Dit jaarverslag is gedrukt op milieuvriendelijk FSC-papier, zie voor meer informatie

Jaarverslag 2011

2

Dit jaarverslag is gedrukt op milieuvriendelijk FSC-papier, zie www.fsc.org voor meer informatie.

3

Bewust

Pensioenfonds Horeca & Catering werkt bewust aan het pensioen voor en van deelnemers, gewezen deelnemers en gepensioneerden. Voor werkgevers wil het fonds de pensioenadministratie zo makkelijk mogelijk maken. Betrouwbaarheid, beheerst en integer vermogens­ beheer en kostenefficiëntie staan bij elke beslissing centraal. Pensioenfonds Horeca & Catering volgt een zorgvuldig vastgesteld beleid waarbij het zoveel mogelijk rekening houdt

Pensioenfonds Horeca & Catering

Jaarverslag 2011

met de belangen van alle klanten.

4

Inhoudsopgave 5 Kerngegevens fonds 6

10

Jaarverslag 2011

15

Jaarverslag van het bestuur

16



Financiële situatie en herstel

16



Vermogensbeheer en ontwikkelingen

21



Pensioenbeheer

29



Risicobeleid

38



Principes voor goed pensioenfondsbestuur

42

Van het verantwoordingsorgaan

48

Van de auditcommissie

51

Jaarrekening 2011

53

Overige gegevens

78



Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

78



Actuariële verklaring

79



Resultaatbestemming volgens statuten

80



Gebeurtenissen na balansdatum

80

Bijlagen

81



Summary of 2011 annual report

81



Functies en nevenfuncties bestuur, organen en commissie

90



Pensioenfonds Horeca & Catering

Organisatie van het fonds

Jaarverslag 2011

Voorwoord 9

Kerngegevens fonds

2011

Werkgevers en deelnemers (in aantallen) 6

Aangesloten werkgevers in jaar

35.509

Actieve deelnemers in jaar

280.116

Actieve deelnemers ultimo jaar

Pensioengerechtigden ultimo jaar

36.113

31.644 1 29.922

287.756

286.858

234.006

222.427

219.157

215.777

687.289

645.021

601.796

569.975

546.002

28.291

27.022

25.454

23.315

954.129

907.318

851.245

814.586

785.094

30.955

Totaal deelnemers ultimo jaar

35.632 283.035

235.885

Gewezen deelnemers ultimo jaar

2010 2009 2008 2007

292.733

Premies

Premies (in % van de pensioengrondslag) Ouderdomspensioen

14 ,3

Additionele herstelbijdrage 2

2 ,5

Premies (in € mln.)

Ouderdomspensioen

257,7

Additionele herstelbijdrage

43,9

Aanvullende regelingen

Individuele vrijwillige voortzetting Totaal premies

Uitkeringen (in € mln.)

Ouderdoms- en nabestaandenpensioen Vroegpensioen

14 ,3

2 ,5 - - -

258 ,0

254 ,0

42 ,5

230 ,2

216 ,7

- - -

1,2

1 ,5

1 ,9

2 ,3

2 ,4

308,6

307 ,8

260 ,7

236 ,1

222 ,5

41,6

32 ,4

29 ,5

25 ,0

22 ,7

5 ,7

4 ,8

4 ,3

3 ,0

2 ,4

2 ,7

2 ,7

2 ,7

4 ,5

4 ,8

4 ,8

4 ,6

45 ,0

41 ,8

36 ,8

33 ,0

5,7

Totaal uitkeringen

14 ,3

5 ,8

2,3

WAO-gatverzekering

14 ,3

5,8

6,4

WAO-aanvullingsregeling

14 ,3

56,0

4 ,8

3 ,6

3 ,4

Pensioenverbetering (in %) Actieven

Toeslag uit overrendement 3

0,00%

0,00% 0,00% 3,00% 0,00%

0,00%

0,00%

Toeslag uit opslag in de premie 4 0,85% 1,00% 1,25% 1,00% 1,25% Additionele pensioenverbetering uit bestemmingsreserve 5

Gewezen deelnemers en gepensioneerden 6

Pensioenvermogen en verplichtingen (in € mln.) Pensioenvermogen

Pensioenverplichtingen

Dekkingsgraad op basis van FTK (afgerond) Beleggingen (in € mln.) Belegd vermogen

Opbrengst beleggingen (excl. swap(tion)s) Opbrengst swap(tion)s

Opbrengst beleggingen (incl. swap(tion)s) Opbrengst exclusief swap(tion)s in %

Opbrengst inclusief swap(tion)s in % Z-score

Z-score

Performancetoets

0,00%

4.337 ,9

0,00%

0,00%

2,25%

0,00% 0,00% 3,00% 0,00%

3.597 ,7

3.085 ,4

2.569 ,2

2.799 ,4

4.316 ,2

3.441 ,2

2.812 ,7

2.776 ,3

1.885 ,1

101 %

105 %

110 %

93 %

148 %

4.315,7

3.581 ,7

3.007 ,7

2.496 ,7

2.767 ,0

26,0

321 ,3

493 ,8

-750 ,8

101 ,6

492,4

-40 ,0

-180 ,1

311 ,5

-58 ,7

518,4

281 ,3

313 ,7

-439 ,3

42 ,9

1,2 %

14,4 %

0,05

0,85

9 ,9%

21 ,5%

-25 ,1%

4 ,1%

9 ,4%

12 ,2%

-14 ,8%

1 ,9%

0 ,45

-1 ,47

-0 ,66

1 ,49

1 ,14

1 ,51

0 ,65 7

1 ,09 7

1

Geactualiseerd ten opzichte van jaarrekening 2008.

7

In de horeca dragen sociale partners bij aan

2

de herstelmaatregelen door een additionele storting in het fonds over 2010 en 2011, uit (een deel van) het overschot van middelen van de SOHOR. Werknemers en werkgevers in de horeca betalen daarom geen extra herstelbijdrage. In de contractcatering wordt de additionele bijdrage over 2010 en 2011 volledig in 2011 geheven. Om deze reden dragen zowel werkgevers als werknemers in de contractcatering in 2011 2,5% van de pensioengrondslag bij ten behoeve van herstel. Vanaf 2008 vindt (eventuele) toeslagverlening

3 

uit overrendement in het voorvorige jaar plaats per 1 januari van een kalenderjaar. Toeslag per 31 december van een kalenderjaar

4 

vanuit 0,9%-punt opslag in de premie. Een (eventuele) pensioenverbetering uit

5

bestemmingsreserve vindt plaats per 31 december van een kalenderjaar. In het kader van het herstelplan wordt de



bestemmingsreserve 2008-2011 eerst opnieuw beoordeeld als de grens van het vereist eigen vermogen wordt bereikt. Vanaf 2008 vindt (eventuele) toeslagverlening

6 

uit overrendement in het voorvorige jaar

Geactualiseerd ten opzichte van jaarrekening 2010.

Pensioenfonds Horeca & Catering

7

Jaarverslag 2011

plaats per 1 januari van een kalenderjaar.

“

De buffers van ons fonds zijn door ontwikkelingen en risico’s op de financiële markten en - ook bij dit fonds een hogere levensverwachting aangesproken. De dekkingsgraad is gedaald. Nieuwe tegenvallers kunnen nu niet meer door buffers worden opgevangen.

“

8

Bewust van veranderingen

Voor nieuwe aanspraken in 2012 is de premie kosten­

dekkend. Het bestuur vindt het belangrijk alle belang­

hebbenden bewust te maken van deze ontwikkelingen en de keuzes die er wel of niet zijn duidelijk te maken.

Paul Schoormans

Eiko de Vries

Voorwoord

9

Na de wereldwijde kredietcrisis in 2008, stonden 2009 en 2010 vooral in het teken van herstel. In 2011 leek de wereld-

economie er verder bovenop te komen en dat had een positief effect op de financiële situatie van Pensioenfonds Horeca & Catering. In de tweede helft van het afgelopen jaar dienden zich de gevolgen van een nieuwe crisis aan: de eurocrisis. Het startsein voor een tumultueuze tijd. Ook de langlopende besprekingen over een centraal pensioenakkoord en de berichtgeving over het korten van pensioenen speelden een rol bij de toenemende onrust.

Op 6 januari 2012 maakte de Nederlandsche Bank bekend dat pensioenfondsen eind 2011 een aangepaste rekenrente moesten gebruiken: het gemiddelde rentepercentage over de voorgaande drie maanden. De dekkingsgraad ligt met

100,5% eind 2011 boven het herstelpad. Als bestuur zijn we ons ervan bewust dat de dekkingsgraad 4%-punt lager zou

zijn op basis van de reguliere berekeningswijze (het rentepercentage per einde maand). Aanvullende herstelmaatregelen zijn nu niet aan de orde. Als gevolg van de aanhoudende onzekerheid is het in de toekomst mogelijk dat wij alsnog aanvullende maatregelen overwegen.

We kunnen onze ogen niet sluiten voor het feit dat de crises elkaar in hoog tempo opvolgen. In 2000 en 2001 werden

we geconfronteerd met de gevolgen van de internetcrisis op de financiële markten. Na het herstel tussen 2003 en 2007 volgde de crisis op de Amerikaanse huizenmarkt. In 2007 had dit niet direct invloed op de beleggingsportefeuille, maar het jaar erna werd duidelijk dat sprake was van een wereldwijde kredietcrisis. Vanaf 2009 verbeterde onze financiële positie en was het beleggingsresultaat weer positief. Toch maakten de toenemende levensverwachting en de lage rekenrente (als gevolg van de voortdurende eurocrisis) duidelijk dat we in zwaar weer verkeren.

Het Nederlandse pensioenstelsel heeft deelnemers en gepensioneerden veel gebracht. Dat goede willen we natuurlijk behouden. Maar de combinatie van de opvolgende crises en de demografische ontwikkelingen, zowel gerealiseerd als voor de toekomst verwacht, leidt bij ons tot bewustwording. Het huidige pensioensysteem vraagt om evaluatie.

Ondertussen was 2011 voor ons het jaar waarin we de vinger nadrukkelijk aan de pols hielden. Er werd een ALM-studie

uitgevoerd, de toekomstvisie werd geëvalueerd, de rolverdeling tussen het bestuur en de opdrachtgevers is verduidelijkt, onderwerpen voor een eventueel nieuw pensioenakkoord zijn bepaald en het risicobeleid is geactualiseerd.

De afspraken tussen sociale partners in de horeca en catering, in 2006 vastgelegd in een pensioenakkoord, liepen af op 31 december 2011. In afwachting van de uitwerking van het centrale pensioenakkoord maakten onze sociale partners

nog geen nieuwe afspraken. Eind 2011 stelden wij daarom als bestuur volgens ons reglement de premie voor de komende

Pensioen dichter bij de deelnemer brengen, was ook een belangrijk aandachtspunt in 2011. Dit deden we door de vaak

moeilijke pensioenmaterie toegankelijker en begrijpelijker te maken via de publiekscampagne ‘PensioenCafé’. Maar ook door zoekacties uit te voeren naar niet-geïndividualiseerde pensioenaanspraken, bijvoorbeeld bij het ontbreken van

persoonsgegevens, en deze alsnog in onze administratie te koppelen aan de gemeentelijke basisadministratie. Zo kunnen

Jaarverslag 2011

vijf jaar vast voor de huidige pensioenregeling.

Verder benoemden wij een nieuwe accountant vanaf boekjaar 2012. We waren en zijn tevreden over de verleende diensten van de dienstdoende accountant in 2002 tot en met 2011, een voor ons fonds belangrijke periode. Namens het bestuur van Pensioenfonds Horeca & Catering wensen wij u veel leesplezier!

P.A. Schoormans, voorzitter E.P. de Vries, plaatsvervangend voorzitter

Pensioenfonds Horeca & Catering

we deelnemers beter informeren over hun pensioen bij Pensioenfonds Horeca & Catering.

Organisatie van het fonds

x x x x x

v v

v v

v v v x x x x

Incassobureau, gerechtsdeurwaarders

v v v

Externe vermogensbeheerders

Verantwoording / advies Intern toezicht Advies Benoeming

v

10

Aansturing

Beleggingsadministratie, bewaarneming

11

Bestuur Het bestuur van Pensioenfonds Horeca & Catering bestaat

Plaatsvervangende bestuursleden

werkgevers- en werknemersorganisaties. Koninklijke Horeca

Vacature, FNV Horecabond (wordt door benoemende

en CNV Vakmensen benoemen ook vier bestuursleden.

Daarnaast benoemt elke organisatie een plaatsvervangend bestuurslid en vult Koninklijke Horeca Nederland een van

de bestuurszetels op voordracht van Veneca. Een bestuurs­ lid benoemd door de werkgevers- en werknemersorgani­ sa­ties vervult afwisselend de functie van voorzitter en plaatsvervangend voorzitter. Ook kan het bestuur toehoorders toelaten tot de bestuursvergadering.

Op 1 januari 2011 trad de heer J. van der Veer af als bestuurs­ lid. De heer J.D.W. Veltkamp vulde later in het jaar de

vacature in die hierdoor ontstond. Op 26 mei 2011 trad hij aan als bestuurslid op een zetel van Koninklijke Horeca Nederland (op voordracht van Veneca). Verder consta-

teerde de heer M.J.M. Markus dat hij zijn werkzaam­heden

organisatie weloverwogen niet ingevuld)

Vacature, CNV Vakmensen (wordt door benoemende organisatie weloverwogen niet ingevuld) Toehoorder

J.A. Spruijt, De Unie

Auditcommissie De auditcommissie van Pensioenfonds Horeca & Catering

bestaat sinds 1 januari 2007. De commissie bestond in 2011

nog uit vijf leden: drie externe (onafhankelijke) deskundigen en twee interne leden. Per 1 januari 2012 concentreert de

auditcommissie zich op intern toezicht en bestaat zij alleen uit drie externe leden.

bij NH Hoteles niet meer kon combineren met de additionele

Met de verkiezing en benoeming tot plaatsvervangend

schap bij Pensioenfonds Horeca & Catering. Op 7 april 2011

ontstond per 7 april 2011 een vacature. De benoeming van

extra inspanningen van het (plaatsvervangend) voorzitter­ koos het bestuur de heer P.A. Schoormans als (plaats­ vervangend) voorzitter.

voorzitter van het bestuur van de heer P.A. Schoormans de heer J.P.A. Nelissen eindigde per 1 april 2011. De heer L.C. van de Kieft volgde hem per 28 april 2011 op.

Samenstelling van het bestuur op 31 december 2011

Samenstelling auditcommissie op 31 december 2011

M.H.J. Claes, Koninklijke Horeca Nederland

W.A. Biewinga

Bestuursleden

F.B.P. Jansen, FNV Horecabond

M.J.M. Markus, Koninklijke Horeca Nederland

P.A. Schoormans, Koninklijke Horeca Nederland,

Externe leden

L.C. van de Kieft (benoemd per 28 april 2011)

H.J. Thoman (benoeming eindigde per 1 januari 2012)

plaatsvervangend voorzitter

Interne leden

J.D.W. Veltkamp, Koninklijke Horeca Nederland,

Vacature (vervallen per 1 januari 2012)

M.W. van Straten, CNV Vakmensen voorgedragen door Veneca

E.P. de Vries, FNV Horecabond, voorzitter H.Z. de Wit, FNV Horecabond

J.A. Spruijt (benoeming eindigde per 1 januari 2012) Jaarverslag 2011

Nederland benoemt vier bestuursleden. FNV Horecabond

C.A. van Ekelenburg, Koninklijke Horeca Nederland

Pensioenfonds Horeca & Catering

uit een gelijk aantal vertegenwoordigers benoemd door

12

Verantwoordingsorgaan

R. Ravensteijn, Koninklijke Horeca Nederland

Het verantwoordingsorgaan van Pensioenfonds Horeca &

J. Stuivenberg, FNV Horecabond

Catering, opgericht per 1 januari 2008, voert de taken en

bevoegdheden uit van zowel het verantwoordings­orgaan

W. Selles, FNV Horecabond

J.J. de Wit, FNV Horecabond

als de deelnemersraad. Het verantwoordingsorgaan

Beleggingsadviescommissie

actieve deelnemers, twee leden voor de gepensioneerden

De beleggingsadviescommissie van Pensioenfonds

digers. De organisaties die de bestuursleden benoemen,

afgelopen jaar bestond zij uit drie externe (onafhankelijke)

bestaat uit vijftien leden: acht vertegenwoordigers van

en ge­wezen deelnemers en vijf werkgeversvertegenwoorzorgen ook voor de benoeming van de leden van het verantwoordingsorgaan.

Samenstelling verantwoordingsorgaan op 31 december 2011 S. Barbier, FNV Horecabond

F. van Belzen, FNV Horecabond

F.J. van Brenk, CNV Vakmensen (per 1 mei 2011)

Horeca & Catering bestaat sinds 1 juli 2009. In het

deskundigen en twee interne leden. Per 1 januari 2012

bestaat de beleggingsadviescommissie alleen uit drie externe leden.

Op 2 maart 2011 legde de heer J. Mensonides zijn functie in de beleggingsadviescommissie neer. De heer G. Sirks volgde hem per 1 juli 2011 op.

P.B.J. Elsinger, Koninklijke Horeca Nederland

Samenstelling beleggingsadviescommissie op 31 december 2011

door Veneca

C.G. Koedijk, voorzitter

D.C. Breedveld, FNV Horecabond

J.C. van Heel, Koninklijke Horeca Nederland, voorgedragen P.A.M. Hijlkema, FNV Horecabond

S.P. van der Hoorn, FNV Horecabond, voorzitter F.J. Klinkhamer, Koninklijke Horeca Nederland

Externe leden

G. Sirks (per 1 juli 2011) D. Wenting

(per 1 november 2011)

Interne leden

R. Plokker, FNV Horecabond (per 1 juli 2011)

E.P. de Vries (benoeming eindigde per 1 januari 2012)

R. Lubbes, Koninklijke Horeca Nederland

M.H.J. Claes (benoeming eindigde per 1 januari 2012)

13

Directie

fonds uit in eigen beheer:

P. Braams

• bestuursondersteuning, inclusief beleidsvoorbereiding

Uitbestede taken

• communicatiebeleid, inclusief beleidsvoorbereiding

Pensioenfonds Horeca & Catering besteedt het daad­

• financiën, inclusief monitoring van de

beheer vindt daarentegen in eigen beheer plaats. Het fonds

en -uitvoering; en -uitvoering;

vermogens­beheerders;

• fiduciair vermogensbeheer, bestaande uit strategische advisering van het bestuur, ondersteuning van de

beleggingsadviescommissie en de selectie en aansturing van externe vermogensbeheerders;

• werkgeversadministratie (registratie van werkgevers, premievaststelling en incasso);

• deelnemersadministratie (registratie van deelnemers, beheer van aanspraken en uitkeringen).

Ten minste twee natuurlijke personen voeren het

dagelijks beleid uit om zo te borgen dat de uitvoering

werkelijke vermogensbeheer uit. Het fiduciair vermogensheeft overeenkomsten met verschillende vermogens­ beheerders waarin vastligt dat zij het vermogen op

zorg­vuldige, professionele en efficiënte wijze beheren en beleggen. Pensioenfonds Horeca & Catering heeft

volmachten, mandateringen en andere bevoegdheden

aan de vermogensbeheerders verleend. Deze liggen vast

in overeenkomsten en in de jaarlijkse beleggingsplannen. Voor de beleggingsadministratie en bewaarneming is een

aparte, van het pensioenfonds en de vermogensbeheerders onafhankelijke organisatie aangesteld.

overeenstemt met het strategisch beleid. De directeur

Pensioenfonds Horeca & Catering besteedt de werk­

wet en moet voldoen aan de deskundigheids- en

nota’s uit aan incassobureaus en gerechtsdeurwaarders.

is beleidsbepaler volgens de bepalingen van de Pensioenbetrouwbaar­heidseisen van de Nederlandsche Bank.

De directeur van Pensioenfonds Horeca & Catering is

verantwoordelijk voor het formeren van een betrouwbaar en deskundig managementteam.

zaamheden voor de voortgezette incasso van premie-

Aan de incassobureaus en de gerechtsdeurwaarders zijn volmachten, mandateringen en andere bevoegdheden

verleend. Deze liggen vast in overeenkomsten van opdracht.

Jaarverslag 2011

uitvoeringsorganisatie. De volgende taken voert het

Directeur op 31 december 2011

Pensioenfonds Horeca & Catering

Pensioenfonds Horeca & Catering heeft een eigen

14

Pensioenfonds Horeca & Catering

Jaarverslag 2011

15

Jaarverslag 2011

16

Jaarverslag van het bestuur Financiële situatie en herstel Pensioenfonds Horeca & Catering bevindt zich in herstel. Aan het op 30 juli 2009 goedgekeurd herstelplan gaf het fonds ook in 2011 invulling. De ontwikkelingen van het vermogen, de rente en de levensverwachting maakten ons bewust dat het jaar 2011 opnieuw een moeilijk jaar was. Alhoewel de vermogenspositie verbeterde (1,2% rendement exclusief renteafdekking en 14,4% inclusief rente­ afdekking), daalde de rente (en stegen de technische voorzieningen) en steeg de levens­verwachting (en stegen de technische voorzieningen). Eind 2011 liep de dekkingsgraad van het fonds licht voor op het uitgezette herstelpad.

De financiële markten kwamen in 2011 nog niet tot rust.

regelen waren op basis van de dekkingsgraad eind 2011

effecten op de reële economie leidden vooralsnog niet tot

heid is het mogelijk dat de vraag naar aanvullende maat­

De maatregelen van Europese overheden en de (mogelijke) de gewenste stabiliteit. In het afgelopen jaar was er geen (krachtig) herstel. Dat bleek ook uit het rendement van

nog niet nodig. Als gevolg van de aanhoudende onzekerregelen op een later moment alsnog aan de orde komt.

de beleggingen (exclusief renteafdekkingsinstrumenten).

Ontwikkeling langetermijnrente in 2011

uitblijven van de noodzakelijke maatregelen van

verplichtingen door de opgebouwde aanspraken contant

Het ontbreken van duidelijke economische groei en het Europese overheden leidden tot een lage rente.

De dekkingsgraad van Pensioenfonds Horeca & Catering

daalde - als gevolg van deze ontwikkelingen - van 104,5%

eind 2010 naar 100,5% eind 2011. De dekkingsgraad bewoog zich vanaf september 2011 onder de 100%. De dekkings-

graad eind 2011 lag (net) op het herstel­pad uit het herstel­

Pensioenfonds Horeca & Catering waardeert de pensioen­ te maken. Per looptijd van een verplichting geldt een speci­ fieke rente. Gedurende het jaar gebruikt het fonds hiervoor de actuele rente die de Nederlandsche Bank publiceert, zoals het Besluit financieel toetsingskader pensioen­ fondsen voorschrijft. De rente lag eind 2011 onder de niveaus van 31 december 2009 en 2010.

plan dat Pensioenfonds Horeca & Catering in juni 2009

De grafiek op de volgende pagina geeft de ontwikkeling

in aanvulling op de al van toe­passing zijnde herstelmaat-

einde van elke maand in 2010 en 2011.

indiende en in 2011 nog van toepassing was. Maatregelen

van de rente weer bij een looptijd van 30 jaar per het

17

Grafiek: Rente-ontwikkeling (30-jaars swap)

5,00%

4,00%

3,50%

3,00%

2,50% Rente 2010

2,00%

dec.

jan.

feb.

mrt.

apr.

mei

juni

juli

aug.

sep.

okt.

nov.

Rente 2011

dec.

Het jaar 2011 liet belangrijke verschuivingen zien en

curve per 30 juni 2011. Doordat Pensioenfonds Horeca &

kwartaal van 2011 kende de rentecurve per looptijd een

een verder stijgende dekkingsgraad. Eind september 2011

uit­eindelijk een daling van de hele rentecurve. In het eerste gelijkmatige ontwikkeling ten opzichte van de rentecurve eind 2010. De rente was hoger dan op 31 december 2010. Dat leidde tot een daling van de verplichtingen en een

stijging van de dekkingsgraad. In het tweede kwartaal

laten de korte en lange rentetarieven verschuivingen zien. Met name de langere rente steeg zoals is te zien in de Grafiek: Rentecurven 2011

Catering vooral jonge deelnemers heeft, leidde dit tot

was de hele rentecurve gedaald tot onder het niveau van 2010. Dit leidde tot een lagere dekkingsgraad. Een trend die in oktober 2011 werd doorbroken, maar die niet kon

voorkomen dat de gehele rentecurve zich eind 2011 (met

uitzondering van de kortere rente) op het laagste niveau van 2011 bevond.

31 december 2010

30 juni 2011

31 december 2011 (RTS)

31 maart 2011

30 september 2011

31 december 2011 (3 mnds RTS DNB)

4,5%

Jaarverslag 2011

4,0% 3,5% 3,0%

2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0,0%

1

4

7

10

13

16

19

22

25

28

31

Looptijd 2011

34

37

40

43

46

49

52

55

58

Pensioenfonds Horeca & Catering

2,5%

18

Op 31 december 2011 hanteerde Pensioenfonds Horeca &

Het bestuur van Pensioenfonds Horeca & Catering

rente om de verplichtingen te waarderen. De toezicht­

voor­zieningen rekening te houden met fonds­specifieke

Catering een door de Nederlandsche Bank bepaalde actuele

besloot al in 2010 om bij de vaststelling van de technische

houder bepaalde de curve door het gemiddel­de te

overlevingskansen. Pensioenfonds Horeca & Catering

dagen in de periode 1 oktober tot en met 31 december

ervaringssterfte in 2011 aan met gegevens over 2010.

berekenen van de rentetermijnstructuur van alle handels­ 2011. Dit besluit had voor Pensioenfonds Horeca &

Catering een positief effect van 4%-punt op de dekkingsgraad ultimo 2011. Op basis van deze gemiddelde rente

vulde daarnaast het onderzoek naar de fondsspecifieke Dit leidde niet tot wijziging van de grondslagen voor de technische voor­zieningen.

bedroegen de technische voorzieningen € 4,3 miljard. Dat

Uitsplitsing dekkingsgraadontwikkeling

Horeca & Catering de technische voor­zieningen met de

aanhoudende onrust op de financiële markten als gevolg

is € 200 miljoen minder dan wanneer Pensioenfonds

(normale) rentecurve per 31 december 2011 zou berekenen.

De voorgaande grafiek geeft de rentecurves van eind 2010 en 2011 weer en de door de Nederlandsche Bank voorge-

schreven curve op basis van het driemaandsgemiddelde.

Ontwikkeling levensverwachting in 2011

De levensverwachting stijgt. Sneller dan ooit verwacht.

De commissie Goudswaard bracht in 2010 (onder andere) daarover het rapport ‘Een sterke tweede pijler; naar een

toekomstbestendig stelsel van aanvullende pensioenen’ uit. Dit leidde tot overleg tussen sociale partners over

de toe­komst van het Nederlandse pensioenstelsel. Het aantal jaar dat een pensioen wordt uitgekeerd is een

van de be­langrijkste elementen voor de kosten van een pensioen­regeling. Het Actuarieel Genootschap meldde

De beleggingen lieten in 2011 herstel zien. Ondanks de van de eurocrisis was sprake van een rendement over

2011 van 1,2% exclusief renteafdekking (inclusief rente­ afdekking 14,4%).

Tabel: Globale analyse ontwikkeling dekkingsgraad 2011 in procentpunten

Dekkingsgraad eind 2010 Wijziging marktrente

104,5% - 18,8%

Rentetoevoeging

12,8%

Wijziging actuariële grondslagen

- 0,6%

Toevoeging pensioenopbouw

Dekkingsgraad eind 2011

2,6%

100,5%

al in 2010 dat in veel West- en Noord-Europese landen

Herstelplan en herstel

dan twee jaar per decennium (zes jaar in de afgelopen

volgende, eveneens wereldwijde, recessie verslechterde de

de levens­verwachting bij geboorte sinds 1980 met meer dertig jaar) toenam.

Het Actuarieel Genootschap publiceerde op 30 augustus 2010 de zogeheten AG-Prognosetafel 2010-2060. Naast de landelijke trends en prognose ontwikkelt het deel­

nemers­­bestand van Pensioenfonds Horeca & Catering.

De deel­nemers van het fonds bleken, net als de landelijke trend van de gehele bevolking, ouder te worden dan

voor­heen. Wel bleek uit een analyse van de periode 2006

tot en met 2009 dat de deelnemers op dit moment minder oud worden dan het landelijke gemiddelde (een hogere

sterftekans). Dit betekent voor Pensioenfonds Horeca &

Als gevolg van een wereldwijde kredietcrisis en de daarop financiële positie van Pensioenfonds Horeca & Catering

gedurende 2008. Met een dekkingsgraad van 93% ultimo 2008, terwijl Pensioenfonds Horeca & Catering vanuit

toezichtvereisten een minimale dekkingsgraad van 104,1% moest hebben, bevond het fonds zich in een situatie van dekkingstekort. Als gevolg hiervan diende het fonds het

wettelijk verplichte (gecombineerde) lange- en kortetermijn­

herstelplan in bij de Nederlandsche Bank. De Nederlandsche Bank stemde op 30 juli 2009 in met het (gecombineerde) lange- en kortetermijnherstelplan van Pensioenfonds Horeca & Catering.

Catering dat de toekomstige levensverwachting van onze

Inhoud herstelplan

veronderstelt.

opgenomen, zijn:

deelnemers lager ligt dan de AG-Prognosetafel 2010-2060

De belangrijkste maatregelen die in het herstelplan zijn a) er vindt geen toeslagverlening uit overrendement plaats in de jaren 2009 en 2010;

2011 een additionele bijdrage opgelegd. Dit betekent

dat zowel werkgevers als werknemers een additionele bijdrage voldoen (omgerekend 2,5% van de pensioengrondslag als extra bijdrage);

c) gedurende de resterende looptijd van de pensioen­

In de jaarrekening werd de additionele bijdrage voor de

contractcateringbranche die toe te rekenen was aan 2010

reeds als vordering opgenomen. In 2010 respectievelijk 2011 komt de totale bijdrage uit de beide bedrijfstakken neer

op een positief effect van 2%-punt op de dekkingsgraad.

overeenkomst (tot en met 2011) blijft vorming van

Ten aanzien van de bestemmingsreserve onder c) kan

achterwege. Een eventueel verschil tussen de feitelijke

rente zodanig is dat de premies over de jaren 2008 tot en

een bestemmingsreserve voor pensioenverbetering

premie en de kostendekkende premie als gevolg van

een hogere marktrente dan de voor de feitelijke premie gehanteerde rekenrente van 3,5% komt daarmee ten goede aan het vrije vermogen. Na afloop van de

pensioen­overeenkomst wordt beoordeeld of op basis

worden opgemerkt dat de ontwikkeling van de marktmet 2011 kostendekkend zijn. Vanwege de financiële

positie van het fonds eind 2011 besloot het bestuur de

besluitvorming aan te houden tot de dekkingsgraad de grens van het vereist eigen vermogen bereikt.

van de gemiddelde marktrente over genoemde periode

Informatieverstrekking over herstelmaatregelen

over deze periode. Dit met inachtneming van de mogelijk­

en deelnemers in 2009, kort nadat de Nederlandsche Bank

alsnog een bestemmingsreserve kan worden gevormd heden en (rand)voorwaarden die het herstel­plan en de

flankerende wet- en regelgeving bieden. Een dergelijke bestemmingsreserve komt in dat geval ten goede aan pensioenverbetering van die deelnemers die in de betreffende jaren premie hebben betaald. Uitvoering herstelmaatregelen

Toeslagverlening zoals bedoeld onder a) is niet verleend. Ten aanzien van de additionele bijdrage onder b) geldt het

Pensioenfonds Horeca & Catering informeerde werkgevers het herstelplan goedkeurde, over de financiële positie van het fonds, het herstelplan en de consequenties hiervan.

Ook verstrekte het fonds informatie over de wijze waarop de bedrijfstak horeca de additionele herstelbijdrage in de

jaren 2010 en 2011 opbracht. Werkgevers en deelnemers in de contractcateringbranche ontvingen in december 2010

informatie over de extra herstelbijdrage in 2011. Maandelijks publiceert Pensioenfonds Horeca & Catering de

dekkingsgraad op de website van het fonds, www.phenc.nl.

volgende: in het horecabedrijf voert de Stichting Over­

Pensioenfonds Horeca & Catering evalueert het herstel-

(SOHOR) VUT-regelingen uit. SOHOR had meer middelen

dat op dat moment geen aanvullende maatregelen nodig

gangs­regeling vervroegd uittreden voor het Horecabedrijf beschikbaar dan noodzakelijk voor het doen van uitkeringen. Het bestuur van SOHOR besloot tot aanwending van het

plan jaarlijks. Uit de evaluatie per 31 december 2011 volgde waren ten opzichte van het herstelplan.

overschot van middelen. Tegelijkertijd vroeg het bestuur

Ontwikkeling dekkingsgraad

herstelbijdrage (€ 38 miljoen voor 2010 en € 38 miljoen voor

Horeca & Catering 100,5%. Dit is net hoger dan de

van Pensioenfonds Horeca & Catering een additionele

2011). Sociale partners in het horecabedrijf gaven aan (een

deel van) het genoemde overschot van middelen in SOHOR op pragmatische wijze aan te wenden als additionele

herstelbijdrage. Besluitvorming ten aanzien van deze wijze

van aanwending van het overschot van SOHOR is afgestemd met het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de Belastingdienst enerzijds en met de besturen van

Eind 2011 bedroeg de dekkingsgraad van Pensioenfonds dekkings­graad van 99,5% die het fonds volgens het

herstelpad op basis van het goedgekeurde herstelplan op

31 december 2011 moest hebben. De grafiek op de volgende pagina presenteert de dekkingsgraad van het afgelopen jaar (rode lijn). Daarin staat ook het herstelpad volgens

het herstelplan (oranje lijn). De staafdiagrammen op de

achter­grond van de grafiek geven het vermogen (donker-

SOHOR en Pensioenfonds Horeca & Catering anderzijds.

blauw) weer ten opzichte van de technische voorzieningen

2010 ontvangen, eind december 2010 de additionele

het minimaal vereist eigen vermogen weer. De bovenste

In september 2010 is de additionele herstelbijdrage voor bijdrage voor 2011. In nauw overleg met sociale partners

in de contractcateringbranche is overeengekomen dat de additionele bijdrage die in 2010 al was verschuldigd in

2011 is geheven. Omgerekend naar een premiepercentage van de pensioengrondslag is in 2011 5% over de pensioen-

19

Jaarverslag 2011

komst (2007-2011) te laten toenemen, wordt in 2010 en

grondslag geheven bij wijze van additionele bijdrage.

(licht­blauw). De onderste stippellijn (B) geeft de grens van stippellijn (A) staat voor het vereist eigen vermogen.

Sinds de goedkeuring van het herstelplan in 2009 werden de grondslagen voor de technische voorzieningen

zwaarder. Ondanks het effect van de stijgende levens­ verwachting op de technische voorzieningen liep

Pensioenfonds Horeca & Catering

b) om toeslagkansen na afloop van de pensioenovereen-

Grafiek: Ontwikkeling dekkingsgraad in 2011

20

5.000

120 A: Dekkingsgraad bij vereist eigen vermogen (119,0%) 110 B: Dekkingsgraad bij 100 minimaal vereist eigen vermogen (104,1%) 90

4.500

in € mln.

4.000

80 70

3.500

60 50

3.000

40 30

2.500

20 10

2.000 jan.

feb.

mrt.

apr.

mei

juni

juli

aug.

okt.

nov.

dec.

Technische voorzieningen Dekkingsgraad Herstelpad

korte­termijnherstelsituatie. Ook hieruit blijkt dat aan­

Pensioenfonds Horeca & Catering op 31 december 2011 licht voor op het herstelplan. Tegelijkertijd blijkt uit de

ont­wikkeling van de dekkingsgraad in 2011 dat het herstel een aantal maanden achter­bleef bij het uitgezette herstel­

vullende maatregelen in de toekomst noodzakelijk kunnen blijken.

pad. De stand eind 2011 is enigszins positief beïnvloed

Waardeoverdracht

alternatieve rente­termijnstructuur. Waar normaal gespro-

was in september 2011 lager dan 100%. Op grond van

van­wege de door de Nederlandsche Bank voorgeschreven ken de rentecurve geldt van 31 december 2011, hanteerde

De dekkingsgraad van Pensioenfonds Horeca & Catering wettelijke bepalingen mag een pensioenfonds in

het fonds per eind 2011 het driemaands gemiddelde. Het

dergelijke situaties niet meewerken aan inkomende en

positieve effect bedroeg 4%-punt van de dekkingsgraad.

uitgaande waardeoverdrachten. Het wettelijk recht op

Hoewel op dit moment geen aanvullende herstelmaat­

regelen nodig zijn, maakt de ontwikkeling in 2011 duidelijk dat de weg naar het ingezette herstel - als gevolg van de

aanhoudende onrust op de financiële markten - broos is.

waardeoverdracht van een (gewezen) deelnemer wordt opgeschort tot het moment dat een pensioenfonds de technische voorzieningen weer door waarden heeft

gedekt (100% of hogere dekkingsgraad). Als de dekkings-

Dit blijkt ook uit het feit dat de financiële positie eind

graad op de laatste dag van een maand 100% of hoger is,

juni 2011 drie kwartaaleinden boven de grens van 104,1%

vindt waardeoverdracht plaats vanaf de eerste dag van

ver­keerde. Op dat moment was het fonds kortdurend

maand daarop. Om een waardeoverdracht te kunnen

uit het korte termijn herstel. Op 11 augustus 2011 moest

realiseren is het ook noodzakelijk dat de andere pensioen-

het fonds echter weer een melding maken aan de

uitvoerder aan waardeoverdracht mag meewerken.

Nederlandsche Bank dat opnieuw sprake was van een

150%

sep.

0

Vermogen

Grafiek: Historische dekkingsgraad*

140% 130% 120% 110% 100% 90% 80%

* vanaf 2006 gebaseerd op FTK,

5

9 19

6

9 19

7

9 19

8

9 19

9

9 19

2

0 00

1

0 20

2

0 20

3

0 20

2

4 00

5

0 20

2

6 00

7

0 20

2

8 00

2

9 00

0

1 20

1

1 20

daarvoor APP.

Vermogensbeheer en ontwikkelingen

21

Het beleggingsbeleid van het fonds richt zich op een zorgvuldige afweging tussen risico en rendement om de pensioen­uitkeringen op korte en lange termijn veilig te stellen. Op basis van de uitkomsten van een ALM-studie bepaalt het fonds de strategie voor de langere termijn. Met de onzekerheden op de financiële markten is het van belang bewust te blijven van deze langetermijn strategie. Het vaststellen van beleggings­overtuigingen draagt daaraan bij. Naast een weloverwogen langetermijnstrategie is Pensioenfonds Horeca & Catering zich bewust van de invloed van actuele ontwikkelingen op het beleggingsbeleid op de kortere termijn. Dit vereist een actieve houding, een zorgvuldige monitoring van de externe vermogensbeheerders en een gedegen besluitvormingsproces. Zo verkocht Pensioenfonds Horeca & Catering in 2011 stapsgewijs belangen in Franse staatsobligaties en kocht het fonds Nederlandse en Duitse staatsobligaties aan. Daarmee reageerde Pensioenfonds Horeca & Catering op ontwikkelingen als gevolg van de euro­crisis. Verder besloot het bestuur in 2011 75% van de technische voor­zieningen af te dekken in plaats van 75% van de dekkingsgraad.

uitgangspunten voor de invulling van het beleggings­

beleid en het vermogensbeheer. In 2011 hield het bestuur, in overleg met de beleggingsadviescommissie, deze

uitgangs­punten opnieuw tegen het licht. Dit resulteerde

in het vaststellen van een aantal beleggingsovertuigingen. Zij vormen de basis voor de governance, verantwoordelijkheden en beleggingsprocessen. Dit draagt bij aan een

bewuste besluitvorming in overeenstemming met het strategische beleid op basis van de uitkomsten van de

• Het fonds loopt bewust marktrisico (als bron van

rende­ment) daar waar het beloond wordt en neemt

geen actieve beleggingsbeslissingen op basis van een marktvisie.

• Diversificatie over beleggingscategorieën, vermogens-

beheerders en beleggingsstijlen voegt waarde toe door het verbeteren van de risico/rendementsverhouding.

• Het fonds kiest voor passief beheer, tenzij de sterke overtuiging bestaat dat actief beheer structureel waarde kan toevoegen.

ALM-studie.

Eigen organisatie

De beleggingsovertuigingen hebben betrekking op een

• Uitvoeringsorganisatie en bestuur moeten dezelfde

drietal gebieden: aannames over financiële markten, de eigen organisatie en duurzaamheid.

Jaarverslag 2011

Pensioenfonds Horeca & Catering hanteert een aantal

Aannames financiële markten

• Beste vermogensbeheerder per beleggingsmandaat. belangen delen. Het fonds werkt daarom met zijn

eigen fiduciaire manager: de uitvoeringsorganisatie.

Pensioenfonds Horeca & Catering

Beleggingsbeleid

22

• Transparantie en consistentie in de beleggingen, in

beleggingsproces en in kostenstructuur zijn van belang.

Het verwachte netto-rendement en risicoverbetering zijn echter belangrijker dan de kosten bij een beleggingskeuze.

Duurzaamheid

• Maatschappelijk verantwoord beleggen is de verantwoordelijkheid van het fonds. Bovenal verbetert het

integreren van duurzaamheidscriteria in de portefeuille de risico/rendementsverhouding.

Pensioenfonds Horeca & Catering is zich nadrukkelijk bewust dat bij actief beheer hogere kosten horen dan bij passief

beheer. En dat actief beheer aanzienlijk meer governanceinspanningen vergt van het bestuur en de uitvoerings­

kwam naar voren dat de in 2004 vastgestelde en in de

ALM-studies van 2007 en 2009 herbevestigde beleggings­ allocatie ook in de jaren 2012 en daarna uit strategisch oogpunt de optimale portefeuilleverdeling is voor de pensioenregeling. Deze beleggingsallocatie is vast­

gesteld op 50% zakelijke waarden (exclusief vastgoed), 40% vast­rentende waarden en 10% vastgoed.

In 2009 is besloten het renterisico structureel af te dekken ten opzichte van de dekkingsgraad. Naar aanleiding van de ALM-studie 2011 is besloten vanaf 2012 het renterisico

strategischaf te dekken ten opzichte van de technische voorzieningen.

organisatie. Een aantal beleggingscategorieën kan per

Pensioenfonds Horeca & Catering dekt het valutarisico van

equity, direct vastgoed en hypotheken), terwijl het fonds in

gevallen wordt het valutarisico bewust open gelaten. Dit

definitie niet passief worden beheerd (bijvoorbeeld private verband met diversificatie hierin wel in wenst te beleggen.

Strategische beleggingsallocatie

Pensioenfonds Horeca & Catering streeft ernaar eens in de drie jaar het beleid te herijken door middel van een ALM-

en risicobudgetstudie. Door de snelheid van ontwikkelingen op financiële markten liet het bestuur eind 2011 opnieuw

een ALM-studie verrichten. De uitkomst van deze studie is een strategische beleggingsallocatie waarbij een verant­

woorde afweging tussen premiebeleid, indexatiebeleid en het risico op onderdekking is gemaakt. Uit deze studie

de beleggingsportefeuille voor 85% tot 90% af. In bepaalde gebeurt onder meer bij beleggingen in vreemde valuta

waarbij het afdekken van het valutarisico praktisch zeer

lastig en/of bijzonder kostbaar is. Het gaat in de praktijk om circa 10% tot 15% van de beleggingsportefeuille. Het open­laten van dit risico heeft daarom naar ver­

wachting geen significante invloed op het risicoprofiel

van Pensioen­fonds Horeca & Catering of op de buffers

die de Nederlandsche Bank voorschrijft. Bovendien kan het openlaten van een deel van het valutarisico een positief diversificerend effect hebben.

23

2011

Beleggingsadviescommissie

lijke mandaten in voor obligaties opkomende markten en

beleggingsadviescommissie. De beleggingsadvies­commissie

aanleiding van de risicobudgetstudie 2010. Na uitvoerig

onderzoek stelde het bestuur in 2011 Stone Harbor aan als

vermogensbeheerder voor obligaties opkomende markten en MacKayShields als vermogensbeheerder voor global high yield.

Op macro-economisch vlak was 2011 vooral het jaar van

zorgen over de Europese overheidsfinanciën. Pensioenfonds Horeca & Catering belegt een deel van het vermogen in

Europese staatsobligaties en koos er bewust voor om alleen te beleggen in Europese landen met de hoogste kredietwaardigheid.

In het verslagjaar besteedde het bestuur ook aandacht aan de procedure voor het selecteren, aanstellen, monitoren en

ontslaan van externe vermogensbeheerders. De procedure is uitgesplitst in een leidraad en een procesbeschrijving.

Daarnaast paste het bestuur, in overleg met de beleggings­ adviescommissie, de leidraad aan met onder meer:

• een verduidelijking van de besluitvormingsprocedure en explicitering van de verwachtingen van de

uitvoerings­organisatie, de beleggingsadviescommissie en het bestuur;

• een concretisering van de risicomanagementfunctie; • een toelichting op de risico-elementen; • de uitwerking van een noodscenario.

Een van de beleggingsovertuigingen van Pensioenfonds Horeca & Catering betreft de verantwoordelijkheid van

het fonds om maatschappelijk verantwoord te beleggen. Het fonds vindt het belangrijk om hier actief invulling

aan te geven. In 2008 leidde dit tot het invoeren van een uitsluitingenbeleid. Pensioenfonds Horeca & Catering

adviseert het bestuur over het gehele beleggings­beleid en neemt daarbij ook de beleggingsuitvoering kritisch onder de loep. Gedurende 2011 was de beleggingsadviescommissie actief betrokken bij het beleggingsbeleid. Zo adviseerde de beleggingsadviescommissie het bestuur inzake: • de beleggingsovertuigingen; • de uitgangspunten in de eind 2011 verrichte ALM-studie; • de aanstelling van nieuwe vermogensbeheerders; • de structuur van de renteafdekkingstrategie; • de aanpassingen in de procedure voor het selecteren, aanstellen, monitoren en ontslaan van externe vermogensbeheerders. Daarnaast had de beleggingsadviescommissie in 2011 een actieve adviserende rol bij het besluit om de portefeuilles Europese staatsobligaties en Europese inflatiegerelateerde obligaties te herschikken, in verband met verdere risico­beheersing. Tenslotte leverde de beleggingsadviescommissie belangrijke input voor het beleggingsplan 2012.

Rendementen 2011

Het totaalrendement op de beleggingen was in 2011 1,2% exclusief renteafdekking (14,4% inclusief renteafdekking). De performance van de vergelijkende benchmark (ook wel normrendement genoemd) bedroeg 0,9%, waardoor exclusief swaps een outperformance van 0,23% is behaald. De rendementscijfers zijn onafhankelijk berekend. Tabel: Ontwikkelingen diverse beleggingscategorieën Pensioenfonds Horeca & Catering 2011

vermijdt bijvoorbeeld beleggingen in bedrijven die vormen van kinderarbeid toestaan.

Eind 2011 stelde Pensioenfonds Horeca & Catering het

beleggingsplan voor 2012 op. De belangrijkste onderwerpen van het beleggingsplan zijn:

• het verrichten van een risicobudgetstudie 2012;

• het onderzoeken van de bijdrage van private equity aan de doelstellingen van het fonds;

• het desgewenst verstrekken van een tweede mandaat Clean Tech Private Equity aan Robeco SAM.

Totaal beleggingen incl. swaps Totaal beleggingen excl. swaps

14,4% 1,2%

Aandelen

-6,5%

Converteerbare obligaties

-6,3%

Private equity

24,2%

Grondstoffen

-15,2%

Beursgenoteerd onroerend goed Niet-beursgenoteerd onroerend goed Vastrentende waarden

-9,1% 2,6% 10,6%

Jaarverslag 2011

global high yield. Het fonds voerde deze wijziging door naar

Pensioenfonds Horeca & Catering heeft sinds 2009 een

Pensioenfonds Horeca & Catering

In 2011 richtte Pensioenfonds Horeca & Catering afzonder-

24

Het verloop van de historische rendementen van de

obligaties, private equity en grondstoffen. De vastrentende

Catering is in onderstaande grafiek weergegeven.

van de verschillende categorieën wordt in de onderstaan-

waarden bestaan uit obligaties en hypotheken. De weging

beleggingsportefeuille van Pensioenfonds Horeca &

de tabel afgezet tegen de normportefeuille. Aan het eind

van het verslagjaar zijn zakelijke waarden licht overwogen

De beleggingsportefeuille bestaat uit zakelijke waarden,

en is onroerend goed licht onderwogen ten opzichte van

onroerend goed en vastrentende waarden. Onder beleggin-

de normportefeuille.

gen in zakelijke waarden vallen aandelen, converteerbare

Grafiek: Historische rendementen beleggingsportefeuille Pensioenfonds Horeca & Catering 30% 20% 10%

01

20

0%

96

19

-10%

97

19

98

19

99

19

00

20

02

Exclusief swap(tion)s

08

20

20 03

20

04

20

20

05

20

06

07

20

Inclusief swap(tion)s 09

20

10

20

1 01

2

-20% -30%

Tabel: Omvang en samenstelling van de beleggingsportefeuille ultimo 2011



Portefeuille

Norm



(in € 1.000) (in %)

2.067.076 50,2

50,0

• Aandelen

1.611.222 39,2

39,0

Zakelijke waarden

• Converteerbare obligaties • Private equity

(in %)

83.536 2,0

2,0

178.653 4,3

4,0

• Grondstoffen

193.665 4,7

5,0

Onroerend goed

401.613 9,8

10,0

Vastrentende waarden • Obligaties

• Hypotheken

1.644.865 40,0

40,0

1.435.600 34,9

35,0

209.265 5,1

Totaal belegd vermogen (exclusief swaps)

4.113.554 100,0

Totaal belegd vermogen (inclusief swaps)

4.315.702 100,0

Swaps

5,0 100,0

202.148 100,0

In de kerncijfers en het bestuursverslag worden de

verschillende beleggingscategorieën in dit (strategisch)

gepresenteerd conform de wijze waarop het (strategisch)

jaarrekening is geen directe aansluiting tussen de

beleggingscategorieën (vermogen en resultaat)

beleggingsbeleid is vormgegeven. Als gevolg van

afwijkende toerekening van de beleggingen aan de

beleggingsbeleid ten opzichte van de presentatie in de beleggingen volgens deze opstelling en de toelichting in de jaarrekening te maken.

De portefeuille zakelijke waarden

afdekking van het valutarisico binnen de aandelen­

begon het jaar optimistisch met signalen van een

waarbij het valutarisico is afgedekt naar euro’s,

winstgroei in het bedrijfsleven. Gedurende het tweede

behaalde een totaalrendement van -7,3%.

kwartaal werd duidelijk dat de economische groei toch

De portefeuille zakelijke waarden bevat ook private equity

schulden in de Verenigde Staten en met name in Europa

Aan het eind van het verslagjaar bedroeg deze categorie

afzwakte. Duidelijk werd ook dat de omvang van de voor problemen bleven zorgen.

In de zomer van 2011 worstelden Amerikaanse politici

met de verhoging van het schuldenplafond en besloot

krediet­beoordelaar Standard & Poor’s tot een historische afwaardering van de Amerikaanse kredietwaardigheid.

Aandelenmarkten reageerden slecht op dit nieuws en het

derde kwartaal daalden beurzen wereldwijd met gemiddeld 10%. Pas gedurende het laatste kwartaal trad weer enig

herstel op. Uiteindelijk presteerden Amerikaanse beurzen het best in de categorie zakelijke waarden en wisten

sommige Amerikaanse indices zelfs een licht positief

rendement te behalen over 2011. Slechter verging het de Europese beurzen en de beurzen in opkomende markten. Zij daalden tussen de 7 en 15% in waarde.

De aandelenportefeuille van Pensioenfonds Horeca & Catering behaalde over 2011 uiteindelijk een negatief rendement van -6,5%, inclusief het resultaat van de

Figuur: Regioverdeling aandelen ultimo 2011

beleggingen, voornamelijk in Noord-Amerika en Europa. 4,3% van de totale beleggingsportefeuille. Na goede

rendementen in 2010, was ook 2011 een goed jaar voor

beleggingen in private equity. De eerste twee kwartalen

van 2011 stonden in het teken van toenemende activiteit

in de markt voor private equity. Dit uitte zich onder meer in de positieve herwaarderingen binnen de diverse porte­

feuilles. In de tweede helft van 2011 leek ook binnen private equity sprake te zijn van een vertraging in de activiteit.

Het rendement op private equity over 2011 bedroeg bruto 24,2% (netto 19,8%) en kwam daarmee 21,8% hoger uit

dan de benchmark. De benchmark voor private equity is het driemaands Euribor-tarief plus 1%.

De portefeuille converteerbare obligaties liet een rende­

ment van -6,3% zien, 2,1% lager dan het rendement op de benchmark van -4,2%. In 2011 was de portefeuille relatief overwogen in conjunctuurgevoelige beleggingen. Dit is de belangrijkste reden voor de negatieve afwijking ten opzichte van de benchmark.

Figuur: Regioverdeling converteerbare obligaties ultimo 2011

Noord-Amerika (42%)

Europa (54%)

Europa eurolanden (16%)

Noord-Amerika (30%)

Europa niet-eurolanden (15%)

Japan (5%)

Opkomende markten (14%)

Azië (excl. Japan) (11%)

Azië ontwikkelde markten (13%)

Jaarverslag 2011

doorzettend economisch herstel en aanhoudende

portefeuille. De benchmark die het fonds hanteert,

Pensioenfonds Horeca & Catering

Voor aandelen was 2011 een moeilijk jaar. Aanvankelijk

25

26

Net als aandelenmarkten reageren ook grondstofprijzen

Het verschil op Europese obligatiemarkten was bijzonder

verschillen tussen de prijsontwikkelingen van individuele

op obligaties uit Griekenland, Portugal en Ierland, stegen

op de economische ontwikkelingen en vooruitzichten. De grondstoffen waren in 2011 groot. De prijs van olie steeg 15% ten opzichte van eind 2010. De aardgasprijs daalde

daarentegen met 33%. Goud bleek in 2011 opnieuw een

goede investering en steeg met 14%. Industriële materialen, zoals aluminium en koper, verloren veel waarde.

Evenals de prijzen van agrarische producten. Dit alles

resulteerde in een negatief rendement op de grondstof-

fenportefeuille van -15,2%. Daarmee bleef deze categorie 0,5% achter op de benchmark.

De portefeuille vastrentende waarden

groot. Na een eerdere sterke stijging van rentepercentages in 2011 ook de rentes op Spaanse en Italiaanse obligatie­ leningen. Daarnaast stond de kredietwaardigheid van

landen als België en Frankrijk ter discussie. Dit leidde tot

een grotere vraag naar staatsobligaties van ’veilige landen’ als Nederland en Duitsland. Kredietbeoordelaar Standard

& Poor’s waarschuwde eind 2011 dat ook deze kernlanden mogelijk hun hoogste kredietstatus kunnen verliezen.

Mede door deze vlucht naar veiligheid stegen de beleggingen in vastrentende waarden van Pensioenfonds Horeca & Catering in waarde.

De portefeuille vastrentende waarden bestaat uit een

De hypothekenportefeuille bestaat geheel uit Nederlandse

op de portefeuille vastrentende waarden bedroeg in 2011

portefeuille behaalde Pensioenfonds Horeca & Catering,

obligatie- en een hypothekenportefeuille. Het rendement 10,6%. Het benchmarkrendement bedroeg 10,7%.

De allo­caties naar Europese staatsobligaties en inflatie­ gerelateerde obligaties hadden een positief effect.

Gedurende 2011 richtte Pensioenfonds Horeca & Catering afzonderlijke mandaten in voor obligaties opkomende

markten en global high yield. Uit het oogpunt van verdere risicobeheersing besloot het fonds om de belangen in

Franse nominale staatsobligaties stapsgewijs te verkopen ten gunste van Nederlandse en Duitse staatsobligaties.

Ook bracht Pensioenfonds Horeca & Catering de positie in Franse inflatiegerelateerde obligaties fors terug.

Figuur: Regioverdeling vastrentende waarden ultimo 2011

hypotheken met een laag risicoprofiel. Op de hypothekenmede als gevolg van de daling van de korte- en middellange­ termijnrente, in 2011 een rendement van 4,5% (benchmark­

rendement: 5,2%). Hypotheken worden gewaardeerd tegen de risicovrije rentecurve plus een risico-opslag. De rente­ curve daalde sterker dan de hypotheekrentetarieven.

Dat zorgde voor een negatief relatief rendement. In 2011

handhaafde Pensioenfonds Horeca & Catering het percen­ tage zakelijke hypotheken op 60% en het percentage woninghypotheken op 40%.

De portefeuille onroerend goed

De portefeuille onroerend goed bestaat uit beleggingen in indirect (beursgenoteerd) wereldwijd vastgoed en direct (niet-beursgenoteerd) Nederlands vastgoed. In 2011 behaalde Pensioenfonds Horeca & Catering op de

portefeuille met direct onroerend goed een positief rendement van 2,6% (netto 2,2%), tegenover een

rendement op de benchmark van 3,6%. De beleggingen in kantoren, bedrijfsruimten en woningen behaalden negatieve relatieve rendementen. De beleggingen in

winkels droegen positief bij aan het relatieve rendement. De daling van veel aandelenmarkten in 2011 werd ook

Nederland (35%)

Oostenrijk (4%)

Duitsland (34%)

Finland (1%)

Verenigde Staten (12%)

Verenigd Koninkrijk (1%)

Frankrijk (6%)

Overig (7%)

zicht­baar in een waardedaling van indirect vastgoed. Het rendement op de portefeuille indirect onroerend goed

bedroeg -9,1% (benchmarkrendement: -7,2%). De selectie van beleggingen in het Verenigd Koninkrijk, Australië en Japan en de overwogen posities in de meer cyclische

sec­toren droegen bij aan de negatieve relatieve performance.

Figuur: Portefeuille onroerend goed ultimo 2011

strategie. De actuele economische ontwikkelingen en de

27

financiële positie van het fonds waren daarbij nadrukkelijk punten van aandacht. Op basis van de resultaten van deze

studie besloot het bestuur vanaf 2012 het risico ten opzichte

van de technische voorzieningen af te dekken (in plaats van ten opzichte van de dekkingsgraad). De strategie is daar­mee eenvoudiger te implementeren, te monitoren, leidt tot

minder transacties en is daarmee nog beter te beheersen.

Winkels (42%)

Overig (17%)

Afdekking renterisico

Het bestuur besloot in 2009 om het belangrijkste risico van het fonds, het renterisico, structureel voor 75% af te dekken.

Met deze afdekking verving het fonds de in september 2006 geïntroduceerde renteafdekkingsstrategie door middel van swaptions.

Dit gebeurt enerzijds door een allocatie van 20% van de

beleggingen naar langlopende euro-staatsobligaties. Ook houdt het fonds rekening met een allocatie van 5% naar

Nederlandse hypotheken. Om tot 75% afdekking van het renterisico te komen maakt Pensioenfonds Horeca &

Z-score

Pensioenfonds Horeca & Catering hanteert voor alle

onderdelen van de beleggingsportefeuille benchmarks en doelstellingen. De normportefeuille voor het totale fonds wordt hiervan afgeleid. De z-score is een maatstaf voor het feitelijk behaalde rendement van de beleggings­

portefeuille ten opzichte van het normrendement. In

beide rendementen worden de uitvoeringskosten van het vermogensbeheer betrokken, zodat het gaat om netto-

rendementen. Als het netto feitelijk rendement hoger is dan het netto normrendement ontstaat een positieve z-score. De z-score van het pensioenfonds over 2011 is

0,05%. Dit betekent dat de beheerders gemiddeld beter dan de benchmark presteerden.

Catering gebruik van swaps. Het fonds implementeert de

Performancetoets

de normportefeuille. Voor herbalancering hanteert het

Bpf 2000 is het fonds verplicht werkgevers, als zij daarom

swaps als overlay en deze maken derhalve geen deel uit van fonds een bandbreedte van +/- 5% rondom de 75%-norm.

Voor een goede aansluiting op de looptijdstructuur van de

verplichtingen hanteert Pensioenfonds Horeca & Catering swaps in zes à acht verschillende looptijdsegmenten.

De gecombineerde waarde van de swaps bedroeg eind 2011

€ 493,1 miljoen meer dan aan het begin van het verslagjaar. De bijdrage van de renteswaps aan het totaalrendement

van 14,4% was groot. De daling van de langetermijnrente

was de belangrijkste oorzaak voor de stijging van de swaps. Het bestuur verrichtte in 2011 een ALM-studie. Doelstelling van deze ALM-studie was onder andere een beoordeling van de effectiviteit van de bestaande renteafdekkings-

Op grond van het Vrijstellings- en boetebesluit Wet

verzoeken, vrijstelling van de verplichtstelling te verlenen als het pensioenfonds niet voldoet aan de vastgestelde norm voor de zogenaamde performancetoets. Deze

verplichting geldt als de performancetoets een uitkomst heeft die lager is dan nul. De performancetoets is

afgeleid van de jaarlijkse z-score. De performancetoets

wordt samen­gesteld door de som van de z-scores van de

afgelopen vijf jaar te delen door de wortel van dit aantal jaren en hier 1,28 bij op te tellen. De uitkomst van de

performancetoets voor het jaar 2011 is 0,85%. Met deze uitkomst voldoet Pensioenfonds Horeca & Catering over 2011 aan de norm voor de performancetoets.

Jaarverslag 2011

Woningen (19%)

Pensioenfonds Horeca & Catering

Kantoren (22%)

28

Pensioenbeheer valt of staat met goede communicatie

“

Betrouwbaarheid en efficiëntie staan in de uitvoering voorop. Voor werkgevers is het belangrijk dat we tijdig en juist de premies vaststellen. Voor deelnemers is het belangrijk dat hun pensioen correct is vastgesteld. Maar pensioenbeheer is meer. Voor deelnemers moet duidelijk zijn wat wij hebben geregeld, welke risico’s er zijn en wat zijzelf of samen met hun werkgever kunnen regelen. Niet in vaktaal, maar in begrijpelijke taal, kort en bondig. En daar werken we dan ook aan. Door on­ derzoeken onder onze deelnemers krijgen we beter in­ zicht in wie de deelnemers zijn en wat zij belangrijk vinden. Worden wij bewuster wat hen beweegt en kunnen wij hen bewuster maken van hun pensioen.

”

Dat allemaal volgens ons motto: pensioen is van én voor de bedrijfstakken.

Frank Jansen, bestuurslid

Pensioenbeheer

29

Het jaar 2011 was het laatste jaar van de pensioenovereenkomst 2007 - 2011. Dit leidde tot een beoordeling van de bestemmingsreserve 2008 - 2011. Alhoewel het bestuur over 2007 een bestemmingsreserve aanwendde ter pensioenverbetering, besloot het bestuur voor 2008 tot en met 2011 het einde van de overeenkomst af te wachten om te bezien of een pensioenverbetering (ondanks het van toepassing zijnde herstelplan) mogelijk was. Dit bleek eind 2011 niet het geval. Het bestuur besloot de besluit­vorming aan te houden tot de dekkingsgraad de grens van het vereist eigen vermogen bereikt. Het fonds besteedde - ter verbetering van de dienstverlening aan deelnemers - aandacht aan zoekacties, versnelling van informatie­ verstrekking, campagnes ter verbetering van pensioenbewustzijn en optimalisering van de gegevenslogistiek.

Premie 2011

van de pensioengrondslag. Sociale partners in de horeca­

werd de doorsneepremie voor een termijn van vijf jaar vast­

Zowel in 2010 als in 2011 voldeed de horecabranche de

bood ook in 2011 voldoende ruimte om een opbouw van 1,5% over de pensioengrondslag te realiseren. Over het verslag­ jaar bedroeg de kostendekkende premie namelijk 14,2%

van de pensioengrondslag. Deze kostendekkende premie

herstel­bijdrage aan het fonds. Dit vond plaats door een

additionele storting vanuit (een deel van) het overschot van middelen van de SOHOR (VUT-stichting voor de horecasector).

is gebaseerd op de rentetermijnstructuur ultimo 2010.

Kostendekkendheid premie 2011

In het kader van het herstelplan van Pensioenfonds

jaarlijks een kostendekkende premie vaststellen. In 2010

Horeca & Catering was in 2011 (net als in 2010) een additionele herstelbijdrage van toepassing. Deze

herstelmaatregel moet de toeslagkansen na afloop

van de pensioenovereenkomst (eind 2011) laten toe­

nemen. Dit leidde tot een herstelbijdrage van 1,25% van de pensioengrondslag door werknemers en 1,25% van

de pensioengrondslag door werkgevers in de jaren 2010

en 2011. De uitvoering van deze herstelbijdrage verschilde per sector. De contractcateringbranche besloot de

volledige herstelbijdrage in 2011 te voldoen. Daarom

betaalden werknemers en werkgevers in de contract­

cateringbranche in 2011 ieder een herstelbijdrage van 2,5%

Het bestuur van Pensioenfonds Horeca & Catering moet verzocht Pensioenfonds Horeca & Catering de sociale

partners in het horecabedrijf om aanvullende middelen,

ter hoogte van € 20 miljoen, om de pensioenpremie voor het jaar 2011 op een ten minste kostendekkend niveau

Jaarverslag 2011

gesteld op 14,3% van de pensioengrondslag. Deze premie

branche betaalden de herstelbijdrage op een andere manier.

te kunnen houden. Het bestuur van SOHOR constateerde in november 2010 dat ultimo 2010 sprake zou zijn van

overtollige middelen. De stichting gaf bij de sociale partners in het horecabedrijf aan deze overtollige middelen aan de

bedrijfstak terug te willen geven. Het bestuur van SOHOR

besloot op 2 maart 2011, op verzoek van de sociale partners in het horecabedrijf, een bedrag van € 20 miljoen te restitueren aan de bedrijfstak.

Pensioenfonds Horeca & Catering

Bij aanvang van de pensioenovereenkomst per 1 januari 2007

30

Deze gelden werden direct ter beschikking gesteld aan het

vermogen groter zijn dan het minimaal vereist eigen

overleg met de Belastingdienst plaatsgevonden zodat de

uitgezette herstel­pad en moet sprake zijn van inflatie in

pensioenfonds. Over dit bedrag van € 20 miljoen heeft goed storting geen fiscale consequenties zou hebben voor

aangesloten werkgevers, werknemers en de betrokken stichtingen.

Sociale partners in de contractcateringbranche kwamen

een additionele bijdrage overeen van 0,27% voor werkgevers en 0,27% voor werknemers over de pensioengrondslag in de jaren 2012 en 2013. In totaal gaat het om een bedrag van - naar verwachting - € 2,2 miljoen.

Tegen het einde van 2011 bleek dat de additionele, vrijwillige

vermogen. Verder moet het herstel voorlopen op het

het betreffende jaar. Het bestuur beoordeelt aan de hand van de jaarrekening of toeslagverlening mogelijk is per

1 januari van het jaar, volgend op de vaststelling van de jaarrekening. Gelet op de financiële situatie van het

fonds, de volatiliteit van de rente en de situatie op de

financiële markten, besloot het bestuur het overrendement over het boekjaar 2010 in te zetten voor herstel van de financiële positie van het fonds. De toeslagverlening per 1 januari 2012 is om die reden vastgesteld op 0%.

Het bestuur van Pensioenfonds Horeca & Catering besloot

Additionele pensioenverbetering uit bestemmingsreserve 2008-2011

het bedrag aan te wenden voor de kostendekkend­heid in

premie vast op basis van de actuele rentetermijnstructuur.

bijdrage inzake de kostendekkendheid in 2011 niet nodig was. bij de vaststelling van de kostendekkende premie voor 2012

2012 om zo te voorkomen dat de verwerving van pensioen­ aanspraken over 2012 eventueel (neerwaarts) zou moeten

worden aangepast tot zo’n niveau dat de premie ten minste kostendekkend zou zijn.

Toeslagverlening uit premieopslag in 2011

De doorsneepremie bevat een opslag van 0,9%-punt voor de jaarlijkse onvoorwaardelijke toeslagverlening van de opgebouwde aanspraken van actieve deelnemers. Er is

geen geld gereserveerd voor toekomstige jaren. Het bestuur stelt jaarlijks de hoogte van de toeslag vast. Deze bedroeg in 2011: 0,85 % over de opgebouwde aanspraken van

deelnemers die gedurende het boekjaar actief waren.

Toeslagverlening uit overrendement 2010

Jaarlijks besluit het bestuur van Pensioenfonds Horeca & Catering of er genoeg financiële ruimte bestaat om de

aanspraken van actieve deelnemers, gewezen deelnemers

en uitkeringen van pensioengerechtigden te verhogen met een toeslag vanuit overrendement. Voor toekomstige toes­lagen wordt niet doelgericht geld gereserveerd. Voor toeslagverlening uit overrendement moet het

Het bestuur stelt jaarlijks de kostendekkendheid van de De marktrente fluctueert en daardoor kan een verschil

bestaan tussen de doorsneepremie en de kostendekkende premie. Als de doorsneepremie hoger is dan de kostendekkende premie wordt geen premiekorting verleend. Het bestuur besloot in 2007 om het positieve verschil

tussen de doorsneepremie en de kostendekkende premie te gebruiken voor een bestemmingsreserve. Deze kan

worden aangewend voor pensioenverbeteringen. In het kader van het herstel van de financiële positie van het fonds besloot het bestuur tussen 2008 en 2011 geen

bestemmingsreserve te vormen. Na afloop van de pensioen­ overeenkomst (eind 2011) zou worden beoordeeld of

alsnog een bestemmingsreserve kon worden gevormd voor de jaar­lagen 2008, 2009, 2010 en 2011. Als dit het geval zou zijn, werd be­oor­deeld of op basis van de financiële

positie en het herstelplan uit de bestemmingsreserve een pensioenverbetering kon worden gerealiseerd voor

degenen die over de betref­fende jaren hebben bijgedragen aan het ontstaan van de bestemmingsreserve. Vanwege de financiële positie van het fonds eind 2011 besloot het

bestuur de besluitvorming aan te houden tot de dekkingsgraad de grens van het vereist eigen vermogen bereikt.

Centraal pensioenakkoord

volgens de eigen statuten en reglementen voort. Wel werd

van de Arbeid (STAR) afspraken over de invulling van het

gerichte economische en/of actuariële uitgangspunten.

• een verhoging van de AOW-leeftijd;

• de mogelijkheid om pensioenovereenkomsten aan te passen aan de stijgende levensverwachting;

Sociale partners in de horeca en catering kunnen tussentijds een nieuwe pensioenovereenkomst voor de bedrijfstakken overeenkomen die de regeling wijzigt.

• het schokbestendig maken van pensioenregelingen

Nieuwe premie

• de mogelijkheid om pensioencontracten overeen te

Het bestuur stelde in 2011 opnieuw een kostendekkende

voor ontwikkelingen op de financiële markten;

komen waarin de reële ambitie van een waarde- of

welvaartsvast pensioen op basis van voorwaardelijke pensioenaanspraken voorop stond.

Het kabinet en de sociale partners sloten een jaar later, in

juni 2011, een pensioenakkoord. Deze overeenkomst beoogt

de toekomstbestendigheid van het Nederlandse pensioen­

Pensioenfonds Horeca & Catering kent een doorsneepremie. premie vast voor een periode van vijf jaar, van 2012 tot en

met 2016. Deze premie is afgestemd met sociale partners in de horeca- en contractcateringbranche. Vanaf 1 januari

2012 bedraagt de doorsneepremie 16,8% van de pensioengrondslag. Werkgevers en werknemers in beide sectoren betalen elk de helft.

stelsel te borgen. In september 2011 maakten het kabinet en

Pensioenfonds Horeca & Catering informeerde werkgevers

• risicodeling tussen werkgevers en werknemers;

de basispensioenregeling vanaf 2012. Het fonds vernieuw-

de sociale partners aanvullende afspraken op het gebied van: • voldoende mogelijkheden voor mensen die vervroegd willen stoppen met werken;

• het borgen van een solide verdeling over alle generaties in het nieuwe pensioencontract.

Bij dit laatste punt is van belang of en hoe de bestaande

pensioenrechten en -aanspraken in het nieuwe pensioencontract zijn onder te brengen. Naar verwachting vindt

een wettelijke verankering van dit pensioenakkoord niet eerder dan 1 januari 2014 plaats.

Pensioenovereenkomst

Sociale partners in de bedrijfstakken horeca en contract-

catering kwamen per 1 januari 2007 een pensioenregeling

en deelnemers in 2011 over het premiepercentage van de de contracten met werkgevers met een collectieve

aan­vul­lende regeling (aanvullend ouderdomspensioen

en/of nabestaan­denpensioen). Dit was op basis van de

nieuwe premie­stellingen voor de periode 2012 tot en met 2016. Enkele werkgevers verlengden hun overeenkomst voor de collectieve aanvullende regeling niet. Ook deel­ nemers die individueel een aanvullend ouderdoms­

pensioen en/of nabestaandenpensioen afsloten, kregen

de mogelijkheid om hun deelname voort te zetten tegen de nieuwe premie­stelling. Een nieuwe pensioenovereen-

komst tussen sociale partners in de bedrijfstakken horeca en catering is als ontbindende voorwaarde gesteld voor de collectieve en individuele aanvullende regelingen.

overeen voor een periode van vijf jaar. De pensioenovereen­

Latere ingang AOW

lende regelingen. De pensioenovereenkomst kende een

in plaats van de eerste dag van de maand waarin iemand

komst bestond uit een basispensioenregeling en aanvullooptijd van 1 januari 2007 tot en met 31 december 2011.

In 2010 bestond de verwachting dat het nieuwe centrale pensioenakkoord zou kunnen leiden tot een nieuwe

pensioen­overeenkomst. Maar door de vertraging in de

totstand­koming hiervan kwamen sociale partners in de

horeca en contractcatering per 1 januari 2012 geen nieuwe pensioenovereenkomst overeen. Het bestuur zette de

uitvoering van de voortdurende verplichtgestelde regeling

Op 1 april 2012 veranderde de ingangsdatum van de AOW: 65 jaar wordt, start de AOW op de dag waarop iemand 65 jaar wordt. Het wetsvoorstel hiertoe was in 2011

ingediend. Deze wijziging leidde niet tot een verandering

Jaarverslag 2011

pensioenstelsel. De hoofdpijlers waren:

de premie daarbij aangepast op grond van op de toekomst

van de ingangsdatum van de ouderdomspensioen­ uitkering van het fonds. Hiertoe bestond ook geen

wettelijke verplichting. Het bestuur besloot eerst alle

consequenties van de verwachte wijzigingen, zoals een nieuwe pensioenovereen­komst, in kaart te brengen voordat hierover besluitvorming kan plaatsvinden.

Pensioenfonds Horeca & Catering

In juni 2010 maakten de sociale partners in de Stichting

31

32

Gewezen deelnemers

verzenden van specifieke beëindigingsinformatie vanuit

ontwikkelingen in kaart met betrekking tot de gewezen

Horeca & Catering informeert gewezen deelnemers met

Pensioenfonds Horeca & Catering bracht in 2011 een aantal deelnemers van het fonds. Dit omvatte onder meer een

vooruitblik naar mogelijke toekomstige ontwikkelingen op

een nieuw systeem van basisregistratie. Pensioenfonds een briefkaart over het einde van de deelneming.

het gebied van waardeoverdracht, zoals geformuleerd in

Zoekactie GBA

onderzocht de consequenties van de verschillende mogelijk­

1964 de pensioenadministratie. Vanaf de oprichting van

het Rapport Waardeoverdracht Nieuwe Stijl. Het fonds

heden. Zo heeft een (mogelijk) verplichte waardeoverdracht voor pensioenaanspraken onder de wettelijke afkoopgrens aanzienlijke gevolgen voor het fonds. Een (relatief) groot

aantal (gewezen) deelnemers heeft namelijk een aanspraak onder de afkoopgrens. Pensioenfonds Horeca & Catering besloot om dit onderwerp te blijven volgen. Indien nood­

zakelijk kan het fonds de consequenties van een (mogelijk) verplichte waardeoverdracht tijdig onder de aandacht van de wetgever brengen.

Daarnaast is aandacht besteed aan de verruiming van

de wettelijke en fiscale mogelijkheden voor individueel vrijwillige voortzetting, ontwikkelingen rond de conse-

quenties van baanmobiliteit voor arbeidsongeschiktheid en nabestaandenpensioen op risicobasis.

Informeren

Ook besprak het bestuur de (wettelijke) verplichting om

gewezen deelnemers te informeren. Pensioenfonds Horeca & Catering kent veel (gewezen) deelnemers en hoge

uitstroomkansen. Daarnaast wisselt een groot deel van

de deelnemers regelmatig van dienstverband binnen de

sectoren. Direct aansluitend of met een korte onderbreking. Het fonds moet deze deelnemers informeren over de

gevolgen van het einde van de deelneming. Tot en met

2011 informeerde het fonds de gewezen deelnemers met name via het jaarlijkse pensioenoverzicht.

Pensioenfonds Horeca & Catering wil op een efficiënte

Pensioenfonds Horeca & Catering voert sinds 1 januari

het fonds vindt de uitvoering meer en meer geautomatiseerd plaats. Wet- en regelgeving maken het de laatste jaren mogelijk om deelnemersgegevens ook met het burgerservicenummer te registreren. Dit maakt een

koppeling mogelijk met de gemeentelijke basisadmini­ stratie. Pensioenfonds Horeca & Catering ontvangt en

verwerkt geautomatiseerd relevante gebeurtenissen in het leven van deelnemers, zoals een verhuizing. Omdat

dit in het verleden niet mogelijk was, werd deze koppeling

niet altijd gelegd. De technische mogelijkheden zijn verder toegenomen. In 2011 onderzocht Pensioenfonds Horeca & Catering daarom of de deelnemersgegevens zonder koppeling met de gemeentelijke basisadministratie, daar alsnog op konden worden aangesloten.

Campagne PensioenCafé

Pensioenfonds Horeca & Catering lanceerde in 2011 een nieuwe campagne: een online pensioencafé. Een café

be­nadrukt het laagdrempelige karakter en is bovendien ge­relateerd aan de aangesloten bedrijfstakken. Deze campagne heeft een langlopend karakter en is niet

alleen gericht op deelnemers, maar ook op werkgevers. Pensioen­cafe.nl fungeert als een laagdrempelig voor­ portaal voor de website van het fonds en biedt de

mogelijkheid om belangrijke en actuele onderwerpen op een begrijpelijke, opvallende en luchtige manier onder de aandacht te brengen.

manier informatie verstrekken over het einde van de

Deze campagne volgt op een campagne die het fonds in

pensioenfondsen die een deelnemersbestand hebben

kortlopend karakter en was gekoppeld aan de start van

deel­neming. Daarom overlegde het fonds met andere met vergelijkbare kenmerken om te beoordelen of

informatieverstrekking doelmatiger kan worden ingericht. Tevens vond een gesprek met de Autoriteit Financiële

Markten plaats. Op aandringen van de toezichthouder besloot het bestuur om in 2012 te starten met het

2010 lanceerde: Tour de Pensioen. Deze campagne had een de Tour de France in Nederland. Het doel van deze op de

deelnemers gerichte campagne: pensioen op een andere,

makkelijkere manier onder de aandacht te brengen. En op die manier meer mensen pensioenbewust te maken en hen te stimuleren om na te denken over hun pensioen.

33

Grafiek: Aantal actieve deelnemers per leeftijdsgroep 70.000

Ultimo 2010 Ultimo 2011

60.000

aantal

50.000 40.000 30.000 20.000 10.000

60-64

55-59

50-54

45-49

40-44

35-39

30-34

21-24

25-29

0 leeftijd

Grafiek: Aantal gewezen deelnemers per leeftijdsgroep 100.000

Ultimo 2010

90.000

Ultimo 2011

80.000 aantal

70.000 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000

Grafiek: Gemiddeld opgebouwde aanspraken ouderdomspensioen actieve deelnemers en gewezen deelnemers (in euro’s bruto per jaar) 2.000

Ultimo 2010 Ultimo 2011

1.200 800 400

75-79

70-74

65-69

60-64

55-59

50-54

45-49

40-44

35-39

30-34

leeftijd

gewezen deelnemers

25-29

0

Pensioenfonds Horeca & Catering

actieve deelnemers

21-24

bedrag

1.600

Jaarverslag 2011

70-74

65-69

60-64

55-59

50-54

45-49

40-44

35-39

30-34

25-29

0 leeftijd

21-24

10.000

34

Grafiek: Gemiddelde pensioenuitkering exclusief AO-uitkeringen (in euro’s bruto per jaar) 3.500 3.000

Ultimo 2010 Ultimo 2011

2.500

bedrag

2.000 1.500 1.000

100-104

90-94

80-84

70-74

60-64

50-54

40-44

30-34

20-24

10-14

0

leeftijd

0-4

500

Grafiek: Aantal uitkeringen per leeftijdsgroep 12.000

Ultimo 2010

11.000

Ultimo 2011

10.000 9.000 8.000

aantal

7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000

100-104

90-94

80-84

70-74

60-64

50-54

40-44

30-34

20-24

10-14

0

leeftijd

0-4

1.000

Grafiek: Gemiddeld ongemaximeerd jaarsalaris mannen en vrouwen (in euro’s bruto per jaar) 20.000

Mannen

18.000

Vrouwen

16.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 65-69

60-64

55-59

50-54

45-49

40-44

35-39

30-34

25-29

0

leeftijd

21-24

bedrag

14.000

Nieuwe systemen voor basisregistratie, premie- en debiteurenbeheer

Catering voert sinds 2007 gesprekken om de gegevensset

wijziging en beëindiging van verplichte en vrijwillige

een werkgroep van UWV, het ministerie van Sociale Zaken

gegevens van werknemers bij het fonds vormt de basis voor een betrouwbare administratie. Pensioenfonds

Horeca & Catering maakte daarom in 2010 een start met het inrichten van één nieuw systeem voor gegevens­

inwinning, basisregistratie en premiebeheer. In 2011 nam

Pensioenfonds Horeca & Catering dit systeem in gebruik. Het nieuwe systeem verwerkt (correcties op) gegevens sneller, efficiënter en betrouwbaarder, waardoor we kostenefficiënter en klantgerichter kunnen werken. In 2011 nam Pensioenfonds Horeca & Catering een

creditmanagementtool in gebruik. De tool geeft meer

In 2011 participeerde Pensioenfonds Horeca & Catering in

en Werkgelegenheid en de Pensioenfederatie. Gezamenlijk hielden zij een presentatie voor de Stichting van de Arbeid

om het belang van de goede werking van en afname vanuit de loonaangifteketen te benadrukken. Samen met de

Stichting van de Arbeid is een brief voorbereid die namens sociale partners wordt aangeboden aan de minister van

Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Deze brief is een reactie op de motie van Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt waarin (kort gezegd) de pensioensector werd opgeroepen de (definities van) pensioengevende salarissen verder te

vereenvoudigen. De brief maakt duidelijk dat de pensioensector deze spreekwoordelijke handschoen oppakt.

inzicht in het betaalgedrag van werkgevers en biedt

Uitvoeringskosten

vergroot de kostenefficiency en klantgerichtheid.

grote groep deelnemers tegelijkertijd uit. Die schaal­

mogelijkheden om daar snel op te anticiperen. Dit

Uitbreiding gegevenslevering door UWV

Pensioenfonds Horeca & Catering ontvangt de benodigde (loonsom)gegevens voor de uitvoering van de pensioenregeling via de loonaangifteketen van de Belastingdienst en polisadministratie van UWV. Deze werkwijze zorgt voor

een lastenverlichting voor zowel Pensioenfonds Horeca & Catering als voor de aangesloten werkgevers. Pensioenfonds Horeca & Catering verhoogt dit SV-loon met de pensioenpremies en -bijdragen die de werknemers

betalen. Dit levert een benadering op van het brutoloon als pensioengevend loon.

In de afgelopen jaren zorgde een aantal nieuwe fiscaal

gefacilieerde regelingen ervoor dat er verschillen ontstonden tussen het brutoloon en het pensioengevend salaris dat het fonds hanteert. Om die reden wenst Pensioenfonds Horeca & Catering graag het onderdeel ‘loon in geld’ uit

Pensioenfondsen voeren een pensioenregeling voor een grootte levert kostenbesparingen op. En minder kosten

maken, betekent meer pensioen voor dezelfde euro premie. Boven­dien hebben pensioenfondsen geen winstoogmerk. Dat betekent dat al het geld dat binnenkomt aan premies en beleggingsopbrengsten, na aftrek van de relatief lage

kosten, ook echt aan pensioenen wordt besteed. Pensioen­ fonds Horeca & Catering streeft vanuit die gedachte naar een efficiënte uitvoering. In 2011 verschenen

diverse onder­zoeken die duidelijk maakten dat ook andere partijen de kosten van pensioenuitvoering in het oog

houden. De pensioensector stelde via de Pensioenfederatie Aanbevelingen en een Nadere uitwerking op met

betrekking tot uitvoeringskosten van pensioenfondsen. Daarbij maken fondsen onderscheid in:

• de kosten van pensioenbeheer in euro per deelnemer (het aantal deelnemers is de som van het aantal actieve deelnemers en gepensioneerden);

de loonaangifteketen te ontvangen. Dit vereenvoudigt

• de kosten van het vermogensbeheer in een

lasten­verlichting. De looncomponent ‘loon in geld’ maakt

• de transactiekosten apart in een percentage

gegevens te kunnen ontvangen, is een wijziging van het

Pensioenfonds Horeca & Catering ziet het jaarverslag als

en inkomen (SUWI) noodzakelijk. Pensioenfonds Horeca &

te leggen over de kostenontwikkeling en sluit daarom

de administratie en draagt bij aan de administratieve

onderdeel uit van de Polisadministratie van UWV. Om deze Besluit en Regeling structuur uitvoeringsorganisatie werk

percentage van het gemiddeld belegd vermogen; van het gemiddeld belegd vermogen.

een belangrijke uiting om transparant verantwoording af graag aan bij het handvat dat de Pensioenfederatie biedt.

Jaarverslag 2011

aansluitingen van werkgevers en de daarbij behorende

die UWV aan de pensioensector mag leveren, uit te breiden.

Pensioenfonds Horeca & Catering

Het zorgvuldig vastleggen en actualiseren van aanvang,

35

36

De totale kosten in 2011 bedroegen: € 34,7 miljoen. Dit is exclusief de transactiekosten van het vermogensbeheer.

De kosten van het pensioenbeheer bedroegen in 2011: € 18,7 miljoen. De kosten berekent Pensioenfonds Horeca & Catering per deelnemer. Gemeten naar het

aantal actieve deelnemers en gepensioneerden aan het eind van 2011 is dit € 70

per deelnemer (2010: € 70 per deelnemer). Pensioenfonds Horeca & Catering kent echter door het jaar heen een hoge in- en uitstroom van deelnemers. Gemeten

naar het aantal actieve deelnemers en gepensioneerden gedurende 2011 bedragen de uitvoeringskosten € 59 per deelnemer (2010: € 58 per deelnemer).

De kosten van het vermogensbeheer exclusief transactiekosten bedroegen in 2011 € 16,0 miljoen (2010: € 15,4 miljoen). Gemeten naar het gemiddeld belegd vermogen over 2011 is dit 0,43% (2010: 0,46%).

De kosten voor het vermogensbeheer in 2011 bestonden uit de volgende componenten:

Tabel: Uitsplitsing kosten vermogensbeheer naar kostensoort

Kosten vermogensbeheer 2011

Portefeuillebeheerskosten externe vermogensbeheerders

(in € mln.)

12,8 0,34%

Kosten vermogensbeheer Pensioenfonds Horeca & Catering 8

1,9 0,05%

Administratiekosten

0,1 0,00%

Bewaarloon (inclusief transactiekosten)

0,3 0,01%

Kosten overige diensten bewaarnemer

0,2 0,01%

Overige kosten Totaal

(in %)

0,7 0,02% 16,0 0,43%

Tussen de presentatie in dit jaarverslag en de presentatie in de jaarrekening

bestaat een verschil. Het verschil tussen de totale kosten vermogensbeheer in dit

jaarverslag (van € 16,0 miljoen) en de kosten vermogensbeheer in de jaarrekening (van € 12,8 miljoen) is het gevolg van het presenteren van netto opbrengsten van beleggingen in de jaarrekening.

Pensioenfonds Horeca en Catering streeft naar rapportage van transactiekosten

zoals de Pensioenfederatie deze benoemt in de Aanbevelingen uitvoeringskosten en de Nadere uitwerking van maart 2012 in het jaarverslag over 2012.

Pensioenfonds Horeca & Catering neemt sinds boekjaar 2004 periodiek deel aan het wereldwijde onderzoek van Cost Effectiveness Measurement (CEM) om de uitvoeringskosten te kunnen vergelijken met andere pensioenfondsen. 8

De kosten vermogensbeheer Pensioenfonds Horeca & Catering zijn interne kosten die op basis van een verdeelsleutel zijn toegerekend aan de vermogensbeheeractiviteiten. Dit betreft onder meer de kosten van de afdeling vermogensbeheer, delen van de kosten van staf afdelingen, een deel van de bestuur- en bestuursondersteuningskosten en overige toebedeelde overhead.

Risicobewust, voor nu en later

37

“

Als bestuurder beslis je bewust en weloverwogen. Om een goede afweging te kunnen maken, laten we effecten van mogelijke beslissingen doorrekenen. Ook willen we de risico’s, strategisch, financieel en operationeel, helder in beeld hebben. De risico’s kunnen zich over een langere periode voordoen en tegelijk actueel zijn. Alles wat we doen, moet dus zowel nu als later goed uitlegbaar zijn.

Met de verklaring risicobereidheid en de verklaring beleggingsbeginselen geven we in heldere taal

“

weer hoe we (willen) handelen. Uitgangspunt is een betrouwbare uitvoering nu en zorg voor

Hans Veltkamp, bestuurslid

Pensioenfonds Horeca & Catering

Jaarverslag 2011

pensioen in de toekomst.

38

Risicobeleid Pensioenfonds Horeca & Catering beheert, in vergelijking met andere pensioen­ fondsen, voor veel deelnemers relatief lage pensioenaanspraken gedurende een lange periode. Omdat het om een lange periode gaat, zijn de risico’s niet altijd te overzien. Het beleid van Pensioenfonds Horeca & Catering is zo beheerst, zorgvuldig en weloverwogen als mogelijk is. Het staat in het teken van een betrouwbare uitvoering nu en zorg voor het pensioen in de toekomst. Dit staat in de door het bestuur vast­gestelde ‘verklaring risicobereidheid’. Daarnaast stelde het fonds een risicoraamwerk ter beheersing van strategische, financiële en operationele risico’s op. Een beschrijving van de mogelijke risico’s, de context, een inschatting van het risico, de beheersing ervan, het beleid rondom het risico en de wijze van rapportage en evaluatie zijn daarbij beschreven in zeven zogenoemde risicokaarten.

Integraal risicomanagement

rijkste risico’s voor het fonds. In oktober 2009 vond

de risico’s om door integraal risicomanagement toe te

periodiek geëvalueerd. De laatste evaluatie en herijking

Pensioenfonds Horeca & Catering gaat heel bewust met passen. Het fonds toetst (strategische) beslissingen en

beleid vooraf aan de strategie en de gestelde uitgangs-

deze analyse voor de eerste keer plaats. De SRA wordt was in oktober 2011.

punten. Achteraf verantwoordt Pensioenfonds Horeca &

Tot slot is in 2011 het raamwerk risicomanagement

aan de hand van deze (periodiek geëvalueerde) uitgangs-

• de gehele beleidscyclus van risicomanagement;

Catering het beleid en de activiteiten van het fonds ook punten.

opgesteld. Daarin staat onder meer:

• hoe het risicomanagement binnen het pensioenfonds is georganiseerd;

De basis voor het integrale risicomanagement van

• hoe de verschillende rollen en verantwoordelijkheden

risicoanalyse (SRA). Het bestuur identificeert de belang-

• de zogenaamde risicokaarten.

Pensioenfonds Horeca & Catering is de strategische

zijn verdeeld;

Risicothema’s en risicokaarten

regelgeving en eigen normen (richtlijnen uitbesteding/

volgende soorten risicothema’s:

ren en (over het algemeen) te kwantificeren. Het gaat

Pensioenfonds Horeca & Catering onderscheidt de • Strategische risico’s ziet Pensioenfonds Horeca & Catering als risico’s die op voorhand niet te normeren zijn en

(grote) invloed kunnen hebben op het fonds. Deze risico’s

contractual requirements) zijn deze risico’s te kwalificeom risico’s met betrekking tot de eigen uitvoerings­ organisatie en de uitbestede werkzaamheden.

zijn wel te kwalificeren, maar niet te kwantificeren.

Een uitwerking van deze thema’s, en de bijbehorende

Catering als risico’s die (grote) invloed kunnen hebben

len­de risicokaarten. Deze risicokaarten bevatten een

normen zijn deze risico’s te normeren en te kwanti­

is een inschatting van het risico gegeven. Dit gebeurt aan

• Financiële risico’s ziet Pensioenfonds Horeca &

op het fonds. Op basis van wet- en regelgeving en eigen ficeren (Besluit FTK en eigen modellen).

• Operationele risico’s ziet Pensioenfonds Horeca & Catering als risico’s die invloed kunnen hebben op

Pensioenfonds Horeca & Catering. Op basis van wet- en

39

geïdentificeerde risico’s, is samengevat in zeven verschil­

beschrijving van het risico en de context. Waar mogelijk de hand van de kans (laag, middel of hoog) versus de

impact (laag, middel of hoog). Daarnaast besteedt elke

kaart aandacht aan de beheersing en het beleid rondom het risico en de wijze van rapportage en evaluatie.

Missie, kernwaarden, uitgangspunten, beginselen, overtuigingen, integriteit, risicobereidheid Strategische risicoanalyse door bestuur Pensioenfonds Horeca & Catering Operationele risico’s

1. Externe omgeving

2. Bestuur

3. Solvabiliteit pensioen­ fonds

4. Deelnemersen werkge­ versbestand

5. Uitvoerings­ organisatie

6. Communicatie met deelnemers

7 Uitbesteding

1.1 Wet- en regelgeving

2.1 Deskundig en compe­tent bestuur

3.1 Dekkings­ graad

4.1 Leeftijds­ opbouw deelnemers

5.1 SLA

6.1 Wet- en regel­ geving

7.1 Vermogensbeheer

1.2 Sociale partners

2.2 Besturings­ middel

3.2 Ver­plich­­ tingen

4.2 Aantal deelnemers

5.2 Intern beheersings­ systeem

6.2 Boodschap

7.2 Debiteuren

1.3 Publiciteit negatieve media

2.3 Visie en strategie

3.3 Beleggingen

4.3 Ervarings­ sterfte

5.3 Deskundigheid

6.3 Kosten

7.3 IT

2.4 Focus

3.4 Renterisico

4.4 Overlap of ontduiking werkingsfeer

5.4 ICT

3.5 Liquiditeits­ risico

4.5 Wegvallen verplicht­ stelling

5.5 Compliance

3.6 Marktrisico

4.6 Economische malaise

5.6 Aansturing organisatie

1.4 Afhankelijk­ heid UWV

3.7 Grondstof­ fenrisico 3.8 Kredietrisico

3.9 Valutarisico 3.10 Verzekerings­ technisch risico

Jaarverslag 2011

Financiële risico’s

Pensioenfonds Horeca & Catering

Strategische risico’s

Strategische risico’s

40

1. Externe omgeving

Financiële risico’s 3. Solvabiliteit pensioenfonds

Deze kaart beschrijft het risico dat externe partijen de

Het belangrijkste risico voor Pensioenfonds Horeca &

beïnvloeden. Pensioenfondsen verkeren in een turbulente

en -uitkeringen kunnen dan niet volledig worden

strategie van Pensioenfonds Horeca & Catering negatief omgeving. Het Nederlandse pensioenstelsel staat onder druk, de economische crisis drukt zwaar op de dekkingsgraden. Deelnemers worden zich bewust van het feit dat pensioenen niet zeker zijn. De komende jaren

worden verschillende wijzigingen in de wet- en regel­

geving verwacht. Op de sociale partners rust een grote druk om (mogelijk) nieuwe keuzes te maken voor een

nieuw pensioen­stelsel. Pensioenfonds Horeca & Catering verkrijgt (tot op heden als enig pensioenfonds in Nederland) de gegevens voor de werkgevers- en deelnemers­

administratie uit de Loonaangifteketen. Hiermee borgt het fonds een efficiënte werkwijze. In de integrale

bestuursrapportage worden de externe ontwikkelingen,

en de wijze waarop zij de geïdentificeerde risicogebieden raken, per kwartaal gevolgd. Relevante onderwerpen

worden geagendeerd voor een bestuursvergadering of

Catering is het solvabiliteitsrisico. De pensioen­opbouw gefinancierd, doordat de ontwikkeling van de technische voorzieningen afwijkt van de ontwikkeling van de

bezittingen. De ont­wikkeling van het solvabiliteitsrisico wordt gemeten aan de hand van de dekkingsgraad. Gezien het belang van de solvabiliteit worden de

relevante risico’s die de solvabiliteit beïnvloeden, zoals het renterisico (s1), aandelen- en vastgoedrisico (s2),

valutarisico (s3), grondstoffenrisico (s4), kredietrisico (s5),

verzekeringstechnische risico (s6) en het liquiditeitsrisico, continu gemeten en gemonitord. Pensioenfonds

Horeca & Catering beheerst dit risico met de periodieke

ALM-studies, risicobudgetonderzoeken en continuïteitsanalyses. Het fonds kwantificeert per week, maand en

kwartaal de gevoeligheid van de technische voorziening en de beleggingen.

tussentijds voorgelegd aan het bestuur.

2. Bestuur

4. Deelnemers- en werkgeversbestand

Dit is het risico dat de slagkracht van het bestuur negatief

Dit is het risico dat de deelnemers- en/of werkgevers­

fonds in gevaar komt. Een beheerste en integere bedrijfs-

gen ondergaan met impact op de uitgangspunten die

wordt beïnvloed en de lange termijn strategie van het

voering realiseren, begint met inzicht in ’pensioenen’ en de taken en verantwoordelijkheden van het pensioen-

fondsbestuur. Daarom is het essentieel dat het bestuur

het eigen functioneren optimaal organiseert. Het beleid

met betrek­king tot benoeming, deskundigheidsbevordering en evaluatie van het functioneren ligt vast in een apart document.

populatie van Pensioenfonds Horeca & Catering wijziginbasis vormen voor het financiële beleid. Pensioenfonds Horeca & Catering heeft een specifieke opbouw van

het deel­nemersbestand. Met bijvoorbeeld veel jongeren in de horeca met kortdurende en wisselende dienstver-

banden. En specifieke verschillen tussen deelnemers in de

horeca en in de catering. Kenmerkend voor Pensioenfonds Horeca & Catering is de verplichtstelling. Overnames van bedrijfs­activiteiten, fusies en faillissementen kunnen het

werk­gevers­bestand beïnvloeden. In de integrale bestuurs­

rapportage worden de ontwikkelingen in het deelnemersen werkgeversbestand gevolgd. Jaarlijks wordt een intern actuarieel rapport opgesteld en iedere twee tot drie jaar vindt er een uitgebreid deelnemersonderzoek plaats.

Operationele risico’s 5. Uitvoeringsorganisatie

7. Uitbesteding

Dit is het risico dat de optimale uitvoering van de pensioen­

Dit is het risico dat de partners waarmee een overeen­

door niet afdoende interne processen, menselijk gedrag

waardoor er geen sprake meer is van een beheerste en

regeling en het fiduciair vermogensbeheer wordt verstoord en ICT-systemen. De uitvoeringsorganisatie verzorgt de

werkgevers-, deelnemers- en uitkeringsadministratie. Ook ondersteunt zij het bestuur (strategisch, beleidsmatig,

juridisch en secretarieel). Bij de afdeling Vermogensbeheer ligt de fiduciaire taak (beheer van het proces selecteren,

aanstellen, monitoren en ontslaan van vermogensbeheerders). Door middel van een intern beheersingssysteem,

waarin risico’s en beheersmaatregelen zijn geïdentificeerd en periodiek worden getoetst, beheerst Pensioenfonds

Horeca & Catering dit risico. Jaarlijks vindt verantwoording plaats via het ‘in control statement’ en de integrale

bestuursrapportage geeft ieder kwartaal inzicht in (de ontwikkelingen van) de uitvoering.

41

komst is aangegaan de afspraken niet correct uitvoeren, integere bedrijfsvoering. Uitbesteding is het op structurele basis laten uitvoeren van werkzaamheden, waaronder

processen of delen van processen, door onafhankelijke

derden. Bij uitbesteding blijft het fonds zelf verantwoordelijk voor de beheersing van de bedrijfsprocessen. Voor

de beheersing van de bedrijfsprocessen is het cruciaal om de uitvoering van de uitbestede taken te beoordelen.

Daarvoor zijn toe­reikende procedures, maatregelen en

deskundigheid nodig. Vermogensbeheerders, beleggingsadministrateur en bewaarnemers, incassobureaus en

gerechtsdeurwaarders werken op basis van volmachten, mandateringen en andere bevoegdheden. Deze liggen

vast in overeenkomsten van opdracht en in de (jaarlijkse)

beleggingsplannen. Door het continue monitoren van de prestaties en periodieke gesprekken, vindt constante evaluatie van de uitbesteding plaats.

in staat is de deelnemers tijdig en adequaat te informeren. Het deelnemersbestand van Pensioenfonds Horeca &

Catering kent veel jongeren in de horeca met kortdurende en wisselende dienstverbanden. Deelnemers zijn weinig

pensioenbewust. De wetgever verplicht pensioenfondsen via de Pensioenwet om uitgebreid en tijdig informatie te

verstrekken. De aansluiting van Pensioenfonds Horeca &

Catering op de Loonaangifteketen (via de polisadministratie van UWV) brengt met zich mee dat het fonds niet altijd

kan voldoen aan de tijdigheid die de wetgever voorschrijft. Daarnaast is het de vraag of de kosten van de vereiste

communicatiemiddelen in relatie staan tot de pensioenopbouw en kenmerken van de (passerende) deelnemer.

Verdere doelgroepsegmentaties, campagnes en het voeren van de lobby voor aanpassing van de Pensioenwet dan

wel uitbreiding van de functionaliteiten van het Pensioenregister zijn maatregelen om dit risico te beheersen.

Om de risicohouding te verduidelijken stelde het bestuur van Pensioenfonds Horeca & Catering in 2011 een verklaring risicobereidheid op. Directe aanleiding voor de verklaring is het rapport

“Onzekere zekerheid” van de commissie Frijns

(beleggingsbeleid en risicobeheersing) uit 2010.

De verklaring is geschreven om ook deelnemers en werkgevers bewust te maken van de risico’s die

onlosmakelijk zijn verbonden aan de uitvoering van de pensioenregeling.

De verklaring licht in heldere en begrijpelijke taal toe dat het fonds bereid is risico’s te aanvaarden en welke keuzes gemaakt zijn ten aanzien van: • de financiering van de pensioenregeling;

Jaarverslag 2011

Dit is het risico dat Pensioenfonds Horeca & Catering niet

Verklaring risicobereidheid

• het beleggen van de pensioengelden;

• het zelf uitvoeren of uitbesteden van werkzaamheden;

• het communicatiebeleid;

• de naleving van wet- en regelgeving.

Pensioenfonds Horeca & Catering

6. Communicatie met deelnemers

42

Principes voor goed pensioenfondsbestuur Pensioenfonds Horeca & Catering implementeerde de principes voor goed pensioen­ fondsbestuur, zoals deze per 1 januari 2006 in werking traden, volledig in haar bestuursmodel. Uitgangspunten als kwaliteit, zorgvuldigheid en openheid zijn daarbij belangrijk. Met het oog op de steeds complexere omgeving waarin pensioenfondsen hun werk moeten doen, wil het kabinet de wettelijke regels voor de pensioen­ fondsen­besturen en de medezeggenschap grondig herzien. De doelen daarvan zijn: • versterking van deskundigheid van het bestuur en versteviging van het intern toezicht; • adequate vertegenwoordiging van alle risicodragers door versterking van de positie van deelnemers en pensioengerechtigden; • stroomlijning van taken en organen door onder meer het verantwoordings­orgaan te laten vervallen.

In de zomer van 2011 publiceerde minister Kamp van

Herinrichting auditcommissie en intern toezicht

de Wet versterking bestuur pensioenfondsen ter internet­

concentreren op intern toezicht. Vanaf 1 januari 2012

Sociale Zaken en Werkgelegen­heid het voorontwerp van consultatie. Dit bood belanghebbenden de gelegenheid

om inhoudelijk te reageren. Het definitieve wetsontwerp en de behandeling in de Tweede en Eerste Kamer vindt naar verwachting plaats in de loop van 2012.

Het bestuur van Pensioenfonds Horeca & Catering

oriënteerde zich in 2011 op de nieuwe bestuursmodellen en mogelijke veranderingen in de toekomst. In april 2011

keek het bestuur terug op de strategische visie die zij een aantal jaren geleden formuleerde en oriënteerden de

bestuursleden zich op de toekomstbestendigheid van het huidige bestuursmodel. Het bestuur besloot om advies-

Het bestuur besloot de taak van de auditcommissie te bestaat de auditcommissie alleen uit externe deskundigen. In de visie van het bestuur richt het intern toezicht zich op het kritisch beoordelen van de processen en

procedures. De vraag is daarbij of het bestuur het beleid

vaststelde volgens de juiste, logische procedures. Daarbij gaat het niet om een beoordeling van de inhoud van het beleid. Dat hoort tot de taak van het verantwoordings­ orgaan. De benoemings­termijnen van de leden van de auditcommissie zijn verlengd van drie naar vier jaar.

Herbenoeming is niet mogelijk. Het reglement van de auditcommissie is per 1 januari 2012 aangepast.

bureau Boer & Croon een onderzoek te laten doen naar de

Herinrichting beleggingsadviescommissie

De resultaten van het onderzoek leidden in 2011 tot een

alleen uit externe deskundigen. Bij voorkeur beoordeelt

adviestaken van de audit- en beleggingsadviescommissie. aantal besluiten over wijzigingen per 1 januari 2012.

Vanaf 1 januari 2012 bestaat de beleggingsadviescommissie het bestuur de adviezen zonder eerdere betrokkenheid bij

de totstandkoming. Bij de oprichting van de beleggings-

gebieden van een pensioenfonds, dragen competenties

bestuursleden om de betrokkenheid bij het beleggings­

een bestuur. Het bestuur stelde in 2010 verschillende

waar­borgen, wenst het bestuur ten minste eenmaal

per jaar te overleggen met alle commissieleden. Beoogd wordt in dat overleg visionair met elkaar van gedachten

competenties vast. Ook de competenties kwamen in de

evaluatiegesprekken aan de orde, maar dit leidde niet tot specifieke ontwikkelafspraken.

te wisselen aan de hand van het beleggingsplan. De

Daarnaast is een aantal andere factoren medebepalend voor

bleven hetzelfde. Enerzijds ondersteuning bij de strategi-

zoals de interactie tussen bestuursleden, de wijze waarop

doel­stelling en taken van de beleggingsadviescommissie sche beleids­keuzes van het bestuur en anderzijds biedt de commissie de mogelijkheid tot reflectie voor de

uitvoeringsorganisatie en is zij voor de uitvoerings­ organisatie een goede sparringpartner.

Deskundigheid en evaluatie functioneren bestuur

het functioneren van het bestuur. Het betreft factoren

de voorzitters hun rol vervullen en het functioneren van

bestuurscommissies. Ook deze factoren kwamen aan de orde tijdens de gesprekken. De verschillende knel- en

verbeterpunten die uit de gesprekken naar voren kwamen, besprak het bestuur tijdens een aparte bijeenkomst.

Het bestuur is zich bewust dat een professioneel

Integere bedrijfsvoering

fondsbestuur onontbeerlijk is. Ieder bestuurslid heeft

die Pensioenfonds Horeca & Catering hanteert, legde

functionerend, onafhankelijk en deskundig pensioen-

dezelfde verantwoordelijkheden. Daarom hanteert het

bestuur het uitgangspunt dat de bestuursleden op alle aandachtsgebieden over het hoogste kennisniveau

moeten beschikken. Als uitgangspunt geldt dat ieder

bestuurslid in staat is om eigen afwegingen te maken

bij het bepalen van een standpunt en zelf verantwoordelijkheid kan dragen voor een besluit.

Jaarlijks evalueren de bestuursleden door middel van

De normering van de integere en beheerste bedrijfsvoering Pensioenfonds Horeca & Catering vast in de Actuariële en

Bedrijfstechnische Nota. Daarbij is het onderdeel beheerste en integere bedrijfsvoering gekoppeld aan paragraaf risicomanagement. Deze paragraaf behandelt: • de risicohouding;

• de risicobeheersing;

• de interne beheersing en opzet van de

administratieve organisatie en interne controle.

zelfreflectie hun eigen deskundigheid en competenties.

Naleving integriteitregeling

evaluatiegesprek met de individuele bestuursleden.

is nageleefd in 2011.

Eéns per drie jaar voeren de voorzitters van het fonds een Daarna wordt ook het functioneren van het bestuur als

De integriteitregeling die het fonds opstelde,

bestuur zich een goed oordeel kan vormen over de

Deskundigheid en integriteit in reglement verantwoordingsorgaan

het bestuur. Zowel collectief als individueel.

orgaan aan te passen. De wijzigingen stemde het bestuur

collectief geëvalueerd. De evaluatie heeft tot doel dat aanwezige deskundigheid en het functioneren van

In januari 2011 voerden de bestuursvoorzitters voor de eerste keer evaluatiegesprekken met de individuele bestuursleden. Verder namen alle bestuursleden in

In 2011 besloot het bestuur het reglement verantwoordings­ af met het verantwoordingsorgaan en gelden sinds

1 januari 2012. De belangrijkste wijziging heeft betrekking op de integriteit en deskundigheidsbevordering.

maart 2011 deel aan de SPO Kennisreflector. Het bestuur

Pensioenfonds Horeca & Catering verwijst voor deskundig­

collectief aan het minimaal vereiste kennisniveau. Tijdens

Nederlandsche Bank, maar formuleerde een eigen norm.

van Pensioenfonds Horeca & Catering voldoet als

de evaluatiegesprekken maakten de voorzitters met de

individuele bestuursleden specifieke ontwikkelafspraken op het gebied van deskundigheidsbevordering. Deze liggen vast in het deskundigheidsprogramma 2011.

Naast deskundigheid op de verschillende aandachts­

heid en integriteit niet langer naar de normen van de

In de Integriteitregeling van het fonds staat hiervoor een definitie van bedrijfsethiek. Deze is op grond van het reglement verantwoordingsorgaan eveneens van

toepassing op de leden van het verantwoordingsorgaan.

Jaarverslag 2011

beleid te benadrukken. Om dit voor de toekomst te

van bestuursleden bij aan het succesvol functioneren van

Pensioenfonds Horeca & Catering

adviescommissie in 2009 was gekozen voor deelname van

43

44

Met het wijzigen van de deskundigheidsgebieden voor de

Pensioenfonds Horeca & Catering onderscheidt drie fasen

aan bij het doel en de taken van het verantwoordings­

de verificatiefase (beoordeling door bestuur of het onder­

leden van het verantwoordingsorgaan sluiten deze beter

in dit proces: de onderhandelingsfase (van sociale partners),

orgaan. In het opleidingsplan van het verantwoordings­

handelingsresultaat volgens wet- en regelgeving uitvoer-

centraal. Door de wijziging van het reglement verant-

uitgewerkte regeling voldoet aan de pensioenovereen-

orgaan staan deze aandachts­gebieden al geruime tijd

baar is) en de acceptatiefase (beoordeling door bestuur of

woordingsorgaan zijn de deskundigheidsgebieden ook

komst en acceptatie daarvan door sociale partners). Per

verantwoordingsorgaan evalueert eens per drie jaar het

de uitvoeringsorganisatie vervullen en op welke wijze

formeel vastgelegd in een fonds­document. Ook het

eigen functioneren. In de praktijk was een dergelijke zelf­evaluatie al onderdeel van de agenda van het

fase is benoemd welke rol sociale partners, het bestuur en deze partijen hun rol onafhankelijk kunnen uitoefenen.

verantwoordingsorgaan.

Pensioenfonds Horeca & Catering stelde een overzicht

Verder heeft het bestuur, in overleg met het verantwoor-

benoemt de onderwerpen die in een toekomstige

dingsorgaan, een profielschets vastgesteld voor nieuwe

leden van het verantwoordingsorgaan. Deze profiel­schets

bevat, naast een omschrijving van de relevante deskundig­ heidsgebieden, met name gewenste competenties en

karaktereigenschappen. Deze profielschets is een richt­lijn

op van een modelpensioenovereenkomst. Het model

pensioenovereen­komst kunnen worden opgenomen en

welke partij de verantwoordelijkheid tot besluitvorming draagt en wanneer afstemming tussen het fonds en sociale partners nodig is.

voor de organisaties die nieuwe leden benoemen.

Het bestuur is van mening dat het fonds met de visie op

potentiële kandidaten voor het verantwoordingsorgaan.

bijdraagt aan een zorgvuldig proces, waarbij partijen

Zij gebruiken de profielschets bij het selecteren van

Rolduidelijkheid

Pensioenfonds Horeca & Catering houdt actuele beleids­

rolduidelijkheid en de modelpensioenovereenkomst

onafhankelijk hun rol kunnen uitoefenen en verschillende verantwoordelijkheden duidelijk zijn belegd.

matige pensioenontwikkelingen permanent in het oog.

Uitbesteding en inkoop

akkoord en de uitwerking van de sociale partners op

om de pensioenadministratie zelf te voeren. Sinds

Voorbeelden daarvan zijn het recente centrale pensioencentraal niveau, de inhoud van de rapporten van de

commissies Frijns en Goudswaard en de visie van de

Nederlandsche Bank op pensioenovereenkomsten en

de uitvoering. Deze ontwikkelingen leidden in juni 2011

tot de wens om meer duidelijkheid te scheppen over de verschillende rollen in het proces van vaststellen en uitvoeren van pensioenovereenkomsten.

Pensioenfonds Horeca & Catering besloot in 2002 1 januari 2006 voert Pensioenfonds Horeca & Catering ook de hele werkgevers- en deelnemersadministratie zelf uit. De feitelijke vermogensbeheeractiviteiten,

bewaarneming en beleggingsadministratie besteedt het pensioenfonds uit. Dat geldt ook voor het voort­ gezette debiteuren­beheer.

uitbesteding van primaire processen blijft beheerste en

waren betrokken.

integere bedrijfsvoering leidend.

Pensioenfonds Horeca & Catering meent dat met de

Voor vermogensbeheer geldt een leidraad selecteren,

aan het maatschappelijk verkeer duidelijk wordt gemaakt

aannemen, monitoren en ontslaan externe vermogens­ beheerders Pensioenfonds Horeca & Catering. Daarbij

hanteert het fonds ook zogeheten ‘contractual require-

wisseling van accountant (na tien jaar dienstverlening)

dat het fonds de optimale randvoorwaarden creëert voor een objectieve, onafhankelijke beoordeling.

ments’. De uitvoeringsorganisatie hanteert deze bij de

Pensioenfonds Horeca & Catering is Deloitte (in de personen

bestuur). Voor overige uitbestede primaire, wezenlijke

veel dank verschuldigd voor de werkzaamheden in de

uitoefening van de fiduciaire taak (mede namens het

processen gelden richtlijnen voor uitbesteding. Pensioen-

fonds Horeca & Catering stelde ook standaardvoorwaarden vast die in overeenkomsten worden opgenomen. De lei­draad en richtlijnen zijn ingedeeld volgens een logisch proces.

van de heren Hans Moet en Marc van Luijk en hun team)

afgelopen tien jaar. Deloitte heeft in een periode van het

in eigen beheer nemen van de uitvoering bijgedragen aan het optimaal functioneren van het fonds.

Dat bestaat uit het formuleren van wensen en eisen, het

Klachten, geschillen en bezwaren

deelneming aan een selectieproces, onderhandeling

af in 2011. Het jaar ervoor ontving het fonds negentien

verrichten van marktonderzoeken, het uitnodigen tot en het hanteren van standaardvoorwaarden bij een definitieve, schriftelijke overeenkomst.

Waar het gaat om inkoop van goederen en diensten

zijn in 2011 algemene voorwaarden opgesteld die zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel.

Het aantal formele klachten, geschillen en bezwaren nam formele klachten en zes geschillen. Het afgelopen jaar

waren dit veertien formele klachten en vier geschillen.

Het merendeel van de klachten de afgelopen jaren was van werkgevers. Maar opvallend is dat hun klachten de

afgelopen jaren afnam: twintig in 2009, dertien in 2010 en zeven in het afgelopen jaar.

Zowel bij inkoop als uitbesteding gelden de

Wel schakelden in 2011 meer werknemers de Ombudsman

• dienstverlening is betrouwbaar in termen van

klacht via de Ombudsman Pensioenen in behandeling,

volgende uitgangspunten:

deskundig­heid, beheersing, integriteit en continuïteit;

• dienstverlening bevordert transparantie qua kosten, effectiviteit en uitvoeringsaspecten;

• dienstverlening vermijdt publicitair risico en garandeert geheimhouding van gegevens van belanghebbenden.

Selectie accountant

Met ingang van 1 januari 2012 benoemde het bestuur

Ernst & Young als certificerend accountant. Dit gebeurde na een selectieproces waarbij meerdere dienstverleners,

45

Pensioenen in bij een klacht. In 2010 had het fonds één terwijl dit er in 2011 elf waren. De toename is deels te verklaren doordat het fonds diverse klachten, die het

fonds via de Ombudsman Pensioenen ontving, direct in

behandeling nam. Zonder eerst de klachten- en geschil-

lenprocedure van het fonds te doorlopen. In één situatie zag het fonds aanleiding een klacht die via de Ombudsman Pensioenen werd ingediend te honoreren.

Evenals in 2010 diende in het verslagjaar 2011 één

werkgever een bezwaar op een vrijstellingsbesluit in.

Jaarverslag 2011

integere bedrijfsvoering belangrijk. Ook als sprake is van

die aan de gewenste specificaties voldeden,

Pensioenfonds Horeca & Catering

Pensioenfonds Horeca & Catering vindt een beheerste en

46

Formele klachten 2011 Aantal In behandeling op 31 december 2010

2

Ingediend 14

- door werkgevers

- door deelnemers

7 7

Afgehandeld 14

- waarvan aanpassing besluit

- waarvan handhaving besluit - waarvan ingetrokken

- door werkgevers

0



- door deelnemers

2

Afgehandeld

- waarvan aanpassing besluit

- waarvan handhaving besluit - waarvan ingetrokken

- waarvan niet-ontvankelijk

1 4 3

2

Bezwaren 2011 Aantal



- waarvan aanpassing besluit

- waarvan handhaving besluit - waarvan ingetrokken

- waarvan niet-ontvankelijk

1 1 2

0 2 0 0

In behandeling op 31 december 2011

0

Klachten via Ombudsman Pensioenen 2011 Aantal In behandeling op 31 december 2010

0

Ingediend 11

- waarvan eerder door het fonds behandeld als klacht/geschil



- waarvan direct als klacht



Ombudsman Pensioenen



4

ingediend bij

7

Afgehandeld 10

- waarvan aanpassing besluit

- waarvan handhaving besluit - waarvan ingetrokken

- waarvan niet-ontvankelijk

1 9 0 0

In behandeling op 31 december 2011

gerechtigden en de aangesloten werkgevers belangrijker vinden dan hun eigen belang;

• iedereen gelijk behandelen in gelijke omstandig­heden;

• goede, op feiten gebaseerde, rationele

functionarissen delen als het belang van het

0

Afgehandeld

Er zijn verschillende kenmerken van bedrijfsethiek benoemd.

ant­woorden en proactief informatie met

0

Ingediend

Daarbij geeft het fonds een duidelijke invulling

• bij vragen van functionarissen open en eerlijk

2

In behandeling op 31 december 2010

aanvulling op de definitie van ‘bedrijfsethiek’.

afwegingen maken;

1

In behandeling op 31 december 2011

De integriteitregeling bevat sinds 1 januari 2012 een

• de belangen van de (gewezen) deelnemers, pensioen-

Geschillen 2011 Aantal Ingediend

een aan­vulling op de bestaande integriteitregeling.

Aan het fonds verbonden personen moeten onder meer:

2

In behandeling op 31 december 2010

ver­taalde Pensioenfonds Horeca & Catering in

zorgvuldigheid, openheid en onafhankelijkheid.

0 0

De maatschappelijke aandacht voor integer handelen

aan de begrippen integriteit, betrouwbaarheid,

11

- waarvan niet-ontvankelijk

In behandeling op 31 december 2011

3

Integriteit

1

fonds dat nodig maakt;

• aan het fonds denken en aan de gezamenlijke belangen van de (gewezen) deelnemers,

pensioengerechtigden en werkgevers (en niet

aan zichzelf, opdrachtgevers of andere partijen

of groepen en/of deelbelangen van individuen).

Vooruitzicht

47

Het jaar 2011 liet zien dat de weg van het herstel sterk

In februari 2012 diende de minister van Sociale Zaken en

situatie van het fonds vraagt daarom naar verwachting

het bestuur bij pensioenfondsen. Dit wetsvoorstel beoogt

wisselt. Vele factoren wegen hierin mee. De financiële ook de komende jaren de aandacht van het bestuur.

Uitgangspunt is dat Pensioenfonds Horeca & Catering

ultimo 2013 een dekkingsgraad boven 104,1% bereikt en daarmee uit de situatie van een dekkingstekort raakt.

Ontwikkelingen op de financiële markten vormen hierbij

een belangrijke factor en worden daarom ook nauwlettend gevolgd. Als de financiële situatie van het fonds daartoe

aanleiding geeft, zullen aanvullende herstelmaatregelen in overweging worden genomen.

Werkgelegenheid een wetsvoorstel in ter versterking van

de deskundigheid en het interne toezicht te versterken en

een adequate vertegenwoordiging van alle risicodragers te realiseren. Mogelijk treedt dit wetsvoorstel per 1 januari 2013

in werking waarbij op onderdelen een uitgestelde werking geldt. In april 2012 werd het kabinet Rutte demissionair en

bereikten vijf parlementaire partijen een begrotingsakkoord voor 2013. Op welke wijze aan dit wets­voorstel invulling

wordt gegeven, en wat het begrotingsakkoord betekent voor ons fonds, vergt in 2012 de aandacht.

De ALM-studie die in 2011 is verricht, hield rekening met

Daarnaast besteedt het fonds de komende jaren ook

beleid leidde dit echter niet tot (aanmerkelijke) verande-

de administratieve processen, het vereenvoudigen en

verschillende risico’s voor het fonds. Voor het beleggingsringen, aangezien het beleid zich, net als in het verleden, richt op de lange termijn. In 2012 verfijnde het fonds de resultaten van de in 2011 gehouden ALM-studie in een risico­budgetstudie.

Op 5 april 2012 besloot het bestuur om zowel de rente­

afdekking als de strategische beleggingsmix van Pensioenfonds Horeca & Catering aan te passen ter vermindering van het mogelijke liquiditeitsrisico bij grote en snelle

rente­stijgingen. Het fonds bracht de renteafdekking terug

van 75% naar 64% door een deel van de swaps te verkopen. Om het risicoprofiel niet te laten stijgen, besloot het bestuur

aandacht aan - onder meer - het (verder) verbeteren van ver­snellen van informatieverstrekking, het vergroten van het pensioenbewustzijn en het waarborgen van een

betrouwbare en efficiënte administratie. Daarbij houdt

het fonds niet alleen rekening met (wijzigingen in) wet- en regelgeving, maar ook met de door het bestuur vast­gestelde strategie en gestelde uitgangspunten. In dat kader zijn ook de risico’s voor het fonds geïdentificeerd. Door toepassing van een integraal risicomanagement is het beleid van het

fonds zo beheerst, zorgvuldig en weloverwogen mogelijk.

Daarmee gaat het fonds bewust om met de zorg voor het pensioen in de toekomst.

om de portefeuille zakelijke waarden met 4,5% terug te brengen ten gunste van de portefeuille vastrentende

waarden. Het afwijken van de strategische mix is van

tijdelijke aard, aangezien te verwachten is dat binnen twee naar aanleiding van een nog te houden ALM-studie die invloed van een mogelijk nieuw decentraal pensioen­ akkoord uitwerkt.

Per 1 januari 2012 zette het bestuur de uitvoering van de

Jaarverslag 2011

tot drie jaar een nieuw strategisch beleid wordt vastgesteld

voorbehoud dat de pensioenregeling kan wijzigen als

sociale partners in de horeca en catering tussentijds een nieuwe pensioenovereenkomst sluiten. Het centraal

pensioenakkoord en de wettelijke vastlegging hiervan kan hiertoe aanleiding geven. Deze ontwikkelingen volgt

Pensioenfonds Horeca & Catering daarom de komende tijd zorgvuldig.

Pensioenfonds Horeca & Catering

pensioenregeling voort. Het bestuur maakte het

48

Van het verantwoordingsorgaan

Pensioenbewustzijn gaat verder dan weten hoeveel pensioen je krijgt

“

Het verantwoordingsorgaan vindt het belangrijk dat (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden zich bewust zijn van hun pensioen. Via het Pensioen­ register kan iedereen tegenwoordig zien hoeveel pensioen hij of zij heeft opgebouwd. Toch gaat bewustwording verder dan dat. Het is ook belangrijk dat alle belanghebbenden bij een pensioenfonds zich beseffen welke risico’s zij lopen. De verklaring risico­ bereidheid is daarom een goed initiatief. Zulke initia­

”

tieven zijn belangrijk voor het vertrouwen in ons pensioenfonds.

Sven van der Hoorn, voorzitter verantwoordingsorgaan

49

Het verantwoordingsorgaan beoordeelt:

het handelen van het bestuur. Het verantwoordings­

• het door het bestuur gevoerde beleid in het verslagjaar;

ontwikkelingen rond het pensioenakkoord op centraal

Uitgangspunt hierbij is de vraag of het bestuur op

evenwichtige wijze rekening heeft gehouden met de

belangen van alle bij het fonds betrokken belanghebbenden. De beoordeling van het verantwoordingsorgaan

niveau. Tevens volgt het verantwoordingsorgaan met

belangstelling de ontwikkelingen over het wetsvoorstel versterking pensioenfondsbestuur dat Minister Kamp indiende bij de Tweede Kamer.

komt mede tot stand op basis van het jaarverslag, de

Per 31 december 2011 liep de benoemingstermijn van een

van het interne toezicht.

een aantal actieve deelnemers tijdens de zittingsperiode

jaarrekening en andere informatie zoals de bevindingen

Verantwoordingsorgaan bij Pensioenfonds Horeca & Catering

Het verantwoordingorgaan van Pensioenfonds Horeca & Catering beschikt ook over de taken en bevoegdheden van een deelnemersraad. De bundeling van taken en

bevoegdheden in één orgaan heeft als voordeel dat het verantwoordingsorgaan zich een volledig beeld kan

vormen van het handelen van het bestuur en de daarbij

aantal leden van het verantwoordingsorgaan af. Omdat

de pensioengerechtigde leeftijd heeft bereikt, kwam niet ieder lid voor eventuele herbenoeming in aanmerking. Benoemende organisaties slaagden erin een aantal nieuwe en tevens jonge leden te benoemen in het

verantwoordingsorgaan. Doordat een aantal leden

wel is herbenoemd vormt het verantwoordingsorgaan vanaf 1 januari 2012 een combinatie van ervaring en nieuwe instroom.

gemaakte keuzes.

Financiële positie

bijeen. Daarnaast vindt twee keer per jaar een overleg­

financiële positie van het fonds nauwgezet. De dekkings-

Het verantwoordingsorgaan komt vier keer per jaar

vergadering met de voorzitters van het bestuur plaats. Als hiertoe aanleiding is, stelt het bestuur het verant-

woordingsorgaan tussentijds op de hoogte van actuele ontwikkelingen.

Werkzaamheden verantwoordingsorgaan 2011

In het jaar 2011 adviseerde het verantwoordingsorgaan

over de wijzigingen in een aantal fondsdocumenten, zoals het pensioen- en uitvoeringsreglement, de integriteit­

regeling, het reglement auditcommissie, het reglement verantwoordingsorgaan, de actuariële en bedrijfstech­ nische nota en de parameters. Het verantwoordings­

orgaan adviseerde ook over het jaarwerk. De rapportage

intern toezicht van de auditcommissie en de rapportages van de externe accountant en actuaris vormen hierbij

belangrijke aanvullende informatie. Het verantwoordingsorgaan gebruikt deze informatie bij de beoordeling van

Het verantwoordingsorgaan volgt de ontwikkeling van de graad kwam gedurende 2011 korte tijd onder het

uitgezette herstelpad te liggen, maar bevond zich per 31 december 2011 net boven het herstelpad uit het

herstelplan. Dit illustreert de kwetsbaarheid van het

herstel en de financiële positie. Het bestuur constateert

dat op basis van de dekkingsgraad eind 2011 maatregelen in aanvulling op de al van toepassing zijnde herstelmaatregelen nog niet nodig zijn. Het verantwoordingsorgaan ondersteunt dit standpunt. De kwetsbare financiële

positie in combinatie met de aanhoudende onzekerheid

op de financiële markten maakt het mogelijk dat de vraag naar aanvullende maatregelen op een later moment

Jaarverslag 2011

• de beleidskeuzes voor de toekomst.

orgaan stond in 2011 een aantal maal stil bij de (actuele)

alsnog aan de orde komt. Het verantwoordingsorgaan zal (wanneer dit relevant wordt) beoordelen of het bestuur

op een evenwichtige wijze is omgegaan met de belangen van de (gewezen) deel­nemers, pensioengerechtigden en andere belanghebbenden van het fonds.

Pensioenfonds Horeca & Catering

• het handelen van het bestuur in het verslagjaar;

50

Vaststellen kostendekkende premie

Oordeel

premie vaststellen. Het bestuur van Pensioenfonds

bestuur in 2011 bij de totstandkoming van besluiten en

Een pensioenfonds moet jaarlijks een kostendekkende Horeca & Catering heeft een doorsneepremie vastgesteld voor een periode van vijf jaar, waarbij rekening is

gehouden met het feit dat deze premie jaarlijks kostendekkend dient te zijn. De periode van vijf jaar liep af per

Het verantwoordingsorgaan komt tot het oordeel dat het vaststelling van beleid op evenwichtige wijze rekening heeft gehouden met alle bij het fonds betrokken belangen.

31 december 2011. In 2011 sprak het bestuur daarom over

Toekomst

een periode van vijf jaar die in ieder geval kostendekkend

jaren meer duidelijkheid zal ontstaan over het pensioen-

het opnieuw vaststellen van een doorsneepremie voor is. Het verantwoordingsorgaan constateert dat het

bestuur de verantwoordelijkheid tot het vaststellen van

een kostendekkende premie adequaat heeft ingevuld en constateert dat ten aanzien van de periode van vijf jaar een voorbehoud met betrekking tot een te sluiten

Het verantwoordingsorgaan verwacht dat de komende

akkoord tussen sociale partners op centraal niveau en de gevolgen die dit akkoord heeft voor de pensioenregeling in de bedrijfstakken horeca en catering en die wordt uitgevoerd door Pensioenfonds Horeca & Catering.

pensioenakkoord op decentraal niveau verstandig is.

Zoetermeer, 6 juni 2012

Verklaring risicobereidheid

S. Barbier

vast. Het verantwoordingsorgaan vindt een verklaring

P. Bijleveld

In 2011 stelde het bestuur een verklaring risicobereidheid risicobereidheid een goed initiatief. Het draagt bij aan het inzichtelijk maken van de risico’s waarmee een pensioen-

fonds te maken heeft en de manier waarop het fonds met die risico’s omgaat. Het verantwoordingsorgaan consta-

teert dat de tekst in heldere bewoordingen is geschreven en dat jargon zoveel mogelijk is vermeden. Naar de

mening van het verantwoordingsorgaan draagt dit bij aan de leesbaarheid en daarmee aan de bewustwording bij

(gewezen) deelnemers, pensioengerechtigden en andere belanghebbenden bij het fonds van de risico’s waarmee een pensioenfonds te maken heeft.

F. van Belzen D.C. Breedveld F.J. van Brenk M. de Haan

J.C. van Heel

S.P. van der Hoorn F.J. Klinkhamer R. Lubbes

J. Mout Taylor

M.P.W. Sonneveld R. Striezenau

R. van der Weele

Van de auditcommissie

51

Spiegelen en blikveld verbreden Het fonds richtte intern toezicht in…

tuiging dat een goed functionerend bestuur

Catering een auditcommissie die de functie van intern

door een onafhankelijk, deskundig, kritisch oog mee te laten kijken. Je kijkt daarbij vaak terug om daarna naar voren te kijken. Een open, onbevangen houding is daarbij essentieel. Dat maakt weloverwogen en rationele besluitvorming mogelijk. Een heldere verdeling van verantwoorde­

”

lijkheden maakt efficiënt en tegelijk

adequaat geborgd bestuur mogelijk.”

toezicht volgens de principes van goed pensioenfonds bestuur uitoefent. Het jaar 2011 is het vijfde jaar

waarin de auditcommissie deze functie vervult. Op de website www.phenc.nl is meer informatie te vinden over de taken, bevoegdheden en verantwoordelijk­

heden van de auditcommissie. In de navolgende tekst doet de auditcommissie verslag over 2011.

kritische reflectie is daarbij het doel…

Het doel van intern toezicht is om te bekijken of

sprake is van zorgvuldig bestuur. De uitgangspunten die het fonds gebruikt moeten zorgvuldig bestuur

(procesmatig) mogelijk maken. De auditcommissie stelt zich daarom kritisch op richting het bestuur.

Kritisch betekent volgens het fonds dat de auditcommissie bekijkt of oog bestaat voor de (veranderende) omgeving en dat de auditcommissie beoordeelt of deugdelijke analyses, rationele overwegingen,

weldoordachte besluitvormingsprocessen, open

besprekingen en/of vernieuwende benaderingswijzen

door het bestuur worden gehanteerd om het doel van het fonds binnen de gestelde kaders te bereiken.

Intern toezicht richt zich op de formele toets van goed bestuur. Dit betekent dat de auditcommissie

beoordeelt of beleid al dan niet is vastgesteld en

hoe dit tot stand komt. Met andere woorden: het hoe. Het verantwoord­ingsorgaan heeft als taak besluit­ vorming inhoudelijk te beoordelen. Met andere woorden: het wat.

René van de Kieft, waarnemend voorzitter auditcommissie

Jaarverslag 2011

haar functioneren verder kan verbeteren

Sinds 1 januari 2007 kent Pensioenfonds Horeca &

Pensioenfonds Horeca & Catering

“

Als auditcommissie hebben wij de over­

52

de auditcommissie doorliep daarom een meerjarenplanning…

• op welke wijze gaat het bestuur om met de langere en kortere termijn (beleggings)risico’s?

De meerjarenplanning bevatte de volgende indeling:

• op welke wijze gaat het bestuur om met (de principes

• de deelnemersadministratie;

• op welke manier houdt het bestuur zicht op de

• de werkgeversadministratie;

• het vermogens- en financieel beheer, actuariaat en

integere bedrijfsvoering, waarbij diverse onderdelen sinds 2007 aan de orde zijn geweest.

Op basis van deze indeling behandelde de auditcommissie in 2011:

• de leidraad strategische asset allocatie en herbalancering; • de leidraad selecteren, aannemen, monitoren en ontslaan van externe vermogensbeheerders;

inzake) het beloningsbeleid en de monitoring daarvan? kostenontwikkeling en de monitoring daarvan?

• op welke manier gaat het bestuur om met (het

vaststellen van) de scope van het communicatiebeleid en formuleert het bestuur de doelen voldoende concreet?

• op welke manier gaat het bestuur om met (het

vaststellen van) de scope van het informatie- en

technologie beleid en formuleert het bestuur de doelen voldoende concreet?

• de inrichting van de actuariële functie;

• op welke manier geeft het bestuur invulling aan

• de voortgang Nieuwe Pensioenregeling vanaf 1 januari 2012;

• op welke manier geeft het bestuur invulling aan (de)

• de voorbereiding van het jaarwerk 2010;

• de Integriteitregeling vanaf 1 januari 2012;

• het reglement auditcommissie vanaf 1 januari 2012;

scenariodenken en -analyses? risicomanagement(functie)?

• de verwerking AG-Prognosetafel 2010-2060;

De auditcommissie bespreekt daarnaast actuele,

De bevinding van de auditcommissie is dat deze

Samenstelling & slot

zijn ingericht, geborgd en verder verbeterd.

26 april 2011 als externe deskundige in de auditcommissie.

• de selectie van de nieuwe accountant.

processen/functies door het bestuur adequaat

en heroriënteerde zich met het bestuur op haar taak …

Het jaar 2011 stond in het teken van de heroriëntatie van de taken van de auditcommissie. Van 2007 tot en met

2011 richtte de auditcommissie zich zowel op de beleids-

voorbereiding namens het bestuur en intern toezicht op het bestuur. Met behulp van een extern onderzoeks­

bureau en na afstemming met de auditcommissie en

relevante onderwerpen.

Het bestuur benoemde de heer L.C. van de Kieft op De benoeming gold tot 1 januari 2012. Het bestuur

herbenoemde de heer Van de Kieft per 1 januari 2012 voor de periode van in totaal vier jaar. De benoeming eindigt op 26 april 2015. Het bestuur benoemde de heer J.M.L.

van Engelen op 16 maart 2012 voor de periode van vier

jaar. De benoeming eindigt op 15 maart 2016. Het bestuur herbenoemde de heer W.A. Biewinga op 15 april 2010. Deze benoeming eindigt op 12 april 2014.

advies van het verantwoordingsorgaan wordt vanaf

Vanaf 1 januari 2012 vinden geen herbenoemingen plaats.

op intern toezicht op het bestuur.

continuïteit (door een aftreden per jaar) en vernieuwing

1 januari 2012 de taak van de auditcommissie gericht

en stelde een nieuwe meerjarenplanning op….

Het fonds combineert met deze werkwijze de gewenste (door geen herbenoemingen te doen).

Om intern toezicht adequaat uit te voeren stelde de

Zoetermeer, 24 mei 2012

voor de komende jaren de volgende onderwerpen bevat:

W.A. Biewinga

auditcommissie een nieuwe meerjarenplanning op die • op welke wijze stuurt, monitort en evalueert het bestuur de uitvoering?

• op welke wijze gaat het bestuur om met de samenhang tussen vermogen en verplichtingen en hoe verhoudt

zich de inrichting van de organisatie van vermogens­

beheer tot de complexiteit en de beheersingsaspecten van de beleggingsportefeuille?

J.M.L. van Engelen L.C. van de Kieft

Pensioenfonds Horeca & Catering

Jaarverslag 2011

53

Jaarrekening 2011

54 Balans

31-12-2011 31-12-2010

(in e 1.000)

(na resultaatbestemming) ACTIVA Beleggingen voor rekening en risico pensioenfonds Vastgoedbeleggingen

Aandelen

Vastrentende waarden

Derivaten

Overige beleggingen

( 1 )* (2)

(3)

(4) (5)

409.507

1.719.662

373.085 1.617.420

1.605.293 1.465.748 233.662 357.832

Totaal beleggingen



15.515 332.354

4.325.956

3.804.122

-

-

Deelnemingen

(6)

Vorderingen uit hoofde van beleggingen

(7)

46.314



59.969

Vorderingen en overlopende activa

(8)

56.253



64.199

Liquide middelen

(9)

65.338



52.602

4.493.861

3.980.892

Totaal * De nummering verwijst naar de toelichting zoals opgenomen vanaf pagina 58.

55 Balans

31-12-2011 31-12-2010

(in e 1.000)

(na resultaatbestemming)



PASSIVA Stichtingskapitaal en reserves Overige reserves

(10)*

Totaal reserves

Technische voorzieningen voor



21.358

156.293

21.358

156.293

risico pensioenfonds

(11)

4.316.212

Langlopende schulden

(12)

285 270

Schulden uit hoofde van beleggingen

(13)

115.555

329.446

Kortlopende schulden en overlopende passiva

(14)

40.451

53.714

4.493.861

3.980.892

3.441.169







Totaal

Pensioenfonds Horeca & Catering

Jaarverslag 2011

* De nummering verwijst naar de toelichting zoals opgenomen vanaf pagina 58.

56

Staat van baten en lasten

2011 2010

(in e 1.000) BATEN Premiebijdragen (van werkgevers en werknemers) (15)*

308.637

307.813

Beleggingsresultaten risico pensioenfonds

(16)

518.431

281.294

Overige baten

(17)

1.329

1.843



Totaal baten

828.397

590.950

LASTEN

Mutatie technische voorzieningen voor risico pensioenfonds

(18)

Toevoeging pensioenopbouw

180.227

Rentetoevoeging

46.066

Indexering en overige toeslagen Onttrekking voor pensioenuitkeringen Wijziging marktrente Wijziging vanwege waardeoverdrachten Wijziging actuariële grondslagen Overige mutaties





18.000

-53.807



678.578 -11.171



24.061

151.559 16.695 37.894 -47.541 377.139 -8.128 99.518

-6.911 1.314 875.043

628.450

Pensioenuitkeringen

(19)

55.970

45.001

Pensioenuitvoeringskosten

(20)

18.652

18.381

Saldo waardeoverdrachten

(21)

11.239

Herverzekering

(22)

-117

679

Overige lasten

(23)

2.545

8.889









5.629

Totaal lasten

963.332

707.029

Saldo van baten en lasten

-134.935

-116.079



Bestemming van het resultaat Overige reserve

* De nummering verwijst naar de toelichting zoals opgenomen vanaf pagina 58.

-134.935

-116.079

Kasstroomoverzicht

57

2011 2010

(in e 1.000)

Pensioenactiviteiten

Ontvangen premies

312.161

Betaalde uitkeringen

-52.929

Ontvangen waardeoverdrachten

Betaalde waardeoverdrachten

1.599 -13.040



Betaalde pensioenuitvoeringskosten

-19.547

Uitkering van herverzekeraars

2.617

Betaalde herverzekeringspremie Overige mutaties

-2.500

319.064 705 -45.314 -6.395 -17.789 -2.176 1.497

-11.987 37.060



216.374 286.652

Beleggingsactiviteiten

Verkopen en aflossingen van beleggingen Ontvangen onderpand swaptionoverlay

Ontvangen directe beleggingsopbrengsten Aankoop beleggingen Betaalde kosten vermogensbeheer Overige mutaties

2.766.986 - 129.435 -3.096.644 -12.849 8.087

3.115.799



-81.100



-3.472.769



67.801 -11.421 -16.687

-204.985 -398.377

Netto kasstroom



Koers- en omrekeningsverschillen op liquide middelen Mutatie liquide middelen



11.389 -111.725 1.347

8.149

12.736 -103.576

Saldo liquide middelen aanvang boekjaar

Saldo liquide middelen ultimo boekjaar

52.602

65.338

156.178 52.602

-103.576

Jaarverslag 2011

12.736

Pensioenfonds Horeca & Catering

Mutatie in liquide middelen

58

Toelichting op de balans, de staat van baten en lasten en het kasstroomoverzicht Algemeen Activiteiten

1. Het fonds heeft ten doel, overeenkomstig de statutaire bepalingen en pensioenreglementen, werknemers en gewezen werknemers, alsmede overige belang­

hebbenden te beschermen tegen geldelijke gevolgen van arbeidsongeschiktheid, ouderdom en overlijden.

2. Het fonds tracht dit doel te bereiken door:

a. overeenkomstig de bij zijn pensioenreglementen te stellen regels uitkeringen toe te kennen bij arbeids­ ongeschiktheid, ouderdom en overlijden;

b. andere wettige middelen, die tot het bereiken van het doel bevorderlijk kunnen zijn.

Pensioenfonds Horeca & Catering is statutair gevestigd te Zoetermeer.

als financiële derivaten verstaan. Voor de grondslagen van primaire financiële instrumenten wordt verwezen naar de behandeling per balanspost.

Schattingsmethodiek

Het fonds is voor de vaststelling van de premies en de

technische voorziening afhankelijk van de opgaven van

de loonsommen per werknemer door het UWV. De in het verslagjaar 2010 opgenomen premies zijn herrekend met gebruikmaking van de laatst bekende UWV gegevens; het verschil in premie is in dit verslagjaar in de cijfers

opgenomen. De premies over het kalenderjaar 2011 zijn

geschat uitgaande van de definitieve opgelegde premies over 2010 aangepast voor verwachte loonontwikkeling en bedrijfstakgegevens.

De mutatie van de technische voorziening in 2011 uit

hoofde van pensioenopbouw wordt vervolgens vast­

gesteld met behulp van enerzijds de totaal geschatte premies over kalenderjaar 2011 en anderzijds de

deelnemer­karakteristie­ken van het voorgaande verslag-

Algemene grondslagen voor het opstellen van de jaarrekening

jaar. De verschillen tussen de geschatte bedragen met

Overeenstemmingsverklaring

worden in het volgende verslagjaar in de cijfers verwerkt.

De jaarrekening van Stichting Pensioenfonds Horeca &

betrekking tot het huidige verslagjaar en de definitieve uitkomsten volgens de hierna beschreven grondslagen

Catering is opgesteld in overeenstemming met de

Omrekening vreemde valuta

Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en met

tegen de valutakoers per balansdatum. Voor zover valuta­

wettelijke bepalingen zoals deze zijn vermeld in

inachtneming van de Richtlijnen voor de Jaarverslag­

geving, in het bijzonder Richtlijn 610 Pensioenfondsen.

Algemene waarderingsgrondslagen

Tenzij bij het desbetreffende balanshoofd anders wordt

vermeld, worden de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Baten en lasten worden toegerekend

aan het jaar waarop ze betrekking hebben. Winsten worden slechts opgenomen voor zover zij op balansdatum zijn

Activa en passiva in vreemde valuta worden omgerekend risico’s zijn afgedekt door middel van valutatermijn­

contracten, wordt het daaruit per balansdatum resulteren­ de ongerealiseerde koersresultaat in de waarde van de beleggingen in aanmerking genomen. In de staat van

baten en lasten zijn de transacties omgerekend tegen de op het moment van de transactie geldende koers. Overige valutaverschillen komen ten gunste dan wel ten laste van de staat van baten en lasten.

gerealiseerd. Verliezen en risico’s die hun oorsprong vinden

Presentatiewijziging

indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend

Pensioenfederatie worden met ingang van de verslag­

voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen zijn geworden. De jaarrekening is opgesteld op basis van het uitgangspunt van continuïteitsdoelstelling.

Financiële instrumenten

Onder financiële instrumenten worden zowel primaire

financiële instrumenten, zoals vorderingen en schulden,

Conform richtlijn RJ610.315 en de aanbeveling van de

periode ook de interne kosten van vermogensbeheer

verantwoord als onderdeel van de beleggingsresultaten.

De vergelijkende cijfers over 2010 zijn in deze jaarrekening aangepast; daarmee is een bedrag van € 1,8 miljoen verschoven van pensioenuitvoeringskosten naar beleggingsresultaten.

Grondslagen voor waardering van activa en passiva

aan­gepaste kasstromen, verdisconteerd tegen de rente

Beleggingen

de leningen.

op staatsobligaties met vergelijkbare looptijden inclusief eventuele opslagen, behorende bij het risicoprofiel van

Slechts indien de actuele waarde van een belegging niet

Derivaten

plaats op basis van geamortiseerde kostprijs. De waarde-

die zijn afgesloten met als oogmerk de renterisico’s op de

ring van participaties in beleggingsinstellingen geschiedt tegen marktwaarde. Voor beursgenoteerde beleggings­ instellingen is dit de marktnotering per balansdatum.

Vastgoedbeleggingen

Niet beursgenoteerde indirecte vastgoedbeleggingen

Dit betreft onder andere beleggingen inzake rentederivaten dekkingsgraad te beperken. Verder vallen onder deze post de valutatermijncontracten. De derivaten zijn uit te

splitsen in positieve en negatieve posities. De negatieve posities worden verantwoord in de balans onder de “Schulden uit hoofde van beleggingen”.

Dit betreft vastgoedbeleggingen via besloten beleggings-

Derivaten worden gewaardeerd op reële waarde, te weten

actuele waarde. Dit is de geschatte opbrengstwaarde

waarde die wordt bepaald met behulp van marktconforme

fondsen. Deze beleggingen worden gewaardeerd op

bij onderhandse verkoop in verhuurde staat. Vastgoed wordt jaarlijks getaxeerd. Er vinden geen periodieke

de relevante marktnotering of, indien deze ontbreekt, de en toetsbare waarderingsmodellen.

afschrijvingen plaats.

Overige beleggingen

Beursgenoteerde indirecte vastgoedbeleggingen

beleggingen in private equity en grondstoffen.

Vastgoedbeleggingen in beursgenoteerde beleggings­

instellingen worden gewaardeerd tegen de beurskoers per balansdatum.

Aandelen

Beursgenoteerde aandelen en de participaties in

beursgenoteerde beleggingsinstellingen worden

gewaardeerd tegen de beurskoers per balansdatum.

Vastrentende waarden

Onder vastrentende waarden worden verstaan obligaties en participaties in beleggingsinstellingen. Obligaties

De obligaties worden gewaardeerd tegen actuele waarde, zijnde de beurskoers per balansdatum. De waarde is

exclusief opgelopen rente, welke onder de vorderingen uit hoofde van beleggingen wordt verantwoord. Participaties in beleggingsinstellingen

Onder de overige zakelijke waarden zijn opgenomen de

Private equity

Private equity beleggingen worden gewaardeerd op

actuele waarde. Voor zover dit betrekking heeft op de fund of fundmanagers is dit de intrinsieke waarde die wordt ontleend aan de rapportages van de fund of

fundmanagers. De fund of fundmanagers hanteren bij de bepaling van de waarde van hun belangen

de inter­nationale richtlijnen van de sector, waaronder die van de European Private Equity & Venture Capital Association (EVCA). Grondstoffen

De beleggingen in grondstoffen worden gewaardeerd op marktwaarde.

Deelnemingen

Deelnemingen worden gewaardeerd tegen intrinsieke waarde, tenzij anders vermeld.

De participaties in beleggingsinstellingen betreffen

Premievorderingen

actuele waarde. Deze waarde wordt vastgesteld op basis

staande posten te verminderen met een voorziening

hypo­the­caire leningen die worden gewaardeerd op

van de contante waarde van de met vervroegde aflossing

Jaarverslag 2011

betrouwbaar kan worden vastgesteld vindt waardering

De premievorderingen worden bepaald door de openvoor oninbaarheid. Hierbij worden de volgende

Pensioenfonds Horeca & Catering

Beleggingen worden gewaardeerd tegen actuele waarde.

59

60

aan­names voor oninbaarheid gehanteerd.

De veronderstelde gehuwdheidsfrequentie voor mannen

- 2% indien het geen overgedragen

daarna gelijk tot 65 jaar. De veronderstelde gehuwdheids-

• Vorderingen niet ouder dan 1 jaar: vorderingen betreft

- 50% indien het aan incassopartners overgedragen vorderingen betreft

• Alle vorderingen van 1-2 jaar oud: 50%

• Alle vorderingen van 2-3 jaar oud: 75%

• Alle vorderingen ouder dan 3 jaar: 100%

Technische voorzieningen

De technische voorzieningen worden opgenomen tegen

actuele waarde (marktwaarde). De actuele waarde wordt bepaald op basis van de contante waarde van de beste

inschatting van toekomstige kasstromen die samenhangen

loopt op van 22% op 21 jaar tot 90% op 35 jaar en blijft

frequentie voor vrouwen loopt op van 35% op 21 jaar tot

85% op 30 jaar, blijft gelijk tot 50 jaar en neemt daarna af tot 70% op 65 jaar. Vanaf de 65-jarige leeftijd neemt de veronderstelde gehuwdheidsfrequentie af met de sterftekans van de meeverzekerde partner. Arbeidsongeschiktheid

Voor deelnemers aan wie vrijstelling van premiebetaling wegens arbeidsongeschiktheid is verleend, is de voor­ ziening gelijk aan de contante waarde van de tot

pensioendatum te verwerven pensioenaanspraken.

met de op balansdatum onvoorwaardelijke pensioen­

Opslag percentage voor kosten

grondslagen en veronderstellingen gehanteerd:

administratie en uitbetaling van de pensioenen na

verplichtingen. Bij de berekening worden de volgende

Rente

De contante waarde wordt bepaald op basis van de

Voor toekomstige kosten met betrekking tot de

ingang is de netto technische voorziening verhoogd met 4,0% (2010: 4,0%).

marktrente, waarvoor de actuele rentetermijnstructuur

Toeslagen

gebruikt. Deze is vergelijkbaar met een afgeleide

• actieve deelnemers omdat in de premievaststelling een

zoals gepubliceerd door de Nederlandsche Bank is

marktconforme rekenrente van 2,75% (2010: 3,41%). De gemiddelde looptijd van de verplichtingen is

Toeslagverlening vindt plaats aan:

opslag van 0,9% van de premiegrondslag voor dit doel is opgenomen;

24 jaar (primo jaar) en 25 jaar (ultimo jaar).

• alle deelnemers voor zover er voldoende middelen zijn.

Overlevingsgrondslagen

Toeslagverlening actieve deelnemers

Horeca & Catering een onderzoek uitgevoerd naar de

hebben per 31 december van dat jaar een onvoorwaarde-

In de loop van 2010 en 2011 heeft Pensioenfonds

branche­specifieke ervaringssterfte. Als gevolg hiervan worden de technische voorzieningen met ingang van 31 december 2010 vastgesteld op basis van de AG

Prognosetafels 2010-2060, waarbij rekening gehouden is met de branchespecifieke ervaringssterfte.

Voor wezen zijn geen sterftekansen in aanmerking

genomen. Voor niet ingegaan wezenpensioen zijn de

pensioenverplichtingen gesteld op 6% van de contante

waarde van de nabestaandenpensioenen, behorende bij ouderdomspensioen van deelnemers jonger dan 65 jaar. Meeverzekerde partner

De partner van een mannelijke deelnemer wordt drie jaar jonger verondersteld. De partner van een vrouwelijke deelnemer wordt drie jaar ouder verondersteld.

Deelnemers die gedurende het boekjaar actief zijn geweest, lijk recht op een toeslag op de opgebouwde pensioenaanspraken. Per 31 december 2011 wordt aan de deelnemers

die in 2011 actief zijn geweest een toeslag toegekend ter grootte van 0,85% (2010: 1,00%).

Toeslagverlening alle deelnemers

Het bestuur kan jaarlijks besluiten om op de per 1 januari

van enig kalenderjaar vastgestelde opgebouwde pensioen­ aanspraken van alle deelnemers een toeslag te verlenen

indien de financiële situatie van het pensioenfonds zodanig is dat deze toeslagverlening niet ten koste gaat van de pensioenrechten en pensioenaanspraken en het fonds

over vrij eigen vermogen beschikt. Gezien de financiële

positie van het fonds heeft het bestuur besloten om de opgebouwde pensioenaanspraken van alle deelnemers per 1 januari niet te verhogen.

Toekomstige ontwikkelingen in het salarisniveau

Indirecte beleggingsopbrengsten

gehouden met toekomstige ontwikkelingen en toe­slagen,

op gerealiseerde en ongerealiseerde waardestijgingen of

komende boekjaar, indien het bestuur het besluit tot

waardedalingen.

toeslagverlening heeft genomen in het verslagjaar.

Kosten toe te rekenen aan beleggingen

Langlopende schulden

mindering gebracht op de som van de directe en indirecte

De oprenting van de uitstaande depots geschiedt op

basis van een rente van 4%. Aan de depots worden de

De externe kosten van vermogensbeheer worden in beleggingsopbrengsten.

verschuldigde premies onttrokken.

Pensioenuitkeringen

Overig

verslagjaar komende uitkeringen inzake ouderdoms-,

De overige activa en passiva zijn gewaardeerd tegen nominale waarde.

Grondslagen voor de staat van baten en lasten Premiebijdragen

Hieronder worden opgenomen de ten laste van het nabestaanden-, wezen- en vroegpensioen alsmede

uitkeringen in het kader van de WAO aanvullings- en

gatregeling. Tevens zijn hierin opgenomen de eenmalige

uitkeringen als gevolg van afkoop ingeval de hoogte van het pensioen beneden het wettelijke minimum is.

Als premiebijdragen zijn opgenomen de aan het boekjaar

Herverzekering

alsmede bijdragen van de Stichting Financiering Voort­

in de aanvullende pensioenregeling, inclusief de premie-

toe te rekenen bijdragen van werkgevers en werknemers, zetting Pensioenverzekering (FVP) en UWV. De in het

jaar­verslag 2010 opgenomen premies zijn herrekend met

gebruikmaking van de laatst bekende UWV gegevens; het verschil in premie is in dit verslag­jaar in de cijfers opgeno-

men. De premies over het kalenderjaar 2011 zijn geschat

uitgaande van de definitieve opgelegde premies over 2010, aangepast voor loonontwikkeling en bedrijfstakgegevens.

Waardeoverdrachten

De risico’s behorende bij het nabestaandenpensioen

vrijstelling hiervoor in geval van volledige en duurzame

arbeidsongeschiktheid in de zin van de IVA, zijn volledig

herverzekerd. Dit op risicobasis gesloten herverzekerings-

contract is tot en met 2011 onder­gebracht bij de Algemene Levensherverzekerings Maatschappij NV (dochteronderneming van Swiss RE Europe S.A.). Met ingang van 2012

treedt Elips Life (eveneens een dochteronderneming van

Swiss RE Europe S.A.) op als herverzekeraar van deze risico’s.

overdrachts­waarden zijn gebaseerd op de berekenings-

Grondslagen voor de opstelling van het kasstroomoverzicht

regels waardeover­drachten. De waardeoverdrachten

Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de directe

bijbehorende pensioenaanspraken zijn verwerkt.

omgerekend tegen een geschatte gemiddelde koers.

De bij overdrachten van pensioenen bepaalde

grondslagen volgens het Besluit reken- en procedure­ worden toegerekend aan het verslagjaar waarin de

methode. Kasstromen in vreemde valuta’s worden

Beleggingsresultaten

De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit

De directe beleggingsopbrengsten hebben betrekking

van geldmiddelen plaatsvindt worden niet in het

Directe beleggingsopbrengsten

op de aan het verslagjaar toe te rekenen interest en in het ver­slag­jaar gedeclareerde dividenden en overige opbrengsten.

het saldo liquide middelen. Transacties waarbij geen ruil kasstroomoverzicht opgenomen.

Jaarverslag 2011

met uitzondering van de toeslag per 1 januari van het

De indirecte beleggingsopbrengsten hebben betrekking

Pensioenfonds Horeca & Catering

Bij de vaststelling van de voorziening is geen rekening

61

62

Toelichting op de te onderscheiden posten op de balans 2011

Beleggingen voor rekening en risico pensioenfonds Mutatieoverzicht

Waarde per 1 januari

Aankopen

Verkopen

Waarde-

en aflossingen ontwikkeling 9

Waarde per

31 december

(in e 1.000) Vastgoedbeleggingen (1) Beursgenoteerde indirecte vastgoedbeleggingen

239.722 346.522 -287.966

vastgoedbeleggingen

133.363 108.517 -102.355

-5.810

133.715

373.085 455.039 -390.321

-28.296

409.507

-22.486

275.792

Niet-beursgenoteerde indirecte

Aandelen (2) Beursgenoteerde aandelen

1.337.363 498.192 -346.491



1.617.420 606.145 -407.745 -96.158 1.719.662

Participaties in beleggingsinstellingen

-58.245 1.430.819

280.057 107.953 -61.254 -37.913

288.843

Vastrentende waarden (3) Obligaties

Participaties in beleggingsinstellingen

1.235.414 1.256.829 -1.205.640 230.334 44.156 -68.844 1.465.748 1.300.985 -1.274.484

110.867 2.177 113.044

1.397.470 207.823 1.605.293

Derivaten (4)

-309.373

331.519 -285.715 394.321 130.752

Overige beleggingen (5) Private equity

Grondstoffen

148.035 27.153 -28.707 32.669

179.150

184.319 375.804 -380.014

-1.427

178.682

332.354 402.957 -408.721

31.242

357.832

Totaal

3.479.234 3.096.645 -2.766.986

414.153

4.223.046

Aanpassing voor negatieve posities in derivaten

Totaal beleggingen

9

324.888 102.910 3.804.122 4.325.956

Onder de waardeontwikkeling van de beleggingen zijn tevens begrepen die beheerkosten van externe vermogensbeheerders die rechtstreeks ten laste van het belegd vermogen zijn gebracht.

63

2010

Beleggingen voor rekening en risico pensioenfonds Mutatieoverzicht

Waarde per 1 januari

Aankopen

Verkopen

Waarde-

en aflossingen ontwikkeling 10

Waarde per

31 december

(in e 1.000) Vastgoedbeleggingen (1) Beursgenoteerde indirecte vastgoedbeleggingen

171.520 257.455 -228.589

39.336

239.722

Niet-beursgenoteerde indirecte vastgoedbeleggingen

110.517 25.953

-544 -2.563 133.363

282.037 283.408 -229.133

36.773

373.085



Aandelen (2) Beursgenoteerde aandelen

1.009.753 522.447 -381.747 186.910 1.337.363



1.233.267 546.454 -406.730 244.429

Participaties in beleggingsinstellingen

223.514 24.007 -24.983

57.519

280.057 1.617.420



Vastrentende waarden (3) Obligaties

Participaties in beleggingsinstellingen

911.273 2.003.311 -1.716.628

37.458

1.235.414

218.159 7.721 -3.784 8.238 230.334 1.129.432 2.011.032 -1.720.412

45.696

1.465.748

Derivaten (4)

27.603

484.442 -630.516 -190.902 -309.373



Overige beleggingen (5) Private equity

104.693 21.881 -5.724 27.185 148.035 160.681 125.552 -123.284

21.370

184.319



265.374 147.433 -129.008

48.555

332.354

Grondstoffen

184.551

3.479.234

Aanpassing voor negatieve posities in derivaten

Totaal beleggingen

10

102.348 324.888 3.040.061 3.804.122

Onder de waardeontwikkeling van de beleggingen zijn tevens begrepen die beheerkosten van externe vermogensbeheerders die rechtstreeks ten laste van het belegd vermogen zijn gebracht.

Jaarverslag 2011

2.937.713 3.472.769 -3.115.799

Pensioenfonds Horeca & Catering

Totaal

64

Specificatie vastgoedbeleggingen naar categorie

31-12-2011 31-12-2010

(in e 1.000)

Kantoren

91.062 86.990

Winkels

170.720 136.775

Bedrijfsruimte

71.325 57.306

Woningen

Totaal

76.400 92.014

409.507 373.085

Specificatie positieve contractposities derivaten

Waarde

Notional

Waarde

31-12-2011



31-12-2010

Notional

(in e 1.000) Rente

Valuta + commodity

232.011 4.928.374

1.651 2.159.029

2.857 4.767.301 12.658 2.069.899

Totaal

233.662 7.087.403 15.515 6.837.200

Als gevolg van de positieve marktwaarde van de rente­

alleen het economisch eigendom. Per 31 december 2011

Catering € 216 miljoen aan collateral in stukken (staats-

(2010: € 89 miljoen) in bruikleen gegeven. Dit bedrag is als

derivaten ultimo 2011 heeft Pensioenfonds Horeca &

obligaties) ontvangen (2010 als gevolg van negatieve marktwaarde € 323 miljoen aan collateral verstrekt).

Een deel van de beleggingsportefeuille is beschikbaar

voor in bruikleen gegeven effecten. Van dat deel van de portefeuille heeft Pensioenfonds Horeca & Catering Deelnemingen (6)

zijn beleggingen met een waarde van circa € 139 miljoen

volgt verdeeld: aandelen € 63 miljoen (2010: € 34 miljoen) en obligaties € 76 miljoen (2010: € 55 miljoen). Voor het risico van niet terug­leveren van in bruikleen gegeven

effecten zijn zekerheden gesteld. Deze zekerheden zijn niet in de balans opgenomen.

31-12-2011 31-12-2010

(in e 1.000)

Klantenconsortium Innovact B.V. Verwerving deelneming

Afwaardering Saldo ultimo boekjaar

0 0 0 0 0

Het fonds heeft een 33,33% belang in Klantenconsortium

is vastgelegd. De waardering van de deelneming is in

houdt 100% van de aandelen in Innovact B.V., de leveran-

waarde van de onderliggende entiteit.

Innovact B.V. gevestigd te Utrecht. Deze vennootschap

cier van de software waarin de deelnemersadministratie Vorderingen uit hoofde van beleggingen (7)

0

2009 op nihil gesteld gegeven de geringe intrinsieke

31-12-2011 31-12-2010

(in e 1.000)

Te vorderen beleggingsresultaten Overige vorderingen

42.619 40.528 3.695 19.441

Saldo ultimo boekjaar

46.314 59.969

Vorderingen en overlopende activa (8)

31-12-2011 31-12-2010

65

(in e 1.000)

Premies - Te vorderen premies

- Af: voorziening oninbaar

70.419

-19.687



73.242 -18.005

50.732

55.237

Nog te verwerken waardeoverdrachten Overige overlopende activa

113

5.408



Saldo ultimo boekjaar

Liquide middelen (9) (in e 1.000)

Banktegoeden

Liquide middelen t.b.v. vermogensbeheer

550 8.412

5.521

8.962



64.199

56.253

31-12-2011 31-12-2010

6.349 58.989

Saldo ultimo boekjaar

De banktegoeden zijn ter vrije beschikking. De liquide

middelen ten behoeve van vermogensbeheer bevatten

5.545 47.057

65.338 52.602

de liquide middelen die bij de externe vermogens­ beheerders beschikbaar zijn.

Passiva

Stichtingskapitaal en reserves

Pensioenfonds Horeca & Catering

Jaarverslag 2011

Het fonds kent geen stichtingskapitaal en statutaire reserves.

66

Overige reserves (10) (in e 1.000)

Stand begin boekjaar Mutatie uit saldo van baten en lasten Saldo ultimo boekjaar

31-12-2011 31-12-2010

156.293

-134.935

272.372 -116.079

21.358 156.293

Op grond van de Pensioenwet en het daaruit voort­

evenwichtssituatie is het eigen vermogen zodanig

vermogen van het pensioenfonds ten minste gelijk te

maat van 97,5% ten aanzien van de als onvoorwaardelijk

vloeiende Besluit Financieel Toetsingskader dient het

zijn aan de technische voorzieningen plus het minimaal

vereiste eigen vermogen. Het minimaal vereiste vermogen bedraagt circa 4,1% van de technische voorzieningen.

Per 31 december 2011 is het minimaal vereiste vermogen gelijk aan € 177 miljoen.

Het pensioenfonds dient buffers aan te houden voor de risico’s die het loopt. Dit betreft buffers voor het

renterisico, het risico van zakelijke waarden, het valuta­ risico, het grondstoffenrisico, het kredietrisico en het

vastgesteld dat met de wettelijk vastgestelde zeker­heids­ aangemerkte onderdelen van de pensioenovereenkomst wordt voorkomen dat het fonds binnen één jaar over minder middelen beschikt dan de hoogte van de

technische voorzieningen. Het vereiste eigen vermogen

op basis van het strategische beleggingsbeleid bedraagt voor het pensioenfonds op balansdatum 19,0% van de

technische voorzieningen. Per 31 december 2011 bedraagt het vereiste eigen vermogen, inclusief het eerder­

genoemde minimaal vereiste vermogen, € 819 miljoen.

verzekeringstechnisch risico. Door deze risico’s te

Het verschil tussen het totale eigen vermogen en het

berekend. Dit is het vermogen dat hoort bij de

Dit vrij eigen vermogen is per 31 december 2011 gelijk

kwantificeren wordt het vereiste eigen vermogen evenwichtssituatie van het pensioenfonds. In de

vereiste eigen vermogen is het vrij eigen vermogen. aan € 798 miljoen negatief.

Dekkingsgraad

31-12-2011 31-12-2010

67

(in e 1.000)

Technische voorzieningen voor risico pensioenfonds

Pensioenvermogen Dekkingsgraad

Eind 2011 bedroeg de dekkingsgraad van Pensioenfonds

Horeca & Catering 100,5%. Dit is hoger dan de dekkings-

4.316.212 3.441.169 4.337.855 3.597.732 100,5% 104,5%

graad van 99,5% die het fonds volgens het herstelplan op 31 december 2011 moest hebben.

Technische voorzieningen

voor risico pensioenfonds (11)

31-12-2011 31-12-2010



(in e 1.000)

Indexering en overige toeslagen Rentetoevoeging

Onttrekking voor pensioenuitkeringen Wijziging marktrente

Wijziging vanwege waardeoverdracht Wijziging actuariële grondslagen Overige mutaties

3.441.169 2.812.719 180.227 151.559 18.000 16.695 46.066 37.894 -53.807 -47.541 678.578 377.139 -11.171 -8.128 24.061



99.518

-6.911 1.314

Saldo ultimo boekjaar

4.316.212 3.441.169

Bij de vaststelling van de technische voorzieningen wordt

Het verschil tussen de primo en ultimo rente is verant-

termijnstructuur primo boekjaar. Vervolgens worden de

gebaseerd op de 1-jaarsrente van 1,296% (2010: 1,303%).

de mutatie in de voorzieningen gebaseerd op de rente­

technische voorzieningen ultimo boekjaar vastgesteld op basis van de dan geldende marktrente. ­

Technische voorzieningen naar categorie deelnemers

woord als wijziging marktrente. De rentetoevoeging is

De wijziging actuariële grondslagen betreft een actuali­

sering van de branchespecifieke ervaringssterfte. 31-12-2011 31-12-2010

Aantal



Bedrag

Aantal

(in e 1.000)

Bedrag

(in e 1.000)

Actieve deelnemers

235.885 1.684.093 234.006 1.335.607

Gewezen deelnemers

687.289 2.040.463 645.021 1.604.350

Pensioengerechtigden

27.917 466.462 25.056 381.132

Uitkeringsgerechtigden met arbeidsongeschiktheids-­ pensioen en premievrije opbouw Totaal

Jaarverslag 2011

Toevoeging pensioenopbouw

3.038 125.194 954.129 4.316.212

3.235 120.080 907.318 3.441.169

Pensioenfonds Horeca & Catering

Stand begin boekjaar

68

Langlopende schulden (12)

31-12-2011 31-12-2010

(in e 1.000)

Depots aanvullende regelingen

285 270

Saldo ultimo boekjaar

285 270



Schulden uit hoofde van beleggingen (13)

31-12-2011 31-12-2010

(in e 1.000)

Negatieve contractposities

102.910 324.888

Overige schulden uit hoofde van beleggingen

12.645 4.558

Saldo ultimo boekjaar

115.555 329.446

Specificatie negatieve contractposities derivaten

Waarde

Notional

Waarde

31-12-2011



31-12-2010

Notional

(in e 1.000) Rente

Valuta + commodity

-29.808 -2.000.026 -293.619 -2.046.269 -73.102 -264.653 -31.269 -258.715

Saldo ultimo boekjaar -102.910 -2.264.679 -324.888 -2.304.984 Kortlopende schulden en overlopende passiva (14) (in e 1.000)

31-12-2011 31-12-2010

Crediteuren

1.466 2.361

Te betalen uitkeringen

3.156 2

Vooruitontvangen waardeoverdrachten Te betalen belastingen en sociale lasten

Overige schulden

Overlopende passiva Totaal

Onder overige schulden is een bedrag van € 20 miljoen

inzake vooruitontvangen opgenomen herstelpremie jaar 2012 opgenomen.

Niet in de balans opgenomen verplichtingen Private equity

Ten aanzien van beleggingen in niet beursgenoteerde private equity-beleggingsfondsen zijn verplichtingen

aangegaan waarvan de betalingen pas in de komende

jaren plaatsvinden. Per 31 december 2011 bedragen deze verplichtingen € 92 miljoen (2010: € 117 miljoen).

0 639

1.415 1.528 33.240 48.783 1.174 401 40.451 53.714

Meerjarige huurovereenkomst

In 2004 is een huurovereenkomst aangegaan met betrekking tot het pand dat door Pensioenfonds

Horeca & Catering als kantoorruimte wordt gebruikt. De overeenkomst heeft een looptijd tot 30 juni 2017. De jaarhuur bedraagt € 500.000. De huur wordt

jaarlijks geïndexeerd op basis van de algemene prijs­ ontwikkeling. In verband met deze overeenkomst is een bankgarantie verstrekt aan de verhuurder voor een bedrag van € 125.000.

Toelichting op de te onderscheiden posten op de staat van baten en lasten 69

Baten

Premiebijdragen (van werkgevers en werknemers) (15)

2011 2010

(in e 1.000)

Premies basisregeling

Premies aanvullende regelingen

Premies individuele vrijwillige voortzetting Premiebijdrage FVP en UWV Herstelbijdrage

254.397 253.647 5.808 5.790 1.220 1.536 3.179 2.928 43.877 42.500

Overige premies

156 1.412

Totaal

308.637 307.813

De premie voor de basispensioenregeling bedraagt 14,3%

De premies voor de basisregeling worden gedragen door

2011 zijn gebaseerd op de eindafrekening 2010 waarbij

aanvullende regelingen betreffen zowel individuele als

van de premiegrondslag. De premies voor heffingsjaar

rekening is gehouden met de (loon)ontwikkelingen in de bedrijfstak. Tevens zijn opgenomen de premies voort­

vloeiend uit eindafrekeningen over vorige heffingsjaren.

werkgevers en werknemers gezamenlijk. De premies voor collectieve overeenkomsten. Onder “Herstelbijdrage” is

de additionele herstelbijdrage volgend uit het herstelplan opgenomen.

Beleggingsresultaten risico pensioenfonds (16) 2011 2010

Direct

Indirect

Totaal

Direct

Indirect

Totaal

(in e 1.000)

Vastgoedbeleggingen Beursgenoteerde indirecte vastgoedbeleggingen

8.287 -22.486 -14.199 7.108 39.336 46.444

Niet-beursgenoteerde indirecte vastgoedbeleggingen 7.544

15.831

-5.810

1.734 6.063 -2.563 3.500

-28.296 -12.465 13.171

36.773 49.944

Aandelen Beursgenoteerde aandelen

Participaties in beleggingsinstellingen

35.300

-58.245 -22.945 26.872 186.910 213.782

4.722 -37.913 -33.191 2.886 57.519 60.405 40.022

-96.158 -56.136 29.758 244.429 274.187

Obligaties

52.870 110.867 163.737 50.015



58.423 113.044 171.467 50.015

5.553 2.177 7.730

- 8.238 8.238 45.689 95.704

Derivaten

-

394.321 394.321

- -190.902 -190.902

Overige beleggingen

Private equity Grondstoffen

1 32.669 32.670 2.754

-1.427

- 27.185 27.185

1.327 2.388 21.370 23.758

2.755 31.242 33.997 2.388 48.555 50.943

Liquide middelen

Totaal opbrengst beleggingen

Kosten toe te rekenen aan beleggingen Saldo resultaat

-1.251 115.780

1.347 415.500

96 6.514

531.280 101.846

8.149 14.663

192.693 294.539

-12.849 -13.245 518.431 281.294

Pensioenfonds Horeca & Catering

Participaties in beleggingsinstellingen

37.451 87.466

Jaarverslag 2011

Vastrentende waarden

70

Overige baten (17)

2011 2010

(in e 1.000)

Boete- en incasso-opbrengsten Overige opbrengsten

701 1.650 628 193

Totaal 1.329 1.843

Lasten

Mutatie technische voorzieningen voor risico pensioenfonds (18)

2011 2010

(in e 1.000)

Toevoeging pensioenopbouw Indexering overige toeslagen Rentetoevoeging

Onttrekking voor pensioenuitkeringen Wijziging marktrente

Wijziging vanwege waardeoverdrachten Wijziging actuariële grondslagen Overige mutaties

180.227 151.559 18.000 16.695 46.066 37.894 -53.807 -47.541 678.578 377.139 -11.171 -8.128 24.061 99.518 -6.911 1.314

Totaal 875.043 628.450 De wijziging actuariële grondslagen heeft

betrekking op een actualisering van de branche­ specifieke ervaringssterfte. Pensioenuitkeringen (19)

2011 2010

(in e 1.000)

Ouderdomspensioen

Nabestaandenpensioen Wezenpensioen

24.133 20.324 4.664 4.497 94 101

Vroegpensioen

6.366 5.648

WAO-gatverzekering

5.692 4.481

WAO-aanvullingsregeling Eenmalige uitkeringen

2.327 2.438 12.694 7.512

Totaal 55.970 45.001

Pensioenuitvoeringskosten (20) (in e 1.000)

Personeelskosten (in- en extern) Overige kosten

Uitvoeringskosten incidenteel



2011 2010

10.725 9.923 6.936 6.035 1.641 3.138

Af: doorbelaste kosten Totaal

19.302

19.096

-650 -715

18.652 18.381

Onder pensioenuitvoeringskosten wordt hier verstaan de

ondersteunende apparaat is aan de benoemende

kosten van het bestuur en andere organen, alsmede

en Koninklijk Horeca Nederland, in 2011 een bedrag van € 29.600 ter beschikking gesteld (2010: € 29.581).

Onder ‘Personeelskosten (in- en extern)’ zijn de salaris­

Verantwoordingsorgaan

kosten van inhuur van extern personeel.

in 2011 het totale vacatiegeld € 21.320 (2010: € 15.978).

kosten van het eigen personeel begrepen, alsmede de

Voor de leden van het verantwoordingsorgaan bedroeg

In de ‘Overige kosten’ zijn o.a. begrepen de kosten

Auditcommissie

gaan, audit­commissie en beleggingsadviescommissie,

commissie bedroeg in 2011 € 34.040 (2010: € 35.195).

van vacatiegelden voor bestuur, verantwoordingsoralsmede het honorarium van de accountant. Verder

Het totale vacatiegeld voor de leden van de audit­

zijn ook de kosten voor automatisering, huisvesting,

Beleggingsadviescommissie

‘Overige kosten’ opgenomen.

adviescommissie bedroeg in 2011 € 33.805 (2010: € 24.695).

communicatie en andere algemene kosten onder

Ultimo 2011 had Pensioenfonds Horeca & Catering 151 fte in dienst (2010: 144 fte). Bestuur

De totale vacatiegelden voor bestuursleden bedroegen in 2011 € 144.265 (2010: € 136.162). In 2011 werd ten behoeve

van beide voorzitters een vaste vergoeding van € 31.560

Het totale vacatiegeld voor de leden van de beleggings-

Directie

De bezoldiging van de directie bedroeg in 2011 € 277.568 (2010: € 272.799). Dit bedrag betreft zowel het vaste

salaris als het (in 2010) variabele deel van de beloning inclusief de pensioenlasten, de sociale en overige werkgeverslasten.

per persoon per jaar betaald (2010: € 29.581). Voor de

Accountant

aan vacatiegeld per jaar (2010: € 11.550). Indien een

bedroeg in 2011 € 230.000 (2010: € 220.000). Voor 2011

overige bestuursleden gold een vast bedrag van € 12.600 plaatsvervangend bestuurslid een afwezig bestuurslid

verving bij een bestuursvergadering, gold een vergoeding overeenkomstig de richtlijnen van de SER van € 410 per dagdeel (2010: € 385). In het kader van de deskundig­

heidsbevordering van bestuursleden en daarmee hun

Het totale honorarium voor de externe accountant

is dit bedrag uit te splitsen in de wettelijke controle

jaarrekening en verslagstaten ter hoogte van € 195.000

(2010: € 207.500), andere controleopdrachten ter hoogte van € 6.500 (2010: € 12.500) en overige dienstverlening ter hoogte van € 28.500.

Saldo waardeoverdrachten (21)

2011 2010

(in e 1.000)

Inkomende waardeoverdrachten Uitgaande waardeoverdrachten

-2.238 -872 13.477 6.501

Totaal

Herverzekering (22)

11.239 5.629

2011 2010

(in e 1.000)

Betaalde herverzekeringspremie Uitkering van herverzekeraars

2.500 2.176 -2.617 -1.497

Totaal De premie herverzekering betreft de herverzekering van de risico’s verbonden aan de aanvullende regelingen.

-117 679

Jaarverslag 2011

algemene kosten van het fonds.

organisaties van de beide voorzitters, FNV Horecabond

Pensioenfonds Horeca & Catering

kosten van de uitvoeringsorganisatie verhoogd met de

71

Overige lasten (23)

72

2011 2010

(in e 1.000)

Toevoeging voorziening voor oninbare premies Overige

1.682 4.771 863 4.118

Totaal

2.545 8.889

vorderingen heeft in 2011 een dotatie aan de voorziening voor

Actuariële en bedrijfstechnische analyse over 2011

is vooral een gevolg van de stijging van het aandeel oudere

Uit de rekening van baten en lasten blijkt dat boekjaar

Onder ‘Overige’ is onder meer een post, in verband met de

€ 116,1 miljoen negatief) is afgesloten. Dit saldo wordt

Op basis van de grondslagen voor de vaststelling van oninbare oninbare premies plaatsgevonden van € 1,4 miljoen. De dotatie vorderingen in de totale positie van te vorderen premies.

BTW-verleggings­regeling, te betalen BTW inzake vermogensbeheer verwerkt ad € 1.000.000 (2010: € 2.750.000). Saldo baten en lasten

2011 met een nadelig saldo van € 134,9 miljoen (2010: als volgt verklaard:

2011 2010

(in e mln.)

Resultaat op bijdragen - Beschikbaar uit premies

- Nodig voor pensioenopbouw Subtotaal

225,4 219,2 -180,2 -151,6 45,2 67,6

- Herstelbijdrage

43,9 42,5



89,1 110,1

Resultaat op interest - Beleggingsresultaat

- Intresttoevoeging voorziening pensioenverplichtingen - Resultaat wijziging rentetermijnstructuur

518,4 281,3 -46,0 -37,9 -678,6 -377,1 -206,2 -133,7

Resultaat op kosten - Kostendekking

- Werkelijke kosten

21,4 22,3 -18,7 -18,4 2,7 3,9

Resultaat op toeslagverlening - Beschikbaar voor toeslag uit premie - Reservering voor toeslagverlening

16,2 16,7 -18,0 -16,7 -1,8 -

Resultaat op mutaties en overige technische resultaten

-17,6 -89,4

Overige resultaten

-1,1 -7,0

Saldo ultimo boekjaar

-134,9 -116,1

Specificatie resultaat op mutaties en overige technische resultaten - Resultaat op sterfte

- Resultaat op arbeidsongeschiktheid

- Aanpassing prognosetafels i.v.m. gestegen levensverwachting - Overige Totaal

-1,1 -0,5 3,5 5,0 -24,1 -99,5 4,1 5,6 -17,6 -89,4

Premie 2011

De huidige pensioenregeling is van kracht vanaf 1 januari 2007. In deze basispensioenregeling wordt ouderdoms-

Kostendekkende premie

het gemaximeerde pensioengevende salaris verminderd

Toeslag actieve deelnemers

pensioen opgebouwd over de pensioengrondslag, zijnde met een franchise. De premie van de regeling wordt

uit­gedrukt als een percentage van deze pensioengrond-

slag. De totale doorsneepremie is gelijk aan 14,3% van de pensioen­grondslag ofwel circa € 254 miljoen12 over het

73

De kostendekkende premie is als volgt13:

Actuariële bruto premie

11,3% 0,9%

Solvabiliteitsopslag

Totale kostendekkende premie

2,0% 14,2%

jaar 2011.

De totale kostendekkende premie voor 2011 bedraagt

De kostendekkende premie voor 2011 is berekend op

Naast de doorsneepremie van 14,3% van de pensioengrond­

basis van de door de Nederlandsche Bank gepubliceerde rentetermijnstructuur per 31 december 2010.

14,2% van de pensioengrondslag ofwel circa € 253 miljoen. slag geldt in de jaren 2010 - 2011 een additionele herstel-

bijdrage. Voor de horecasector werd € 38 miljoen voldaan

in zowel 2010 als in 2011 uit een verwacht overschot vanuit

SOHOR. Voor de contractcateringbranche geldt in 2011 een additionele bijdrage van 5% van de pensioengrondslag.

Risicoparagraaf Het bestuursverslag licht toe met welke risico’s Pensioen-

Toezichthouder de Nederlandsche Bank hanteert op

gebied signaleert en welk beleid het fonds voert ter

kader (FTK) een gestandaardiseerde methode om te

de kwantitatieve aspecten van de risico’s nader toe.

Solvabiliteitsrisico

Het belangrijkste risico voor Pensioenfonds Horeca &

Catering betreft het solvabiliteitsrisico, ofwel het risico dat Pensioenfonds Horeca & Catering niet beschikt

over voldoende vermogen ter dekking van de pensioen­

verplichtingen. De ontwikkeling van het solva­bili­teitsrisico wordt gemeten aan de hand van de dekkingsgraad. Dit is de verhouding tussen het pensioenvermogen en de

pensioen­verplichtingen. Het verloop daarvan is opgenomen in het hoofdstuk ‘Financiële situatie en herstel’ (pagina 20

toetsen of in het pensioenfonds voldoende vermogen aanwezig is om risico’s te kunnen opvangen. Bij deze FTK-standaardtoets wordt het benodigde vermogen voor elk risico berekend aan de hand van een aantal

risicoscenario’s. De uitkomsten worden mede bepaald

door marktomstandigheden en het risicoprofiel van de beleggingen, waarbij voor ultimo 2011 is uitgegaan van de normportefeuille 2012. Sommige risico’s zullen zich

simultaan voordoen terwijl andere risico’s dat juist niet

doen (mate van correlatie). Daarom vindt bij de combina-

tie van de benodigde vermogens bij de diverse risico’s aftrek plaats vanwege diversificatie.

Grafiek: Ontwikkeling dekkingsgraad in 2011). Indien de

Er is sprake van voldoende eigen vermogen als de

er geen ruimte is voor (voorwaardelijke) toeslag­verlening

vereist eigen vermogen. Dit vereist eigen vermogen

solvabiliteit zich negatief ontwikkelt bestaat het risico dat en dat aanvullende maatregelen benodigd zijn om de

solvabiliteit op kortere termijn te verbeteren. Verhoging van de pensioenpremies kan een dergelijke aanvullende

maatregel vormen, in het uiterste geval zou het noodzake-

lijk kunnen zijn de pensioenaanspraken en pensioenrechten van de deelnemers te verminderen.

aanwezige reserves groter zijn dan het zogenoemde omvat het vermogen dat toereikend is om het totale

effect van de risico’s te kunnen opvangen. Navolgende tabel toont de uitkomsten van de FTK-standaardtoets

voor Pensioenfonds Horeca & Catering uitgaande van het strategische beleggingsbeleid:

12

Het betreft hier premie uitsluitend inzake premiejaar 2011.

13

De kostendekkende premie voor 2011 is berekend op basis van de salarisgegevens van 2010 omdat de salarisgegevens van 2011 nog niet beschikbaar zijn.

Jaarverslag 2011

beheersing van die risico’s. De navolgende tekst licht

basis van de Pensioenwet en het Financieel Toetsings­

Pensioenfonds Horeca & Catering

fonds Horeca & Catering op strategisch en operationeel

74

Overzicht FTK-standaardtoets en reserve

31-12-2011

%

31-12-2010

4.316



3.441

(in e mln.)

Technische voorzieningen volgens jaarrekening

S1 Renterisico

S2 Aandelen- en vastgoedrisico S3 Valutarisico

S4 Grondstoffenrisico S5 Kredietrisico

S6 Verzekeringstechnisch risico Totaal benodigd vermogen van alle risico’s Diversificatie-effect

Totaal vereist eigen vermogen Aanwezige reserve Reservetekort

171 682 89 77 7



74



533



61





70 27



165

1.239

930

213

-420

%

-325

819 19,0% 21 0,5%

-798 -18,5%

605 17,6% 156 4,5% -449 -13,1%

Op basis van het standaardmodel dient Pensioenfonds

Pensioenfonds Horeca & Catering onderkent onder meer

hoogte van minimaal 19,0% van de technische voor­

worden toegelicht: Renterisico (S1), Aandelen- en vast-

Horeca & Catering eind 2011 reserves te hebben ter

zieningen. Zoals de voorgaande tabel aangeeft is eind

2011 sprake van een tekort. Dit tekort is in 2008 ontstaan en als gevolg hiervan heeft Pensioenfonds Horeca &

Catering een herstel­plan opgesteld. Dit herstelplan bevat

de risico’s uit de FTK-standaardtoets, die navolgend nader goedrisico (S2), Valutarisico (S3), Grondstoffenrisico (S4), Kredietrisico (S5) en Verzekeringstechnisch risico (S6).

Renterisico (S1)

maatregelen waaruit volgt op welke wijze en op welke

Het renterisico is het risico dat de waarde van het vast­

de toezichthouder de Nederlandsche Bank in met het

pensioenverplichtingen verandert als gevolg van wijzigingen

termijn dit tekort wordt ingelopen. In juli 2009 stemde ingediende herstelplan.

Het vereist eigen vermogen uit­gedrukt in dekkingsgraad (volgens het Financieel Toetsingskader) is in 2011 toe­

genomen van 117,6% naar 119,0%. Dit is met name het gevolg van het volledig doorrekenen van het nieuwe

strategische rente­afdekkings­beleid, (dat is vastgesteld op basis van de ALM-studie 2011), waarbij met ingang van

rentende deel van het belegde vermogen en van de

in de marktrente. Daarbij is er een grotere gevoeligheid voor renteontwikkelingen naarmate de looptijd van de beleggingen en de verplichtingen langer wordt. Een maat­staf voor de mate van rentegevoeligheid is de

‘duration’: de gewogen gemiddelde resterende looptijd

in jaren van de toekomstige kasstromen van de pensioenverplichtingen en de vastrentende beleggingen.

2012 niet langer structureel 75% van het renterisico van

De voor Pensioenfonds Horeca & Catering ultimo 2011 van

renterisico van de pensioenverplichtingen. Dit nieuwe

ge­specificeerd naar vastrentende waarden, swaps overlay

de dekkingsgraad wordt afgedekt, maar 75% van het beleid sluit beter aan bij het gewenste risicoprofiel.

Tevens reduceert het nieuwe beleid het aantal trans­

acties in de swapportefeuille, omdat de fluctuaties in de dekkingsgraad buiten beschouwing kunnen blijven.

toepassing zijnde duration is in de onderstaande tabel

en pensioenverplichtingen weergegeven. Deze tabel toont

voor deze specificatie tevens het verschil in rentegevoelig­ heid in de vorm van een vermogenseffect als gevolg van een verandering van de rente met 1-procentpunt.

Duration

Effect (in € mln.)

Afname rente 1%



Effect (in € mln.)

Toename rente 1%

Pensioenverplichtingen (nominaal)

25

-1.250

9

236

-102

Swaps overlay

30

667

-576



-347

222

Vastrentende waarden (excl. derivaten) Saldo ultimo boekjaar

Saldo in % van de dekkingsgraad

Percentage afdekking renterisico pensioenverplichtingen:

De totale rente matching portefeuille bestaat uit de swap­overlay, de langlopende staatsobligaties en de

beleggingen in hypotheekfondsen. Staatsobligaties

reëel, obligaties opkomende markten, global high yield en vastrentende waarden binnen de portefeuille van

beleggingen in grond­stoffen zijn niet meegenomen in de (rente) matching portefeuille. Dit heeft tot gevolg dat

rekening houdend met deze vastrentende waarden de

afdekking van het renterisico in 2011 hoger kon zijn dan de norm voor de matching portefeuille van 75% van de dekkingsgraad. De voorgaande figuur bevat alle vast­ rentende waarden. De bovenstaande tabel geeft aan dat het effect van een 1% afname van de rente op de

pensioenverplichtingen voor 72% is afgedekt door het

effect van een 1% afname van de rente op de vastrentende waarden (excl. derivaten) en de swaps.

Aandelen- en vastgoedrisico (S2)

Het Aandelen- en vastgoedrisico omvat het risico op een afname van de marktwaarde van de zakelijke waarden (zoals aandelen en vastgoedbeleggingen). Een koers­ daling van de zakelijke waarden met 10% heeft een

afname van de dekkingsgraad van 5,5% tot gevolg. De

marktwaarde kan wijzigen door factoren die specifiek gerelateerd zijn aan een individuele belegging of als

gevolg van algemene factoren. Pensioenfonds Horeca & Catering beperkt dit risico door diversificatie, ofwel

900

-8 %

5 %

72 %

75 %

Regio verdeling aandelen

ultimo 2011 ultimo 2010

Europa eurolanden

16%

15%

Noord-Amerika

42%

42%

14%

15%

Europa niet-eurolanden Azië ontwikkelde markten Opkomende markten Totaal

Sectorverdeling aandelen

15%

14%

13% 100%

14% 100%

ultimo 2011 ultimo 2010

Energie

14%

12%

Industrie

13%

15%

cyclisch

10%

12%

niet-cyclisch

10%

8%

Financiële instellingen

17%

20%

Materialen Consumentengoederen Consumentengoederen Farmacie

Informatietechnologie Telecom Utilities Overige Totaal

6%

5%

9%

8%

11%

12%

3%

3%

100%

100%

6%

4%

1%

1%

Valutarisico (S3)

het spreiden van de zakelijke waarden over verschillende

In het kader van spreiding van risico’s is een aanzienlijk

figuren geven een overzicht van de verdeling van aandelen

eurogebied, waardoor deze beleggingen in vreemde

beleggingscategorieën, sectoren en regio’s. De navolgende over regio’s respectievelijk sectoren.

75

deel van de beleggingen gedaan in landen buiten het

Jaarverslag 2011

Renterisico



valuta luiden. In verband hiermee loopt Pensioenfonds

Horeca & Catering valutarisico’s. De belangrijkste valuta’s voor het pensioenfonds zijn de Amerikaanse dollar, het Britse pond en de Japanse yen. Als uitvloeisel van het

strategisch beleid om valutarisico’s waar mogelijk volledig af te dekken worden valutatermijncontracten ingezet.

Pensioenfonds Horeca & Catering



Onderstaande tabel geeft het ultimo 2011 overzicht van 76

de valutaposities van het fonds voor en na afdekking door

valutaderivaten. Onder ‘Overige’ zijn tevens opgenomen de valuta’s van opkomende landen.

Tabel: Overzicht valutarisico’s

Valuta

voor afdekking

Euro

valuta-afdekking

2.093

Amerikaanse dollar

na afdekking

1.888 3.981

1.345 -1.279 66

Britse pond

187 -181 6

Japanse yen

164 -152 12

Australische dollar

85 -81 4

Overige

441

Totaal

-195 246

4.315

Grondstoffenrisico (S4)

Het grondstoffenrisico omvat het risico op fluctuaties in grondstoffenprijzen. Ultimo 2011 loopt Pensioenfonds

Horeca & Catering grondstoffenrisico over € 192 miljoen.

Kredietrisico (S5)

Het kredietrisico omvat het risico dat Pensioenfonds

Horeca & Catering verlies lijdt als gevolg van faillisse­

ment of betalingsonmacht van tegenpartijen op wie het fonds vorderingen heeft of dat partijen waarmee het

fonds transacties is aangegaan niet meer in staat zijn

0 4.315

Beleggingen in de categorie No rating betreffen met

name Nederlandse particuliere en zakelijke hypotheken waar Pensioenfonds Horeca & Catering via fondsen in belegt. Deze hypothekenfondsen hebben geen rating. De afname in de rating categorie AAA in 2011 werd voornamelijk veroorzaakt door de verlaging van de

kredietwaardigheid van de Verenigde Staten door rating

agency Standard & Poor’s (S&P). In augustus 2011 besloot S&P de Amerikaanse AAA-status te verlagen naar AA+.

hun tegenprestatie te verrichten. Het kredietrisico wordt

Naast ontwikkelingen met betrekking tot de Amerikaanse

heid van tegenpartijen, door voldoende spreiding of door

rondom de Europese overheidsfinanciën. Pensioenfonds

beperkt door het stellen van eisen aan de kredietwaardighet verlangen van extra zekerheden.

De navolgende tabel toont de verdeling naar krediet­

waardigheid van de vastrentende waarden. De kredietwaardigheid (ook wel creditrating) is vermeld zoals

toegekend door internationale rating agencies waarbij Pensioenfonds Horeca & Catering uit prudentiele

overwegingen de vastrentende waarden classificeert op basis van de laagste creditrating van de volgende drie

internationale rating agencies: S&P, Moody’s en Fitch. Rating categorie

AAA

AA A

BBB

>BBB

No rating Totaal

Balanswaarde

ultimo 2011

66%

ultimo 2010 69%

5%

1%

4%

5%

2%

1%

10%

9%

100%

100%

13%

15%

kredietwaardigheid was 2011 vooral het jaar van zorgen

Horeca & Catering belegt een deel van het vermogen in Europese staatsobligaties en heeft bewust gekozen om alleen te beleggen in Europese landen met de hoogste

kredietwaardigheid. Uit het oogpunt van verdere risico­ beheersing is besloten om de belangen in Franse

staatsobligaties stapsgewijs te verkopen ten gunste van Nederlandse en Duitse staatsobligaties. Ook is

de positie in Franse inflatiegerelateerde obligaties fors

teruggebracht. De navolgende figuur geeft een overzicht

van de landenverdeling binnen de vastrentende waarden. Landenverdeling

vastrentende waarden Nederland

Duitsland

Verenigde Staten Frankrijk

Oostenrijk Finland

Verenigd Koninkrijk

ultimo 2011 ultimo 2010 35% 26% 34% 27% 12% 13% 6% 21% 4% 4% 1% 0% 1% 1%

Mexico

1% 1%

Overig

5% 6%

Rusland Totaal

1% 1% 100% 100%

Naast kredietrisico uit hoofde van beleggingen in

bij de vaststelling van de technische voorzieningen. Als

Catering tegenpartijrisico bij derivaten, securities lending

niet toereikend kunnen zijn om alle toegezegde pensioen-

is het risico dat een tegenpartij niet meer aan zijn verplichtingen kan voldoen. Bij derivatentransacties betreft dit

het risico dat tegenpartijen van swaps, commodities- en valutaderivaten (dit zijn zogenaamde ‘over the counter’ (OTC) derivaten, derivaten waarbij een afspraak wordt gemaakt zonder tussenkomst van een beursinstantie)

niet aan hun ver­plichtingen kunnen voldoen. Dit risico

heeft bij uitgeleende effecten betrekking op het risico dat

aanspraken en pensioenrechten in de toekomst uit te

kunnen keren. Door toepassing van de AG-Prognosetafel

2010-2060 wordt reeds geanticipeerd op stijgende levensverwachtingen, zodat het langlevenrisico wordt beperkt.

Indien de levensverwachtingen zich ontwikkelen conform deze prognoses dan is de verwachte gemiddelde levens­

verwachting in 2060 voor een 65-jarge man 21,7 jaar (nu

19,2 jaar) en voor een 65-jarige vrouw 23,3 jaar (nu 22,1 jaar).

tegenpartijen waaraan Pensioenfonds Horeca & Catering

Het (negatieve) arbeidsongeschiktheidsrisico betreft

kunnen voldoen. Pensioenfonds Horeca & Catering

heeft getroffen voor premievrijstelling bij arbeids­

stukken heeft uitgeleend niet aan hun verplichtingen mitigeert tegenpartijrisico door middel van het

zogenaam­de ‘collateral management’, waarbij effecten worden gebruikt als onderpand ter bescherming tegen

het tegenpartijrisico. Pensioenfonds Horeca & Catering

het risico dat het fonds onvoldoende voorzieningen ongeschiktheid en het toekennen van een arbeids­ ongeschiktheidspensioen.

Liquiditeitsrisico

vermindert het tegenpartijrisico door collateral (minimaal)

Liquiditeitsrisico is het risico dat pensioenfonds Horeca &

obligaties en bedrijfsobligaties, mits deze aan een aantal

beschikt om aan de directe verplichtingen te kunnen

op weekbasis uit te wisselen en hierbij alleen staats­

criteria voldoen, te accepteren. Daarnaast worden trans­

acties in OTC derivaten pas uitgevoerd nadat de krediet-

waardigheid van tegenpartijen is beoordeeld. Verder wordt het transactievolume over diverse tegenpartijen gespreid. In het geval van positieve saldi op betaalrekeningen

betreft het tegenpartijrisico het risico dat deze saldi niet door de tegenpartij kan worden voldaan. Pensioenfonds Horeca & Catering dekt dit risico af door deze positieve

saldi op betaalrekeningen te herbeleggen in liquiditeitsfondsen. Deze fondsen hebben een AAA-rating.

Verzekeringstechnisch risico (S6)

Catering op korte termijn over onvoldoende middelen vol­doen. Pensioenfonds Horeca & Catering kent een

positief saldo van premie inkomsten en pensioenuitkeringen, tevens beschikt het fonds over snel liquide te maken beleggingen (ruim 80% van de totale portefeuille). Het liquiditeitsrisico is verder gereduceerd doordat binnen

elke categorie (m.u.v. private equity) een liquide mandaat beschikbaar is zodat het fonds via liquide beleggingen kan bijsturen. Dit heeft tot gevolg dat het liquiditeits­ risico voor het fonds zeer beperkt is. Zoetermeer, 21 juni 2012

Het verzekeringstechnisch risico bestaat uit de risico’s op

Het bestuur:

(actuariële) grondslagen die worden gebruikt voor de

F.B.P. Jansen

negatieve resultaten op de verzekeringstechnische

vaststelling van de technische voorzieningen en de hoogte van de premie. De belangrijkste actuariële risico’s voor

Pensioenfonds Horeca & Catering zijn het langlevenrisico en het arbeidsongeschiktheidsrisico, waarbij eerstge-

noemde naar verwachting het meest materieel is en tot

uitdrukking komt in het verzekeringstechnisch risico (S6). Het (negatieve) langlevenrisico betreft het risico dat

deelnemers langer blijven leven dan verondersteld wordt

77

M.H.J. Claes

M.J.M. Markus

P.A. Schoormans, voorzitter M.W. van Straten J.D.W. Veltkamp

E.P. de Vries, plaatsvervangend voorzitter

Jaarverslag 2011

en positieve saldi op betaalrekeningen. Tegenpartijrisico

gevolg hiervan zou de getroffen technische voorziening

H.Z. de Wit

De directie:

P. Braams, directeur

Pensioenfonds Horeca & Catering

vast­rentende waarden loopt Pensioenfonds Horeca &

78

Overige gegevens Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan het bestuur van Pensioenfonds Horeca & Catering

toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werk­

Verklaring betreffende de jaarrekening

toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het

Wij hebben de in dit rapport opgenomen jaarrekening 2011 van Pensioenfonds Horeca & Catering te Zoetermeer

gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per

zaam­heden zijn afhankelijk van de door de accountant inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een

afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten.

31 december 2011 en de staat van baten en lasten over 2011

Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de

de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving

is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het

met de toelichting, waarin opgenomen een overzicht van en andere toelichtingen.

accountant de interne beheersing in aanmerking die rele­vant getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van

controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandig­

Verantwoordelijkheid van het bestuur

heden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot

het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het

viteit van de interne beheersing van het pensioenfonds.

Het bestuur van het pensioenfonds is verantwoordelijk voor saldo van baten en lasten getrouw dient weer te geven,

doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effecti­ Een controle omvat tevens het evalueren van de geschikt-

alsmede voor het opstellen van het jaarverslag van het

heid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslag­

het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). Het

het pensioenfonds gemaakte schattingen, alsmede een

bestuur, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten.

geving en van de redelijkheid van de door het bestuur van evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening.

Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-

informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden.

Verantwoordelijkheid van de accountant

Oordeel

over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben

van de grootte en samenstelling van het vermogen van

Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel

onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende

ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig

plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijking van materieel belang bevat.

Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter

verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de

Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld Pensioenfonds Horeca & Catering per 31 december 2011 en van het saldo van baten en lasten over 2011 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.

Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij

dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag van het bestuur, voor

zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9

Rotterdam, 21 juni 2012

onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd.

Was getekend: drs. M. van Luijk RA

Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1

Tevens vermelden wij dat het jaarverslag van het bestuur,

Deloitte Accountants B.V.

79

voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.

Actuariële verklaring aan Ernst & Young Actuarissen B.V. de opdracht verleend

tot het afgeven van een actuariële verklaring als bedoeld in de Pensioenwet over het boekjaar 2011.

Gegevens

De gegevens waarop mijn onderzoek is gebaseerd, zijn verstrekt door en tot stand gekomen onder de verant-

woordelijkheid van het bestuur van het pensioenfonds. Voor de toetsing van de fondsmiddelen en voor de

beoordeling van de vermogenspositie heb ik mij gebaseerd op de financiële gegevens die ten grondslag liggen aan de jaarrekening. In overeenstemming met de richtlijn

“Samenwerking tussen accountant en actuaris ter zake

- heb ik mij een oordeel gevormd over de vermogens­ positie van het pensioenfonds.

Mijn onderzoek heb ik zodanig uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de resultaten geen onjuistheden van materieel belang bevatten.

Ik heb mij een oordeel gevormd over de waarschijnlijk­heid

waar­mee het pensioenfonds de tot balansdatum aangegane verplichtingen kan nakomen, mede in aan­merking nemend het financieel beleid van het pensioenfonds. De beschreven werkzaamheden en de uitvoering daarvan zijn in

overeenstemming met de binnen het Actuarieel Genoot-

schap geldende normen en gebruiken, en vormen naar mijn mening een deugdelijke grondslag voor mijn oordeel.

van de controle van verantwoordingen van verzekerings-

Oordeel

mij geïnformeerd over zijn bevindingen ten aanzien van

beschreven berekeningsregels en uitgangspunten, als

instellingen” heeft de accountant van het pensioenfonds de betrouwbaarheid en de volledigheid van de admini­ stratieve basisgegevens en de overige uitgangspunten

De technische voorzieningen zijn, overeenkomstig de geheel bezien, toereikend vastgesteld.

die voor mijn oordeelsvorming van belang zijn.

Het eigen vermogen van het pensioenfonds is op de

Werkzaamheden

eigen vermogen. Gemeten naar de wettelijke maatstaf is

Ter uitvoering van de opdracht heb ik onderzocht of is vol­daan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet.

De door het pensioenfonds verstrekte administratieve basis­gegevens zijn zodanig dat ik die gegevens als

uitgangs­punt van de door mij beoordeelde berekeningen heb aanvaard.

Als onderdeel van de werkzaamheden voor de opdracht: - heb ik ondermeer onderzocht of de technische voor­

zieningen, het minimaal vereist eigen vermogen en het vereist eigen vermogen toereikend zijn vastgesteld, en

balans­datum lager dan het wettelijk minimaal vereist ten aanzien van de verplichtingen, aangegaan tot balansdatum, sprake van een dekkingstekort.

Met inachtneming van het voorafgaande heb ik mij ervan

overtuigd dat is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140

Jaarverslag 2011

Door Pensioenfonds Horeca & Catering te Zoetermeer is

van de Pensioenwet met uitzondering van de artikelen 131 en 132. De vermogenspositie van Pensioenfonds Horeca & Catering is naar mijn mening slecht, vanwege een dekkingstekort.

Amsterdam, 21 juni 2012

Ernst & Young Actuarissen B.V.

Was getekend: drs. C.D. Snoeks AAG

Pensioenfonds Horeca & Catering

Opdracht

80

Resultaatbestemming volgens statuten In de statuten is geen bepaling opgenomen over de

wijze waarop het saldo van baten en lasten moet worden verdeeld. Het saldo wordt echter jaarlijks geheel ten gunste dan wel ten laste van de overige reserves

gebracht, met inachtneming van eventueel te vormen bestemmingsreserves.

Gebeurtenissen na balansdatum Na balansdatum deden zich geen voor de jaarrekening relevante gebeurtenissen voor.

Bijlagen Summary of 2011 annual report

81

Pensioenfonds Horeca & Catering is the occupational

The governing board of Pensioenfonds Horeca & Catering

industry. It is a mandatory industrywide fund with around

representatives. The board members are appointed by

pension fund for the Dutch hospitality and catering

900,000 participants on the current and former payroll of some 39,000 employers. Pensioenfonds Horeca &

Catering is one of the ten largest pension funds in the

Netherlands in terms of active and past participants and affiliated employers.

The core purpose of Pensioenfonds Horeca & Catering

is to protect the security of pledged benefits for current

consists of equal numbers of employer and employee

employer association Koninklijke Horeca Nederland and trade unions FNV Horecabond and CNV Vakmensen.

The board determines strategic policy and supervises

the administrative processes and asset management. The board members are furthermore responsible for

the provisions laid down in the Fund’s regulations and articles of association.

and former Fund participants. This retirement income is

Day-to-day management is the responsibility of the

Fund furthermore offers voluntary supplementary

the establishment of an audit committee on 1 January 2007

provided through a compulsory pension scheme. The

pension arrangements. The basic scheme with optional

managing director and the management team. Through

and a board of stakeholders on 1 January 2008 Pensioen-

supplementary provisions came into effect on 1 January

fonds Horeca & Catering complies with the Principles

their pension arrangements. Pensioenfonds Horeca &

also set up an advisory committee on asset management,

2007. It enables employers and employees to customise Catering is a non-profit organisation.



for Good Pension Fund Governance. In 2009 the Fund which closely monitors investment policy and its implementation.

2011

2010

2009 2008 2007

Employers and participants (numbers) Active employers in year

35,509

35,632

36,113

31,644 14

29,922

Active participants in year

280,116

283,035

287,756

286,858

292,733

Active participants at year end

235,885

234,006

222,427

219,157

215,777

687,289

645,021

601,796

569,975

546,002

30,955

28,291

27,022

25,454

23,315

954,129

907,318

851,245

814,586

785,094

4,337. 9

3,597. 7

3,085. 4

2,569. 2

2,799. 4

4,316. 2

3,441. 2

2,812. 7

2,776. 3

1,885 .1

93%

Pension recipients at year end Total participants at year end

Pension assets and liabilities (in mln.) Pension assets

Pension liabilities Funding ratio based on FTK (rounded) Total premiums (in e mln.) Total pensions (in mln.)

101%

105%

110%

148%

308. 6

307. 8

260. 7

236. 1

222. 5

56. 0

45. 0

41. 8

36. 8

33. 0

4,315. 7

3,581. 7

3,007. 7

2,496. 7

2,767. 0

518. 4

281. 3

313. 7

-439. 3

42. 9

Investment (in mln.) Invested assets

Investment income Updated from annual report 2008.

14

Pensioenfonds Horeca & Catering

Former participants at year end

Jaarverslag 2011



82

Financial position and recovery

Recovery plan

Financial position

minimum funding ratio of 104.1%. At year end 2008 the

Pensioenfonds Horeca & Catering requires a regulatory

The year 2011 saw significant swings and ultimately a

downward lurch of the entire interest rate curve. That led to a lower funding ratio. At the end of the year Pensioenfonds Horeca & Catering had a funding ratio of 100.5%.

Fund had a ratio of 93%. Pensioenfonds Horeca & Catering consequently submitted its mandatory combined long and short term recovery plan to DNB. The regulator endorsed the plan on 30 July 2009.

On 31 December 2011 the Fund assessed its liabilities on the

The chief measures set out in the recovery plan are

the Dutch central bank DNB (de Nederlandsche Bank).

a) no indexation allowance from surplus yields will be

basis of an alternative interest rate. This was stipulated by The regulator defined the curve by averaging the term

structure of interest rates of all trading days from 1 October up to and including 31 December 2011. This ruling had a favourable impact of four percentage points on the

as follows:

allocated in 2009 and 2010;

b) with a view to enlarging the scope for granting

indexation allowances after the current pension

agreement (2007-2011) elapses, a premium surcharge will be imposed in 2010 and 2011. This means that

funding ratio at the year end.

On grounds of the rising trend in life expectancy

Pensioenfonds Horeca & Catering amended the principles on which the Fund assesses underwriting provisions and

both employers and employees will be asked to pay a supplementary contribution (equivalent to an additional 2.5% of pensionable earnings).

premium levels in 2010. Given that the Fund’s participants

c) throughout the remaining period of validity of the

Prognosis charts for 2010-2060, the governing board decided

the formation of a fluctuation reserve for pension

have a lower life expectancy than assumed by the AG to assess underwriting provisions on the basis of life

expectancy rates specific to the Fund. The study of mortality data specific to the participants of Pensioenfonds Horeca & Catering was repeated in 2011, but this did not prompt any further adjustments to the assessment principles. The return on investment showed signs of recovery in

2011. Despite the persisting turbulence on financial markets caused by the euro crisis, Pensioenfonds Horeca & Catering booked a 1.2% return on investment over the year,

excluding hedging of interest rates (14.4%, including interest rate hedging).

Added interest rate

Impact accruing pensionrights

Impact life expectancy adjustment Funding ratio at year end 2011

between the actual contribution level and a cost

effective level in consequence of a market interest rate above the notional 3.5% on which the actual

contribution level is based will thus be allocated to disposable capital. The issue of whether or not a

fluctuation reserve can be formed retroactively on

the basis of the average market interest rate over this period will be addressed after the current pension

agreement has expired. Due account will thereby be

taken of the potential and preconditions obtaining in regulatory requirements. Such a fluctuation reserve would in that case go towards improved pension

104.5%

provision for Fund participants who have paid contributions in the years referred to.

Impact interest rate movement on

market value underwriting provisions

improvement will be deferred. Any margin arising

the revised recovery plan and the applicable legal and

Table: Broad analysis of funding ratio trend over 2011

Funding ratio at year end 2010

current pension agreement (up to and including 2011)

-18.8% 12.8% 2.6% -0.6%

Implementation of recovery measures: a) no indexations were granted;

b) early retirement schemes for the hospitality industry are administered by SOHOR (Stichting Overgangs­

100.5%

regeling vervroegd uittreden voor het Horecabedrijf). This foundation had more funds available than

required for its payment liabilities. The governing

board of SOHOR decided to utilize these surplus

was already booked as a receivable in the annual

Horeca & Catering simultaneously requested a

of the industry lifted the funding ratio by two

83

accounts. Overall contributions from both branches

funds. The governing board of Pensioenfonds

percentage points in 2010 and 2011 respectively;

supplementary contribution towards recovery

c) with regard to the fluctuation reserve it should be

(€ 38 million for 2010 and € 38 million for 2011).

The employer associations and trade unions in the

hospitality industry decided to appropriate a portion

of the surplus funds in SOHOR for the supplementary contributions for recovery. This decision was taken after consultation between the Ministry of Social

Affairs and Employment, the Dutch Tax Administration and the boards of SOHOR and Pensioenfonds Horeca

noted that, because of the interest rate trends, contributions over the period 2008 up to and

including 2011 were cost effective. In light of the

Fund’s financial position at year end 2011 the board

decided to postpone a decision until the funding ratio reaches the required net asset level.

& Catering. The Fund received the supplementary

Funding ratio

December 2010 (for 2011).

100.5% at year end 2011. That is marginally higher than the

contributions in September 2010 (for 2010) and

Pensioenfonds Horeca & Catering had a funding ratio of

After close consultation with the social partners in

99.5% envisaged for 31 December 2011 as stated in the

the contract catering industry an agreement was

recovery plan. The chart below shows the trend in the

reached to levy the supplementary contribution for

funding ratio over 2011 (red line). The orange line shows

2010 in the year under review. When restated as a

percentage of pensionable earnings a levy equivalent to 5% was imposed as supplementary contribution in 2011. The supplementary contribution for the

the trend envisaged in the recovery plan. The histograms in the background show net assets (dark blue) relative to underwriting provisions (light blue). The lowest dotted line (B) indicates the minimum required net asset level.

contract catering industry imputed to the year 2010

The top dotted line (A) shows required net assets.

5,000

120 A: Funding ratio at shareholders’ equity requirement (119.0%) 110 B: Funding ratio at minimum 100 shareholders’ equity requirement (104.1%) 90

4,500

80 70

3,500

60 50

3,000

40 30

2,500

20 10

2,000 Jan.

Feb.

Mar.

Apr.

May

June

July

Aug.

Sep.

Oct.

Nov.

Dec.

0

Pension assets Pension liabilities Funding ratio Trend envisaged

Pensioenfonds Horeca & Catering

in € mln.

4,000

Jaarverslag 2011

Graph: Development funding ratio in 2011

84

After the recovery plan had been endorsed in 2009,

more stringent assessment principles were adopted for underwriting reserves. Despite the impact of rising life

expectancy on underwriting provisions the Fund’s recovery of its financial position was marginally ahead of schedule at 31 December 2011. At the same time the trend of the

funding ratio over the year shows recovery lagging the

• Diversification over investment categories, asset

managers and investment styles add value by improving the risk/return ratio.

• The Fund opts for passive management, except where there is strong evidence that active management can generate structural added value.

envisaged trajectory by some months. The alternative

The Fund’s own organisation

some extent on the funding ratio at year end 2011. Instead

• Implementing agency and governing board must share

interest rate stipulated by DNB had a favourable impact to of the normally applicable interest curve, the Fund applied the averaged term structure of interest rates. The positive impact on the funding ratio was equivalent to four

percentage points. Although no additional recovery

measures are needed at present, trends in 2011 indicate

that - given the persisting turmoil on financial markets the road to recovery is precarious. Additional measures may yet prove necessary.

Asset Management Study of Asset Liability Management

When implementing investment policy and asset

management Pensioenfonds Horeca & Catering adheres

• Best asset manager per mandate.

the same interests. The Fund therefore operates with

its own fiduciary manager: the implementing agency.

• Transparency and consistency are important for invest­ments, the investment process and cost structure. The expected net return and risk

improvement are however more important than costs when selecting an investment. Sustainability

• The Fund itself bears responsibility for socially

responsible investment. The key consideration is that integrating sustainability criteria into the

portfolio improves the risk/return ratio.

to a number of key principles. In consultation with the

Pensioenfonds Horeca & Catering comprehends that

reviewed these principles once again in 2011. That

management. And active management demands

investment advisory committee the governing board

culminated in a number of defined investment beliefs.

These form the basis of governance, responsibilities and

investment processes. That is helpful in making conscious decisions consistent with strategic policy, based on the outcome of the ALM study.

Investment beliefs

active management involves higher costs than passive considerably more governance activity from the board and the implementing agency. Some investment

categories cannot by definition be managed passively (for example private equity, direct property and

mortgages). Yet these are categories to which the Fund

wishes to allocate assets in the interests of diversification.

Investment beliefs relate to three areas: assumptions

Strategic asset allocation

and sustainability.

asset allocation policy every three years by using ALM

concerning financial markets, the Fund’s own organisation

Assumptions concerning financial markets

• The Fund consciously accepts exposure to market risk (as source of return) where it will be rewarded and

takes no active investment decisions on the basis of a market vision.

Pensioenfonds Horeca & Catering aims to recalibrate its and risk budgeting studies. Given the fast pace of

developments on financial markets the board decided

to commission another ALM study at year end 2011. This

study confirmed that the allocation strategy, established in 2004 and reconfirmed in ALM studies of 2007 and

2009, was still valid as optimal investment portfolio for

85

the pension scheme in 2012 and subsequent years. The

Returns in 2011

(excluding property), 40% fixed-income securities and

of 1.2% excluding interest rate hedging and 14.4% including

prescribed asset allocation is 50% variable-yield securities

In 2011 the Fund generated an overall return on investment

10% property.

interest rate hedging. The performance of the relevant

benchmark was 1.1%, marking an outperformance for the

In 2009 the Fund decided to consistently hedge 75% of the

Fund of 0.1% excluding swaps. All return figures are

interest rate risk. The ALM study of 2011 gave grounds for

assessed independently.

maintaining this measure in 2012 and subsequent years.

Table: Trends in the various investment categories in 2011

Pensioenfonds Horeca & Catering hedges 85% to 90% of

Total investment incl. swaptions

14.4%

some cases however the currency risk is consciously left

Equities

-6.5%

Private equity

24,4%

Total investment excl. swaptions

currency risk exposure in the investment portfolio. In

open. A case in point is foreign currency holdings, where

1.2%

Convertibles

hedging against risks is very difficult and/or extremely

costly. In practice this applies to only between 10% and

-6.3%

Commodities

15% of the overall portfolio. Accepting such full risk

exposure is thus not expected to have any significant

-15.2%

Listed property

-9.1%

Fixed income securities

10.6%

Non-listed property

impact on the risk profile either of the Fund itself or of the

buffers stipulated by DNB. Accepting a portion of currency

2.6%

risks may furthermore have a positive diversifying effect.

Performance test

2011

mandatory participation in Pensioenfonds Horeca &

Employers may on request obtain exemption from

Catering if the Fund fails to achieve a predetermined

In 2011 Pensioenfonds Horeca & Catering drew up

‘performance test’ benchmark. This arrangement is laid

separate mandates for emerging market debt and global

down by law in a Decree of Exemption and Penalty ruling

high yield. The Fund took this step on account of the risk

in the Bpf 2000 Act (the industrywide pension scheme

budgeting study of 2010. After ample research the

Act 2000: compulsory membership). The arrangement

governing board appointed Stone Harbor asset manager

becomes applicable if a fund’s performance test score is

for emerging market debt and MacKayShields for the

below zero. The performance test result is derived from

global high yield mandate.

annual z-scores. It is calculated by dividing the sum of

z-scores over the past five years by the square root of the

At macroeconomic level the year 2011 was above all marked

same number of years, and then adding 1.28. The Fund’s

by nervousness concerning government finance in European

performance test score for 2011 was 0.85%. That means

states. The Fund invests a portion of its assets in European

Pensioenfonds Horeca & Catering complied with the

government bonds, and consciously chose to invest only in

Jaarverslag 2011

performance test norm for the year under review.

European states with maximum credit ratings.

Graph: Historic investment income investment portfolio Pensioenfonds Horeca & Catering 30%

10%

01

20

0% -10% -20% -30%

19

96

19

97

19

98

19

99

20

00

02

Excluded swap(tion)s

8

0 20

20

20

03

20

04

20

05

20

06

20

07

Included swap(tion)s 20

09

2

0 01

2

1 01

Pensioenfonds Horeca & Catering

20%

86

Pension Management

another five years (2012-2016). Contribution levels were

Pension Accord of Spring 2010

on economic and/or actuarial principles. Social partners in

In June 2010 the social partners united in the national

Labour Foundation reached agreement on the amended pension system. Key elements were: • a higher state pension age;

however adjusted in accordance with a future perspective hospitality and catering are meanwhile at liberty to draw up a new pension agreement, which could lead to amendments to the scheme for 2012-2016.

• the possibility to amend pension contracts on

Pensioenfonds Horeca & Catering levies a flat-rate

• making pension schemes shock-resistant to

cost-effective contribution level for a five-year period

grounds of the rising life expectancy rate; developments on financial markets;

• the possibility to draw up pension contracts giving priority to the realistic aim of an inflation-proof or

prosperity-proof pension based on conditional pension benefits.

premium. In 2011 the governing board determined a

(2012 to year end 2016) in consultation with social partners in the hospitality and contract catering industries.

From 1 January 2012 the flat-rate premium is equivalent to 16.8% of pensionable earnings. Employers and employers each pay half.

One year later, in June 2011, the Dutch government and

Former participants

This Accord is intended to safeguard the future stability

trends relating to former participants in the Fund in 2011.

social partners reached agreement on a Pension Accord. of the Dutch pension system. In September 2011 the

Cabinet and social partners agreed on supplementary arrangements concerning:

• risk sharing between employers and employees; • sufficient opportunities for early retirement;

• safeguarding a sound apportionment between all generations in the new pension contract.

An important issue regarding this last point is whether and how existing pension rights and benefits can be incorporated into the new pension contract. Legal

enshrinement of the Pension Accord is not expected before 1 January 2014.

Pension Accord at Pensioenfonds Horeca & Catering Social partners in the hospitality and contract catering

industries agreed on a pension scheme for a period of five years from 1 January 2007. The agreement provided for a

basic scheme and supplementary provisions. This pension scheme expired on 31 December 2011.

In 2010 the expectation was that the new nationwide Pension Accord would lead to a new pension scheme. But due to delay in the realization of this Accord, the

social partners in hospitality and contract catering did

not reach agreement on a new pension scheme starting

on 1 January 2012. The governing board therefore prolonged the existing pension scheme without amendment for

Pensioenfonds Horeca & Catering charted a number of

Among these was a preview of potential developments in the area of value transfer of pension benefits, as referred

to in the report ‘Waardeoverdracht nieuwe stijl’. The Fund examined the consequences of the various options. A compulsory value transfer below the legal buy-off

threshold would for instance have significant consequences. The number of participants or former participants with benefits below that threshold is (relatively) large.

Pensioenfonds Horeca & Catering decided to keep track

of subsequent developments on this issue. If needed the

Fund can alert the legislator in good time to the potential impact of compulsory value transfers.

Search for past participants

Pensioenfonds Horeca & Catering has administered the pension scheme since January 1, 1964. From these early

days onwards more and more administrative processes have been automated. It is now possible under recent

legislation and regulations to register participants under their citizen service numbers. This enables a link with

local authority records. The Fund receives and processes electronic records of participants’ life events, such as moving house. As this was impossible in the past,

such information was not always readily accessible.

Technological developments continue and in 2011 the

Fund examined whether participant data could still be

linked to local authority databanks where such a link did not already exist.

Cost efficiency

Risk Analysis

participants. Large-scale operation of this kind generates

following thematic types of risk:

pensions for the same contribution level. Pension funds are furthermore non-profit organisations. That means that after deduction of relatively modest costs, all the money generated by contributions and returns on investment goes toward pension benefits.

Bearing that in mind, Pensioenfonds Horeca & Catering aspires to operative efficiency. A number of studies

appearing in 2011 made clear that other parties are also alert to the costs of pension administration. The Fund regards the annual report as an important means of

rendering account with regard to cost trends. In that area the Fund distinguishes:

• costs of pension administration in euros per participant (the number of participants is the sum of active participants and pension beneficiaries);

• costs of asset management expressed as a percentage of average invested assets;

• transaction costs, specifically, as a percentage of the average invested assets.

Risk Management Risk policy

Pensioenfonds Horeca & Catering very consciously deals

with risks through integral risk management. In advance, the Fund appraises its (strategic and other) decisions and policy in terms of strategy and stipulated principles. In retrospect, similarly, the Fund renders account for its

policy and activities in terms of these same (periodically evaluated) principles.

Integral risk management at Pensioenfonds Horeca &

Catering is based on strategic risk analysis (SRA). The board identifies the most significant risks for the Fund. The first SRA analysis was performed in October 2009. The SRA is evaluated periodically. The most recent appraisal and recalibration were performed in October 2011.

• Strategic risks are risks which the Fund regards as

impossible to standardise in advance and which have a potential impact, serious or otherwise, on the Fund. Such risks can be classified but not quantified.

• Financial risks are risks that are judged to have a

potentially serious impact on the Fund. Such risks can be standardised and quantified on the basis of

statutory requirements and regulations and the Fund’s internal models (Financial Assessment Framework decree and the Fund’s own models).

• Operational risks are risks that are judged to have a potential impact on the Fund. Such risks can

be standardised and (in general) quantified by

statutory requirements and regulations and the Fund’s internal norms (outsourcing guidelines/

contractual requirements). These risks relate to the Fund’s own administrative organisation and to activities contracted out to third parties.

Principles for Good Pension Fund Governance

Pensioenfonds Horeca & Catering has fully incorporated the Principles for Good Pension Fund Governance that

took effect on 1 January 2006 into its governance model. Principles such as quality, prudence and transparency

are key in that context. Bearing in mind the increasingly

complex environment in which pension funds operate, the Dutch Government intends to conduct a comprehensive

review of the legal requirements for governing boards of pension funds, including participation regulations. The objectives in view are:

• reinforced expertise in governing boards and augmented internal compliance;

• adequate representation of all risk bearers by

strengthening the position of pension scheme participants and pension beneficiaries;

• streamlining of duties and organs of governance by scrapping the board of stakeholders, among other measures.

In 2011 the risk management framework was drawn up.

In the summer of 2011 the social affairs and employment

• the entire policy cycle for risk management;

pension fund governing boards, for consultation via the

This encompasses inter alia:

• how risk management is organised within the Fund;

• how the various duties and responsibilities are divided; • risk charts.

Jaarverslag 2011

cost savings. And cost restraint translates into higher

Pensioenfonds Horeca & Catering distinguishes the

minister Henk Kamp submitted a draft bill, to strengthen Internet. Interested parties thus had the opportunity to

respond in substance. The definitive bill is expected over the course of 2012.

Pensioenfonds Horeca & Catering

Pension funds run pension schemes for large groups of

87

88

In 2011 the governing board of Pensioenfonds Horeca &

committee generated no added value. The board prefers to

possible changes in prospect. In April 2011 board members

involvement. When the committee was first set up in 2009

Catering deliberated on the new governance models and

looked into the future stability of the existing governance model. The board decided to commission a study by

consultants Boer & Croon on the advisory responsibilities of the audit committee and the investment advisory committee. The outcome of this study prompted a

number of decisions in 2011 relating to amendments taking effect on 1 January 2012.

Restructuring of audit committee and internal supervision

The governing board decided that the audit committee

should focus on internal supervision. The board also decided

assess the committee’s recommendations without prior

the board decided to allocate seats to board representatives

to emphasize the board’s involvement in investment policy. To safeguard its future involvement, the board plans to

consult all committee members at least once a year. During these consultations the board and committee members review the vision on policy as applied in the investment

plan. The objectives and responsibilities of the investment advisory committee remain unchanged: to support

strategic decision making of the governing board, to offer an opportunity for reflection and function as sparring partner for the implementing agency.

to withdraw governing board representatives from the

Search for public accountant

2012. The board believes internal supervision should be

certifying account effective from 1 January 2012. The

committee. Both changes came into effect on 1 January directed towards checking processes and procedures. The committee should monitor whether the board’s decision

making takes place in an appropriate and logical manner. The board of stakeholders assesses the substance of

The governing board appointed Ernst & Young as appointment was made after a selection process

involving several service providers, all of which were able to meet the requirements.

policy. The three-year term of appointment for audit

Pensioenfonds Horeca & Catering believes that this

The regulations governing the audit committee were

demonstrates clearly to the general public that the

committee members has been extended to four years. amended as of 1 January 2012.

Restructuring of investment advisory committee

change of accountant (after a ten-year period)

Fund is establishing the best possible conditions for an objective, independent assessment.

The board also decided to withdraw its representation on

Pensioenfonds Horeca & Catering owes Deloitte (specifically

In 2011 the board concluded that its participation in the

of thanks for their work over the past ten years.

the investment advisory committee as of 1 January 2012.

Hans Moet and Marc van Luijk and their team) a large vote

significantly to its optimal operation.

Prospects

The year 2011 made clear that the road to recovery is highly erratic and is influenced by many factors. For that reason

the financial position of Pensioenfonds Horeca & Catering can be expected to remain an important issue to the board in years to come. The basic assumption is that the Fund

will have a funding ratio of 104.1% by year end 2013, thus emerging from its current position of funding shortfall.

The board prolonged the existing pension scheme for a period of five years with effect from 1 January 2012.

Although the scheme remains valid in principle until year end 2016, the board added the proviso that changes may be introduced if social partners in the hospitality and

catering industries draw up a new pension agreement in

the interim. Such a move may be prompted by the central Pension Accord and related legal provisions. For that

reason Pensioenfonds Horeca & Catering will be taking close note of these developments in coming years.

The influence of trends on financial markets is a crucial

In February 2012 the Minister of Social Affairs and

with the utmost scrutiny. Should the financial position of

fund governance. Its objective is to augment expertise

factor. Therefore the Fund monitors these developments

Pensioenfonds Horeca & Catering give cause for concern, additional recovery measures will be considered.

The ALM study performed in 2011 took account of various

categories of risk. Since our policy objectives, as in the past, have a long term focus, the results of the study did not lead to any (significant) changes in investment policy. Pensioen­ fonds Horeca & Catering will conduct a risk budgeting study in 2012 to refine the outcome of the ALM study.

In order to curtail the potential liquidity risk during steep

Employment presented a draft bill to enhance pension and internal supervision and to establish effective representation for all risk bearers. The legislation,

barring certain elements, will possibly come into force

on 1 January 2013. In April 2012 the Dutch Prime Minister Mark Rutte tendered his government’s resignation.

Shortly thereafter five parliamentary parties agreed on government budget proposals for the year 2013. The

further elaboration of these proposals and their potential

consequences for our Fund will be a matter of concern for Pensioenfonds Horeca & Catering in 2012.

and rapid rises in interest rates, the governing board of

Other issues engaging the Fund’s attention in the years

adjust both strategic asset allocation and interest rate

processes, speeding up and simplifying data provision,

Pensioenfonds Horeca & Catering decided in April 2012 to hedging. With effect from 5 April 2012 the Fund reduced

its hedging position to 64% from 75% of interest rate risks. This change was realized by selling a portion of swaps. To avoid an increase of the risk profile the board decided to

reduce the portfolio of variable yield securities (equities,

convertibles, private equity and commodities) by 4.5% in

favour of fixed-income securities. This deviation from the

strategic mix is temporary, given the likelihood that a new strategic policy will be drawn up within two to three years on the basis of a future ALM study which will

elaborate on the impact of a possible new decentralized pension accord.

ahead include further improvements to administrative enhancing pension awareness and safeguarding the

efficiency and reliability of our administrative processes.

In these areas the Fund will take account not only of legal and regulatory requirements and any amendments

therein, but also of strategy and principles established by

the governing board. The risks to which the Fund is exposed have been identified. With integral risk management in place, Fund policy is prudent, well judged and well managed to the utmost degree. With that policy

Pensioenfonds Horeca & Catering consciously assumes its duty of care for future pension benefits.

Jaarverslag 2011

administrative organisation Deloitte contributed

89

Pensioenfonds Horeca & Catering

During a period in which the Fund took on its own

90

Functies en nevenfuncties bestuur, organen en commissie

Naar de situatie per 31 december 2011

Bestuur

M.J.M. Markus Beroep: Business Director NH Hoteles

Uittreden Bad- en Zweminrichtingen • Lid bestuur bedrijfspensioenfonds voor het

M.H.J. Claes Beroep: Bestuurder/Commissaris

• Lid bestuur Stichting Vrijwillig Vervroegd

Nevenfuncties:

Bakkersbedrijf

• Lid bestuur Stichting Overgangsregeling Nevenfuncties:

vervroegd uittreden voor het Horecabedrijf

J.D.W. Veltkamp

• Voorzitter Vereniging van Payroll

(SOHOR)

Beroep: Consultant/Principal Actuarieel Adviesbureau

Ondernemingen (VPO) • Voorzitter Raad van Commissarissen van Rabobank West-Brabant Noord • Lid Kringbestuur Rabobank ZuidwestNederland

P.A. Schoormans Plaatsvervangend voorzitter

Nevenfuncties:

Beroep: Beleidsmedewerker Koninklijke

n.v.t.

Horeca Nederland E.P. de Vries

• Lid Centrale Kring Rabobank Nederland • Lid Spoedcommissie Rabobank Nederland

Nevenfuncties:

Beroep: Lid Dagelijks Bestuur en Hoofd­

• Lid Raad van Commissarissen TOM BV

• Beleidsmedewerker Koninklijke Horeca

bestuur FNV Horecabond met de gekozen

‘s-Hertogenbosch • Lid bestuur Stichting Overgangsregeling ver­vroegd uittreden voor het Horeca­bedrijf (SOHOR)

Nederland met representatie in diverse • Lid bestuur Stichting Overgangsregeling ver­vroegd uittreden voor het Horecabedrijf (SOHOR)

Nevenfunctie uit hoofde van bestuurs­ lidmaatschap: • Lid beleggingsadviescommissie Pensioenfonds Horeca & Catering

• Lid onderhandelingsdelegatie Koninklijke Horeca Nederland arbeidsvoorwaarden • Lid landelijke bedrijfscommissie arbeidsvoorwaarden Koninklijke Horeca Nederland

F.B.P. Jansen Beroep: Beleids- en projectmedewerker Pensioenen bij FNV Horeca, FNV Catering en FNV Recreatie

functie van penningmeester/secretaris

beleidscommissies VNO-NCW

• Lid beroepscommissie functiewaardering horeca • Lid adviescommissie subsidies van bedrijfschap Horeca & Catering

Nevenfuncties: • Voorzitter bestuur Stichting Pensioenfonds Recreatie (SPR) • Secretaris/penningmeester bestuur Stichting Fonds voor Toeslagen Pensioenen en VUT FNV Horecabond • Voorzitter bestuur Stichting Overgangs­ regeling vervroegd uittreden voor het Horecabedrijf (SOHOR) • Voorzitter bestuur Stichting Vrijwillig Vervroegd Uittreden in de Contract­ cateringbranche (SUCON) • Plaatsvervangend Voorzitter bestuur

Nevenfuncties:

M.W. van Straten

Stich­ting Sociaal Fonds voor het

• Lid bestuur Stichting Overgangs­regeling

Beroep: Beleidsmedewerker CNV Vakmensen

Horeca­bedrijf (SFH) • Lid adviescommissie subsidie Bedrijfschap

vervroegd uittreden voor het Horecabedrijf (SOHOR) • Plaatsvervangend lid bestuur Stichting

Nevenfuncties: • Toehoorder Stichting Overgangsregeling

Vrijwillig Vervroegd Uittreden voor de

vervroegd uittreden voor het Horecabedrijf

Contractcateringbranche (SUCON)

(SOHOR)

• Lid bestuur Stichting Pensioenfonds Recreatie (SPR)

• Lid bestuur Stichting Pensioenfonds Recreatie (SPR)

Horeca en Catering (BH&C) • Voorzitter bestuur Stichting Fonds Bevor­dering Arbeidsverhoudingen Contractcatering (FBA) • Voorzitter bestuur Stichting Bevordering Sociale verhoudingen Contractcatering (FBS)

91 • Voorzitter bestuur Stichting Sociaal Fonds Recreatie (SFR) • Lid bestuur Gemeenschappelijk Beleggingsfonds FNV • Lid algemeen Secretarissenoverleg FNV • Lid Financiële Adviescommissie FNV

•P  laatsvervangend lid Toetsingscommissie Albron • L id onderhandelingsdelegatie CAO Contractcateringbranche FNV Catering • L id (voorzitter) Stichting opleidingen Contractcateringbranche (OCC)

• Lid bestuur Right4You

C.A. Ekelenburg

• Lid dagelijks en algemeen bestuur Stichting

Plaatsvervangend bestuurslid Beroep: Zelfstandig Horecaondernemer (VOF Bar Meneer Jansen)

Horeca en Catering Vakraad voor de Contractcateringbranche • Plaatsvervangend lid Georganiseerd Overleg Recreatie • Plaatsvervangend Lid Landelijke Bedrijfs­ commissie voor het Horecabedrijf (LBC) Nevenfunctie uit hoofde van bestuurs­ lidmaatschap: • Lid beleggingsadviescommissie Pensioenfonds Horeca & Catering

vervroegd uittreden voor het Horecabedrijf (SOHOR) Bedrijfstakpensioenfonds voor Banden en Wielenbranche Bedrijfs­takpensioenfonds voor Architecten­bureaus • Plaatsvervangend lid bestuur Stichting

• Plaatsvervangend lid bestuur bedrijfschap • Plaatsvervangend lid bestuur Stichting

middelen (GIL) • Lid bestuur Stichting Overgangsregeling

• Plaatsvervangend lid bestuur Stichting

Projecten FNV Horecabond Vakbekwaamheid Horeca

fonds voor de Groothandel in Levens­

• Plaatsvervangend lid bestuur Stichting

• Lid werkgroep pensioenregelingen FNV

• Plaatsvervangend lid bestuur Stichting

• Lid bestuur Stichting Bedrijfstakpensioen-

Nevenfuncties: • Lid Algemeen Bestuur bedrijfschap Horeca en Catering (BHenC) • Vicevoorzitter Koninklijke Horeca Nederland afdeling Eemsmond • Vicevoorzitter Koninklijke Horeca Nederland regio Groningen

Bedrijfstakpensioenfonds voor Kunststof - en Rubberindustrie • Plaatsvervangend lid bestuur Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor Particuliere Beveiliging • Plaatsvervangend lid bestuur Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor Tandtechniek

• Voorzitter Horecavereniging Appingedam

• Plaatsvervangend lid bestuur Stichting

• Lid landelijke ledenraad Koninklijke Horeca

Bedrijfstakpensioenfonds voor Textiel­

Nederland • Vicevoorzitter Sector Café-Barbedrijven • Raadslid gemeenteraad Appingedam

goederen en Aanverwante Artikelen •P  laatsvervangend lid bestuur Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor Verf- en Drukinktindustrie

H.Z. de Wit

J.A. Spruijt

Beroep: Sectorbestuurder FNV Catering

Toehoorder

Nevenfuncties:

Beroep: Adviseur Pensioenen De Unie

• L id beleggingscommissie Bedrijfstak­ pensioenfonds STiPP • L id beleggingscommissie Bedrijfstak­

• Lid bestuur Stichting Bedrijfstakpensioen-

Contractcateringbranche • Lid bestuur Stichting Fonds Bevordering Arbeidsverhoudingen Contractcatering (FBA) • Lid bestuur Stichting Kwaliteit van de Arbeid (SKA) • Lid bestuur Stichting Vrijwillig Vervroegd Uittreden in de Contractcateringbranche (SUCON) • Lid bestuur Stichting Fonds Bevordering Sociale Verhoudingen Contractcatering (FBS) • Lid Toetsingscommissie Compass Group • Lid Toetsingscommissie Sodexo

fonds voor de Handel in Bouwmaterialen (Hibin) • Lid bestuur Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor Personeelsdiensten (STiPP) • Lid bestuur Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Drankindustrie • Lid bestuur Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Zoetwarenindustrie • Lid bestuur Stichting Bedrijfstakpensioen-

• L id beleggingscommissie Bedrijfstak­ pensioenfonds MITT • L id beleggingscommissie Bedrijfstak­ pensioenfonds GIL • L id stuurgroep transitie Bedrijfstak­ pensioenfonds Dranken • Lid dagelijks bestuur SFP • Lid Klantenraad AZL • L id tendercommissie vermogensbeheer Bedrijfstakpensioenfonds STIPP • L id Raad van Advies Syntrus Achmea

fonds voor Baksteenindustrie • Lid (dagelijks)bestuur Stichting Federatief Pensioenfonds (SFP) • Lid bestuur Stichting Bedrijfstakpensioen-

• Lid Toetsingscommissie Prorest Catering

fonds voor Mode, Interieur, Tapijt & Textiel

• Lid Toetsingscommissie Avenance Catering

(MITT)

Jaarverslag 2011

Nevenfuncties:

(SOHOR)

Nevenfuncties uit hoofde van bestuurslidmaatschap: • Lid auditcommissie Pensioenfonds Horeca & Catering

Pensioenfonds Horeca & Catering

vervroegd uittreden voor het Horecabedrijf • Lid bestuur Stichting Vakraad voor de

pensioenfonds Dranken • Lid beleggingscommissie SFP

• Lid bestuur Stichting Overgangsregeling

92

Verantwoordingsorgaan

P.B.J. Elsinger

F. Klinkhamer

Beroep: Directeur-grootaandeelhouder

Beroep: Ondernemer

Elsinger Interim Management & Consultancy

S. Barbier

Nevenfuncties:

Beroep: Gepensioneerd Conciërge Hilton Hotel Amsterdam

Nevenfunctie:

n.v.t.

• Voorzitter Stichting Rotary Administratie Nevenfuncties: • Lid Bondsraad FNV Horecabond • Bedrijfscontactpersoon FNV Horecabond

Nederland • Directeur Coöperatie Vereniging Wassenaar

Service en Onderhoud Wagen­ • Parttime administrateur Hotel Brasserie De Leugenaar

Nevenfuncties: n.v.t.

J.C. van Heel Beroep: Directeur SAB CATERING Zwanenburg

R. Plokker Beroep: Ondernemer

voorde Lastechniek

Beroep: ondernemer

accommodatie flatgebouw Stoephout B.A.

F. van Belzen Beroep: • Administratieve project­coördinator

R. Lubbes

Nevenfuncties: • Algemeen directeur FM at Work

Nevenfuncties:

• Bestuurslid Stichting SAB

• Lid CAO-commissie FNV Horeca

Nevenfuncties:

• Bestuurslid Stichting Sociaal Fonds SAB

• Penningmeester voetbalvereniging

• Bestuurslid SUCON I en SUCON II

R. Ravensteijn

• Voorzitter Cercat (Stichting certificatie

Beroep: Horecaexploitant

VC Vlissingen

Contractcatering) Nevenfuncties:

D.C. Breedveld Beroep: Assistent bedrijfsleider Taverne

P.A.M. Hijlkema

• Lid Sectorbestuur KHN

de Twaalf Balcken te Den Burg

Beroep: Sabbatsverlof / Sabbatical Leave

• Lid afdelingsbestuur KHN afdeling

Nevenfuncties:

Nevenfuncties:

• Voorzitter Ondernemers Grote Markt

• Lid CAO-commissie FNV Horecabond

• Lid CAO-commissie FNV Horecabond

• Lid Bondsraad FNV Horecabond

• Administrateur VVE Beerzestraat 7-29

Bergen op Zoom

W. Selles

• Lid examencommissie Sociale Hygiëne en horecaportier namens FNV Horecabond • Lid paritaire commissie HTV onderwijs bij Kenwerk namens FNV Horecabond

S. van der Hoorn Catering Nevenfuncties:

leermeester

• Lid CAO-commissie Catering FNV • Voorzitter Platform Ondernemingsraden Contractcatering (POCC) • Voorzitter ondernemingsraad Compass

F.J. van Brenk Beroep: Shift Leader conferentiezaken Meeting Plaza Maarssen

• Barman Hockey Club HIC Amstelveen

regio Noord J. Stuivenberg Beroep: VUT en parttime senior consultant bij Vindicat

Group Nederland • Voorzitter VUT-stichtingen Compass Group Nederland Holding BV • Lid European Workcouncil Compass

Nevenfuncties:

Nevenfunctie: • Kaderlid FNV Horecabond, coördinator

Ondernemers­vaardigheden (SVH) +

• Lid van valideringscommissie SHE

Beroep: Gepensioneerd

Beroep: Rayonmanager Eurest Institutionele

• Lid Examencommissie Horeca

• Lid Landelijke Examencommissie SVH

Bergen op Zoom

Group Plc.

Nevenfunctie: • Lid CAO-commissie FNV Horecabond

J.J. de Wit

drs. L.C. van de Kieft

Beroep: Niet van toepassing, deelnemer op

Beroep: CFO Q-Park Holding NV

grond van de regeling voor voortzetting van Nevenfuncties:

en vervroegd uittreden in het horecabedrijf

• Lid bestuur PME • Lid van de Raad van Commissarissen

Horeca • Plaatsvervangend lid Algemeen Bestuur Kenwerk

Woningbouwcorporatie Patrimonium • Voorzitter bestuur stichting AGH

van de Toekomst

Fenera B.V. Nevenfuncties: • Commissaris Caransa BV • Voorzitter Raad van Commissarissen Koning & Hartman BV • Voorzitter Raad van Commissarissen Martin Schilder Holding BV • Voorzitter Raad van Commissarissen Biesheuvel Techniek BV • Lid Raad van Commissarissen Vancis BV • Lid Raad van Toezicht Heliomare • Voorzitter Raad van Commissarissen 4+ Bouwmaterialen • Lid Raad van Commissarissen Floronet Holding BV

Pensioenen • Commissaris Woningnet BV • Commissaris ASN Beleggingsfonds

mr. H.J. Thoman Beroep: Gepensioneerd

• Lid Beleggingsadviescommissie Pensioenfonds DSM Nederland • Extern adviseur Stork Pensioenfonds

Nevenfuncties: •V  oorzitter bestuur van Stichting

Beroep: Directeur-grootaandeelhouder

Tilburg • Lid Beleggingsadviescommissie TKP

•V  oorzitter Raad van Advies VRC

drs. W.A. Biewinga

Bedrijfswetenschappen Universiteit van

pensioenfondsen) •R  edactielid TIEM

Auditcommissie

management Faculteit Economie en

• Adviseur/partner Finance Ideas (parttime)

• Lid jury Nationale Wedstrijden Kastelein

Instellingskeuken en Contract-Catering (HIC)

• Decaan en hoogleraar financieel

(service­kantoor voor enkele bedrijfstak­

• Lid bestuur Stichting Horeca Examenbank

• Kenwerk Lid paritaire commissie Horeca,

Nevenfuncties:

drs. G.L. Sirks

Pensioenfonds van de Grolsche Bier­

Beroep: Zelfstandig interim manager en

brouwerij te Enschede.

consultant

• Voorzitter van de Visitatiecommissie van Stichting Pensioenfonds van de ABN AMRO

Nevenfuncties:

Bank N.V. te Amsterdam

• Extern lid ALMC bij De Friesland

• Voorzitter Visitatiecommissie van Stichting Pensioenfonds Fortis Bank Nederland • Als onafhankelijk adviseur in diverse rollen

Zorg­verzekering • Lid Raad van Toezicht beleggingsfondsen van Kempen Capital Management

actief o.m. opf’en/bpf’en en andere financiële instellingen • Lid Beleidscommissie Pensioenen van

D. Wenting Beroep: Onafhankelijk adviseur

Pensioenfonds Medisch Specialisten • Onafhankelijk Voorzitter bestuur van Stichting Pensioenfonds Stork

Nevenfuncties: • Beleggingsadviseur bij Pensioenfonds Woningraad • Beleggingsadviseur bij Pensioenfonds Witteveen + Bos • Voorzitter beleggingscommissie bij De Eendragt Verzekeringen • Speciaal adviseur bij het bestuur van

Jaarverslag 2011

• Lid bestuur Stichting Vakbekwaamheid

Woningbouwcorporatie Portaal - Lid van de Raad van Commissarissen

Beroep: Hoogleraar

Pensioenfonds Xerox • Bestuurslid van Pensioenstichting van Lunen • Voorzitter van visitatiecommissie VisitatieOpMaat • Lid van de visitatiegroep PF Support - Lid van de visitatiepool AON Consulting

Pensioenfonds Horeca & Catering

• Lid CAO-commissie FNV Horecabond

93

Prof. dr. C.G. Koedijk

de deelneming wegens arbeidsongeschiktheid

Nevenfuncties:

Beleggingsadviescommissie

94

Colofon Redactie en productie

Oplage

Vormgeving

Datum

Fotografie

Pensioenfonds Horeca & Catering aanvaardt -

Frank van Dam, Nieuwegein

besteed - geen aansprakelijkheid voor druk-,

Pensioenfonds Horeca & Catering, Zoetermeer

TVC reclamebureau bv, Dongen

TVC reclamebureau bv, Dongen en

Druk en afwerking

DeltaHage bv, Den Haag

650 exemplaren

Zoetermeer, juni 2012

ondanks de zorg die aan deze publicatie is print- en/of zetfouten.

Documentnummer: 120701

T (0)79 363 14 00 ı F (0)79 363 14 99

Postbus 7308 ı 2701 AH Zoetermeer

Houtsingel 25 ı 2719 EA Zoetermeer

www.phenc.nl

ı

[email protected]