11231168 Geokrant 59
6
17-02-2006
LESBRIEF
10:10
Pagina 6
WK IN DUITSLAND
Docentenhandleiding
Deel 1: Duitsland
Inhoud
Opdracht 1
Deze lesbrief gaat over het WK voetbal dat van 9 juni tot en met
Een kennismaking met Duitsland: wat weet jij van ‘unsere
9 juli 2006 in Duitsland wordt gehouden. Het onderwerp wordt
Nachbarn’?
toegepast op het domein Regionale Beeldvorming. In het eerste
a
deel van deze lesbrief wordt geprobeerd een geografisch verantwoord beeld van Duitsland te krijgen. Het tweede deel gaat in op
Noteer vier woorden waar jij aan denkt bij het onderwerp Duitsland.
b
het heden en verleden van het WK.
Het is duidelijk dat Duitsland veel groter is dan Nederland. Maar hoe vaak past Nederland in het grote buurland? Doe eerst een schatting en controleer daarna je antwoord met behulp
Niveau Deze lesbrief is bedoeld voor de leerlingen in de klassen 4 havo en
van de Statistiek uit de Grote Bosatlas. c
vwo en sluit aan bij het domein Regionale Beeldvorming. De Grote
Lees tekst 1 door en noteer een aantal stereotype beelden van dé Duitser.
Bosatlas (52e druk) en het internet worden erbij gebruikt. Tekst 1
De lesbrief kunt u kopiëren voor gebruik in de klas. Maar voor leerlingen is de lesbrief ook toegankelijk op de methodesite
Een stereotype is een eenzijdige en vaak sterk vertekende,
(www.degeo-online.nl). Op die manier kunnen leerlingen de
algemeen aanvaarde opvatting over een groep mensen of over
kleurenversie gebruiken. De antwoorden kunt u vinden op het
een gebied. Het is een karakterisering waarbij de nadruk ligt
docentendeel van www.degeo-online.nl.
op een beperkt aantal kenmerken. Vaak is alleen het noemen van de naam van de groep of het gebied al voldoende om de toegedichte eigenschappen op te noemen. Stereotypen hebben nogal eens een negatieve lading.
Opdracht 2 a
Ga in een groepje met drie of vier medeleerlingen zitten en vergelijk je eigen ‘mentale beelden’ van opdracht 1 met die van de anderen. Noteer de overeenkomsten.
b
Geef een verklaring voor het feit dat er (waarschijnlijk) een aantal collectieve beelden waren.
Leerlingenmateriaal
Opdracht 3 Hoe goed is jouw mental map van Duitsland? a
Bekijk kaart 2. Tijdens het WK worden er in twaalf verschillende
Inleiding
plaatsen voetbalwedstrijden gespeeld. Probeer, zonder gebruik
‘Welcome to the 2006 FIFA World Cup Germany’
te maken van de atlas, de twaalf namen te noteren.
Seventeen years after the fall of the Berlin wall, a reunified Germany
b
Als je nog niet alle plaatsnamen gevonden hebt, kun je de
will throw open its doors to the world. Germany 2006 will be a place
resterende plaatsnamen opzoeken met behulp van de Grote
where people from all around the world will be welcomed by friends,
Bosatlas.
in the spirit of the striking slogan chosen by the organisers: Die Welt
.
zu Gast bei Freunden.
Opdracht 4
Joseph S. Blatter, FIFA President
Een geografisch verantwoord beeld kent vier hoofdkenmerken. Noteer deze vier kenmerken.
Na het laatste wereldkampioenschap voetbal in Duitsland, 32 jaar geleden, zal het FIFA Wereldkampioenschap voetbal 2006 weer in
Opdracht 5
Duitsland worden gehouden. Het nieuwe Duitsland, in het hart
Gebruik de Grote Bosatlas. Noteer van Duitsland de absolute
van Europa, staat voor het eerst na de hereniging van beide Duitse
ligging en de relatieve ligging.
staten wereldwijd in het middelpunt van de belangstelling.
DE GEOKRANT 59
11231168 Geokrant 59
17-02-2006
10:10
Pagina 7
WK IN DUITSLAND
Kaart 2 Voetbalsteden WK 2006
LESBRIEF
7
Figuur 3c München (˚C) 30 25 20 15 10 5 0 jan.
1
12
2
mm neerslag 150 100 50 dec.
4 3
11
Opdracht 7
5
Lees de teksten 4 en 6, bekijk figuur 5 en gebruik de Grote Bosatlas.
6
a
9
7
Welke ‘Neue Bundesländer’ kwamen er in 1989 bij?
b
Schrijf de namen van de drie stadstaten op.
c
Wat is het verschil in politieke macht tussen provincies in Nederland en bondsstaten in Duitsland?
8
d
In welke delen van Duitsland is de bevolkingsdichtheid het grootst?
10 Tekst 4
Na de Tweede Wereldoorlog werd Duitsland door vier van de geallieerden bezet. In 1949 leidde dit tot de opdeling in twee landen: de bondsrepubliek Duitsland en de DDR. In 1961 werd
Opdracht 6
ook de stad Berlijn in tweeën gedeeld. De bouw van de
Dé klimaatgrafiek van Duitsland is niet te tekenen. Daarvoor zijn
Berlijnse Muur had de scheiding, die al was ingezet met het
de verschillen binnen het land veel te groot. Teken met behulp van
‘IJzeren Gordijn’, definitief gemaakt.
kaart 70C en D en kaartblad 71 uit de Grote Bosatlas zo nauwkeurig
De tweedeling zou duren totdat de muur op 9 november 1989
mogelijk de klimaatgrafieken van Berlijn, Hamburg en München in
weer werd geopend.
figuur 3. Je kunt ook kaart 180E nog gebruiken. Figuur 5 De Berlijnse Muur Figuur 3a Berlijn (˚C) 30 25 20 15 10 5 0 jan.
mm neerslag 150 100 50 dec.
Figuur 3b Hamburg (˚C) 30 25 20 15 10 5 0 jan.
DE GEOKRANT 59
mm neerslag 150 100 50 dec.
11231168 Geokrant 59
8
17-02-2006
LESBRIEF
10:10
Pagina 8
WK IN DUITSLAND
Tekst 6
Opdracht 11
Duitsland is een bondsrepubliek en onderverdeeld in zestien
a
zogenaamde Bundesländer. Elke deelstaat heeft zijn eigen
b
Bereken de demografische druk van Nederland en Duitsland. Vergelijk de demografische druk van Duitsland met die van Nederland.Wat valt op?
grondwet en een direct gekozen parlement en regering. c
Daarnaast mogen ze op onder andere het gebied van
Welk land heeft demografisch het gunstigste uitgangspunt?
onderwijs, justitie en cultuur een eigen beleid bepalen. In de nationale besluitvorming hebben de bondsstaten een stem in
Opdracht 12
de Bundesrat.
Lees tekst 8.Waarom is er rond het WK zo’n uitgebreid cultureel
De deelstaten verschillen nogal qua grootte, inwonertal en
programma?
welvaart. Ondanks de 950 miljard euro die van West- naar Oost-Duitsland is gevloeid, zijn de ‘Neue Bundesländer’ nog
Tekst 8
steeds het minst welvarend. Beieren en Baden-Württemberg
De Bondsregering biedt een uitgebreid kunst- en cultuur-
zijn het welvarendst. De drie stadstaten zijn natuurlijk het
programma. Daarvoor is 30 miljoen euro aan subsidies
kleinst qua omvang.
beschikbaar gesteld aan de Nationale Cultuurstichting van de Duitse voetbalbond. Eén van de projecten is de voetbalglobe FIFA EK 2006. De bijna 20 meter hoge globe is gerealiseerd
Opdracht 8
door de multimediakunstenaar André Heller en zal tot aan de
Noteer met behulp van de statistiek in de Grote Bosatlas, de bevol-
openingswedstrijd in alle twaalf FIFA WK-steden worden
kingskenmerken van Duitsland in tabel 7.
opgebouwd. De globe is dagelijks van 10 uur tot minstens 18 uur geopend. Binnenin bevinden zich interactieve spelen,
Opdracht 9
virtuele installaties en projecties op groot formaat.
Bekijk tabel 7 en noteer het belangrijkste verschil tussen de
Daarnaast zijn er in het kader van het WK tal van exposities en
Nederlandse en de Duitse economische situatie voor zover de tabel
festiviteiten in musea, kerken, kastelen; er zijn muziekfestivals
daarover informatie geeft.
en er is speciale aandacht voor architectuur.
Opdracht 10 Waarin verschilt de demografische situatie van Duitsland met die van Nederland? Tabel 7 De bevolkingskenmerken van Duitsland Nederland Economische kenmerken
BNP in €/inw
Duitsland
19200
Ontwikkeling BNP
2.1
Koopkracht t.o.v. Nederland (Ned=100)
-
Onderwijsuitgaven in % van het BNP
5.1
Cultureel
Belangrijkste godsdiensten
33% RK, 23 % protestant, 3% Moslims
Demografisch
Bevolkingsgroei
0.6
Geboortecijfer
12
Sterftecijfer
9
Migratiesaldo
2.3
Jeugd (% bevolking <15 jr)
18.4
% Bevolking (15-64 jaar
67.9
Bejaarden (% bevolking > 65 jr.)
13.6
DE GEOKRANT 59
11231168 Geokrant 59
17-02-2006
10:10
Pagina 9
WK IN DUITSLAND
Figuur 9 De voetbalglobe staat tussen september 2003 en juli 2007 in alle twaalf voetbalsteden
LESBRIEF
Opdracht 13 ‘Voetbal verenigt’ is één van de slogans voor de kampioenschappen in Duitsland. Bekijk nogmaals de kaart waarop de plaatsen staan waar de wedstrijden gespeeld worden. Is er een evenwichtige verdeling tussen voormalig Oost- en West-Duitsland?
Opdracht 14 a
Welk extern relationeel kenmerk van Duitsland met de overige landen staat centraal tijdens de WK?
b
Noem een intern relationeel kenmerk tussen de Bundesländer dat belangrijk was voor de organisatie van deze WK.
Deel 2: FIFA Wereldkampioenschap voetbal Figuur 12 Het Nederlands elftal Tekst 10
Ossies en Wessies De invloed van het communistische staatsmodel is nog zichtbaar aanwezig in het oosten van het land. Niet alleen in bijvoorbeeld architectuur, maar ook in de bevolking. Twee generaties Oost-Duitsers zijn opgevoed in een communistische staat die op alle niveaus sterke invloed had, een grote controle uitoefende en particulier initiatief bepaald niet aanmoedigde. De inwoners van het voormalige Oost-Duitsland worden door de andere Duitsers ‘Ossies’ genoemd. Een term die vaak enigszins neerbuigend gebruikt wordt: in de ogen van veel ‘Wessies’ zijn de ‘Ossies’ een achtergebleven groep. Tekst 13 De geschiedenis van het WK Figuur 11 Veel ‘Ossies’ hadden het idee dat alle Oost-Duitse symbolen zouden verdwijnen na de hereniging. Ze probeerden daarom het ‘Ampelmanchen’ voor uitsterven te behouden. Door deze succesvolle actie is het bedreigde figuurtje in de verkeerslichten in de voormalige DDR behouden gebleven.
In 1863 werd de Engelse voetbalbond opgericht. Toen men ook op het Europese vasteland voetbal ging spelen werd in 1904 de FIFA opgericht: de Fédération Internationale de Football Association. In die tijd werden er geregeld vriendschappelijke wedstrijden gespeeld tussen Europese landen. Het was het begin van de Europese bekerwedstrijden en het oprichten van de Union of European Football Associations, kortweg de UEFA. In navolging van deze Europese wedstrijden bedacht Jules Rimet eind jaren twintig het Wereldkampioenschap (WK) voetbal. Hij opperde het idee om de sterkste nationale voetbalploegen om de titel wereldkampioen te laten spelen. Het eerste Wereldkampioenschap vond in 1930 in Uruguay plaats en de trofee droeg zijn naam: de Jules Rimet-beker.
DE GEOKRANT 59
9
11231168 Geokrant 59
10
17-02-2006
10:10
LESBRIEF
Pagina 10
WK IN DUITSLAND
Opdracht 15 In tabel 14 staat een opsomming van de landen die deelnemen aan het Wereldkampioenschap voetbal. Kleur de landen in op kaart 15 en geef iedere poule een andere kleur. Tabel 14 De acht poules voor het WK Poule A
Land
Positie op de FIFA
Aantal deelnames aan
wereldranglijst
een WK
Hoogst behaalde positie tijdens een WK en wanneer
1
Duitsland
15
11
1e in 1998
2
Costa Rica
20
2
Laatste 16 in 1990
3
Polen
23
6
3e plaats in 1978 en 1982
4
Ecuador
36
1
Poule in 2002
1
Engeland
9
11
1e plaats in 1966
2
Paraguay
33
6
Laatste 16 in 1986, 1998 en 2002
3
Trinidad & Tobago
53
1
–
4
Zweden
13
10
2e plaats in 1958
1
Argentinië
4
13
1e plaats in 1978 en 1986
2
Ivoorkust
48
0
–
3
Servië-Montenegro
42
0
–
4
Nederland
2
7
2e plaats in 1974 en 1978
1
Mexico
6
12
Kwartfinale in 1986
2
Iran
21
2
Poule
3
Angola
60
0
–
4
Portugal
9
3
3e plaats in 1966
1
Italië
12
15
1e plaats in 1934, 1938 en 1982
2
Ghana
51
0
–
3
USA
6
6
4e plaats in 1930
4
Tsjechië
3
0
–
1
Brazilië
1
17
1e plaats in 1950, 1958, 1962, 1970, 1994 en 2002
2
Kroatië
19
2
3e plaats in 1998
3
Australië
54
1
Poule
4
Japan
16
2
Laatste 16 in 2002
Frankrijk
5
11
1e plaats in 1998
Poule B
Poule C
Poule D
Poule E
Poule F
Poule G 1 2
Zwitserland
38
7
Kwartfinale in 1954
3
Zuid-Korea
29
6
4e plaats in 2002
4
Togo
49
0
–
1
Spanje
8
11
Kwartfinales in 1934, 1986, 1994 en 2002
2
Oekraïne
39
0
–
3
Tunesië
27
3
Poule in 1978, 1998 en 2002
4
Saoedi-Arabië
31
3
Laatste 16 in 1994
Poule H
DE GEOKRANT 59
11231168 Geokrant 59
17-02-2006
10:10
Pagina 11
WK IN DUITSLAND
LESBRIEF
11
Kaart 15 Ligging van de deelnemende landen aan het WK voetbal 2006 in Duitsland per poule
A
B
C
D
Tekst 16
E
F
G
H
Opdracht 17 Bekijk tabel 17 en beantwoord dan de vragen.
Vier Nederlandse coaches bij WK voetbal
a
voor het WK 2006?
Vier Nederlandse coaches zullen in de zomer van 2006 bij het Wereldkampioenschap voetbal in Duitsland aanwezig zijn. Van
b
Noteer met behulp van de gegevens van de landen uit de acht poules (tabel 14) de ontbrekende gegevens in tabel 17.
Basten (Nederland) en Advocaat (Zuid-Korea) waren als eerste geplaatst en in tweede instantie kwamen daar via de play-offs
Hoeveel landen hebben er deelgenomen aan de voorrondes
c
Teken in cirkeldiagram 18 hoe de procentuele verdeling per werelddeel was bij de voorrondes.
nog Hiddink (Australië) en Beenhakker (Trinidad en Tobago) bij. d
Vergelijk cirkeldiagram 18 over de deelname aan de voorrondes met cirkeldiagram 19 over de deelnemende landen per wereld-
Opdracht 16
deel.Wat valt je op als je kijkt naar de Europa-zone?
Volgens tekst 16 zijn er vier landen die een Nederlandse coach
e
hebben. Teken in of vlakbij de betreffende landen een Nederlands vlaggetje.
Noteer nog een opvallend verschil tussen deelname aan de voorrondes en deelname aan het WK.
f
Probeer een verklaring voor deze verschillen te bedenken.
Tabel 17 Deelnemers aan de voorrondes en het WK per werelddeel Werelddeelzones
Afrika-zone
Azië-zone
Europa-zone
Noord- en Midden
Oceanië-zone
Amerika en
Zuid-Amerikazone
Caribische zone Aantal deelnemers aan de voorronde Aantal deelnemers aan het WK
DE GEOKRANT 59
52
44
52
35
12
10
11231168 Geokrant 59
12
17-02-2006
10:10
LESBRIEF
Pagina 12
WK IN DUITSLAND
Cirkeldiagram 18 De verdeling van de deelnemers aan de voorrondes
Kaart 20 Kaart met afstanden tussen wedstrijdplaatsen
voor het WK 2006 per werelddeel ............................................................. .............................................................
Hamburg ca. 284km
............................................................. ca. 153km ca. 352km
.............................................................
Hannover ca. 251km
.............................................................
Gelsenkirchen
ca. 212km
Berlijn ca. 190km
ca. 500km
.............................................................
ca. 465km
Dortmund
Leipzig
ca. 219km
Cirkeldiagram 19 De verdeling van de deelnemers aan het WK 2006 per
ca. 348km
Keulen
ca. 274km
werelddeel
ca. 190km
Frankfurt ca. 240km
3%
12,5%
15,6%
12,5%
12,5%
44%
Afrika zone Azië zone Europa zone Noord- en Midden-Amerika en Caribische zone Oceanië zone Zuid-Amerika zone
Opdracht 18 Bekijk kaart 20 en lees tekst 21. Kaart 20 komt uit een folder van het Duits Verkeersbureau in
Kaiserslautern
ca. 117km ca. 225km ca. 204km
Neurenberg ca. 207km
ca. 168km
ca. 167km
Stuttgart
ca. 220km
München
Tekst 21
Perfecte verbindingen
Nederland.Welk beeld wil het Duits Verkeersbureau met de tekst
Het FIFA Wereldkampioenschap voetbal 2006 in Duitsland is
en de bijbehorende kaart oproepen?
een evenement der superlatieven: 32 nationale elftallen spelen in twaalf steden, honderdduizenden supporters stromen elke
Opdracht 19
wedstrijddag de uiterst moderne stadions binnen en maken
Gebruik bij deze opdracht de officiële website van het WK
van elke gelegenheid gebruik om Duitsland te leren kennen.
http://fifaworldcup.yahoo.com/06/de/
Volstrekt geen probleem. Duitsland biedt zijn gasten voortref-
a
Op de website van het WK 2006 staat onder de button ‘Photo
felijk uitgebouwde wegennetten en vervoerssystemen. Meer
Zone’ (Foto Zone) een kopje met ‘Germany Gallery’
dan negenduizend kilometer autosnelwegen, tweeduizend
(Deutschland Galerie). Nederland speelt haar eerste wedstrijd
InterCityExpress-treinverbindingen en duizend binnenlandse
in Leipzig. Bekijk dit deel van de site.Wat laat de fotogalerij zien
vluchten vanaf zo’n dertig internationale en regionale lucht-
van deze stad?
havens en verkeersvliegvelden maken een vakantie in
Bekijk ook de stadions waar Oranje de poulewedstrijden speelt.
Duitsland tot een mobiel en relaxed genoegen.
b
Ga via ‘Destination Germany’ (Auf nach Deutschland) naar ‘Stadiums’ (Spielorte). Noteer de gegevens over deze stadions in tabel 22.
DE GEOKRANT 59
11231168 Geokrant 59
17-02-2006
10:10
Pagina 13
WK IN DUITSLAND
LESBRIEF
Tabel 22 De stadions waar Nederland haar poule wedstrijden speelt Plaats
Leipzig
Stuttgart
Frankfurt
Naam van het stadion Investering in € Aantal toeschouwers
Opdracht 20 De finale wordt op 9 juli in Berlijn gespeeld. a
Bekijk op de website van de FIFA het promotiefilmpje over Berlijn. Ga via ‘Destination Germany’ (Auf nach Deutschland) naar ‘Germany (Deutschland) Videos’ en klik op ‘Berlin: City’.
b
Op basis van welke gegevens zou je een voorspelling kunnen doen wie er in de finale staan?
c
Bekijk de gegevens van tabel 14 nog eens. Doe op basis van eerdere resultaten een voorspelling voor de twee finalekandidaten.
Figuur 23 Elke stad waar tijdens het WK wordt gespeeld mag zich FIFA WM-Stadt noemen
DE GEOKRANT 59
Figuur 24 Op weg naar het eerste WK in Afrika!
13
