groep 3 en 4 het mysterie van
Stadshagen
BOMEN BIJ MIJN SCHOOL
Thema: natuur
DOCENT
In groep 1 en 2 hebben de leerlingen binnen dit thema geleerd dat er in de natuur verschillende kleuren, vormen en texturen te vinden zijn. De leerlingen in groep 3 en 4 richten zich in dit thema op bomen. Uit welke delen bestaat een boom eigenlijk? En lijken alle bomen op elkaar? De leerlingen gaan op onderzoek in de wijk uit en kijken wat voor bomen ze kunnen vinden. Staan er vooral oude of nieuwe bomen rondom de school? Daarna kiezen de leerlingen een boom uit en maken een paspoort voor de boom. In de verwerkende les maken de leerlingen een plan voor (meer) bomen op en rondom het schoolplein. LESDOELEN: De leerling: •W eet dat een boom uit verschillende delen bestaat; •K an uitleggen waarom er in een nieuwbouwwijk vooral nieuwe bomen staan; •W eet dat er verschillende soorten bomen bestaan, die allemaal andere kenmerken hebben; •K an het geleerde omzetten in een creatief eindproduct. LES 1 – BOOM IN STUKJES In deze inleidende les nemen de leerlingen allemaal een deel van een boom mee naar school, bijvoorbeeld een stukje schors, een tak of een vrucht. Deze voorwerpen worden in de kring besproken. Daarna maken de leerlingen een tekening van het voorwerp. Lijken alle blaadjes en takken op elkaar? Of zie je verschillen?
NODIG: door de leerlingen meegebrachte voorwerpen, tekenpapier, potloden, scharen, lijm, stift DOEN: Vraag de leerlingen voordat u met dit project begint een voorwerp mee naar school te nemen dat met bomen te maken heeft, bijvoorbeeld een tak, een blad, een stukje schors, een vrucht etc. Stap 1 Laat de leerlingen in een kring zitten, zodat ze kunnen zien wie wat meegebracht heeft. Vraag de leerlingen wat te vertellen over hun voorwerp. Denk hierbij aan de volgende vragen: Waarom hebben ze voor dit voorwerp gekozen? Waarom vinden ze dit goed bij het onderwerp ‘bomen’ passen? Wat is het voor voorwerp? Waar
heb je het gevonden? Waar in de boom vind je dit voorwerp? Wat kunnen ze zeggen over de kleur, vorm en textuur? Waarom zou dit een belangrijk onderdeel van de boom zijn? Van wat voor boom komt dit voorwerp? Hoe weet je dat? Stap 2 Laat leerlingen die hetzelfde meegebracht hebben hun voorwerp vergelijken. Bijvoorbeeld de takken of de blaadjes. Wat is hetzelfde en wat is anders? Hoe zou dat komen? Stap 3 Vraag de leerlingen een tekening van hun voorwerp te maken. Stap 4 Schrijf op grote vellen tekenpapier bovenaan de naam van een voorwerp. Bijvoorbeeld ‘Tak’. Laat alle leerlingen die een tak getekend hebben hun tekening op dit vel plakken. Doe het zelfde voor de andere voorwerpen. Hang de vellen op in de klas. Tips voor uitbreiding: • L aat de leerlingen een boom in elkaar puzzelen van alle meegebrachte voorwerpen; •M aak een thematafel over bomen en leg de voorwerpen er op; • L ees één van deze boeken voor: - Sylvia van den Heede, Vos, Haas en het kind van de eik (Lannoo 2003). - Ruth Brown, De oude boom (Christofoor 2007). - Emmanuel Chanut, De bomen in mijn tuin (Clavis 2005). - Shel Silverstein, De gulle boom (Mozaïek 2006). •O p de website van Schooltv zijn veel filmpjes te vinden die te maken hebben met bomen. Ga naar www.schooltv.nl en zoek op ‘bomen’.
groep 3 en 4 het mysterie van
Stadshagen
BOMEN BIJ MIJN SCHOOL
DOCENT
Thema: natuur LES 2 – BOMENPASPOORT In deze verdiepende les gaan de leerlingen op zoek naar bomen rondom de school. Wat voor bomen staan hier? Zijn ze groot of klein? Dik of dun? En zijn ze oud of nieuw? De leerlingen kiezen één boom uit, waarvoor ze een paspoort gaan maken.
NODIG: bomenpaspoort, potlood of pen, kleurpotloden, wasco, lijm Doen: •R egel voldoende begeleiding; •K opieer voor iedere leerling een bomenpaspoort op A3 formaat; •K opieer de woordenkaart voor iedere leerling; •D ownload de kijkwijzer blaadjes op www.juf-joyce.nl/documenten/document58.jpg en kopieer deze voor iedere leerling; •M aak voor ieder groepje een pakketje met tekenpapier, kleurpotloden en wasco en voor iedere leerling een mapje waar ze de onderweg gemaakte tekeningen en blaadjes in op kunnen bergen. Stap 1 Verdeel de klas in groepjes en vertel de leerlingen dat ze een bomenpaspoort gaan maken. Hiervoor gaan de leerlingen in groepjes door de wijk en gaan ze verschillende bomen bekijken. Vervolgens kiezen ze een boom uit, die ze nader gaan onderzoeken.
Stap 2 De begeleider neemt een groepje leerlingen mee naar buiten en gaat eerst de bomen rondom de school bekijken. Vragen die hier bij gesteld kunnen worden zijn: Hoe ziet de boom er uit? Zie je groter of kleinere bomen? Is het een dikke boom? Kun je je armen om de boom doen? Hoeveel handen passen er rond de stam? Hoe voelt de stam? Hoe ruikt de stam? Heeft de boom blaadjes? Hoe zien de blaadjes er uit? Hoe voelen en ruiken de blaadjes? Kunnen ze aan de hand van de kijkkaart ontdekken wat voor boom het is? Staan er veel bomen rondom jouw school? Wat voor bomen staan er het meest rond de school? Zijn dit oude of jonge bomen? Hoe zie je dat? Omdat Stadshagen een nieuwbouwwijk is, zullen er vooral veel jonge bomen rondom de school staan. Stap 3 Laat de leerlingen nu allemaal een boom kiezen. Deze boom gaan ze nader onderzoeken. Dat doen ze op de volgende manier: •M aak een tekening van de boom; • Z oek een blaadje van de boom; •H eeft de boom bloemen of vruchten? Neem – als dat kan – hier ook één van mee naar school, of maak er een tekening van; •M aak een afdruk van de stam. Dat doe je door een tekenpapiertje tegen de boom te houden en er met wasco overheen te wrijven; •O p een boom leven veel dieren. Laat de leerlingen een beestje zoeken en hier een tekening van maken. Stap 4 De leerlingen nemen hun tekeningen en blaadjes mee terug naar de klas. Deze gebruiken ze om hun bomenpaspoort mee in te vullen. Stap 5 Laat de leerlingen hun bomenpaspoort invullen. Dit doen ze door hun tekeningen en blaadjes op de juiste plek op het paspoort te plakken.
groep 3 en 4 het mysterie van
Stadshagen
BOMEN BIJ MIJN SCHOOL
Thema: natuur
DOCENT
Stap 6 Uit welke onderdelen bestaat een boom? De leerlingen knippen de woordkaartjes uit en plakken ze op de juiste plek bij hun tekening van de boom op het paspoort. Niet alle kaartjes zullen bij iedere boom gebruikt hoeven worden. Stap 7 Bespreek de opdracht met de leerlingen na. Wat voor soort hebben ze vooral gevonden? Zijn het oude of nieuwe bomen? Hoe kan dat? Welke bomen vonden ze het mooist? Etc.
Tip voor uitbreiding: •P lant samen met de leerlingen een boom in de schooltuin; •N eem een doorsnede van een boomstam mee naar school en laat de leerlingen jaarringen tellen; hoe oud is de boom? • L aat de leerlingen zelf jaarringen tekenen. Hoe oud is hun boom? •G a in op de seizoenen en de veranderingen die bomen doormaken.
Hang de paspoorten op in de klas.
TAKKEN
SCHORS
BLADEREN
WORTELS
KNOPPEN
VRUCHTEN
STAM
BLOEM
groep 3 en 4 het mysterie van
Stadshagen
MIJN BOMENPASPOORT
NAAM
Dit is een blad van mijn boom
Zo ziet de schors er uit:
Mijn boom Het is een:
Dit dier leeft in mijn boom:
Deze bloemen / vruchten horen bij mijn boom:
groep 3 en 4 het mysterie van
Stadshagen
BOMEN BIJ MIJN SCHOOL
DOCENT
Thema: natuur LES 3 – EEN BOS IN DE KLAS In deze verwerkingsles maken de leerlingen een plan om meer bomen op en rondom het schoolplein te plaatsen. Er worden verschillende verwerkingsvormen gegeven waarin de leerlingen hun plan kunnen uitvoeren.
NODIG: A3 papier, teken- en of schildermaterialen, knutselmaterialen, lego, schrijfpapier, pen/potlood, lijm Stap 1 Praat nogmaals met de leerlingen over de bomen die ze aangetroffen hebben rondom de school. Stonden er veel of weinig bomen? Waren het grote of kleine bomen? Dikke of dunne? Waren het oude bomen of jonge bomen? Wat voor soort bomen hebben de leerlingen gezien? Wat vonden ze mooi en wat vonden ze minder mooi? Waarom? Wat kunnen de leerlingen zeggen over de relatie tussen de bomen en de nieuwbouwwijk waarin zij wonen? Stap 2 De gemeente bepaalt waar nieuwe bomen in een wijk komen te staan en welke oude bomen behouden blijven. Vertel de leerlingen dat zij een plan mogen bedenken om het gebied rondom het schoolplein met bomen in te richten. Bijvoorbeeld: een boomgaard op het schoolplein, een bos rondom de school, in iedere boom een boomhut of een speelplek van boomstammen.
Stap 3 Laat de leerlingen hun plan op creatieve wijze vormgeven. Dat kan bijvoorbeeld op de volgende manieren: • T ekenen of schilderen van hun idee; • E en maquette maken van hun idee; •H un idee vormgeven met lego; • E en verhaaltje schrijven over hun idee. U kunt voor deze verwerkingsvormen kiezen of de leerlingen zelf een keuze laten maken. Stap 4 Bespreek de opdracht met de leerlingen na en laat ze naar elkaars ideeën luisteren. Wat vinden de leerlingen de beste drie ideeën? Waarom? Richt eventueel een minitentoonstelling in en nodig de ouders uit om naar het werk van de kinderen te komen kijken.
