verschuldigd is, bedraagt 8%. Als zekerheid is een machine met een aanschafwaarde van e 500.000 gegeven. Op 1 juli 2011 blijkt dat uw onderneming niet meer in staat is om aan de aflossingsverplichtingen te voldoen. Begin januari 2012 besluit uw onderneming – al dan niet in goed overleg met de bank – de ondernemingsactiviteiten te staken. De Probability of Default (PD) bepaalt hoe groot de kans is dat de onderneming vanaf 1 juli 2011 daadwerkelijk niet meer aan haar verplichtingen kan voldoen. Tot en met 1 juli 2011 heeft de onderneming in totaal 18 keer een bedrag van

e 4.000 afgelost, in totaal heeft uw onderneming dus een bedrag van e 72.000 afgelost. De restschuld is dus e 328.000. Daar-

naast heeft de onderneming vanaf 1 juli 2011 ook geen rente meer betaald over de restschuld. Uw onderneming is de bank tot 1 januari 2012 een bedrag van e 13.120 verschuldigd, zijnde een halfjaar achterstallige rente van 8% over e 328.000 (het rekenvoorbeeld is met enkelvoudige interest berekend). Daarnaast mist de bank het komende jaar een bedrag van e 26.240 aan renteopbrengsten, zijnde 8% van e 328.000. De Exposure at Default is dan als volgt: Nog niet afgelost: e 328.000 Renteperiode 1 juli 2011e 13.120 31 december 2011 Rente komend jaar 2012 e 26.240 Totaal e 367.360

Nu heeft uw onderneming aan de bank ook een machine met een aanschafwaarde van e 500.000 als zekerheid gegeven. De bank weet deze machine in nauwe samenwerking met uw onderneming te verkopen voor e 300.000. De Loss Given Default is in dit geval e 200.000, namelijk: e 500.000 - e 300.000 = e 200.000.

Afboeken De Expected Loss voor de bank is in dit geval uiteindelijk e 367.360 - e 300.000 = e 67.360. Met andere woorden: de bank moet uiteindelijk een bedrag van e 67.360 definitief afboeken doordat uw onderneming niet meer in staat is om aan haar verplichtingen te voldoen. Door het bieden van zekerheden is het verlies beperkt gebleven.


17

5.2 Het rentepercentage en zekerheden Als banken geld aan u uitlenen, zullen ze het eerst zelf moeten inkopen. De makkelijkste manier voor de bank om aan geld te komen, is gebruik te maken van het spaargeld dat spaarders aan de bank hebben toevertrouwd. Daarnaast leent de bank geld op de kapitaalmarkt, er zijn namelijk veel ondernemingen die gedurende langere tijd geld beschikbaar hebben. Denk bijvoorbeeld aan levensverzekeraars. Maar banken lenen elkaar ook onderling geld uit en zij kunnen ook geld lenen bij de Europese Cen-

Risicoprofiel en looptijd zijn belangrijk voor rente trale Bank. De rente die de bank moet vergoeden aan spaarders en andere geldverstrekkers bepaalt de inkooprente. U heeft hier geen zicht op. De hoogte van de inkooprente is voor een buitenstaander lastig te bepalen. Maar het risicoprofiel en de looptijd van de lening zijn belangrijke indicatoren voor het berekenen van het percentage dat u aan de bank moet vergoeden.

Andere bankkosten Bij de bank betaalt uw onderneming ook voor de volgende zaken: afsluitprovisie voor het afsluiten of verhogen van een financiering (eenmalig); omzetprovisie: een percentage of promillage van de totale kasstroom op een rekening-courant (meestal per kwartaal); transactiekosten bestaande uit een vast bedrag per uitgaande betaling; kredietprovisie: een percentage of promillage van het hoogste of gemiddelde rekening-courantkrediet dat u heeft gebruikt (meestal per kwartaal); kosten bankpassen (jaarlijkse kosten voor gebruik betaalpassen en creditcards); kosten voor het toezenden van rekeningafschriften (meestal per kwartaal); kosten pin- en chipbetalingen, meestal een bedrag per transactie; kosten automatische incasso als u als ondernemer zelf bedragen automatisch incasseert bij uw klanten. De wijze waarop de banken deze kosten in rekening brengen, verschilt per bank. De praktijk leert dat het zeker zin heeft om te onderhandelen over de terugkerende kosten. Wat leveren zekerheden op? Zekerheden zijn voor een bank belangrijk, omdat ze dan weet dat ze een deel van het uitgeleende geld terugkrijgt als u

Verwachte opbrengstwaarden zekerheden In onderstaand kader ziet u de verwachte opbrengstwaarden die banken rekenen als een onderneming zekerheden verschaft. Soort onderpand

Verwachte opbrengstwaarde in %

Kasgeld Uitstaande vorderingen Voorraden Inventaris Woonhuis Ondernemingsgebouwen Obligaties Aandelen Kredietgarantie

100 60 tot 95 10 tot 50 0 tot 80 60 tot 80 40 tot 70 70 tot 90 40 tot 70 0 tot 10

18


niet aan uw aflossingsverplichtingen kunt voldoen. Dit verlies is in de ratingformule aangeduid als Expected Loss. Zekerheden die uw onderneming kan verschaffen, betreffen het geven van een hypotheek op onroerend zaken, het verpanden van ondernemingsmiddelen, goederen, vorderingen, aandelen of obligaties. Maar uw onderneming kan ook een kredietgarantie geven. Daarnaast kan de directie een persoonlijke waarborg verstrekken. In een aantal gevallen is de overheid bereid om borg te staan, daarover leest u meer in hoofdstuk 8. De bank krijgt natuurlijk lang niet altijd de werkelijke waarde terug van hetgeen

U kunt als zekerheid ook een kredietgarantie geven de onderneming als zekerheid heeft gegeven. Banken kennen daarom aan zekerheden een lagere waarde toe dan de onderneming doet, zie het kader. Zoals u uit deze tabel in het kader kunt afleiden, rekent de bank soms met een fors lagere opbrengstwaarde dan als uw onderneming zelf de zaken zou verkopen. Persoonlijke waarborg Om er voor te zorgen dat ondernemers meewerken bij een eventuele verkoop, vraagt de bank aan directieleden of ondernemers een persoonlijke waarborg. Directieleden en ondernemers hebben nogal eens moeite met het geven van een persoonlijke waarborg. Maar banken zien het geven van een persoonlijke waarborg ook als teken dat de onderneming zelf in haar ondernemingsplannen gelooft. Daarnaast moet u bedenken dat – mocht de onderneming niet aan haar aflossingsverplichtingen kunnen voldoen en de onderneming werkt samen met de bank mee om het verlies zo veel mogelijk te beperken – de bank mogelijk ook coulant is bij het aanspreken op uw persoonlijke waarborg.

6 Wat u moet weten over Basel De bank waar u krediet van krijgt, kan niet willekeurig de voorwaarden voor dit krediet bepalen. Zij is gebonden aan afspraken, die zijn neergelegd in het Basel II-akkoord. In dit hoofdstuk komt aan de orde welke mogelijkheden de banken hebben om op verschillende manieren de risico’s die ze lopen, vast te stellen. Dit is weer van belang bij het bepalen van het rentepercentage bij het uitlenen van geld. En hier heeft u mee te maken bij het aanvragen van een krediet. Het Basel II-akkoord regelt het solvabiliteitstoezicht op banken met als doel te voorkomen dat banken in financiële problemen raken. De internationale toezichthouders – verenigd in het Basel Committee on Banking Supervision – zijn verantwoordelijk voor naleving van dit kapitaalakkoord. Het Basel II-akkoord volgt het zogenoemde Basel I-akkoord op, dat – populair gezegd – inhield dat een bank voor iedere euro die werd uitgeleend g 0,08 aan eigen vermogen moest aanhouden bij De Nederlandsche Bank (DNB) c.q. de Europese Centrale Bank. Het Basel IIakkoord bracht enerzijds een aantal verfijningen aan en anderzijds werden een aantal strengere criteria opgevoerd. Doel hiervan was het creëren van een kapitaalmarkt die meer aansluit bij de huidige economische omstandigheden.

6.1 Basel II-akkoord Toen in 1992 Barings failliet dreigde te gaan als gevolg van speculaties van een van zijn werknemers (Nick Leeson) werden onderhandelingen gestart om te komen tot een verdere aanscherping van dit Basel I-akkoord. In het Basel IIakkoord is zodoende veel meer rekening gehouden met de diverse risico’s die ban-

ken lopen. Inmiddels is gebleken dat ook onder het Basel II-akkoord banken in financiële problemen kunnen komen, denk aan de kredietcrisis uit 2008. Raamwerk van het akkoord Het Basel II-akkoord is gebaseerd op drie pijlers zoals weergegeven in figuur 1 in het kader op pagina 20. Voor de relatie tussen de ondernemer en de bank geldt dat vooral pijler 1 van belang is. Aan de hand hiervan kan dan ook het verschil tussen Basel I en Basel II inzichtelijk worden gemaakt. Het verschil tussen Basel I en Basel II is het beste weer te geven met formules. De formules en de benodigde verklaringen staan in het kader. Verschillende benaderingen Voor de relatie tussen uw onderneming en de bankier ligt de focus op het kredietrisico, zie ook hoofdstuk 4. Hierbij zijn twee benaderingen mogelijk: de standaardbenadering; de Internal Ratings Based (IRB-)benadering onderverdeeld naar: de Foundation IRB-benadering; de Advanced IRB-benadering. Bij de standaardbenadering onderscheidt de bank verschillende categorieën vorderingen en bezittingen bij een klant. De

bank of financier vraagt vervolgens bij de diverse ratingbureaus de individuele rating op van een klant en bepaalt op basis hiervan het risicopercentage dat men bij de klant in rekening brengt voor het risico op default. Het opstellen en onderhouden van een model voor een rating is een kostbare aangelegenheid. Reden waarom vooral kleinere banken kiezen voor de standaardbenadering. Dit houdt in dat de bank bij externe ratingbureaus opvraagt hoe zij het risico dat uw bedrijf niet aan zijn aflossingsverplichtingen kan voldoen, inschat. Op basis van die inschattingen bepaalt de bank vervolgens welk risicopercentage zij bij u in rekening brengt, op basis van het risico op default. Banken die de zogenoemde standaardbenadering hanteren, zullen gemiddeld genomen wat minder

Bij de relatie met de bank ligt de focus op kredietrisico risico nemen dan banken die kiezen voor de zogenoemde Advanced IRB-benadering. De drie grootste banken in Nederland hanteren allemaal de Advanced IRBbenadering. Voor de andere banken geldt dat de hoofddirecties van deze banken op basis van een kosten-batenanalyse zullen bepalen voor welke benadering men kiest. Zes categorieën vorderingen De IRB-benadering kent in totaal zes categorieën vorderingen, te weten: vorderingen op de overheid,


19

banken, grote bedrijven, retail, projectfinanciering en risicodragend vermogen. Bij de Foundation IRB-benadering maakt de bank voor bepaling van het kredietrisico vervolgens alleen een inschatting van de kans op de default per categorie vordering. Bij de Advanced IRB-benadering maakt de bank zelf inschattingen van alle factoren die een rating beïnvloeden. Advanced IRB-benadering De Advanced IRB-benadering wordt het meest toegepast in Nederland bij het verstrekken van krediet aan het mkb. Deze benadering leidt er toe dat elke bank zijn eigen inschattingen maakt. De wijze waarop men tot een afweging komt, is een van de best bewaarde geheimen binnen een bank. De wijze waarop men de factoren weegt, bepaalt ook de uniciteit van een bank. Hoe verfijnder de technieken zijn, hoe beter de bank kan inspelen op wensen van de klant en de markt.

20

Solvabiliteitsbeslag De wijze waarop de bank omgaat met de bepaling van het kredietrisico en daaruit afgeleid de gehanteerde rating, bepaalt ook weer de hoeveelheid eigen vermogen die de bank als kapitaalbuffer moet hanteren. In figuur 2 in het kader op pagina 21 is de relatie weergegeven tussen de gehanteerde rating en het solvabiliteitsbeslag (ofwel hoeveel eigen vermogen de bank zelf moet aanhouden), dat de banken onder de diverse benaderingen moeten hanteren. Uit deze figuur kunt u afleiden dat banken die kiezen voor de IRB-benadering voor het merendeel van de klanten te maken krijgen met een lager kapitaalbeslag. Aan de andere kant geldt dat deze banken voor klanten met een substantieel hoger kredietrisico te maken krijgen met een veel hoger kapitaalbeslag dan de banken die kiezen voor een standaardbenadering. Hoger of lager kapitaalbeslag Voor het toepassen van de IRB-benadering hebben banken toestemming nodig van de toezichthouder. In Nederland geldt dat de


meeste grote banken gekozen hebben voor de IRB-benadering. Maar kleine banken passen de standaardbenadering toe, omdat zij niet in staat zijn om op bedrijfseconomisch verantwoorde wijze de IRB-benadering toe te passen. Tegelijkertijd maakt deze figuur duidelijk dat het zinvol is voor de ondernemer om met de bank het kapitaalbeslag dat de bank voor de betreffende ondernemer moet aanhouden, te bespreken. Banken willen tenslotte het liefst ondernemingen financieren die een laag kapitaalbeslag hebben. Uit de figuur kunt u eveneens afleiden dat banken onder Basel II met een lager kapitaalbeslag worden geconfronteerd dan onder Basel I. Dit houdt in dat de banken in principe meer ruimte hebben om te ondernemen en te handelen met geld. Dat banken nu minder krediet verstrekken dan voorheen heeft niet alleen te maken met de slechtere ratings die banken voorzien voor bedrijven, maar evenzeer met het feit dat het erg lastig is om geld uit de kapitaalmarkt te verkrijgen.

In Nederland zijn alle banken verplicht om zich te houden aan de voorschriften van het Baselcomité. De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten houden toezicht op de wijze waarop de banken in Nederland deze weten regelgeving naleven. Basel III De afgelopen jaren is er hard gewerkt aan nieuwe afspraken tussen banken. Deze afspraken komen in het Basel III-akkoord en de komende jaren zullen banken deze nieuwe regels moeten implementeren. Voor uw onderneming kan dit betekenen dat u met nieuwe of strengere voorwaarden te maken krijgt als u krediet aanvraagt of een herfinanciering nodig heeft. Houd u er vooral rekening mee dat banken strengere solvabiliteitseisen aan uw onderneming zullen stellen. De verwachting is dat de Basel III-afspraken in 20162017 worden geïmplementeerd.

6.2 Invloed Basel II-akkoord op andere gebieden De afspraken die in het Basel II-akkoord zijn gemaakt, hebben een grotere invloedsfeer dan die tussen uw onderneming en de bank. Het heeft ook invloed op de relatie tussen uw onderneming en: de kredietverzekeraar: deze zal in veel gevallen ook een rating voor uw onderneming maken, waarbij men het kredietrisico als uitgangspunt neemt; leveranciers: als leveranciers u op krediet leveren, zullen ze een inschatting maken van het kredietrisico dat uw onderneming loopt;

Formules voor Basel I en Basel II Onder Basel I hanteerden de banken de volgende formule voor de bepaling van het kapitaalbeslag: Garantievermogen (Tier 1 en Tier 2)

X 100%: dit moet groter of gelijk aan Totaal risicogewogen 8% zijn activa Tier 1 = het aandelenkapitaal, algemene reserves, agioreserve, de reserve koersverschillen en het fonds voor algemene bankrisico’s van de bank. Tier 2 = herwaarderingsreserves, andere reserves en achtergestelde leningen met een minimumlooptijd van vijf jaar van de bank. Risicogewogen activa = het totaal van de individuele activa van de bank vermenigvuldigd met een bijbehorend risicopercentage. Onder Basel II geldt de volgende formule: Garantievermogen (Tier 1 en Tier 2) Krediet-, markten operationeel risico

klanten: als uw onderneming op rekening aan klanten levert, is het belangrijk dat u ook een inschatting maakt van de kredietrisico’s die uw klanten lopen; imago: een laag kredietrisico straalt ook af op het imago van uw onderneming. Uw onderneming kan makkelijker zaken doen omdat u betrouwbaar bent;

Kredietrisico = het risico dat een bank loopt doordat een debiteur zijn schuld niet kan betalen, doordat hij failliet is of doordat hij niet voldoende liquiditeit heeft om de schuld te betalen, zie hoofdstuk 4. Marktrisico = het risico dat een bank loopt door koersveranderingen van posities. Een bank kan een positie krijgen doordat deze financiële producten heeft gekocht en de tegenpartij die producten niet direct overneemt of koopt. Andersom is ook mogelijk als de bank alvast financiële producten heeft verkocht die de tegenpartij niet direct overdraagt of verkoopt. Denkt u hierbij bijvoorbeeld aan securitisaties van bijvoorbeeld hypotheken. Securitisatie is de overdracht, door een bank of onderneming, van bezittingen aan een speciaal daarvoor opgerichte onderneming (in het jargon: een special purpose vehicle). Operationele risico’s = de risico’s op verliezen die voortkomen uit falende of onjuiste interne processen, mensen en systemen of uit externe gebeurtenissen.

interne focus: houd bij het opmaken van de tussentijdse en jaarcijfers ook rekening met het kredietrisico dat u loopt en bespreek dit ook intern; niet-bancaire financieringen: als u gebruikmaakt van alternatieve financieringsbronnen houden deze geldverstrekkers eveneens rekening met het kredietrisico dat u loopt, zie hoofdstuk 7.


21

7 Alternatieve financiering Behoort uw onderneming tot diegenen waarvan de bank de kredietaanvraag negatief beoordeelt, dan hoeft dat nog niet einde oefening te zijn. Als de bank het risico te groot vindt, kunt u aan de slag gaan om dit risico te verkleinen. In dit hoofdstuk komen deze mogelijkheden aan de orde. Ook kunt u eens gaan praten met participatiemaatschappijen of andere investeerders over een krediet. Dit zijn prima alternatieven voor een bank. Het kan natuurlijk gebeuren dat de bank niet alles kan of wil financieren, omdat ze het risico te groot vindt, de plannen te ambitieus of wegens gebrek aan zekerheden. U kunt dan in de eerste plaats op zoek gaan naar alternatieven die uw kredietbehoefte verminderen. Daarna kunt u alsnog opnieuw een kredietaanvraag bij de bank doen. Bovendien zijn er voor de bank ook nog goede alternatieven te vinden.

del. De ondernemer betaalt voor het gebruik een vaste vergoeding. De leasemaatschappij draait op voor de onderhoudskosten van het bedrijfsmiddel. Na afloop van de leaseovereenkomst heeft uw onderneming soms de mogelijkheid om het bedrijfsmiddel tegen een, eventueel vooraf, overeengekomen prijs te kopen. Deze vorm van leasing zetten ondernemers vaak in om betere balansverhoudingen te realiseren doordat ze geen investering doen.

7.1 Kredietbehoefte verminderen Om uw kredietbehoefte te verminderen, zijn er diverse mogelijkheden zoals: leasing; leverancierskrediet; optimaal voorraadbeheer; factoring.

U kunt op diverse manieren uw kredietbehoefte verminderen

Leasing Leasing zorgt er voor dat uw onderneming minder behoefte heeft aan krediet. Bij leasing spreekt u af dat u tegen een vooraf overeengekomen bedrag gebruik mag maken van een bedrijfsmiddel Er zijn twee mogelijkheden als het om leasen gaat: operational lease en financial lease.

Voordelen van operational lease zijn: uw onderneming kan aanschaffingen doen zonder grote investeringen; u profiteert van mogelijke belastingvoordelen, omdat u minder winstbelasting hoeft te betalen. Nadelen van operational lease zijn: u bent vaak duurder uit dan bij bancair krediet; u bent geen eigenaar van het bedrijfsmiddel dat u least, dus u kunt uw bedrijfsmiddel niet verkopen als u het niet meer nodig heeft en u profiteert niet van een eventuele winst bij verkoop.

Operational lease Bij operational lease blijft de leasemaatschappij eigenaar van het bedrijfsmid-

22


Financial lease Wil uw onderneming van meet af aan toch mede-eigenaar zijn van het bedrijfsmiddel dat zij wil aanschaffen, kies dan voor financial lease. Bij financial lease is de leasemaatschappij juridisch eigenaar van het bedrijfsmiddel en is uw onderneming economisch eigenaar. Na afloop van de leaseovereenkomst kan uw onderneming het bedrijfsmiddel voor een symbolisch bedrag (g 1) overnemen van de leasemaatschappij. De ondernemer betaalt aan de leasemaatschappij een vaste annuïteit. Andere kosten komen voor rekening van uw onderneming. Gebruik financial lease voor de aanschaf van bedrijfsmiddelen waarvan de economische levensduur langer is dan de afschrijvingstermijn. Voordeel van financial lease is: uw onderneming krijgt meestal een 100% financiering voor het bedrijfsmiddel dat u wilt aanschaffen, terwijl banken vaak maar 70% tot 90% van de aanschafwaarde financieren. Nadeel van financial lease is: het heeft een negatief gevolg voor de solvabiliteit van de onderneming. Leverancierskrediet Voor de financiering van uw voorraden kan uw onderneming gebruikmaken van de mogelijkheden van een leverancierskrediet. Uw onderneming mag dan de geleverde goederen en diensten op een later moment betalen dan de leveringsdatum. Hoeveel dagen uw onderneming leverancierskrediet krijgt, is sterk afhankelijk van de omloopsnelheid van de voorraad. De meeste leveranciers maken vaak wel een eigendomsvoorbehoud. De geleverde goederen blijven dus eigendom van de leverancier totdat u betaald heeft. Daarnaast hanteren veel leveranciers een kredietlimiet. In een aantal gevallen zal uw leverancier zijn risico’s weer herverzekeren bij een kredietverzekeraar.

Voordelen van leverancierskrediet zijn: u kunt goederen verkopen, voordat u de leverancier moet betalen; vrijwel gratis krediet. Nadeel van leverancierskrediet is: u bent vaak verplicht om bij een bepaalde leverancier uw inkopen te doen, waardoor u mogelijk hogere prijzen betaalt dan bij een concurrent. Optimaal voorraadbeheer Door optimaal voorraadbeheer toe te passen, zorgt u ervoor dat u alleen maar voorraden bij uw onderneming heeft liggen, die u bijna direct gebruikt of gaat gebruiken. Het voorraadrisico laat u in dit geval bij de leverancier van de goederen. Ondernemingen die weinig liquide middelen of bancair krediet hebben en met grote voorraadposities te maken hebben, passen optimaal voorraadbeheer vaak toe. Voordelen van optimaal voorraadbeheer : er gaat minder kapitaal in voorraden zitten; uw onderneming kan een betere balans laten zien. Nadeel van optimaal voorraadbeheer is: u moet vaak de nodige energie steken in het optimaal houden van uw voorraadposities wat de nodige logistieke consequenties met zich meebrengt.

Factoring kan u helpen bij groei van de onderneming

Factoring bij groei van de onderneming Stel, u heeft een groothandel die mobiele telefoons verkoopt. Op het moment dat u een factuur stuurt, duurt het gemiddeld dertig dagen voordat u het geld op de rekening heeft staan. Door uw scherpe handelsgeest weet u steeds meer klanten naar u toe te trekken. Maar omdat de bestaande klanten pas na dertig dagen betalen, kunt u niet eerder nieuwe telefoons kopen dan op het moment dat u het geld binnen heeft. De bank is name-

leveringen meer doen of diensten verrichten totdat is betaald. Zet factoring in als uw onderneming een lage liquiditeit heeft of als u te maken heeft met een groot aantal uitstaande vorderingen. Voordelen van factoring zijn: uw onderneming is zeker van een tijdige betaling van rekeningen; u bent beschermd tegen niet betalende klanten, als u binnen de leveringslimiet bent gebleven. Nadelen van factoring zijn: u betaalt kosten voor het gebruik van factoring; er ontstaan mogelijk negatieve effecten op de relatie met de klant. In de medische sector (tandartsen, fysiotherapeuten, orthodontisten) maakt men veelvuldig gebruik van factoring. Daarnaast hebben snelgroeiende ondernemingen eveneens baat bij factoring.

lijk niet bereid om uw voorraden te financieren, omdat zij mobiele telefoons een te risicovol product vindt. Door gebruik te gaan maken van factoring krijgt u direct na het versturen van een factuur het geld op uw rekening gestort, daarvan kunt u weer nieuwe mobiele telefoons kopen die u vervolgens weer direct kan verkopen. Op die manier helpt factoring u bij het realiseren van groei van uw onderneming.

investors of participatiemaatschappijen verstrekken. Uw onderneming verstrekt geen zekerheden voor deze lening. Door het ontbreken van zekerheden is het risico op verlies bij een mezzaninefinanciering veel hoger dan bij andere vormen van financiering. In de kredietvergoeding zit dan ook een forse risicopremie, die wel drie keer zo hoog kan zijn als die bij de bank. Degene die een mezzaninefinanciering verschaft, bepaalt meestal dat hij in geval van verkoop een vooraf afgesproken percentage van het aandelenkapitaal krijgt tegen een eveneens vooraf afgesproken prijs. Mezzaninefinancierin-

Mezzaninefinanciering zal steeds vaker voorkomen

7.2 Alternatieven voor de bank Factoring Bij factoring draagt u het beheer van uw debiteurenportefeuille over aan de factormaatschappij. De factormaatschappij zorgt in ieder geval voor de incasso van de debiteuren. Maar er zijn ook factormaatschappijen die zorg dragen voor de facturering. Zodra de factuur verzonden is of kort daarna, ontvangt uw onderneming het verkoopbedrag (onder aftrek van de factorvergoeding die meestal tussen de 0,5 en 2% ligt) op de bankrekening. Veel factormaatschappijen geven limieten af per debiteur. Is de limiet overschreden, dan mag u geen

Nadat u uw financiële positie heeft geoptimaliseerd door uw kredietbehoefte te verminderen, kunt u opnieuw een kredietaanvraag indienen bij de bank. Maar u kunt ook op zoek gaan naar alternatieven voor de bank. Echte alternatieven voor krediet zijn: mezzaninefinanciering; durfkapitaal en crowdfunding. Mezzaninefinanciering Een mezzaninefinanciering is een risicodragende lening, die banken, informal

gen komen in de toekomst steeds vaker voor, doordat banken steeds minder bereid zullen zijn alles te financieren en ondernemers toch graag hun plannen en ideeën gerealiseerd willen zien. Voordelen van mezzaninefinanciering zijn: uw onderneming heeft flexibele mogelijkheden tot terugbetaling; uw onderneming kan gewenste plannen toch realiseren. Nadelen van mezzaninefinanciering zijn: uw onderneming krijgt met hogere kosten te maken dan bij bancair krediet;


23

Mezzaninefinanciering voor een bv Uw onderneming ontwikkelt nieuwe methoden om warme lucht energiezuinig om te zetten in koele lucht. Hiermee is een bedrag van e 500.000 gemoeid. De bank heeft aangegeven geen financiering te willen verstrekken, omdat men het project te risicovol vindt. Uiteindelijk meldt zich iemand die gelooft in de ontwikkelingen waar uw onderneming mee bezig is. Hij is bereid een mezzaninefinanciering

het is een complexe manier van financieren met veel bijzondere voorwaarden; u moet uw onderneming wel in de vorm van een bv drijven. Durfkapitaal Durfkapitaal kunt u inzetten als uw onderneming een goed idee heeft en verwacht heel hard te groeien. Degenen die in uw onderneming investeren, zijn vaak ondernemers die in het verleden succesvol zijn geweest of participatiemaatschappijen. In ieder geval zijn er voldoende liquide middelen aanwezig.

Zet durfkapitaal in als u verwacht heel hard te groeien Voordelen van durfkapitaal zijn: uw onderneming krijgt een stevige kapitaalbasis; uw onderneming krijgt er potentiële knowhow bij van de kapitaalverschaffers. Nadelen van durfkapitaal zijn: uw onderneming kan te maken krijgen met een complexe aandeelhoudersstructuur; een durfkapitalist zal alleen willen instappen als u uw onderneming in de vorm van een besloten of naamloze vennootschap drijft; uw onderneming krijgt te maken met processen van gezamenlijke besluitvorming.

24

te verstrekken van e 500.000 waarbij hij een rente van 12% vraagt. Tevens wil hij over drie jaar 30% van de aandelen verwerven tegen een prijs die hij nu al in overleg met uw onderneming vaststelt. Als het project mislukt, heeft de mezzaninefinancier niets, lukt het project wel dan heeft hij tegen een relatief laag bedrag een aandeel in een nieuw bedrijf. En u kunt door met uw plannen.

Crowdfunding Bij crowdfunding financiert de crowd (dat zijn vaak mensen die op internet actief zijn) uw plannen. In eerste instantie werd het veel toegepast door ondernemers in de creatieve sector, nu volgen ook andere branches. Doordat relatief veel mensen een klein bedrag inleggen, is het risico behoorlijk gespreid, waardoor iedereen slechts een beperkt verlies lijdt als de plannen onverhoopt niet mochten lukken. Momenteel zijn drie partijen serieus bezig met crowdfunding: Kapitaalplaza.nl dat zich richt op crowdfunding voor grotere kredieten, waarbij investeerders vanaf g 50.000 inleggen. Symbid, dit richt zich op crowdfunding voor kleine bedrijven. Investeerders kunnen hier vanaf g 25 instappen. Geldvoorelkaar.nl heeft onlangs een vergunning gekregen van de Autoriteit Financiële Markten. Geldvoorelkaar.nl richt zich voornamelijk op ondernemingen met een financieringsbehoefte tot g 100.000. Geldvoorelkaar.nl en Symbid regelen ook de administratieve afhandeling tussen degene die het geld nodig heeft en de partijen die het geld willen uitlenen. Zij zorgen er voor dat de aflossingen op een juiste wijze worden verdeeld onder de partijen die het geld hebben uitgeleend. Voordelen van crowdfunding zijn: veel mensen zorgen door middel van kleine bedragen, dat de uiteindelijke financiering geregeld wordt; degenen die het geld uitlenen, lopen een relatief laag risico als het mis gaat; vaak zijn crowdfunders ook uw eerste klanten.


Nadelen van crowdfunding zijn: Het duurt vaak relatief lang voordat het benodigde financieringsbedrag bij elkaar gehaald is; als u niet terugbetaalt, loopt u het risico dat u er een hoop ‘vijanden’ bij heeft. Houd het werkkapitaal laag Vooral het verlagen van het werkkapitaal is een uitstekende manier om uw kredietbehoefte laag te houden. Denkt u hierbij aan: het zo laag mogelijk houden van uw voorraden. Voorraden leggen een behoorlijk beslag op de liquiditeit. Een hoge omloopsnelheid is een pre. Verkoop incourante voorraden of voorraden die u niet meer nodig heeft. Stimuleer debiteuren tot snelle betaling. Bied debiteuren een betalingskorting aan als ze binnen vijf of acht dagen betalen. Voer een actief incassobeleid op debiteuren die de overeengekomen betalingstermijn hebben overschreden. Stimulering van betaalgedrag kan plaatsvinden door de mogelijkheid van automatische incasso of een digitale acceptgiro aan te bieden. Keer geen of minder dividend uit, beperk de privéopnamen van de directie.

Werkkapitaal verlagen betekent minder kredietbehoefte Overleg over een eventuele aanpassing van de aflossingstermijnen. Vraag de directie geld of bezittingen die zij privé hebben, deels te verkopen en de opbrengstwaarden in de onderneming te storten. Sparen Gaat het uw onderneming voor de wind, stort overtollige liquiditeiten dan op een bedrijfsspaarrekening. Onderhandel wel met de bank over de hoogte van de spaarrente en de tussentijdse mogelijkheid om het geld op te nemen als het om grotere bedragen gaat of om een langere looptijd.

8 Houd uw krediet in de hand U denkt straks: mooi, het krediet is binnen, nu ben ik klaar. Dat is dus niet het geval. Elk jaar stelt de bank opnieuw een rating voor uw onderneming vast en dus moet u alert blijven op uw financieringsstructuur. Dit hoofdstuk laat zien welke maatregelen u hiervoor kunt nemen en

met het kort houden van de balans. Uw onderneming kan naar de bank gaan en vragen om een herziening van de rente op basis van een betere rating. De kans is groot dat de bank uw verzoek honoreert en u dus ook een lagere rente aanbiedt.

hoe u uw financieringssituatie onder controle kunt houden. Zijn de ontwikkelingen binnen uw onderneming positief, zowel financieel als economisch, dan kunt u zeker overwegen om opnieuw met de bank aan tafel te gaan zitten om voordeligere voorwaarden voor uw financiering te bewerkstelligen. Heeft uw onderneming een kredietovereenkomst met de bank afgesloten, blijf dan aandacht besteden aan het verbeteren van de financieringsstructuur van uw onderneming. Kredietverstrekking is namelijk een continu proces. De bank stelt tenslotte ieder jaar opnieuw een rating voor uw onderneming vast. Gouden balansregel Een belangrijke vuistregel voor het in de hand houden van uw krediet betreft de zogenoemde gouden balansregel. De gouden balansregel houdt in dat u investeringen financiert met lang vreemd vermogen, bijvoorbeeld een lening met een looptijd van vijf of tien jaar, en dat u de financiering van debiteuren en voorraden financiert met kort vreemd vermogen, bijvoorbeeld met rekening-courantkrediet of leverancierskrediet. Financier in geen geval investeringen met rekening-courantkrediet, want dan kunt u geen geld vrijmaken voor het voorfinancieren van debiteuren. Wil de bank de investering niet financieren, dan kunt u altijd nog terugvallen op operational lease waardoor u uw bedrijfsactiviteiten toch kunt voortzetten.

8.1 Houd uw balans kort Hoe vertaalt u bovenstaande nu naar uw onderneming? Om te beginnen moet u zorgen dat uw balans kort blijft. Dat houdt in dat u eraan werkt om zowel uw voorraden, debiteuren en crediteuren zo laag mogelijk te houden, zie het kader op pagina 26. Dat heeft een aantal voordelen: uw onderneming heeft minder behoefte aan werkkapitaal en dat scheelt weer rente; de solvabiliteit van uw onderneming stijgt en dat is gunstig voor uw rating; uw onderneming bespaart op kosten voor afschrijving door incourantheid of oninbare debiteuren. Stel dat uw onderneming bij het afsluiten van de kredietovereenkomst heeft afgesproken dat de solvabiliteit ten minste 33% moet zijn. Als de solvabiliteit onder de 33% zakt, moet u aan de bank een eenmalige boeterente van g 500 betalen. Bij de eerste balans in het kader had uw onderneming deze boeterente moeten betalen, bij de tweede balans is er niets aan de hand. Maar er is nog een voordeel voor uw onderneming als u actief aan de slag gaat

8.2 Let op de solvabiliteit Solvabiliteit is een belangrijk gegeven voor banken. In het algemeen geldt hoe lager de solvabiliteit, hoe slechter de kredietwaardigheid. De hoogte van de solvabiliteit heeft dan ook veel invloed op de rating. Om die reden nemen banken vaak in overeenkomsten op dat een daling van de solvabiliteit leidt tot aanpassing van de kredietvoorwaarden. Dit

Hoogte van solvabiliteit heeft veel invloed op de rating kan door meer zekerheden te eisen van uw onderneming, maar ook een hogere rente behoort tot de mogelijkheden. Daarnaast kunnen banken bij een daling van de solvabiliteit een boeterente in rekening brengen. De bank is tenslotte verplicht om bij een lagere solvabiliteit meer te reserveren dan bij een hogere solvabiliteit, zie hoofdstuk 5. Voor een deel vergoeden zij dit met de boeterente die zij aan u doorberekenen. Verbetert uw solvabiliteit aanzienlijk, maak dan een afspraak met de bank om door te spreken of u gunstigere financieringsvoorwaarden kunt krijgen.


25

Het kort houden van de balans Stel, uw onderneming is een groothandel. Uw crediteuren betaalt u na 45 dagen, uw debiteuren betalen u na 60 dagen. De omloopsnelheid van uw voorraad is eveneens 60 dagen. De omzet, inclusief omzetbelasting, bedraagt e 595.000, de inkoopwaarde is e 300.000, de overige kosten bedragen ongeveer e 150.000. De waarde van uw inventaris, stellages enzovoorts is e 20.000. De vereenvoudigde balans van uw onderneming ziet er dan op 31 december 2011 ongeveer als volgt uit: Debet

g

Inventaris Voorraden Debiteuren

20.000 50.000 99.000 169.000

Totaal

Credit Eigen vermogen Crediteuren Omzetbelasting Bank Totaal

g

50.000 44.625 3.500 70.875 169.000

Uw groothandel heeft e 70.875 aan bankkrediet nodig. Als het overeengekomen rentepercentage 8% is, dan zijn de jaarlijkse rentekosten e 5.670. De solvabiliteit van uw groothandel wordt in dit geval als volgt berekend: het eigen vermogen : het balanstotaal = e 50.000 : e 169.000 x 100% = 29%.

Actief aan de slag Stel nu dat uw onderneming werk gaat maken van het sneller incasseren van uw debiteuren en het verlagen van uw voorraden en tevens besluit de crediteuren sneller te betalen. Na een paar maanden blijkt dat de debiteuren na 30 dagen betalen, uw crediteuren betaalt u eveneens na 30 dagen en het gemiddeld aantal dagen dat de voorraad er ligt, is teruggebracht naar 45 dagen. Dat levert voor uw onderneming de volgende, vereenvoudigde balans op per 31 december 2011: Debet

g

Inventaris Voorraden Debiteuren

20.000 37.500 49.500 107.000

Totaal

Credit Eigen vermogen Crediteuren Omzetbelasting Bank Totaal

g

50.000 29.750 3.500 23.750 107.000

Verbeterde solvabiliteit Het bankkrediet dat u nodig heeft, is nu gedaald tot e 23.750 en daarmee ook uw rentelasten. U hoeft bij het overeengekomen rentepercentage van 8% nog maar e 1.900 aan rente te betalen. Dit levert u dus een jaarlijkse besparing op van e 3.770 bij een gelijkblijvende omzet. Daarnaast verbetert de solvabiliteit van uw onderneming eveneens, zij neemt toe tot: e 50.000 : e 107.000 x 100% = 47%. Hieruit blijkt dat uw onderneming veel geld kan verdienen door actief aan de slag te gaan met het kort houden van de balans. Het balanstotaal was namelijk eerst e 169.000 en is nu e 107.000.

26


Kies de juiste balansdatum Zoals gezegd, bepaalt de bank ieder jaar opnieuw de rating van uw onderneming. Daarbij speelt, zoals al vaker aangegeven, de solvabiliteit een belangrijke rol. Om die reden kan het verstandig zijn het boekjaar af te sluiten op een moment dat er weinig debiteuren, voorraden of crediteuren zijn. Uw onderneming heeft dan weliswaar te maken met een gebroken boekjaar, maar het staat uw onderneming vrij om zelf uw boekjaar te kiezen. Natuurlijk kunt u dit niet elk jaar naar eigen inzicht wijzigen, maar het is verstandig om het boekjaar in het kader van kredietverstrekking nog eens goed tegen het licht te houden. Debiteuren ouder dan negentig dagen Vorderingen op debiteuren die ouder zijn dan negentig dagen hebben op grond van de afspraken in het Basel II-akkoord geen waarde voor de bank. Bij de bepaling van de solvabiliteit van uw onderneming nemen ze deze ook niet meer mee. De bank streept de totale vordering op een debiteur die meer dan negentig dagen openstaat, weg uit de balans. Zelfs als het bedrag dat ouder is dan negentig dagen, een relatief klein bedrag van de totale openstaande vorderingen is. Buiten een boeterente loopt u ook nog kans op een slechtere rating. Kortom, het is dus erg belangrijk dat uw onderneming goed op de ouderdom van zijn debiteuren let. Voer dus een actief incassobeleid en wacht daarmee niet te lang. Wees verstandig en onderneem in oktober van ieder jaar een actie om debiteuren voor het einde van het jaar betaald te krijgen. Wilt u niet te veel risico lopen, overweeg dan factoring of het afsluiten van een kredietverzekering.

8.3 Kredietverzekering Sluit uw onderneming een kredietverzekering af, dan bent u zeker van de betaling van de vordering als een debiteur in gebreke blijft. Om aanspraak te kunnen maken op een uitkering gelden strenge voorwaarden. Zo vervalt de dekking als uw onderneming klanten na een betalingsachterstand van 45 of 60 dagen toch blijft doorleveren. Uw onderneming zal voor

nieuwe klanten die bij u willen kopen eerst toestemming moeten hebben van de kredietverzekeraar. Aan de andere kant is een kredietverzekering voor de bank een extra stuk zekerheid. Kredietverzekeringen zijn vaak niet goedkoop, daarom is het goed om een kosten/batenanalyse te maken voordat u een verzekering afsluit. In hoofdstuk 4 is al ingegaan op debiteuren met een machtspositie. Bij het in de hand houden van uw krediet is het van belang dat u bij het inleveren van de jaarrekening bij de bank een lijst toevoegt met deze debiteuren en daarbij ook aangeeft na hoeveel dagen deze debiteuren gemiddeld betalen, zie bijlage 4.

8.4 Lever informatie tijdig aan Lever gevraagde informatie tijdig aan. Banken zijn voor de tussentijdse beoordeling van de kredietovereenkomst die zij met uw onderneming hebben afgesloten, erg afhankelijk van de informatie die zij alleen via u kunnen krijgen. Dat is de reden dat banken het erg op prijs stellen als uw onderneming tijdig informeert welke wijzigingen er hebben plaatsgevonden in bijvoorbeeld het managementteam, als een grote toeleverancier is afgehaakt of als een debiteur aan wie uw onderneming levert in betalingsproblemen verkeert. Daarbij hanteren banken op grond van Basel II-regelgeving vaste termijnen waarbinnen u bepaalde gegevens moet aanleveren. Banken weten uit ervaring dat ondernemingen die in de problemen zitten vaak ook traag zijn met het doorgeven van informatie. Tegelijkertijd leert de praktijk dat ondernemingen die niet of pas na herhaald aandringen informatie aanleveren bij de bank vaker niet aan hun aflossingsverplichtingen kunnen voldoen dan ondernemingen die wel op tijd de gevraagde informatie aanleveren. Het niet tijdig of niet volledig aanleveren van de gevraagde informatie leidt bijna altijd tot een slechtere rating. Als uw onderneming gegevens te laat aanlevert, moet u een hogere kredietvergoeding betalen dan wanneer uw onderneming alle informatie wel netjes op tijd bij de bank aanlevert. Informatie die uw onderneming moet aanleveren en waarover vaak afspraken

Vorderingen die ouder zijn dan negentig dagen Stel, uw onderneming heeft op 31 december een vordering op een debiteur. De totale vordering op deze debiteur bedraagt e 35.000 en een bedrag van e 2.000 is ouder dan negentig dagen. In dit geval neemt de bank de totale vordering van e 35.000 niet mee bij het bepalen van de solvabiliteit van uw onderneming. Dat het wegstrepen van deze totale vordering een flinke impact kan hebben op de solvabiliteit van uw onderneming, blijkt wel uit het volgende rekenvoorbeeld. De eerste berekening laat de solvabiliteit van uw onderneming zien, waarbij alle debiteurenvorderingen jonger zijn dan negentig dagen. Een vereenvoudigde balans per 31 december zou er dan als volgt uit kunnen zien. Debet Inventaris Voorraden Debiteuren Totaal

g

35.000 30.000 110.000 175.000

Credit Eigen vermogen Crediteuren Bank Totaal

g

50.000 65.000 60.000 175.000

De solvabiliteit die de bank in dit geval voor uw onderneming berekent, is: e 50.000 : e 175.000 x 100% = 28,5%. Als uw onderneming met de bank was overeengekomen dat het eigen vermogen ten minste 20% moet zijn, is er voor uw onderneming niet veel aan de hand. Maar omdat uw onderneming een debiteur heeft van wie een deel van de vordering ouder is dan negentig dagen, te weten e 2.000, streept de bank de totale vordering van deze debiteur van e 35.000, weg uit uw balans. Een vereenvoudigde balans per 31 december ziet er dan als volgt uit: Debet Inventaris Voorraden Debiteuren (110.000 - 35.000) Totaal

g

35.000 30.000 75.000 140.000

Credit Eigen vermogen Crediteuren Bank Totaal

g

15.000 65.000 60.000 140.000

De solvabiliteit die de bank nu berekent, is: e 15.000 : e 140 000 x 100% = 10,71%. Dat percentage ligt ruim onder de 20% die de bank als solvabiliteitseis aan uw onderneming heeft gesteld. Gevolg is dat uw onderneming mogelijk een boeterente aan de bank zal moeten betalen. Daarnaast krijgt uw onderneming een slechtere rating.

worden gemaakt in de kredietovereenkomst betreffen: tijdige inlevering van de jaarrekening en/of de aangifte inkomstenbelasting, het aanleveren van tussentijdse cijfers, alsmede het tijdig inleveren van pandlijsten. Het kan natuurlijk gebeuren dat het uw onderneming door bijzondere omstandigheden niet lukt om de gevraagde informatie tijdig aan te leveren. Het is dan verstandig dat u contact opneemt met de bank. Door het zelf informeren van de bank laat

uw onderneming tevens zien dat u de zaak onder controle heeft. Als uw onderneming de bank pas achteraf informeert, zal dit de bank mogelijk sterken in haar overtuiging dat allerlei zaken uw onderneming overkomen en dat u de zaken dus niet onder controle heeft.

8.5 Let op overstanden Banken zijn dan ook erg alert op zogenoemde overstanden. Van een overstand is sprake als u meer rood staat dan u met de


27

bank bent overeengekomen. Bij het beoordelen van overstanden onderscheidt de bank twee situaties. Van de eerste situatie is sprake als uw onderneming na het betalen van uw aflossings- en renteverplichting te maken krijgt met een overstandsituatie. Voor de bank is dit een signaal dat u kunt vergelijken met een oranje licht. Van de tweede situatie is sprake als uw onderneming gedurende een bepaalde periode regelmatig een overstand vertoont op het overeengekomen rekening-courantkrediet, zonder dat er een direct verband bestaat met de rente- en aflossingsverplichtingen. Voor de bank is dit een signaal dat u kunt vergelijken met een rood licht. Uw onderneming bevindt zich dan – bezien vanuit de bank – echt in de gevarenzone. Overigens zou een regelmatige tussentijdse overstand ook voor u een belangrijk signaal moeten zijn om actie te ondernemen. Daarnaast leidt dit nagenoeg altijd tot een slechtere rating en in veel gevallen ook hogere kosten voor de kredietvergoeding. Situatie uitleggen Nu kan het natuurlijk best een keer gebeuren dat uw onderneming te maken

Overstand betekent meer rood staan dan is overeengekomen krijgt met een overstand. Een debiteur betaalt later dan toegezegd of uw onderneming heeft te maken gehad met onvoorziene uitgaven. Als uw onderneming in dat geval gewoon de bank opbelt en de situatie uitlegt, kan de bankmedewerker samen met uw onderneming zoeken naar een oplossing. Ook kan de bankmedewerker een aantekening maken in het systeem en aangeven hoe u de overstand oplost. Uw onderneming voorkomt hiermee mogelijk dat de bank u met een slechtere rating confronteert. Door zelf te bellen laat uw onderneming zien dat deze ‘in control’ is. Het niet informeren van de bank leidt in veel gevallen tot de nodige onzekerheid

28

Checklist houd uw krediet in de hand Deze checklist helpt u om uw krediet in de hand te houden, nadat dit verstrekt is. U kunt de volgende punten checken: U doet aan actief debiteurenbeheer en zorgt er voor dat het bedrijf geen debiteuren heeft die later dan 90 dagen betalen. U zorgt er voor dat de onderneming niet te veel voorraden heeft. U factureert minimaal een keer per maand. U communiceert met de bank als er een kredietlimietoverschrijding dreigt. U communiceert met de bank als de onderneming nieuwe plannen heeft. U zorgt er voor dat de balans tegen het einde van het jaar kort is.

bij de bank. Zeker als er betalingen klaar staan voor salarissen of belastingen. De bankmedewerker moet dan op eigen initiatief besluiten of hij deze betalingen wel of niet door moet laten gaan. In veel gevallen zal hij wel contact met uw onderneming opnemen, maar hij vindt het niet plezierig als hij in actie moet komen voor iets waarvoor uw onderneming uiteindelijk verantwoordelijk is. Kortom, zelf in actie komen voorkomt niet alleen een hoop ergernis, maar ook een mogelijk slechtere rating. Transparantie Het kan natuurlijk ook gebeuren dat uw onderneming niet in staat is om aan haar aflossingsverplichtingen te voldoen doordat een grote debiteur failliet is gegaan of doordat de omzet als gevolg van marktomstandigheden stagneert. In dat geval kan uw onderneming met de bank overleggen om de aflossing tijdelijk stop te zetten. Over het algemeen zijn banken bereid om hierin mee te denken, op voorwaarde dat u voldoet aan de renteverplichtingen. Ook hier geldt dat transparantie richting de bank uw onderneming veel narigheid kan besparen. Banken zoeken namelijk liever samen met uw onderneming naar oplossingen dan dat u ze met voldongen feiten confronteert.


U evalueert regelmatig hoe ver het is met het realiseren van de plannen. U werkt het kasstroomoverzicht periodiek bij. U houdt de kosten in de hand. U geeft niet meer geld uit dan binnenkomt. U betaalt de schulden binnen de afgesproken betalingstermijnen. U stelt jaarlijks een begroting op. U praat de coach of adviseur regelmatig bij. U levert de gegevens die de bank nodig heeft in SBR-format aan. U onderzoekt jaarlijks op welke wijze u de financieringskosten kunt verlagen. Met deze checklist houdt u het overzicht.

8.6 Praktische tips Neem dus altijd contact op als zich bijzonderheden voordoen, ook bij succesvolle gebeurtenissen. Zorg dat u bij kredieten van grotere om-vang steeds over recente (eventueel voorlopige) jaarcijfers en – als dit van belang is – kwartaal-/halfjaarcijfers beschikt. De bank gebruikt deze namelijk voor de financiële analyse en onderbouwing van uw aanvraag. Maak ook samen met de directie duidelijke afspraken over de termijnen waarbinnen u een en ander moet aanleveren. Veel banken eisen in hun kredietovereenkomst dat u jaarcijfers voor een bepaalde datum aanlevert. Doe zo veel mogelijk zaken met dezelfde bank. Hierdoor neemt de kans voor de bank op een beter rendement op uw financiering toe en dat levert voor uw onderneming gunstiger kredietvoorwaarden op. De bank verdient niet alleen geld door rente aan u te berekenen, maar verdient ook geld aan het betalingsverkeer dat via de bank loopt, het gebruik van de pinpas en de creditcard. Hoe meer uw onderneming met de bank doet, des te aantrekkelijker het voor de bank is om u als klant in portefeuille te houden. Met de checklist heeft u een ruggensteuntje om uw krediet in de hand te houden.

9 Overheidsmaatregelen U staat natuurlijk sterker bij uw kredietaanvraag als u meer zekerheid kunt geven aan de bank. Die extra zekerheid kan vanuit de overheid komen. Er bestaan een aantal regelingen, die hieraan tegemoetkomen en waar u, of de kredietverstrekkende bank, een beroep op kunt doen. In dit hoofdstuk passeren deze regelingen de revue. Vooral ondernemingen op het gebied van innovatie en starters kunnen hier nog een aantal financieringsmogelijkheden vinden. De Nederlandse overheid komt ondernemingen op vele manieren tegemoet om een financiering mogelijk te maken. Vaak biedt de overheid aanvullende zekerheden in de vorm van borgstellingen. Een aantal regelingen komen hier kort aan de orde. De uitvoering van bepaalde regelingen is aan veranderingen onderhevig. Raadpleeg daarom ook altijd de actueelste informatie op Agentschap NL: agentschapnl.nl. De volgende regelingen kunnen interessant zijn voor uw onderneming: borgstelling mkb kredieten; garantie ondernemingsfinanciering; groeifaciliteit; SEED capital technostarters; innovatiekrediet.

9.1 Borgstelling mkb kredieten (BMKB) De borgstelling mkb kredieten (BMKB) is een faciliteit waar bedrijven met een tekort aan zekerheden een beroep op kunnen doen. Daarvoor gelden de volgende criteria: maximaal 250 werknemers; en een jaaromzet tot g 50 miljoen; of een balanstotaal van g 43 miljoen. Voorwaarde is wel dat uw onderneming levensvatbaar moet zijn en voldoende continuïteitsperspectief moet hebben. Bedrijven in ‘nood’ kunnen geen aanspraak maken op de borgstelling.

De looptijd van de borgstelling is maximaal zes jaar. Ingeval u in een gebouw of schip investeert, geldt een periode van maximaal 12 jaar. De afsluitprovisie die de overheid berekent, bedraagt ongeveer 3% van de borgstelling. Dit bedrag moet uw onderneming bij afsluiting van de lening direct betalen of verrekenen. Als bijkomende voorwaarde geldt altijd dat de directie of de ondernemer een persoonlijke waarborg moet afgeven. Het krediet waarover u een borgstelling kunt vragen, moet minimaal g 50.000 bedragen. Als u minder dan g 50.000 nodig heeft, kunt u terecht bij Qredits voor microfinanciering.

Bestaande bedrijven Van een bestaande onderneming is sprake als uw onderneming langer dan drie jaar bestaat. De rechtsvorm van uw onderneming is niet van belang. De overheid staat garant voor 50% van een bedrag tot g 2 miljoen, dus voor maximaal g 1 miljoen, waarvoor uw onderneming geen zekerheden kan geven. In overleg met de bank kunt u besluiten de aflossing van de lening twee keer op te schorten. Een opschorting mag maximaal vier aaneengesloten kwartalen duren. Starters Uw onderneming is een starter als u minder dan drie jaar bestaat. De borgstellingregeling voor starters is toegankelijk voor eenmanszaken, VOF’s en directeuren-grootaandeelhouders van een bv. De overheid staat voor 67,5% garant voor leningen die starters tot en met 31 december 2012 afsluiten. De lening mag maximaal g 266.667 bedragen. Heeft uw onderneming meer geld nodig, dan mag u een beroep doen op het borgstellingkrediet voor bestaande bedrijven. In overleg

Aflossing opschorten bij borgstellingskrediet Uw onderneming heeft een krediet nodig van e 250.000. Aan de bank kunt u maximaal een bedrag van e 150.000 aan zekerheden bieden. Tegelijkertijd zijn de vooruitzichten voor uw onderneming positief en uit het kasstroomoverzicht blijkt dat uw onderneming prima aan haar rente- en aflossingsverplichtingen kan voldoen. De bank besluit daarom een borgstellingskrediet te regelen voor u. In dit geval staat de overheid dan voor e 50.000 garant mocht uw onderneming onverhoopt niet aan haar betalingsverplichtingen kunnen voldoen. De e 50.000

is 50% van e 100.000 waarvoor uw onderneming geen zekerheden kan verstrekken. Mocht na een jaar blijken dat uw onderneming niet aan de aflossingsverplichting van het borgstellingskrediet kan voldoen, dan kunt u met de bank afspreken dat zij de aflossing van dit deel van de lening voor bijvoorbeeld twee kwartalen opschort. Als u dan weer met aflossen begint en na twee jaar blijkt opnieuw dat uw onderneming moeite heeft met aflossen, kunt u opnieuw met de bank afspreken dat zij de aflossing een of meerdere (maximaal vier) kwartalen opschort.


29

met de bank kunt u besluiten om de aflossing van de lening drie keer op te schorten. Een opschorting mag maximaal vier aaneengesloten kwartalen duren. Innovatief BMKB Houdt uw onderneming zich bezig met de ontwikkeling van een technisch nieuw product, proces of nieuwe dienst en wilt u dit op de markt brengen, dan kunt u gebruikmaken van de regeling innovatie BMKB. De overheid staat bij een krediet van maximaal g 1,5 miljoen tot 60% garant. De eerste drie jaren na het aangaan van de lening hoeft uw onderneming niet af te lossen. De looptijd van de lening bedraagt maximaal 12 jaar. In overleg met de bank kunt u besluiten om de aflossing van de lening twee keer op te schorten. Een opschorting mag maximaal vier aaneengesloten kwartalen duren. Wil uw onderneming gebruikmaken van BMKB, dan doorloopt u de normale kredietprocedure binnen de bank. Als de

BMKB is ook bedoeld voor innovatieve ondernemingen bank in overleg met u besluit de BMKB aan te vragen, meldt de bank dit aan Agentschap NL. Mocht uw onderneming niet meer aan de aflossingsverplichtingen kunnen voldoen, dan verlaagt de bank het deel van de openstaande schuld met het bedrag waarvoor de overheid garant staat. Dit bedrag krijgt de bank vervolgens uitgekeerd van de overheid. Agentschap NL controleert achteraf of de bank op basis van de juiste voorwaarden een krediet aan uw onderneming heeft toegekend. Dit houdt in dat uw onderneming nooit aansprakelijk is als de bank bij de beoordeling een fout heeft gemaakt. Niet iedereen kan een beroep doen op het BMKB. Uitgesloten zijn bijvoorbeeld vrije beroepers in de medische sector, advocaten en notarissen. Welke banken gebruikmaken van het borgstellingkrediet kunt u vinden bij agentschapnl.nl – banken met BMKB.

30

9.2 Garantie ondernemingsfinanciering U kunt een beroep doen op de garantie ondernemingsfinanciering (GO) als uw onderneming een kredietbehoefte heeft van minimaal g 1,5 miljoen en maximaal g 50 miljoen. Deze faciliteit is gericht op middelgrote en grote ondernemingen. U krijgt een GO voor nieuwe bankleningen, al dan niet achtergesteld, waarbij het niet uitmaakt of uw onderneming deze door zekerheden kan dekken. De garantie bedraagt 50% van het leningsbedrag. De bank besluit of zij wel of geen gebruik wil maken van de GO. Na aanmelding van de GO voor uw onderneming moet de bank wachten op een akkoord van Agentschap NL. De maximale looptijd van de garantie bedraagt acht jaar. Uw onderneming heeft geen invloed op het besluit van de bank om al dan niet een beroep te doen op de GO. Algemene criteria De algemene criteria die voor de GO gelden, zijn onder meer: het moeten Nederlandse ondernemingen zijn met substantiële activiteiten in Nederland; de onderneming is in de kern gezond; er zijn bevredigende rentabiliteits- en continuïteitsperspectieven; er mag geen sprake zijn van bovenmatige kapitaalonttrekkingen (denk aan dividend of opnamen van de directie in rekening-courant) in de laatste twaalf maanden; de GO geldt alleen voor financiering van eigen bedrijfsactiviteiten. Uitgesloten zijn: landbouw, visserij en aquacultuur met uitzondering van toelevering en dienstverlening; onroerende zaken, met uitzondering van bemiddeling en projectfinanciering; de financiële sector, met uitzondering van bemiddeling; de gezondheidszorg, voor zover de onderneming een zorgaanbieder is die diensten verleent zoals omschreven in de Zorgverzekeringswet en de AWBZ.


9.3 Groeifaciliteit Wil uw onderneming nieuwe activiteiten ontplooien, dan kunt u een beroep doen op de Groeifaciliteit. De Groeifaciliteit is een aanvulling op het borgstellingkrediet. Uw onderneming mag de Groeifaciliteit ook gebruiken voor de financiering van een ondernemingsovername. De overheid staat bij de Groeifaciliteit voor 50% borg bij een achtergestelde lening of aandelenkapitaal van maximaal g 5 miljoen, als de bank deze lening verstrekt. Verstrekt een participatiemaatschappij de lening of het aandelenkapitaal, dan staat de overheid borg voor 50% van maximaal g 25 miljoen. De aflossing van de lening moet in maximaal 12 jaar plaatsvinden. De bank of participatiemaatschappij dient het verzoek tot borgstelling in bij Agentschap NL, die – als het voorstel aan de gebruikelijke financieringseisen voldoet – fiatteert.

U kunt de Groeifaciliteit ook gebruiken voor een overname Algemene voorwaarden Voor de Groeifaciliteit gelden onder meer de volgende algemene voorwaarden: Uw onderneming is in Nederland of op de BES-eilanden gevestigd en daar vinden de bedrijfsactiviteiten plaats. Er zijn voldoende rentabiliteits- en continuïteitsperspectieven. In het afgelopen jaar zijn niet meer middelen voor derden of verplichtingen hiertoe aan de onderneming onttrokken dan noodzakelijk is voor een redelijk te achten bedrijfsvoering. De verstrekking van het risicokapitaal dient niet ter vervanging van eerder verschaft krediet of risicokapitaal aan de ondernemer. In bepaalde sectoren, zoals de landbouw, aquacultuur, de financiële sector en de gezondheidszorg, kunt u geen gebruikmaken van de regeling Groeifaciliteit.

9.4 Innovatiefonds MKB+ Het innovatiefonds MKB+ stelt uw onderneming in staat plannen om te zetten in rendabele nieuwe producten, diensten en processen. Investeerders kunnen ook gebruikmaken van het innovatiefonds MKB+. Het innovatiefonds MKB+ bestaat uit: innovatiekrediet; de SEED capital-regeling; Fund-of-Funds. Innovatiekrediet Houdt uw onderneming zich bezig met risicovolle innovaties in Nederland, dan kunt u een beroep doen op het innovatiekrediet. Het bedrag dat met de innovatie gemoeid is, moet minimaal g 150.000 bedragen. De overheid staat garant voor maximaal 35% van de totale projectkosten met een maximum van g 5 miljoen. Valt uw onderneming niet onder de mkb-normen dan staat de overheid voor 25% garant. Mislukt het project, dan hoeft uw onderneming het deel van de kosten waarvoor de overheid garant staat niet terug te betalen. Lukt de innovatie wel, dan moet uw onderneming het bedrag dat de overheid u heeft geleend terugbetalen. Het terugbetaalschema gaat in overleg met u en Agenschap NL en ligt tussen de zes en tien jaar. De rente op deze lening wordt tussentijds bijgeschreven. SEED capital-regeling De SEED-faciliteit heeft als doel investeringen te bevorderen in technostarters en creatieve starters. Participatiefondsen komen in aanmerking voor de SEEDfaciliteit en wel voor een leningbedrag van maximaal g 4 miljoen en dient primair om het rendement te verhogen en het risico van de participatie te verlagen. Besluit uw onderneming een beroep te doen op een participatiefonds, dan kan het participatiefonds vervolgens besluiten gebruik te maken van de SEED-faciliteit. Uw onderneming heeft daar zelf dus weinig invloed op. Fund-of-Funds Fund-of-Funds verbetert de toegang tot de risicokapitaalmarkt voor snelgroeien-

BMKB ook voor innovatieve ondernemingen Stel, uw onderneming is druk doende met het ontwikkelen van een machine die 70% minder energie gebruikt dan voorgaande machines. Om deze machine te kunnen ontwikkelen, heeft u e 600.000 nodig. De bank besluit gebruik te maken van de regeling innovatief BMKB. In dit geval staat de overheid voor e 360.000 garant (60% van e 600.000). Uw onderne-

de innovatieve ondernemingen. Dit is nog in ontwikkeling. De verwachting is dat deze pijler in de loop van 2012 in werking treedt. Voorwaarde voor deelname is dat de ondernemer en investeerder de financiering terugbetalen als de ontwikkeling van het innovatieve product of dienst in technisch opzicht succesvol is verlopen. De regelingen voor innovatieondersteuning zijn continu in

Een participatiefonds maakt gebruik van de SEED-faciliteit ontwikkeling. Raadpleeg daarom agentschapnl.nl voor de actueelste stand van zaken.

9.5 Starters Voor starters zijn er nog een aantal individuele regelingen, buiten de hiervoor genoemde regelingen. Denk hierbij aan steun op het gebied van kennis, kennisbescherming, octrooien, apparatuur, faciliteiten, netwerken, begeleiding en financiering. Voor meer informatie over deze regelingen kunt u de website technopartner.nl raadplegen. Tante Agaath Kent u een particulier die uw onderneming geld wil lenen, dan kan deze particuliere geldgever mogelijk gebruikmaken van belangrijke fiscale voordelen door

ming hoeft pas drie jaar na het verstrekken van de lening te beginnen met aflossen. Mocht u na verloop van tijd (tijdelijk) niet kunnen voldoen aan uw aflossingsverplichting, dan kunt u ook hier gebruikmaken van de mogelijkheid om de aflossing tijdelijk op te schorten. Deze mogelijkheid kunt u twee keer benutten voor maximaal vier aaneengesloten kwartalen

gebruik te maken van de zogenoemde Tante Agaath-regeling. Om te kunnen profiteren van de fiscale voordelen moet de lening aan de volgende voorwaarden voldoen: de eerste acht jaar is de lening achtergesteld; de lening is bestemd voor de financiering van de onderneming; de verschuldigde rente bedraagt maximaal de wettelijke rente (2012: 4%); de lening is bedoeld voor een startende ondernemer; de lening bedraagt minimaal g 2.269. De leningsovereenkomst moet u binnen vier weken na ondertekening registreren bij de Belastingdienst. U moet deze termijn goed in de gaten houden. U kunt hier ook een beschikking aanvragen waarin wordt vastgesteld of u zich voor de tante Agaath-regeling wel of niet kwalificeert als starter. Microfinanciering Als de kredietbehoefte van uw onderneming niet meer bedraagt dan g 50.000 en u heeft maximaal vijf werknemers in dienst of u bent zzp’er, dan kunt u mogelijk gebruikmaken van microfinanciering. Het bedrijf Qredits voert in Nederland de microfinanciering uit. Microfinanciering is toegankelijk voor startende en bestaande ondernemers met een haalbaar ondernemersplan en aantoonbare ondernemerskwaliteiten. Qredits is een initiatief van ABN-AMRO, Rabobank en ING en het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. De formele naam is Stichting Microkrediet Nederland.


31

Bijlage 1. Ondernemingsplan

VOORBEELD ONDERNEMINGSPLAN [hier invullen welke onderneming u wilt starten en onder welke naam]

1. DE ONDERNEMER 1.1 Persoonlijke gegevens Naam: Geboortedatum: Adres: Contactgegevens: Telefoon: Mobiel: E-mail:

1.2 Persoonlijke motieven [voorbeeld] Al enige jaren ben ik als zelfstandig ondernemer werkzaam geweest in een samenwerkingsverband. Nu heb ik de keuze gemaakt voor mezelf te beginnen. Ik vind het geweldig om samen met de ondernemer/klant toekomstgericht bezig te zijn. Vooral de toekomst van de onderneming van de klant, zijn plannen, visie, ambities enzovoorts vertalen naar een praktische strategie boeit mij enorm. In dit verband sluit [naam onderneming] in zijn unieke combinatie van gericht zijn op de ondernemer (en zijn specifieke kwaliteiten), zijn financiën en de kredietverstrekkers (met hun denkwijze, processen en ambities) prima aan bij mijn plannen.

1.3 Persoonlijke kwaliteiten [voorbeeld] Op basis van de uitslagen van [bijvoorbeeld een test/scan noemen] en enige zelfkennis zijn mijn kwaliteiten als volgt te omschrijven: Ik ben flexibel en kan me goed aanpassen aan gewijzigde omstandigheden en nieuwe informatie/inzichten. Risico is dat ik te lang alternatieven blijf zoeken en geen beslissing neem. Op anderen kan dat onzeker en twijfelachtig overkomen. Ik ben zelfstandig en voel me verantwoordelijk voor mijn daden/beslissingen.

32

Ik ben sociaal georiënteerd, heb een brede interesse in mensen, processen en ontwikkelingen. Sommigen vinden dat zweverig of niet erg zakelijk. Ondanks dat ik graag onder mensen (dan wel gelijkgestemden) ben, kan ik ook erg goed alleen zijn. Ik ben redelijk dominant, heb een eigen mening/visie. Daardoor ervaren anderen mij ook wel eens als eigenwijs. Mijn stijl van denken is het best te typeren als Innovator, ik ben graag met nieuwe ontwikkelingen bezig. Een Casher ben ik minder. Ik wil wel graag dat anderen mijn diensten afnemen, maar ik mis soms voldoende overtuigingskracht. Een Constructor ben ik eigenlijk niet, al realiseer ik mij dat het voor mezelf en voor anderen belangrijk is om duidelijke afspraken te maken (en te houden) en duidelijke structuren te hebben om noodzakelijke en routinematige zaken te organiseren of om überhaupt goed te kunnen samenwerken. Ik moet me nog ontwikkelen op de volgende onderdelen: Focussen op werkzaamheden waar ik mee bezig ben, effectief en efficiënt werken. Overtuigingskracht. Om mijn diensten te kunnen verkopen moet ik mijn commerciële kwaliteiten beter inzetten. Ik moet leren om mijn flexibiliteit te beteugelen en ook conformiteit en punctualiteit leren na te streven.

2. MARKETINGPLAN 2.1 De onderneming [voorbeeld] Begeleiding, advies en coaching van de mkb-ondernemer op financieel, persoonlijk (ondernemerskwaliteiten) en strategisch terrein. [naam onderneming] past hier uitstekend in. Het unieke van [naam onderneming] is als volgt samen te vatten: [naam onderneming] professionaliseert de mkb-ondernemer bij (financieel) gezond management van zijn bedrijf. En neemt de persoon van de ondernemer nadrukkelijk mee in haar advies.


Resultaat: een zichtbare bijdrage aan de groei, trots en kracht van het mkb in deze spannende tijden. Trends In de markt voor mkb-financiering is een duidelijke trend zichtbaar om de kwaliteiten van de ondernemer op een meer objectieve manier vast te kunnen stellen. Enerzijds voor de ondernemer, dit zal leiden tot zelfinzicht en verbetering van de ondernemerskwaliteiten en anderzijds zal het voor kredietverstrekkers meer duidelijkheid (en ‘zekerheid’) geven over wat voor ondernemer zij tegenover zich hebben. Op dit snijvlak is [naam onderneming] uniek in zijn aanbod van diensten en producten.

2.2 Doelgroep Mijn doelgroep is de mkb-ondernemer met een financieringsbehoefte van 0 tot e 250.000. Binnen het mkb wil ik mij onder meer specialiseren in de volgende branches: bouw, horeca en advocatuur. Mijn marktgebied strekt zich uit over [invullen welk gebied]. Concurrentie De concurrentie is als volgt te onderscheiden, waarbij tevens aangegeven is hoe ‘serieus’ de concurrentie is: 1. Kredietinstellingen zoals banken. Een deel van de diensten die ik ga aanbieden wordt ook door banken zelf aangeboden (scans, begeleiding ondernemers, enzovoort). Toch denk ik dat banken deze diensten meer als service en ter meerdere zekerheid van hun kredieten aanbieden dan dat zij dit als hun (core)business beschouwen. 2. Zelfstandige kredietbemiddelaars. Deze concurrenten richten zich op de zelfde doelgroepen en zijn als serieuze concurrenten te beschouwen. Als [naam onderneming] richt ik mij op de persoon van de ondernemer. 3. Adviseurs van de KvK en Syntens. Zij zullen zelden verder gaan dan adviesgesprekken en niet aan begeleiding wensen te beginnen.

2.3 SWOT-analyse Ik definieer de SWOT-analyse als volgt: Strengths > mijn sterke kanten; Weaknesses > mijn minder goed ontwikkelde kanten; Opportunities > kansen die zich in de markt voordoen; Threats > bedreigingen die zich vanuit de markt voordoen.

2.4 Marketingmix 2.4.1 Product Dankzij het uitgebreide aanbod van diensten dat vanuit [naam onderneming] zal worden aangeboden, wil ik mijzelf in eerste instantie richten op de volgende diensten: ondernemersvaardigheden versterken; coachen van de ondernemer; advisering investeringsmogelijkheden; advisering bij het opstellen van ondernemingsplannen. 2.4.2 Promotie Ik ga de diensten/producten uit hoofde van mijn onderneming op de onderstaan-

de manieren onder de aandacht brengen, afhankelijk van de doelgroep kan dit nog verschil maken: Ondernemers Mijn huidige (ondernemers-)netwerk gebruiken om mijn netwerk uit te breiden. Banken In eerste instantie het gesprek aangaan met mijn contactpersonen, ondernemingsprincipe uitleggen. KvK en Syntens Mijn huidige netwerk gebruiken en uitbreiden om de producten en diensten bij bovengenoemde instelling onder de aandacht te brengen. Social media en free publicity zijn voor alle doelgroepen, naast de al genoemde, de belangrijkste marketinginstrumenten. Via social media aansluiten bij netwerkgroepen en community’s, luisteren/lezen en reageren op discussies/vragen/stellingen. Zelf discussies starten, blogs schrijven, relevant nieuws en ontwikkelingen onder de aandacht brengen.

Waar mogelijk gebruikmaken van free publicity, door [naam onderneming] onder het voetlicht te brengen bij [namen ondernemingen die hiervoor openstaan].

2.5 Doelstellingen Ik verwacht het eerste jaar ongeveer [geschat aantal noemen] te verkopen tegen een tarief van [geschat tarief noemen] per jaar.

Samenvatting Ik ben overtuigd van de mogelijkheden van het ondernemingsconcept en op basis van reacties vanuit mijn netwerk zal het ook zeker in een behoefte voorzien. Daarnaast heb ik voldoende vertrouwen in mijzelf dat ik, rekening houdend met mijn minder sterke kanten, in staat ben om in mijn regio/branches [naam onderneming] tot een succes te maken. Bijlagen: Kasstroomoverzicht Balans voor en na kredietverstrekking Samenvatting marktonderzoek

SWOT-analyse Strengths

Weaknesses

Opportunities

Threats

Ik beschik over een uitgebreid netwerk.

Soms te bescheiden, waardoor ik moeilijk afspraken kan maken.

Ondernemers hebben meer behoefte aan advisering op het terrein van financiering.

Toename zelfstandige adviseurs.

Actie Netwerk uitbreiden vanuit/ via netwerkpartners.

Actie Ik moet blijven focussen op het maken van afspraken.

Actie Ondernemersavonden organiseren om uit te leggen wat ik kan toevoegen.

Actie Gebruikmaken van het onderscheidend vermogen van de financieringscoach.

Financiële kennis.

Last van regels en procedures. Toenemende regelgeving en complexiteit van financieringen.

Actie Financiële kennis op peil houden, verdiepen en uitbreiden.

Actie Van begin af aan een goed systeem opzetten van vastleggingen.

Adviseurs zijn op zoek naar nieuwe markten en zullen zich op het werkterrein van de financieringscoach begeven.

Actie Actie Kennis uitbreiden ten aanzien Samenwerking aangaan met van, regelgeving. deze adviseurs zodat er een win-winsituatie ontstaat.


33

Bijlage 2. Zelftest

Deze zelftest geeft u inzicht in de huidige kredietwaardigheid van uw onderneming en de wijze waarop het huidige krediet managet. Aan de hand van de uitslag kunt u bepalen of u punten moet aanscherpen. Geef per vraag aan wat het meest op u van toepassing is:

4. Bij de onderneming bespreken we regelmatig de toekomst: A: nooit B: dagelijks C: wekelijks D: maandelijks E: een keer per kwartaal of minder

1. De onderneming overschrijdt met enige regelmaat de kredietlimiet bij de bank: A: nooit B: eens in het halfjaar C: eens in het kwartaal D: eens per twee maanden E: maandelijks

5. De onderneming bespreekt regelmatig de financiële resultaten: A: nooit B: maandelijks C: een keer per kwartaal D: een keer per halfjaar E: ieder jaar

2. De financiële resultaten van de onderneming weet ik: A: dagelijks B: maandelijks C: ieder kwartaal D: eens per halfjaar E: eens per jaar

6. De onderneming vraagt advies aan anderen: A: nooit B: dagelijks C: wekelijks D: maandelijks E: een keer per kwartaal of minder

3. Het ondernemingsplan heb ik voor het laatst geactualiseerd: A: gisteren B: een maand geleden C: een kwartaal geleden D: een halfjaar geleden E: een jaar of langer geleden

7. De solvabiliteit van de onderneming bedraagt: A: 30% of meer B: tussen de 30 en 20% C: tussen de 10 en 20% D: minder dan 10% E: negatief of onbekend

8. De onderneming weet hoe groot het marktaandeel is: A: nee B: bij benadering C: ja, de onderneming heeft dit onderzocht D: dit is niet nodig, de markt is groot genoeg E: een goede ondernemer kan zonder deze informatie 9. De directie van de organisatie die ik adviseer/waar ik werkzaam ben, kiest voor het ondernemerschap, omdat: A: het in hun bloed zit B: de directie geen ander alternatief zag C: wegens aantoonbare ondernemerskwaliteiten D: vanwege de vrijheid E: de directie het lastig vindt om met andere gezichtspunten om te gaan 10. Het feit dat de onderneming lastig aan krediet komt ligt aan: A: de bank B: de markt C: de klant D: de leveranciers E: de ondernemer

Bereken met behulp van onderstaande scoretabel hoeveel punten u in

Het aantal punten dat u heeft gehaald, kunt u als volgt interpreteren:

totaal heeft gescoord.

12 punten of minder: als onderneming heeft u de kredietwaardigheid goed in de hand. U weet wat er van uw onderneming verwacht wordt en u heeft zelden te maken met verrassingen op financieel gebied. 12 - 25 punten: als onderneming weet u dat het in de hand houden van uw

Vraag

A

B

C

D

E

1

1

2

4

5

8

nis die gevolgen heeft voor de financiële resultaten. Mogelijk dat meer

2

1

2

3

4

5

overleg kan zorgen dat u meer grip krijgt op uw financiële resultaten.

3

1

2

3

4

6

25 - 40 punten: als onderneming heeft u niet altijd grip op de krediet-

4

8

1

2

4

6

waardigheid. Hoewel uw kredietwaardigheid op korte termijn niet direct

5

8

1

2

3

4

6

8

2

1

3

5

7

1

2

3

6

8

8

5

3

1

6

8

voortbestaan van uw onderneming in gevaar komt.

9

1

6

2

4

8

55 punten of meer: als onderneming bent u de grip op uw kredietwaar-

10

5

3

2

4

1

digheid nagenoeg kwijt. U dient acuut aan de slag te gaan met een over-

kredietwaardigheid belangrijk is. Soms wordt u verrast door een gebeurte-

gevaar loopt, is het belangrijk dat u meer aandacht besteedt aan de toekomstige positie van uw onderneming. 41 - 55 punten: als onderneming heeft u regelmatig geen grip meer op de kredietwaardigheid. Als u geen actie onderneemt, loopt u het risico dat het

levingsplan voor uw onderneming.

34


COLOFON

Bijlage 3. Checklist financieringsaanvraag

Onderstaand een checklist om vast te stellen of uw aanvraag aan alle eisen voldoet. U heeft voor de onderneming: duidelijk omschreven wat de kwaliteiten van de directie en het managementteam zijn en dit ook onderbouwd; aangegeven op welke punten de onderneming minder sterk is en hoe de onderneming de aanvrager daarin laat ondersteunen; goed beschreven wat de onderneming kan bereiken; onderbouwd aangegeven waarom het product of de dienst kansrijk is; aangegeven wie de concurrenten zijn en heeft deze ook in kaart gebracht; aangegeven dat u zeker weet dat de (potentiële) klanten het product gaan kopen of de dienst gaan afnemen; duidelijk aangegeven op welke wijze u de producten gaat verkopen; een realistisch beeld van de financiële onderbouwing aangegeven; in de scenario’s laten zien wat de financiële gevolgen zijn als een plan mislukt of een succes wordt;

Dossier FA Rendement is een periodiek verschijnend thematisch magazine voor administrateurs, controllers en andere financiële professionals

een kasstroomoverzicht bijgevoegd; een operationele begroting en een investeringsbegroting bijgevoegd; een balans voor en na kredietverstrekking toegevoegd; aangegeven welke zekerheden het bedrijf kan geven aan de bank; ervoor gezorgd dat de plannen leesbaar zijn en geen taal- of stijlfouten bevatten; gezorgd dat er geen rekenfouten in de plannen zitten; de plannen laten lezen door derden en hun commentaar verwerkt; aangegeven dat het volledige managementteam achter de plannen staat die de onderneming wil realiseren; ervoor gezorgd dat de financieringsaanvraag niet meer is dan 8-12 pagina’s, de rest is bijgevoegd; adviseurs geraadpleegd voor die onderdelen waar het bedrijf onvoldoende verstand van heeft; duidelijk in beeld gebracht bij welke banken men de financieringsaanvraag wil indienen.

Hoofdredacteur Samuël van Daalen e-mail: [email protected] Auteur Jan Wietsma, mkb-kredietcoach bij mkbhub.nl Medewerkers Vildan Fidan, Bastiaan Geleijnse, Anton van ‘t Hof, John Reid, Ramses Reijerman, Ingrid Sweering, Jean-Marc van Tol, Richard van Zijll de Jong Website Sander Divendal, Waldemar de Haas, Roland Hakkaart, Paul Valk Algemeen hoofredacteur Robert Hiemstra Uitgever Marnix Hoogerwerf Abonnementenadministratie Rendement Uitgeverij BV Postbus 27020, 3003 LA Rotterdam tel. (010) 243 39 33, fax (010) 243 90 28 e-mail: [email protected] Advertentie-exploitatie Rendement Uitgeverij BV Ralph Pennenburg tel. (010) 243 39 33, fax (010) 243 90 28 e-mail: [email protected] Basisontwerp Pino Design, Arnhem Druk Ten Brink, Meppel

Bijlage 4. Extra informatie voor de bank

Hierna vindt u een opsomming van de belangrijkste extra informatie die de bank van u vraagt op het moment dat u de jaarrekening bij de bank inlevert: De oprichtingsdatum van uw onderneming. De datum van de laatste statutenwijziging. Of u wel of niet BTW-plichtig bent. De verkoopoppervlakte in m2. Het aantal verkooplocaties. De SBI-code van de Kamer van Koophandel. De WOZ-waarde van uw pand(en). Niet uit de balans blijkende verplichtingen zoals: huur en pachtcontracten; afgegeven garanties; operationele leasecontracten; investeringsverplichtingen.

Dossier FA Rendement is een uitgave van Rendement Uitgeverij BV Groot Handelsgebouw Unit D1.109 Conradstraat 38, Rotterdam Postbus 27020, 3003 LA Rotterdam (redactieadres) tel. (010) 243 39 33, fax (010) 243 90 28 www.rendement.nl/fa

Vorderingen op dga’s of werkmaatschappijen: het burgerservicenummer van de dga; het KvK-nummer van de werkmaatschappij; het overeengekomen rentepercentage; het aflossingsbedrag per jaar; gegeven zekerheden. Debiteuren gesplitst naar vorderingen tot 30, 60, 90 of van 90 dagen en ouder.. Crediteuren gesplitst naar betaaltermijnen tot 30, 60, 90 of van 90 dagen en ouder.. Geboortedatum van de eventuele: bestuurder; vennoot; commissaris.

Abonnementen Dossier FA Rendement verschijnt vijf keer per jaar naast het nieuws- en adviesmagazine FA Rendement. De prijs voor een abonnement op Dossier FA Rendement bedraagt voor abonnees op FA Rendement e 139 per jaar. De normale abonnementsprijs bedraagt e 174 per jaar. Losse nummers: e 48,50. Alle prijzen zijn inclusief verzendkosten en exclusief BTW. (Proef)abonnementen zijn zakelijk en kunnen ieder moment ingaan, maar slechts worden beëindigd indien uiterlijk twee maanden voor het einde van de abonnementsperiode schriftelijk is opgezegd. Zonder of bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een periode van een jaar verlengd. © Rendement Uitgeverij BV 2012 ISSN 1574-1419 Niets uit deze uitgave mag, noch geheel, noch gedeeltelijk, worden overgenomen en/of vermenigvuldigd zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is besteed, aanvaarden de auteur(s), redacteur(en) en de uitgever geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten en onvolkomenheden, noch voor de gevolgen hiervan.


35

DOSSIER KREDIETVERSTREKKING

Recommend Documents