Discussienotitie: Inkomensafhankelijke eigen bijdrage in de Wmo
Datum: 9 Mei 2012 Portefeuillehouder: Wiebe Zorge
Pagina 1 van 18
Discussienotitie: Inkomensafhankelijke eigen bijdrage in de Wmo Samenvatting In deze discussienotitie wordt een beeld geschetst van de mogelijkheden en onmogelijkheden ten aanzien van een inkomensafhankelijke eigen bijdrage in de Wmo. Deze notitie bevat informatie waarmee de gemeenteraad een inhoudelijke discussie kan voeren over de eventuele invoering van een inkomensafhankelijke eigen bijdrage in de Wmo. De inkomensafhankelijke eigen bijdrage & het eigen aandeel De inkomensafhankelijke eigen bijdrage is een bijdrage aan de kosten van de voorziening. Klanten betalen naar draagkracht mee aan de voorziening. Mensen met een hoog inkomen betalen meer dan mensen met een laag inkomen. In de toekomst zal mogelijk het vermogen van klanten hier ook bij betrokken worden. Het inkomensafhankelijk eigen aandeel is een bijdrage aan de kosten van de voorziening wanneer er sprake is van een financiële tegemoetkoming. Deze werkt volgens hetzelfde principe. Omdat het inkomensafhankelijk eigen aandeel anders in de wet genoemd staat, heeft het grotere consequenties voor de uitvoering. De gemeente is verantwoordelijk in tegenstelling tot de inkomensafhankelijke eigen bijdrage waar het CAK het aangewezen uitvoeringsorgaan is. De inkomensafhankelijke eigen bijdrage en het eigen aandeel dragen bij aan de betaalbaarheid van de Wmo. Daarnaast wordt de verantwoordelijkheid van burgers benadrukt. Communicatie Het is belangrijk om duidelijk en helder te communiceren over het invoeren van een inkomensafhankelijke eigen bijdrage. Klanten moeten weten wat het voor hen betekent of gaat betekenen. Het is van belang dat hier voldoende aandacht aan wordt besteed. Als er wordt besloten om een inkomensafhankelijke eigen bijdrage in te voeren, wordt de communicatie daarover meegenomen in het communicatieplan rondom de Kanteling. Samenwerking De gemeente Eemsmond en de gemeente Bedum hebben aangegeven bereid te zijn om samen te werken. De gemeente de Marne heeft aangegeven op dit moment andere accenten te willen leggen binnen de Wmo. Hoe de samenwerking er uit komt te zien komt bij de uitwerking van de inkomensafhankelijke eigen bijdrage aan bod. Toegankelijkheid Er zijn mogelijkheden om de Wmo toegankelijk te houden voor klanten met een laag inkomen. Het is niet de bedoeling om een drempel op te werpen voor klanten die afhankelijk zijn van de Wmo. De gemeente Winsum biedt al bijzondere bijstand en een collectieve zorgverzekering aan. Een andere optie is het minimabeleid van het CAK. Dit houdt in dat de inkomensafhankelijke eigen bijdrage wel wordt opgelegd maar niet wordt geïnd. Kosten en baten De kosten bestaan uit in te zetten uren door medewerkers van de gemeente Winsum. De structurele extra werkzaamheden kunnen naar verwachting met de huidige formatie worden uitgevoerd en behoren grotendeels tot de reguliere taken. Omdat er nog meer zaken veranderen bij het zorgloket, zoals de komst van de AWBZ begeleiding is de personele bezetting een aandachtspunt.
Pagina 2 van 18
Het kost de gemeente Winsum structureel ongeveer €9.000,-- om de inkomensafhankelijke eigen bijdrage uit te voeren. Er zijn een aantal schattingen te geven over wat de gemeente Winsum aan extra inkomsten kan verwachten. De verwachting is dat de inkomensafhankelijke eigen bijdrage minimaal €26.000,-- opbrengt.
Pagina 3 van 18
Inleiding 1.Opdracht: startnotitie Inkomensafhankelijke bijdrage in de Wmo Met het vaststellen van de “Startnotitie Inkomensafhankelijke bijdrage in de Wmo” heeft de gemeenteraad opdracht gegeven aan het college van B&W om de mogelijkheden en onmogelijkheden rondom het invoeren van een inkomensafhankelijke eigen bijdrage inzichtelijk te maken. In deze discussienotitie worden de mogelijkheden en onmogelijkheden beschreven. Hiervoor gaan we in op de in de startnotitie gestelde vragen. Deze notitie heeft als doel om de discussie in de gemeenteraad van Winsum te voeden. Naar aanleiding van deze discussie wordt een voorstel gedaan om een principebesluit te nemen. Aanleiding In 2011 is het Wmo beleidsplan 2011-2014 vastgesteld. De kanteling van de Wmo staat hierin centraal. Er is een nieuwe verordening en er zijn nieuwe beleidsregels vastgesteld. Hierdoor ligt de focus op het resultaat en niet op de individuele voorziening. De nieuwe verordening is het kader waarmee de gemeente Winsum op juridische gronden aanspraak kan maken op de eigen kracht en verantwoordelijkheden van burgers. Het past bij de gedachte van de Wmo dat van de betreffende burger wordt gevraagd dat hij zelf voor een oplossing zorgt of een bijdrage levert aan de oplossing. Een financiële bijdrage is hier een onderdeel van en draagt bij aan de betaalbaarheid van de Wmo. In de startnotitie staan twee doelstellingen van de inkomensafhankelijke eigen bijdrage genoemd: • Uitvoering geven aan de Kanteling, zoals beschreven in het Wmo beleidsplan 2011-2014. De Kanteling gaat over het anders vormgeven van de compensatieplicht in de Wmo. De klant komt centraal te staan. Welke ondersteuning heeft de burger echt nodig om te kunnen participeren? En wat kunnen ze zelf? •
Betaalbaar houden van de verstrekking van Wmo-voorzieningen
1.2 Opbouw notitie: In deze notitie wordt aandacht besteed aan de huidige situatie in Winsum. Er wordt een beeld gegeven van het aantal aanvragen per jaar en het aantal uitstaande voorzieningen. Daarna worden puntsgewijs de vragen uit de startnotitie beantwoord: 2.1 Wat zijn de wettelijke mogelijkheden en restricties bij het invoeren van een inkomensafhankelijke eigen bijdrage? 2.2 Wat doen de BMWE gemeenten? (kunnen we hierbij samenwerken of aansluiten?) 2.3 Wat zijn de ervaringen van andere (vergelijkbare) gemeenten? En welke ervaringen zijn voor de gemeente Winsum relevant? 2.4 Wat zijn de consequenties voor burgers die een beroep doen op de Wmo? Welke maatregelen bestaan er om de toegankelijkheid van de Wmo te garanderen? 2.5 Welke (extra) werkzaamheden brengt het invoeren van een inkomensafhankelijke eigen bijdrage met zich mee? 2.6 Wat zijn de financiële consequenties van het invoeren van een inkomensafhankelijke eigen bijdrage voor de gemeente Winsum? 1.3 Definitie inkomensafhankelijke eigen bijdrage: “De inkomensafhankelijke eigen bijdrage is een bijdrage aan de kosten van een verstrekte voorziening”. Burgers die de financiële mogelijkheden hebben, dragen naar vermogen bij aan de kosten van de voorziening. 1.4 De situatie in Winsum: Op 1 januari 2012 kent de gemeente Winsum 783 Wmo klanten. Deze klanten maken op dit moment gebruik van 1336 voorzieningen. Gemiddeld heeft elke klant 1,7 voorzieningen. Van de 783 klanten is 75% ouder dan 65 jaar en 25% is jonger dan 65. In 2011 zijn 599 nieuwe aanvragen voor voorzieningen ontvangen.
Pagina 4 van 18
De onderstaande tabel geeft inzicht in de verdeling van voorzieningen over de afgelopen 3 jaar: Tabel1: Overzicht van het aantal verstrekte voorzieningen van 2009 tot en met 2011 2009 Toekenning HH 195 Rolstoel 72 Vervoer1 218 Woonvoorzieningen 132 Totaal 617 Aantal aanvragen 672
Totaal
2010 % Toekenning 32% 184 12% 56 35% 207 21% 94 100% 541
% toegekend 92%
Aantal aanvragen 621
34% 10% 38% 17% 100%
% toegekend 87%
2011 Toekenning 193 43 2042 90 530 Aantal aanvragen 599
% 36% 8% 38% 17% 100%
% toegekend 88%
Bron: cijfers zorgloket
Bij de voorziening Huishoudelijke hulp (HH) is al een inkomensafhankelijke eigen bijdrage ingevoerd. Bij rolstoelvoorzieningen is het wettelijk verboden om een inkomensafhankelijke eigen bijdrage in te voeren. Bevolkingsontwikkeling in Winsum In de startnotitie wordt onder andere gesproken over vergrijzing en ontgroening. Het gaat bij de betaalbaarheid van de Wmo uiteindelijk niet alleen om het nu, maar vooral om de toekomst. Hoe de vraag naar voorzieningen er in de toekomst uit zal zien is niet precies te voorspellen. De toename van het aantal ouderen (65+) in de gemeente geeft een indicatie. Figuur 1: Bevolkingsontwikkeling in Winsum
2011
2021 75+
Leeftijd
65-75 55-65 35-55 15-35 0-14 4500
3500
2500
1500
500
-500
-1500
-2500
-3500
-4500
Aantal inwoners Bron: Kompanen; opgave notitie wonen (2012)
In de bovenstaande figuur is een prognose van de bevolkingsontwikkeling te zien. In de figuur is te zien dat het aantal ouderen (65+) sterk zal toenemen.
1
Waaronder: scootmobiels en regiotaxipassen.
2
Waarvan 143 in het collectief vraagafhankelijk vervoer (regiotaxi).
Pagina 5 van 18
2. De vragen uit de startnotitie: Inkomensafhankelijke eigen bijdrage in de Wmo 2.1 Wat zijn de wettelijke mogelijkheden en restricties bij het invoeren van een inkomensafhankelijke eigen bijdrage?
2.1.1 Wettelijk kader van de inkomensafhankelijke eigen bijdrage Binnen de Wmo hebben gemeenten beleidsvrijheid. Bij een inkomensafhankelijk eigen bijdrage is sprake van een aantal wettelijke beperkingen. De inkomensafhankelijke eigen bijdrage mag voor alle voorzieningen gevraagd worden met uitzondering van de rolstoel en bij voorzieningen voor kinderen. De inkomensafhankelijke eigen bijdrage mag gevraagd worden zolang een voorziening gebruikt wordt. Hierbij mag de hoogte van de inkomensafhankelijke bijdrage niet hoger zijn dan de kostprijs van de voorziening (inclusief onderhoud en verzekering). Wanneer roerende voorzieningen en woonvoorzieningen in eigendom worden verstrekt, mag de eigen bijdrage maximaal 3 jaar gevraagd worden. De inkomensafhankelijke bijdrage moet binnen twee jaar beschikt worden. Dit betekent dat een inkomensafhankelijke eigen bijdrage opgelegd kan worden, als de beschikking minder dan twee jaar geleden is afgegeven. In deze notitie wordt uitgegaan van de meest recente jurisprudentie. Het Centraal administratie kantoor (CAK) De wetgever heeft in de Wmo aangegeven dat er een centraal uitvoeringsorgaan wordt aangewezen. Het CAK is het aangewezen uitvoeringsorgaan. Gemeenten die een inkomensafhankelijke bijdrage invoeren zijn verplicht dit door het CAK te laten uitvoeren. De inkomensafhankelijke eigen bijdrage: - Geldt niet voor rolstoelen - Geldt niet voor kindvoorzieningen - Is nooit hoger dan de kostprijs van de voorziening - Kan bij roerende voorzieningen en woningaanpassingen maximaal 3 jaar gevraagd worden - Geldt alleen voor voorzieningen die minder dan twee jaar geleden beschikt zijn - Wordt berekend beschikt en geïnd door het CAK Inkomensafhankelijke eigen bijdrage of inkomensafhankelijk eigen aandeel Naast de inkomensafhankelijke eigen bijdrage bestaat ook het inkomensafhankelijke eigen aandeel. Het verschil tussen een inkomensafhankelijke eigen bijdrage en een inkomensafhankelijk eigen aandeel is gekoppeld aan de manier waarop een voorziening verstrekt wordt. Een voorziening kan verstrekt worden in natura, middels een persoongebonden budget of via een (gemaximaliseerde) financiële tegemoetkoming. Bij de eerste twee vormen van verstrekking kan een inkomensafhankelijke eigen bijdrage worden geheven. Wanneer het college een financiële tegemoetkoming verstrekt, is er sprake van een inkomensafhankelijk eigen aandeel. De financiële tegemoetkoming wordt onder andere gebruikt bij grote woningaanpassingen. Het berekenen en innen van een eigen aandeel wordt niet automatisch door het CAK uitgevoerd. In de wet worden gemeenten aangewezen als de organisatie die een inkomensafhankelijke eigen aandeel op kan leggen, berekenen en innen. Gemeenten zijn ook zelf verantwoordelijk voor de anticumulatie van het inkomensafhankelijke eigen aandeel en de eigen bijdrage. Hierdoor worden het eigen aandeel en de eigen bijdrage voor Wmo en ABWZ opgeteld tot de maximale periode bijdrage. Het inkomensafhankelijke eigen aandeel kan op twee manieren worden uitgevoerd. 1. Het CAK mandateren; het CAK zorgt voor de uitvoering. Veel gemeenten maken hier gebruik van. Door een recente uitspraak van de rechter bestaat de kans dat deze mogelijkheid verdwijnt. 2. Zelf uitvoeren: bij het zorgloket wordt het inkomensafhankelijke eigen aandeel opgelegd, geïnd en berekend. Het zelf uitvoeren van het inkomensafhankelijk aandeel brengt extra werkzaamheden met zich mee. Elk jaar opnieuw moet het eigen aandeel berekend worden. De tijdsinvestering is moeilijk in te schatten. Sommige gemeenten geven aan dat het 5 minuten per toekenning kost, andere zijn ermee gestopt omdat het te veel tijd en moeite kostte.
Pagina 6 van 18
Het inkomensafhankelijk eigen aandeel: - Is van toepassing bij een financiële tegemoetkoming - Is nooit hoger dan de kostprijs van de voorziening - Kan bij roerende voorzieningen en woningaanpassingen maximaal 3 jaar gevraagd worden - Geldt alleen voor voorzieningen die minder dan twee jaar geleden beschikt zijn - Wordt niet automatisch door het CAK uitgevoerd 2.1.1 Financiële ruimte In het Besluit maatschappelijke ondersteuning 2012 staat het volgende: “Indien de gemeenteraad uitvoering heeft gegeven aan artikel 15, eerste lid, of artikel 19, eerste lid, van de wet, mogen de verschuldigde eigen bijdrage en het aandeel in de kosten van maatschappelijke ondersteuning dat bij de toekenning van een financiële tegemoetkoming voor eigen rekening blijft, tezamen niet meer bedragen dan: a. voor de ongehuwde persoon jonger dan 65 jaar €18,-- per vier weken, met dien verstande dat indien zijn inkomen meer bedraagt dan €22.905,-- het bedrag van €18,-- wordt verhoogd met een dertiende deel van 15% van het verschil tussen zijn inkomen en €22.905,--; b. voor de ongehuwde persoon van 65 jaar of ouder €18,-- per vier weken, met dien verstande dat indien zijn inkomen meer bedraagt dan €16.007,-- het bedrag van €18,-wordt verhoogd met een dertiende deel van 15% van het verschil tussen zijn inkomen en €16.007,--; c. voor de gehuwde personen indien een van beiden jonger is dan 65 jaar of beiden jonger zijn dan 65 jaar €25,80 per vier weken, met dien verstande dat indien hun gezamenlijke inkomen meer bedraagt dan €28.306,-- het bedrag van €25,80 wordt verhoogd met een dertiende deel van 15% van het verschil tussen hun gezamenlijke inkomen en €28.306,--; d. voor de gehuwde personen die beiden 65 jaar of ouder zijn €25,80 per vier weken, met dien verstande dat indien hun gezamenlijke inkomen meer bedraagt dan €22.319,-- het bedrag van €25,80 wordt verhoogd met een dertiende deel van 15% van het verschil tussen hun gezamenlijke inkomen en €22.319,--. De gemeenteraad kan de verschuldigde eigen bijdrage of het aandeel in de kosten van maatschappelijke ondersteuning dat bij de toekenning van een financiële tegemoetkoming voor eigen rekening blijft, verlagen door het bedrag van € 18, het bedrag van € 25,80 of het percentage van 15 te verlagen of de overige in het eerste lid genoemde bedragen in gelijke mate wijzigen.” Gemeenten kunnen op 3 punten het financiële beleid aanpassen. In bijlage 1 is te zien hoe de maximale periode bijdrage wordt berekend. Dit zijn de volgende punten: 1. De bedragen van 18,- en 25,80 mag de gemeente naar beneden bijstellen. 2. Het percentage van 15 % waarmee de inkomensafhankelijke eigen bijdrage toeneemt mag de gemeente naar beneden bijstellen. 3. De normbedragen voor het inkomen kunnen in gelijke mate naar boven of beneden worden aangepast. Het gaat om de volgende normbedragen: • Ongehuwd3, jonger dan 65: €22.905,-• Ongehuwd, ouder dan 65: €16.007,-• Gehuwd, jonger dan 65: €28.306,-• Gehuwd, ouder dan 65: €22.319,-Gemeenten zijn gebonden aan de mogelijkheden zoals verwoord in de wet. De inkomensafhankelijke eigen bijdrage en het eigen aandeel zijn de enige mogelijkheden om klanten ook financieel te laten bijdragen aan hun voorziening. Het vermogen van de klant telt op dit moment niet mee in de inkomensafhankelijke eigen bijdrage. Het verzamelinkomen staat centraal. Inmiddels heeft de ministerraad ingestemd met een wetsvoorstel waardoor 4% van het vermogen kan worden meegenomen in de berekening van de inkomensafhankelijke eigen bijdrage. Onder gehuwd vallen ook geregistreerde partnerschappen en samenwonenden
3
Pagina 7 van 18
Volgens planning zou deze wet op 1 januari 2013 in moeten gaan. Middels deze wet kan dus ook een beroep worden gedaan op het vermogen van de klant.4
2.2 Wat doen de BMWE gemeenten? (Kunnen we hierbij samenwerken of aansluiten?)
Samenwerking BMWE Omdat gemeenten geconfronteerd worden met nieuwe verantwoordelijkheden is op veel onderwerpen de samenwerking binnen BMWE opgezocht. Tot nu toe is dat bij het voorzieningenbeleid Wmo niet gebeurd. De transitie AWBZ begeleiding is aanleiding om naar de mogelijkheden voor samenwerking te kijken. Het is een logische stap om ook te kijken hoe (en of) de BMWE gemeenten kunnen samenwerken op de inkomensafhankelijke eigen bijdrage. Deze samenwerking is van belang om verschillen in de regio te voorkomen. De Marne Gemeente de Marne is op dit moment niet van plan om een inkomensafhankelijke eigen bijdrage invoeren. De verantwoordelijke bestuurder van de Marne heeft aangegeven de komende periode andere accenten te willen leggen binnen de Wmo. De gemeente de Marne heeft op 5 april 2011 een gekantelde verordening en nieuwe beleidsregels vastgesteld. De gemeente De Marne heeft rond deze ontwikkeling ook onderzoek gedaan naar een mogelijke invoering van de Inkomensafhankelijke eigen bijdrage. Op basis van dit onderzoek is geconcludeerd dat de invoering van de inkomensafhankelijke eigen bijdrage niet haalbaar is. Er was twijfel over de opbrengsten van een inkomensafhankelijke eigen bijdrage en de formatie bij het zorgloket was niet groot genoeg om een inkomensafhankelijke eigen bijdrage in te kunnen voeren. Bedum De gemeente Bedum heeft sinds 1 juli 2011 ook een gekantelde Wmo verordening en nieuwe beleidsregels. Het onderzoeken van een inkomensafhankelijke eigen bijdrage past goed bij de gedachte van de Kanteling. Zowel ambtelijk als bestuurlijk is aangegeven dat de gemeente Bedum in ieder geval mee te willen werken aan het onderzoeken van de mogelijkheden van een inkomensafhankelijke eigen bijdrage. Eemsmond De gemeente Eemsmond heeft tegelijk met de invoering van de Wmo een inkomensafhankelijke eigen bijdrage ingevoerd. Ze hebben sinds 2007 al ervaring met het heffen van een eigen bijdrage over verschillende voorzieningen. We kunnen gebruik maken van de kennis en ervaring die de gemeente Eemsmond heeft opgedaan. Daarnaast is er de bereidheid om samen te werken op dit onderwerp. Samenvatting: Wat doen de BMWE gemeenten? De gemeente Bedum haakt aan bij het onderzoek van de gemeente Winsum naar de inkomensafhankelijk eigen bijdrage. De gemeente Eemsmond heeft al een eigen bijdrage beleid. We kunnen profiteren van de ervaringen in Eemsmond. En mogelijk ook aansluiten bij de gekozen regelingen. Zowel Bedum en Eemsmond geven aan graag samen te werken op dit onderwerp. Concrete acties om de samenwerking tot stand te brengen worden later ontwikkeld.
Door de val van het kabinet is onzeker hoe het proces rondom dit voorstel zal verlopen
4
Pagina 8 van 18
2.3 Wat zijn de ervaringen van andere (vergelijkbare) gemeenten? En welke ervaringen zijn voor de gemeente Winsum relevant? De gemeente Groningen kent sinds 1 juli 2011 een eigen bijdrage beleid. De gemeente Groningen heeft de beleidsvrijheid benut door voor bijna alle Wmo voorzieningen een inkomensafhankelijke eigen bijdrage te vragen. De uitzonderingen zijn de rolstoel, het collectief vraagafhankelijk vervoer en voorzieningen voor kinderen onder de 18. Op haar website zegt de gemeente Groningen het volgende: “Door ook voor woon- en vervoersvoorzieningen een eigen bijdrage te vragen, blijft de Wmo ook op langere termijn betaalbaar en worden alle inwoners met Wmo voorzieningen gelijk behandeld. De gemeenteraad van de gemeente Groningen heeft dit nieuwe beleid op 25 mei 2011 vastgesteld”. Er is veel aandacht besteed aan de communicatie naar de burger en de klant. Mensen zijn op tijd geïnformeerd over de veranderingen. Voor een aantal mensen is het een grote verandering. Mensen moeten de tijd hebben om zich aan deze verandering aan te passen. De gemeente Groningen heeft hier door middel van tijdige en heldere communicatie in voorzien. De gemeente Groningen heeft na het invoeren van de eigen bijdrage voor de overige voorzieningen een bedrag van €850.000,-- extra aan inkomsten gehad. Als we dit naar verhouding (totaalbudget vs. extra inkomsten) berekenen voor de gemeente Winsum komt dit uit op ongeveer €50.000,--. De gemeente Zuidhorn kent ook een eigen bijdragebeleid. De inkomensafhankelijke eigen bijdrage is ingevoerd op 1 januari 2012. In 2011 zijn hiervoor al de voorbereidende werkzaamheden uitgevoerd. De gemeente Zuidhorn heeft de inkomensafhankelijke eigen bijdrage ingevoerd voor bijna alle voorzieningen. Uitzonderingen zijn: rolstoelen, collectief vraagafhankelijk vervoer en voorzieningen voor kinderen onder de 18. De gemeente Eemsmond kent een vergelijkbare regeling. Op bijna alle voorzieningen is een inkomensafhankelijke eigen bijdrage van toepassing. Ook in Eemsmond is een uitzondering gemaakt voor rolstoelen, collectief vraagafhankelijk vervoer en voorzieningen voor kinderen onder de 18. De gemeente Eemsmond heeft extra inkomsten van ongeveer €20.000,- op jaarbasis. Samenvatting: Wat doen de andere gemeenten? Alle genoemde gemeenten houden zich aan de wettelijke kaders. Dat betekent dat er geen inkomensafhankelijke eigen bijdrage geldt voor rolstoelen en kindvoorzieningen. Daarnaast heft geen enkele gemeente een inkomensafhankelijke eigen bijdrage op het collectief vraagafhankelijk vervoer (wmotaxi of regiotaxi). Klanten betalen hiervoor al een bijdrage die vergelijkbaar is met de kosten voor het openbaar vervoer. Deze bijdrage is niet inkomensafhankelijk. Daarnaast hebben alle gemeenten veel aandacht besteed aan de communicatie naar de klant en de burger. Dit is een aandachtspunt wanneer de gemeente Winsum ook een Eigen bijdrage beleid zou gaan voeren.
Pagina 9 van 18
2.4 Wat zijn de consequenties voor burgers die een beroep doen op de Wmo? Welke maatregelen bestaan er om de toegankelijkheid van de Wmo te garanderen? 2.4.1 De consequenties voor burgers die een beroep doen op de Wmo Alle burgers die gebruik maken, of willen maken van de Wmo, zullen effecten van een inkomensafhankelijke eigen bijdrage merken. Er kan een inkomensafhankelijke bijdrage worden gevraagd. De administratieve lasten voor de klanten voor wat betreft het aanvragen van een voorziening veranderen niet. Het Centraal Administratie Kantoor (CAK) kan de inkomensgegevens opvragen bij de belastingdienst. De gemeente Winsum geeft de kosten van de voorziening door. Wat wel verandert is de afhandeling. Veel klanten krijgen bij de aanvraag voor een voorziening te maken met een nieuwe instantie; het CAK. Het CAK is belast met de uitvoering van het innen en berekenen van de eigen bijdrage. Het CAK berekent de maximale periode bijdrage en de te betalen eigen bijdrage Het CAK zorgt er ook voor dat de inkomensafhankelijke bijdrage uit de Wmo en de AWBZ bij elkaar worden opgeteld tot de maximale periode bijdrage. De maximale periode bijdrage is het maximum dat door de klant betaald wordt. Dit is onafhankelijk van de kosten of aantal AWBZ en Wmo voorzieningen. De inkomensafhankelijke bijdrage van de Wmo gaat voor op die van de AWBZ. Klanten die een AWBZ voorziening hebben betalen nu aan de AWBZ. Wanneer de gemeente Winsum een inkomensafhankelijke eigen bijdrage invoert gaat dit geld naar de gemeente. Geschat wordt dat 40% van onze klanten ook een AWBZ voorziening heeft. Het is belangrijk om te melden dat er burgers op steeds meer plekken te maken krijgen met een eigen risico in de zorg. Met deze kosten wordt geen rekening gehouden in de berekening van een inkomensafhankelijke eigen bijdrage. Het inkomen van onze klanten Het is interessant om te weten wat het inkomen van de klanten is voor de verschillende doelgroepen. In de onderstaande tabel staat een overzicht van inkomensgroepen voor Huishoudelijke Hulp. Voor deze voorziening wordt al een inkomensafhankelijke eigen bijdrage gevraagd. Deze tabel geeft een indicatie van hoeveel klanten een hoger inkomen hebben dan de norm. Deze tabel geeft slechts een indicatie en moet voorzichtig worden geïnterpreteerd. In bijlage 3 is de complete verdeling van inkomens voor de klanten met huishoudelijke hulp te vinden. éénpersoons, 65-
Relevante inkomensnorm (120%) Percentage met een hoger inkomen dan de norm
éénpersoons, 65+
meerpersoons, 65- meerpersoons, 65+
€22.905,--
€16.007,--
€28.306,--
€22.319,--
30.4%
27.9%
55%
22.3%
2.4.2 Maatregelen om de toegankelijkheid te garanderen De maatregelen om de toegankelijkheid van de Wmo te garanderen hebben betrekking op mensen met een te laag inkomen om de inkomensafhankelijke eigenbijdrage te betalen. In de gemeente Winsum hebben we een minimabeleid. Daarnaast biedt het CAK ook een mogelijkheid om de minima te ontzien. Van deze mogelijkheid wordt tot nu toe geen gebruik gemaakt. Minimabeleid gemeente Winsum In het kader van het minimabeleid zijn vanuit sociale zaken al een aantal regelingen beschikbaar. Deze kennen allemaal de volgende voorwaarden (zie bijlage 2): - het gezinsinkomen is niet hoger dan 110% van de relevante bijstandsnorm - de klant heeft niet te veel vermogen
Pagina 10 van 18
Het is belangrijk om op te merken dat de Wet werken naar vermogen5 invloed kan hebben op de toegankelijkheid van minimaregelingen. Hierbij valt te denken aan de huishoudtoets. Bijzondere bijstand (gemeente Winsum) Klanten die de inkomensafhankelijk eigen bijdrage niet kunnen betalen kunnen een beroep doen op bijzondere bijstand. De administratieve afhandeling bij de sociale dienst kost ongeveer 1,5 uur per casus. Collectieve zorgverzekering Menzis Garantverzorgd. (gemeente Winsum) De gemeente Winsum biedt voor minima een collectieve ziektekostenverzekering aan via Menzis. Deze verzekering vergoedt de inkomensafhankelijke bijdrage binnen de Wmo Minimabeleid CAK: Eigen bijdrage opleggen en niet innen Gemeenten kunnen er voor kiezen om het CAK een inkomensafhankelijke eigen bijdrage op te leggen, maar niet te innen. Het CAK stuurt de klant een nulfactuur. De kosten worden inzichtelijk gemaakt, maar niet in rekening gebracht. 2.5 Welke (extra) werkzaamheden brengt het invoeren van een inkomensafhankelijke eigen bijdrage met zich mee? Gemeentelijke inzet Het invoeren van een inkomensafhankelijke eigen bijdrage brengt een aantal extra werkzaamheden met zich mee. Een deel van deze werkzaamheden is structureel en een deel hoeft maar één keer gedaan te worden. Daarnaast zijn er maatregelen waarvoor gekozen kan worden. De personele inzet gaat zitten in de uren van de beleidsmedewerker, de zorgconsulenten en communicatie. De kosten voor de personele inzet kunnen voor het grootste deel uit het reguliere budget worden gehaald. In totaal zijn tussen de 294 en 380 uur van medewerkers nodig om de inkomensafhankelijke eigen bijdrage in te voeren. Een inkomensafhankelijke eigen bijdrage vraagt structureel extra inzet van de medewerkers van het zorgloket. Omdat er nog meer verandert bij het zorgloket is het belangrijk om aandacht te houden voor de belasting van deze medewerkers. In bijlage 4 is te zien hoe de personele inzet en kosten voor het invoeren van de inkomensafhankelijke eigen bijdrage eruit zien. 2.6 Wat zijn de financiële consequenties van het invoeren van een inkomensafhankelijke eigen bijdrage voor de gemeente Winsum? Inkomsten Het adviesbureau BMC (ter inzage, of op verzoek beschikbaar) heeft in opdracht van de gemeente Winsum onderzoek gedaan naar het invoeren van een inkomensafhankelijke eigen bijdrage. Op basis van de doorberekening die is gemaakt, worden de inkomsten geschat op minimaal €26.000,-- tot maximaal €199.000,-- . Ook is de verwachting dat sommige burgers geen aanvraag meer zullen doen bij de gemeente, omdat ze zelf een oplossing kunnen regelen. Dit is voordelig voor de gemeente. Het scheelt tijd omdat de aanvraag niet gedaan wordt en geld omdat er geen voorziening wordt toegekend. Kosten uitvoering: Het Centraal administratie kantoor Het CAK wordt betaald uit het gemeentefonds. Alle gemeenten krijgen een korting op het gemeentefonds. Uit deze korting betaalt het rijk het CAK. Onafhankelijk van het aantal klanten betaalt de gemeente Winsum mee aan het CAK. Als een inkomensafhankelijke eigen bijdrage wordt ingevoerd, veranderen de kosten voor uitvoering door het CAK niet. Kosten uitvoering: Gemeente Winsum
Het is onbekent welke ontwikkelingen er gaan spelen rondom de Wet werken naar vermogen
5
Pagina 11 van 18
In het eerste jaar zijn de kosten voor de uitvoering van een inkomensafhankelijke eigen bijdrage €23.757,-- tot €30.579,-- (inc. Personele inzet). De structurele kosten bedragen € 9.067,--per jaar. De berekening van deze kosten zijn te vinden in bijlage 4.
Pagina 12 van 18
3. Samenvatting In deze discussienotitie wordt een beeld geschetst van de mogelijkheden en onmogelijkheden ten aanzien van een inkomensafhankelijke eigen bijdrage in de Wmo. In de discussienotitie worden deze mogelijkheden beschreven. Het is aan de gemeenteraad om te bediscussiëren of de inkomensafhankelijke bijdrage ook iets is dat in Winsum ingevoerd moet worden. De inkomensafhankelijke eigen bijdrage & het eigen aandeel De inkomensafhankelijke eigen bijdrage is een bijdrage aan de kosten van de voorziening. Klanten betalen naar draagkracht mee aan de voorziening. Mensen met een hoog inkomen betalen meer dan mensen met een laag inkomen. In de toekomst zal mogelijk het vermogen van klanten hier ook bij betrokken worden. Het inkomensafhankelijk eigen aandeel is een bijdrage aan de kosten van de voorziening wanneer er sprake is van een financiële tegemoetkoming. Deze werkt volgens hetzelfde principe. Omdat het inkomensafhankelijk eigen aandeel anders in de wet genoemd staat, heeft het grotere consequenties voor de uitvoering. De gemeente is verantwoordelijk in tegenstelling tot de inkomensafhankelijke eigen bijdrage waar het CAK het aangewezen uitvoeringsorgaan is. De inkomensafhankelijke eigen bijdrage en het eigen aandeel dragen bij aan de betaalbaarheid van de Wmo. Daarnaast wordt de verantwoordelijkheid van burgers benadrukt. Communicatie Het is belangrijk om duidelijk en helder te communiceren over het invoeren van een inkomensafhankelijke eigen bijdrage. Klanten moeten weten wat het voor hen betekent of gaat betekenen. Het is van belang dat hier voldoende aandacht aan wordt besteed. Als er wordt besloten om een inkomensafhankelijke eigen bijdrage in te voeren, wordt de communicatie daarover meegenomen in het communicatieplan rondom de Kanteling. Samenwerking De gemeente Eemsmond en de gemeente Bedum hebben aangegeven bereid te zijn om samen te werken. De gemeente de Marne heeft aangegeven op dit moment andere accenten te willen leggen binnen de Wmo. Hoe de samenwerking er uit komt te zien komt bij de uitwerking van de inkomensafhankelijke eigen bijdrage aan bod. Toegankelijkheid Er zijn mogelijkheden om de Wmo toegankelijk te houden voor klanten met een laag inkomen. Het is niet de bedoeling om een drempel op te werpen voor klanten die afhankelijk zijn van de Wmo. De gemeente Winsum biedt al bijzondere bijstand en een collectieve zorgverzekering aan. Een andere optie is het minimabeleid van het CAK. Dit houdt in dat de inkomensafhankelijke eigen bijdrage wel wordt opgelegd maar niet wordt geïnd. Kosten en baten De kosten bestaan uit in te zetten uren door medewerkers van de gemeente Winsum. De structurele extra werkzaamheden kunnen naar verwachting met de huidige formatie worden uitgevoerd en behoren grotendeels tot de reguliere taken. Omdat er nog meer zaken veranderen bij het zorgloket, zoals de komst van de AWBZ begeleiding is de personele bezetting een aandachtspunt. Het kost de gemeente Winsum structureel ongeveer €9.000,-- om de inkomensafhankelijke eigen bijdrage uit te voeren. Er zijn een aantal schattingen te geven over wat de gemeente Winsum aan extra inkomsten kan verwachten. De verwachting is dat de inkomensafhankelijke eigen bijdrage minimaal €26.000,-- opbrengt.
Pagina 13 van 18
Bijlage 1 de berekening van de maximale periode bijdrage (afkomstig uit de folder van het CAK)
Pagina 14 van 18
Bijlage 2: Inkomens- en vermogensgrenzen minimabeleid (bron gemeente Winsum) Inkomens- en vermogensgrenzen Om voor de diverse regelingen in aanmerking te komen, worden er door de gemeente inkomens- en vermogensgrenzen gehanteerd. Deze zijn afgeleid van de landelijke bijstandsnormen die 2x per jaar, zijnde in januari en juli worden vastgesteld. Onderstaande inkomensgrenzen zijn gebaseerd op de bijstandsnormen van januari 2012. Het gaat om 110% van de relevante bijstandsnormen, exclusief vakantietoeslag. De vermogensgrens is dezelfde als voor de Wet werk en bijstand (WWB) wordt gehanteerd. Naast uw maandinkomen uit uitkering of werk wordt ook het recht op een eventuele teruggave van de belastingdienst (zoals de heffingskorting) als inkomen gezien. Toeslagen zoals de huur- en de zorgtoeslag worden niet tot het inkomen gerekend. Uw inkomen en het eventuele recht op teruggave van de belastingdienst dienen lager te zijn dan onderstaand normbedrag. Ook mag u niet teveel vermogen hebben. Gezinssamenstelling
Inkomensgrens bij leeftijd tot 65 jr.
Inkomensgrens bij leeftijd 65 en ouder
Vermogensgrens
alleenstaande
€
978,00
€ 1.073,00
€ 5.685,00
alleenstaande ouder
€ 1.257,00
€ 1.350,00
€ 11.370,00
(echt)paar/gezin
€ 1.397,00
€ 1.477,00
€ 11.370,00
NB.1. Deze inkomens- en vermogensgrenzen zijn vanaf januari 2012 van kracht. In juli 2012 volgt mogelijk een wijziging. NB.2. Voor de langdurigheidtoeslag en kwijtschelding gemeentelijke belastingen gelden andere normen (zie hoofdstukken over langdurigheidtoeslag en kwijtschelding gemeentelijke belastingen en waterschapsbelasting). Onder vermogen wordt verstaan het totaal van bezittingen en schulden. Een eventuele eigen woning en hypotheek wordt buiten beschouwing gelaten. Bij bezittingen gaat het om banksaldi, aandelen, auto, et cetera. Wanneer uw netto maandinkomen vlak boven de gestelde inkomensgrens ligt dan wordt u aangeraden toch een aanvraag te doen. Er wordt dan namelijk een draagkrachtberekening gedaan waardoor u mogelijk toch recht heeft op een gedeeltelijke bijdrage of vergoeding.
Pagina 15 van 18
Bijlage 3: Inkomensgroepen HH (bron: wmo-monitor)
Gemeente Winsum Inkomen negatief tot € 5.000 € 5.000-10.000 € 10.000-15.000 € 15.000-20.000 € 20.000-25.000 € 25.000-30.000 € 30.000-35.000 € 35.000-40.000 € 40.000-45.000 € 45.000-50.000 Vanaf € 50.000 Maximaal (geen inkomensopvraag) Totaal
éénpersoons, éénpersoons, meerpersoons, meerpersoons, 6565+ 6565+ 2011 2011 2011 2011 0% 0% 0,1% 0% 0% 0% 0% 0% 0,6% 4,3% 0% 0% 4,4% 23,5% 0% 1,4% 3,4% 13% 1,3% 8,1% 1,9% 7,2% 0,4% 8% 1,5% 4% 0,9% 2,8% 1,6% 2,5% 0,5% 0,8% 0,8% 0,9% 0,6% 0,8% 0,2% 0,5% 0,9% 0% 0,4% 0% 0,4% 0% 0% 0,8% 0,9% 0,6% 0% 14,8%
0% 56,8%
0% 6%
0% 22,4%
22.905,--
16.007,--
28.306,--
22.319,--
30.4%
27.9%
55%
22.3%
Relevante inkomensnorm (120%) Percentage met een hoger inkomen dan de norm
De gearceerde gebieden zijn de inkomensgroepen die boven de norm van 120% van het sociaal minimum vallen. De in de discussienotie genoemde indicaties zijn als volgt berekend. De optelsom van het gearceerde gebied gedeeld door het totaal percentage van de inkomensgroep. Berekening: éénpersoons, 65-: 1.5 + 1.6 + 0.8 + 0.2 + 0.4 + 0 + 0 éénpersoons, 65+: 7.2 + 4 + 2.5 + 0.9 + 0.5 + 0 + 0.8 + 0 meerpersoons, 65-: 0.5 + 0.6 + 0.9 + 0.4 + 0.9 + 0 meerpersoons, 65+: 2.8 + 0.8 + 0.8 + 0 + 0 + 0.6 + 0
= 4.5/ 14.8= = 15.9/ 56.8 = = 3.3/ 6 = = 5/ 22.4 =
30.4% 27.9% 55% 22.3%
Pagina 16 van 18
Bijlage 4: Personele inzet en kosten Arbeidsuren: Structureel Werkzaamheden
Tijd
Doorgeven gegevens aan het CAK
5-10 min per toekenning6 25 uur per jaar 113 uur per jaar
Informatievoorziening Totaal
Reguliere inzet Kosten
Eenmalig Tijd
Maximaal €7.067,--
Ja
€2.000,-€9.067,--
Ja
Beleid en verordening aanpassen7 • Inc. Traject Wmo adviesraad Inwerken in het systeem van het CAK Beschikkingen aanpassen Ontwikkelen communicatiemiddelen - Website aanpassen - Folders aanpassen - Wiekslag - Krant/huis aan huis blad
60 uur
Reguliere inzet €4.800,-Ja
3 uur per consulent 8 uur 40 uur
€720,-€640,-€3.200,--
Ja Ja Ja
Informeren huidige klanten over verandering via - Aankondigingbrief - Informerende brief over de ingangsdatum
20 uur
€1.600,--
Ja
Mogelijkheid bieden om een gesprek aan te gaan over de consequenties voor de klant Bezwaarschriften Totaal
50 uur
€4.000,--
Ja
Werkzaamheden
Kosten
(niet in te schatten) 181 uur
Keuze: Eigen bijdrage voor voorzieningen tot 2 jaar terug : Eenmalig Werkzaamheden Tijd Berekenen eigen aandeel bestaande klanten • Berekenen welk deel van de voorziening is afgeschreven • Informeren over de eigen bijdrage
€14.960,--
Kosten
80 uur
Totaal
80 uur
Reguliere inzet € 6.400,-?
€6.400,--
Keuze: Eigen aandeel Werkzaamheden
Eigen aandeel: Eenmalig Tijd
Het CAK mandateren namens het college 6
3 uur
Kosten
Reguliere inzet €240,-Ja
Er zijn 530 voorzieningen toegekend in 2011. Deze zijn als uitgangpunt gebruikt voor de berekening van het bedrag.
Wordt gecombineerd met de aanpassing in het kader van de AWBZ
7
Pagina 17 van 18
van B&W Eigen aandeel: Inwerken in het systeem van het CAK Totaal
1 uur per consulent
€240,--
6 uur
€480,--
Ja
Pagina 18 van 18
