doctrine 5 DEEL I consistories 12

TERMENLIJST INLEIDING emancipatie

blz.

uitleg

Obrigkeit

streven naar geljkgerechtigheid, zelfstandigheid, eerlijke maatschappelijker verhoudingen.In het licht van vrijheid en gelijkheid is ontwikk geheel van opvattingen dat aan de sociaal-politieke verhouding vorm wenst te geven. Dit zowel descriptief als normatief ; een poging om vat te krijgen op de sociopolitieke omgeving zoals die is en zoals die hoort te zijn. De actiegerichtheid vind je terug in de bewegingen.Gezien ideologieen ernaar streven op de werkelijkheid in te grijpen , moet die actiegerichtheid zich noodzakelijk 5 orienteren naar een beweging. een doctrine is ook een geheel van opvattingen die vorm wil geven aan de sociopolitieke verhouding, maar deze gaat uit van een instantie die de de leiding wil waarnemen binnen een instituut.Ierdere politieke beweging bezit een ideologie , maar niet noodzakelijk 5 een doctrine. Doorbraak van het kapitalisme en opkomst van de burgerlijke samenleving 1. De zoektocht naar een nieuw raamwerk (1450 - 1650) Religieus radicalisme is de idee dat er een directe band tussen mens en god moeten zijn, zonder tussenkomst van de kerkelijke instituties (vb bij Luther).Het religieus radicalisme wordt gekoppeld aan politiek conservatisme en een economische visie die naar de 11 middeleeuwen verwijst. het centraal gezag bij religieus radicalisme is dus een staatsbestel; gelovigen moeten zich onderwerpen aan de 'obrigkeit' (opzoeken in Van Dale); Volgens Luther kan een aards koninkrijk niet bestaan zonder ongelijkheid , en onderwerping gebeurt door geweld , waar 11 bloed noch zwaard wordt gespaard.Het gezag heeft alle macht en zal dit bestrendigen met alle middelen.

consistories

in het Calvinisme de raden van predikanten en godsvrezende burgers, die als opdracht hebben de christelijke leefregels af te dwingen via een ijzeren discipline. De politieke principes van -Calvijn gesteund op religieuze zelotenijver , waar de gelovigen een ascetische levenswandel moesten behouden , in de vreze gods te leven en het genot te bannen. Rijkdom is er evenwel niet om de pracht en de 12 praalzucht te dienen;Het gelde moet herinvesteeerd worden , de consistories waren dienstig om deze leefregels te doen gelden.

ideologie

doctrine DEEL I

religieus radicalisme

5

theocratie

12

Long Parliament

17

Grand Remonstrance

17

Levellers

18

anti-Normandisme

18

termenlijst soc. pol. leerstelsels

maatschappij waarbij de macht van god de opperste is, het wereldse gezag is dus onderworpen aan het religieuze (theos = god ; kratos = macht). Bij Calvijn is de rationele interpretatie van het evngelie de leidraad voor het gedrag, niet de sociale afkomst.De mate waarin men zich door arbeid realiseert , niet de geboorte, is determinerend voor de plaats die men in de gemeenschap verdient. Karel I moest uit geldnood het parlement dat hij in 1629 ontbonden had, in 1940 terug bijeenroepen. Dit 'Long Parliament' greep deze gelegenheid echter aan om een eigen koers te varen (voornamelijk de oppositie = de Puriteinen) eisenbundel van de Puriteinen (die in de oppositie van het Long Parliament zaten) tegen het bewind van Karel I ; de bundel is gericht aan het volk, en niet aan de koning, zoals gebruikelijk was. kerngroep van de politieke hervormingsbeweging, die onder invloed stond van het Calvinisme. Lilburne en Overton keren zich voornamelijk tegen de aristocraten, de geïnstitutionaliseerde kerk en clerus, en de rijke handelaars en industriëlen.Hun antiaristocratische opvattingen vinden hun oorsprong in het Anti- Normandisme.De kern van het conflict ligt bij de levellers in de maatschappelijke tegenstellingen tussen armen en rijken. afkeer tov Normandische en dus buitenlandse druk ; wat overgaat in anti-aristocratie (want de aristocraten zijn niets anders dan afstammelingen van deze onderwerpers). De oorspronkelijke bewoners werden onderworpen aan normandische en buitenlandse legers, en Lillburne, van de levellers , meent dat het Hogerhuis geen enkele aanspraak hebben op hun huidige status , die enkel maar bereikt is door machtsmisbruik. pag. 1 / 43

anabaptisten Agreement of the People

regenten

Thomas putze , is de leider van de anabaptisten. Komen in opstand tegen kerk, adel, burgerij . Zij zijn voor totale gelijkheid. In de vlaanderen kenden men de geuzen.De anabaptisten zijn tegen privé eigendom.Nog radicaler dan de levellers, lilburne, noemt ze de 18 diggers en ditantieert zich ervan, ondermeer omdat lillburne niet tegen privébezit is. 18 bundel met de bestuurlijke opvattingen van de Levellers, met als grondprincipe dat de uiteindelijke soevereiniteit bij het volk berust. de regenten zijn een kaste van rijke kooplui die zelf het bewind in de Verenigde Provincies uitoefenden, omdat ze geen monarchie wilden. Dit werd beëindigd in 1672 met de aanstelling van de stadhouder Willem III van Oranje en de moord op de belangrijkste 20 regenten. werk van Machiavelli waarin hij zijn ideale politieke structuur omschrijft : Itatiaanse eenheidsstaat waarin orde en rust door een sterk gezag verzekerd zijn (geen tussenkomst van moraal of godsdienst, beleid gebaseerd op ratio en kunde). Kerngedachte , wanneer mensen spreken van vrijheid , bedoelen ze in feite zekerheid , die zekerheid betekent orde, maar vooral de onaantastbaarheid van het privébezit.De heerser moet wel degelijk pogingen doen om geliefd te worden , dit wil zeggen om te regeren via een consensus. verpopulasering van het standpunt van Machiavelli dat het doel de middelen heiligt ; met andere woorden : moraal wordt terzijde geschoven indien nodig of nuttig. staatsvorm die Hobbes voor ogen heeft : beleid gebaseerd op kennis door kritisch onderzoek, maar tegelijk en juist daardoor gebaseerd op onvoorwaardelijke navolging van de mensen, die daarmee - tegenstrijdig genoeg - hun mogelijkheid tot zelfrealisatie of tot onderzoek opgeven.De onvoorwaardelijke overdracht van de souvereniteit aan de leviathan" the mortal god"garandeert bevrijdt de mogelijkheid tot zelfrealisatie en dus strijd. elk individu is én strijdvaardig én angstig voor de macht van een ander individu of de dood (letterlijke vertaling : de mens is een wolf voor andere mensen).In deze context wenst hobbes de samenleving omvormen naar een onvoorwaardelijke overdracht aan de leviathan, en dit bevrijdt de mens van zelfrealisatie en die strijd. de staat, het gemenebest, de Britse republiek. Bij Hobbes is de de staat , die garant staat voor stabiliteit en vrede , en dit door een soort contractuele overdracht , en dit door verplichting tot naleving en afdwingbaarheid van wetten.Het impliceert een opgeven van een vrijheid van zelfrealisatie maar dit ten gunste van een verwerven van zekreheid. 2. De genese der burgerlijke ideologie staatsvorm van Locke : soevereiniteit ligt bij het volk, maar uitvoerende en wetgevende macht wordt via de 'civil society' overgedragen aan de politieke instanties. freemen zijn de burgers van de bevolking ; zij maken deel uit met de civil society (werklozen, landlopers, ed daarentegen zijn geen volwaardige leden van de meenschap en behoren dus niet tot de freemen).== locke principe waarbij de minderheid gebonden is door een belissing van de meerderheid ("meerderheid beslist" )Bij locke is het zo dat individuele belangen samen moeten vallen met die van de meerderheid.Het komt erop neer dar wanneer die meerderheid van oordeel is dat de belangen , en die in eerste instantie deze die verband houden met kapitaalsaccumulatie ernstig geschaad worden door de vorst , dit het opzeggen inhoudt van het contract.

Il Principe

21

populair Machiavellisme

23

Leviathan

24

homo-homini-lupus

24

commonwealth

24

civil society

30

freemen

30

majority rule universalisten

31 35

checks & balances

systeem van 'checks & balances ' houdt in dat de maatschappij in evenwicht wordt gehouden door de verschillende standen, wat het absolutisme tegengaat, maar ook de inspraak van het volk afremt.De adel is als een soort buffer tussen vorst en volk , een 38 intermediaire functie== montesqieu het sociaal contract is een vorm van samenwerking, waarbij elk lid , hoewel verenigd, enkel aan zichzelf gehoorzaamheid verschuldigd 40 is en dezelfde vrijheid behoudt.==Rousseau

contrat social/sociaal contract


pag. 2 / 43

volonté générale

utilitarisme

dalende grensnuttigheid

Manchesterianisme

laisser-faire

invisible hand social sympathy differentiële grondrente arbeidswaardenleer

positieve checks moral restraint

Thermidor Assemblée Nationale Constituante

gemeenschapswil (dient enkel de belangen van de gemeenschap en niet van een of andere fractie).De volonté generale is de 40 uitdrukking van het algemeen belang , die slechts tot stand komt wanneer er sociale gelijkheid heerst==egalitarisme==Rousseau utilitarisme stelt dat elke daad dient te gemeten worden volgens het al dan niet vermeerderen van geluk ; voornaamste vertegenwoordigers is Jeremy Bentham.De moraal wordt hierbij buiten spel gezet . Wat telt is de " the greatest happiness of the greatest number. De regering dient de handelingen van de leden te leiden en te controleren, zodanig dat een optimum aan geluk voor 41 de gemeenschap wordt bereikt . De regering moet het algemeen welzijn en niet de welvaart van één klasse beogen. principe van de dalende grensnuttigheid (van Bentham) stelt dat voor iedere extra "portie geluk" men hoe langer hoe minder het effect ervaart (marginalisering); Bentham stelt , dat wanneer iemand steeds meer partikels geluk opstapelt , de laatste eenheden die worden 42 toegevoegd minder geluk vertegenwoordigen dan de eerste die men had verzameld. principe van Cobden dat stelt dat de rijkdom van katoenbaronnen in Manchester (1825-1850), de rijkdom van Engeland is. Duidt op groeiend zelfbewustzijn bij de industriële ondernemers.Het is een groeiend zelfbewustzijn van de industriele ondernemers, die zich als 44 fundering uitroepen van de rijkdom van de staat. SMITH het laisser-faire principe stelt dat private kapitaalsaccumulatie als motor voor verdere ontwikkeling functioneert.De rijkdom van de staat wordt samengevat , opgedeeld in doorgedreven arbeidsverdeling = toenemende arbeidsproductiviteit en het laiser faire principe. Beide impliceren een maatschappelijke opspilitsing in bezittersvan productiemiddelen en diegenen die enkel over hun arbeidskracht beschikken.Op binnenlands vlak dient de staat een non- interventie politiek te volgen , ten overstaan van het buitenland 44 is vrijhandel de regel. de onzichtbare hand staat voor een aantal economische wetten die zelfregulerend zijn en waarop de mens geen vat heeft (: wet van vraag en aanbod). SMITH; is van eveneens van oordeel dat de evolutie naar gelijkheid gebeurt op het ritme van de markteconomie; Iedere poging van de overheid om zelf als producent op te treden , om via de staatsmacht tot herverdeling van de rijkdom , zal deze 45 evolutie verstoren. 45 social sympathy is het zich in plaats van de andere stellen, waardoor egoïsme getemperd wordt. wet van Ricardo die stelt dat diegenen die goede gronden hebben, beter hun brood verdienen dan diegenen met slechte gronden. Ze 47 hebben een differentiële grondrente. leer van Ricardo die stelt dat in een vrije markt (waar de wet van vraag en aanbod geldt), de inherente waarde (= waarde van 48 arbeidsuren) en de prijs (=marktwaarde) samenvallen. positieve checks zijn vb. oorlogen en epidemieën die de menselijke stapel in toom houden (volgens Malthus)-- Volgens malthus is honger en rampspoed het onbvermijdelijke lot der mensheid.; gevolg ieder levend wezen wordt gekenmerkt door een aantal fysische impulsen , één van die impulsen is honger en sexuele appetijt.Deze twee kunnen evenwel niet verzoend worden; want de geslachtsdaad leidt tot het vergroten van de gezinnen , en de voedselvoorziening neemt toe volgens een meetkundige reeks.. De 49 bevolkingsoverschotten kunnen ondermeer in het toom worden gehouden door positive checks. al wie niet kan instaan voor een kroost moet het huwelijk uitstellen ; dit is de morele beperking volgens Malthus is een vervolg op de 49 positive checks. 3. Aux armes citoyens de Thermidor van de Revolutie : de accommodatie van de normaliteit of de macht komt in handen van een nieuwe elite (een mix van oudgedienden en nieuwkomers).Of anders geformuleerd ; - de revolutie eet haar eigen kinderen op- = het geweld keert zich tijdens de 55 radicale periode uiteindelijk tegen de radicalen zelf. 1ste periode in de Franse Revolutie (van 1789-1792) ; in de Franse Revolutie is de Assemblée de nieuwe naam en vorm van de 57 vroegere Staten Generaal.Het is het eerste zelfbewustzijn van de burgerij


pag. 3 / 43

code morale

leidende groep binnen de Assemblée (1ste periode Franse revolutie) = meest kapitaalkrachtige burgerij.Omvorming naar constitunele 57 monarchie lagere burgerij, die in de 2de periode van de Franse Revolutie (Convention), de macht overnam in de Assemblée.radicalisering van de revolutie; een republikeinse staatsvorm. Robbespierre grote figuur, met als uitgangspunt, de enige basis voor een burgerlijke samenleving is de moraal; de deugdzaamheid.De macht moet gecentraliseerd worden= cfr de jacobijse staat ( haaks tegenover de 57 opvatting van Toqueville) 58 2de periode in de Franse Revolutie (van 1792-1795) 58 linksgezinden 58 uiterst linksgezinden (synoniem : bras-nus) 61 3de periode in de Franse Revolutie (van 1795-1799) ; de macht komt opnieuw in handen van de notabelen 62 gelijkheid in rechte (enige maar tevens belangrijkste overblijfsel van de principes van de Franse Revolutie) 4. Het conservatisme vervlakking als resultaat van het streven naar gelijkheid; Toqueville , men verkrijgt zekerheid van de gelijkheid , en dit door een 65 decentralisatie van de macht alsook het oprichten van diverse intermediaire organisaties burgerzin, verantwoordelijkheidsbesef; In de leer van Toqueville is dit een subsidiair karakter, want hij stelt zolang het eigendomsrecht 65 niet wordt verdedigd , er een anomie zal zijn qua moraal en ongelijkheid.

dialectiek

volgens Van Dale woordenboek : 1) kennisleer die van de dialoogvorm gebruik maakt, het denken vanuit twee polen ; 2) vaardigheid in het voeren van discussies. Volgens Hegel gaat het om het poneren van een these ( wat het is ) en een anti- these ( wat het niet is ) , dit resulteert in een synthese== het resultaat van de verhevenheid van de spanning die heerst tussen beide , de spanning wordt ' aufgeheben' in de synthese.De dialectische evolutie verloopt volgens hegel schoksgewijs; iedere zaak omvat zowel kwaliteit en 67 kwantiteit== stapsgewijze kwantitatieve veranderingen slaan op een bepaald moment om in een kwalitatieve sprong.

girondijnen

jakobijnen Conventie sans-culotten enragés Directoire Code Napoleon

Vermassung

Beamtenstaat Weltgeist List van de rede savoir pour prévoir positivisme

bevrijdingsnationalisme

ideale staat volgens Hegel, waarvan de monarch de concrete belichaming is.De monarch is geen despoot , noch een alleenheerser , hij is in feite niks meer dan de verpersoonlijking van de rationaliteit, die berust bij de ambtenarij.De buraucratie moet het algemeen belang beogenn en zij heeft de nodige vorming om dit te bereiken.Gelijkheid in de sociale en politieke sector is voor Hegel noch 69 mogelijk noch wenselijk. De enige gelijkheid bestaat hierin dat iedereen toegang verwerft tot de ambtelijke stand. 69 algemene opvatting ? 69 kenmotief van "Philosophe positive" van Auguste Comte ;het positivisme; aanzet tot het verwetenschappelijken van de politieke 71 problematiek.Wetten betekent en voorspellen betekent greep op de toekomst; De sociologie vervangt de politiek. 71 constateren en ordenen van feiten om tot wetmatigheden te komen: grondlegger Auguste Compte nationalisme dat onder invloed staat van liberalisme en romantiek (eerste helft 19de eeuw).Het is een streven naar politieke ontvoogding van vreemde mogendheden . De franse overheersing als de politiek van grootmachten na 1815 liggen hieraan ten grondslag.Een typisch voorbeeld van dergelijke nationalistische stroming is Guiseppe Mazzini, wiens leven volkomen in het teken van 73 de Riorgimento , stond;; de hereniging van Italie. 5. Het nationalisme


pag. 4 / 43

patriottisme

74

Saint-Simonisme

78

distributiecoöperatie

80

productiecoöperatie

80

New Harmony

80

anarchisme

81

mutuelisme chartisme

81 83


Het patriotisme legt de nadruk op een natiestaat die intern autoritair gestructureerd is en extern verwikkeld is in een constante machtstrijd. Er wordt geenruimte gelaten voor deelnationalisme ( bvb ; belgie) . Er is de afwijzing van het parlementarisme ten voordele van een sterk leiderschap en het keger en de oorlog worden symbool van de ziel van de natie.Conflicten met andere staten worden aanzien als onvermijdelijk waarin zichh de kracht van de eigen natiestaat kan ontbolsteren. 6. Vroeg-socialisme Het Saint-Simonisme ligt in het verlengstuk van het vooruitgangsoptimisme, met name dat wetenschap en industrie zich rechtlijnig ontplooien en synoniem zijn voor emancipatie in brede zin; Grondlegger is Saint Simon-- volgens hem heeft De overheid in zijn optie niet zozeer een politieke taak ; het is een technocratische top die haar beslissingen laat bepalen door ( neutrale economische motieven.Het Saint Simonisme draagt een tweespalt in zich enerzijds == mprele verontwaardiging ten overstaan van armoede ==anderzijds een wetenschappelijke en planmatige ontwikkeling van de economie. distributiecoöperatie is gebaseerd op arbeiders van Rochdale : oprichting van een keten kleinwarenhuizen, op basis van vele kleine aandelen ; er was geen winst uitgekeerd werd, maar wel bij aankoop korting in de vorm van zegeltjes werd gegeven a rato van de aandelen. productiecoöperatie omvat het inbrengen van de eigen productiemiddelen binnen een ruimer geheel ; de opbrengst na verkoop kan op verschillende manier uitgekeerd worden of ingebracht worden in een fonds voor de volgende productiecyclus. "New-Harmony"-gemeenschap opgericht door Robert Owen in de Nieuwe Wereld was een bonte mengeling die aan onderlinge twisten ten onder ging ; dit was gebaseerd op een coöperatieve gemeenschap met agrarische en industriële activiteiten en ruim zelfbedruipend was. Anarchisme is het verwerpen van om het even welke macht, zowel geestelijke als wereldlijke, die van bovenaf regels oplegt.= Uitspraak van J.PROUDHON = Een samenleving is een samenleven van vrije individuen en mag niet uitgroeien tot iets wat boven , a fortiori tegen die vrijheid ingaat Mutuelisme van Proudhon is een strekking die pleit voor een samenleving waarbij de arbeiders zich vrijwillig associëren en hun eigen productiemiddelen bezitten, waardoor iedereen volledig de vruchten van zijn arbeid plukt. Chartisten streefden in Engeland naar een vreedzame weg naar uitbreiding voor stemrecht.

pag. 5 / 43

DEEL II

onderbouw en bovenbouw Klasse an sich Klasse für sich

IAA

Commune van Parijs Communard

II e Internationale Revolutionärer Attentismus Verellendungstheorie Zusammenbruchstheorie das Hineinwachsen

spontaneïsme Spartakisten

Saint-Imier-Internationale

De burgerlijke samenleving 1. Ontstaan en evolutie van het hedendaags socialisme+C96 Visie van Marx in het Manifest waarbij hij stelt dat de economische structuur als onderbouw of basis functioneert en de juridische en politieke bovenbouw zich hierop manifesteert => het maatschappelijk bestaan van de mensen bepaalt hun bewustzijn en niet 90 omgekeerd. 91 het proletariaat als drager voor verandering is uitgegroeid tot een objectieve tegenmacht of een Klasse an sich (een klasse op zich) het proletariaat heeft zich echter ook ontwikkeld tot een klasse die zich bewust is van haar macht en rol of een Klasse für sich (een 91 klasse voor zichzelf) Internationale Arbeiders Associatie : vereniging van van arbeiders, die volgens Marx geen vaderland hebben en zich dus internationaal moeten verenigen. De IAA kent echter theoretische verdeeldheid en onenigheid over de te volgen koers (zeer uiteenlopende ideologische en strategische opvattingen van tal van verenigingen die toetreden).In 1864 komen st martinshall te londen , vertegenwoordigers van arbeidersorganisaties bijeen teneinde na te gaan in welke mate zij kunnen samenwerken tegen de 93 herersende machetn. Commune van Parijs is de Parijse arbeidersvereniging, die zelf het voortouw willen nemen (los van het internationale) en in 1871 enkele maanden vechten tegen het Franse leger. Door het isolement en de interne verdeeldheid moeten de communards het 93 onderspit delven. 95 zie Commune van Parijs tweede algemene en internationale vergadering van arbeiders-socialisten (1893) : meer eenheid in ideologie (marxisme was nu een 99 officiële doctrine), maar ook duidelijk besef van verschillen per land en bijgevolg een tactische en strategische aanpak per land. theorie van Rosa Luxemburg die stelt dat revolutie een proces is, waarin politieke en economische stakingen momenten zijn die 103 samenvallen met een massale revolutionaire staking. Drijvende kracht hierachter is het spontaneïsme. theorie (van wie ???) die stelt dat er polarisatie in de maatschappij zal optreden: de middengroepen verschuiven ofwel naar het 101 proletariaat ofwel naar de burgerij. 101 theorie (van wie ???) die stelt dat een plotse en hevige (handels)crisis een einde zal maken aan het kapitalisme. Bernstein stelt dat het socialisme zich in de maatschappelijke structuren moet integreren en dus niet moet doen alsof het revolutionair 101 is (hineinwachsen = in elkaar groeien) spontaneïsme is volgens Rosa Luxemburg het haast instinctieve en strijdbare klassenkarakter van het proletariaat.Het proletariaat ontwikkelt zich slechts als klasse door de strijd , niet door zich te beperken tot syndicale en parlementaire acties.Partij en vakbond moeten hieraan concreet gestalte aan geven ; wat ze niet kunnen is een revolutie " uiotroepen" alsof het mogelijk zou zijn plaats en 103 datum ervan bij voorbaat vast te leggen. 103 de Spartakisten van Luxemburg en Liebknecht afsplitsing van de internationale arbeidersbeweging in 1872, waarbij de anarchisten hun eigen Saint-Imier-Internationale oprichten die al vlug uiteen valt omdat een politieke strategie toch nodig blijkt te zijn.De rus Michael Bakoenin is de leidende figuur, die via een anarchistiche stroming een verbinding tot stand wil brengen met het socialisme. Volgens Bakoenin is elke institutie een aanslag op de 106 menselijke vrijheid.


pag. 6 / 43

Spaanse vakbondsbeweging van arbeiders en boeren, maar die eigenlijk een strijdorganisatie was om de revolutie te organiseren. Sterk gericht tegen de militaire kaste en de kerk, die binnen het staatsbestel sleutelposities innamen.Catalonie en andalusie waren de veoedingsbodems voor anarchisme.De staatsrepressie werd niet gehinderd door enige wettelijkheid , gevolg tegengeweld was schering en inslag. 2. De verdediging van het individualisme Aristrocratische moraal of Herrenmoral die zijn eigen macht wenst te ontplooien en zich niet laat begrenzen door opvattingen of belangen van anderen. Kan enkel door de Ubermensch verworven worden.Nietzche .Oorsprong:> Het christendom heeft geleid dat de mens vervreemd is van zijn eigen ik Het christendom is een slavenmoraal. de Ubermensch van Nietsche is het gevolg van zelfvervolmaking en zelfaanvaarding. De mens is ook meer dan puur rationaliteit.zie herrenmoral. restraint is het principe van John Stuart Mill dat stelt dat het ideale uitgangspunt is dat het individu bij zich zichzelf een attitude ontwikkelt, waarbij hij geleerd heeft om niet dwingend tussen te komen in wat de andere denkt.John stuart mill doet hier een correctie op de verlichting en op Bentham, Mill gelooft niet in de rationaliteit- vooruigang - geluk trilogogie.In zijn boek " on liberty, komt hij tot de vraagstelling hoe bescherm je de vrijheid tegen diegenen die de vrijheid tegen de vrijheid willen hanteren-- restraint is het ideale uigangspunt. De gedachten moeten absoluut vrij zijn 3. Het conservatief offensief vereniging waar werkgevers en werknemers uit één bedrijfstak zetelen ; maar niet door de staat georganiseerd Het organicisme gaat ervan uit dat een samenleving te vergelijken is met een levend organisme waarin de onderscheiden delen door harmonische samenwerking de integriteit van het geheel verzekeren. De Sociologie is geboren als het antwoord op socialisme en radicaal liberalisme als de wetenschappelijke doctrine van het status quo. om evenwicht in een samenlevering (of levend organisme) te bereiken moet er evenwicht zijn. Dit kan bereikt worden door circulatie op twee manieren : 1) door buitenlandse veroveringen (vb kolonisatie) of 2) door interne machtswisseling: PARETO stelt dat iedere maatschappij bestaat uit een elite en een massa . De elite kan opgesplitst worden in 2 delen ; de heersende elite , dit zijn diegenen die rechtstreeks of onrechtstreeks een aanzienlijk aandeel hebben in het beleid ; en de niet heersende elite . Beiden hgebruiken de maasa als voetvolk om hun doelstellingen te bereiken.

anarchosyndicalisme

111

Herrenmoral

114

Übermensch

114

restraint

118

vrije corporatie

123

organicisme

124

circulatie der elites

125

residus

volgens Pareto wordt het menselijk gedrag bepaald door residus: een gevoels- of driftmatige, niet-logische componenten (vb. seksualiteit, sociabiliteit, drang naar bewaren, etc).Onder bewaren verstaat hij het instandhouden van instituties , gewoontes . Deze residus geven aanleiding tot 2 belangrijke sociale types : de vernieuwers en de conservatieven. de vernieuwers zijn sluw , handig , corrupt, en wenxen alle middelen aan om aan de macht te komen. Eenmaal zelf de macht verworven staat de nieuwe groep bloot aan 125 de penetratie van een volgende vernieuwer , waardoor haar positie terug verzwakt== circulaties der elites.

conflictmodel

128

creationisme

130

struggle for life

130

survival of the fittest

132

het conflictmodel is het omgekeerde van het organicisme : met andere woorden een strekking waarbij het conflict centraal staat ipv de harmonie.Het is een herwaardering van thomas malthus , waarbij voortdurende strijd voor overleving een centraal punt is. opvatting dat de Schepper in 7 dagen de wereld geschapen heeft. De kerken luiden de alarmklokken toen Darwin met zijn evolutie theorie kwam aankloppen, indien er evolutie was, wat dan met de goddelijke voorzienigheid? Het struggle for life principe houdt in dat, in een constante fysische omgeving, het aantal specimen van een soort gelijk blijkft, zodat de zwakkeren geëlimineerd worden. begrip van Herbert Spencer : principe van de natuurlijke selectie, maar volgens Spencer ook synoniem voor survival of the fattest (wie rijk is, is het beste aangepast en kan dus ook dit zo behouden).


pag. 7 / 43

"tooth-and-claw" - ideologie

xenofobie

De tooth and claw ideologie is en de context te plaatsen van het sociaal darwinisme , ze verschaft niet alleen een positief argument om de sociale wantoestanden te legitimeren , maar versterkt de hoge burgerij in haar idee " anders " te zijn ./ Wie in miserie leeft kan 132 dit enkel zichzelf verwijten. afkeer van alles wat vreemd is (bron : Van Dale woordenboek) Het Sociaal Darwinisme en de biologie gaven een nieuwe impuls aan de xenofobie.Vroeger deed men beroep op het grootse verleden , de uitverkoren gosdienst , de zendingsgedachte , het natuurlijke recht etc. Vanaf de 19e eeuw wordt de superioriteit gefundeerd op de notie ras , en worden de eerste pogingen ondernomen om dit empirisch te staven.J;A Gobineau vindt hierbij het arische uit ...Het is evenwel een vlucht in het irrationele , het ontsporen van de rede 133 die tot agressie leidt.


pag. 8 / 43

DEEL III

De Twintigste eeuw : 1914 - 1945 1. De Sovjet-Unie dorpsgemeenschap in Rusland : De lijfeigenschap was pas in 1861 afgeschaft en op het einde van de eeuw werd nog 80 procent van het areaal bebouwd via de dorpsgemeenscahppen.. In Rusland was er amper sprake van van een dynamische landbouwersklasse , was er een heel dunne handelsburgerij en slechts een handjevol industriele ondernemers. Het Tsaristische systeem had de 138 economische krachten in een wurggreep en , meer in het algemeen ; hield alle emancipatie - politiek - cultureel - onder de knoet.

Mir

populisme

139

bolsjewieken

139

mensjewieken

139

voorhoedepartij

140

kaderpartij

142

democratisch centralisme sovjets

142 143

NEP kolchoze sovchoze

147 152 152

stakhanovisme

153


Op de vraag of er wel een voedingsbodem was voor het socialisme , antwoorden de narodniki of populisten met de dominantie van de prekapitalistische landbouwsector . Volgens hen boden de agrarische gemeenschappen de mogelijkheid om in één stap over te gaan tot been ruraal socialisme . Dit socialisme zou dan in de lijn liggen van de Russische geschiedenis en wat meer was men kon gewoon de kapitalistische fase overslaan.Dit was in tegenstelling van Plechanow en Lenin. aanhangers van Lenin, die de meerderheid haalden in de Russische Sociaal-democratische Arbeiderspartij: Uitgangspunt van lenin arbeiders en boeren van meet af aan de leiding dienden te nemen van de borgeoisrevolutie. aanhangers van Plechanow, die de minderheid bekwamen in de Russische Sociaal-democratische Arbeiderspartij: Uitgangspunt van plechanow ; Rusland moest onvermijdelijk door een kapitalistische ontwikkelingsfase; pas daarna kon er een arbeidersklasse ontstaan die de drager was van socialisme LENIN:het introduceren van het socialisme in de arbeidersbeweging in Rusland is de taak van de voorhoedepartij. Uitgangsunt van Lenin ; de plaats die men bekleedt in het productieproces genereert een spontane - verzetsideologie . Aan zichzelf overgelaten komt de massa er enkel toe trade unionistische eisen te formuleren . De voorhoedepartij kan zich niet tevreden stellen met het herformuleren van de spontane arbeiderseisen . bvb de verzuchting naar hogere lonen moet door de partij omgebogen worden naar de gepolitiseerde eis tot de opheffing van de loonarbeid. met andere woorden arbeidersbewustzijn aan zichzelf overgelaten is niet socialistisch , arbeidersklasse en partij vallen niet samen en kunnen dit ook niet. de partij in lenins opvattingen is een kaderpartij : maw je wordt niet automatisch lid omdat je arbeider bent of een lidkaart koopt, maar je moet aan bepaalde voorwaarden voldoen (vb. actief militeren)uitgangspunt is ; Klasenstrijd speelt zich ook af op het ideologische vlak , maar naarmate de partij meer macht heeft zal dit betekenen dat de zogenaamde klassenverraders heropgevoed moeten worden of geliquideerd. democratisch centralisme houdt in dat alle beslissingskanalen verticaal (van top naar beneden) lopen ; beslissingen moeten loyaal uitgevoerd worden, zonder discussie.: typerend de productie wijze is staatskapitalistisch.Er is ook een specifieke situatie , het is de staatdie concessies doet , die door haar politieke macht de ruimte bepaalt waarbinnen het staatskapitalisme zich kan ontwikkelen. ??? Volgens mij bedoelen ze gewoon de inwoners van Rusland ??? Nieuwe Economische Politiek : nieuwe richting die Lenin in 1921 wil inslaan (houdt in : tijdelijke toegeving aan de boeren inzake privébezit en ook aan de industrie ; maar de overheid hield wel de commandoposten in handen). coöperatieve bedrijven; staatsboerderijen Aleksie Stakhanov haalde met zijn brigade een enorm rendement ; naar zijn voorbeeld werden stoottroepen opgericht, die overal de rendementsnormen naar boven moesten brengen.Ten tijde van stalin werd het uiterste gevergd in wat genoemd werd " een progressieve vorm van kapitaalaccumulatie" 2. De terugval van de democratie pag. 9 / 43

Komintern

158

Volksfront

158

la conquête du pouvoir l'exercise du pouvoir

158 158

biefstuksocialisme

159

monopoliekapitalisme

160

Plan de Man

160

autoritaire democratie

bewegingsoorlog stellingenoorlog

Frente Popular Falange Jefe nacional

Kapp-putsch

De socialistische beweging in het westen moest wel uit elkaar vallen na de oktoberrevolutie .Lenin , teleurgetedIIIde internationale in 1919 opgericht door Lenin ; onder Stalin werd dit een verlengstuk van de sovjetpolitiek en het uitvoerend comité.De socialistische beweging in het westen was aan het uit elkaar vallen na de oktoberrevolutie. Lenin die teleurgesteld was dat er in het westen geen revoluties uitbraken , zag de sociaal- democratische partijen als verraders en de IIe internationale als contrarevolutionair.en zodoende richhte Lenin de IIIe internationale of komintren op. politiek van het volksfront : bundeling van krachten of coalitie van de democratische krachten (communisten, socialisten, radicaal liberalen) tegen rechts en uiterst rechts.Communisten en socialisten in de zogenaamde klasse - tege- klasse periode ontwikkelden een wederzijd sektarisme en vijandschap ; in de jaren 30 werd het volksfront in wording. de overgang naar socialisme; In frankrijk had leon blum de leider van de socialistische partij het onderscheid tussen l'exercise du pouvoir ; de machtsuitoefening binnen het stelsel en la conquete du pouvoir de overgang naar socialisme . machtsuitoefening binnen het bestel verenging van de socialistische beweging, waarbij enkel gestreefd wordt naar een hoger loon voor de arbeider (zodat hij biefstuk kan kopen), MAAR wat de arbeider nodig heeft, is een gevoel van eigenwaarde en plaats in de samenleving. vorm van kapitalisme waarbij de hogere financiële kringen de staat onder voogdij houden.Volgens De Man was de belgische werklieden partij niet langer een arbeiderspartij , maar een volkspartij Het actieterrein van zo'n partij kan dus niet de straat zijn maar het is een regeringspartij. In de opvattingen van De Man is de staat een orgaan van gemeenschappelijk belang . Het komt er dus op aan deze macht te versterken., ondere andere tegen het monkapitalisme.Daaruit volgend kwam het planDeMan of Plan van de arbeid. Plan van de Arbeid of Plan De Man (Hendrik De Man) : voorziet in de oprichting van 5 economische commissariaten er hervorming van de economische structuur (is feitelijk een versterking van het staatsmonopoliekapitalisme, veeleer dan een plan voor het socialisme).De 5 economische commissariaten zijn , krediet, nijverheid, vervoer, buitenlandse handel, en een algemeen commissiariaat.Dit zijn de elementen van de economische structuurhervorming, de belangrijkste sectoren worden onder staatscontrole en staatsbestuur geplaatst.

autoritaire democratie houdt in het deparlementariseren van de regeringen (Hendrik De Man was hier voorstander van)Volgens De 160 Man moeten het legislatuuregeringen , die hun volle periode iutdoen zonder door het parlement tot aftreden gedwongen te worden. manier om macht te verwerven door de staat aan te vallen en het systeem in elkaar te doen zakken . In Rusland was de civiele gemeenschap weinig ontwikkeld , de staat was alles en het gezag berustte op dwang.De manier om de macht te verwerven is een 163 bewegingsoorlog. in een kapitalistische staat (zoals Rusland) wordt de bestaande verordening door de meerderheid als normaal aanzien. Het veroveren 163 van de macht in dit systeem gebeurt moeizamer, via een stellingenoorlog. 3. Militaire dictaturen coalitie die in 1936 gevormd werd in Spanje, tussen republikeinen en linkse partijen, met de steun van de Catalaanse nationalisten, om 167 een burgerlijk programma door te voeren. 168 Falange of blauwhemden : gesticht in 1933 door zoon van ex-dictator, met een fascistische ideologie Jefe nacional is één leider, die als symbool moet dienen voor de eenheid van partijen en corporaties, aldus José Antonio (stichter 168 Falange) 4. De nieuwe ordening tijdens de demobilisatie van Duitsland na WO I, voerden de Freikops en een deel van het leger in Silezië en de Baltische Staten nog 172 een eigen oorlog ; zo werd in 1920 de Kapp-putsch geleverd, die de regering Ebert opzij zette.


pag. 10 / 43

dolkstootlegende S.A. Nacht der lange messen hypernationalisme Herrenvolk Endlösung

173 179 179 182 182 184

pan-germanisme

186

Lebensraum Duce

186 186

holisme

193

New Left Eurocommunisme

195 groep die zichzelf ziet als vernieuwers van het socialisme ; zij verdiepen zich vooral in de pas verspreide manuscripten van Marx; 198 in de jaren '70 een hernieuwde communistische beweging in West-Europa met de Italiaan Berlinguer als voortrekker.

monetaristen Decent society postmodernisme The end of history clash of civilizations nieuw rechts de derde weg dialogische democratie

redenering waarbij gesteld werd Sturmabteilung nacht waarin de hele top van de SA werd afgeslacht combinatie van nationalisme en elitarisme waarbij men zich baseert op een vermeende meerwaarde Naziërs zien in Duitsers een biologische superioriteit, die ze ook 'wetenschappelijk' aantonen systematische, koelbloedige, wetenschappelijke vernietiging van Joden in WOII (met SS als voornaamste vernietiging). idee van de Naziërs om alle Germanen in één rijk onder te brengen. Dit leidde ondermeer tot de 'Anschluss' (aansluiting) van Oostenrijk. levensruimte die de Duitsers nodig hadden voor hun pan-Germanisme. Duitsland was hiervoor te klein, er was wel ruimte in het Oosten, maar dat was bevolkt met 'Untermenschen'. Oplossing : fysieke liquidatie van de Slavische bevolking of genocide. benaming in Italië voor de Führer of Hitler 5. De na-oorlogse reconstructie de opvatting als zouden ingewikkelde structuren in hun totaliteit te vatten zijn uitgaande van één basisprincipe.

beweging na WOII die vindt dat de overheid in de eerste plaats moet zorgen voor een gezonde monetaire politiek (openbare schuld in 199 de hand houden, inflatie beperken, budgettair evenwicht). Overheid moet zich onthouden van economische interventies. begrip van Prof. J.K. Galbraith : fatsoenlijke samenleving waarbij gezondheidszorg, behuizing en onderwijsnet voor iedereen 201 toegankelijk zijn ; inkomens evenredig verdeeld zijn ; voldoende werkgelegenheid en de wapenhandel sterk teruggedrongen is. vindt zijn oorsprong in, maar zet zich ook af tegen het modernisme : ontmaskert alle zekerheden, verwerpt elke rechtlijnige 203 emancipatie en propageert zowel een totale ontideologisering als een absolute waardenrelativiteit. 208 einde van de geschiedenis ; begrip van Fukuyama clash tussen Westerse, communistische en Derde Wereld. Volgens verschillende meningen heeft de Westerse beschaving echter de 208 bovenhand, zodat het eindpunt de hedendaagse, liberale, Westerse democratie zou zijn. 211 ? principe van Giddens waarin de burgers inspraak hebben (autonomieprincipe) waarin tevens het belang van de gemeenschap de 212 leidraad is (solidariteitsprincipe).


pag. 11 / 43

DEEL IV koran shahada zakat salat ramadan hadj sharia hadith ijma umma ulama qiyas ijtihad sufisme kalief sunni shi'iten dar-al-islam jihad ka'ba dar-al-harb hijra takfir FIS ayatollah taqlid wiliyat al-faqih faqih atman-brahman brahma veda samsara moksa

De 'Derde Wereld' 1. Islam en Islamisme 217 het woord Gods, zoals het via Mohammed werd verkondigd 217 220 armenbelasting 220 dagelijkse plichtgebeden in een toestand van rituele reinheid 220 220 bedevaart naar Mekka 220 goddelijke wetgeving 220 overlevering 220 consensus van de gemeenschap der gelovigen 220 ??? Idem als ijma ??? 220 mannen van de kennis 220 redeneren naar analogie (vb mogen vrouwen autorijden ?) 220 persoonlijk oordeel van de jurist-theoloog 221 volksislam 221 opvolger van de profeet na de dood van Ali (661), de vierde kalief en neef en schoonzoon van Mohammed, werd de leiding waargenomen door leden van de 222 Umayya familie, die zich Sunni noemen. 222 oorspronkelijk een groep losse Ali-gezinden (= Shiat Ali), dit werd een eigen religieuze beweging : de shi'iten 222 mythisch concept van het huis waarin alle gelovigen in eenheid en harmonie samenleven 223 223 symbool van de islam 225 huis van de duisternis periode waarin Mohammed Mekka verliet omdat hij niet onder de kafirs (de heidenen) kon leven. Hijra betekent dat men zich 228 terugtrekt uit de gemeenschap om te leven in kleine kernen van zuiveren. 228 banvloek 230 Front Islamique du Salut : oppositie tegen FL N ? (letterlijk : 'het teken van God') de mujatahid met meest aanzien die als de leider aanzien wordt. Hij kan ook de wereldlijke leiders 231 terechtwijzen, maar oefent niet zelf de macht uit Taqlid betekent dat men op basis van rationeel inzicht de uitspraken van de beter geïnformeerden volgt, maar de ulama heeft dit 232 geperverteerd tot blinde gehoorzaamheid ? ? 2. Ghandi en het hindoeïsme 237 essentie (atman) van al wat leeft of het alles omvattend principe zonder begin of einde (brahman) 237 verpersoonlijking van brahman 237 de eeuwige realiteit of de heilige tekst waarvan de brahmanen de fysieke dragers zijn 237 tragische cyclus die geen begint kent en waarin alle leven gevangen zit. ?


pag. 12 / 43

brahman ksatrya vaishya sudra dvi-jati ahimsa satyagraha aparighatha

239 239 239 239 239 243 243 243

svarasj

244

harijans

244

varnasrama

245

white-men's-burden

247

Saharawi umma Al Fath Hamas ahl al-Khitab dhimmi ANC Youth League PAC SASO focisme

Unidad Popular

priester-kaste kaste van de koningen en krijgers kaste van de landbouw, handels en geldwezen kaste die andere kasten dienen kasten die 2 x geboren zijn dwz 1 x biologisch en 1 x ritueel (dit zijn alle kasten, behalve de sudra) de eerbied voor alles wat leeft ; één van de basishoudingen van het Hindoeïsme tactiek van Ghandi : geweldloze niet-samenwerking streven naar niet-bezit, naar onthechting. Belangrijk principe van Ghandi, gehaald uit het klassieke werk 'Bhagavadgita'. zelfbestuur volgens Ghandi : ideale vorm van samenleving waarbij men niet onderworpen is aan politiek gezag of economische afhankelijkheid benaming van Ghandi voor de outcasts (harijans = 'kinderen van god') ; Ghandi zette zich in om de maatschappelijke verwerping van de harijans te vernietigen. ideëel en bijna corporistische samenleving (waar Ghandi voorstander van was), waarbij kasten in harmonie en wederzijds respect samenleefden en hun leden fysische en psychische bescherming boden. 3. Nationalismes kolonisering werd beschouwd als een humanistisch project om de kleurvolkeren te 'beschaven', de fameuze 'white-men's-burden'. In realiteit moest de koloniale wereld de politieke en economische machtspositie van de metropool dienen.

de Saharawi zijn een subgroep van de beidan (Moren), van gemengd Berber-Arabo-zwarte oorsprong, met een eigen taal, die door 249 hun buurvolkeren als Ahel-es-sahal, het volk van het litoraat werden omschreven. Zij woonden in de westelijke Sahara (Marokko). 251 een gemeenschap van gelovigen, geleid door de ulama. 256 bevrijdingsbeweging van Palestina, opgericht in 1959 met Yasir Arafat als spreekbuis Hamas was oorspronkelijk een seculiere organisatie in de sociale sector , die naderhand een hoofdrolspeler werd op gebied van 258 nationalisme, vertaald in een islamitisch vertoog. 258 ? 258 geloofsgemeenschap die een beschermd statuut bezitten African National Congres : probeerde op behoedzame wijze de 'verworven' rechten van Afrikanen uit te breiden ; ANC werd op 260 achtergrond gedrukt door de Nationale Partij jongerenafdeling van ANC, die in 1944 het manifest publiceerde, dat streefde naar een zwart meerderheidsbewind (dus meer dan 261 inspraak alleen). Eén van de auteurs was Nelson Mandela. In 1949 nam de jongerenafdeling de leiding binnen het ANC. Pan Africanist Congress : opgericht in 1959 door afrikanisten die zich losscheurden van het ANC. Doel was de leiding in Afrika te 262 bekomen op militante wijze. Zuid-Afikraanse-studentenorganisatie (opgericht in 1968 en geleid door Steve Biko). De black-consciousness-beweging kwam op voor 263 allen die door hun huidskleur onderdrukt waren ; werkte dus internationaal ; zette zich af tegen blanke "do-gooders". 4. Marxisme in de derde wereld ? experiment van Salvador Ellende (Chili 1970-1973). Deze partij nam deel aan de presidentsverkiezingen. Zij vormeden een front bestaande uit socialisten, communisten, christelijk links, radicalen, sociaal-democraten en onafhankelijken. Dit betekent dat zowel arbeiders, boeren als de kleinburgerij zochten naar een gemeenschappelijke noemer die hun belangen tot uitdrukking bracht. De UP 280 kon aan uitoefening van de macht doen, de verovering van de macht was voor de toekomst.


pag. 13 / 43

Taiping Guomindang Sun Yatsen

283 de Taiping-opstand in China (1850-1864) kosten aan 20 miljoen mensen het leven 283 groep radicalen die uit China week naar Japan en daar de Nationalistische Partij (de Guomindang) stichtte. 283 leider van de Guomindang die als de vader der vaderlands aanzien wordt. generaal die de plaats van Sun Yatsen innam na diens overlijden. Zijn nationalistisch streven was verstrengeld met de belangen van Chiang Kai-Shek 286 de landheren, die dit met behulp van het leger aan de rest van de bevolking oplegden. Mao Zedong 285 niet te vatten in 5 lijnen ! de Lange Mars 289 campagne in China in 1956 waarbij de intellectuelen hun kritiek op de CP top konden geven ; gezien de vele frontale aanvallen werd Laat-honderd-bloemen-bloeien' 291 dit al vlug afgevoerd. Grote Sprong Voorwaarts 293 zoektocht (1958-1960) naar een eigen Chinees socialisme waarbij aansluiting werd gezocht met tradities van voor 1949 opperbevelhebber van ht volksleger die de nieuwe strijd opstartte en die de studie van Mao aanprees als tegengif voor het bourgeois Lin Biao 294 denken. Grote Proletarische Culturele Revolutie 296 zou uit het niets een volkomen nieuwe mens en maatschappij scheppen nam nog onder Mao (die bijna als een goddelijk symbool functioneerde) geleidelijk aan de reële macht over. Vormde China tot een Deng Xiao Peng 297 economische wereldmarkt.


pag. 14 / 43

ontwikkeling en emancipatie een ongelijke evolutie .Kolonisatie is een duidelijk voorbeeld , hoe de ontwikkelingen in bpaalde gevallen steunt op het


pag. 15 / 43


pag. 16 / 43


pag. 17 / 43


pag. 18 / 43


pag. 19 / 43


pag. 20 / 43


pag. 21 / 43


pag. 22 / 43


pag. 23 / 43


pag. 24 / 43


pag. 25 / 43


pag. 26 / 43


pag. 27 / 43


pag. 28 / 43

et onderontwikkelen van gebieden.Het proces emancipatie binnen één en dezelfde samenleving een vat vol spanningen en tegenstellingen, tus


pag. 29 / 43


pag. 30 / 43


pag. 31 / 43


pag. 32 / 43


pag. 33 / 43


pag. 34 / 43


pag. 35 / 43


pag. 36 / 43


pag. 37 / 43


pag. 38 / 43


pag. 39 / 43


pag. 40 / 43


pag. 41 / 43


pag. 42 / 43

gen, tussen diverse belangengroepen en sociale klassen.Dit steunt niet enkel alleen op geweld , maar teven ook op ideologie.


pag. 43 / 43

doctrine 5 DEEL I consistories 12

Recommend Documents