Dokter, ik ben zo moe greta moorkens algemeen inwendige ziekten U Z Antwerpen
moe anno 2007 Oorzaken chronisch moeheid :
• > 50%(70%) psychiatrische (co)morbiditeit • somatisch onderliggend lijden ( bvb cancerrelated fatigue) • chronisch vermoeidheidssyndroom (CFS) • CFS verwante klinische beelden zoals fibromyalgie, autonome dysfunctie of spasmofilie (Swaninck et al., 1991; Lloyd A., 1998)
moe anno 2007 Chronisch Vermoeidheidssyndroom (CFS) CDC Criteria Fukuda 1994 3. Klinisch geëvalueerde chronische vermoeidheid die onverklaarbaar is, persisteert of recidiveert, en die nieuw is of een duidelijk begin heeft ( die niet het hele leven al aanwezig is ); die niet het gevolg is van voortdurende inspanning; die niet aanzienlijk vermindert door rust; en die een aanzienlijke vermindering van het vroegere aktiviteitenniveau op het gebied van werk, studie, sociale of persoonlijke activiteiten tot gevolg heeft, en
moe anno 2007 • vervolg CDC 1994 2. het tegelijkertijd voorkomen van tenminste vier van de volgende symptomen. Deze symptomen moeten allemaal een periode van tenminste 6 achtereenvolgende maanden aanhouden of gedurende deze periode steeds weer terugkeren. Ze mogen niet reeds hebben bestaan voor de vermoeidheid begon
moe anno 2007 • vervolg CDC 1994 • • • • • • • •
verslechtering van het korte-termijn geheugen of van het concentratievermogen, zo ernstig is dat het een aanzienlijke vermindering van het vroegere aktiviteitenniveau tot gevolg heeft keelpijn gevoelige cervicale of axillaire lymfklieren spierpijn hoofdpijn die qua vorm, patroon, en ernst nieuw is slaap waar de patient niet van uitrust malaisegevoel na inspanning( langer dan 24 U aanhoudend) pijn in verschillende gewrichten zonder zwelling of roodheid
moe anno 2007 • UITSLUITINGSCRITERIA CFS elke actieve medische conditie elke vroeger gediagnosticeerde medische conditie waarvan herstel niet buiten twijfel staat ernstige depressie recent ontstaan, psychotische verschijnselen alcohol of medicatie abusus binnen 2 jaar voor ontstaan vermoeidheidsproblematiek obesitas BMI>45 kg/m²
moe anno 2007 Voor het stellen van de diagnose CVS moeten 4 vragen worden beantwoord 1 is er sprake van ernstige vermoeidheid 2 is een somatische verklaring voor de klachten uitgesloten 3 gaan de klachten gepaard met ernstige beperkingen in het beroepsmatig, sociaal en/of persoonlijk functioneren 4 bestaan de klachten en beperkingen tenminste zes maanden Antwoord 4x ja: CVS te overwegen
moe anno 2007 • PROBLEEM PIJN+MOEHEID
denk aan FIBROMYALGIE(FM) Definitie American College of Rheumatology 1990
1. veralgemeende pijn: pijn aan linker-en rechterzijde van het lichaam, pijn boven en onder de lenden. Bovendien aanwezigheid van axiale botpijnen( cervicale, thoracale, dorsale of lumbale pijn ). In de definitie worden schouderpijn en pijn thv de heup per aangetast lichaamshelft geëvalueerd. Lage rugpijn wordt beschouwd als pijn onder de lenden. Pijn is minstens 3 maanden aanwezig
moe anno 2007 • vervolg FM 2. PIJN OP MINSTENS 11 VAN DE 18 DRUKPUNTEN BIJ PALPATIE MET DE VINGER (kracht + 4 kg)
chronisch moe INTERNISTISCHE AANPAK (nooit diagnose zonder psychiatrisch onderzoek) Veel aandacht voor anamnese Belang van klinisch onderzoek Labo : biochemie,hemato, inflam parameters, SK testen, ANF, serologie EKG RX thorax / echo abdomen
chronisch moe
THERAPIE CFS (JAMA, sept 2001, vol 286(11), 1360-1368) Gegevens van 2801 ptn
• good clinical care - geen langdurige bedrust • bewegingstherapie • cognitieve gedragstherapie • medicatie ?
Behandelingsmogelijkheden CVS – ref Whiting et al 2001 behandelingsstrategie
Soort interventie
Effectiviteit
farmacologisch
Antidepressiva, corticosteroïden, anticholinergica, NADH, galantamine, groeihormoon, acyclovir
Onvoldoende evidentie
immunologisch
Immunoglobuline, interferon, Ampligen, antihistaminicum
Geen conclusie mogelijk
suppletie
Essentiële vetzuren, magnesium, lever extract, algemene supplementen
Onvoldoende evidentie
alternatieve
Massage, osteopathie, homeopathie
Onvoldoende evidentie
overige
Sociale steun, combinatietherapie
Onvoldoende evidentie
gedragsmatig
Cognitieve gedragstherapie, Graded exercise therapie
Evidentie van werkzaamheid
