DIT WAS HET NIEUWS. Populair jaarbericht 2014 Antoni van Leeuwenhoek

DIT WAS HET NIEUWS Populair jaarbericht 2014 Antoni van Leeuwenhoek

Het Antoni van Leeuwenhoek koos ruim 100 jaar geleden al voor een grensverleggende aanpak door onderzoek en specialistische zorg samen te voegen met één scherp gedefinieerd doel: de beste behandelingen bieden aan patiënten met kanker. Daarvoor is doordringen tot in de kern van de kankercel de enige weg. Het Antoni van Leeuwenhoek. In de kern van kanker.

DIT WAS HET NIEUWS Populair jaarbericht 2014 Antoni van Leeuwenhoek.

INHOUD

7



11



17

Het Antoni van Leeuwenhoek: Center of Excellence



23 31 33 37

Comprehensive Cancer Centre en netwerkvorming Het Antoni van Leeuwenhoek bereidt zich voor op de toekomst Prijzen en bijzondere subsidies Benoemingen Betrokken bij het Antoni van Leeuwenhoek In de media



41

Patiëntenzorg



49 53 57

Research



61

Werken en ontwikkelen bij het Antoni van Leeuwenhoek



69

Colofon



Promoties Publicaties

6

Het Antoni van Leeuwenhoek

CENTER OF EXCELLENCE Kanker voelt als een veroordeling, voor een­ ieder die het overkomt. Het maakt onzeker en angstig en vergt het uiterste van patiënten en hun omgeving. Het Antoni van Leeuwenhoek gaat dit als uitdaging te lijf en behoort al decennia lang tot de absolute wereldtop door de unieke verbinding van zorg en onderzoek die voor kankerpatiënten het verschil maakt. Onderzoek en behandeling van kanker samen onder één dak: daarin is het Antoni van Leeuwenhoek uniek in Nederland. Het instituut bestaat uit een wetenschappelijk onderzoekslaboratorium (het Nederlands Kanker Instituut) en een gespecialiseerde kliniek (het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis). Een topinstituut dat zowel nationaal als internationaal wordt erkend en waar grensverleggend onderzoek plaatsvindt. Patiënten krijgen de beste behandeling die momenteel beschikbaar is. De hoogste kwaliteit bieden in zorg, onderzoek en onderwijs, dat is wat het Antoni van Leeuwenhoek als center of excellence nastreeft. Dagelijks zetten meer dan 2.600 medewerkers en vrijwilligers zich hiervoor in. We werken samen met academische ziekenhuizen, universiteiten, wetenschappelijke onderzoeksinstituten in binnen- en buitenland en patiëntenorganisaties. 7

De kerntaken Onderzoek Doordringen tot in de kern van de kankercel is de enige weg. Daarvoor is het doen van wetenschappelijk onderzoek onontbeerlijk. Ons wetenschappelijk onderzoek beweegt zich op een breed gebied dat fundamentele biologische vraagstellingen, translationeel en klinisch onderzoek, epidemiologie en psychosociaal onderzoek omvat. De ambitie is om dit onderzoek op internationaal topniveau te (blijven) verrichten.

Patiëntenzorg De patiëntenzorg van het Antoni van Leeuwenhoek betreft: screening, diagnostiek, behandeling, verpleging en verzorging, en nazorg van patiënten, gericht op het voorkómen en bestrijden van kanker. Daarbij streven we ernaar elke patiënt de meest optimale behandeling te geven; een behandeling op maat. Hoge kwaliteit, het ontwikkelen van nieuwe behandelmethoden en het verbeteren van bestaande methoden staan daarbij voorop.

Onderwijs Door onderwijs willen wij de deskundigheid op het terrein van de kankerbestrijding - ook buiten het instituut bevorderen; door het overdragen van kennis en het opleiden van artsen, onderzoekers, verpleegkundigen en andere werkers in de oncologie.

8

9

10

COMPREHENSIVE CANCER CENTRE EN NETWERKVORMING Het Antoni van Leeuwenhoek is het enige door de Organisation of European Cancer Institutes (OECI) gecertificeerde Comprehensive Cancer Centre in Nederland. Deze organisatie heeft als doel de kwaliteit van de kankerzorg en de communicatie tussen de verschillende Europese kanker­ centra te verbeteren, zodat sneller nieuwe behandelingen ontwikkeld kunnen worden. Het hoofdkenmerk van een Comprehensive Cancer Centre (CCC) is een kankercentrum waarbij onderzoek en behandeling onder één dak plaatsvinden. Zo kunnen veelbelovende bevindingen in het laboratorium snel hun weg vinden naar de kliniek. Tegelijkertijd kunnen problemen in de kliniek het onderzoek in een bepaalde richting sturen en daardoor tot nieuwe behandelingen leiden. Het Antoni van Leeuwenhoek is eigenlijk sinds de oprichting in 1913 al een Comprehensive Cancer Centre. Het begon immers destijds als laboratorium en kliniek. In de loop der tijd heeft 11

het begrip een andere inhoud gekregen. In Europa is het nu ook een officieel ‘keurmerk’ geworden voor kankercentra die op het gebied van zorg en onderzoek tot de absolute top behoren. En die niet alleen actief zijn op het terrein van onderzoek en behandeling en onderwijs, maar zich nadrukkelijk ook inzetten voor preventie, ondersteuning en nazorg. Het Antoni van Leeuwenhoek voldoet aan alle voorwaarden van het CCC-keurmerk en de OECI kende het keurmerk in 2011 dan ook toe. In 2014 is het Antoni van Leeuwenhoek het enige instituut met dit keurmerk in Nederland. In 2016 volgt opnieuw accreditatie.

Feiten en cijfers op een rij Aantal bedden

2014 180

Aantal nieuwe patiënten

9.315

Aantal operaties

6.629

Aantal bestralingsbehandelingen

5.103

Aantal brachytherapiebehandelingen Aantal medewerkers

278 2.491

Aantal vrijwilligers

190

Aantal leden van de medische staf

175

Aantal wetenschappers

650

Aantal wetenschappelijk publicaties

542

12

Netwerkvorming als goede stap om kankerzorg verder te verbeteren Het Antoni van Leeuwenhoek is één van de organisaties die zich samen met de Nederlandse Federatie van Universitair medische Centra (NFU), de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ), de Samenwerkende Algemene Ziekenhuizen (SAZ), en de Nederlandse Vereniging van Kankerpatiëntenorganisaties inzet voor oncologische netwerkvorming. Dit werd in 2014 bekendgemaakt. Ziekenhuizen, (huis)artsen en patiëntenorganisaties gaan intensiever samenwerken op het gebied van zorg voor kankerpatiënten. In ons oncologisch netwerk zijn afspraken gemaakt over het verregaand delen van kennis en het afstemmen van bijvoorbeeld protocollen. Als Comprehensive Cancer Centre pleit het Antoni van Leeuwenhoek, met onder andere het Spaarne Gasthuis uit Hoofddorp, het Slotervaartziekenhuis/OLVG, Tergooi en het St. Jansdal in Harderwijk, al jaren voor centralisatie van kankerzorg in Nederland. Het instituut vindt het een goede stap voorwaarts om de kankerzorg verder te verbeteren, met als uiteindelijke doel verbeteren van de overleving. 13

Cancer Core Europe: nauwe samenwerking Europese kankerinstituten Op dit moment zijn er in Europa elf erkende OECI Comprehensive Cancer Centres. Met vijf topcentra heeft het Antoni van Leeuwenhoek in 2014 de ‘Cancer Core Europe’ gevormd. Tijdens het jaarcongres van de European Society for Medical Oncology (ESMO) op 29 september 2014 werd dit nieuwe Europese samenwerkingsverband bekendgemaakt. Onder de naam ‘Cancer Core Europe’ gaan zes vooraanstaande kankerinstituten structureel samenwerken op het gebied van klinisch onderzoek. Het doel is om nieuwe behandelingen sneller in de kliniek te introduceren. Consortiumleden zijn: het Antoni van Leeuwenhoek (Amsterdam), Gustave Roussy Cancer Campus Grand Paris (Parijs), Cambridge Cancer Centre (Cambridge), Karolinska Institutet (Stockholm), Vall d’Hebron Institute for Oncology (Barcelona) en het German Cancer Research Center – National Center for Tumor Diseases (Heidelberg).

Partnership KWF Kankerbestrijding Op nationale schaal blijft het Antoni van Leeuwenhoek voortdurend zoeken naar goede partners. Het klimaat voor samenwerking is gunstig, omdat kankercentra er steeds meer van doordrongen raken dat samenwerking noodzakelijk is om een oplossing te zoeken voor een uiterst complexe ziekte als kanker. Het partnership van ons instituut met KWF Kankerbestrijding is heel belangrijk om deze missie te kunnen uitvoeren. In 2014 werd afgesproken dat KWF ook in de komende vijf jaar het onderzoek blijft steunen middels een instellingssubsidie.

14

15

16

HET ANTONI VAN LEEUWENHOEK BEREIDT ZICH VOOR OP DE TOEKOMST Kanker neemt toe. Dat merken we dagelijks. Volle wachtruimtes en dreigend oplopende wachtlijsten. Na meer dan 100 jaar aan de top te staan als het gaat om kankeronderzoek en kankerbehandeling, staan we voor een nieuwe uitdaging: hoe zorgen we ervoor dat we de groei van het aantal patiënten kunnen opvangen en tegelijkertijd onze positie behouden als vooraanstaand gespecialiseerd oncologisch ziekenhuis? Nieuwbouw in volle gang Het Antoni van Leeuwenhoek werkt aan uitbreiding. Om zo meer patiënten te kunnen behandelen en topspecialistische oncologische zorg te kunnen blijven bieden. En tegelijkertijd op hoog niveau onderzoek te kunnen blijven doen en te kunnen blijven innoveren. De bouwwerkzaamheden zijn in volle gang en is het de doelstelling om in 2020 50% meer patiënten te kunnen behandelen. De Polikliniek wordt uitgebreid, er wordt een volledig nieuwe Dagbehandeling gerealiseerd, het OK-complex wordt verdubbeld, de afdeling Pathologie wordt uitgebreid; slechts een aantal voorbeelden van de uitbreiding. 17

Naar verwachting zijn de (nieuw)bouwactiviteiten eind 2016 afgerond maar natuurlijk worden bepaalde onderdelen eerder opgeleverd. In 2014 werd bijvoorbeeld het volledige nieuwe parkeergebouw voor patiënten, bezoekers en medewerkers opgeleverd, werd de luifel bij de hoofdingang afgebouwd en werden veel contouren van de overige nieuwbouw al goed zichtbaar. Medewerkers, patiënten en bezoekers worden structureel geïnformeerd over de (bouw)werkzaamheden, onder meer via de site www.avl.nl/bouwt met daarop nieuws en voortgangsfoto’s van de bouw, en via social media. Patiënten geven aan goed geïnformeerd te worden en ervaren ondanks de bouwoverlast nog steeds de rust en fijne persoonlijke sfeer die ons ziekenhuis zo kenmerkt.

Samenwerking UMC Utrecht Het Antoni van Leeuwenhoek en het Universitair Medisch Centrum Utrecht ondertekenden in 2013 een overeenkomst tot samenwerking, met als doel een langdurende samenwerking op te bouwen en in Utrecht een tweede locatie van het Antoni van Leeuwenhoek te realiseren. In 2014 is veel werk verzet om een gezamenlijke organisatie met twee ziekenhuislocaties te kunnen starten per 1 januari 2015. Het werd echter duidelijk dat de juridische vorm die gekozen was om technische redenen niet op korte termijn te realiseren is. Daarom wordt vanaf 1 januari 2015 de samenwerking op een andere, vooral inhoudelijke, manier vormgegeven. Daarmee kunnen delen van de hoge ambitie die beide organisaties zichzelf stellen, gerealiseerd gaan worden. Uitgangspunten voor het Antoni van Leeuwenhoek voor de samenwerking op vakgroepniveau zijn het bewerkstellingen van meerwaarde voor de patiënt, het realiseren van technologische innovaties, het verkrijgen van toegang tot studenten, het versterken van de opleiding van professionals en het mogelijk maken van benoemingen. 18

Aankoop onderdelen Slotervaartziekenhuis Op 31 december 2013 werd de MC Groep eigenaar van het Slotervaartziekenhuis. Dankzij deze overname en de nauwere samenwerking met - en met steun van - het Antoni van Leeuwenhoek, ligt een gezonde toekomst voor het Slotervaartziekenhuis in het verschiet. De ziekenhuisapotheek, de daaraan verbonden onderzoeksactiviteiten, een perceel grond en de neurochirurgische oncologie zijn direct aan het Antoni van Leeuwenhoek doorverkocht. Per 1 januari 2014 zijn alle medewerkers van de apotheek in dienst gekomen bij ons en is een aantal aan de apotheek gelieerde onderzoeksstichtingen naar ons overgegaan. 19

Voor de apotheek en het farmacologisch onderzoek gaat het Antoni van Leeuwenhoek nieuwbouwplannen ontwikkelen; de oncologische neurochirurgie en intensive care-activiteiten zullen in nauwere samenhang worden vormgegeven en fysiek worden verplaatst zodra de huidige uitbreiding van het Antoni van Leeuwenhoek in 2015 gereed is. Het bioanalytisch lab van de apotheek ontving in 2014 het Good Laboratory Practice (GLP) certificaat. Wij zijn daarmee het enige ziekenhuis in Nederland met een dergelijk certificaat.

Amsterdam Proton Therapy Center In het Amsterdam Proton Therapy Center (APTC) hebben AMC, Antoni van Leeuwenhoek en VUmc de krachten gebun­deld om gezamenlijk een centrum voor protonen­therapie (bestraling met protonen) in Amsterdam te realiseren. Op 14 februari 2014 verleende het Ministerie van VWS een vergunning voor protonentherapie aan het APTC. Met deze vergunning, kan het APTC de vervolgstappen zetten om uiteindelijk in 2018 de eerste patiënten de kunnen behandelen. In mei 2014 startte Peter de Kubber als directeur a.i. van het APTC.

Facebook Antoni van Leeuwenhoek als case voor andere ziekenhuizen Het populaire internetblog Frankwatching presenteerde in de zomer van 2014 de inzet van Facebook door het Antoni van Leeuwenhoek als case. Ons Facebookaccount heeft inmiddels meer dan 13.000 volgers en wordt door menigeen beschouwd als mooi voorbeeld hoe dit kanaal ingezet kan worden. Het instituut is online goed vertegenwoordigd met zijn websites, een Twitteraccount met ruim 4.000 volgers en video’s op YouTube. In 2014 is ook gestart met een project om de websites www.avl.nl en www.nki.nl geheel responsive te maken. 20

Duurzaamheid Op 16 september kreeg het Antoni van Leeuwenhoek het Zilveren Milieuthermometer Zorg certificaat uitgereikt. Het Antoni van Leeuwenhoek is één van de zeven Amsterdamse ziekenhuizen die zich committeert aan het verder verbeteren van zijn milieuprestaties. In 2013 ondertekenden de betrokken partijen het convenant ‘Amsterdamse ziekenhuizen werken samen aan de zorg voor een beter milieu’. Het Antoni van Leeuwenhoek hecht waarde aan een duurzame bedrijfsvoering en werkt voortdurend aan de verbetering daarvan. De milieuprestaties zijn ook op onze website te vinden. In 2014 ontving het instituut de complexvergunning (voorheen milieuvergunning) en ging een proef met groene daken van start. 21

22

PRIJZEN EN BIJZONDERE SUBSIDIES De inzet en deskundigheid van onze medewerkers blijft ook in 2014 niet onopgemerkt. We zijn trots op de prijzen, bijzondere subsidies en benoemingen die hun ten deel vielen. 2014 was overweldigend op dit gebied, hier volgen enkele voorbeelden. Vici subsidies voor Jos Jonkers en Huib Ovaa Begin 2014 ontvingen onderzoekers Jos Jonkers en Huib Ovaa allebei een prestigieuze Vici vernieuwingsimpluls van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Aan de Vici is een bedrag van 1,5 miljoen euro verbonden, bedoeld om vijf jaar onderzoek mee te doen en een vernieuwende onderzoekslijn op te zetten. Jonkers, hoofd sectie Moleculaire Pathologie, krijgt de Vici voor zijn onderzoek naar erfelijke borstkanker. Hij gaat het geld gebruiken om nieuwe achilleshielen te zoeken in tumoren met een fout in het BRCA1-gen. De tweede Vici gaat naar chemicus Huib Ovaa. Hij gaat het geld besteden aan zijn onderzoek dat draait om een eiwit genaamd ubiquitine.

Robbie Joosten ontvangt Vidi subsidie De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) kende in 2014 een Vidi subsidie toe aan 23

Antoni van Leeuwenhoek-onderzoeker Robbie Joosten. De subsidie van 800.000 euro is bedoeld om een eigen onderzoekslijn te starten en een eigen onderzoeksgroep op te zetten. Joosten doet onderzoek aan de 3D-structuur van eiwitten. Hij ontwikkelt nieuwe computertechnieken om kennis uit evolutionair verwante eiwitten te gebruiken om betere, informatievere 3D-eiwitmodellen te maken.

Veni subsidies voor drie onderzoekers Antoni van Leeuwenhoek In 2014 ontvingen Gerbrand van der Heden, Micha Nethe en Babet van der Vaart een Veni subsidie van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Aan de Veni is een bedrag van 250.000 euro verbonden. De subsidie is bedoeld voor het stimuleren van excellent wetenschappelijk onderzoek door wetenschappers die nog aan het begin van hun carrière staan. Aanvragers mogen maximaal drie jaar geleden gepromoveerd zijn. Van de 1.086 aanvragen in 2014 werden er 152 gehonoreerd.

Bas Mulder Award voor Wilbert Zwart Onderzoeker Wilbert Zwart is één van de drie onderzoekers die in 2014 de Bas Mulder Award heeft gekregen. De award is bedoeld om jonge onderzoekers te stimuleren baanbrekend eigen onderzoek te doen. Er is een bedrag van bijna 900.000 euro aan verbonden. Met het prijzengeld gaat Zwart onderzoeken welke subtypen van kanker die momenteel nog niet behandeld worden met hormoontherapie hier wel gevoelig voor zijn. Hij hoopt zo dat meer kankerpatiënten baat zullen hebben bij deze bestaande groep van medicijnen. De Bas Mulder Award is een gezamenlijk initiatief van Stichting Alpe d’HuZes en KWF Kankerbestrijding. 24

Prestigieuze KWO prijs voor Ton Schumacher Uit handen van Prinses Beatrix ontving onderzoeker Ton Schumacher op 1 november 2014 de prestigieuze Koningin Wilhelmina Onderzoeksprijs. De KWO prijs is de hoogste subsidieprijs voor kankeronderzoek in Nederland en werd al eerder uitgereikt aan onderzoekers van ons instituut. De uitreiking viel samen met de viering van het 65-jarig bestaan van KWF Kankerbestrijding. Schumacher kreeg de prijs voor zijn vooraanstaande onderzoek naar de toepassing van immunotherapie. Immunotherapie is een veelbelovende nieuwe behandeling bij kanker. Doel is om het natuurlijke afweersysteem van patiënten te activeren, zodat het kankercellen zelf opruimt. Aan de prijs, ingesteld door KWF Kankerbestrijding, is een bedrag van twee miljoen euro verbonden. 25

Pink Ribbon subsidie voor behandeling op maat bij borstkanker Vier onderzoeksprojecten van het Antoni van Leeuwenhoek kregen in 2014 in totaal 1,1 miljoen euro toegekend van de stichting Pink Ribbon. De subsidies worden gebruikt voor onderzoek naar betere behandeling op maat voor borstkankerpatiënten. Het zijn onderzoeksprojecten geleid door patholoog Jelle Wesseling, epidemioloog Matti Rookus en internist-oncoloog Emile Voest.

NICE Datakwaliteit award 2014 voor IC De Intensive Care van het Antoni van Leeuwenhoek kreeg op 4 december 2014 de Datakwaliteit award van de Nationale Intensive Care Evaluatie (NICE) uitgereikt. NICE verzorgt de continue en complete registratie van alle beschikbare data van deelnemende IC-afdelingen, met als doel het monitoren en optimaliseren van de kwaliteit van IC-zorg. Inmiddels doen bijna alle Nederlandse Intensive Care-afdelingen mee aan dit initiatief. Per jaar worden de gegevens van ongeveer 800.000 nieuwe IC-opnamen aan de NICE-database toegevoegd.

1,2 miljoen voor onderzoek naar borstkankerrisico Welke vrouwen lopen risico om borstkanker te ontwikkelen in beide borsten (contralaterale borstkanker)? Marjanka Schmidt, groepsleider bij de secties Moleculaire Pathologie en Epidemiologie, ontving in 2014 een Alpe d’HuZes/KWFsubsidie om risicofactoren voor contralaterale borstkanker in kaart te brengen en op basis hiervan een beslismodel te ontwikkelen. In het beslismodel zal ook de prognose na het ontwikkelen van contralaterale borstkanker worden meegenomen. De toegekende subsidie bedraagt 1,2 miljoen euro. Het project loopt vijf jaar en is in samenwerking met het Erasmus MC. 26

Jacqueline Stouthart Opleider van het Jaar Internist-oncoloog Jacqueline Stouthart ontving de Opleidingsprijs 2014. Deze prijs, met geldbedrag, wordt beschikbaar gesteld door de Jonge Specialist, de beroepsvereniging voor medisch specialisten in opleiding. Stouthart, opleider in het Antoni van Leeuwenhoek van de medisch oncologen in spé, werd genomineerd door haar artsen in opleiding (AIOS), vervolgens geselecteerd door een jury en tijdens de AIOS Upgrade door het publiek uitgeroepen tot winnaar.

Jan-Jakob Sonke ontvangt Elis Bevren Award 2014 Groepsleider adaptieve radiotherapie, Jan-Jakob Sonke, nam op 20 maart 2014 in Zweden de Elis Bevren Award 2014 in ontvangst. Deze prijs wordt jaarlijks uitgereikt door de Zweedse vereniging voor oncologie. Sonke kreeg deze eervolle award voor zijn “buitengewone bijdrage op het gebied van radiotherapie en de vertaling van fysisch onderzoek naar de dagelijkse klinische praktijk”. 27

Antoni van Leeuwenhoekprijs 2014 voor Carsten Linnemann De Antoni van Leeuwenhoekprijs 2014, een prijs die jaarlijks wordt toegekend aan een talentvolle jonge onderzoeker, ging naar kankeronderzoeker Carsten Linnemann. Hij doet onderzoek aan de precieze werking van het immuunsysteem en hoe het kan worden gestimuleerd om kanker op te ruimen. Linnemann heeft in zijn jonge carrière al belangrijke bijdragen geleverd aan de ontwikkeling van immunotherapie. Tijdens zijn promotietraject werkte hij onder meer aan een techniek om afweercellen genaamd T-cellen een handje te helpen bij het herkennen van kankercellen. De prijs bestaat uit een bedrag van 6.500 euro, te besteden aan onderzoeksgerelateerde activiteiten, en wordt beschikbaar gesteld door de firma Roche. 28

29

30

BENOEMINGEN Sjaak Neefjes benoemd tot lid Norwegian Academy of Science and Letters De Norwegian Academy of Science and Letters benoemde onderzoeker Sjaak Neefjes tot ‘Foreign Member’. Deze academie zet zich in voor het bevorderen van de wetenschap binnen Noorwegen en onderhoudt hiervoor ook nauw contact met buitenlandse wetenschappelijke instanties. Kandidaten voor deze eervolle positie worden geselecteerd op basis van hun vooraanstaande wetenschappelijke prestaties. Neefjes is op 5 mei 2014 officieel geïnstalleerd in Oslo.

Thijn Brummelkamp benoemd tot lid EMBO Onderzoeker Thijn Brummelkamp, groepsleider binnen de divisie Biochemie, is in 2014 benoemd tot lid van de European Molecular Biology Organization (EMBO). Hij is één van de vooraanstaande wetenschappers die ter ere van het 50-jarig bestaan van de organisatie zijn benoemd. Een jaar eerder werd het werk van Brummelkamp al bekroond met de EMBO Gold Medal.

Kees Jalink buitengewoon hoogleraar UvA Kees Jalink, groepsleider binnen de divisie Cell Biology I, werd benoemd tot buitengewoon hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam op het gebied van High Resolution Microscopy.

Benoemingen Raad van Toezicht De Raad van Toezicht van het Antoni van Leeuwenhoek benoemde in 2014 twee nieuwe leden: de heer prof. dr. J. Hoeijmakers en de heer mr. L. Hijmans van den Bergh. 31

32

BETROKKEN BIJ HET ANTONI VAN LEEUWENHOEK Jaarlijks bezoeken duizenden mensen het Antoni van Leeuwenhoek als patiënt, als bezoeker of in een andere hoedanigheid. De betrokkenheid bij ons instituut is groot. Veel mensen willen die betrokkenheid tonen. Ze organiseren een inzamelingsactie, worden Vriend, of nemen het instituut op in hun testament. Een aantal hartverwarmende voorbeelden. 13-jarige Celine zamelt geld in voor kankeronderzoek Celine Beijk (13) overhandigde op 1 mei 2014 een cheque van 126 euro aan radiotherapeut Floris Pos in onze nevenvestiging Radiotherapie in Hoofddorp. Zij wilde graag iets doen voor mensen die kanker hebben. Celine heeft zelf armbandjes gemaakt en deze in haar omgeving verkocht.

Brandweercommandant doneert afscheidscadeau Na een 36-jarige carrière bij de Brandweer ging districtscommandant Hans van Geest in 2014 vervroegd met pensioen. Geen cadeaus tijdens zijn receptie, maar een gift voor het Antoni van Leeuwenhoek. Een aantal medewerkers uit het korps kreeg kanker. Dat feit, en het verlies van een naaste collega aan de ziekte in 2012, waren dieptepunten in zijn loopbaan. Vele kleine financiële druppeltjes helpen mogelijk om de ziekte de baas te worden, vond Van Geest. 33

Zumbathon voor kankeronderzoek Drie uur lang werd er door jong en oud gedanst op LatijnsAmerikaanse muziek, op een zaterdag in oktober 2014. Annemarie Kloezen, patiënt van internist-oncoloog John Haanen, organiseerde de Zumbathon voor de derde keer. Collega Christian Blank nam de cheque van 4.195 euro in ontvangst, bestemd voor kankeronderzoek in het Antoni van Leeuwenhoek.

Ride2Brasil levert €30.000 op Met 72 uur non-stop fietsen legden 400 fietsers (virtueel) de 10.500 km af tussen Zwolle en Rio de Janeiro, bij de start van het WK voetbal. Met deze actie zamelde Bike4Life in Zwolle geld in voor onderzoek naar kankertherapie op maat. Op 15 juni werd de cheque aan onderzoeker René Bernards overhandigd. 34

Charity event Haagse Hotelschool Een groep studenten van de Hogere Hotelschool Den Haag zamelde 4.950 euro in voor het Antoni van Leeuwenhoek. In korte tijd organiseerden zij een seminar met fantastische sprekers en een veiling als sluitstuk.

Vrienden en donateurs Het Antoni van Leeuwenhoek is grote dank verschuldigd aan al diegenen die bijdragen aan kankeronderzoek als Vriend, met een eenmalige gift, een periodieke schenking of een actie. In 2014 steunde weer een overweldigend aantal mensen en organisaties ons instituut, wat resulteerde in een totale opbrengst van ruim 1,4 miljoen euro.

Vrijwilligers Vrijwilligers zijn van onschatbare waarde voor onze organisatie en nemen een belangrijke plaats in. Zij helpen patiënten, familie en vrienden tijdens een bezoek aan ons ziekenhuis door een luisterend oor te bieden, dat extra beetje aandacht en door extra faciliteiten te creëren. In 2014 vierde de Stichting Patiëntzorg haar 65-jarig bestaan. Patiënten en bezoekers werden in het zonnetje gezet met gele narcissen, het embleem van de stichting. De vrijwilligers hebben als doel de sfeer binnen het ziekenhuis zo prettig mogelijk te maken voor patiënten, bezoekers en verpleegkundigen. Elke dag zetten zij zich hier met hart en ziel voor in. 35

36

IN DE MEDIA Als hét expertisecentrum op het gebied van kanker, weten de media ons snel te vinden. Artsen en onderzoekers van het Antoni van Leeuwenhoek werken vaak mee aan televisieen radio-uitzendingen, documentaires en artikelen in dagbladen en tijdschriften. Zowel op verzoek van de media als op eigen initiatief. Een greep uit de media-optredens. Longkanker en stoppen met roken In 2014 was veel media-aandacht rond de thema’s stoppen met roken, longkanker en screening, en bijvoorbeeld e-sigaretten. Op radio, tv en in de kranten gaf longarts Wanda de Kanter regelmatig commentaar.

René Bernards in DWDD Op 27 maart 2014 zat onderzoeker René Bernards aan tafel bij De Wereld Draait Door. Hij praatte Matthijs van Nieuwkerk en miljoenen kijkers bij over onder meer het ‘drug holiday effect’ dat optreedt bij de behandeling van bepaalde patiënten met melanoom. Dit naar aanleiding van de publicatie van dit onderzoek, waar Bernards de leiding over had, in het tijdschrift Nature.

37

Indrukwekkende uitzending RTL Late Night Hoofd-halschirurg Bing Tan was te gast in een speciale uitzending die in het teken stond van het leven en oeuvre van de ongeneeslijk zieke Thé Lau, zanger van The Scene. Tijdens deze avond werd geld ingezameld voor kankeronderzoek in het Antoni van Leeuwenhoek. Er werden ruim 20.000 smsjes á 3 euro verstuurd.

Bikkels In het VPRO programma Bikkels worden kinderen met een zieke ouder gevolgd. In de uitzending van 13 april 2014 stond Julia (10) centraal. Haar moeder heeft borstkanker en is onder behandeling bij chirurg Marie-Jeanne Vrancken Peeters.

Dure geneesmiddelen KWF Kankerbestrijding presenteerde op 19 juni 2014 haar rapport over de toegankelijkheid van dure geneesmiddelen. Medisch directeur Emile Voest lichtte in een uitzending van Nieuwsuur toe wat de praktijk is in ons instituut. In een dubbelinterview in dagblad Trouw van 19 augustus, lichtten Antoni van Leeuwenhoek-bestuurders Wim van Harten en Emile Voest dit nog eens extra toe.

Wilbert Zwart op Radio 1 De Tros Nieuwsshow interviewde op 19 juli 2014 onderzoeker Wilbert Zwart over het, onder zijn en René Bernards leiding ontwikkelde, genenprofiel waarmee de gevoeligheid voor het borstkankermedicijn Tamoxifen kan worden voorspeld. Ook de Volkskrant en Washington Post besteedden hier aandacht aan.

38

Veel aandacht voor borstkanker Op 8 januari was Emiel Rutgers te gast bij Knevel & Van den Brink, onder meer vanwege de documentaire ‘Wakker in een boze droom’ die begin januari in filmhuizen te zien was. Sabine Linn was op 17 oktober te gast in het RTL4 programma Koffietijd. Ze vertelde daar over de laatste ontwikkelingen en legde uit waarom borstkankerpatiënten voortaan langer hormoontherapie krijgen. Op 30 oktober was Linn te zien in EenVandaag, dat aandacht besteedde aan borstkankerscreening. Ook werd zij geïnterviewd door de Volkskrant.

Theo Ruers en Jasper Nijkamp in EenVandaag Actualiteitenrubriek EenVandaag besteedde op 16 oktober aandacht aan de OK van de toekomst. Theo Ruers en Jasper Nijkamp vertelden over een nieuwe techniek waarbij tumoren die of met het blote oog niet waarneembaar zijn of op een lastige plek liggen, opgespoord en verwijderd kunnen worden. In 2014 zijn in ons instituut de eerste patiënten succesvol geopereerd met dit technologisch hoogwaardig navigatiesysteem. Deze nieuwe techniek wordt geïmplementeerd in de zogenaamde ‘OK van de toekomst’. Deze is in aanbouw en wordt in 2015 in gebruik genomen.

Zij houden Nederland in leven In twee afleveringen van de EO serie ‘Zij houden Nederland in leven’ waren patiënten en artsen van ons te zien. Shirley Bouman van de afdeling Gelaatsprothetiek gaf patiënt Ray een nieuwe neus, en internist-oncoloog Gabe Sonke begeleidde patiënte Cindy die meedoet aan een borstkankerstudie. Ook radioloog Charlotte Lange was te zien.

39

40

PATIËNTENZORG Het Antoni van Leeuwenhoek profileert zich als integraal kankercentrum waar hoogstaande patiëntenzorg wordt geleverd. Speerpunten zijn melanoomchirurgie, hoofd-halschirurgie, HIPEC, image-guided radiotherapie en de behandeling van mamma-, long-, prostaat- en blaascarcinoom. Daarnaast zet ons instituut zich in om resultaten van het translationeel en fundamenteel onderzoek zo snel mogelijk uit te testen in een klinische setting. Het zal daarbij steeds meer gaan om combinaties van behandelingen, veelal in multidisciplinaire specialistenteams. Toppositie Het Antoni van Leeuwenhoek heeft landelijk gezien op veel tumorgebieden een toppositie en wil die waar mogelijk verstevigen. Veel instellingen spreken over taakverdeling en het concentreren van hun oncologie. Samenwerking tussen andere ziekenhuizen die leidt tot kankercentrumvorming, juicht ons instituut dan ook van harte toe. Steeds vaker wordt het Antoni van Leeuwenhoek door ziekenhuizen benaderd om over samenwerking te spreken.

41

Daarbij is wel als voorwaarde gesteld dat deze zieken­huizen aan de kwaliteitscriteria voor oncologische multidisciplinaire behandeling van het Antoni van Leeuwenhoek moeten voldoen. Ons doel is om ook in de toekomst als Comprehensive Cancer Centre van voldoende omvang nationaal en internationaal een vooraanstaande rol te kunnen blijven spelen. Medewerkers en patiënten rekenen daar op.

Publicatie overlevingscijfers en kwaliteitsvenster Om patiënten inzicht te geven in de kwaliteit van zorg publiceerde het Antoni van Leeuwenhoek vanaf mei 2014 de overlevingscijfers voor een tiental tumorsoorten (blaaskanker, borstkanker, dikkedarmkanker, longkanker, maagkanker, melanoom, nierkanker, prostaatkanker, rectumkanker en slokdarmkanker). Hiermee laat het instituut zien dat de kans op overleving voor de meeste tumoren is verbeterd. Eerder al maakte het Antoni van Leeuwenhoek de analyse van de jaarlijkse sterfgevallen in het ziekenhuis bekend en de hoeveelheid operaties en/of onderzoeken die per tumorsoort zijn uitgevoerd, afgezet tegen de landelijk geldende norm. Het Antoni van Leeuwenhoek loopt vaak voorop als het gaat om leveren van hoog kwalitatieve oncologische zorg. Het is dan ook van belang onze patiënten, verwijzers, zorgverzekeraars en andere belanghebbenden, inzicht te geven in deze kwaliteit van zorg. Ons kwaliteitsvenster is via onze website www.avl.nl toegankelijk voor iedereen. 42

Antoni van Leeuwenhoek intensiveert samenwerkingen Op 20 oktober 2014 tekenden de raden van bestuur van het Oncologisch Centrum Amsterdam en het Antoni van Leeuwenhoek een intentieverklaring om intensiever te gaan samenwerken om zo de oncologische behandeling en zorg verder te verbeteren. Voor patiënten zal dit leiden tot verbetering van de kwaliteit van de behandeling, waarbij behandeling en nazorg zo efficiënt mogelijk zal verlopen. Het Oncologisch Centrum Amsterdam is het samenwerkingsverband van het OLVG, Sint Lucas Andreas Ziekenhuis en het BovenIJ Ziekenhuis. Eerder die maand ondertekende het Antoni van Leeuwenhoek een intentieverklaring voor verdere samenwerking met het St. Jansdal in Harderwijk. Patiënten voor wie geen behandeling in het St. Jansdal kan worden aangeboden en wel in het Antoni van Leeuwenhoek, worden in principe naar ons ziekenhuis doorverwezen. Uiteraard blijft de keuzevrijheid van de patiënt hierbij voorop staan.

43

Antoni van Leeuwenhoek grootste borstkankerkliniek Met ruim 1.500 patiënten per jaar is het Antoni van Leeuwenhoek de grootste borstkankerkliniek in Nederland. In de jaren negentig startten we als één van de eersten met een mammapoli. In 2014 is het ziekenhuis gestart met een dagelijks spreekuur waar vrouwen en mannen met een verdenking op borstkanker via hun huisarts terechtkunnen. Binnen twee uur kan de diagnose worden gesteld. Patiënten zijn erg enthousiast over de aandacht en snelheid. Zij waarderen dit met gemiddeld een 8.9.

Coloscopiecentrum Antoni van Leeuwenhoek en Slotervaartziekenhuis In januari 2014 ging het landelijke bevolkingsonderzoek darmkanker van start. Het RIVM heeft het coloscopie­centrum Antoni van Leeuwenhoek en Slotervaartziekenhuis geaccrediteerd. De nauwe samenwerking tussen beide partijen in het gezamenlijke coloscopiecentrum betekent dat de specifieke expertise van beide ziekenhuizen wordt ingezet bij deelnemers aan het bevolkingsonderzoek die geconfronteerd worden met dikkedarmkanker of grote darmpoliepen. Uiteraard was er veel mediabelangstelling voor darmkankerscreening. MDL-arts Monique van Leerdam van het Antoni van Leeuwenhoek was onder meer te horen op Radio 1 en zij beantwoordde een lezersvraag op het online spreekuur van De Telegraaf.

44

Optimale service en ontvangst Het Antoni van Leeuwenhoek wil optimale service verlenen aan patiënten en verwijzers. Wij zijn daarom in 2014 gestart met een programma dat er bijvoorbeeld voor moet zorgen dat onze telefonische bereikbaarheid en onze gegevensuitwisseling met verwijzers verder verbetert. Sinds 15 september 2014 is het voor huisartsen ook mogelijk hun patiënten via Zorgdomein online naar ons door te verwijzen. Dit in aanvulling op deze mogelijkheid via onze website. Maar ook de ontvangst van patiënten en bezoekers is tegen het licht gehouden. Met als resultaat dat onze gastvrouwen- en heren nu 45

duidelijk herkenbaar in de centrale hal staan om iedereen die binnenkomt een warm welkom te geven en de juiste weg te wijzen. Voor patiënten en hun naasten heeft het Antoni van Leeuwenhoek een gratis shuttle service van en naar het parkeerterrein en hoofdingang. In 2014 hebben ruim 24.000 mensen hier gebruik van gemaakt.

Patiënten waarderen radiotherapeutische zorg in Antoni van Leeuwenhoek In april werden de uitkomsten gepresenteerd van de ‘Customer Quality Index Radiotherapie’ (CQ-Index), een vragenlijst waarin concrete patiëntervaringen met radiotherapeutische zorg in Nederland worden gemeten. Patiënten die hun bestralingsbehandeling in het Antoni van Leeuwenhoek hebben gehad, zijn zeer positief. Vooral de deskundigheid van onze zorgverleners en de informatie en communicatie worden gewaardeerd. Ruim 92% van de ondervraagden geeft aan onze radiotherapieafdeling aan te bevelen bij anderen.

Roze lintje Ook in 2014 ontving het Antoni van Leeuwenhoek een roze lintje van de Borstkankervereniging Nederland (BVN). De Monitor Borstkankerzorg meet gedurende het jaar welke borstkankerzorg ziekenhuizen leveren en hoe patiënten deze zorg ervaren. Jaarlijks worden de criteria voor het roze lintje voor patiëntgerichte borstkankerzorg aangescherpt.

46

Aanschaf innovatieve nieuwe beeldvormende apparatuur Eind 2014 sloten we een overeenkomst met Philips voor de aanschaf van innovatieve beeldvormende apparatuur. Met de komst van de nieuwe apparatuur in 2015 (waaronder een MRI-systeem, echo-apparatuur en het eerste digitale PET/ CT-systeem ter wereld) en de toepassing van de modernste technieken, kan het Antoni van Leeuwenhoek de diagnose nog beter, sneller en met minder belasting voor de patiënt vaststellen. Beide partijen blijven nauw samenwerken op het gebied van onderzoek en beeldgestuurde chirurgie. Onderdeel van de overeenkomst is dan ook de aanschaf van een innovatieve hybride OK met een speciale inrichting voor beeldgestuurde behandelingen. 47

48

RESEARCH In het Nederlands Kanker Instituut, het onderzoeksinstituut van het Antoni van Leeuwenhoek, wordt (inter)nationaal erkend om het grensverleggende onderzoek. Onderzoekers van wereldfaam werken aan fundamenteel onderzoek, daarnaast worden uitstekende resultaten geboekt in klinisch, translationeel, epidemiologisch en psychosociaal onderzoek. Onze onderzoekers publiceerden hierover in internationaal hoog aangeschreven vaktijdschriften, ontvingen uitnodigingen om te spreken op belangrijke internationale congressen en kregen subsidies en prestigieuze prijzen toegekend. Het Antoni van Leeuwenhoek heeft 37 professoren in dienst die een leerstoel hebben bij één van de Nederlandse universiteiten. Het wetenschappelijk onderzoek vindt plaats in zowel de laboratoria als de kliniek. In 2014 werkten in de laboratoria 51 groepsleiders met elk een eigen onderzoeksgroep. Zij onderzoeken wat kanker is, hoe tumorcellen werken en hoe ze met behulp van deze kennis mogelijk tot nieuwe behandelmethoden kunnen komen (zogenaamd fundamenteel en translationeel onderzoek). Daarnaast 49

besteedt een groot aantal medisch specialisten een deel van zijn/haar tijd aan wetenschappelijk onderzoek. Dit doen zij zowel in de kliniek (bijvoorbeeld via een klinische trial om nieuwe medicijnen te testen of nieuwe behandelmethoden te ontwikkelen) als in het lab.

Cancer Drug Discovery Initiative officieel van start Op 8 mei 2014 werd in het Antoni van Leeuwenhoek het ‘Cancer Drug Discovery Initiative’ officieel bekrachtigd. Binnen dit initiatief worden de kennis en infrastructuur van het Antoni van Leeuwenhoek, de Universiteit van Leiden en het Pivot Park Screening Centre in Oss gebundeld om gezamenlijk de strijd tegen kanker aan te gaan door met personalized medicine een effectievere behandeling op maat mogelijk te maken.

50

Reactie op Wetenschapsvisie Het Nederlands Kanker Instituut voelde zich in december 2014 genoodzaakt te reageren op de ‘Wetenschapsvisie 2025, keuzes voor de toekomst’ van het Nederlandse kabinet. Ons instituut onderschrijft de conclusie dat het organisatiemodel van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) aan vernieuwing toe is, maar benadrukt dat een nauwe betrokkenheid van internationaal erkende wetenschappers in de beleidskeuzes van NWO van essentieel belang is om deze verandering tot een succes te maken. Het is daarbij belangrijk om aandacht te hebben voor zowel toegepast als fundamenteel wetenschappelijk onderzoek: de nieuwe medicijnen waar we nu successen mee boeken bij de behandeling van kanker, komen voort uit fundamenteel onderzoek uit vroegere jaren. Het instituut is van mening dat we het aan een volgende generatie verplicht zijn dit proces van ontdekking en toepassing in stand te houden.

51

52

PROMOTIES In 2014 promoveerden 29 onderzoekers en medici. Hier volgen enkele voorbeelden. Prostaatsparende operatie bij blaaskanker Mannelijke blaaskankerpatiënten krijgen minder vaak te maken met erectiestoornissen als alleen hun blaas wordt verwijderd in plaats van de blaas en de prostaat. Urologe Laura Mertens kwam tot deze conclusie na haar promotieonderzoek bij ons. Mertens deed onderzoek naar zogenoemde spierinvasieve blaaskanker. Haar ontdekkingen hebben inmiddels in het Antoni van Leeuwenhoek geleid tot het aanpassen van de behandeling bij blaaskanker.

Optisch spectroscopiesysteem In oktober promoveerde Danny Evers. In zijn proefschrift beschrijft hij de ontwikkeling van een optisch spectroscopie (OS) systeem met een medische toepassing. Met behulp van deze OS-techniek kunnen verschillende types weefsel, bijvoorbeeld kankerweefsel en gezond weefsel, van elkaar worden onderscheiden. Zijn onderzoek legt ook de basis om de OS-technologie te integreren in medische instrumenten en deze te introduceren in de medische praktijk.

Toepasbaarheid ‘MammaPrint’ binnen dagelijkse klinische praktijk Caroline Drukker promoveerde op 28 maart aan de Universiteit van Amsterdam (UvA). Haar promotieonderzoek draaide om de in het Antoni van Leeuwenhoek ontwikkelde MammaPrint, waarmee kan worden bepaald of 53

borstkankerpatiënten een hoog of laag risico hebben op uitzaaiingen. Drukker onderzocht de toepasbaarheid van deze test in de dagelijkse klinische praktijk. Het lijkt er tot nu toe op dat de MammaPrint zorgt voor een reductie van (onnodige) behandeling met chemotherapie van 20 procent, zonder dat dit de overlevingskansen van patiënten nadelig beïnvloedt.

Communicatie tussen cellen en hun omgeving Op 9 januari verdedigde Daan Visser zijn proefschrift ‘TRPM7: Ca2+ signaling, actomyosin remodeling and metastis’. Vissers werk richt zich op de communicatie van cellen en hun omgeving. Verstoringen in deze communicatie kan leiden tot een breed scala aan ziekten. Ook bij kanker speelt celcommunicatie vaak een belangrijke rol. 54

Gelijktijdige chemo- en radiotherapie bij niet-kleincellig longcarcinoom Een bijzonder promotie in oktober 2014: pas de tweede keer binnen het Antoni van Leeuwenhoek promoveert een verpleegkundige specialist. Het onderzoek van Wilma Uyterlinde focuste zich op concurrente (gelijktijdige) chemoen radiotherapie als behandeling van lokaal gevorderd nietkleincellig longcarcinoom.

55

56

PUBLICATIES In 2014 publiceerden onderzoekers weer vaak in vooraanstaande weten­ schappelijke tijdschriften. Hier volgt een aantal voorbeelden. Nieuwe combinatietherapie long- en darmkanker Onderzoekers van het Anton van Leeuwenhoek ontwikkelden een nieuwe combinatietherapie voor long- en darmkanker die slecht reageert op bestaande medicijnen. In maart 2014 verscheen hierover in het wetenschappelijk tijdschrift Cell Reports een artikel van onderzoeker René Bernards. De therapie is opnieuw een voorbeeld van behandeling op maat. Daar waar mogelijk wordt kanker dan niet langer aangepakt op basis van in welk orgaan het zit, maar kijken wetenschappers welke fouten (mutaties) in het DNA de oorzaak zijn van de tumorgroei.

Verbeterde overleving deel borstkankerpatiënten door hoge dosis chemotherapie Uit onderzoek van het Antoni van Leeuwenhoek, onder leiding van arts/onderzoeker Sabine Linn, blijkt dat borstkankerpatiënten met een BRCA1-achtige tumor veel baat kunnen hebben bij hoog gedoseerde chemotherapie. Eerder al verschenen twee studies van haar team die dit aantoonden. De derde, die deze bevinding heeft bevestigd bij een onafhankelijke patiëntengroep, verscheen in december 2014 online bij het wetenschappelijke tijdschrift Clinical Cancer Research. 57

Bestralen in plaats van verwijderen okselklieren met uitzaaiingen bij borstkanker geeft dezelfde genezingskans met minder bijwerkingen Het bestralen van de okselklieren bij vrouwen met borstkanker en een uitzaaiing in de schildwachtklier, werkt even goed als het operatief verwijderen van deze klieren. Bovendien geeft bestralen minder bijwerkingen. Dat blijkt uit de internationale AMAROS-studie geleid door Emiel Rutgers van het Antoni van Leeuwenhoek. De resultaten van deze studie werden in 2013 al gepresenteerd op een congres en in 2014 verscheen de studie in het toonaangevende tijdschrift The Lancet Oncology. Daarmee zijn de resultaten nu beschikbaar voor borstkankerspecialisten en beleidsmakers wereldwijd.

Resistentiemechanisme van melanoom ontrafeld Patiënten met melanoom, een ernstige vorm van huidkanker, kunnen veel baat hebben bij nieuwe medicijnen als BRAF-remmers en MEK-remmers. Helaas worden de meeste tumoren op den duur resistent tegen deze middelen. Het team van onderzoeker Daniel Peeper ontrafelde een mechanisme dat melanoomcellen brede resistentie oplevert. Ook zochten zij uit hoe die resistentie kan worden tegengegaan. Hun werk verscheen in december 2014 in het vakblad Nature Communications.

Alfred Schinkel bij wereldtop meest geciteerde onderzoekers Alfred Schinkel, groepsleider bij de sectie Moleculaire Oncologie, staat op de lijst van Highly Cited Researchers 2014 van uitgever Thomson Reuters. Op de wereldwijde lijst staan alle wetenschappers van wie de artikelen gepubliceerd tussen 2002 en 2012 het meest geciteerd 58

werden binnen hun vakgebied. Schinkel is ingedeeld bij het vakgebied ‘Pharmacology & Toxicology’.

‘Drug holiday effect’ bij melanoompatiënten opgehelderd Patiënten met melanoom veroorzaakt door een zogenoemde BRAF-mutatie zijn vaak gebaat bij BRAF-remmers. Helaas raken de tumoren op den duur resistent tegen dit type medicijnen. Maar: na een medicijnpauze verdwijnt die resistentie vaak weer. Onderzoeker René Bernards loste het raadsel van dit ‘drug holiday effect’ op, en publiceerde hierover op 27 maart 2014 in Nature.

59

60

WERKEN EN ONTWIKKELEN BIJ HET ANTONI VAN LEEUWENHOEK Werken bij het Antoni van Leeuwenhoek betekent werken bij een befaamd onderzoeksinstituut en in een ziekenhuis dat landelijke bekendheid geniet. Onze organisatie koos ruim honderd jaar geleden al voor de grensverleggende weg door onderzoek en specialistische zorg samen te voegen met een scherp gedefinieerd doel: de beste behandelingen bieden aan kankerpatiënten. Deze mentaliteit is terug te vinden in alle lagen van de organisatie en vertaalt zich in een menselijke aanpak. Alle collega’s leveren een belangrijke bijdrage aan het realiseren van dit gezamenlijke doel. In een sterk gespecialiseerd werkveld als het onze gaan de ontwikkelingen snel. Daarom is het voor ons essentieel om kennis en vaardigheden te blijven ontwikkelen en uit te dragen, zowel intern als extern. Dankzij onze deskundige medewerkers, die zich met betrokkenheid en flexibiliteit inzetten in hun vakgebied, kan het Antoni van Leeuwenhoek zijn rol als center of excellence waarmaken. 61

Human Resources beleid Voor een succesvolle strijd tegen kanker is het Antoni van Leeuwenhoek aangewezen op gemotiveerde, flexibele medewerkers met een grote inzet. Het instituut wil en kan die medewerkers een werkomgeving bieden waarin eigen verantwoordelijkheid, professionele ontwikkeling en zorg voor goede arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden samen met een goede werksfeer, vanzelfsprekend zijn.

Personeelsbezetting In 2014 waren er 2.491 medewerkers (2.102 fte) verbonden aan het Antoni van Leeuwenhoek. In vergelijking met 2013 betekent dit een groei van 5,83%. Het aantal moeilijk vervulbare vacatures is wat gedaald en gemiddeld hebben de vacatures minder lang opengestaan. Van de 2.491 medewerkers die in 2014 in dienst waren, was 69% vrouw en 31% man. In de kliniek werkt, net als in voorgaande jaren, het hoogste percentage vrouwen. Verder kent het Antoni van Leeuwenhoek een sterke leeftijdsverdeling. Veel jonge mensen met nieuwe kennis en een grote groep medewerkers met waardevolle ervaring: 50% van de medewerkers is jonger dan 40 jaar en 50% is 40 jaar of ouder.

Kennisontwikkeling en -overdracht Vele professionals van het Antoni van Leeuwenhoek dragen hun kennis en kunde over op externe collega’s en beroepsbeoefenaren. Zij leveren bijdragen aan cursussen, symposia en opleidingen op universitair, HBO- en MBOniveau en benutten hun deskundigheid en ervaring in (inter)nationale bestuursfuncties. Ook aanstormende talenten krijgt bij ons de ruimte en aandacht die ze verdienen. Het Antoni van Leeuwenhoek draagt kennis over aan wetenschappers, clinici, fysici, verpleegkundigen 62

en studenten in Nederland en daarbuiten door: ≈ na- en bijscholingscursussen voor specialisten, specialisten in opleiding, verpleegkundigen, laboranten en anderen; ≈ stages oncologie als deel van de specialistenopleiding: radiotherapie, interne geneeskunde, chirurgie, plastische chirurgie, nucleaire geneeskunde, pathologie en radiologie hebben de erkenning van de medisch Specialisten Registratie Commissie; ≈ oncologieopleidingen voor onder meer verpleegkundigen, radiotherapeutisch laboranten; ≈ consulten via de Integrale Kankercentra; ≈ opzetten en coördineren van implementatiestudies in perifere ziekenhuizen; ≈ voordrachten op nationale en internationale congressen en symposia; ≈ publicaties in nationale en internationale literatuur; ≈ participatie van hoogleraren in onderwijsprogramma’s van tal van Nederlandse universiteiten (Universiteit van Amsterdam, Vrije Universiteit Amsterdam, Universiteit Utrecht, Radboud Universiteit Nijmegen, Erasmus Universiteit, Universiteit Leiden, Universiteit Twente); ≈ onderwijsprogramma’s voor studenten; ≈ promotieonderzoeken; ≈ stageplaatsen; ≈ voorlichtingsprogramma’s aan basisscholen en middelbare scholen.

Medewerkersonderzoek In 2014 werd een organisatiebreed medewerkersonderzoek gehouden. We zijn trots op een respons van 58.6% en een algemene tevredenheidsscore van 7,7 voor het ziekenhuis en 7,6 voor het onderzoeksinstituut. Hiermee scoort het 63

Antoni van Leeuwenhoek hoog op de ranglijst van Beste Werkgever. Iets waar we trots op zijn, en het kan natuurlijk altijd beter. Collega’s gaan in teamverband samen met hun leidinggevenden de juiste verbeteringen realiseren. Het management van de organisatie blijft daar nauw bij betrokken en bespreekt dit onder meer met medewerkers tijdens diverse informele ontbijt- en lunchsessies.

Ontwikkelen talent en management Het Antoni van Leeuwenhoek kent sinds 2010 een organisatiebreed ontwikkelprogramma voor een groep jonge, ambitieuze en niet-medische professionals (voornamelijk met een bedrijfskundige achtergrond) die vaak solistisch werken. Onder de naam JongAVL werkt deze groep stafmedewerkers/ adviseurs uit verschillende clusters aan diverse thema’s. In 2014 startte ook het Management Development programma voor leidinggevenden. In oktober 2014 was de kick-off van het Postdoc Career Program. Dit programma biedt startende en meer ervaren postdocs een programma op maat om te werken aan de ontwikkeling van hun carrière.

64

Begeleiding Studenten en onderzoekers in opleiding (oio’s) worden door vakbekwame groepsleiders professioneel begeleid in het doen van wetenschappelijk onderzoek. Tijdens wekelijkse besprekingen krijgen zij de gelegenheid elkaar op de hoogte te brengen van waar ze mee bezig zijn. Door scherpe discussies en het stellen van vragen wordt hun onderzoek steeds beter.

E-learning In 2014 lanceerde de afdeling Human Resources een uitgebreid e-learningaanbod VOLG NU DE ONLINE TRAINING TIMEMANAGEMENT voor alle medewerkers. Via het Leerportaal, een centrale leeromgeving die begin 2014 gelanceerd werd, werden ruim 50 online trainingen variërend van computerkennis tot IEDERE SECONDE persoonlijke vaardigheden DE BAAS! aangeboden. Een interne campagne attendeerde medewerkers op de mogelijkheden van e-learning. KIJ K LER EN BIJ OP VO OR DE .AV L.N L ZE AN DE RE EN ALL E ON TRA INI NG LIN E EN

140124_eLearning.indd 11

17-11-14 10:25

Inhouse-middag HBO-V studenten Op 8 mei 2014 ontving de afdeling Recruitment van het Antoni van Leeuwenhoek 65 vierdejaars HBO-V studenten afkomstig van hogescholen uit het hele land. Samen met enkele ambassadeurs uit de kliniek boden onze recruiters een interactieve nadere kennismaking met ons ziekenhuis en met het werken in de oncologie. De sollicitaties voor een traineeship stroomden kort na de Inhouse-middag al binnen.

65

(Inter)nationale symposia en congressen Onderzoekers en specialisten werken niet alleen samen met hun collega’s uit het ziekenhuis, er zijn ook vele internationale contacten. Onderzoekers krijgen volop de gelegenheid om buitenlandse congressen bij te wonen of daar zelf hun resultaten te presenteren. Daarnaast vinden met grote regelmaat zowel nationale als internationale symposia en congressen plaats, georganiseerd door medewerkers van het Antoni van Leeuwenhoek. Enkele voorbeelden volgen hieronder.

Jaarlijks symposium in De Meervaart In theatercongrescentrum De Meervaart in Amsterdam wordt jaarlijks een groot symposium georganiseerd voor verpleeg­kun­digen en paramedici. Het symposium kenmerkt zich door het multidisciplinaire karakter en richt zich op nieuwe ontwikkelingen in de oncologie. Op 5 juni 2014 vond het 20ste symposium in De Meervaart plaats met als thema ‘Oncologie in perspectief: Focus op kwaliteit’. Met maar liefst 500 deelnemers was het symposium wederom een groot succes. Ook dit jaar werd voorafgaand aan het symposium een avondsymposium voor de eigen medewerkers georganiseerd.

Donamo DONAMO. DOORLOPENDE NASCHOLING MEDISCHE ONCOLOGIE.

or deze nascholing betaling vindt nschrijfmodule op o (IDEAL, Visa of

ccrediteerd voor erlandse Internisten e Nederlandse kenhuisapothekers iging voor cialisten (V&VN/VS).

Medisch oncologen – Internisten in opleiding – Ziekenhuisapothekers – Verpleegkundig specialisten

w inschrijving of NAMO kunt u zich er, [email protected] . Uitgebreide ug te vinden op o.

Nieuwe ontwikkelingen Woensdag 29 oktober 2014 Piet Borst Auditorium, Antoni van Leeuwenhoek

08-10-14 14:44

66

Vier keer per jaar organiseert het Antoni van Leeuwenhoek een nascholing voor medisch oncologen. Tijdens deze bijeenkomsten worden specialisten geïnformeerd over de laatste ontwikkelingen op hun vakgebied. Ook in 2014 vonden vier bijeenkomsten plaats met als thema’s: Mammacarcinoom, Urogenitale maligniteiten, Gastroenterologische maligniteiten en Nieuwe ontwikkelingen.

Borstkankerdag In het kader van de borstkankermaand organiseerde het Antoni van Leeuwenhoek op 4 oktober 2014 een speciale Borstkankerdag. Iedereen was welkom om die dag kennis te maken met ons mammateam en hen vragen te stellen, en natuurlijk om alles te horen over de laatste ontwikkelingen op het gebied van de behandeling van borstkanker. Epidemioloog Matti Rookus, chirurg Emiel Rutgers, internist Gabe Sonke en klinisch geneticus Fred Menko gaven een presentatie. De Borstkankerdag trok zo’n 125 bezoekers uit het hele land.

67

68

Colofon Een volledig overzicht van de activiteiten van het Antoni van Leeuwenhoek in 2014 vindt u in het Jaardocument 2014. Dit document is vanaf 1 juni 2015 te downloaden via onze website www.avl.nl. Naast het Jaardocument brengt het instituut ook een wetenschappelijk jaarverslag uit en een publieksjaarverslag over het gebruik van proefdieren. Deze zijn te downloaden via www.nki.nl. Samenstelling en (eind)redactie: Nathalie Grotenhuis, afdeling PR & Communicatie, Antoni van Leeuwenhoek Fotografie: Audiovisueel Centrum Antoni van Leeuwenhoek, Fleur Beemster (cover, pagina 6, pagina 40), DigiDaan (pagina 15, pagina 30), Patricia Fewer (pagina 16) en Bart Versteeg (pagina 48) Ontwerp: C-Roots en Finnmedia bv Dit was het nieuws 2014

69

Plesmanlaan 121 1066 CX Amsterdam 020 512 9111 www.avl.nl