Colofon Deze uitgave is een product van het Programma Wonen. Tekst:
Han Oomen, Nijmegen
Grafische vormgeving:
Kees de Bruijn, Giesbeek
Fotografie:
Dick Brouwers, Arnhem
Druk:
Provincie Gelderland
Maart 2013
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’ De oogst van zeven jaar Gelderse woontechniek
Provincie Gelderland Markt 11 Postbus 9090 6800 GX Arnhem T (026) 359 91 11
[email protected] www.gelderland.nl
Programma Wonen
Inhoud “Domotica, luxe of noodzaak?”
1
Samenvatting
2
Inleiding
4
I
7
Thuis wonen, zo lang mogelijk 1
De Kattenberg, Aalten ‘Ze wéten niet dat ze inbraakalarm hebben’
2
‘Het is zaak kennis over domotica te borgen’ 3
16
Overige projecten
18
Elders wonen, als ware het thuis
21
6
De Schans Het Jaartsveld, Groenlo ‘Wat iemand zelf kan, laten we weg aan techniek’
7
8
26
De Heelweg, Dinxperlo ‘Zonder moet iemand misschien een uur wachten’
10
24
De Luchte, Lochem ‘Als meer nodig blijkt, gaan we optoppen’
9
22
Troelstrahof, Culemborg ‘Dit geeft een thuisgevoel, ook voor familie’
28
De Hagert, Leur ‘Dwaaldetectie geeft gevoel van eigenwaarde’
III
14
Beeldbellen, Land van Maas en Waal ‘Dit geeft dementerende en omgeving rust’
II
12
Bon Vie, Culemborg ‘We hebben het hier reuze naar de zin’
5
10
Meulenvelden, Didam ‘We wisten zelf niet eens wat er loos was’
4
8
De Bogen, Harderwijk
30
Overige projecten
32
Producten
37
11
Cameratoezicht, Gendt en Arnhem ‘Je geeft iemand net iets meer vrijheid’
12
38
Drie woonsites ‘We faciliteren wat de mensen zelf willen’
Overige projecten
40 42
Hamvraag: verlengt techniek zelfstandigheid?
44
Verantwoording
46
“Domotica, luxe of noodzaak?” Ouderen en zorgbehoevende
brochure duidelijk dat te veel techniek
groter wordende groep senioren kansen
mensen blijven het liefst zo lang
averechts werkt en dat afstemming op
te geven zo lang mogelijk zelfstandig te
mogelijk thuis wonen. Dat blijkt uit
de doelgroep van wezenlijk belang is.
blijven wonen, in nieuwe of bestaande
woonwensenonderzoek, maar is ook
Het zal niemand verbazen dat een
woningen. Want domotica is luxe én
zonder onderzoek heel begrijpelijk.
groot deel van deze steeds vernuftigere
noodzaak.
Dankzij voortschrijdende technische
en toegankelijkere techniek om een
ontwikkelingen is het voor steeds meer
gezamenlijke aanpak vraagt, omdat ze
Josan Meijers
mensen mogelijk langer zelfstandig
voor de individuele bewoner te duur is
Gedeputeerde Wonen
te blijven functioneren. Domotica
of omdat er simpelweg een andere partij
omvat alle technologie in en om huis en
nodig is. Denk aan persoonsalarmering,
daarover gaat het in deze brochure.
cameratoezicht op afstand, videocontact
Is domotica alleen bedoeld voor ouderen
met zorgverleners en mantelzorgers.
en zorgbehoevende mensen? Nee, zeker
De provincie stimuleert en faciliteert
niet, domotica is er voor u, voor mij,
de kennis en de toepassing van
voor iedereen. Sterker: u maakt er vast
instrumenten in de keten om het
ook al gebruik van. Een voor iedereen
comfortabel en langer zelfstandig
bekend voorbeeld is de tijdschakelaar
wonen van senioren mogelijk te maken.
om de lampen tijdens de vakantie aan
De oogst van zeven jaar Gelderse
te doen of de elektrische deken in de
woontechniek in de programma’s
winter op tijd aan te zetten. Wat luxer is
‘Ontgroening & Vergrijzing’,
de techniek die het mogelijk maakt met
‘Thuisgeven’ en ‘Langer zelfstandig
één druk op de knop de sfeerverlichting
wonen’ mag er zijn. Steeds meer
aan te zetten voor het bezoek, of juist te
mensen ervaren dat domotica hun
kiezen voor heldere verlichting om een
zelfstandigheid vergroot. Bovendien
boek te lezen. Of op de terugweg in de
kan domotica de zorg efficiënter
auto via je smartphone de verwarming
en goedkoper maken en neemt de
alvast hoger zetten. Bij je broer in
zorgkwaliteit toe. In het Kwalitatief
Amsterdam via je tablet meekijken
Woonprogramma (KWP3) zijn voor
met de beveiligingscamera in je huis
de periode 2010-2019 provincie brede
in Arnhem. Het zijn maar een paar
afspraken gemaakt: bestaande
voorbeelden van domotica.
woningen kunnen (preventief) geschikt
Techniek om de veiligheid te vergroten,
gemaakt worden om mensen langer
comfort te bieden of energie te besparen.
zelfstandig te laten wonen, met meer
Voor de een is het al gewoon, voor de
wooncomfort als resultaat. Goede
ander een luxe, maar voor velen is
ontwikkelingen die ik toejuich. Voor
domotica het verschil tussen zelfstandig
partijen in wonen, zorg en welzijn is
thuis wonen of uit huis geplaatst
het nu de uitdaging alert te blijven en
worden. Deze brochure ‘Domotica …?
de opgedane ervaringen met opplussen
We zullen wel moeten…!’ laat daarvan
en domotica ook te vertalen naar
voorbeelden zien. Ook maakt deze
aanvullende initiatieven om de steeds
1
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
Samenvatting
Is alle andere domotica waardeloos?
wel psychogeriatrische aandoening.
als zij er, indachtig de nabije toekomst, meer aan doen? U raadt het antwoord.
Geenszins. Alleen: een set draadloos
Bij deze groepen lijkt, anders dan
Welke trends zijn te destilleren uit ‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’? En welke
ook zo? Draagt domotica bij aan langer
dimbare lampen geeft toch vooral
in deel I, amper onderzoek nodig
conclusies? In deze paragraaf trachten we per deel van de brochure de belangrijkste
zelfstandig wonen?
comfort en gemak en lijkt op zijn best
om de hamvraag te beantwoorden:
Deel III
op een rij te zetten. Bij wijze van samenvatting,
“Goede vraag”, reageren betrokkenen
in combinatie met andere domotica
uit de meeste grotere verhalen
Dan Deel III ‘Producten’. Dat opent met
van bovengenoemde complexen
zelfstandig wonen te kunnen verlengen.
van deel II blijkt dat domotica de
een verhaal over cameratoezicht op
Deel I
Na de vier appartementencomplexen
desgevraagd, zonder uitzondering.
Misschien is een onderscheid bruikbaar
zelfstandigheid van cliënten vergroot.
afstand, in dit geval toegepast om
Deel I ‘Thuis wonen, zo lang mogelijk’
wordt in het vijfde en laatste hoofdstuk
Ze kennen het belang van de vraag.
tussen technieken die meer comfort of
Ook de gevolgen voor personeel en
mensen met dementie. Het laat zien
laat een duidelijke trend zien: het
van deel I stilgestaan bij mensen met
Hun antwoorden leest u achterin de
gemak opleveren versus technieken die
organisatie zijn duidelijker: domotica
waartoe techniek in staat is tegenwoor-
pakket domotica dat al bij de bouw van
dementie die thuis wonen. Geprobeerd
brochure, in de paragraaf ‘Hamvraag:
meer veiligheid of zorg geven. Voor de
maakt de zaak in de meeste gevallen
dig: persoonsalarmering in een video-
een woning wordt aangebracht, is in de
wordt (dure) opname in een verpleeg-
verlengt techniek zelfstandigheid?’.
laatste lijkt de link met zelfstandigheid
efficiënter en goedkoper. En de
jasje die de zorg verder van karakter
loop der jaren kleiner geworden.
huis uit te stellen, door ‘beeldbellen’
Op deze plaats trekken we voorzichtig
duidelijker. Een slechthorende heeft
kwaliteit van zorg neemt ook nog
verandert: met toezicht per camera kan
Appartementen van De Kattenberg
met hun mantelzorgers.
wat conclusies uit die beschouwing,
direct baat bij een draadloze, oplichten-
eens toe, stellen enkele betrokkenen.
ze nog vaker op afstand blijven dan met
(2003) in hoofdstuk 1 hebben van alles
Dit laatste verhaal van deel I is
voorzichtig, omdat de eerste conclusie
de deurbel in de kamer.
Wat willen we nog meer?
de spreek-luisterverbinding. Het lijkt,
aan domotica in huis, standaard.
illustratief voor een tweede, piepjonge
moet luiden dat het verband tussen
Opvallend genoeg komt vergelijkbare
net als het ‘beeldbellen’ aan het eind
Daarna wordt de hoeveelheid vooraf
trend. Was domotica voor de valide
domotica en zelfstandigheid vaak
Deel II
domotica als in deel I bovendrijven:
van deel I, in potentie techniek
aangebrachte domotica allengs minder,
medemens tot voor kort vooral een
verondersteld, maar nimmer
Ging deel I over mensen die gezond
toegangverlening en alarmering.
waarmee – sterker dan andere domotica
zie: De Bogen (2006) en Meulenvelden
verhaal voor appartementencomplexen
wetenschappelijk aangetoond
van lijf en leden zijn, deel II – ‘Elders
Mensen met een beperking of
doet – het hoofd kan worden geboden
(2007) in respectievelijk hoofdstuk 2 en
van corporaties, de laatste tijd gebeurt
blijkt. Precies daarom willen enkele
wonen, als ware het thuis’ – staat
somatische aandoening behouden
aan ‘minder handen aan het bed’.
3. In BonVie (2008), hoofdstuk 4, is het
het vaker dat domotica landt in de
reflecterende professionals het gaan
stil bij specifieke groepen: mensen
autonomie als ze met techniek deuren
Op voorwaarde dat deze technieken
weer een slag minder.
gewone woning: huizen zoals ze bij
onderzoeken en precies daarom willen
met de een of andere beperking en
kunnen openen: voor zichzelf (met
gebruiksvriendelijk én voor iedereen
Wie met betrokkenen spreekt, komt er
u in de straat staan, tezamen het
zij nu slechts een indruk geven. Die is
mensen met een somatische dan
kaartjes of ‘druppels’) en anderen
beschikbaar blijven of komen.
al snel achter wat hieraan ten grondslag
leeuwendeel van de woningvoorraad
overwegend positief. Een enkeling laat
(beeldintercom). Voor alle groepen
Naast al het moois laat het verhaal óók
ligt. Bewoners maken geen of amper
vormend. Je ziet dat terug in ‘Overige
alle voorbehoud varen. Zeker weten:
geldt dat zelfstandigheid gebaat is bij
zien hoe voorzichtig we moeten zijn
gebruik van domotica waar ze niet om
projecten’ van deel I. Doorgaans wordt
domotica draagt bij aan zelfstandigheid.
Trends en conclusies
draadloos hulp in kunnen roepen:
met het trekken van conclusies. Je zou
gevraagd hebben. Waarom zou je dan,
meteen de les van de vroege pioniers
Conclusie twee uit de antwoorden op de
- Domotica is minder standaard, meer
persoonsalarmering.
verwachten dat cameratoezicht de zaak
zoals in de oudere complexen is gebeurd,
meegenomen: werk vanuit de behoeftes
hamvraag: bouw je een appartementen-
Ook hier een les: domotica vergt
goedkoper maakt: verzorgenden hoeven
voor enkele duizenden euro’s per
van de bewoner.
complex, zorg dan voor beeldintercom
- Domotica komt op in ‘gewone’ huizen;
onderhoud, in technische zin, maar
niet telkens meer naar patiënten toe, nu
woning aan woontechniek monteren?
Blijkt deze nieuwe generatie projecten
met de entree beneden. Kunnen
- Of valide mensen hun zelfstandigheid
ook richting gebruikers. Cliënten
hun situatie op afstand te beoordelen is.
Veel beter kun je appartementen de
succesvol, dan wordt vermoedelijk
zien wie er beneden aanbelt, geeft
verlengen met domotica verdient
en personeel moet je bij herhaling
Die vlieger gaat alleen op, waarschuwt
goede uitgangspositie geven: ze zo op-
een grote slag geslagen ‘tegen’ de
bewoners een gevoel van veiligheid, iets
onderzoek;
vertellen over de mogelijkheden van
een betrokkene, als er volume is, lees:
leveren dat domotica er makkelijk in en
toenemende vergrijzing en – door
wat vermoedelijk (!) zelfstandigheid
domotica, anders ebt de kennis weg
voldoende patiënten of bewoners waarop
ook weer makkelijk uit kan, afgestemd
ontgroening – de verwachte tekorten
bevordert.
essentieel. Algemener: domotica die zorg
tot uiteindelijk niemand meer iets
je toezicht kunt houden.
op de wensen van de opeenvolgende
aan personeel in de zorg.
Conclusie drie: volgens de reflectanten
en veiligheid op een hoger plan tilt;
weet. Pas als gebruikers de voordelen
In het tweede, tevens laatste hoofdstuk
van techniek zien en vooral ervaren,
van deel III worden drie websites
is ‘zorgalarmering’ bij uitstek de
bewoners. Maatwerk bieden heet dat.
maatwerk geworden;
- Videofoon en zorgalarmering lijken
- Domotica vergt onderhoud, in de brede
De initiatiefnemers van destijds zijn
Immers, daar is een groot deel van het
domotica om mensen ergens langer te
zin des woords (herhaalde instructie,
zijn ze geneigd haar te gebruiken. Het
gepresenteerd, die alle drie in leven
precies dat gaan doen in hun nieuwere
verhaal een jaar of tien geleden om
laten wonen. Punt blijkt wel: er zijn
opleiding);
is een les trouwens die ook al in deel
geroepen zijn om langer zelfstandig
complexen, vaak door er louter loze
begonnen, met de premisse dat valide
vaak meerdere (thuiszorg)partijen op
I voorbijkomt. Wat personeel betreft
wonen mogelijk te maken. Het verhaal
leidingen aan te brengen. Dan kan
mensen door woontechniek langer
de markt en die lukt het maar niet om
handen aan het bed’, maar meestal is
komt onwillekeurig de vraag op: wat
staat voor de trend die we ook al in deel
er later, op elk gewenst moment,
zelfstandig zouden kunnen wonen, ook
tot één systeem te komen, terwijl een
‘volume’ nodig, wil een techniek
doen zorgopleidingen aan techniek.
I zagen: partijen in wonen, welzijn en
bedrading doorheen en vervolgens
als ze wat minder gezond van lijf en
collectief systeem juist de meeste kans
rendabel zijn.
Zo het antwoord ‘weinig’ is, zou de
zorg nemen de bewoner steeds vaker als
van alles aan vast gekoppeld worden.
leden worden. Hamvraag is: werkt het
van slagen zou maken.
vervolgvraag zijn: is het niet handig
vertrekpunt voor hun handelen.
2
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
- Domotica kan antwoord geven op ‘minder
3
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
Inleiding
mensen met dementie als mensen
Hebben we daarmee alle domotica
met een verstandelijke beperking. Om
in Gelderland te pakken? Nee.
Hoe werkt domotica? Hoe ervaren bewoners, cliënten en andere gebruikers de
Ook projecten die nog lopen zijn
informatie makkelijk terug te vinden,
Tijdens onze rondgang bleek dat vele
woontechniek? Maken ze er gebruik van? Kunnen professionals in de wereld van
opgenomen, in dat geval meestal
zijn die projecten voor de gelegenheid
partijen na hun eerste, gesubsidieerde
wonen, welzijn en zorg ermee overweg? Leidt domotica tot langer zelfstandig
met een recente stand van zaken.
opgeknipt naar doelgroep. Ze worden
aanzet hebben voortgeborduurd, in weer
wonen?
Van alle projecten treft u een beknopte
derhalve meer dan eens genoemd in
nieuwe projecten. Maar met
beschrijving aan: waar in Gelderland
deze brochure. We zijn ons ervan
deze uitgave kunt u in elk geval de
Antwoorden op al die vragen leest u in
hoofdstuk aandacht voor drie woonsites,
is het, hoe heet het, wat is het doel en
bewust dat we de projecten daarmee
pioniers traceren. Die van weleer.
deze brochure: ‘Domotica…? We zullen
boordevol domotica en informatie
de inhoud van het project en bij welke
enigszins tekort doen, omdat de
En die van nu.
wel moeten…!’.
daarover.
partij kunt u te rade gaan voor meer
kracht, winst of het innovatieve
informatie?
deels gelegen is in het samenbrengen van doelgroepen.
We zijn onlangs een kijkje gaan nemen bij een tiental projecten. We keken er
Te rade gaan
Dat laatste, het noemen van informatie-
rond, spraken met bewoners en perso-
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
bronnen, is een belangrijk motief
Wat is domotica?
die allerlei systemen met elkaar laten samen-
neel, vroegen of ze ons de techniek
is meer. Het biedt het overzicht
geweest om met deze brochure te
Mootjes
Domotica is de verzamelnaam voor alle
werken, waardoor je – bijvoorbeeld – je huis
wilden demonstreren en ook hoe de
van alle domoticaprojecten die de
komen. Als provincie willen we partijen
Dat geldt ook voor de ‘woonservice-
techniek die het wonen vergemakkelijkt en
op afstand in de gaten kunt houden of het bad
domotica hen beviel. De weerslag van
provincie Gelderland de voorbije
met elkaar in contact brengen, telkens
gebieden’: wijkprojecten waarmee drie,
veraangenaamt. Synoniemen voor domotica
alvast kunt aanzetten. Ook de domotica die
deze bezoeken vindt u in de hoofdstuk-
jaren van subsidies en adviezen heeft
weer, zodat partijen kunnen leren van
soms zelfs vier doelgroepen worden
zijn woontechniek en thuistechnologie.
primair ten dienste staat van organisaties is
ken 1 tot en met 11. In een twaalfde
voorzien. Het zijn er zo’n 75 in totaal.
elkaar. Voor een particulier, een bedrijf,
bediend en waar de interactie tussen
Wasmachines, strijkbouten, gewone lampen,
grotendeels buiten beschouwing gebleven,
een instelling, een organisatie of wie
de groepen met tal van voorzieningen
gewone deurbellen, de afstandsbediening
systemen bijvoorbeeld waarmee de gangen
dan ook die meer over domotica wil
bevorderd wordt. Ook die keren in deze
voor tv: dat is ook allemaal techniek voor
van het personeel kunnen worden nagelopen.
De veranderde rol van de provincie
- 2007) om het uitlokken en stimuleren van
weten, moeten kennis en ervaring voor
brochure in handzame mootjes terug,
in huis, maar het is niet wat bedoeld wordt
Daarmee komen we tot de domotica waar-
Met de toenemende ontgroening en vergrij-
bouwprojecten met domotica.
het oprapen liggen. Deze brochure is er
waarbij het middel het doel heiligt: het
met domotica. Bij domotica gaat het enkel
over deze brochure wél gaat: alle relatief
zing in het verschiet stimuleert de provincie
Toen die bouw gestalte eenmaal had gekregen
de sleutel toe.
kunnen terugvinden van domotica voor
om relatief nieuwe techniek: een lamp die
nieuwe, technische apparaten die direct ten
Gelderland al jaren het langer zelfstandig
en partijen woontechniek steeds vaker op
Zoals u zult zien, hebben we de projec-
specifieke doelgroepen.
je draadloos kunt bedienen, een spreek-
dienste staan bewoners, cliënten en andere
wonen, ook trouwens omdat uit onderzoek
eigen kracht in projecten gingen verwerken,
ten verdeeld naar doelgroepen, alweer
Enkele projecten in de brochure zijn
luisterverbinding met een zorgcentrale, een
gebruikers. Reden: het is bij uitstek deze
gebleken is dat is wat mensen het liefste doen:
verzette de provincie de bakens. Dat gebeurde
om het zoeken naar informatie te
ouder dan zeven jaar. Ze dateren
beeldintercom, een kaartje dat de huissleutel
groep domotica die de zelfstandigheid van
blijven wonen waar ze nu wonen.
in het vervolgprogramma ‘Thuisgeven in
vergemakkelijken. Bent u geïnteres-
van de periode vóór ‘Ontgroening
vervangt, enzovoorts.
gebruikers bevorderen kan, daar waar het
Een van de pijlers onder het beleid – naast
Gelderland’ (2008 - 2011).
seerd in domotica voor mensen die
en Vergrijzing’ (2004 - 2007), en het
onder meer het stimuleren van nieuwe woon-
Het realiseren van domotica was nu niet
thuis wonen en daar – zoals veruit de
programma ‘Thuisgeven in Gelderland’
Tot domotica in brede zin behoren ook fysieke
vormen en het ontwikkelen van woonservice-
langer voldoende meer om voor subsidie in
meesten willen – het liefst zo lang
(2008 - 2011). Ze zijn opgenomen, omdat
aanpassingen aan een woning: een tweede
gebieden –, is het aanjagen van domoticapro-
aanmerking te komen; het moest om nieuwe
mogelijk blijven? Bekijk deel I: ‘Thuis
ook zij de resultante zijn van het beleid
trapleuning, een tweede toilet, dubbelglas,
De domotica is in deze brochure voor het
jecten. De aanname is daarbij geweest dat
toepassingen of arrangementen gaan (inno-
wonen, zo lang mogelijk’. Wilt u meer
dat de provincie ook toen al voerde:
het weghalen van drempels, et cetera. Deze
gemak ingedeeld in groepen, te weten:
woontechniek best eens een van dé antwoor-
vatie). Je ziet de verschuiving terug in de doel-
weten over domotica voor mensen met
mensen zo lang mogelijk zelfstandig
groep is in deze brochure omwille van de hel-
toegang, beveiliging, persoonsalarmering,
den zou kunnen blijken op het vraagstuk: meer
stelling van het laatstgenoemde programma:
een beperking? Dan moet u in deel
laten wonen. Bovendien, met deze
derheid buiten beschouwing gelaten.
(bijzondere) afstandsbedieningen, automa-
ouderen en tegelijkertijd minder zorgperso-
‘Mensen kiezen zelf hoe ze willen wonen’.
II zijn: ‘Elders wonen, als ware het
projecten erbij wordt de ontwikkeling
Vijf projecten van de provincie blijven erdoor
tische verlichting, dwaaldetectie. Lees voor
neel.
Voor de komende jaren zal binnen het pro-
thuis’. Mensen met dementie die elders
van woontechniek
onvermeld: projecten waarmee in gemeenten
uitleg daarover de ‘Verantwoording’ achterin
De rol die de provincie heeft gespeeld op
gramma Wonen, het thema ‘Langer zelfstandig
verblijven? Deel II. Zoekt u misschien
beter zichtbaar.
woningen zijn ‘opgeplust’.
deze brochure. Hier volstaat om te merken
het vlak van domotica is in de loop der jaren
wonen’ inhoud krijgen door de samenhang
projecten die tot specifieke producten
Een laatste inperking: domotica betreft strikt
dat u per project leest welke domotica er in
veranderd.
tussen het geschikter maken van bestaande
hebben geleid? Sla er dan Deel III op na:
Pioniers
genomen ook de eventuele basisinfrastruc-
huis is. Of komt, als het project nog voltooid
Grofweg gesteld ging het haar tot en met het
woningen, de toepassing van domotica en
‘Producten.’
Ten slotte. ‘Domotica…? We zullen wel
tuur met centrales in woningen en complexen,
moet worden.
programma ‘Ontgroening en Vergrijzing’ (2004
dementie in de thuissituatie.
Sommige projecten omvatten meer
moeten…!’ beperkt zich tot projecten
dan één doelgroep, bijvoorbeeld: zowel
die de provincie heeft gesteund.
4
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
hele verhaal wat de provincie betreft ooit om
5
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
begonnen is.
‘Alle techniek kan erop worden aangesloten. Heel eenvoudig: je opent de plint ergens, klikt het eraan en het werkt.’
I
Thuis wonen, zo lang mogelijk In dit deel ruim baan aan projecten die leidden tot appartementen waar mensen maar wat graag de rest van hun leven slijten. Aan het licht komt dat niet alle domotica gebruikt wordt en dat woontechniek onderhoud in de meest brede zin des woords vergt, zeker, maar evenzeer dat mensen zich er veilig en comfortabel voelen. In het laatste hoofdstuk een vrouw die dankzij ‘beeldbellen’ contact heeft met haar ouders, soms vaker op een dag. Elkaar kunnen zien geeft haar het gevoel toch even bij hen te zijn.
6
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
7
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
Kattenbergbewoners Willemien en Willem Wisselink met afstandsbediening.
De afstandsbediening, voor zo’n beetje elke lamp in het appartement.
Bewoners van De Kattenberg laten woontechniek deels links liggen
1
‘Ze wéten niet dat ze inbraakalarm hebben’
De afgeplakte bewegingssensor in de hal van de Wisselinks.
Bewoonster Ida van der Stoep en huismeester Bernard Stevens.
het licht in de hal heb afgeplakt…”
in gebruik, door de al genoemde passen;
Opgelucht hoort hij dat het bezoek het
bewoners houden ze voor een oogje en
“We zijn heel tevreden hier. Je voelt je veilig.
verhaal wil horen zoals het is. Anders
floep, de deur gaat open. Bovendien:
En ’s nachts is het rustig. Waar we zaten was
gaan corporaties bewegingsmelders
trek je bij vertrek de klink omhoog, dan
het lawaaierig, ik denk omdat we boven enkel glas hadden.”
aalten, donderdag 24 februari 2011 – In appartementen van De Kattenberg zit nogal
waarmee ze haar voordeur opendoet.
aanbrengen, die dan doodleuk worden
zal de deur meteen in het nachtslot
wat woontechniek die amper gebruikt wordt. De huismeester vermoedt dat de
“Die passen weigeren wel eens dienst”,
afgeplakt. Maar waarom heeft hij dat
vallen wanneer je de deur achter je
volgende generatie er meer raad mee weet.
zegt hij. “En dan…?” “Dan bel ik jou”,
eigenlijk gedaan? “Ja, dat licht blijft zo
dichttrekt.
zegt Van der Stoep lachend.
lang branden, terwijl we telkens maar
Willem Wisselink, die sinds 4,5 jaar
Ook Van der Stoep is tevreden: “Zo mooi
Het is eigenlijk ongelooflijk. Ida van der
je verlichting, waar je geen cent extra
even van de kamer naar het toilet of de
in De Kattenberg woont: “We zijn heel
als hier is het nergens hoor. Alles wordt
Stoep (83) heeft een afstandsbediening
voor hoeft te betalen bovendien, blijf je
slaapkamer lopen.”
tevreden hier. Je voelt je veilig. En
steeds goed bijgehouden en gepoetst.”
waarmee ze zo’n beetje alle lampen in
de lampen bedienen met de schakelaars
“Dan had ik misschien beter niet kunnen zeggen
’s nachts is het rustig. Waar we zaten
Ook zij roemt de veiligheid. “Een keer
haar appartement aan en uit kan zetten,
aan de wand.
dat ik de bewegingsmelder voor het licht in de
Zonde van het geld
was het lawaaierig, ik denk omdat we
tijdens een storm was het licht nog niet
afzonderlijk van elkaar. Maar gebruiken
We zijn in De Kattenberg in Aalten,
hal heb afgeplakt…”
Huismeester Stevens denkt dat de
boven enkel glas hadden.”
uitgevallen of er klonk een stem door
doet ze het apparaat niet of amper: het
een complex met 28 huurwoningen
volgende generatie ouderen – ‘mensen
ligt in de lade van een kast, niet ergens
van acht jaar oud. Karin van der
meer van mijn leeftijd’ – meer met de
op tafel of zo.
Linde werkt als makelaar voor corpo-
Willem en Willemien Wisselink,
het alarmkastje die zei dat we zonder stroom zaten. We hoefden ons niet
Stevens instrueert elke nieuwe bewoner
techniek gaat doen, gewend als die
“U kunt de duur dat de lamp in de hal blijft
ongerust te maken, er werd aan
ratie De Woonplaats, eigenaar en
over de woontechniek die De Kattenberg
bijvoorbeeld is aan de computer. “Bij
branden kort maken, tot enkele seconden.
gewerkt. Prachtig toch?”
respectievelijk 77 en 73 jaar, hetzelfde
beheerder van De Kattenberg. Ze laat
in elk appartement rijk is; kennis
de mensen die nu hier wonen, speelt
Wist u dat?”
laken een pak. Ze willen het handzame
potentiële bewoners er vrijkomende
die hij met liefde en plezier nog eens
bovendien mee dat ze het zonde van het
apparaatje best even demonstreren
appartementen zien en leidt hen rond
herhaald en als het moet vaker. Maar
geld vinden. Terwijl elektriciteit hier
voor de fotograaf, gastvrij als ze zijn
door de rest van het complex, dat bestaat
voorlopig, zegt hij, zijn er misschien
nota bene een vast bedrag van de huur is.”
Het toegangssysteem is zo gemaakt
– ‘echt geen glaasje fris?’ –, maar eerst
uit twee delen met daartussen een fraaie
twee appartementen waar mensen het
Tegen bewoner Wisselink: “U kunt de
en geregeld dat ook de thuiszorg
buigen ze zich enkele seconden over de
hal. Ze oppert dat de afstandsbediening
licht daadwerkelijk draadloos bedienen.
duur dat de lamp in de hal blijft branden
’s nachts het complex in kan en ook
afstandsbediening, want ja, wat kun
wat klein is uitgevoerd voor de bewo-
Hetzelfde geldt voor het inbraakalarm,
kort maken, tot enkele seconden. Wist
de deur kan openen van degene die via
je er ook alweer mee, welk knopje is
ners, doorgaans 60-plussers. “En er zit
dat standaard op de voor- en balkon-
u dat?” Het lijkt de zaak te veranderen
het persoonsalarm de oproep deed.
voor wat?
ook geen handleiding bij.”
buitendeuren zit. “Laatst was in een
voor Wisselink. Ida van der Stoep, een
Heb je schitterende, goed functio-
Huismeester Bernard Stevens, ook van
van de appartementen ingebroken. Ja,
verdieping hoger woonachtig, maakt
Kastje
nerende domotica voor zo’n beetje al
De Woonplaats, wijst op de legenda,
dieven staan er gewoon op te kijken,
wél gebruik van de bewegingsmelder
Op ruim de helft van de adressen
bestaande uit enkele woorden, links-
als ze zien dat het ergens een week lang
in de hal. En zo zijn er meer in het
hangt een kastje voor het alarm in de
onder op het apparaat: “Dat ís de
donker is, is het bingo. Als je bewoners
complex.
woonkamer, niet zo vreemd: meestal
Aalten, ‘De Kattenberg’
handleiding”, zegt hij. En hij vindt
achteraf vraagt waarom ze het alarm
Laten we de positieve kanten niet
is een zorgindicatie nodig om voor
28 appartementen, gereedgekomen in 2003
het apparaat groot zat. “Neem dat ding
niet hebben aangezet, zijn ze het in het
vergeten. De deursloten zijn makkelijk
een appartement in De Kattenberg in
Informatie: De Woonplaats
gewoon mee als je ’s avonds naar bed
beste geval vergeten. Anderen weten
(053) 475 75 75, www.de-woonplaats.nl
gaat”, zegt hij tegen bewoonster Van der
niet eens dat ze het hebben.”
Stoep, wetende dat er in de slaapkamer
aanmerking te komen. Woonplaatsmakelaar Van der Linde: “Dat kan iets Verlengt domotica zelfstandigheid?
lichamelijks zijn. Of ook iets sociaals:
Domotica
zelfs twee lichtpunten zijn die zich
Opgelucht
Programmamanager De Kattenberg: ‘Alleen
als iemand eenzaam is bijvoorbeeld.”
Toegang: kaartjes (bewoners, externen)
draadloos laten bedienen. “Ach, da’s
Bewoner Willem Wisselink wordt nog
het idee al dat er een spreek-luisterverbin-
Bewoonster Van der Stoep woont
Beveiliging: brandmelders, rookmelders
waar ook”, zegt Van der Stoep.
eens uitgelegd waarom hij vanochtend
ding is, geeft een gevoel van veiligheid.’
al vanaf de opening in 2003 in De Katten-
Afstandsbediening: verlichting
De huismeester heeft haar enkele
een verslaggever en fotograaf over de
Automatische verlichting
minuten geleden ferm toegesproken,
vloer heeft. Hij schrikt even. “Dan
Voor meer reflectie op de hamvraag,
“Dat hebben we toen met een aantal
Optie: persoonsalarmering
omdat ze geen huissleutel bleek te
had ik misschien beter niet kunnen
zie pagina 44.
mensen kunnen doen, omdat we te
hebben in het etuitje waarin de pas zit
zeggen dat ik de bewegingsmelder voor
8
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
berg. Zonder indicatie. Van der Linde:
weinig mensen hadden met indicatie.”
9
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
Wim Sneep met automatische deuropener.
Bewoonster Mia Veldkamp showt de screens van haar appartement in De Bogen.
Wandpaneel met enkele functies die Wim Sneep draadloos bedient.
Bij De Bogen kan alles, maar niet iedereen weet het
2 ‘Het is zaak kennis over domotica te borgen’ harderwijk, donderdag 17 februari 2011 – Door elk appartement van De Bogen loopt
door te blazen (cursor verspringt naar
een ringleiding achter de plinten. Alle techniek kan erop. De corporatiedirecteur wil
volgend icoon) en zuigen (enter).
nu wel eens weten wie wat aan extra domotica heeft aangeschaft.
Hij kan er eigenlijk alles mee: niet
Huismeester Bert van Daatselaar in zijn kantoortje.
Volgens Van de Ven is onwetendheid –
enig moment weet niemand zoiets
“Onwetendheid is er heus niet alleen onder
en daarmee het aantal gemiste kansen
meer.”
bewoners. (…) Je ziet dat kennis al na een of
– nog altijd groot als het om domotica
Van de Ven prijst de mogelijkheden van
twee schakels binnen een organisatie verloren
gaat. “En onwetendheid is er heus
het plintsysteem. Tegelijkertijd blijft
is gegaan.”
niet alleen onder bewoners. Net na de
het een hindernis in de onderkant van
opening leidde een vrouw een groep
elke kamer, als je een kast tegen de
rond. Ze vertelde dat het op afstand
muur wilt bijvoorbeeld. “Maar ik vind
alleen de telefoon aannemen en alle
fen wanneer zij wat beginnen te
bedienen van de gordijnen helaas niet
dat je op enig moment een knoop moet
Ruim vier maanden nu woont Mia
appartement zit het standaardpakket;
‘normale’ domotica bedienen – deuren,
mankeren. Of blijft de basisset hen tot
kon in een aantal woningen. Ik heb toen
doorhakken, zoals we toen hebben
Veldkamp (61) met haar man in De Bogen,
dat wat in alle appartementen van het
lampen, televisie, gordijnen, screens
in de lengte der dagen soelaas bieden?
uitgelegd dat dat wel kon, maar dat de
gedaan met de keuze voor dit systeem.
een appartementencomplex in een
complex zit. Aan een uitbreiding had
en zonwering –, maar ook het apparaat
Het is lastig, zegt huismeester
bewoners dan een apparaatje moesten
Anders kom je nooit tot iets.”
nieuwbouwwijk van Harderwijk. Het
het paar Veldkamp geen behoefte; de
waarmee hij pagina’s van een tijdschrift
Van Daatselaar, nadat we afscheid
aanschaffen. Dat wist zij niet en het
bevalt prima, zegt ze: “We waren vijf
vraag lijkt niet eens te zijn opgekomen
kan omslaan. En de pc ernaast. Sneep
hebben genomen van Sneep, om valide
was haar niet kwalijk te nemen. Haar
Expertisecentrum
jaar aan het zoeken naar een nieuwe
bij het tweetal.
werkt als technisch tekenaar. “Net als
bewoners te vinden die bovenop de basis
directeur, die bij de hele ontwikkeling
In nieuwere complexen doet Omnia Wo-
vroeger. Nu wat langzamer, maar
extra techniek hebben ingezet, een
betrokken was geweest, heeft het zeker
nen het al anders: meer loze leidingen,
het gaat.”
draadloos te dimmen lamp bijvoorbeeld.
geweten. Zo zie je dat al binnen een
meer draadloos ook. Van de Ven: “De
Hij weet niet wie wat waar heeft
of twee schakels van een organisatie
ontwikkeling van techniek heeft niet
gedaan; lijstjes bestaan er niet van.
kennis verloren gaat. Iets wat ook nog
stilgestaan. Op dit moment is er een
eens door verloop in personeel in de
hausse aan communicatietechniek waar
woning en hadden al iets aangeboden gekregen, maar dat vonden we te klein.
Levensader
Dan moet je te veel spullen wegdoen.
De Bogen valt op door de ‘ringleiding’ die
Dit is ruimer. Bovendien: de klein-
door elke woning ligt: de kabel van het
kinderen op wie ik pas wonen hier
domoticasysteem. In elke woning loopt
“Mijn indruk is dat in de vrije
in de buurt. Dat kwam mooi uit.”
de leiding in een lus met vele bochten,
sectorappartementen extra techniek wordt
Een beter pensioen
Aantrekkelijk vindt Veldkamp ook
door alle vertrekken, achter werkelijk
ingezet. De mensen daar hebben een beter
Het is wel iets wat De Bogen zou willen
de 24-uurspost van een thuiszorg-
elke plint: een speciale, dikkere plint.
pensioen, kunnen het betalen.”
weten, blijkt wanneer we Gerard van
“Een bewoner die beweerde dat er ’s nachts
mogelijk beeld te verschaffen van de
organisatie die in De Bogen zit. “Als je
Huismeester Bert van Daatselaar van
de Ven spreken, directeur van Omnia
een vreemde aan zijn bed had gestaan, hebben
nabije toekomst. Daartoe wil Van de Ven
zorg moet hebben straks, je weet maar
corporatie Omnia Wonen vertelt over
Wonen. “Mijn indruk is dat in de vrije
we door het systeem uit zijn droom kunnen
met andere corporaties uit de omgeving
nooit, zit het om de hoek.”
het gemak van de levensader van het
Sneep is blij met zijn onderkomen, met
sectorappartementen extra techniek
helpen: het bleek gewoon de nachtzuster te zijn
tot een expertisecentrum komen over
Veldkamp en haar man waren kenden
systeem: “Alle techniek kan erop worden
zijn zo zelfstandig mogelijke bestaan.
wordt ingezet. De mensen daar hebben
geweest.”
domotica. “Dat moet geadviseerd gaan
het fenomeen domotica niet, voordat
aangesloten. Heel eenvoudig: je opent
“Het alternatief was het verpleeghuis
een beter pensioen, kunnen het betalen.
ze in De Bogen kwamen wonen. In hun
de plint ergens, klikt het eraan en het
geweest. Echt helemaal niets voor mij.”
Maar: meer dan een indruk is het niet.
werkt.”
Wel zou hij meer techniek willen.
We willen binnenkort inventariseren
hand gewerkt wordt: op enig moment
beoordelen.”
We lopen naar het appartement van
“Ik zou de lampen los van elkaar willen
wie nou precies wat aan domotica in
zijn alle mensen weg die alles ooit
Bert van Daatselaar heeft een kantoortje
Harderwijk, ‘De Bogen’
Wim Sneep (28) die zes jaar geleden
kunnen bedienen.” Huismeester Van
huis heeft.”
begonnen. Daarom is het zaak kennis
onder De Bogen: het kloppend hart van
78 appartementen, gereedgekomen in 2006
met de fiets tegen de openstaande klep
Daatselaar: “Kan dat niet dan?” Sneep:
te borgen.”
het plintsysteem, waar de huismeester
Informatie: Omnia Wonen, (0341) 27 87 00
van een vrachtwagen reed en daarbij
“Nee.” De vraag is volgens hem vooral
De corporatiedirecteur geeft nog een
ook ‘druppels’ (sleutels) aanmaakt voor
www.omniawonen.nl
grotendeels verlamd raakte. Hij woont
of de gemeente zo’n accessoire zou
Verlengt domotica zelfstandigheid?
voorbeeld. “Ik heb laatst de mensen van
bewoners en verzorgers. “We kunnen
sinds 4,5 jaar hier. Bij uitstek in zijn
vergoeden. Uit eigen zak betalen zit er
Ontwikkelingsmanager De Bogen: ‘Dat
het Grand Café onder De Bogen gezegd
hier tot drie dagen nadien zien wie
Domotica
woning is te zien waartoe domotica van
niet in.
kun je misschien niet zeggen van één
dat via het kabelbedrijf een intern
waar naar binnenging. Een bewoner die
Toegang: druppel, beeldintercom
De Bogen in staat is.
specifieke techniek, wel als sprake is van
televisiekanaal te regelen is, waarop
beweerde dat er ’s nachts een vreemde
Beveiliging: brandmelders
Op de rolstoel van Sneep zit een
Mankeren
een combinatie van technieken.’
alle bewoners informatie te geven is.
aan zijn bed had gestaan, hebben we
Afstandsbediening: screens
draadloos touchscreen gemonteerd,
Interessant is de vraag, zeker gezien de
Je kunt niet alleen kenbaar maken
uit zijn droom kunnen helpen: het
Automatische verlichting
waarop programma’s draaien met
basisinfrastructuur met ringleiding die
Voor meer reflectie op de hamvraag,
wat er op het menu, maar ook wat er
bleek gewoon de nachtzuster te zijn
Verder: aan- /uitschakelaar woning
veelal iconen. Sneep bedient het
De Bogen rijk is, of valide medebewo-
zie pagina 44.
allemaal aan ontspanning te doen is.
geweest, die hij – half in slaap – niet
aanraakscherm met de mond, veelal
ners van Sneep extra domotica aanschaf-
Dat wisten de uitbaters niet. En op
had herkend.”
10
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
van alles aan wordt vastgeknoopt.” Omnia Wonen probeert zich een zo goed
worden door onafhankelijke specialisten die de techniek kunnen overzien en
11
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
Laris-manager Rokus van den Akker.
Bewoner Wim Kooper.
Meulenvelden in rustiger vaarwater na woelige start
3 ‘We wisten zelf niet eens wat er loos was’
Het wandpaneel met van links naar rechts: zorgalarm, deuropeners, zonwering.
Wim Kooper boven, zijn vrouw Ans Straatsma beneden bij de entree.
Ballast
het anders gebeurd. Dat kan ook bijna
tackelen: bewoners van Meulenvelden
Maar: waar Laris het systeem graag
niet anders: de ontwikkeling van de
betalen maandelijks 20 euro aan zorgin-
verder zou optuigen, is de beweging
techniek dendert voort. Bij aankoop is
frastructuur. In het geval van de brand-
eerder andersom geweest: onderdelen
iets eigenlijk alweer gedateerd en kon je
melder – waarbij alle appartementen
didam, woensdag 16 februari 2011 – De beheerder van Meulenvelden heeft zijn lesje
op het paneel zitten twee knoppen die
van de oorspronkelijke set domotica
nu beginnen, ja, dat weet de manager
automatisch meeliften op de installatie
wel geleerd. ‘Als bij jou thuis een lamp kapot is, ligt het negen van de tien keer aan
nochtans zonder functie zijn (‘loze
zijn komen te vervallen, omdat ze niet
ook wel: dan werd het vermoedelijk
die verplicht is voor de verpleegafde-
de lamp. Hier ligt het meestal aan een van die miljoenen andere mogelijkheden.’
leiding’), plus twee knoppen voor het
of nauwelijks gebruikt werden, minder
allemaal IP, veelal draadloos, en
ling – , is daar iets nog voor te zeggen:
bedienen van de zonwering. Links zit de
relevant bleken en daarmee slechts bal-
uitgevoerd in van fraaie iconen
is er brand in je appartement, dan ben
overtreffen? Die blijkt vooral ingegeven
zorgalarmering, waar Kooper noch zijn
last voor het geheel waren. Voorbeeld
voorziene tablets, phones en readers.
je verzekerd van een melding linea recta
“Er werd helemaal niet met bewoners
door de eerste jaren vanaf 2007, het
vrouw gebruik van maakt. Ertussenin
zijn de liften die vanzelf naar iemands
richting brandweer.
gecommuniceerd en om de haverklap was er
jaar dat Meulenvelden opende en
ten slotte zitten knoppen voor de
verdieping kwamen, zodra die persoon
Maar bewoners die zorg nodig hebben,
storing.”
Kooper en zijn vrouw er hun intrek
voordeur van het appartement en om
zijn appartement had afgesloten. Leuk,
“Door analyse van data kunnen we zien of een
merken dat de ‘zusteroproep’ (persoon-
namen. Kooper: “Er werd helemaal
de algemene toegangsdeur te kunnen
zo’n anticiperende lift, maar het was
verzorgende wel reageert op zorgoproepen van
salarmering) het niet doet; niemand die
niet met bewoners gecommuniceerd
openen. Met een van de knoppen zijn
wéér een schakel in een systeem dat als
een bewoner.”
reageert op het drukken op de paneel-
“Domotica? Doe mij maar een schake-
en om de haverklap was er storing.”
mensen toe te spreken die beneden aan
geheel broos bleek en waarin lang niet
laar.” Het zijn woorden van Wim Kooper,
Manager Rokus van den Akker van
de deur staan. Boven het paneel hangt
altijd werd duidelijk waar storingen
bewoner van appartementencomplex
corporatie Laris, die het appartemen-
een scherm, zodat je het potentiële
vandaan kwamen. Van den Akker: “Als
Ondertussen is Meulenvelden – het
Dan zeggen mensen: maar ik betaal er
Meulenvelden in Didam. Je moet Kooper
tencomplex bestaande uit meerdere
bezoek nog kunt zien ook.
bij jou thuis een lamp kapot is, ligt ne-
‘woonservicegebied’ als geheel
toch al de hele tijd voor...?” Een van de
een beetje kennen om zijn uitspraken
gebouwen beheert, is de eerste om dat
gen van de tien keer aan de lamp. Hier
– proeftuin geworden van de lan-
oplossingen waar Laris aan denkt, is om
op waarde te kunnen schatten, zegt hij
toe te geven. “Zo’n beetje alles wat toen
Goed volk
niet. Hier zijn zoveel schakelingen dat
delijke Stuurgroep Experimenten
de maandelijkse bijdrage deels te dif-
later zelf. Want zo negatief als hij zich
voorhanden was aan domotica hebben
Dóet dat scherm het? De vraag is nog
het meestal aan een van die miljoenen
Volkshuisvesting, als enige in
ferentiëren naar feitelijk gebruik.
uitdrukt, wil hij helemaal niet zijn.
we in de appartementen gestopt. De be-
niet gesteld of Ans Straatsma, Koopers
andere mogelijkheden ligt. Ga dan maar
Gelderland. De kwalificatie voor dat
Bewoner Kooper heeft inmiddels alle
Integendeel: alles bijeen genomen is hij
woners hebben nooit een keuze gehad.”
vrouw, rent naar beneden. Daar aange-
eens zoeken.”
onderzoek, waarvan de resultaten
domotica in het appartement laten zien.
best in zijn nopjes met de techniek in
Volgens Van den Akker was het storings-
komen gaat ze naar buiten, waar ze voor
Vandaar dat een collega van Van den
volgend jaar worden verwacht, heeft
De zonwering gaat vanzelf naar bene-
het appartement van hem en zijn vrouw.
niveau in het begin zo hoog ‘en voor ons
de gelegenheid aanbelt op het moderne
Akker een jaar geleden al eens eerder
vermoedelijk te maken met het feit dat
den bij zon en weer naar boven als de
Waarom dan die uitspraak dat een
zo nieuw’, dat Laris aan communiceren
bellenbord. Kooper krijgt meteen beeld,
opmerkte: we optimaliseren de basis en
Laris en andere partijen voluit inzetten
zon weg is. Als het gaat regenen of hard
simpele schakelaar dure techniek zou
simpelweg niet toe kwam. “Wij wisten
ziet dat het goed volk is, drukt op een
pas als die vlekkeloos functioneert en er
op domotica.
waaien gaat-ie ook uit zichzelf omhoog.
zelf niet eens wat er loos was.”
van knopjes om open te doen, en zegt:
voldoende vertouwen is bij bewoners en
Beide heren stellen dat het nu veel
“Blijf even staan Ans, voor de fotograaf.”
personeel, zetten we een tandje bij.
Vol lof
dat die daarna niet meer vanzelf naar
Didam, ‘Meulenvelden’
beter gaat dan in het begin. Storingen?
Alle domotica van Meulenvelden is met
Van den Akker is er eerlijk over: als
Van den Akker noemt nog maar eens
beneden gaat als de zon weer achter de
220 appartementen, gereedgekomen in 2007
Komen voor, maar slechts af en toe.
elkaar verweven tot één systeem. Het
Meulenvelden nog eens over kon, was
wat voordelen: “Door analyse van data
wolken vandaan komt. Voor vakanties
Informatie: Laris, (0316) 29 66 00
Laris heeft een storingsdienst in het
levert vele vergezichten op. Met alle be-
kunnen we zien of een verzorgende
moet daarom een buurvrouw worden
www.laris.nl
leven geroepen, bemenst door Van
wegingssensoren die Meulenvelden rijk
wel reageert op zorgoproepen van een
ingeschakeld. Dat doen we dan ook, zegt
knoppen voor zorgalarmering. Van den Akker: “Je moet eerst geïndiceerd zijn.
Handig, oordeelt Kooper. Jammer is wel
den Akker en zeven collega’s, die
is, zou je bijvoorbeeld kunnen bepalen
Verlengt domotica zelfstandigheid?
bewoner. Mocht dat onverhoopt niet het
Kooper.
Domotica
bij toerbeurt piketdienst draaien.
waar het gebouw ‘vuil is gelopen’ en
Manager Meulenvelden: ‘Op dit moment
geval blijken, dan kunnen we meteen
Kooper en een medebewoner geven in
Toegang: sleutelkaart, beeldintercom
Communicatie? Is er geregeld tussen
waar niet; de schone plekken overslaan
voegt domotica daar nog niet zoveel aan
reageren. Ander voorbeeld: we kunnen
dit deel van het complex instructies aan
Beveiliging: brandmelders
Laris en bewoners. Klachten worden
bij de schoonmaak zou de kosten doen
toe. Maar met de volgende generatie
achterhalen of een inbraak is gepleegd
anderen, voor wie de techniek nog wat
Afstandsbediening: zonwering
steeds gebundeld in een top-10, die Laris
dalen. Of, om een voorbeeld uit de zorg
ouderen zal dat al anders zijn.’
door een bekende die een ‘druppel’ werd
te moeilijk is. Bijvoorbeeld: standaard
Automatische verlichting
dan stuk voor stuk afwerkt.
te noemen: je zou ’s ochtends op die af-
toevertrouwd. De politie is vol lof over
de aan/uitknop gebruiken wanneer je
Verder: Aan- /uitknop woning
Geroutineerd laat Kooper het langwerpig
deling voor dementie kunnen beginnen,
Voor meer reflectie op de hamvraag,
dit systeem.”
je woning verlaat, iets wat routine moet
Optie: persoonsalarmering
wandpaneel zien dat naast de deur van
waar mensen ’s nachts het onrustigst
zie pagina 44.
Van den Akker en collega’s proberen op
worden. Van den Akker over Kooper:
de woonkamer is gemonteerd. Rechts
zijn geweest.
dit moment een financieel vraagstuk te
“Hij is een sleutelfiguur.”
12
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
13
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
De bewoners Jan en Corrie Vernoy.
De beeldintercom, met ‘burenbel’ als optie.
In de ontmoetingsruimte beneden.
Jan Vernoy laat zien hoe de screen werkt.
Bewoners Bon Vie beperken techniek veelal tot basis
4 ‘We hebben het hier reuze naar de zin’
inclusief de supermarkt –, van grote
– het leeuwendeel van de bewoners in
“Ons restaurant bijvoorbeeld is met nadruk
beeldschermen te voorzien. Daarop
de twee complexen – extra domotica
bedoeld voor iedereen in de wijk.”
kunnen publieksactiviteiten van alle
aanschaften om het wonen makkelijker,
wijkorganisaties wereldkundig worden
comfortabeler te maken. “Terwijl
gemaakt. De Jager: “Ons restaurant
dat met dit systeem bij uitstek kan”,
culemborg, vrijdag 18 februari 2011 – Jan en Corrie Vernoy kochten drie jaar geleden
van het raam in de woonkamer hangen
een appartement in BonVie. Niet – in elk geval niet bewust – vanwege de domotica.
de laatste tijd. Daar zal iemand van het
De Jager gaat ermee aan de slag: “Deze
bijvoorbeeld is met nadruk bedoeld voor
beaamt De Jager. Hij wijst op de zeven
Tevreden zijn ze wel over het wooncomfort.
onderhoud bij moeten komen, want zelf
groep van vijftien is de pilot, waar
iedereen in de wijk.”
‘zorgappartementen’. De bewoners
kun je er onmogelijk bij, merkt meneer
we nu de eerste reacties van horen:
Vernoy op. “Gewoon even doorgeven”,
reden om de leverancier te vragen de
Standaard
van alles, maar kunnen ze er door de techniek maar mooi wonen.
Hoe oud ze zijn? Zij, met uitgestreken
ervan mankeren lichamelijk soms
gezicht: “Ik ben 18.” Hij, droogjes:
“Zeg, jij denkt toch zeker niet dat wij voor 5
zegt John de Jager van corporatie
gespreksduur te verlengen tot minstens
Jan en Corrie Vernoy hebben het
“Ik 38.” Leuk. Nu even serieus… Zij,
kilometer fietsen een accu nodig hebben? Zo
Kleurrijk Wonen: “Dan komt het goed.”
vijf minuten. Dat moet toch niet te veel
pakket domotica dat standaard in elk
met een glimlach: “18.” Hij, met een
oud zijn we nog niet hoor.”
Kleurrijk Wonen heeft de intercom-
gevraagd zijn.”
appartement van BonVie zit. Uitbreiden
twinkeling in de ogen: “38.” Dan pas
functie onlangs zo laten uitbreiden
Dat tijdens het gewone intercomcontact
kan, maar kost geld. De Jager: “Een
valt het kwartje. Seniorenhumor.
dat bewoners van BonVie met elkaar
met de voordeur beneden de display
lamp dimmen? Als je dat op dit systeem
Het gesprek kon wel wat humor
knikt telkens weer instemmend: ze
kunnen bellen. Vooralsnog doen
de laatste tijd óók wegvalt, maakt de
wilt doen, kost het je 300 euro. Dan kun
gebruiken, want zo-even heeft Corrie
hebben het hier ‘reuze naar de zin’,
vijftien van 83 adressen mee aan de
zaak alleen maar nijpender, ook in de
je zoiets misschien beter los kopen bij de
Vernoy (81) de geschiedenis verteld
terug naar hun oude dorp hoeven ze
‘burenbel’. Je hoeft in de display van
ogen van De Jager. Tegelijkertijd weet
bouwmarkt.” De bewoners van BonVie
hoe zij en haar man Jan (83) naast
niet meer. Bovendien: wat is nou vijf
het intercombeeldscherm enkel de
hij uit ervaring dat het nog wel eens
gaan met een sleutel hun appartement
een appartement ‘met prachtig
kilometer, zeker gezien de fietsaccu’s die
naam aan te raken van de buur die
lastig wil zijn om iets te bereiken bij
in. Waarom niet makkelijker: met een
uitzicht’ grepen in hun eigen dorp
staan op te laden in de ruime berging
je wilt spreken, dan op ‘spreken’ te
de leverancier van de intercoms: op
‘druppel’ of kaartje? De Jager: “Dat had
vijf kilometer verderop, terwijl ze
vooraan in hun appartement. Zij:
toetsen en het ding begint te bellen.
een eerdere vraag om enkele algemene
de zaak wéér duurder gemaakt.”
op grond van inschrijftijd de eerste
“Zeg, jij denkt toch zeker niet dat wij
Als er wordt opgenomen aan de andere
ruimtes van spullen te voorzien, kwam
De Vernoys zeggen geen behoefte te
gegadigden waren. Toen hadden ze
voor 5 kilometer fietsen een accu nodig
geen reactie. De Jager: “Dat is het
hebben aan het uitbreiden van de
het er helemaal gehad, vandaar dat ze
hebben? Zo oud zijn we nog niet hoor.”
probleem bij veel domotica: tot in de
techniek. Straks misschien, mochten de
nu krap drie jaar hier wonen: in een
Eerlijk is eerlijk: Jan en Corrie Vernoy
“Dat is het probleem bij veel domotica: tot in
lengte der jaren blijf je afhankelijk van
gebreken komen? Mevrouw knikt nee;
nieuwbouwwijk van Culemborg, in het
hebben dit appartement gekocht,
de lengte der jaren blijf je afhankelijk van die
die ene leverancier.”
zo snel zullen ze geen 300 euro uitgeven.
appartementencomplex BonVie.
omdat ze het mooi vonden, vanwege de
ene leverancier.”
Hoe dan ook gaat het BonVie er steeds
Dan maar geen draadloos te dimmen
Zij zegt het een paar keer en haar man
gezellige ontmoetingsruimte beneden
om het contact tussen mensen te
lamp. Meneer staat nog met
en omdat de winkels aan de overkant
bevorderen. In dat licht past ook het
De Jager bij de screens, anders had hij
van het plein zijn, maar niet – in
kant, is de ‘spreek-luisterverbinding’
recentste initiatief inzake domotica,
het vast met een lief knikje beaamt,
Culemborg, ‘BonVie’
elk geval niet bewust – vanwege de
een feit, gratis en voor niets. Waarmee
om beide gebouwen – en als het even
zoals hij vanochtend steeds doet
83 appartementen, gereedgekomen in 2008
domotica. Wanneer ze die term even
het goedkoper én makkelijker is dan de
kan ook de directe omgeving ervan,
wanneer zijn vrouw iets oppert.
Informatie: BonVie, (0345) 47 10 00,
wordt uitgelegd, begrijpen ze het
telefoon.
www.bonvieculemborg.nl
meteen, aha: de draadloze mechanische
Nee, zo’n vaart zal het niet lopen met aanschaffen van apparatuur, wat
ventilatie, de afstandsbediening voor
Een seconde of twintig
Verlengt domotica zelfstandigheid?
geenszins het gevoel van mevrouw in
Domotica
de screens aan de buitenzijde van de
Probleem alleen is nog dat de verbinding
Medewerker thuiszorg Bon Vie: ‘Daar is
de weg staat dat ze hier beiden de rest
Toegang: beeldintercom
ramen, de automatische deuropener
na een seconde of twintig wegvalt,
geen beeld van. Het is wel de hypothese en
van hun leven zullen slijten. Ja, tenzij
Beveiliging: rookmelders
met beeldintercom, en de deuren van de
waardoor gesprekken veelal niet verder
die moet een keer onderzocht worden.’
bij een van beiden enorme complicaties
Afstandsbediening: gordijnen, screens
complexgangen die allemaal ‘vanzelf’
komen dan het uitwisselen van namen
Verder: automatisch openende deuren,
open gaan als je eraan komt lopen.
en in het beste geval nog net het
Voor meer reflectie op de hamvraag,
Corporatieman De Jager kent geen
grote beeldschermen, ‘burenbel’
Ze zijn met alle accessoires buiten-
geven van de reden om het superlokale
zie pagina 44.
voorbeelden van BonVie-adressen
gemeen tevreden. Wel blijft de screen
telefoontje te plegen.
14
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
optreden, dan moet je wat anders.
waar valide mensen als de Vernoys
15
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
Ria en Wim zijn helemaal klaar voor contact met dochter Nicole.
Wim van der Hoeff laat de mogelijkheden van PAL4 zien.
ZZG zorggroep gaat ‘beeldbellen’ breder inzetten
5 ‘Dit geeft dementerende en omgeving rust’
Dochter Nicole meldt zich via het beeldscherm.
contact te krijgen, geeft de mensen en
zijn of dreigen dat te raken. Jacobs: “Zij
Vader en dochter hopen dat ze pal4
hun omgeving rust.”
betalen aansluitkosten en krijgen tegen
kunnen blijven behouden, wanneer
Verder moet van de mensen met
betaling van een klein bedrag per maand
de test straks voorbij is. Ze hebben
dementie niet al te veel worden
een abonnement op het systeem.”
verschillende providers geprobeerd,
beuningen, dinsdag 1 maart 2011 – ZZG zorggroep zegt het voorzichtig: beeldbellen
Moeder Ria (76) is dementerend. Voor
verwacht. En naarmate hun toestand
pal4 is ontwikkeld door Focus Cura,
maar het alternatief Skype nooit aan
lijkt opname in een verpleeghuis uit te stellen. Voor definitieve conclusies is het nog
zzg zorggroep vormde zij – niet dochter
verslechtert, wordt het alleen maar
het bedrijf dat het systeem beheert en
de praat gekregen. Bovendien merkt
te vroeg: “Daar is het aantal mensen met wie we nu ervaring hebben opgedaan te
Nicole – de aanleiding om de familie
moeilijker om ze nog iets aan te leren.
een deel van de abonnementsgelden
dochter op dat Skype een enorme vertra-
klein voor.”
te vragen mee te doen aan de proef
Contact hebben via pal4 lukt meestal
krijgt. Gebruikers krijgen er, naast
ging heeft.
met pal4. Belangrijkste vraag: blijven
wel, maar het initiatief blijkt in veruit
beeldverbindingen met andere pal4’ers,
Jacobs van zzg zorggroep: “Wij hadden
mensen met beginnende dementie met
de meeste gevallen uit te moeten gaan
meer functies voor terug. Wim van
een systeem nodig waarmee we meer
Nicole van der Hoeff (42) heeft enkele fysieke handicaps, waardoor ze vader en
“Gewoon bellen kan natuurlijk ook, maar
dit systeem langer thuis wonen?
van de ander: doorgaans iemand van
der Hoeff bijvoorbeeld houdt er zijn
kwaliteit konden leveren en dat mensen
moeder slechts enkele keren per jaar kan
hiermee heb ik het gevoel dat ik echt even bij
Volgens Esther Jacobs,zzg-projectleider
de thuiszorg of een mantelzorger. “Die
agenda op bij. “Je zou een seintje
tegelijkertijd langer zelfstandig houdt.
bezoeken. ‘Beeldbellen’ is een uitkomst
ze ben. Ik kan ze zien, aankijken, hun mimiek
domoticazorg, lijkt het erop dat pal4
belt vaak eerst met de dementerende,
moeten krijgen, als herinnering voor
Bovendien moest het veilig zijn en
voor haar, iets wat ze bijna dagelijks
lezen.”
opname in een verpleeghuis uitstelt,
gewoon met de telefoon, en vraagt de
een afspraak, maar dat onderdeel
goed werken. Daar voldeed pal4 aan.
doet met haar ouders, soms twee of
maar definitieve conclusies trekken wil
man of vrouw in kwestie dan om pal4
doet het nog niet. Jammer, want ik
Maar over tien jaar zijn er vast andere
drie keer per dag. “Gewoon bellen kan
ze niet: “Daar is het aantal mensen met
aan te zetten, wat met één druk op de
ben vergeetachtig. Mijn dochter ook.
mogelijkheden.”
knop kan.”
Vroeger hield mijn vrouw daarom de
natuurlijk ook, maar hiermee heb ik het
zien die ze heeft gemaakt en eerder via
wie we nu ervaring hebben opgedaan te
gevoel dat ik echt even bij ze ben. Ik kan
de beeldverbinding heeft laten zien aan
klein voor.”
ze zien, aankijken, hun mimiek lezen.”
haar ouders: een eerste ruwe schets van
We zijn in Beuningen vanochtend, bij
een kussen voor in de kajuit van haar
haar ouders. Op een beeldscherm in de
agenda’s van ons allemaal bij. Ze had De buitenwereld
een uitstekend geheugen.”
Alleenstaanden
De wetenschap dat een dementerende
Het pal4-hoekje met lokale wijkactivi-
bootje en een ontwerp van een matras
Aan een eerste proef van 1,5 jaar,
doorgaans hulp nodig heeft bij digitaal
teiten blijkt nog niet gevuld. De foto-
hoek van de woonkamer heeft Wim van
dat haar rechterschouder meer steun
die eind vorig jaar werd afgerond,
contact met de buitenwereld, deed zzg
hoek, waar mantelzorgers familiefoto’s
der Hoeff (76) zojuist op ‘pal4’ gedrukt.
moet gaan geven. “Dat is een ander
deden tien mensen mee, voor de helft
besluiten om in de tweede proef op elke
kunnen plaatsen, evenmin, merkt
Met dat programma zoekt en krijgt hij
voordeel ten opzichte van de telefoon:
alleenstaanden. Aan de tweede proef
dementerende ook een mantelzorger
Van der Hoeff op. Even later: “Oh jawel,
vervolgens beeldverbinding met zijn
je kunt elkaar dingen laten zien…”
die nu loopt, doen vijftien mensen
aan te sluiten op pal4.
toch: Nicole heeft er een paar foto’s
dochter, die 90 kilometer verderop
Haar vader onderbreekt haar: “…Er zijn
mee. Jacobs: “Los van de aantallen is
Zoals bij de familie Van der Hoeff, al
opgezet.”
woont.
gebruikers die met pal4 hun arts of
het verband tussen pal4 en thuis blijven
steekt de situatie daar iets anders in
Nicole zit aan de andere kant van de
verpleegster hun wond laten zien. Dan
wonen moeilijk te leggen. Er zijn vele
elkaar. Vader Wim – met een pacemaker
lijn voor de camera. Ze is goed te zien
kan zo iemand beoordelen of ze even
factoren in het spel: langer thuis wonen
ook de fitste niet meer – is steun en
“Wij hadden een systeem nodig waarmee we
en te horen, en laat twee tekeningen
moeten langskomen…”
kan aan iets anders liggen.”
toeverlaat voor zijn vrouw Ria, en
meer kwaliteit konden leveren en dat mensen
daarmee haar mantelzorger. Dochter
tegelijkertijd langer zelfstandig houdt.”
Nicole is mantelzorger voor hen beiden,
Koekje Land van Maas en Waal,
Dochter Nicole vervolgt stoïcijns: “…
“Mijn moeder bood me een keer een koekje
op afstand. zzg’er Jacobs: “Bij elkaar
‘Langer thuis met dementie’
en door beeldbellen heb ik mee kunnen
aan: ze dacht dat ik echt bij ze in Beuningen
genomen kan moeder zo langer thuis
Nicole heeft een keer ‘voor de gein’
doen aan een gesprek van mijn ouders
was.”
blijven wonen. Daarmee heb je de
meegedaan met de wekelijkse bingo op
Domotica
met de verzorging. En een andere keer
kwaliteit van leven ten minste enige tijd
woensdagmiddag, live gepresenteerd
Beeldverbinding met pal4
met de huisarts. Mijn moeder bood me
vergroot, iets wat we ook bij de andere
door een van de medewerkers van Focus
Ontwikkeld door Focus Cura,
een keer een koekje aan: ze dacht dat
Duidelijk geworden is wel dat van de
deelnemers zien.”
Cura. Ze houdt een grote, afwasbare
www.focuscura.nl, (030) 692 70 50
ik echt bij ze in Beuningen was. Min of
pal4-verbinding met de zzg-zorgcentrale
zzg gaat pal4 nu ook aan mantelzorgers
bingokaart voor de camera. “Er schijnen
Toegepast door zzg zorggroep,
meer voor de grap heb ik hier toen snel
amper gebruik gemaakt wordt.
van andere zorggeïndiceerden aanbie-
veel mensen aan mee te doen, maar die
www.zzgzorggroep.nl, (024) 366 57 77
een koekje gepakt en gedaan alsof ik
Projectleider Jacobs: “Maar het feit
den, onder wie mensen met somatische
zie je niet. Je ziet enkel de presentator
haar koekje aanpakte.”
dat het altijd mogelijk is om daarmee
klachten en mensen die vereenzaamd
die de balletjes trekt.”
16
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
17
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
Overige projecten
Domotica:
Tot slot van het deel ‘Thuis wonen, zo lang mogelijk’ een overzicht van de overige
Appartementen
projecten. Eerst enkele projecten die zich ook richten op ‘gewone huizen’: alle
Culemborg, ‘Martin Luther Kingflat’
Toegang: druppels (bewoners, externen),
44 appartementen, gereedgekomen in 2000.
beeldintercom / Beveiliging: brandmelders,
Informatie: Kleurrijk Wonen, (0345) 59 61 00,
rookmelders.
woningen, niet zijnde appartementen. Vervolgens de appartementen, waarbij
Apeldoorn, ‘Lindenhove’
www.kleurrijkwonen.nl
particulier initiatief lijkt op te komen (verenigingen van eigenaren).
180 appartementen, realisatie verwacht in 2013.
Domotica:
Ten slotte enkele projecten voor mensen met dementie die nog thuis wonen.
Informatie: Lindenhove, (055) 578 60 90,
Toegang: druppels (bewoners, externen),
www.lindenhove.nl
beeldintercom / Beveiliging: rookmelders /
Megchelen (Oude IJsselstreek),
Domotica:
Persoonsalarmering / Afstandsbediening:
Zutphen, ‘Volledig pakket thuis’
‘Toegankelijkheid thuistechnologie’
Toegang: smartkeys (bewoners, personeel,
zonnescherm / Automatische verlichting /
Begonnen in 2011.
Beneden-Leeuwen (West Maas en Waal),
Afgerond 2012.
externen), beeldintercom / Beveiliging: brand-
Verder: aan-/uitschakelaar woning, dag-/
Informatie: Stichting Sutfene,
‘Sint Josephstraat / Rozenstraat’
Informatie: Wonion, (0315) 69 60 00,
melders, rookmelders / Verder: internetcafé.
nachtschakelaar.
(0575) 59 44 44,
20 woningen, gereedgekomen in 2004.
www.wonion.nl
Informatie: De Kernen, (088) 582 40 00,
Na een inventarisatie van het netwerk van lokale,
Berg en Dal (Ubbergen), ‘Groot Berg en Dal’
Dinxperlo (Aalten),
Onderzoek of het financieel haalbaar is om
www.dekernen.nl
signalerende partijen worden dorpelingen door
126 appartementen, gerealiseerd in 2011.
‘De Molenhof ’ en ‘De Wieken’
mensen met dementie die thuis wonen
Domotica:
voorlichting bewust gemaakt van domotica en
Informatie: VvE Groot Berg en Dal,
Respectievelijk 39 en 26 appartementen,
domotica te geven, waarmee opname in een
Beveiliging: brandmelders / Verder: aan-/
de mogelijkheden ervan. Desgevraagd wordt
(024) 684 29 63,
gereedgekomen in 2004.
verpleeghuis wordt uitgesteld. De mensen
uitschakelaar woning, dag-/nachtschakelaar,
advies op maat gegeven.
www.grootbergendal.nl
Informatie: Woningstichting Dinxperlo,
verkeren in de laatste fase vóór opname.
Domotica:
(0315) 65 14 61, www.wsdinxperlo.nl
Project betreft domotica die de inwonende
Nieuw-Dijk, Stokkum (Montferland),
Toegang: druppels (bewoners, personeel),
Domotica:
mantelzorger ondersteunt, zoals bewegings-,
Heteren (Over-Betuwe),
‘Toegankelijkheid thuistechnologie’
beeldintercom / Beveiliging: rookmelders /
Toegang: druppels (bewoners, externen), beeld-
val- en gps-detectie.
‘Toegankelijkheid thuistechnologie’
Afgerond 2012.
Persoonsalarmering.
intercom / Beveiliging: brandmelders / Afstands-
Afgerond.
Informatie: Usus, (088) 235 87 87,
Informatie: Usus, (088) 235 87 87,
www.usus.nl
Brakel (Zaltbommel), ‘De Wilhelminahof ’
www.usus.nl
Na een inventarisatie van het netwerk
47 appartementen, gereedgekomen in 2006.
Na een inventarisatie van het netwerk
van lokale, signalerende partijen worden
Informatie: Woonstichting De Kernen,
Dinxperlo (Aalten), ‘De Hoek’ en ‘De Koppel’
www.diafaan.org
van lokale, signalerende partijen worden
dorpelingen door voorlichting bewust
(088) 582 40 00, www.dekernen.nl
Respectievelijk 30 en 20 appartementen,
Techniek waarmee (‘dwalende’) mensen met
dorpelingen door voorlichting bewust gemaakt
gemaakt van domotica en de mogelijkheden
Domotica:
gereedgekomen in 2011.
dementie langer thuis kunnen blijven wonen,
van domotica en de mogelijkheden ervan.
ervan. Desgevraagd wordt advies op maat
Toegang: druppels (bewoners, externen),
Informatie: Woningstichting Dinxperlo,
doordat ze traceerbaar zijn. Mantelzorgers zien
Desgevraagd wordt advies op maat gegeven.
gegeven.
beeldintercom / Beveiliging: rookmelders /
(0315) 65 14 61, www.wsdinxperlo.nl
via internet waar iemand met dementie zich
Persoonsalarmering / Afstandsbediening:
Domotica:
bevindt, doordat hij of zij een apparaatje draagt
‘Gewone huizen’
aan-/uitschakelaar keuken.
Mensen met dementie die thuis wonen
www.sutfene.nl
bediening: lampen, screens / Automatische
De Liemers, ‘Dementie en technologie thuis’
verlichting / Verder: aan-/uitschakelaar woning.
Afgerond in 2011. Informatie: Diafaan, (0316) 58 48 88,
IJzendoorn (Neder-Betuwe),
Warnsveld (Zutphen),
zonnescherm / Automatische verlichting /
Toegang: druppels (bewoners, externen),
dat continu gps-coördinaten verzendt. Voor
‘Toegankelijkheid thuistechnologie’
‘Domotica in zorgwoningen’
Verder: aan-/uitschakelaar woning,
beeldintercom / Beveiliging: brandmelders /
mantelzorgers zonder internet kijkt de
Begonnen in 2010.
Realisatie verwacht in 2014.
dag-/nachtschakelaar.
Afstandsbediening: lampen, screens /
zorgcentrale op internet.
Informatie: Welzijn Senioren Neder-Betuwe,
Informatie: Zorg-wooncentrum den Bouw,
(0488) 44 10 35, www.swsnebe.nl
(0575) 52 28 40, www.denbouw.net
Culemborg, ‘Gandiflat’
Na een inventarisatie van het netwerk
Domotica:
44 appartementen, gereedgekomen in 2000.
van lokale, signalerende partijen worden
Toegang: ‘druppels’, beeldintercom /
Informatie: Kleurrijk Wonen, (0345) 59 61 00,
Gendt (Lingewaard), ‘Hof van Breunissen’
dorpelingen door voorlichting bewust
Beveiliging: brandmelders / Afstandsbediening:
www.kleurrijkwonen.nl
49 appartementen, gereedgekomen in 2010.
gemaakt van domotica en de mogelijkheden
zonnescherm, gordijnen / Automatische
Domotica:
Informatie: Woonstichting Gendt, (0481) 42 43 83,
ervan. Desgevraagd wordt advies op maat
verlichting / Verder: aan-/uitschakelaar woning,
Toegang: beeldintercom / Beveiliging: brand-
www.woonstichtinggendt.nl
gegeven.
elektronisch deurslot.
melders / Verder: smartkey centrale hal. Optie:
Automatische verlichting / Verder: aan-/ uitschakelaar woning.
persoonsalarmering, smartkey eigen voordeur.
18
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
19
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
‘Ik durf te beweren dat je de patiënt enkel een dienst bewijst door er meteen of zo snel mogelijk te zijn als hij aangeeft je nodig te hebben.’
II Elders wonen, als ware het thuis In het eerste hoofdstuk van dit deel een project voor mensen met een verstandelijke beperking. De eerste jaren wilde de techniek het nog wel eens laten afweten, maar zeker sindsdien doen bewoners er zelf de deur open: voor zichzelf en voor bezoek. Het vervolg van dit deel betreft de verpleegzorg, zij het verre van standaard, mede door toedoen van de techniek. Eerst een project voor patiënten met een somatische aandoening, waar een bewoner de touchscreen bedient als ware hij een pinballwizard. Dan, in de laatste hoofdstukken, projecten voor mensen met dementie. Eerst een particulier initiatief dat de eerste, maar serieuze schreden zet richting techniek, dan een zorgpartij die het belang van herhaalde instructie ziet en ten slotte een project over iets nieuws: dwaaldetectie buiten.
20
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
21
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
Liesbeth Slütter in haar appartement in het complex De Schans Het Jaartsveld.
Liesbeth heeft de afstandsbediening op de rollator gelegd om een deur te openen.
Dezelfde afstandsbediening, nu om de deur te openen voor bezoek.
De Schans Het Jaartsveld stemt aanbod af op cliënt
6 ‘Wat iemand zelf kan, laten we weg aan techniek’ groenlo, woensdag 23 maart 2011 – Alle bewoners van De Schans Het Jaartsveld
alle elektrische spullen op de afstands-
hebben persoonsalarmering en automatische verlichting. Of een cliënt nog meer
bediening. Wat er aan techniek nodig
techniek heeft, hangt af van zijn beperking.
is, bekijken we per cliënt en altijd
Rob Aarnink in zijn appartement.
De Lichtenvoorde heeft een kleine
kan de thuiszorg het ’s nachts met
“De eerste jaren hebben we af en toe een storing
voorraad domotica, zo nodig wordt er
één iemand af. En de slaapdienst op
gehad. Maar het gaat goed, sinds we vast
iets besteld. Om de drie maanden loopt
De Schans Het Jaartsveld werd minder
onderhoud hebben en elke bewoner maandelijks
iemand alle techniek na, worden zaken
duur, omdat er ’s nachts geen rondes
controleert of alles nog werkt.”
gerepareerd, onderhouden, aangepast
meer gelopen hoeven te worden.
of aangebracht. Ergens in het complex
Nieuwste loot aan de Lichtenvoorde-
zit een klein zenuwcentrum, waar alle
domotica moet het digitale planbord
samen met hem of haar. Wat iemand op
kunnen instrueren. In al die jaren is het
wijzigingen worden ‘ingeregeld’ op een
worden: een agenda op beeldscherm,
Liesbeth Slütter (49) vond de woning
van haar appartement in Groenlo,
eigen kracht kan, laten we weg.”
nog nooit voorgekomen.”
server. Anders blijft de balkondeur van
waarop elke bewoner aan iconen kan
waar ze voorheen woonde leuker,
onderdeel van een complex met 24
Zo opent Liesbeth de voordeur van het
De Schans Het Jaartsveld bestaat nu vijf
Rob straks dicht, hoe vaak hij ook op
zien wat er voor hem of haar op het
zegt ze. Het was de zorgboerderij in
appartementen voor mensen met een
complex, wanneer ze bijvoorbeeld
jaar. De zorg daar houdt het midden
zijn afstandsbediening drukt.
programma staat. Mogelijk kunnen
Harreveld. “Ik fietste er altijd. Heerlijk.”
verstandelijke beperking, van wie de
terugkomt van de dagbesteding,
tussen wonen zonder begeleiding in
Scholten: “De eerste jaren hebben we af
mantelzorgers in de toekomst via het
Manager Angela Scholten van zorg-
meesten ook lichamelijk beperkt zijn.
gewoon met een sleutel. Was dat te
huis – wat Rob drie jaar geleden nog
en toe een storing gehad. Maar het gaat
planbord activiteiten gaan voorstellen,
organisatie De Lichtenvoorde legt uit
Het gebouw telt twee verdiepingen en
lastig geweest, dan was ook die functie
deed, met twee andere mannen in
goed, sinds we vast onderhoud hebben
bijvoorbeeld om ’s middags te gaan
waarom Liesbeth ruim drie jaar terug
heeft van bovenaf gezien de vorm van
draadloos gemaakt voor haar.
een huis –, en wonen met intensieve
en elke bewoner maandelijks controleert
zwemmen met broer of zus.
moest verhuizen. “De zorgboerderij is
een H. Het staat tussen twee straatjes
begeleiding, vaak wanneer cliënten
of alles nog werkt.”
Niet dat De Lichtenvoorde alle woon-
twintig jaar geleden gebouwd, toen wet-
in: De Schans en Jaartsveld, naamgevers
in een laatste levensfase komen. Ex-
en regelgeving nog anders was. Er wordt
van het complex.
“In al die jaren hebben we nog nooit vreemden
medebewoner Bennie bijvoorbeeld had
‘Levensloopbestendig’
Herman Dekkers: “Camera’s willen
boven geslapen, mensen in een rolstoel
De Schans Het Jaartsveld, onderdeel
binnengehad. Mocht het gebeuren, dan gaan
meer hulp nodig, hij staat Rob nog
De manager stelt dat de 24 appartemen-
we niet. Heeft met privacy te maken.
kunnen daar niet komen. Ook voor
van zorgorganisatie De Lichtenvoorde,
we praten met de cliënt, kijken of we hem of
scherp voor de geest. Bennie verruilde
ten geschikt zijn voor valide starters en
Zo nodig luisteren we een paar keer per
Liesbeth werd het er steeds lastiger.”
heeft een dagbestedingsruimte en
haar beter kunnen instrueren.”
De Schans Het Jaartsveld voor een
stelletjes. Ze zijn ‘levensloopbestendig’
nacht in, bijvoorbeeld als iemand ziek is
Liesbeth knikt instemmend. “En hier
vier huiskamers waar de bewoners
andere, ‘zwaardere’ woonvoorziening
gebouwd, zoals het heet, onder meer
en er prijs op stelt dat we dat doen.”
is het ook goed hoor”, zegt ze met een
eten en welkom zijn voor een praatje.
van De Lichtenvoorde.
door de basisinfrastructuur voor
lach. Ze zit op de bank in de woonkamer
Tegelijkertijd is het de bedoeling dat
Liesbeth heeft nog een tweede, kleinere
Scholten: “Het was beter dat Rob
domotica à 600.000 euro die door het
ze hun leven zo veel mogelijk leiden in
afstandbediening, eentje meer in het
hier naartoe kwam, omdat het in dat
hele gebouw ligt. Daarop is steeds weer
en vanuit hun appartement, waar ze
vierkant. Medebewoner Rob Aarnink
eerdere huis toch wat minder lukte
woontechniek aan te sluiten of af te
Groenlo (Oost Gelre),
zich in belangrijke mate redden met
(46) ook. Hij kan er zijn moeder mee
om goed voor zichzelf te zorgen.” Rob
koppelen, afhankelijk van wensen en
‘De Schans Het Jaartsveld’
domotica.
binnenlaten als die spontaan op de stoep
knikt. Klopt. Hij weet dat hij af en toe
behoeften van de nieuwe bewoner.
staat. “Maar die belt altijd van tevoren”,
slordig is met spullen en is er daarom
24 appartementen, gereedgekomen in 2006
techniek wil hebben. Begeleider
Informatie: De Lichtenvoorde,
Gordijnen en ramen
zegt hij alert. Nou goed, in elk geval
des te trotser op gisteravond zijn kamer
(0544) 37 11 30, www.delichtenvoorde.nl
Neem Liesbeth. Ze heeft een afstands-
kan hij voor haar opendoen wanneer ze
helemaal te hebben opgeruimd, voor het
“Het enige wat iedereen hier standaard
bediening waarmee ze zowel de verlich-
aanbelt. En dan niet alleen de deur van
bezoek vandaag, iets wat hij samen met
heeft, zijn de intercom met de zorgpost en de
Domotica
ting als de televisie bedient. Ook krijgt
zijn appartement op de eerste etage, ook
een begeleider heeft gedaan.
automatische verlichting naar het toilet, voor
Toegang: druppels, beeldintercom
ze de gordijnen en ramen van haar
die van de entree van het complex, op de
Beveiliging: brandmelders, rookmelders
appartement ermee open, die daartoe
begane grond.
Persoonsalarmering
zijn uitgerust met kleine motortjes die
Afstandsbediening: gordijnen
het signaal van de afstandsbediening
Vreemden
aan de balkondeur. Kan hij komende
“Het enige wat iedereen hier standaard
Automatische verlichting
omzetten in een mechanische bewe-
Bestaat daarmee niet het gevaar dat
zomer van de zon genieten. Scholten
heeft, zijn de intercom met de zorgpost
Verder: automatische deuren,
ging. Liesbeth telefoneert zelfs met de
vreemden, wie weet kwaadwillenden,
heeft er al met een medebewoner over
en de automatische verlichting naar het
afstandsbediening deuren en ramen,
afstandsbediening, waarop voor elk vast
binnenkomen? Scholten: “Ja. Mocht dat
gesproken, vertelt ze Rob: “Die heeft
toilet, voor ’s nachts.”
telefonie met pictogrammen
contact een pictogram staat.
gebeuren, dan gaan we praten met de
gezegd ze niet nodig te hebben, dus
Aan de kostenkant deden zich
Manager Scholten: “In feite kunnen
cliënt, kijken of we hem of haar beter
kunnen ze mooi hiernaartoe.”
besparingen voor. Door alle techniek
22
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
’s nachts.” Genieten Binnenkort krijgt hij elektrische openers
23
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
De sensor onder het bed.
Bewoner Jaap de Jong maakt de deur open.
Verzorgenden De Troelstrahof komen alleen op afroep
7 ‘Dit geeft een thuisgevoel, ook voor familie’
Zorgcoördinator Dieke Ditewig belt aan bij bewoner De Jong.
Locatiemanager Tom Dijkman in de woning van de verzorgenden.
andere beleving dan iemand op een
afstandsbediening waarmee de
financieel rond te krijgen, zeker nu
verpleegafdeling opzoeken.”
lichtkoepel in het plafond te openen en
niet alle woningen bezet zijn. “En dat
De Troelstrahof bestaat in belangrijke
sluiten is. Met het laatste apparaatje is
kán ook met al deze techniek. Maar
mate bij de gratie van techniek. Die
de koepel ook te blinderen, een koepel
teruggaan in uren ligt gevoelig bij de
culemborg, vrijdag 18 februari 2011 – Voor wie het verpleeghuis te massaal en te
En nu is er dan iets voor de somatische
maakt het mogelijk dat de verzorging
die automatisch sluit wanneer het
verzorgenden, mede omdat het voor hen
weinig prive vindt, is er nu een alternatief: De Troelstrahof in Culemborg. Je woont er
groep, ditmaal in een stedelijke
fysiek ergens anders zit: overdag in
begint te regenen.
minder werk betekent.”
op jezelf, dankzij techniek.
omgeving: midden in een woonwijk,
een woning op de benedenetage van
in een nieuw, laag flatgebouw met
hetzelfde gebouw, ’s nachts in het
allemaal seniorenwoningen.
verpleeghuis verderop. Ze komen
“Het is meer werken als in de thuiszorg.
als verzorgende van De Troelstra-
Het vergt een omslag in denken.”
hof rustig onder blijven. Bovendien
Jaap de Jong staat op van de rand van
Vanochtend weigerde het domoticasysteem even dienst. Daar moet je
het bed. Even lijkt hij met de rollator
“Patiënten die we in het verpleeghuis opvangen,
Opvallendst aan De Troelstrahof is dat
eigenlijk alleen over de vloer wanneer
richting toilet te gaan. Maar binnen
kunnen ook hier terecht: hun zorgzwaarte
mensen met een somatische aandoening
de bewoner om iets verlegen zit.
is soms engelengeduld nodig om de
twee meter al keert hij de kar, grist de
maakt niet uit.”
er op zichzelf wonen: achter een eigen
Ditewigs collega Tom Dijkman: “In
touchscreen uit te leggen aan bewoners,
shagbuil uit het mandje tussen andere
voordeur, die ze zelf kunnen openen, als
een verpleeghuis maakt de verzorging
De Troelstrahof ging pas geleden
hoe eenvoudig van opzet die ook is voor
spulletjes vandaan, en laat zich zakken
ze daar tenminste zin in hebben. Precies
elke dag twee of drie rondes langs alle
open, op 1 december. Drie van de zes
niet-digibeten.
in de fauteuil, waarnaast een asbak op
op de iconen in het beeldscherm, kan
eigenlijk, zoals de valide medemens dat
kamers, op vaste tijdstippen. Hier komt
appartementen staan nog leeg. Ditewig
Voor bewoner De Jong lijkt de techniek
een poot staat. Hoogste tijd voor een
De Jong verzorging oproepen – de meest
doet, in een gewoon huis.
iemand over de vloer wanneer de cliënt
en Dijkman spreken van koudwatervrees
een peulenschil, vooral niet iets om je al
peuk, na al dat gepraat en gefotografeer
essentiële functie –, maar ook spreken
Locatiemanager Tom Dijkman van
dat nodig vindt, wanneer het hem of
bij potentiële cliënten en hun familie.
te druk over te maken. Met het grootste
in zijn domein.
met mensen die aanbellen – mensen
Zorgcentra De Betuwe: “Patiënten die we
haar schikt.”
Dijkman: “Ze vragen zich af: is het wel
gemak heeft hij zo-even op de juiste
De Jong heeft zo-even gedemonstreerd
die hij in beeld krijgt op de monitor. Hij
in het verpleeghuis opvangen, kunnen
veilig, zo helemaal op jezelf wonen? En:
knoppen in het beeld gedrukt, zo vaak
wat hij kan met de monitor: een in alle
kan er de voordeur mee opendoen en
ook hier terecht: hun zorgzwaarte
Mee-eten
werkt die techniek? Komt er echt wel
de fotograaf dat maar wilde. “…Nog
richtingen draaibare touchscreen die
er de lampen in zijn onderkomen mee
maakt niet uit. We willen mensen
De appartementen hebben allemaal een
iemand als ik op een van de knoppen
een keer spreken? Doen we dat nog een
bovendien op wielen staat, waardoor
bedienen, afzonderlijk.
gewoon meer te kiezen geven: op deze
klein keukenblok, zodat de bewoners
druk?”
keer... Nog een keer de deur open doen?
het apparaat hierbinnen overal mee
De Jong maakt een tevreden indruk, zegt
locatie ben je meer op jezelf. Anderen
zelf een maaltijd kunnen bereiden.
Enige koudwatervrees speelt ook
Oh, nu nog niet? Nou, dan wachten we
naartoe te nemen is. Door te drukken
dat ook met zoveel woorden: “Het is goed
stellen het op prijs dichter bij allerlei
Mee-eten in het appartement van de
potentiële verzorgenden parten.
even…”
hier.” Hij is hier, omdat in zijn vorige
activiteiten en voorzieningen te zitten
verzorgenden op de benedenetage kan
Dijkman: “Het is tegenwoordig al niet
Aan de muur hangt een oude zwart-
thuis de zorg voor hem teveel werd.
en kiezen voor het verpleeghuis.”
ook: een woning die meteen dienst doet
makkelijk om aan goed personeel te
wit foto waarop een lange verkeersweg
als ontmoetingsplek, ook voor de andere
komen. Hier vragen we dan ook nog
door een dorp te zien is, met een hoop
Culemborg, ‘De Troelstrahof ’
Normaal gesproken had De Jong,
6 appartementen, gereedgekomen in 2010
die door een beroerte lichamelijk
Thuisgevoel
bewoners uit de buurt.
eens mensen die solistisch kunnen
kinderen op de stoep aan de overkant.
Informatie: Zorgcentra de Betuwe,
beperkt raakte en deels veranderde van
Dieke Ditewig, coördinator zorg en
Naast de draadloze touchscreen,
werken. Bovendien vergt het een andere
“Dat is Rijk…”, vertelt De Jong: “…het
(0800) 773 34 44,
persoonlijkheid, naar een verpleeghuis
dienstverlening, vult aan: “Hier
waarop volgens Ditewig en Dijkman te
houding richting cliënten, vooral:
dorp waar ik ben opgegroeid. Het moest
www.zorgcentradebetuwe.nl
gegaan. In plaats daarvan verhuisde hij
wonen geeft een thuisgevoel, ook voor
zijner tijd internet en andere functies
vragen of je bezoekje gelegen komt in
plat voor de groei van Schiphol.”
naar een van de zes ‘zorgappartementen’
familieleden van de cliënt. Ze hebben
beschikbaar komen, is elk appartement
plaats van dat meer voor de vorm vragen
De sigaret ligt na te smeulen in de
het gevoel hun dierbare hier gewoon
uitgerust met een camera. Daarmee kan
en gewoon binnenlopen.”
afbak. De brandmelder – verplicht in
thuis op te zoeken. Dat is een totaal
de verzorging – bijvoorbeeld een paar
in De Troelstrahof in Culemborg.
Domotica Toegang: druppels, beeldintercom
elke verpleegvoorziening – zal niet snel
Beveiliging: brandmelders
Eigen voordeur
keer per nacht – ‘inkijken’ of alles rustig
Engelengeduld
reageren, want die is een slag zwakker
Persoonsalarmering
‘De Troelstrahof’ is een initiatief
is, uitdrukkelijk alleen als cliënt en
Ditewig vult aan: “Het is meer werken
ingesteld. Zodat De Jong met een gerust
Afstandsbediening: lampen
van Zorgcentra de Betuwe, een zorg-
“In een verpleeghuis maakt de verzorging elke
familie daarmee hebben ingestemd, wat
als in de thuiszorg. Het vergt een omslag
hart kan roken.
Automatische verlichting
organisatie die op zoek naar alter-
dag twee of drie rondes langs alle kamers,
contractueel wordt vastgelegd.
in denken.”
Verder: cameratoezicht, bewegingsensor,
natieven voor het verpleeghuis. In 2008
op vaste tijdstippen. Hier komt iemand over
Dan zijn er nog de lampen die ’s nachts
Dijkman weet nu al dat het aantal
mobiele touchscreen, afstandsbediening
begon ze met wonen in kleine groepen
de vloer wanneer de cliënt dat nodig vindt,
de route naar het toilet verlichten,
uur dat er een verzorger in de woning
lichtkoepel
voor dementerenden, in een landelijke
wanneer het hem of haar schikt.”
de sensor onder het bed die de verzor-
beneden aanwezig is – nu 16 uur per
ging attendeert op opstaan en de
dag –, omlaag moet, om het project
omgeving, verderop in Culemborg.
24
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
25
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
Deel van de meterkast van Villa de Luchte.
Het wandapparaat voor persoonsalarmering, aan de wand en draadloos te bedienen.
Nieuwste generatie persoonsalarm in zorgvilla
8 ‘Als meer nodig blijkt, gaan we optoppen’
Gerda Procée met de telefoon van het systeem voor persoonsalarmering.
Zoon Sheng.
denkt: ach, laat maar zitten, ik red
Volgens de vertegenwoordiger is de set
bijzonder camera’s in appartementen,
het best, dan druk je op dit knopje hier.
waarvoor de zorgvilla heeft gekozen
via welke verzorgers zouden kunnen
Dat maakt je oproep ongedaan.”
makkelijk in gebruik. Als verzorgende
‘inkijken’. “Dat heeft met privacy van
Het apparaat is, behalve met een
hoef je maar één knop in te drukken om
de bewoners te maken, maar ook met
lochem, donderdag 17 februari 2011 – Ook in de zorg aan mensen met dementie is
met het project en elke reactie uitbleef.
druk op een van de knoppen, ook
de bewoner te beantwoorden die je heeft
onze visie: wij willen zo veel mogelijk
particulier initiatief op komen zetten de voorbije jaren. Bijzonder aan Villa de Luchte
“Toen hebben we het benauwd gehad”,
draadloos in werking te stellen, in dat
opgeroepen; bij veel andere systemen
persoonlijk contact met de bewoners,
in Lochem is dat er domotica wordt ingezet.
zegt Procée. “Wat zijn we gelukkig met
geval reagerend op signalen van een
zijn volgens hem meer handelingen
door fysiek bij ze te zijn.”
de eerste aanmeldingen. Nu kunnen we
bewegings- of geluidssensor of van een
nodig. Nog een handigheidje: als een
in elk geval laten zien wat we te bieden
hals- of polsband voor alarm. Gezien de
collega uitvalt, kun je zijn of haar lijn
Drive
prestatie op zich vanochtend. Ze heeft
“Wat zijn we gelukkig met de eerste
hebben en komt het met de rest vast
doelgroep van De Luchte – ouderen die
gewoon op jouw toestel erbij nemen; dat
Hier raken we aan de drive van het
juist een instructie over de domotica
aanmeldingen. Nu kunnen we in elk geval laten
goed.”
problemen hebben met het geheugen
is makkelijker dan met twee toestellen
tweetal om dit project te beginnen:
achter de kiezen en nu heeft ze een
zien wat we te bieden hebben en komt het met
We zijn beneden, vooraan in de hal,
–, lijken sensoren – bijvoorbeeld naast
aan de riem lopen.
“Ik ben verpleegkundige, Casper
fotograaf en verslaggever over de vloer,
de rest vast goed.”
Gerda Procée blijft vriendelijk. Een
bij de meterkast die gevuld blijkt met
het bed, onder het matras of op het
Volgens de man gaat het ‘gewoon’ om
specialist ouderengeneeskunde,
van wie de laatste twintig minuten te
een indrukwekkende hoeveelheid
zitvlak van een stoel – meer voor de hand
een alarmsysteem, in het geval van
vroeger zei je: verpleeghuisarts.
laat binnen kwam gelopen. Binnen
schakelkasten, -kastjes en kabels;
liggend dan de hals- of polsbanden.
De Luchte betreft het weliswaar de
Beiden hebben we het al langer
een kwartier vanaf nu zal de nieuwe
zoonlief, de nieuwe telg aan het gezin,
al snel abracadabra voor leken als
Want bij die laatste moet je het besef
nieuwste generatie, maar gewoon:
gehad met de grootschaligheid in de
afspraak zich aandienen: een man
die Procée acht weken geleden in China
wij. Daarom snel door naar de
hebben dat je iets moet doen – op de
een systeem voor persoonsalarmering
zorg en alle ellende die dat met zich
die de software voor het Elektronisch
heeft opgehaald.
gemeenschappelijke ruimte, in het
knop drukken – om hulp te krijgen, iets
en de toeters en bellen die met díe
meebrengt voor patiënten, vooral het
Patiënten Dossier komt installeren.
Het decor: een voormalig hotel met
bijzonder naar het witte apparaatje
wat mensen met dementie nogal eens
functie te maken hebben. Je zou het
onpersoonlijke. We willen de menselijke
nieuwe vleugel dat weliswaar al
aan de muur, dat later in zo’n beetje
ontberen.
volgens hem ook helemaal niet moeten
maat terugbrengen. We gaan hier met
Huppelt
verbouwd, gestukadoord, geverfd en van
elke ruimte van De Luchte blijkt te
willen: allerlei systemen van domotica
bijna evenveel personeel draaien als er
Vervolgens komt een potentiële
schilderijen voorzien is, maar waarvan
hangen, in elk geval in de dertien
Prijskaartje
aan elkaar koppelen, bijvoorbeeld dit
bewoners zijn; in verpleeghuizen is die
bewoonster op de stoep te staan, met
de ruimtes nog goeddeels met meubels
appartementen.
Een persoonsalarm met valdetector:
systeem laten samenwerken met dat
verhouding één verzorgende op drie à
dochter. Ze komen spontaan een kijkje
ingericht moeten worden om op 1 april
dat zou weer wel kunnen.
van de automatische verlichting, de
vier patiënten.”
nemen. Procée zal hen vragen, met alle
open te kunnen, toch al een maand later
“Valdetectie: kan dat óók op dit sys-
andere domotica van De Luchte. Krijg je
De intensieve begeleiding plus de
egards, om even plaats te nemen in de
dan gepland. Overal staan dozen en
“Als je hebt gedrukt maar alsnog denkt: ach,
teem?”, vraagt Procée aan de vertegen-
narigheid van. Maar een keuze voor iets
luxe en het comfort van verblijven in
gemeenschappelijke ruimte. Verder:
ongetwijfeld zullen er nog vele volgen
laat maar zitten, ik red het best, dan druk je op
woordiger van het installatiebedrijf
en doe dat goed, is zijn credo.
De Luchte hebben een prijs. Voor een
de goedlachse 3-jarige Sheng huppelt
de komende weken. Overal beschermen
dit knopje hier. Dat maakt je oproep ongedaan.”
die juist de instructie heeft gegeven.
Procée zegt het een paar keer tijdens
appartement betaal je al snel 1.000
doorlopend mee vanochtend, van het
oude stukken vloerbedekking de
De man knikt: dat kan. Hij heeft een
de rondgang: eerst maar eens zien
euro meer dan wat je maximaal aan
ene vertrek naar het andere. Het is
nieuwe.
brochure bij zich, waaruit blijkt wat nog
hoe het gaat met wat we nu hebben
eigen bijdrage betaalt in een regulier
Welkom in Villa de Luchte, ‘zorgresi-
Het apparaat heeft een rode alarmknop
méér mogelijk is met het systeem, naast
aan domotica en als dan méér nodig
verpleeghuis.
dentie’ in wording voor mensen met
waarmee je straks, wanneer de
hetgeen gemonteerd wordt in de villa.
blijkt: ‘optoppen’. En ze herhaalt ook
Eén hint blijkt voldoende. “Koffie? We
Lochem, ‘Villa de Luchte’
dementie, een initiatief van Procée
zaak eenmaal open is, verbinding
Het is uit te breiden met dwaaldetectie,
dit: vooral aansluiten bij de wensen en
hebben er nog even geen melk en suiker
13 appartementen, komt gereed in 2011
en haar man Casper Jansen. Eén
kunt maken met de dienstdoende
met locatiebepaling van bewoners
behoeften van de bewoner. Bijvoorbeeld
bij. Maar natuurlijk kan dat: koffie.
Informatie: Villa de Luchte, (0573) 28 98 90.
stressfactor, potentieel de grootste,
verzorgende die ergens in of rond het
op basis van hun gps-coördinaten.
door aan de dwaaldetectie van zo-even te
Doen we.” Die rust. Alsof de dag nog
www.villadeluchte.nl
bleef nog onvermeld: de villa telt twaalf
pand rondloopt, maakt niet uit waar.
Videocommunicatie is een optie, al
gaan doen.
moet beginnen.
1-persoonsappartementen en één
Jouw oproep komt binnen op zijn of
zul je dan aan weerszijde van de lijn
Domotica
2-persoonsappartement, maar tot nog
haar telefoon, evenals trouwens de
een beeldscherm moeten hebben. En
‘Inkijken’
Beveiliging: brandmelders
toe schreven zich slechts drie personen
voordeurbel en de telefoon. Procée,
de inzet van smartphones ligt in het
Er is ook techniek, ook als uitbreiding
Persoonsalarmering
zich in. Tegelijkertijd: dat is beter dan
met de kennis die ze heeft vergaard
verschiet, ook volgens een brochure van
op dit systeem, die Procée en haar
Automatische verlichting
enkele maanden geleden, toen Procée en
tijdens de demonstratie van zo-even:
het bedrijf. Ongetwijfeld hangt ook aan
partner op voorhand afwezen:
Jansen voor het eerst naar buiten traden
“Als je hebt gedrukt maar alsnog
dit alles een prijskaartje.
beeldverbindingen bijvoorbeeld, in het
26
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
27
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
Bewoner Hans Winkelman op zijn zit/slaapkamer in ‘De Heelweg’.
Het alarmkastje.
Hans Winkelman en verzorgende Petra te Kaat.
De bewegingsmelder bij het bed, onderdeel van het alarmsysteem.
Patiënten gebaat bij persoonsalarmering De Heelweg
9 ‘Zonder moet iemand misschien een uur wachten’
Collega Te Kaat: “We kunnen altijd
doorslapen. Overdag hoeven ze minder
“Je moet weten welke patiënten ertegen kunnen
een beroep doen op de nachtdienst
in de gaten gehouden te worden: er
dat een stem in de kamer klinkt zonder dat
van het woonzorgcentrum, hier aan
komt immers een seintje als het
er iemand is. Maar als je de mensen eenmaal
de overkant. Daar staan ze met zijn
minder gaat.
dinxperlo, woensdag 23 februari 2011 – Personeel van De Heelweg prijst de
zijn: deze verpleegunit is een gesloten
een beetje hebt leren kennen, kun je dat
tweeën. Verder kun je iemand via de
persoonsalarmering. ‘Er wordt wel gezegd dat je met dit systeem de privacy van de
afdeling. Er zijn vier groepen, met elk
inschatten.”
spreek-luisterverbinding zeggen dat
Zelfbeschikking
patiënt schendt, maar het is maar net door welke bril je kijkt.’
zes zit/slaapkamers voor evenzoveel
je eraan komt. Dan moet je wel weten
Zo bezien lijkt het waarschijnlijk dat de
patiënten, mensen met dementie.
welke patiënten ertegen kunnen dat
privacyschending bij detectie, als die al
Hilariteit op de verpleegunit van
een oproep binnen op haar draadloze
De vier groepen zijn met elkaar
verpleegunit van Dr. Jenny detecteert –
een stem in de kamer klinkt zonder dat
zo ervaren wordt, gecompenseerd wordt
verzorgingshuis Dr. Jenny aan de
telefoon, ze drukt op ‘aannemen’,
verbonden door een gang.
naast het dwalen van Winkelman – het
er iemand is. Maar als je de mensen
door vrijheid en zelfbeschikking op
Heelweg in Dinxperlo. Heb je een
wacht dan – en drukt vooral nergens
bewegen van acht bewoners, doorgaans
eenmaal een beetje hebt leren kennen,
andere momenten.
buitenstaander over de vloer, weigert
meer op – en binnen enkele seconden
Oude wijsjes
in nachtelijke uren. In die gevallen staat
kan je ook dat inschatten.”
Verzorgende Te Kaat: “We proberen de
de apparatuur dienst. Laten we het
komt de verbinding tot stand. Dan
We gaan de groep af, de gezamenlijke
een bewegingsdetector bij of boven het
niet groter maken dan het is: slechts
kan ze spreken. Meters verderop
gang in, en even verderop vinden
bed opgesteld, soms een detectiemat
‘Altijd blij’
Bijvoorbeeld: de meesten gaan ’s nachts
één onderdeel van de domotica laat het
klinkt haar stem uit de muur van de
we Winkelman, te midden van
in een stoel. Daarnaast zijn er enkele
Thijssen noemt nog een ander voordeel
zelf naar het toilet, waarvoor ze toch de
afweten: de spreek-luisterverbinding
zit/slaapkamer, waar degenen staan
medebewoners, genietend van een
bewoners die het systeem actief
van het systeem: de ‘service’ die je
kamer af moeten. Dat gaat goed en dat
van de persoonsalarmering. Daarmee
die haar voor de gelegenheid hebben
accordeonist die oude wijsjes speelt.
gebruiken; ze hebben er nog voldoende
ermee biedt, niet in de laatste plaats aan
moet je vooral koesteren.”
kan een verzorgende op afstand praten
opgeroepen, met een druk op de
Sommigen zingen mee. Hij komt op
besef voor. Zij drukken op de knop van
familieleden. “Die vragen ons altijd:
Tot slot. Drie jaar geleden hoorden
met de patiënt, degene van wie ze op
alarmknop.
ons af, pakt de uitgestoken arm van
de hals- of polsband wanneer ze iemand
weten jullie het als er iets mis is met
verzorgenden de voordeurbel vaak niet,
haar draadloze telefoon een oproep heeft
Eind goed, al goed. Teamleider
Te Kaat en voert een gesprekje dat over
van de verzorging nodig hebben.
papa of mama? Met dit systeem weten
wanneer ze op een van de vier afdelin-
gekregen.
Robert Thijssen wil nagaan of al het
zijn oude liefde gaat: gymnastiek.
Teamleider Robert Thijssen prijst het
we dat meteen, en daar is familie altijd
gen bezig waren. Inmiddels komt de bel
personeel ook deze functie van de
Vroeger deed hij aan rekstok en
systeem. “Het geeft de bewoners rust.
blij mee. Er wordt wel gezegd dat je met
gewoon binnen op hun draadloze
Stem uit de muur
persoonsalarmering onder de knie
brug. Vloer was zijn andere favoriete
Zonder zou het kunnen vóórkomen dat
dit systeem de privacy van de patiënt
telefoon. Probleem opgelost.
En zelfs dat is te zwaar gesteld.
heeft. Hij en zijn collega Petra te
onderdeel. “Wedstrijden? Deed ik ook.
een bewoner die een oproep komt, een
schendt, maar dat is maar net door
De verbinding doet het prima, alleen:
Kaat weten zeker dat de mensen die
Maar aan alles komt een eind”, zegt
uur of zelfs langer nog moet wachten,
welke bril je kijkt. Ik durf te beweren
je moet als verzorgende weten hoe je de
nachtdienst draaien er bekend mee
hij met een lach, en nu heeft hij wel
tot op het moment dat we weer eens
dat je de patiënt enkel een dienst bewijst
“We proberen de bewoners zo veel mogelijk
functie activeert. Dat blijkt even later,
zijn, belangrijk, want die dienst sta je
zin in een wandelingetje met Te Kaat.
op ronde zijn. Nu kun je er meteen
door er meteen of zo snel mogelijk te
vrij te laten. De meesten gaan bijvoorbeeld
wanneer een andere verzorgende het
alleen en is het bij drukte handig dat je
Heerlijk: wandelen door de gang, die in
naartoe.”
zijn als hij aangeeft je nodig te hebben.”
’s nachts alleen naar het toilet. Dat gaat goed
voordoet. Fluitje van een cent: er komt
iemand op afstand gerust kunt stellen.
een carré rond de binnentuin loopt.
Vanwege het gevaar van privacy-
en dat moet je vooral koesteren.”
Maar, stelt Thijssen, het is ook goed als
Als enige van de 24 bewoners heeft
‘Inschatten’
schending eist de wetgever dat de
bewoners zo veel mogelijk vrij te laten.
de mensen overdag óók met deze functie
Winkelman wel eens de neiging
Maar wat als een verzorgende die in haar
familie schriftelijk instemt met
Dinxperlo, ‘De Heelweg’
uit de voeten kunnen. Het hoeft hem
de unit te verlaten, via een van de
uppie nachtdienst draait net bezig is
detectie. Daartoe wordt een protocol
4 groepen van 6, gereedgekomen in 2007
niet al te veel werk te gaan kosten: in de
twee buitendeuren. Doordat hij een
met een andere bewoner? Thijssen:
doorlopen. Hoewel Thijssen betwijfelt
Informatie: Careaz, (0544) 37 42 73,
computer kan hij terugzoeken hoe het
zendertje om de nek draagt, krijgen
“Dan gaat het in elk geval nooit lang
of er sprake is van privacyschending,
www.careaz.nl
systeem de afgelopen tijd is gebruikt,
de dienstdoende verzorgenden dan
duren, want je hebt nou eenmaal de
vindt hij het een goede zaak. “Het
compleet met de wijze van reageren,
automatisch een signaaltje op hun
oproep van die tweede gehad. Of je
dwingt je bewust afwegingen te maken.
Domotica
per personeelslid.
draadloze telefoon: iemand wil de benen
daar meteen naartoe moet en degene
Wat is, gegeven de situatie van een
Toegang: druppels (personeel)
De demonstratie heeft zojuist plaats-
nemen. Dat moet welhaast Winkelman
waar je op dat moment bent even moet
bewoner, de meest adequate manier
Beveiliging: brandmelders, rookmelders
gevonden bij en op de zit/slaapkamer
zijn, wat dan ook altijd het geval is. Een
laten wachten, blijft een kwestie van
van handelen? En waarom eigenlijk?”
Persoonsalarmering
van Hans Winkelman (87), naar wie we
van de verzorgenden wijst hem dan weer
inschatten. Daar ben je professional
Door het systeem hoeven ’s nachts
Dwaaldetectie
eigenlijk op zoek waren. Winkelman is
de weg terug, naar binnen.
voor. En door de overdracht weet je wat
geen rondes meer langs de kamers
er nog altijd niet, maar ver kan hij nooit
Het systeem voor persoonsalarm van
er bij wie speelt.”
gelopen te worden en kunnen bewoners
28
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
29
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
Bewoonster Van Sombeek, met ‘tags’ in de schoenen.
Aan de wandel op de velden rond De Hagert.
Bewoners De Hagert lopen ongestoord naar buiten
Van Sombeek met een medebewoner van De Hagert.
Samen in de kas. In het midden locatiemanager Bernadette Baaijens.
andere domotica als bewegingsmelders –
geprobeerd, ging het de verzorging te
10 ‘Dwaaldetectie geeft gevoel van eigenwaarde’
veel stinken. Sinds de goede tags er zijn,
“Dit systeem vraagt veel van medewerkers en
die we hier óók hebben –, brengt het hen
die in de schoenen worden ingebouwd,
brengt hen geen rust, integendeel.”
geen rust, integendeel. Maar ze werken er toch maar mee, durven erop
gaat het goed.
te vertrouwen nu.”
leur, woensdag 1 december 2010 – Bewoners met dementie krijgen in Leur zo
zullen de bewoners er niet snel komen:
Locatiemanager Baaijens stelt dan ook:
veel mogelijk bewegingsvrijheid. Sinds kort kunnen ze zelfs ongestoord naar
de omheinde velden hebben één nauwe,
“De techniek werkt. De implementatie,
verzorgers over het niet functioneren
Soms nog hapert de techniek, zoals
buiten lopen.
niet afgesloten doorgang, naar de rest
dat is een ander verhaal geweest.” Zeker
van de apparatuur. Meest gehoorde
laatst toen een verzorgster een melding
van de wereld. Hetzelfde geldt voor de
de eerste dagen na de aftrap klaagden
klacht toen: ‘hij doet het niet’,
kreeg dat een mevrouw een zonegrens
voorkant van het erf: iemand die daar de
doelende op de pieper. Bijna altijd
passeerde, terwijl die toch overduidelijk
Nu de dwaaldetectie goed functioneert, treedt Bernadette Baaijens naar buiten
“Als de verzorgenden inschatten dat iemand het
grens passeert, stáát al in die wereld.
waren de medewerkers er zelf debet aan,
binnen op de bank zat. Is de leverancier
met het verhaal. En zie wat er gebeurt:
prima redt en vanzelf weer terugkomt, laten ze
Baaijens knikt. “Klopt. En als iemand
en weigerden de piepers dienst, omdat
van het systeem in zo’n situatie goed
verzoeken voor lezingen op landelijke
hem gewoon lopen, hoor.”
een keer verder is gelopen dan ons lief
Hoe werkt dwaaldetectie?
het bijvoorbeeld pas kwart voor tien
te bereiken? “Dat wisselt. Komt ook
congressen komen binnen. En velen
is, reageert de verzorging een volgende
Voor de dwaaldetectie van De Hagert zijn
’s ochtends was; er was voor gekozen
omdat soms een andere partij moet
willen komen kijken op woonzorg-
keer misschien anders bij een oproep.”
twee zones gemaakt. De eerste wordt
om het dwalen te beperken van 10.00
worden ingeschakeld, voor een specifiek
boerderij De Hagert, uit binnen- en
een gehucht bij Wijchen. De meeste
Misschien. Want De Hagert wil bewo-
begrensd door de voordeuren van de drie
tot 21.00 uur. Of omdat de pieper
onderdeel.”
buitenland. Er is belangstelling voor de
bewoners van De Hagert laten het daar-
ners een zo maximaal mogelijke vrijheid
woonunits voor bewoners met dementie,
bijvoorbeeld niet op de oplader was
Zorgorganisatie Dichterbij, waar
visie op wonen, welzijn en zorg van De
om wel uit het hoofd te gaan flaneren
geven, en zoekt daarbij voortdurend de
vergelijkbaar met projecten elders.
gezet. Baaijens: “Er liep in het begin
De Hagert onder valt, onderhandelt
Hagert, maar daarbinnen gaat opvallend
op het erf. Normaal gesproken is het
grens op. In die lijn staat het ook
Houdt iemand die binnen moet blijven
speciaal een projectleider rond aan
nu over een vast bedrag per jaar voor
veel interesse uit naar het systeem dat
anders, verzekert Baaijens. Ze wijst
verwoord in de visie van de boerderij:
zich te lang op bij zo’n deur, dan krijgt de
wie verzorgden alles konden vragen,
reparatie en herstel.
mensen met dementie bewegingsvrij-
op het bankje waarop bij behaaglijker
‘Ja, tenzij’ ofwel: in principe kan alles.
verzorging een seintje op de semafoon:
iedereen kreeg een individuele training,
heid geeft. Dwaaldetectie blijkt hot.
temperaturen een sigaretje wordt
Dat wordt versterkt door een ander
mevrouw Pieterse dreigt de benen te
maar dan nog viel het ze zwaar. En
Vriendschappen
Locatiemanager Baaijens: “Je ziet
opgestoken, op de moestuin langszij,
uitgangspunt, in hetzelfde document:
nemen. Bij de tweede zone houdt elke
vergeet niet: als medewerkers er niet
Even los van de kosten, die de provincie
dwaaldetectie al meer, maar dan
op de stal ook, waar de bewoners sinds
‘Werken = leren’. Er mag eens wat fout
gelijkenis op.
aangaan, wordt het helemaal niets met
vergoedde: zou Baaijens gezien de
beperkt tot binnen: op afdelingen.
de komst van de techniek ongestoord
gaan, gaan we niet moeilijk over doen.
De grens ervan ligt buiten, op de rand van
je mooie systeem. De aanvechting ligt
moeizame invoering voor dwaaldetectie
Zover ik weet, zijn we de eerste in het
de beesten kunnen gaan verzorgen. Ze
Van families van de dementerenden
het erf tussen de drie gebouwen van
op de loer om bewoners ‘per ongeluk’
kiezen, mocht ze opnieuw voor de
land waar bewoners erdoor naar buiten
kunnen ook naar de kas iets verderop
wordt eenzelfde houding verwacht.
De Hagert in. De negen van de achttien
schoenen zonder tags aan te laten
keuze staan? “Zeker weten. Kijk eens
kunnen.”
en ook richting het uitgestrekte, met
Om de zaak juridisch sluitend te maken,
bewoners met dementie die naar buiten
doen.
wat dit voor bewoners betekent. Ze
Vandaag vriest het en er staat een
een hek omheinde land erachter, tien
tekenen zij – als hun dierbare naar
mogen, kunnen dat vrijelijk doen, maar
guur windje rond De Hagert in Leur,
voetbalvelden groot. En dat dóen ze ook
buiten mag – voor het buitenarrange-
wanneer ze een van de twee doorgangen
Proberen vrolijk te blijven
dat geeft gevoel van eigenwaarde.
bij beter weer, maar dan reeds zijn ze
ment en het zekere risico dat eraan
tussen de gebouwen passeren, krijgt de
Maakt het werk een stuk makkelijker.”
Sommigen zoeken een medebewoner
een van de twee detectiegrenzen van het
vast zit.
verzorging een seintje.
Dus werd medewerkers keer op keer
van een andere unit op, er ontstaan
Leur (Wijchen), ‘De Hagert’
erf gepasseerd en zal de verzorging, die
Met de techniek was alleen de eerste
Technisch is dat mogelijk gemaakt door
verteld over het idee erachter, zoals
vriendschappen, wat ons compleet
3 groepen van 6, gereedgekomen in 2006
dan automatisch een seintje krijgt, een
periode na de introductie halverwege
beide doorgangen aan de zijkant van een
ook al in de aanloop ernaartoe was
heeft verrast. Daar kan helemaal niets
Informatie: De Hagert, (024) 64 86 700,
kijkje komen nemen.
vorig jaar iets mis: de zendertjes
klein kastje op de grond te voorzien:
gebeurd, want uiteindelijk moesten zij
tegenop.”
(‘tags’) bleken de verkeerde. Ze bleven
kastjes die kunnen ‘zien’ dat iemand
de visie gaan omarmen en uitdragen,
Het gaat de locatiemanager te ver om
Omheinde velden
niet in de schoenen zitten, en toen
met een zendapparaatje – een ‘tag’ – in
en proberen vrolijk te blijven als ze een
te stellen dat dwaaldetectie de mensen
Domotica
“Nou, dat ligt eraan”, zegt Baaijens:
het met plakkende inlegzooltjes werd
de schoen passeert, en de groepsleiding
dag voor de vijfde keer achter mevrouw
rustiger maakt. “Wél blijft het op de
Beveiliging: brandmelders, rookmelders
“Als de verzorgenden inschatten dat
daarvan in kennis stellen. Dezelfde techniek
Pieterse aan moesten, omdat die op de
groepen rustiger en ontstaan er minder
Persoonsalarmering
iemand het prima redt en vanzelf weer
zit in de drie voordeuren, in dat geval voor
oprijlaan weer eens een marstempo had
problemen, doordat bewoners naar
Dwaaldetectie
terugkomt, laten ze hem gewoon lopen,
“De techniek werkt. De implementatie, dat is
mensen die niet naar buiten mogen en een
ingezet.
buiten kunnen. Zoals ze altijd gewend
Verder: elektrische gordijnenopeners
hoor.”
een ander verhaal geweest.”
‘nee-tag’ in de schoenen hebben.
Baaijens: “Dit systeem vraagt veel van
waren te doen. Toen ze nog thuis
medewerkers, en in tegenstelling tot
woonden.”
www.dehagert.nl
doen nu zelf de deur open voor bezoek,
Dan kan het wel eens misgaan. Want al
30
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
31
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
Overige projecten
Domotica:
Domotica:
Verder: Aan/uitknop woning voor thermostaat,
Toegang: kaartjes (bewoners, personeel) /
Toegang: druppels (bewoners, externen),
elektrisch kooktoestel en lampen / Optioneel:
Aan het eind van het deel ‘Elders wonen, als ware het thuis’ de projecten die op
Domotica:
Beveiliging: brandmelders, rookmelders /
beeldintercom / Beveiliging: brand-
persoonsalarmering
voorgaande pagina’s nog niet aan de orde kwamen.
Toegang: beeldintercom / Beveiliging:
Persoonsalarmering / Afstandsbediening:
melders, rookmelders / Afstandsbediening:
Achtereenvolgens gaat het om mensen met een verstandelijke beperking, die vaak
brandmelders / Persoonsalarmering /
zonnescherm / Automatische verlichting /
screens, zonnescherm / Automatische
Gendt (Lingewaard), ‘Hof van Breunissen’
ook lichamelijk beperkt zijn. In deze groep ook projecten voor mensen met een
Afstandsbediening: gordijnen / Automatische
Verder: cameratoezicht.
verlichting.
5 groepen van 6 / gereedgekomen in 2010.
ontwikkelingsstoornis of psychische aandoening.
verlichting. Nijmegen, ‘Cluster 26’
Culemborg, ‘BonVie’
(0481) 42 13 38, www.jozefgendt.nl
Dan een groep projecten voor mensen met enkel een lichamelijke beperking.
Informatie: Zorgcentrum Sint Jozef,
Hiertussen ook projecten voor mensen met een somatische aandoening of mensen
Groenlo (Oost-Gelre), ‘De Kimpenkamp’
1 groep van 6, realisatie verwacht in 2013.
7 ‘zorgappartementen’, gereedgekomen in 2008.
Domotica:
die lichamelijk minder zijn geworden, onder wie ouderen.
1 huis met 14 appartementen,
Informatie: Talis, (024) 35 23 911, www.talis.nl
Informatie: BonVie,
Toegang: druppels (bewoners, personeel) /
Ten slotte de projecten binnen de verpleegzorg. Het leeuwendeel betreft mensen
gereedgekomen in 2004.
Domotica:
(0345) 47 10 00,
Beveiliging: brandmelders, rookmelders /
met dementie of andere psychogeriatrie; daarnaast mensen met zwaardere
Informatie: De Lichtenvoorde,
Toegang: ‘smartkeys’, beeldintercom /
www.bonvieculemborg.nl
Persoonsalarmering / Afstandsbediening:
somatische aandoening.
(0544) 37 11 30,
Persoonsalarmering / Automatische verlichting /
Domotica:
lampen, screens / Automatische verlichting /
www.delichtenvoorde.nl
Dwaaldetectie.
Toegang: beeldintercom / Beveiliging:
Dwaaldetectie.
Verstandelijke beperking
Druten, ‘Weerpenningstraat’ (RIBW)
Domotica:
4 huizen met 12 appartementen totaal,
Toegang: beeldintercom / Beveiliging:
Twello (Voorst), ‘De Barnte’
Afstandsbediening: gordijnen, screens /
Harderwijk, ‘De Bogen’
Brakel (Zaltbommel), ‘De Regenboog’
gereedgekomen in 2005.
brandmelders / Persoonsalarmering /
1 huis van 12 appartementen, gereedgekomen
Communicatie: ‘burenbel’ / Verder:
47 appartementen, gereedgekomen in 2006.
2 huizen met 13 appartementen totaal,
Informatie: Woningstichting Alphons Ariëns,
Afstandsbediening: lampen, gordijnen /
in 2006.
automatisch openende deuren; 180 graden
Informatie: Zorgcentrum De Aanleg,
gereedgekomen in 2003.
(0487) 58 18 20,
Automatische verlichting / Dwaaldetectie
Informatie: Zozijn, (0575) 59 39 00,
openende balkondeuren; grote beeld-
0341 - 43 43 68,
Informatie: Philadelphia,
www.alphonsariens.nl
(buiten) / Verder: afstandsbediening deuren,
www.zozijn.nl
schermen
www.zorgcentrumdeaanleg.nl
(0341) 27 85 00,
Domotica:
ramen.
Domotica:
www.philadelphia.nl
Toegang: smartkeys (bewoners, personeel) /
Domotica:
Beveiliging: brandmelders, rookmelders.
Harderwijk, ‘De Bogen’
brandmelders / Persoonsalarmering /
Domotica:
Beveiliging: brandmelders, rookmelders /
Culemborg, ‘BonVie’
Toegang: druppel / beeldintercom / Beveiliging:
Persoonsalarmering.
7 appartementen voor RIBW’ers,
brandmelders / Persoonsalarmering /
gereedgekomen in 2008.
Afstandsbediening: screens / Automatische verlichting / Verder: aan- /uitschakelaar woning
16 appartementen plus en 1 groep met 8 kamers,
Beveiliging: brandmelders, rookmelders / Persoonsalarmering / Verder: Afstandsbediening:
Druten, ‘De Kroost’
gereedgekomen in 2006.
Wilp (Voorst), ‘Lathmerweg’
Informatie: BonVie,
lamellen buiten.
3 huizen met 8 appartementen totaal,
Informatie: ’s Heeren Loo,
2 huizen van 12 appartementen, gereedgekomen
(0345) 47 10 00,
gereedgekomen in 2006.
(0800) 355 55 55,
in 2006.
www.bonvieculemborg.nl
Nijkerk, ‘Zilverstaete’
Dinxperlo (Aalten), ‘Kalverweidendijk’
Informatie: Woningstichting Alphons Ariëns,
www.sheerenloo.nl
Informatie: Zozijn, (0575) 59 39 00,
Domotica:
38 appartementen, gereedgekomen in 2003.
1 huis met 12 appartementen,
(0487) 58 18 20,
Domotica:
www.zozijn.nl
Toegang: beeldintercom / Beveiliging:
Informatie: Woningstichting Nijkerk,
gereedgekomen in 2006.
www.alphonsariens.nl
Toegang: druppel / beeldintercom /
Domotica:
rookmelders / Afstandsbediening: gordijnen,
(033) 24 77 400,
Informatie: Woningstichting Dinxperlo,
Domotica:
Beveiliging: brandmelders /
Beveiliging: brandmelders, rookmelders /
screens / Communicatie: ‘burenbel’ /
www.wsnijkerk.nl
(0315) 65 14 61,
Beveiliging: brandmelders, rookmelders /
Persoonsalarmering / Afstandsbediening:
Persoonsalarmering / Automatische verlichting /
Verder: automatisch openende deuren;
Domotica:
www.wsdinxperlo.nl
Persoonsalarmering / Afstandsbediening:
screens / Automatische verlichting /
Dwaaldetectie / Verder: aan-/uitschakelaar
grote beeldschermen
Toegang: beeldintercom / Beveiliging:
Domotica:
lampen / Automatische verlichting /
Verder: aan- /uitschakelaar
woning; cameratoezicht.
Toegang: kaartjes (bewoners, personeel),
Dwaaldetectie.
woning.
brandmelders, rookmelders / PersoonsDidam (Montferland), ‘Meulenvelden’
Lichamelijke beperking
beeldintercom / Beveiliging: brandmelders,
alarmering / Verder: aan-/uitschakelaar woning.
16 appartementen, gereedgekomen in 2007.
Verpleeghuiszorg
rookmelders / Persoonsalarmering /
Eibergen (Berkelland), ‘De Buskerkamp’
Meddo (Winterswijk), ‘Roetendael’
Afstandsbediening: lampen, screens,
1 huis met 12 appartementen, gereedgekomen
2 maal 6 appartementen,
Apeldoorn, ‘De Groene Hoven’
www.laris.nl
zonnescherm / Automatische verlichting /
in 2006.
gereedgekomen in 2009.
74 ‘zorgwoningen’, gerealiseerd in 2012.
Domotica:
Apeldoorn, ‘De Groene Hoven’
Dwaaldetectie / Verder: aan-/uitschake-
Informatie: ProWonen,
Informatie: De Lichtenvoorde,
Informatie: Woonmensen,
Toegang: kaartjes, beeldintercom /
5 groepen van 6, realisatie verwacht in 2012.
laar woning; automatisch openende
(0545) 25 16 00,
(0543) 53 10 43,
(055) 548 48 48,
Beveiliging: brandmelders / Afstandsbediening:
Informatie: Woonmensen,
deuren.
www.prowonen.nl
www.delichtenvoorde.nl
www.woonmensen.nl
zonnescherm / Automatische verlichting /
(055) 548 48 48, www.woonmensen.nl
32
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
Informatie: Laris, (0316) 29 66 00,
33
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
Vervolg overige projecten Domotica:
Didam (Montferland), ‘Meulenvelden’
Domotica:
(0314) 35 69 60,
Toegang: druppels (bewoners, personeel),
5 groepen van 6, gereedgekomen in 2007.
Toegang: ‘smartkeys’, beeldintercom /
www.sensire.nl
beeldintercom / Beveiliging: brandmelders,
Informatie: Diafaan,
Persoonsalarmering / Automatische verlichting /
Domotica:
rookmelders / Persoonsalarmering /
(0316) 58 48 88, www.diafaan.org
Dwaaldetectie.
Toegang: smartkeys (externen) /
Afstandsbediening: screens, zonnescherm /
Domotica:
Automatische verlichting / Dwaaldetectie /
Beveiliging: brandmelders / Persoonsalarmering /
Nijmegen, ‘De Winseling’
alarmering / Dwaaldetectie (op gebouw-
Verder: aan-/uitschakelaar woning,
Dwaaldetectie.
2 groepen van 6, gereedgekomen in 2007.
niveau).
Beveiliging: brandmelders / Persoons-
Informatie: Oud Burgeren Gasthuis,
cameratoezicht. Gendt (Lingewaard), ‘Hof van Breunissen’
(024) 327 92 79,
Zutphen, ‘Vispoort’
Eefde (Lochem) “Buitenzorg Het Spijk”
5 groepen van 6, gereedgekomen in 2010.
www.oudburgerengasthuis.nl
68 appartementen, gerealiseerd in 2012.
Realisatie verwacht in 2013.
Informatie: Zorgcentrum Sint Jozef,
Domotica:
Informatie: Stichting Sutfene,
Informatie: Stichting Sutfene,
(0481) 42 13 38,
Beveiliging: brandmelders, rookmelders /
(0575) 59 44 44,
(0575) 59 44 44,
www.jozefgendt.nl
Persoonsalarmering / Afstands-
www.sutfene.nl.
www.sutfene.nl
Domotica:
bediening: screens, zonnescherm /
Domotica:
Domotica:
Toegang: druppels (bewoners, personeel),
Dwaaldetectie.
Toegang: elektronische sloten /
Toegang: smartkeys / Beveiliging: brand-
beeldintercom / Beveiliging: brandmelders,
melders / Persoonsalarmering / Automatische
rookmelders / Persoonsalarmering /
Nijmegen, ‘Sperwerstraat’
Persoonsalarmering / Afstands-
verlichting / Dwaaldetectie (gebouwniveau) /
Afstandsbediening: lampen, screens /
2 groepen met 6 of 7 plaatsen.
bediening: zonnescherm /
Verder: cameratoezicht; automatisch
Automatische verlichting /
Ernaast: 16 appartementen voor partners,
Dwaaldetectie (op gebouwniveau) /
doorspoelen toilet; automatische stop
Dwaaldetectie.
gerealiseerd in 2012.
Verder: cameratoezicht, inclusief
Informatie: Talis, (024) 35 23 911,
lokaliseren patiënt; melden inactiviteit.
kooktoestellen.
Beveiliging: brandmelders /
Meddo (Winterswijk), ‘Roetendael’
www.talis.nl
Bennekom (Ede), ‘Amethist’
2 groepen van 6, gereedgekomen in 2009.
Domotica:
1 groep van 7, gereedgekomen in 2006.
Informatie: De Lichtenvoorde,
Toegang: beeldintercom / Persoonsalarmering /
Informatie: Opella,
(0543) 53 10 43,
Dwaaldetectie / Verder: telefooninstallatie
(0318) 75 22 22,
www.delichtenvoorde.nl
gekoppeld aan beeldintercom, vochtdetectie,
www.opella.nl
Domotica:
cameratoezicht.
Domotica:
Toegang: kaartjes (bewoners, personeel) /
Persoonsalarmering / Automatische verlichting.
Beveiliging: brandmelders, rookmelders /
Velp (Rheden), ‘Villa Saesveldt’
Persoonsalarmering / Afstandsbediening:
1 groep van 12, gereedgekomen in 2008.
Culemborg, ‘Betuwe Hoeve’
zonnescherm / Automatische verlichting /
Informatie: Diaphora,
1 groep van 6, 1 groep van 7,
Verder: cameratoezicht.
(026) 361 05 68, www.stichting-diaphora.nl
gereedgekomen in 2008. Informatie: Zorgcentra de Betuwe,
Nijmegen, ‘Cluster 26’
Domotica:
(0345) 47 92 00,
3 groepen van 7, realisatie verwacht
Beveiliging: brandmelders, rookmelders /
www.zorgcentradebetuwe.nl
in 2013.
Persoonsalarmering / Dwaaldetectie.
Domotica:
Informatie: Talis,
Toegang: druppels (personeel) /
(024) 35 23 911,
Wehl (Doetinchem), ‘De Heikant’
Beveiliging: brandmelders, rookmelders /
www.talis.nl
2 groepen van 7, 2 groepen van 8, gereedgekomen in 2005.
Persoonsalarmering / Automatische verlichting.
Informatie: Sensire,
34
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
35
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
‘Een camera was hier hard nodig, want als afdeling werden we oproepbaar voor enkele aanleunwoningen in de buurt.’
III Producten In dit deel de projecten die tot producten hebben geleid. Het eerste hoofdstuk gaat over een systeem waarmee je op afstand patiënten in de gaten kunt houden. Denk je breder, dan zou je dit ook ‘extramuraal’ in kunnen zetten: bij de mensen thuis. Precies dat gebeurt dan ook: in Gendt. Sterker, het verhaal blijkt ooit zo begonnen. In het tweede, tevens laatste hoofdstuk van dit deel drie producten van een geheel andere orde: websites, bedoeld om bewoners op het spoor van domotica te zetten. Het blijken sites met een missie. De makers ervan nemen mensen bij de hand of roepen professionals op om dat te doen, in de wetenschap dat een site alleen voor velen een brug te ver is. Bij ‘Overige projecten’ tref je een variëteit aan producten en producten in wording aan. Daaronder nogal wat zaken waarmee je in contact kunt blijven met de buitenwereld.
36
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
37
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
Een slaap/zitkamer met camera, bij Pleyade in Arnhem.
De gezamenlijke woonkamer op de afdeling voor mensen met dementie.
Zorgpartijen continueren cameratoezicht op afstand
11 ‘Je geeft iemand net iets meer vrijheid’
Woonbegeleider Greet van Gils in het kantoorhoekje.
Het beeld van de woonkamer in Arnhem, ook in Gendt te zien.
de gang naar een aanleunwoning
plaatsen, bij hen thuis. Konden wij ze
worden gemaakt, dan werd de centrale
in de gaten houden en voelden zij zich
“Om zo’n systeem te financieren, heb je
om assistentie gevraagd.
veilig en alsnog verzekerd van de goede
volume nodig: voldoende plaatsen die je in de
Beide afdelingen kunnen de beelden
zorg.”
gaten houdt.”
arnhem, donderdag 24 februari 2011 – De camera’s hangen in Arnhem, de monitor
In totaal twee Pleyade-woningen, elk
ook zelf bekijken, op de pc die in het
Vervolgens kwam het idee op om de
staat tien kilometer verderop. Toezicht op afstand is geboren. ‘Je geeft iemand net
met zes patiënten, deden mee aan
kantoorhoekje van de woonkamer
cameravoorziening, nu die er toch was
iets meer vrijheid.’
de proef met VideoCare. Die duurde
staat. Het is er de beste plek voor:
en ‘een mooi hulpmiddel’ bleek, ook
dan voorheen een beslissing nemen: iets
een half jaar. In drie zit/slaapkamers
verzorgenden zijn er het meest en
intramuraal in te zetten: voor de dertig
doen of toch nog maar even laten?”
Eerst zat de aan bed gekluisterde Bep
niet de hele dag naar Bep, enkel als
van patiënten kwam een camera
bewoners stoort het geenszins.
verpleeghuisplaatsen in het Hof van
Daarmee is het ineens geen uitgemaakte
de Hoogt (76) een groot deel van de dag
haar verzorgenden in Arnhem erom
te hangen, onder anderen bij Bep.
Die hebben notie van monitor noch
Breunissen. Gevolgd door de stap om
zaak meer dat je als organisatie
tussen schotten van stootkussens. Die
hebben gevraagd, vaak wanneer
En in beide woonkamers kwam een
camera’s.
de faciliteit ook aan te bieden aan drie
twee vliegen in één klap slaat met
moesten voorkomen dat ze uit bed zou
ze elders in de woning druk zijn.
camera. Daarmee kon ‘Gendt’ de man
andere partijen, waaronder het eerder
camera’s: meer kwaliteit van zorg én
vallen. Sinds er een camera op haar
Pleyade-beleidsmedewerker Marieke
van zo-even, die in de woonkamer de
Om het uur
genoemde Pleyade.
kostenbesparing, dat laatste, omdat er
kamer hangt, waarmee een oogje in het
Oosterhuis: “De centrale wordt dan
neiging had de televisie en gordijnen
Een onverdeeld succes was de proef niet.
In Gendt wordt een wat verfijnderde
veel minder gelopen hoeft te worden
zeil gehouden wordt, zijn de kussens
gevraagd een half uurtje in te kijken.
kapot te maken, in de gaten houden,
Bij een andere vrouw, die ’s nachts erg
versie gebruikt. Het systeem geeft
dan bij sensoren. Die geven enkel een
weg. Nu kan Bep naar buiten kijken.
Mocht Bep in die tijd onrustig raken,
onrustig kon raken, keek de centrale om
alleen een melding als in een vooraf
melding dat er beweging is, bij een
Bijzonder aan het toezicht via de
dan geeft de centrale een seintje op een
het uur. Oosterhuis: “Op die momenten
gedefinieerd deel van de kamer
camera zie je ook wat er is.
camera is dat het op afstand geschiedt.
van de draadloze telefoons van onze
“Al is het nog zo rustig op je afdeling, voor je
sliep ze vaak, maar tussendoor kon
bewogen wordt, vaak bij de deur.
De camera hangt in Arnhem, in een
woonbegeleiders: het signaal om een
gevoel kun je mensen met dementie onmogelijk
ze alsnog onrustig raken. Bovendien
Hodes: “Zo kunnen mensen zich vrij
Kostenpost
kleinschalige woning voor dementie
kijkje bij haar te gaan nemen.”
alleen laten. Er kan altijd iets gebeuren. Met
raakte ze in paniek wanneer ze een
blijven bewegen door de rest van de
Tegenover minder lopen staat dat er
van zorgorganisatie Pleyade; de beel-
Had de zaak niet opgelost kunnen
camerabewaking kan dat wel.”
stem hoorde van iemand die ze niet zag:
kamer. Daarnaast laten we het systeem
meer bekend wordt, waardoor je weer
den ervan worden elders bekeken en
worden zonder camera, door in plaats
de centralist die haar via de spreek-
een melding doen als er ineens veel
wat meer gaat lopen. Hodes voegt er een
beoordeeld: in de centrale van zorg-
van de kussens een bewegingsmelder
luisterverbinding gerust probeerde te
beweging is. Dan kan iemand uit bed
kostenpost aan toe: “Bij de centrale is
centrum St. Jozef in Gendt, 10 kilometer
bij het bed neer te zetten? Ja, maar dan
op momenten dat de verzorging op de
stellen.”
gevallen zijn bijvoorbeeld, iets wat je
hoger gekwalificeerd personeel nodig,
verderop. En dat had elke plek op aarde
had de verzorging bij elke melding van
kamers bezig was.
Pleyade per patiënt een protocol voor het
meteen wilt weten.”
dat de vele keuzemogelijkheden bij
kunnen zijn, zolang er maar internet
de sensor naar Bep gemoeten. Nu kan
Het werken met cameratoezicht is
toezicht en moet de familie instemmen.
is, waar de software van VideoCare op
met de camera worden gezien of er
Pleyade goed bevallen, stelt beleids-
En er is steeds een verpleeghuisarts
Te duur
leiden.”
draait.
sprake is van direct gevaar. Negen van
medewerker Oosterhuis. “Voor Bep
nodig die goedkeuring geeft.
Een andere mogelijkheid van de
Voor Hodes staat vast dat de camera’s
De zorgcentralisten kijken bepaald
de tien keer is dat niet zo en kunnen de
betekent het net iets meer vrijheid.
Gendt is een van de eerste plaatsen
software is het rechtsreeks versturen
goed doen. “En dat komt, omdat mensen
verzorgenden waar ze aan bezig zijn.
We gaan er zeker verder mee, op meer
geweest waar cameratoezicht op afstand
van de beelden naar de dienstdoende
compleet afhankelijk zijn van goede
plekken binnen de organisatie.”
werd ingevoerd. Het gebeurde in 2007
verzorgende. Die moet de beelden dan
zorg. Ze vinden het een prettig idee
Greet van Gils, woonbegeleider op een
en het was pure noodzaak, zegt Michel
wel kunnen ontvangen, maar ook die
dat er een camera is, waar de meeste
techniek is er: denk aan de nieuwste
gezonde mensen er vermoedelijk niet
Gendt (Lingewaard) en Arnhem,
Lastigvallen
‘VideoCare’
Dezelfde camera heeft de vrijheids-
van de twee afdelingen voor dementie:
Hodes, bestuurder van zowel zorgpartij
al die beelden in goede banen blijft
beleving van Bep nog verder vergroot.
“Het geeft je meer rust in het werk.
St. Jozef als Woonstichting Gendt.
generatie mobiele telefoons. Voor Gendt
aan zouden moeten denken. Maar om
Domotica
Eerder moest haar kamerdeur altijd op
Een camera was hier hard nodig, want
Die twee partijen voltooiden afgelopen
is dat voorlopig te duur. Hodes geeft
zo’n systeem te kunnen financieren,
Cameratoezicht op afstand
slot, omdat een afdelingsgenoot haar
als afdeling werden we oproepbaar voor
najaar het Hof van Breunissen, een
nog een ander argument: “Je moet een
heb je volume nodig: voldoende plaatsen
Ontwikkeld door Hesticare,
steeds kwam lastigvallen. Nu staat de
enkele aanleunwoningen in de buurt.
woonzorgcentrum. Hodes: “In de
verzorgende die ergens druk is, niet
die je in de gaten houdt. Vandaar dat
www.hesticare.nl, (085) 773 99 04
deur open, met een bewegingsmelder bij
Al is het nog zo rustig op je afdeling,
aanloop er naartoe bleek dat we in de
overladen met beelden van met andere
wij zoeken naar meer partijen aan wie
Toegepast bij: St. Jozef, (0481) 42 13 38,
de drempel. In geval van beweging krijgt
voor je gevoel kun je mensen met
plannen te weinig ruimte hadden voor
situaties.”
onze diensten ter beschikking kunnen
www.jozefgendt.nl en
de centrale meteen beeld op monitor.
dementie onmogelijk alleen laten.
het aantal verpleeghuisplaatsen dat
Dat raakt aan een wellicht onvermoed
stellen.”
Pleyade, (026) 751 73 00, www.pleyade.nl
Blijkt het om de bewuste man te gaan,
Er kan altijd iets gebeuren. Met de
nodig was. We hebben dat opgelost door
effect: met camera wordt veel meer gezien
dan wordt de groepsleiding ingeseind.
camerabewaking kon dat wel.” Moest
bij ongeveer tien mensen camera’s te
dan voorheen. Hodes: “Je moet veel vaker
38
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
39
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
Bep de Hoogt is een gefingeerde naam.
Beleidsmedewerker Henk Langes van de provincie Gelderland (rechts).
TNO-adviseur Josephine Dries (links).
Drie woonsites helpen consument woning te verbeteren
Mario Kieft presenteert Woontechniekhulp.nl, tijdens de ‘Domoticabeurs’.
Advies over wonen
beschikbaar stellen aan alle andere
12 ‘We faciliteren wat de mensen zelf willen’
‘Domotocabeurs.
gemeenten.” Voordeel van de Huistest voor de ge-
www.domoticatoets.nl
aanpassingen: verlaagde drempels, ruwe
meente is dat zij beeld krijgt van de
www.woontechniekhulp.nl
sanitairvloeren; et cetera. De twee andere
www.geldersehuistest.nl
sites beperken zich tot domotica in enge zin,
arnhem, vrijdag 4 maart 2011 – In hun zoektocht naar gerieflijker wonen staan
domotica een gezicht gegeven.” Het
woonwensen en -behoeften van elke
consumenten sinds kort drie websites ter beschikking. ‘Als dat allemaal loopt,
bleek niet genoeg. Langes: “De Domo-
ingezetene die de test maakt. Langes:
hoeven we als provincie niets meer te doen.’
ticatoets doet je als bezoeker ideeën
“Vervolgens kan ze zo iemand exact
Dit zijn de adressen van de drie websites
De makers van de sites zijn zich ervan bewust
van de hand, nog eens passend bij
de informatie toesturen die past bij
waarmee de professional de bewoner op het
dat een website, hoe gebruiksvriendelijk ook,
ofwel: woontechniek.
Gedachten die uiteindelijk tot de
het spoor van woontechniek brengt.”
jouw situatie ook. Mooi. Tegelijkertijd:
zijn situatie.”
spoor kan zetten om zijn woning te verbete-
niet voor iedereen toereikend is. Daarom
Domoticatoets leidden, kwamen op rond
Het werd de Domoticatoets, een website
professionals en bewoners die domotica
Domoticatoets, Woontechniekhulp,
ren en comfortabeler te maken.
heeft Woontechniekhulp ook een callcenter,
2005. Beleidsmedewerker Henk Langes
ontwikkeld door TNO. In 2007 werd de
inzetten, liepen tegen specifieke,
Gelderse Huistest: blijven we door de
De drie woonsites geven de soms onwetende,
en bevelen de makers van De Domoticatoets
van de provincie Gelderland: “Ouderen
eerste versie van de toets voltooid en
technische problemen aan. Ze konden
bomen het bos nog zien? Langes
a-technische consument in eenvoudige
en De Gelderse Huistest lokale partijen aan
gaven al langer aan helemaal niet te
op het web gezet, begin 2008 volgde de
bij niemand terecht met hun vragen.”
meent van wel. “In de praktijk zie
bewoordingen advies over de vele mogelijk-
om potentiële gebruikers te stimuleren tot
willen verhuizen. Ze wilden langer
publiekspresentatie.
je nu vaak dat begonnen wordt met
heden.
een bezoek, en ze daarbij desgevraagd te
zelfstandig blijven wonen in het huis
Langes stelt dat het – indachtig de doel-
‘Vraagsturing’
De Huistest, om meer vraaggericht te
De Gelderse Huistest focust op fysieke
begeleiden.
waar ze al zo lang woonden. Dat geluid
groep: ouderen – altijd de bedoeling is
Ondertussen was ‘vraagsturing’ alleen
kunnen opplussen. Inmiddels biedt
was opgepikt, door corporaties. Alleen
geweest dat zorg- en welzijnspartijen
maar belangrijker geworden: de Gelderse
de helft van alle Gelderse gemeenten
gebeurden renovaties nog te vaak
ouderen helpen bij het doorlopen van
politiek wilde denken vanuit de burger
de test aan. Dan volgt de Domotica-
over de hoofden van de mensen heen.
de Domoticatoets. “Daarnaast kan
terugzien in het beleid.
toets. Menig gemeente vraagt me om
Toen dacht ik: eigenlijk zou er iets
iedereen met internetverbinding er
Langes liep al rond met het idee om ook
de handleiding bij de toets: ‘het stap-
De Domoticatoets was sommige gebruikers
waarom: “Je hebt nu De Gelderse Huistest. Die
moeten zijn dat de mensen zelf op
een kijkje nemen. De toets heeft
de meer specifieke vragen op te lossen
penplan’. Meestal willen ze tientallen
te technisch, en ging anderen juist niet
doet alle fysieke dingen. Het zou verwarrend
met een site, toen in 2009 Mario Kieft
exemplaren tegelijk, laatst wilde
ver genoeg. De toets wordt nu zo aange-
zijn als wij dat ook nog deden.”
van TriVici zich meldde. “Zijn voorstel
een gemeente 300 stuks. Prima.
past dat beide groepen ermee uit de voeten
Er kwam nóg een site die particulieren via
paste precies in mijn straatje, zeker toen
Met Woontechniekhulp.nl kunnen
kunnen.
internet adviseert over domotica:
we aan de site de advieslijn toevoegden.”
professionals en bewoners zelf allerlei
De uitkomst, Woontechniekhulp.nl
dingen verder uitzoeken.” Waarmee
De commentaren van gebruikers werden
bezoekers naar specifieke producten. Wij
Hulp bij handige woontechnieken
Domoticatoets: voor elk wat wils
www.woontechniekhulp.nl. Dries: “Die leidt
Alarmen, deurbellen, camera’s, lichtdim-
de consument parten speelt. Er staan
werd gepresenteerd tijdens de ‘Domo-
het verhaal naar het gevoel van Langes
verkregen in evaluaties met professionals:
beschrijven de technieken algemener.”
mers, bewegingsmelders. Stuk voor stuk
inmiddels meer dan honderd apparaten op
ticabeurs 2011’ van het programma
compleet is. “En als dat allemaal
zij die bewoners helpen bij de toets.
Ook de prijzen zijn aangepast. “Domotica
voorbeelden van techniek die al geruime tijd
de site, met bij elk apparaat in begrijpelijke
‘Thuisgeven in Gelderland’.
loopt, hoeven we als provincie niets
Voor de mensen die de toets te moeilijk
wordt alleen maar goedkoper, doordat meer
in draadloze vorm op de markt is.
taal wat het kan en doet, compleet met
Nog was het niet genoeg, want onder-
meer te doen.”
vonden, worden foto’s en filmpjes toegevoegd:
mensen het kopen. Een product dat enkele
prijsindicatie, beoordeling en fabrieks-
tussen had de provincie de ‘Huistest’
zodat ze nu ook kunnen zíen wat makkelijk
jaren geleden tussen de 40 en 80 euro kostte,
naam. De site wil ook gaan verwijzen naar
aangekocht, het aantal consumenten-
Langes, sinds de jaren negentig met
sluitbare ramen zijn, hoe automatische
is nu vaak voor tussen de 15 en 50 euro te
voorbehouden blijft aan bewoners van zorgin-
lokale bouwmarkten en installateurs.
sites op drie brengend.
ouderenhuisvesting bezig, benadrukt
verlichting werkt, et cetera. Voor de groep
koop.”
stellingen, en zo weinig particulieren er ook
En als je er met Woontechniekhulp.nl toch
De aanleiding om de derde site binnen
ten slotte zelf niets te hebben bedacht.
bezoekers die juist méér wil weten, gaat de
Met de inhoud van de Domoticatoets is vol-
maar iets van in huis hebben? Terwijl ook hún
niet uitkomt? Dan is er een callcenter,
te halen, is gelegen in het ‘opplussen’:
“Wat je doet is: signalen oppikken
toets achtergrondinformatie geven, met links,
gens Dries nooit iets mis geweest. “Wat we in
woongerief er aanzienlijk mee op te schroeven
gelieerd aan de site, waar je tegen lokaal
het fysiek verbeteren van woningen.
in de talloze gesprekken die je voert
veelal naar wikipedia.
2007 schreven, is allemaal nog even juist. Punt
is. En hun zelfstandigheid, in het geval ze
tarief professioneel advies kunt inwinnen:
Vijf gemeenten kregen er jaren
en proberen daar iets mee te doen.
Ook beperkt de toets zich voortaan tot
is alleen: mensen gaan uit zichzelf niet naar
moeilijker ter been of op leeftijd zijn.
niet per se over techniek, ook over zorg en
geleden een provinciale subsidie voor.
Belangrijk daarbij is geweest dat
huistechnologie. Fysieke aanpassingen aan
de site. De toets moet door lokale partijen
De makers van Woontechniekhulp.nl vermoe-
welzijn. Want de initiatiefnemers willen
Langes: “De Huistest was ingezet en
leidinggevenden en politiek gingen
de woningen, zoals een traplift, een tweede
onder de aandacht worden gebracht, tijdens
den dat het een combinatie van onwetend-
je niet kost wat kost aan de techniek
iedereen was daar erg tevreden over.
zeggen: we moeten faciliteren wat de
toilet en een drempelloze opgang naar voor
bijeenkomsten met de nodige publiciteit. In
heid en de aloude vrees voor techniek is die
hebben.
Toen dacht ik: als wij als provincie de
mensen zelf willen. Het is exact wat
deur, zijn eruit gehaald. De maakster van de
Westervoort en Duiven gebeurde dat, en zag
test aankopen, kunnen we die gratis
de drie sites doen.”
toets, TNO-adviseur Josephine Dries, verklaart
je meteen een enorme respons.”
Hoe kan het dan dat draadloze techniek vaak
40
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
41
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
De ‘Slimste woning’ in Duiven.
Provinciaal beleidsmedewerker Henk Langes in de ‘Slimste woning’.
De dvd ‘Naar het bejaardenhuis? Dat nooit!’.
Gastpresentator Angelique Krüger (rechts) in gesprek op de dvd.
Overige projecten Hier, aan het einde van het deel ‘Producten’, een overzicht van andere projecten die
‘Naar het bejaardenhuis? Dat nooit!’
‘Watch it’
tot producten hebben geleid. Of tot producten in wording.
Uitgebracht in 2010.
Afgerond in 2011.
Informatie: Thuisgeven in Gelderland,
Informatie: Diafaan,
‘Gelaatsherkenning’
‘Intercom Controlbox’
(026) 359 93 12,
(0316) 58 48 88,
Geïnstalleerd in 2011.
Ontwikkeld vanaf 2010.
www.gelderland.nl/kennispleinthuisgeven
www.diafaan.org
Informatie: De Waalboog,
Informatie: Wenq,
‘Naar het bejaardenhuis?Dat nooit!’, een DVD
Een bandje om de pols van de cliënt
(024) 322 82 64,
(024) 355 39 05,
met zestien korte filmpjes, informeert de
(‘polshorloge’) legt de mate van bewegen
www.waalboog.nl
www.wenq.nl
kijker over alternatieven voor de gang naar het
(‘slaap/waakritme’) vast en geeft dat door aan
Systeem bepaalt aan het gelaat van iemand
De ‘Intercom Controlbox’ is een apparaatje
bejaardenhuis.
het monitorsysteem, waardoor verzorgenden
of de deur voor hem of haar wordt opengedaan.
waarmee elk intercomsysteem IP en draadloos
Wordt toegepast in woonzorgcentrum
te maken is, en daarmee koppelbaar aan andere
‘Slimste woning’
geweest. Bij een onrustige nacht kan worden
De Honinghoeve, waar somatische en/of
techniek. Verkeert in ontwikkelingsfase.
Van eind 2002 tot half 2004.
besloten iemand ’s ochtends nog even te laten
Informatie: Stichting Smart Homes,
liggen. Voordelen: minder lastig vallen van
psychogeriatrische cliënten wonen. Op dit
kunnen zien hoe actief iemand ’s nachts is
moment worden de randvoorwaarden op
‘Internetcafé’
(0497) 51 49 84,
patiënt, efficiënter werken. Twee pilots (‘Watch it
haalbaarheid getoetst.
In 2007 en 2008 zijn de eerste twee cafés
www.smart-homes.nl
I en ‘Watch it II’) zijn afgerond; een derde (‘Watch
gereedgekomen.
In genoemde periode heeft de ‘slimste woning’
it all’) volgt. Bedoeling is het ‘horloge’ ook voor
‘Gps gestuurde rollator’
Informatie: Senconsult,
in Duiven gestaan: een demonstratiewoning
andere functies in te gaan zetten, waaronder
In 2008 gereedgekomen.
(06) 229 606 63,
boordevol domotica. Sinds twee jaar staat die in
dwaaldetectie.
Informatie: Hogeschool Arnhem Nijmegen,
www.senconsult.nl
Eindhoven.
(026) 365 81 81,
Vrijwilligers instrueren senioren om makkelijk,
www.han.nl
sneller, rustiger en zelfstandig met de computer
‘Telefoon voor dove, thuiswonende oudere’
Betreft een rollator gekoppeld aan een
om te gaan.
Uitgeprobeerd in 2010. Informatie: Stichting De Gelderhorst,
gps-navigatiesysteem, dat iemand in een ‘’t Manusje’
(0318) 69 81 00,
Ontwikkeld in 2010.
www.gelderhorst.nl
‘Intelligente luier’
Informatie: Hesticare,
Met de beeldtelefoon zou dove, thuiswonende
Afgerond in 2011.
(085) 773 99 04, www.hesticare.nl
oudere langer zelfstandig kunnen blijven. Project
Informatie: Limez,
’t Manusje is een softwareprogramma,
gestaakt, omdat het systeem te weinig open
(0314) 39 89 80,
getest op ouderen, waarmee het makkelijk
bleek: de andere kant van de lijn moest ook zo’n
www.limez.nl
internetten en mailen is. Mailen gebeurt via een
telefoon hebben.
Een kleine sensor in een luier geven verzorgen-
videoverbinding, met vaste contactpersonen.
den een signaal bij een bepaald verzadigings-
Werkt met een aanraakscherm met daarop
‘Toiletsysteem’
niveau. Niet alleen bedoeld voor mensen met
pictogrammen. Abonnees betalen een
Gereedgekomen in 2009.
incontinentie die bedlegerig zijn. Voordelen:
maandelijks bedrag aan de aanbiedende partij,
Informatie: Siza,
minder lastig vallen van de cliënt, efficiënter
bijvoorbeeld een zorgpartij of gemeente.
(026) 377 91 00, www.siza.nl
zorgcentrum de weg wijst.
werken en minder afval. Project is na de
Systeem dat de billen reinigt en droogt. Bedoeld
onderzoeksfase gestopt, omdat de geschatte
voor mensen met een beperking. In 22 woningen
kosten niet rendabel zouden zijn.
toegepast.
42
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
43
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
Meulenvelden in Didam.
De Bogen in Harderwijk.
Professionals genuanceerd, maar overtuigd van belang
Hamvraag: verlengt techniek zelfstandigheid?
De Kattenberg in Aalten.
Bon Vie in Culemborg.
de vraag inspelen. In acht van de tien
kunnen zien wie er beneden voor de
met een beperking in BonVie maken
gevallen wil een bewoner niets, doe je
deur staat, vergroot hun gevoel van
er logischerwijs gebruik van, valide
dus niets en heb je niet van alles voor
veiligheid.”
bewoners niet of amper. Dat heeft
niets aangelegd. In de twee andere
Wel blijft voorlichting volgens Meijberg
volgens de STMR-medewerker te maken
Het belang van woontechniek voor specifieke doelgroepen lijkt evident. Maar
deed ik het weer vlakbij het hart van
gevallen kun je heel makkelijk zorgen
een doorlopend punt van aandacht:
met het feit dat systemen van diverse
hoe zit het met de valide medemens, in het bijzonder senioren die nog weinig of
een dorp.”
voor techniek op maat, bijvoorbeeld
“Je zult mensen moeten blijven
aanbieders naast elkaar functioneren.
niets mankeren? Verlengt domotica hún zelfstandigheid? De reflecties van vijf
Voor ontwikkelingsmanager Ton
zo’n elektrisch deurslot.”
informeren over alle mogelijkheden.”
“Je zou door samenwerking tot één goed
professionals.
Hoogendoorn van corporatie Omnia
Huub Gijsberts is medewerker van
functionerend systeem moeten komen,
Wonen, van onder meer De Bogen in
‘Een zakelijk verhaal’
Stichting Thuiszorg en Maatschappelijk
gewoon: het systeem van BonVie. Dan is
Kunnen mensen langer zelfstandig
volgens Kivit niet altijd over van
Harderwijk, staat vast dat domotica
Domotica heeft de toekomst, verzekert
Werk Rivierenland (STMR), een
dat voor alle bewoners duidelijk, melden
blijven wonen dankzij domotica?
affiniteit met de techniek – ‘daar zal
langer zelfstandig wonen bevordert.
Hoogendoorn: “We weten allemaal dat
stichting die participeert in het
zich er vast meer aan en komt er meer
Manager Paul Kivit van corporatie Laris
aandacht voor moeten komen binnen
“Dat kun je misschien niet zeggen
we over tien jaar met een nijpend tekort
Culemborgse BonVie. Ook aan hem de
vet op de botten. Iedereen blij.”
is genuanceerd in zijn antwoord. Hij
de opleidingen’ – en voor het technisch
van één specifieke techniek, maar wel
aan zorgpersoneel zitten, dus zullen we
vraag of domotica de zelfstandigheid
Tot slot terug naar Meulenvelden in
zegt in eerste instantie: “Op dit moment
beheer dat Laris in Meulenvelden doet,
als sprake is van een combinatie van
wat moeten.”
van de valide bewoners daar. “Daar is
Didam. De andere initiatiefnemer daar
voegt domotica nog niet zoveel toe aan
zijn enkele jaren nodig om te zien hoe de
technieken.”
Hoogendoorn heeft geen cijfers
geen beeld van”, zegt Gijsberts. “Het is
is zorgpartij Diafaan, een partij die er
zelfstandigheid.” Het wordt hem met
exploitatie uitpakt, hoe de energielasten
Persoonsalarmering zou er daar idea-
voorhanden uit de wereld van de
wel de hypothese en die moet een keer
onder meer thuiszorg levert. Diafaan-
name ingegeven door een onderdeel van
uitvallen, et cetera. “Allemaal dingen
liter een van moeten zijn. “En daar
thuiszorg. “Maar het is natuurlijk een
onderzocht worden.” Gijsberts vermoedt
projectleider Esther Hermans vermoedt
de domotica: de persoonsalarmering.
die je niet van de een op de andere
zit een probleem: het aanbod sluit
zakelijk verhaal. Met techniek kunnen
dat BonVie binnenkort een ‘0-meting’
dat het koppelen van zorgalarmering
De valide bewoner van Meulenvelden
dag weet.”
nogal eens niet aan op de vraag. Wij
die partijen als het goed is efficiënter
doet, omdat de introductie van een
van verschillende partijen een
kunnen zorgalarmering heel makkelijk
werken. Er zijn minder handen aan
intranet niet al te lang meer op zich laat
kwestie van tijd is. “Zo is het met alle
in Didam, een van Laris’ complexen, maakt er amper gebruik van. Dat heeft
‘Morrelen’
aanbrengen in De Bogen, maar dan kan
het bed nodig om dezelfde kwaliteit
wachten. Het systeem moet het contact
domoticasystemen: ze worden opener,
zijn inziens te maken met de huidige
Kivit gaat ervan uit dat lopend
het zijn dat de zorgpartij met een ander
te leveren.”
tussen bewoners gaan bevorderen.
meer ip-based en daarmee makkelijker
generatie ouderen: die staat minder
onderzoek van de landelijke Stuurgroep
systeem aan komt zetten, iets draadloos
Dat is ook het idee van Anouk
“Door een meting ervoor en erna kun
te integreren.”
open voor techniek en moet er nog
Experimenten Volkshuisvesting
bijvoorbeeld. Op dat punt, onderlinge
Meijberg, programmamanager bij
je meteen achterhalen of daarmee de
op moet leren vertrouwen. “Maar dat
in Meulenvelden licht werpt op
afstemming, is nog een wereld te
corporatie De Woonplaats, van onder
zelfstandigheid is toegenomen.”
‘Logisch redeneren’
zal met een volgende generatie al
het verband tussen domotica en
winnen.”
meer De Kattenberg in Aalten. Ook
Zonder een direct verband met
Hermans is voorzichtig met het leggen
anders zijn.”
zelfstandigheid. “Mijn indruk is wel dát
voor haar staat vast dat domotica de
zelfstandigheid te willen leggen,
van een verband tussen domotica en
Verder zijn volgens Kivit zorgpartijen
er een verband is. Een druppel betekent
‘We doen een keer gek’
zelfstandigheid van de oudere bewoner
denkt Gijsberts dat de beeldintercom
zelfstandigheid. “Het is onmogelijk te
nog zoekende, naar rendement op de
dat je niet langer met je sleutel in het
Hoogendoorn noemt als voorbeeld
in tact houdt. “En dan gaat het niet
het gevoel van veiligheid onder
zeggen hoeveel mensen er niet zouden
gepleegde investeringen. Zorgpartij
slot hoeft te morrelen. Dat is gemak,
van zelfstandig blijven wonen dankzij
eens om het feitelijk gebruik van de
bewoners van BonVie vergroot. “We
kunnen wonen als er geen techniek
Diafaan, waarvan de hardware voor
zeker voor mensen voor wie dat op enig
techniek het elektrisch deurslot. “Als
aangebrachte techniek. Alleen het idee
hebben hier vorig jaar een overval in
was. Ik kan tot nog toe enkel kwalitatief
persoonsalarmering is aangebracht in de
moment moeilijker wordt. Ik vermoed
iemand die iets begint te mankeren dat
al dát er een spreek-luisterverbinding
de ontmoetingsruimte gehad. In zo’n
onderbouwen waarom wonen daar de
wandcontactdozen van Meulenvelden,
dat dit soort kleine hulpmiddelen bij
laat aanbrengen, kan hij op afstand de
is, geeft een gevoel van veiligheid.
periode is het heel prettig voor mensen
mensen goed doet, gewoon, door logisch
zou bewoners die er gebruik van maken
elkaar genomen zeker bijdragen aan
deur opendoen. Daarmee kan iemand
Hetzelfde geldt voor sleutelcodekastje,
dat ze kunnen zien wie er voor de deur
te redeneren. Besef ondertussen dat wij
graag concentreren in een van de drie
langer zelfstandig wonen.”
dus langer blijven waar die nu zit.”
waardoor familie en verzorgenden altijd
staat.” De beeldverbinding met de
Meulenvelden hebben gebaseerd op tal
complexen van Meulenvelden en zo
Het verband moet ook weer niet
Tegelijkertijd vindt ook Hoogendoorn
bij je binnen kunnen komen, mocht het
entree beneden is bijna noodzaak voor
van studies naar sociale aspecten en
de 24-uurszorg rendabeler te maken.
overtrokken worden: het woongenot
domotica niet allesbepalend. En over
je ooit niet meer lukken om de deur voor
zijn collega’s in de thuiszorg, vindt hij:
veiligheid.”
“Daarnaast geeft de overheid de
zal óók van invloed zijn op de wil om
het complex De Bogen: “We hebben
ze open te doen.”
“Anders bestaat de kans dat bewoners de
Harde cijfers zijn er pas over een jaar
laatste jaren minder geld voor dit soort
ergens te blijven “Mensen wonen vooral
toen gedacht: we doen een keer gek.
Meijberg noemt als volgend voorbeeld
deur niet eens open doen. Of dat je daar
of tien, vermoedt ze. Los daarvan zegt
diensten, terwijl de vraag ernaar alleen
fijn, omdat het appartement mooi
Maar in de complexen sindsdien doen
de beeldintercom, ook wel videofoon
lang op moet wachten.”
ze zeker te weten: “Zonder domotica
maar zal toenemen de komende jaren.”
is of goed gelegen is. Als ik weer een
we het heel anders. We zorgen voor loze
genoemd. “Het lijkt iets kleins, maar
Persoonsalarmering blijkt ook hier
gaan we het simpelweg niet redden als
Medewerkers in de thuiszorg lopen
Meulenvelden zou moeten doen,
leidingen. Daarmee kun je steeds op
het simpele gegeven dat bewoners
een punt van aandacht. Bewoners
maatschappij. We zullen wel moeten!”
44
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
45
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
Verantwoording
slaap-/zitkamer, soms appartement,
kader genoemd staan.
mede afhankelijk van de feitelijke
Ondanks alle inspanning kunnen er
In dit hoofdstuk de uitleg over de indeling in domotica die we in deze brochure
apparaatje in de buurt van de toepassing
situatie.
tijdens het verkrijgen of verwerken
hebben gehanteerd. U zult al lezende merken dat partijen feitelijk meer techniek
(bijvoorbeeld de lamp) is gemonteerd,
We hebben per project steeds één partij
van de data fouten zijn ingeslopen.
in huis hebben dan vermeld staat.
anders werkt het niet.
genoemd, de partij waar u het beste
Waarvoor op voorhand excuses.
informatie kunt halen of de partij die Bij het merendeel van de projecten die
element van toegang: sleutelcodekastjes
Automatische verlichting
het beste kan verwijzen. Dat is niet
in deze brochure vermeld staan, wordt
bij de entree, waardoor bezoek met een
Dit wordt ook nachtverlichting
altijd de partij waar wij de informatie
iets gebouwd of gerenoveerd of is dat de
code bij de huissleutel kan.
genoemd: lampen die automatisch
haalden. Bovendien is het goed te weten
aangaan als het donker wordt of als
dat bij elk project meerdere partijen
Beveiliging
iemand zich er langs beweegt. Ze
betrokken zijn, vaak twee of drie, soms
Domotica omvat een enorme hoeveel-
Inbraakbeveiliging hebben we uit
kunnen overal gemonteerd zijn, maar
wel zeven of acht. Het leek goed ons te
heid aan techniek, die we in groepen
veiligheidsoverwegingen onvermeld
vaak betreft het de route naar het toilet.
beperken tot de partij via welke u het
hebben ingedeeld. Hieronder een
gelaten. De aanwezigheid van brand- en
toelichting op de groepen.
rookmelders is wel genoteerd, waarbij
Dwaaldetectie
bedoeling. In die gevallen leest u welke domotica gebruikt is of gaat worden.
snelst aan meer informatie komt.
voor brandmelders bleek dat ze direct
Dit is techniek die patiënten (vaak met
Tot slot
Toegang
geschakeld zijn met de brandweer, in
dementie) meer bewegingsvrijheid
We zijn best streng geweest. Het
In deze groep valt alle domotica die
een enkel geval met de zorgcentrale.
geeft. En die kan dan nog variëren: op
kwam voor dat een partij stelde dat
de kamer, op de afdeling of zelfs naar
een of meerdere technieken een optie
met deuren openen te maken heeft. Vaak worden in plaats van sleutels
Persoonsalarmering
buiten. Werkt met een chip (vaak in
waren. Nu is alles altijd een optie,
(magneet)kaartjes of ‘druppels’
Dit is een grote groep met als onder-
of aan de kleding van een patiënt) en
overal, de reden waarom wij hebben
gebruikt, ook wel met de verzamelnaam
delen: drukknoppen aan de muur,
draadloze telefoons.
besloten die zaken niet te vermelden.
‘smartkeys’ aangeduid. Wordt een
pols- en halsbanden, trekkoorden in
van deze sleutelalternatieven vermeld
douche / badkamer (‘actieve alarmering)
Verder
‘Kwestie van plug and play’. We heb-
bij een project, dan hebben bewoners
en bewegingsmelders / geluidsmelders
Hier sluit de opsomming steeds mee af,
ben een uitzondering gemaakt voor
ook een elektrisch deurslot, anders
(‘passieve alarmering’). Een project
als er domotica is die niet bij een van
bestaande projecten met een technische
blijft de deur alsnog dicht. Ook staat
hoefde maar een van de genoemde
bovenstaande ingedeeld kon worden.
infrastructuur, waarop zonder veel
er vaak bij wie deze techniek heeft:
onderdelen in huis te hebben om dit
Voorbeeld: aan-/uitknop van de woning,
installatiewerk meer domotica is aan
bewoners, personeel of externen (vaak
onderdeel vermeld te krijgen, maar
waarmee een of meerdere spullen
te sluiten. Dan staat er meestal: ‘Optie:
de thuiszorg).
meestal waren er meer van in huis.
uitgezet kunnen worden, bijvoorbeeld
persoonsalarmering.’
De deur kunnen openen voor anderen,
Met de aanduiding persoonsalarmering
verlichting en het elektrisch fornuis.
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
valt ook in deze groep. Intercom
is meteen gezegd dat een project draad-
bestaat al zolang er flatgebouwen zijn
loze telefoons en een zorgcentrale in
Nog enkele opmerking. Bij projecten
gegevens zijn verkregen door een tiental
en blijft om die reden onvermeld.
huis heeft, anders werkt het niet.
staat vaak het aantal woningen of
projecten te bezoeken en tientallen
appartementen genoemd. Dat kunnen
andere na te bellen, om ook daar een
Alleen als er beeldintercom is (ook wel:
Maar weet dat af en toe is opgemerkt:
is met zorg samengesteld. Feitelijke
videofoon), wordt dat vermeld. Soms
Afstandsbedieningen
zowel koop- als huurhuizen zijn.
laatste stand van zaken te kunnen
is beeldintercom bij de entree beneden
Daarbij gaat het om afstandsbedie-
Soms wordt ook het aantal complexen
melden. Voor enkele projecten, waar
uitgevoerd met een touchscreen, waarop
ningen voor bijzondere toepassingen:
genoemd. Bovendien: waar sprake is
direct betrokkenen op korte termijn
bezoek de bewoner snel op naam kan
lampen (vaak ook nog eens los van
van afdelingen staat het aantal er vaak
onbereikbaar waren of niemand een
zoeken en waar elke gebruiker met een
elkaar te bedienen), screens, zonne-
bij, met het aantal kamers per afdeling.
actuele stand van zaken kon geven, is
code binnenkan. Deze uitbreiding is
scherm en gordijnen. Voor deze tech-
Soms noemen partijen de kamers
geput uit de gehonoreerde subsidie-
onvermeld gebleven, net als een ander
niek geldt steeds dat er ook nog een
woonkamer, soms woonunit, soms
aanvraag. Of uit de bronnen die in het
46
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
47
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’
48
‘Domotica…? We zullen wel moeten…!’