DOODSTRAF Een lesmap bij de compilatievideo

Educatief pakket van Amnesty International Vlaanderen vzw • Kerkstraat 156 - 2060 Antwerpen - info: 03/271.16.16

E D U C A T I E DOODSTRAF Een lesmap bij de compilatievideo

Educatief pakket van Amnesty International Vlaanderen vzw • Kerkstraat 156 - 2060 Antwerpen - info: 03/271.16.16

E D U C A T I E DOODSTRAF Een lesmap bij de compilatievideo Inhoudstafel 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Cijfers liegen niet: een enquête over de doodstraf Inhoudelijke opdrachten bij “De dood als straf” “The oath”: inhoudelijke opdrachten Quiz: de doodstraf in de V.S. Werken met cartoons Werken met songs • “Over Yonder” van Steve Earle • “Dead Man Walking” van Bruce Springsteen • “Strange Fruit” (diverse uitvoerders) 7. “Dead Man Walking” • Inhoud van de film • Hoofdfiguren • Opdrachten bij de film 8. Stellingen 9. Stellingenspel 10. Werken met gedichten • 3 gedichten • Inhoudelijke opdrachten bij de gedichten • Schrijfopdracht/rollenspel bij de gedichten 11. Gevalsanalyse • Joseph John Cannon • Opdrachten bij de gevalsanalyse 12. Voor de leerkracht 13. Powerpointpresentatie 14. “Death Row”, een inlevingsspel over de doodstraf

p.1 p.2 p.3 p.4 p.6 p.10 p.11 p.12 p.13 p.14 p.15 p.16 p.17 p.18 p.19 p.20 p.21 p.22 p.23 p.24 p.26

1

Cijfers liegen niet Een enquête over de doodstraf ❒ ❒ ❒ ❒ ❒ ❒

Ik ben voor: de doodstraf schrikt mensen af om zware misdaden te begaan. Ik ben voor: een geëxecuteerde moordenaar gaat nooit meer in de fout. Ik ben voor: oog om oog. Wie een zware misdaad begaat, verdient een zware straf. Ik ben tegen: rechters kunnen zich vergissen. Ik ben tegen: de doodstraf werkt niet preventief, ze schrikt mensen niet af. Ik ben tegen: het doden van een moordenaar maakt ons tot moordenaar.

Grafiek Een enquête over de doodstraf in de V.S. (Gallup Poll Death Penalty) (http://www.gallup.com/poll/Indicators/inddeath_pen.asp)

Doodstrafenquête(V.S.) 90 80 70

Procenten

60 50

voor tegen

40 30 20 10 0

53

57

66

71

85

88

94

95

99

20

voor

68

47

42

49

75

79

80

77

71

67

tegen

25

34

47

40

17

16

16

13

22

28

Jaartallen Marc Van de maele - Amnesty International Lesmap "Doodstraf" - december 2000

2

Inhoudelijke opdrachten bij “De dood als straf”: 1. Som een aantal misdaden op waarvoor mensen ter dood veroordeeld zijn. ………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………. 2. Met welke kwaal wordt een zware misdadiger vergeleken? ………………………………………………………………………………………………. 3. Hoeveel maal groter is de kans dat een zwarte geëxecuteerd wordt voor de moord op een blanke dan een blanke voor de moord op een zwarte? ………………………………………………………………………………………………. 4. Hoeveel mensen, die nadien onschuldig bleken te zijn, zijn er in de V.S. geëxecuteerd tussen 1900 en 1985? ………………………………………………………………………………………………. 5. Welke houding neemt Amnesty International aan tegenover de doodstraf? ………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………. 6. Reageer op de volgende uitspraken: • “Ik was 17 toen ik de misdaad begin, waarvoor ik ter dood veroordeeld ben. Ik begon pas om mijn 20ste na te denken over mijn leven.” (Een terdoodveroordeelde) • “Executies zijn overblijfselen van een primitieve drang naar wraak” (Een ex-beul) • “Ik wilde niet dat die man doodging, omdat mijn vader was doodgegaan. Ik wilde niet dat zijn gezin hetzelfde moest doormaken als wij.” (De dochter van een vermoorde man)

Marc Van de maele - Amnesty International Lesmap "Doodstraf" - december 2000

3

The Oath (de eed) “De eed” draait rond de eed van Hippocrates: een voor deze film belangrijk uittreksel: “Ik zal nooit iemand kwaad doen. Nooit zal ik een dodelijk middel voorschrijven of een raad geven, die, als hij wordt opgevolgd, de dood tot gevolg heeft.” Hippocrates was de beroemdste arts uit de Griekse oudheid (460-370 voor Chr.). Hij ging op eigen waarnemingen af en zocht de oorzaak van ziekten niet in bovennatuurlijke krachten. Tot voor kort legden artsen in Nederland een eed af, die terugging op een tekst van Hippocrates. Die verplichting is eind 1997 afgeschaft. 1. In de film zien we een dokter die eed van Hippocrates eerst naleven, daarna breken. Leg uit! ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. 2. Waarom is het gedrag van die dokter op zijn minst tegenstrijdig? ……………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………….. 3. Waarom zou de terdoodveroordeelde er zelf een einde aan hebben willen maken? ………………………………………………………………………………………………..

Af en toe staat er zo'n heel klein stukje in de krant waarbij je bij jezelf denkt: daar wil ik meer over weten. In de Volkskrant van zaterdag 12 augustus jongstleden stond onder het kopje "Man in dodencel gereanimeerd en geëxecuteerd" het volgende: "enkele uren voor zijn executie in het Amerikaanse McAlester is de wegens moord terdoodveroordeelde Robert Brecheen (40) bewusteloos in zijn dodencel aangetroffen. Hij had geprobeerd zich met een overdosis kalmerende middelen van het leven te beroven. Brecheen

werd in allerijl naar het ziekenhuis gebracht waar zijn maag werd leeggepompt. Enige tijd later werd hij door de artsen geschikt voor executie bevonden en vrijdagochtend met een dodelijke injectie om het leven gebracht. De gevangenisdirectie: "Natuurlijk schuilt hierin een zekere ironie, maar wij zijn gebonden door de wet, de wet die hij schond. Een veroordeelde moet zijn executie bewust ondergaan." Wat een wereld…! Uit: Kleintje Muurkrant nr.289, 15 september 1995


4

QUIZ : Doodstraf in de V.S. 1. ❏ ❏ ❏ ❏ 2. ❏ ❏ ❏ ❏ 3. ❏ ❏ ❏ ❏ 4. ❏ ❏ ❏ ❏ 5. ❏ ❏ ❏ ❏ 6. ❏ ❏ ❏ ❏ 7. ❏ ❏ ❏ ❏ 8. ❏ ❏ ❏ ❏

Hoeveel moorden worden er jaarlijks ongeveer gepleegd in de V.S.? 60.000 50.000 20.000 3000 In hoeveel moordzaken wordt de doodstraf geëist? 1% 10 % 25 % 50 % Wie neemt de beslissing om de doodstraf te eisen? de rechter de jury de openbare aanklager de eis om de doodstraf vloeit voort uit de aard van de misdaad Ongeveer de helft van de slachtoffers van moord zijn blanken. Hoe hoog is het percentage blanke slachtoffers in zaken waarin de doodstraf wordt geëist? 80 % 74 % 50 % 32 % Hoeveel duurder is de doodstraf in vergelijking met een levenslange opsluiting? 2 miljoen $ meer 200.000 $ meer 100 $ meer executie is minder duur dan een levenslange gevangenisstraf Hoeveel terdoodveroordeelde gevangenen zijn sinds 1970 uit de dodencellen vrijgelaten omdat ze onschuldig bleken te zijn? geen 66 302 3 Hoeveel onschuldigen zijn sinds 1900 geëxecuteerd? geen 23 59 203 Hoeveel politiemensen zeggen dat ze voorstander van de doodstraf zijn, maar dat ze niet geloven dat het een doeltreffend middel is bij misdaadbestrijding? 15 % 58 % 90 % 2% Marc Van de maele - Amnesty International Lesmap "Doodstraf" - december 2000

5

9. Misdadigers, die op het punt staan een moord te plegen, denken eerst na over de straf, die hen mogelijk boven het hoofd hangt. Hoeveel politiemensen vinden die uitspraak onjuist? ❏ 10 % ❏ 22 % ❏ 60 % ❏ 82 % 10. Hoeveel kost het verblijf in een zwaar bewaakte gevangenis per jaar? ❏ 15.000 $ ❏ 20.000 $ ❏ 50.000 $ ❏ 7000 $ 11. Hoeveel procent van de Amerikanen zijn voor de doodstraf? ❏ 30 % ❏ 51 % ❏ 67 % ❏ 89 % 12. Welke executiemethode wordt niet meer toegepast in de V.S.? ❏ gaskamer ❏ vuurpeloton ❏ ophanging ❏ onthoofding 13. Hoe staat Amnesty International tegenover de doodstraf? ❏ Amnesty neemt geen standpunt in. ❏ Amnesty steunt de doodstraf in landen waar weinig mensenrechtenschendingen voorkomen. ❏ Amnesty steunt de doodstraf voor oorlogsmisdadigers. ❏ Amnesty verwerpt de doodstraf.


6


7


8


9


10

OVER YONDER ( JONATHAN’S SONG) Steve Earle (uit de CD “Transcendental Blues") De cipier zei dat hij mijn brief zou posten De aalmoezenier wacht bij de deur Vanavond zullen we samen de binnenplaats oversteken Dan kunnen ze me niet meer raken Ik ga naar ginder Waar geen geest me kan volgen Daar is een andere plaats aan de overkant Waar ik vrij zal zijn, geloof ik Geef mijn radio aan Johnson Thibodeaux mag mijn ventilator hebben Stuur mijn bijbel naar huis, naar mijn moeder Bel haar af en toe Ik veronderstel dat het ervan moest komen Ik kan nooit genoeg terugbetalen Al mijn stelen en vluchten Ik heb iedereen gekwetst van wie ik hield De wereld zal zonder mij draaien De zon zal opkomen in het oosten Schijnen voor al die mensen die mij haten Ik hoop dat mijn heengaan hen vrede zal brengen • •

•

•

•

Steve Earle schreef “Over Yonder” nadat hij de executie van Jonathan Nobles had bijgewoond. Steve Earle: “Een executie is iets afschuwelijks. Kijk, ik weet dat Jonathan twee vrouwen op brutale wijze heeft vermoord en ik weet dat hij het verdiende gestraft te worden, maar die man was echt veranderd. Dat is ook een van mijn grootste bezwaren tegen de doodstraf. Ik ben namelijk zelf totaal veranderd: vergeleken met zes jaar geleden ben ik een heel ander mens. Ik doe niets nog op dezelfde manier als vroeger, behalve dan songs schrijven.” Steve Earle: “Weet je dat de urne met de as van die jongen achttien maanden bij mij op de schoorsteenmantel heeft gestaan? Zo lang heeft het geduurd voor ik een overlijdensakte loskreeg van de staat Texas. Jonathan had haast geen familie meer en hij wilde graag begraven worden in een land waar de doodstraf niet bestaat. Ik heb zijn as overgebracht naar Engeland.” Steve Earle: “Een executie is een vreselijk emotionele gebeurtenis. Na Jonathans executie ben ik meteen naar Ierland vertrokken om het te verwerken. Ik begon er als een bezetene te werken, acht uur per dag. In twee maanden heb ik 19.000 woorden proza, vijf gedichten en vier songs geschreven.” Uit Humo van 26 september 2000.


11

DEAD MAN WALKING Bruce Springsteen Daar komt een bleek paard aan En ik ga het berijden Ik zal het morgen bestijgen En mijn lot zal meerijden Ik ben een dode in aantocht Ik ben een dode in aantocht In de parochie van Sint-Jacob Ben ik geboren en gedoopt Hoe ik aan mijn verhaal ben gekomen Daar hoef je niet naar te luisteren, meneer Het is maar een dode aan het woord Eens had ik een baan, een meisje Maar tussen onze dromen en daden ligt deze wereld Diep in het woud Stroomden hun bloed en tranen over me heen Al wat ik kon voelen waren de drugs en het geweer En mijn opkomende angst binnenin Zoals een dode aan het woord Onder de zomerhemel verduisterden mijn ogen Zuster, ik ga geen vergiffenis vragen, mijn zonden zijn alles wat ik overhoud Nu bewegen de wolken boven mijn cel Traag door de lucht Er komt een nieuwe dag aan En vanavond komt er een einde aan mijn dromen


12

Strange fruit Zuidelijke bomen dragen vreemde vruchten Bloed op de bladeren, bloed aan de wortel Zwarte lichamen wiegen in de zuidelijke bries Vreemde vruchten hangen aan de populieren Een landelijk tafereel in het galante zuiden De uitpuilende ogen en de vertrokken mond De geur van magnolia's, zoet en fris Dan de plotse stank van verbrand vlees Hier zijn vruchten waar de kraaien aan pikken Die de regen doet rimpelen, waar de wind langs strijkt Die de zon doet rotten, die de takken laten vallen Hier is een vreemde en bittere oogst •

In 1937 zag Abel Meerepol, een joodse onderwijzer uit New York, een foto van het lynchen van Thomas Shipp en Abram Smith. Daarop schreef Meerepol, onder de artiestennaam "Lewis Allen", het gedicht "Strange Fruit". Sonny White schreef er muziek bij en Billie Holiday vertolkte de song, die in juli 1939 een 16de plaats in de hitlijsten bereikte. Sindsdien zijn er vele covers van dat nummer verschenen o.a. van Sting, UB40, Tori Amos, Diana Ross, Nina Simone & Cassandra Wilson.

•

Lynchen is afgeleid van "Charles Lynch", een politierechter in het 18de eeuwse Virginia. Het betekent: het zonder proces ter dood brengen van een verdachte door een woedende volksmenigte.

•

Tussen 1865 en 1965 zijn er in de Verenigde Staten meer dan 2400 zwarten gelyncht.

•

Lynchen in cijfers: zwarten opgehangen tussen 1896 en 1900 (Ida Wells in de Chicago Tribune) Jaar 1896 1897 1898 1899 1900 Totaal

Omwille van de huidskleur 31 46 39 56 57 229

Verdacht van moord 24 55 47 23 30 179

Verdacht van verkrachting 31 22 16 11 16 96

Totaal 86 123 102 90 103 504

(http://www.spartacus.schoolnet.co.uk/USAlynching.htm)

Waarom is lynchen hoe dan ook verwerpelijk? ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… Marc Van de maele - Amnesty International Lesmap "Doodstraf" - december 2000

13

Dead Man Walking 1. Inhoud • •

Sean Penn is de jonge arrogante boef Matthew Poncelet die in zijn dodencel in de staatsgevangenis van Louisiana zijn executie afwacht. Susan Sarandon is zuster Helen, een katholieke non, die eerst in de (gedeeltelijke) onschuld van de veroordeelde man gelooft en voor een herziening van het vonnis ijvert. Als dat mislukt, aanvaardt ze op verzoek van de moordenaar om hem geestelijk bij te staan tijdens zijn pijnlijke tocht naar de executie. Patrick Duynslaegher in Weekend Knack 6 maart 1996

2. Zuster Helen Prejean •

•

Zuster Helen Prejean werd in 1982 de geestelijke begeleidster van Patrick Sonnier, een in Louisiana terdoodveroordeelde moordenaar van twee teenagers. Zijn broer stond mee in de beklaagdenbank, maar kreeg slechts levenslang. In 1993 schreef ze het boek Dead Man Walking over haar ervaringen in de “death row” (dodengang) van de staatsgevangenis Angola in Louisiana, waar ze ondertussen al drie andere terdoodveroordeelden geestelijk bijstand verleende. Ondertussen kreeg het boek veel aandacht en maakte acteur Tim Robbins er ook de gelijknamige film naar. Ronnie Pede in Film & Televisie maart 1996


14


15

Dead Man Walkin Opdrachten bij de film 1. Matthew Poncelet is een man met vele gezichten. Schets met woorden een portret van Matthew aan de hand van opvallende uitspraken, gevoelens en houdingen. ………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………. 2. Waarom aanvaardt Helen het verzoek van Matthew om hem te begeleiden? ………………………………………………………………………………………………. 3. Wie allemaal neemt het zuster Helen kwalijk dat ze Matthew begeleidt? ………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………. 4. Wat verandert er bij Matthew tijdens de begeleiding door zuster Helen? ………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………. 5. Welke gebeurtenissen wijzen op een veranderende houding (ten opzichte van Matthew) bij de vader van de vermoorde jongere Walter? ………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………. 6. Waar komt de titel (Dead Man Walking) vandaan? ……………………………………………………………………………………………….


16

Stellingen •

“Als de dood een afschrikmiddel is, zou ik het toch wel moeten weten. Ik ben het geweest, die ze voor het laatst heeft meegemaakt: jonge knapen, meisjes, arbeiders, grootmoeders. Ik ben verbaasd geweest over hun moed tijdens die laatste tocht naar het onbekende. Het schrok ze niet af, ook niet tijdens de misdaad waarvoor ze veroordeeld waren. Al die mannen en vrouwen, die ik dat laatste ogenblik in de ogen heb gekeken, hebben mij ervan overtuigd dat mijn werk geen enkele moord heeft kunnen voorkomen.” (Albert Pierrepoint, de laatste Engelse beul)

•

“Het executeren van de man in cel 2455 zal alleen bewijzen dat hij dood is” (Caryl Chessman, geëxecuteerd in 1960 in Californië)

•

“Het aangrijpende van een executie zit niet in het feit van het sterven, want dit lot delen we allen; het schuilt in de precisie, waarmee het tijdstip vooraf bekend is. Deze zekerheid is onverdraaglijk, omdat ze alle hoop uitsluit.” (Godfried Bomans)

•

“Het begrip straf gaat uit van de veronderstelling, dat de gestrafte dezelfde persoon is als de misdadiger. Daarom mag er tussen het moment van de misdaad en de uitvoering van het vonnis niet te veel tijd verlopen. Ieder mens immers verandert. Laat men die ruimte toe, dan ontstaat de mogelijkheid dat de gestrafte niet meer dezelfde persoon is als de dader. De gaskamer doodt dan een leven, dat totaal verschillend is van het bestaan, dat het gas aanvankelijk vernietigen wilde. In zekere zin sterft dan een onschuldige. Hij heeft het wel gedaan, maar hij zou het met geen mogelijkheid meer kunnen doen. Hij is een ander geworden. Hij neemt de straf op zich van een vreemdeling, die voor hem geleefd heeft.” (Godfried Bomans)

•

“Wreed is niet de straf, maar de lange tijd die aan de executie voorafgaat.” (H.L. Mencken) Uit: “De ceremonie van de laatste adem” – Amnesty International

Kies één van de uitspraken. Schrijf daarover een kort stukje. Ben je het eens met die uitspraak of niet? Geef je argumenten voor of tegen. Welke gedachten en gevoelens roept die uitspraak bij jou op? …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... Marc Van de maele - Amnesty International Lesmap "Doodstraf" - december 2000

17

Stellingenspel

1. De doodstraf schrikt mensen af om zware misdaden te begaan. 2. De doodstraf voorkomt een herhaling van de feiten: zware misdadigers worden definitief onschadelijk gemaakt. 3. Oog om oog, tand om tand, een leven voor een leven. Wie een zware misdaad begaat, verdient een zware straf. 4. Levenslange gevangenisstraf is veel erger dan de doodstraf. 5. De doodstraf is voor de samenleving goedkoper dan een levenslange gevangenisstraf. 6. De doodstraf voorkomt dat de familie van het slachtoffer het recht in eigen hand neemt en op die manier wraak neemt op de dader. 7. Door de doodstraf laat een maatschappij zien dat ze bepaalde misdaden ontoelaatbaar vindt en dat ze de misdaadbestrijding ernstig neemt.

1. Rechters kunnen zich vergissen. 2. De dood schrikt misdadigers niet af en werkt dus niet preventief. 3. Wie een moordenaar doodt, wordt zelf een moordenaar en schendt daarmee het recht op leven. 4. De doodstraf is een wrede en onmenselijke straf: veel terechtstellingen hebben geleid tot een langdurige doodstrijd. 5. In veel landen wordt de doodstraf gebruikt als middel om politieke tegenstanders uit de weg te ruimen en de oppositie onder druk te zetten. 6. Vooral zwakkere (minderheids-) groepen in de samenleving blijken het slachtoffer te worden van de doodstraf. 7. Soms wordt de doodstraf gehanteerd als gemakkelijkheidsoplossing voor de aanpak van zware maatschappelijke problemen (o.a. drugshandel, georganiseerde misdaad). De doodstraf wordt dan gebruikt om de symptomen te bestrijden, terwijl aan de oorzaken niets wordt gedaan.


18

Werken met gedichten Uit De aanklacht: verraad Op het politiebureau kreeg je te horen Dat ze in een dorpje in Mograhat Kajal aan een boom hadden gebonden en gedood. Drie dagen later kwamen ze bij Kajals huis En zeiden om naar het lijkenhuis te gaan en hem te identificeren. Oom en tante gaven geen kik, Maar Kajals jongere broer knarste zijn tanden. Een maand later liet hij een briefje achter: “Ik ga weg om Kajals werk af te maken. Geef me uw zegen.” Oom ging dood. Daarna was tante enige tijd als klei – Nu is ze versteend. Als je dat huis voorbijgaat, buigt je hoofd En je voeten gaan sneller de straat over. Dhruba Sen Gepta, India Ze hingen hem op Ze hingen hem op, zei ik kort Ik wist geen andere manier om te zeggen dat hij dood was Of dat ons werk ons allerdichtst had samengeklonken In samen werken, dromen en verlangen. Nu is hij dood: Ik durf niet te denken Aan de kwelling die hem bracht waar hij was Of de pijn die hij tegemoet trad onder hun handen Of hoezeer hij werd verscheurd door mijn verdriet Nee, het is het makkelijkst te zeggen, ze hingen hem op, Kortweg Dennis Brutus, Zuid-Afrika Uitvluchten Ik heb nog geen zin om te sterven, meneer Ik heb het erg druk Mijn kamer moet schoongemaakt De brieven van mijn moeder zijn nog niet aangekomen Mijn linkeroog trekt En mijn geliefde komt morgen. Izzedin al-Munasira, Libanon Uit: “Vrijheid, hoe maak je het?” – Amnesty International – Geuzenpocket 1997


19

Werken met gedichten: opdrachten Uit De aanklacht: verraad 1. Waarom is Kajal gedood? …………………………………………………………………………………………………... 2. Wat bedoelt de jongere broer met “Kajals werk afmaken”? …………………………………………………………………………………………………... 3. Op welke manier leidt in dit gedicht geweld naar nog meer geweld? …………………………………………………………………………………………………... 4. Wat lag aan de basis van ooms dood? …………………………………………………………………………………………………... 5. Wat versta jij onder “zijn als klei”? …………………………………………………………………………………………………... 6. Wat roept “versteend” bij jou op? …………………………………………………………………………………………………... 7. Waarom buig je je hoofd en versnel je je pas, als je Kajals woonplaats voorbijgaat? …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... Ze hingen hem op 1. “Ze hingen hem op”. Wat wil de ik-persoon allemaal verbergen achter die korte, zakelijke mededeling? …………………………………………………………………………………………………... 2. “Verscheurd door MIJN verdriet”. Hoe begrijp jij dat zinnetje? …………………………………………………………………………………………………... Uitvluchten 1. Welke uitvluchten wegen zwaar? Welke niet? …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... 2. Welke “uitvluchten” zullen doorwegen, denk je? …………………………………………………………………………………………………... 3. Een terdoodveroordeelde sterft zelden “alleen”. Bewijs dat aan de hand van dit gedicht. …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... Marc Van de maele - Amnesty International Lesmap "Doodstraf" - december 2000

20

Schrijfopdracht bij "De aanklacht: verraad" Vul het briefje verder aan dat de jongere broer van Kajal schreef aan zijn ouders. Wat stond er tussen de begin- en de slotzin? Ik ga weg om Kajals werk af te maken. …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... Geef me uw zegen Rollenspel bij "Ze hingen hem op" De vriend van het slachtoffer (rol 1) brengt een familielid (rol 2) op de hoogte van de executie. De vriend en het familielid kennen elkaar niet. De vriend moet zich dus eerst voorstellen (zie: eerste deel van het gedicht). Wat vertelt de vriend precies en hoe reageert het familielid daarop? • 2 rollen (de vriend en een familielid van de geëxecuteerde) • speelduur : 5 minuten Rollenspel bij "Uitvluchten" De terdoodveroordeelde (rol 1) komt met een aantal uitvluchten (al of niet uit het gedicht) bij de cipier {de gevangenisdirecteur of de beul} (rol 2), die de executie wil inleiden. Wat heeft die daarop te zeggen? • 2 rollen (de terdoodveroordeelde en de cipier of gevangenisdirecteur of beul) • speelduur: 5 minuten


21

Terdoodveroordeeld in de V.S.: Joseph John Cannon Naam: Geboortedatum: Ras: Datum van de moord: Leeftijd op het ogenblik van de misdaad: Datum van de terdoodveroordeling: Leeftijd op het ogenblik van de veroordeling: Executiedatum:

Joseph John Cannon 13 januari 1960 blank 30 september 1977 17 jaar en 8 maanden 22 februari 1982 22 jaar 22 april 1998

1. Executie Op 22 april 1998 werd Joseph John Cannon naar de executiekamer in Texas gebracht. De eerste poging om hem te doden mislukte, toen de naald uit zijn arm “sprong” op het moment dat de dodelijke vloeistof door het infuus begon te vloeien. De toeschouwers werden weggeleid toen de naald opnieuw werd ingebracht. 2. Misdaad Cannon was het huis uitgegooid door zijn stiefvader. Hij deed een inbraak in een appartement en bleef daar tot zijn arrestatie. Een advocaat kreeg hem vrij, raakte met hem bevriend en nodigde hem uit om te blijven bij zijn zuster, de blanke advocate Anne Walsh. Na een week doodde hij haar met verschillende kogels. Voordien had hij marihuana gerookt, 25 pillen geslikt en veel whisky gedronken. Na de moord nam Cannon ongeveer 100 $ en vluchtte met de familie-auto. Hij kreeg een aanrijding en werd gearresteerd. Hij bekende de moord, maar kon geen motief aangeven. “Ik had geen wrok tegen Anne of enige reden om haar te doden. In feite deed ze alles om aardig te zijn voor mij.” 3. Achtergrond • Joseph Cannon was 4 jaar oud, toen hij werd aangereden door een kleine vrachtwagen. Hij liep daarbij een schedelbreuk, een gebroken been en een geperforeerde long op. Hij bleef 1 maand in het hospitaal en was een tijdlang bewusteloos. • Na zijn verblijf in het hospitaal werd hij door zijn moeder naar een weeshuis gebracht. Het ongeval had hem hyperactief gemaakt. • Hij kon niet duidelijk spreken voor zijn 6de jaar. Hij leerde moeilijk en kon niet functioneren in de klas. Hij werd van school gestuurd. • Hij snoof lijm, dronk en snoof benzine. Toen hij 10 was, werd hersenbeschadiging vastgesteld als gevolg van het lijmgebruik. Er werd schizofrenie vastgesteld en Cannon verbleef in verschillende psychiatrische klinieken. • Joseph Cannon werd, toen hij 7 en 8 jaar oud was, ernstig seksueel misbruikt door zijn stiefvader (zijn moeders 4de man). Ook zijn grootvader misbruikte hem tussen zijn 10de en 17de jaar. Hij leed aan zware depressies en werd het grootste deel van zijn leven behandeld met antidepressiva. Op zijn 15de deed hij een zelfmoordpoging door de inname van insecticide. • In de gevangenis leerde hij lezen en schrijven. Hij volgde tevens een schriftelijke cursus over de bijbel. Uit: “United States of America” Amnesty International 1998 & “The death penalty and juvenile offenders in the USA” Amnesty International 1991 Marc Van de maele - Amnesty International Lesmap "Doodstraf" - december 2000

22

Wat vind

ervan?

1. Wat zijn de bezwarende feiten?

…………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... 2. Zijn er verzachtende omstandigheden? …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... 3. Welk oordeel zou jij uitspreken?

…………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... 4. Op basis van welke argumenten? …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………...


23

Bedoeling Binnen het werkterrein van Amnesty International is de doodstraf een belangrijk onderwerp. Amnesty streeft naar afschaffing van de doodstraf en voert daar ook acties voor. De ervaring leert dat jongeren de doodstraf een interessant onderwerp vinden. Dat blijkt uit de vele vragen en sterke reacties die dat onderwerp oproepen. Werken rond de doodstraf is aan mensenrechteneducatie doen. In artikel 3 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens staat uitdrukkelijk vermeld: “Een ieder heeft het recht op leven”. Cijfers liegen niet Een enquête maakt de leerlingen onmiddellijk actieve deelnemers aan het lesthema. Ter informatie: een beperkte steekproef in Nederland van “Cijfers liegen niet” over de doodstraf leverde de volgende resultaten op (19 juni 2000): 1. Ik ben tegen: de doodstraf werkt niet preventief en rechters zijn niet onfeilbaar. (39,74 %) 2. Ik ben tegen: het doden van een moordenaar maakt ook ons tot moordenaar. (24,94 %) 3. Ik ben voor: een geëxecuteerde moordenaar gaat nooit meer in de fout. (22,96 %) 4. Ik ben voor: oog om oog, tand om tand. (12,36 %) Die Nederlandse cijfers kunnen vergeleken worden met de Amerikaanse (zie: de grafiek). Het is zeker interessant de enquête op het einde van de lessenreeks nog eens over te doen. Mogelijk liggen de scores dan anders. Inhoudelijke opdrachten bij “De dood als straf” 1. Moord (V.S.), bezit van heroïne (Thailand), politieke overtuiging (China), stelen van 70 fietsen (China), overspel (Pakistan), gewapende roof (Nigeria), politieke overtuiging (Soedan). 2. Met een kwaadaardige tumor. 3. 18 4. 23 5. De doodstraf schrikt niet af, is onderdrukkend, willekeurig, discriminerend, onherroepelijk en kan onschuldigen treffen. De doodstraf is vernederend, wreed en onmenselijk. 6. De leerlingen reageren schriftelijk op één van de uitspraken. Daarna worden er per uitspraak discussiegroepjes gevormd. Inhoudelijke opdrachten bij “The oath” 1. Via mond op mond beademing en hartmassage redt de dokter de man die zich in zijn cel had verhangen. Nadien assisteert hij bij de executie van diezelfde man en stelt nadien diens dood vast. 2. Eerst redt de dokter het leven van de gevangene, nadien jaagt hij hem samen met anderen de dood in. Wat hij met de ene hand “geeft” (het leven), neemt hij met de andere terug af. 3. Volgens H.L. Mencken is de dood minder erg dan de lange (wacht)tijd die aan de executie voorafgaat. (Zie ook: stellingen p.15) "The oath" is gebaseerd op het waar gebeurde verhaal van de reanimatie en executie van Robert Brecheen in Oklahoma in 1995. Mogelijk zijn de naam van de geëxecuteerde en de datum van executie op de eindgeneriek van de film fout. Marc Van de maele - Amnesty International Lesmap "Doodstraf" - december 2000

24

Quiz: doodstraf in de V.S. 1. 20.000 (in 1995: 21.597, in 1998: 18.224) 2. 1 % 3. de openbare aanklager 4. 80 % (cijfer van ’95) 5. 2 milj.$ meer (in ’96) 6. 66 (1970-1997) 7. 23 (studie van ’92) 8. 58 % (in ’95) 9. 82 % (in ’95) 10. 20.000 $ (in ’92) 11. 67 % (in 2000) 12. onthoofding 13. verwerpt de doodstraf De quiz is ook verkrijgbaar op diskette in een powerpointpresentatie. Kostprijs: 100 BEF De diskette kan besteld worden bij Amnesty International, Kerkstraat 156 – 2060 Antwerpen. Tel.:03/271 16 16, e-mail: [email protected].

Werken met cartoons • De leerlingen kiezen één cartoon. Ze bedenken een passende titel bij die cartoon. Die moet éénduidig zijn en onmiddellijk voor iedereen naar één enkele cartoon uit de verzameling verwijzen. • De leerlingen verwoorden de boodschap die de door hen gekozen cartoonist in zijn tekening heeft gelegd. Over Yonder (Jonathan’s song) “Over Yonder” is een sobere, akoestische song. Verwittig de leerlingen dat het geen top 30 muziek is. Jonathan Nobles is in Texas op 7 oktober 1998 geëxecuteerd met een dodelijke injectie voor de moord op 2 jonge vrouwen. Jonathan Nobles deed op 13 september 1986 een inbraak in het appartement van Mitzi Nally en Kelly Farquhar. Hij doodde met messteken de beide vrouwen en verwondde de vriend van Mitzi, Ron Ross. Die verloor een oog. Jonathan Nobles was blijkbaar onder invloed van drugs, waaraan hij sinds zijn 8ste verslaafd was. Nobles had al eerder vastgezeten voor inbraak. Laat de leerlingen reageren op de commentaar van Steve Earle bij zijn song. Ook de zin uit het refrein (“aan de overkant, waar ik vrij zal zijn”) biedt discussiestof. (Misschien wil Jonathan Nobels zeggen dat hij in een hiernamaals vrij zal zijn van schuld, omdat hij in dit leven geboet heeft voor zijn misdaad: “ik hoop dat mijn heengaan hen vrede zal brengen”.) Een woordje, vlak voor de executie, van Jonathan voor Ron: “Ron, ik heb zoveel van jou weggenomen. Ik kan niets doen om het jou terug te geven. Ik hou veel van je.” Na de executie zei Ron: “Ik sleepte zoveel woede mee in de executiekamer, maar na ons gesprekje denk ik dat ik die gevoelens heb losgelaten.” Dead Man Walking (de song): openingsnummer van de gelijknamige cd met de filmmuziek. “Dead Man Walking” is een verstilde, akoestische song, zeker geen top 30 muziek. Het paard uit de eerste strofe verwijst naar de 4 ruiters van de Apocalyps (6, 1-8). Het witte paard is het paard van de trots, het rode dat van de oorlog, het zwarte dat van de angst, het vaalgroene dat van de dood. (Bleek=vaal) “Diep in het woud…” verwijst uitdrukkelijk naar de gebeurtenissen op het einde van de film. Marc Van de maele - Amnesty International Lesmap "Doodstraf" - december 2000

25

Strange Fruit “Strange Fruit” is een jazzballade met een sterke tekst en een mooie melodie. Er zijn heel wat verschillende uitvoeringen te vinden: • Billie Holiday – The very best of Billie Holiday • Nina Simone – Pastel Blues – 1965 • UB40 – Signing off – 1980 • Tori Amos – Cornflake girl (beperkte editie) • Sting + Gil Evans – Strange Fruit – 1997 • Diana Ross – Lady sings the blues – 1972 • Diana Ross – Stolen moments – 1993 • Cassandra Wilson – New Moon Daughter – 1995 Lynchen is verwerpelijk omdat een woedende massa het recht in eigen hand neemt. De slachtoffers waren weliswaar verdacht van een misdrijf, maar zeker nog niet schuldig bevonden. Bovendien ging zo’n lynchpartij niet zelden gepaard met andere wreedheden: castratie, levend verbranden (vandaar: “verbrand vlees”), ogen uitsteken, tanden uittrekken, vingers afhakken. Daarbij komt nog dat heel wat van die lynchpartijen ingegeven waren door rassenhaat. De slachtoffers waren bijna uitsluitend zwarten. In bijna 50 % van de gevallen (229 op 504) was racisme het enige motief. Dead Man Walking (de film) 1. Onschuldig, arm, gevoellos, geen berouw, arrogant, heeft nooit liefde gehad/gekend, racist, fan van Hitler, slachtoffer van het systeem, vol haat, bezorgd om mama, tof met zijn broers, rebel, bang, alleen, slachtoffer van Carl Vitello, aanvaardt verantwoordelijkheid, heeft spijt, verkrachter van Hope, moordenaar van Walter. 2. Hij is arm zoals de mensen waarover ze zich ontfermt in haar buurt. 3. De ouders van de slachtoffers, de aalmoezenier van de gevangenis, de ouders van Helen. 4. Hij aanvaardt zijn verantwoordelijkheid: hij is niet onschuldig. Hij toont berouw. Hij toont zijn gevoelens: hij is bang voor de executie, voelt zich alleen, hij is bezorgd om zijn moeder. 5. Hij verschijnt op de begrafenis van Matthew. Hij gaat samen met zuster Helen bidden in de kerk (slotbeeld). 6. “Dead Man Walking” is de kreet, die de bewaker slaakt, als de terdoodveroordeelde van zijn cel naar de executieplaats wordt geleid. Stellingen: een schrijfopdracht Stellingenspel Laat de leerlingen uit de 7 stellingen pro & contra die uitspraken kiezen die voor hen relevant zijn. Laat hen daarover het debat voeren. Werken met gedichten De aanklacht: verraad Mograhat ligt in West-Bengalen. 1. Omwille van verraad (zie: de titel). Waarschijnlijk was Kajal een oppositiefiguur. 2. Hij gaat ook in het verzet tegen de overheid. 3. De moord op Kajal leidt tot de keuze van zijn jongere broer om ook in het verzet te gaan. Het verlies van hun beide zoons leidt dan weer tot de letterlijke dood van de vader en dan de figuurlijke dood van de moeder. 4. Het verlies van zijn twee zoons. 5. De mens is uit klei geschapen. Terug naar af? Of: klei is erg kneedbaar. Een signaal voor de kwetsbaarheid van de vrouw. Of een eerste stap naar de verstening. 6. Dood in haar hart, een levende dode. Versteend door om te kijken (zie: de vrouw van Lot) naar het gruwelijke verleden, het verlies van haar man en haar 2 zonen.


26

7. Het zijn mogelijk uitingen van verdriet. Toch wil men met het verdriet van de moeder niet rechtstreeks geconfronteerd worden: men loopt gauw verder. Misschien is er bij de passant ook wel angst aanwezig om betrokken te raken bij die dodelijke oppositie. Ze hingen hem op 1. Zijn eigen gevoelens bij de dood van zijn vriend, de lijdensweg die zijn vriend heeft afgelegd. 2. Uiteraard was er het eigen verdriet waardoor de gevangene bij zijn marteling en executie werd verscheurd. Anderzijds speelde zeker ook het “mede-lijden” van zijn vriend(en) en familieleden door het hoofd van de gevangene. Uitvluchten 1. De moeder en de geliefde wegen zwaarder dan de drukte, de kamer en het linkeroog. 2. Geen enkele. 3. Ook de moeder en de geliefde sterven een beetje mee. Rollenspel Om zoveel mogelijk leerlingen te betrekken kunnen verschillende tandems een zelfde rollenspel doen. De teksten kunnen in groepjes worden uitgeschreven, zodat ook niet-spelers meedoen. Wat vind jij ervan? 1. Bezwarende feiten zijn: inbraak in een appartement, doodde de vrouw die hem liefdevol had opgenomen, nam 100 $ weg en vluchtte met de familie-auto. 2. Verzachtende omstandigheden: hij doodde onder invloed van drugs, hij kon geen motief aangeven. Hij heeft een hersenbeschadiging opgelopen door druggebruik. Er werd ook schizofrenie vastgesteld. Hij werd seksueel misbruikt door zijn stiefvader en zijn grootvader. Hij leed aan zware depressies het grootste deel van zijn leven. Op zijn 15de deed hij een zelfmoordpoging. Hij werd als kind door zijn moeder naar een weeshuis gebracht. Zijn stiefvader had hem later het huis uitgegooid. Hij leerde lezen en schrijven in de gevangenis en volgde een cursus over de bijbel. 3. Joseph Cannon verdiende zeker de doodstraf niet. Hij zou wel in een psychiatrische kliniek moeten opgevangen worden. 4. Hij kan niet echt verantwoordelijk gesteld worden voor zijn daden. Hij handelde onder invloed van drugs, waaraan hij vanaf zijn kinderjaren verslaafd was. Hij was geestelijk niet in orde (depressief, schizofreen) en had een rotjeugd achter de rug (verwaarlozing en seksueel misbruik). Death Row Voor jongeren vanaf 14 jaar: “Death Row”, een inlevingsspel over de doodstraf. • In een startles komt “het verhaal achter een terechtstelling” aan bod en wordt het spel aan de spelers uitgelegd. • Het eigenlijke spel speelt zich af buiten de lessen. • In een slotles wordt het spel besproken. De spelers krijgen informatie over de doodstraf en over Amnesty International. Argumenten voor en tegen de doodstraf worden uitgespeeld. De lesmap kost 100 BEF. De lesmap kan besteld worden bij Amnesty International, Kerkstraat 156 – 2060 Antwerpen. Tel.:03/271 16 16, e-mail: [email protected].


DOODSTRAF Een lesmap bij de compilatievideo

Recommend Documents