Amsterdam is trots op haar monumenten. Het zijn panden waar we elke dag langs fietsen, in wonen en in werken en die de geschiedenis van de stad vertellen. De gebouwen zijn ook deel gaan uitmaken van mijn geschiedenis in deze stad. Ik kwam hier wonen als student en ben sindsdien nooit meer weggegaan. Nog altijd ontdek ik met enige regelmaat monumenten die ik niet eerder kende, maar waar ik graag meer van zou willen weten. Dit jaar openen rond het thema 'Op reis' meer dan vijftig bijzondere en zelden voor het publiek toegankelijke monumenten hun deuren. Een prachtige kans om deze panden te leren kennen. Twee dagen lang kunt u genieten van de gratis openstelling van oude herbergen, grachtenpanden van reislustige zeventiende-eeuwers en gebouwen van de scheepvaart. Verder is er een interessant activiteitenprogramma samengesteld, zowel overdag als in de avond en wordt een speciaal juniorprogramma aangeboden. Ontdek het reislustige verleden van onze stad tijdens Open Monumentendag Amsterdam. Ik wens u een prachtig open monumentenweekend!
Amsterdam is proud of its monuments. These are the properties we cycle past every day, and where we live and work. They tell us the history of the city. The buildings have also become part of my history in this city. I came here as a student and never left. I still regularly discover new monuments that I want to learn more about. This year's program is organised around the theme 'Travelling'. Over fifty interesting monuments that are rarely open to the public will open their doors. It is a wonderful opportunity to get to know these buildings. For two days you may enjoy free access to old inns, the canal houses of 17th-century explorers and buildings related to the shipping industry. There is an interesting program with activities during the day and evening, and a special junior program is also offered. Discover the adventurous past of our city during Amsterdam Heritage Days. I wish you a wonderful Heritage Days weekend! Kajsa Ollongren, alderman
Kajsa Ollongren, wethouder
4 op reis 10 monumenten 68 activiteiten 78 avondprogramma 84 juniorprogramma 89 colofon 90 locaties & plattegrond
4 travelling 10 monuments 68 activities 78 evening program 84 junior program 89 colophon 90 locations & map
3
De Fransman Pierre le Jolle raakte door zijn bezoek aan Amsterdam zo geïnspireerd, dat hij in 1666 een reisverslag in burleske verzen publiceerde. Soms hoefde Le Jolle de pen niet eens aan te dikken, omdat de werkelijkheid al bizar genoeg was. Zo zag hij bij de Leidsegracht tot zijn stomme verbazing een complete molen voorbij varen, op weg naar zijn nieuwe bestemming! Mensen, dieren, goederen, bouwmaterialen, producten, zelfs ideeën zijn al eeuwen niet aan één plaats gebonden. Daarbij is het goed om in het achterhoofd te houden dat we de laatste decennia verder, sneller en comfortabeler kunnen reizen dan ooit tevoren, en dat dankzij de digitale wereld de voorbereidingen ook nog eens veel eenvoudiger zijn.
op reis Jos Smit travelling
Kop van de Oostelijke Handelskade Jacob Olie | 1902 ›
‹ Head of the Oostelijke Handelskade Jacob Olie | 1902
4
Het complete verhaal met verwijzing naar alle panden kunt u lezen op www.amsterdam.nl/openmonumentendag You can read the complete story with reference to the monuments at www.iamsterdam.com/heritagedays
Pas de laatste tien, twintig jaar hebben de verre, exotische reizen een hoge vlucht genomen. Wat wij tegenwoordig als een uitstapje of vakantie ervaren, was lange tijd een enorme onderneming. Dat had ook haar neerslag op de stad. De enorme variatie in reismogelijkheden – te voet, paard, kar, trekschuit, koets, schip, trein, tram, auto, bus of vliegtuig – en de uiteenlopende redenen om op stap te gaan – handel, geloof, plezier, werk – vroegen om een passende infrastructuur en gebouwen die reiziger, handelaar, transporteur en werker van dienst konden zijn. Daarbij veranderden de wensen en behoeften constant, als gevolg van technische en economische ontwikkelingen of gewoon 'de laatste mode'. Amsterdam dankte haar bloei in de zeventiende eeuw in belangrijke mate aan de koopvaardij. In die tijd had de stad een havenfront van ruim vier kilometer. In het gebied daarachter waren alle faciliteiten te vinden die de scheepvaart nodig had. Het Oostelijk en Westelijk Havengebied waren in het laatste kwart van de negentiende eeuw ontwikkeld om de Amsterdamse haven toegankelijk te houden voor steeds grotere zeeschepen.
When French traveller Pierre le Jolle visited Amsterdam in 1666, he was so inspired that he published a travel diary in burlesque verse. Sometimes, reality itself was already bizarre enough that he didn't even need to exaggerate… One day, to his utter amazement, he saw an entire windmill floating along a canal, en route to its new location! It has been centuries since people, animals, goods, building materials, products and even ideas were bound to a specific place. Nowadays we can travel faster, farther and more comfortably. Preparation has also become a lot easier, thanks to digital innovations. Travelling to faraway, exotic destinations has only become commonplace in the last ten or twenty years. What is now considered a simple holiday would have been an immense undertaking in the past. This fact is also reflected in the city itself. The immense diversity in means of transport – by foot, on horseback, by cart, barge, coach, ship, train, tram, car, bus or airplane – and the many different reasons for travel – commerce, religion, pleasure, work – called for good infrastructure and for buildings that served travellers, merchants, transporters and workers alike. Besides that, there was a constant change of needs and desires, as a result of technological and economic developments, or simply because of the 'latest fashion'. To a large extent, Amsterdam owed its seventeenth-century success to its merchant fleet. In those days, the city had a waterfront over 4 kilometres long. In the adjacent area, one could find all of the facilities for naval transport. The Eastern and Western Docklands date from the last quarter of the nineteenth century, when they were developed to keep the port of Amsterdam accessible for the ever bigger ships used on international lines.
5
en en
bov de an
gv
gan
e in
oud m pen Tro het um use
he who wants "to be somebody should fare the seas"
um use nm ope e Tr h t f ce o ran ent old e h ve t abo ms aniu p ym e th n th xt o ‹ Te
pan tim
Al hebben begrippen als 'afstand' en 'tijd' een andere lading gekregen, de 'reiziger van verre' is van alle tijden. Amsterdam dankt zelfs haar bestaan en ontwikkeling aan dat soort ondernemende types. In de Gouden Eeuw zochten vele, vaak niet onbemiddelde immigranten hier – al dan niet om religieuze redenen – hun heil, hetgeen de stad een economische en culturele boost gaf. Franse protestanten vonden onderdak in een voormalige katholieke kapel, Armeense kooplieden vertimmerden een pakhuis tot hun bedehuis en Sefardische joden trokken een ongekend monumentale synagoge op die in de hele wereld zijn weerga niet kende. Voor wie vanaf het IJ naderde was de Oude Kerkstoren eeuwenlang een vast herkenningspunt, te midden van andere torens. Van landzijde werd de stad gedomineerd door de vestingwal met enkele toegangspoorten aan de hoofdwegen, zoals de Muiderpoort.
While concepts like 'distance' and 'time' now have a different meaning, the idea of a 'traveller from afar' has always existed. Amsterdam itself owes its existence and growth to these kinds of adventurers. During the Dutch Golden Age, in the seventeenth century, many immigrants found refuge here. Many were rich and several were driven by religious reasons. This gave the city an economic and cultural boost. French Protestants found a new religious home in a former Catholic chapel, Armenian merchants transformed a warehouse into a house of prayer and Sephardic Jews built an awe-inspiring, monumental synagogue, unparalleled in the rest of the world. The tower of the Oude Kerk (Old Church) was, for centuries, a well-known point of reference for visitors approaching the city from the waters of the IJ, as it stood out among other towers. For travellers approaching Amsterdam on land, the city was dominated by a wall and gates (poorten) that gave access to the main roads, like the Muiderpoort.
wie wat " worden wil, hij ga het zeegat uit"
de
The enormous Central Railwaystation of Amsterdam was like a symbolic city gate. The combination of waterways and railways proved ideal for supply and transit. Foreign countries became more accessible for Amsterdammers, and the other way around: tourists started to flock to the capital. Both the growth of air traffic and the rapid expansion of Schiphol Airport helped accelerate this trend.
op
Het enorme Centraal Station, geprojecteerd op een kunstmatig eiland in het IJ, fungeerde daarbij als symbolische stadspoort. Het buitenland werd niet alleen beter bereikbaar voor de Amsterdammer, maar er kwam ook een stroom van toerisme naar de hoofdstad op gang, alsook de bouw van hotels om de reizigers onderdak te verschaffen. Een ontwikkeling die alleen nog maar werd versterkt door de opkomst van de luchtvaart en de daarmee samenhangende snelle groei van Schiphol.
kst
Transport over land modernised much the same way as naval transport. The Amsterdamsche Omnibus Maatschappij grew thanks to horse-drawn streetcars, but in 1900, when the company was taken over by the municipality, electrification of the tram network began. Railways connected Amsterdam to the surrounding cities and the rest of Europe.
‹ Te
6
Zoals de scheepvaart moderniseerde, gebeurde dat ook met het landvervoer. De Amsterdamsche Omnibus Maatschappij was groot geworden met de paardentram, maar met de overname door de gemeente in 1900 begon ook de elektrificatie van het tramnet. Spoorverbindingen ontsloten het achterland en het Europese continent.
7
8
"Wie wat worden wil, Hij ga het zeegat uit" stond op de timpanen boven de oude ingang van het Tropenmuseum, de bewaarplaats voor schatten uit NederlandsIndië en andere voormalige koloniën. Vanuit de Oost kwamen niet alleen specerijen, koffie, thee, suiker en tabak, maar ook tropische houtsoorten naar ons land.
"He who wants to be somebody should fare the seas", said an inscription on the tympana above the old entrance of the Tropenmuseum, where treasures from the Dutch East Indies and other colonies were once stored. Spices, coffee, sugar, tobacco and tropical hardwood were among the products imported from the East.
Niet iedereen ging het zeegat uit. Tot de opvoeding van welgestelden hoorde, zeker in de achttiende eeuw, een zogenoemde 'Grand Tour' naar Rome, waar de klassieke cultuur werd bestudeerd. Sommige kunstenaars en architecten volgden dit voorbeeld. Wie verre reizen doet heeft niet alleen veel te verhalen, maar doet ook allerlei ideeën op. En souvenirs, van eenvoudiger aandenkens als prenten tot complete interieuronderdelen. Zo is rond 1790 in Rome een aantal schouwen in de burgemeesterswoning door de toenmalige eigenaar voor zijn grachtenhuis aangeschaft.
The sea wasn't the only place to go. Especially during the eighteenth century, the education of the well-to-do was not complete without the so-called 'Grand Tour' to Rome, where they studied classical culture. Some artists and architects followed in their footsteps. By travelling far away, they not only had many stories to tell, but also gathered new ideas and souvenirs ranging from simple mementos, like engravings, to complete interior decorations. The chimneys in the mayor's residence are a good example, bought around 1790 in Rome by the owner of the canal house at the time.
De minder ondernemende, welgestelde Amsterdammer hoefde de deur niet uit. Hij keek vanuit zijn zaal in het Amsterdamse grachtenhuis uit op het zorgvuldig geregisseerde stukje groen in de tuin, werd omringd door de meest exotische en fantasierijke landschapsschilderingen – al dan niet met een moraliserend klassiek of bijbels thema – terwijl boven zijn hoofd op het plafond geschilderde, dan wel gestucte goden door de lucht snelden. En wie het thuis wat eenvoudiger had kon altijd nog naar het Stadhuis op de Dam gaan, zoals alle buitenlandse reizigers en toeristen deden. Iedereen kon naar binnen lopen in deze onbetwiste vijfsterrenattractie, vol van symboliek. In het fronton brachten alle werelddelen hulde aan de stedemaagd, de hemel- en wereldkaarten in de Burgerzaal plaatsten de Amsterdammer in het middelpunt van het universum. Waarom zou je nog op reis willen?
For the wealthy, but less adventurous Amsterdammer, there was no need, however, to leave home. From the drawing room of his Amsterdam canal house, he would have a view of a carefully landscaped garden. Inside the house, he would be surrounded by the most exotic and imaginative landscape paintings, some with moralistic themes from classical mythology or the Bible Above his head, gods, both painted or in stucco, would sweep through the skies. If he happened to have a more humble home, he could visit the City Hall on Dam square, just like all foreign travellers and tourists did. Everybody could enter this building, which was a genuine five-star attraction, filled with symbolism. The pediment showed how the world's continents paid tribute to the city virgin, while the celestial and world maps in the Burgerzaal placed people from Amsterdam firmly at the centre of the universe. With all this around you, who would need to travel?
door andere ogen through different eyes
Lisette Breedveld
is architectuurhistorica en dit jaar projectleider van Open Monumentendag Amsterdam. is architectural historian and project leader of this year's edition of the Amsterdam Heritage Days.
Hoe begon jouw avontuur bij Open Monumentendag Amsterdam? In 2010 ben ik begonnen als vrijwilliger. Ik leidde toen rond in het NIOD, verrichtte hand- en spandiensten en organiseerde lezingen. Toen ik in 2012 programmacoördinator werd, ben ik naar Amsterdam verhuisd. In 2013 vervulde ik nogmaals deze functie om vervolgens dit jaar de uitdaging van projectleider aan te gaan. Wat is ervoor nodig om het weekend in goede banen te leiden? Een enthousiast team, leuke vrijwilligers, goede gympen en een superstrak draaiboek. Welke doelen wil je dit jaar bereiken? Ik wil een breder en internationaal publiek bereiken. Het is belangrijk dat ook jongeren zich realiseren dat erfgoed super belangrijk is voor een stad. Bovendien is het leuk om toeristen te laten zien dat Amsterdam meer is dan het Anne Frank Huis, de grachten en het Rijksmuseum. Waar moeten bezoekers dit jaar naar toe? Het Haarlemmermeerstation. Het is nu nog een spontaan stukje stad. Elke keer als ik er langs fietste, vroeg ik me af hoe het er van binnen uit zou zien. Dat is wel een tik van me, hoor. Ik probeer altijd ergens naar binnen te gluren, op zoek naar panden voor Open Monumentendag Amsterdam.
How did your adventure start at Amsterdam Heritage Days? In 2010 I started as a volunteer. I gave tours at the NIOD Institute for War, Holocaust and Genocide Studies, and organised lectures, among other things. In 2012, when I became a Program Coordinator, I moved to Amsterdam. In 2013, I continued as Program Coordinator, but this year, I took on the challenge of becoming Project Leader. What are the necessary ingredients for a successful Heritage weekend? You need an enthusiastic team, great volunteers, good shoes and a well-organised schedule. What goals do you want to achieve this year? I want to reach a wider international audience. It is key that young people realise how important heritage is for a city. Moreover, it is nice to show tourists that Amsterdam is more than just the Anne Frank House, the canals and the Rijksmuseum. Where should visitors go this year? They should go to Haarlemmermeer station. It is a part of the city that still feels spontaneous. Every time when I passed this building on my bicycle, I wondered how it would look inside.That's one of my idiosyncrasies, though. I try to peek inside a place, looking for buildings that could qualify for Amsterdam Heritage Days.
9
monumenten monuments
10
‹ in dit monument kunt u iets drinken en/of iets eten ‹ in this monument you can have a drink and /or food
‹ dit monument doet mee aan het avondprogramma ‹ this monument is participating in the evening program
‹ dit monument is rolstoeltoegankelijk ‹ this monument is wheelchair accessible
‹ dit monument doet mee aan het juniorprogramma ‹ this monument is participating in the juniorprogram
praktische informatie
practical information
Centraal Informatiepunt De Bazel 53 Vijzelstraat 32 | za & zo 09.00-17.00 u | Haal hier het programmaboekje en laat u informeren over routes, toegang en het programma. Gereserveerde kaartjes kunt u hier ophalen op: donderdag 11/09 van 10.00-12.00 u vrijdag 12/09 van 10.00-12.00 u zaterdag 13/09 van 09.00-11.00 u zondag 14/09 van 09.00-11.00 u
Central Information Center De Bazel 53 Vijzelstraat 32 | sat & sun 09.00-17.00 h | Here you can obtain the program booklet, route and access information. Booked tickets can be picked up here at: Thursday 11/09 from 10.00-12.00 h Friday 12/09 from 10.00-12.00 h Saturday 13/09 from 09.00-11.00 h Sunday 14/09 from 09.00-11.00 h
Gratis | beperkte toegang Deelnemende monumenten zijn gratis te bezoeken en grotendeels van 10.00-17.00 u geopend. Afhankelijk van de drukte, sluit de rij voor een monument om 16.45 u. Vanwege de beperkte publiekscapaciteit zijn de volgende monumenten en activiteiten alleen via reservering toegankelijk: 10 d'Vijff Vlieghen 11 Koninklijk Paleis Amsterdam 15 Koninklijke wachtkamer 19 The Grand 21 Doelen Hotel 27 Clipper Stad Amsterdam 28 Marineterrein 41 InterContinental Amstel Amsterdam 44 Koninklijk Instituut voor de Tropen 49 Waldorf Astoria Amsterdam A Oostelijk Havengebied p. 69 B Langs tolhuizen en sluizen p. 69 C Over koninklijke wegen p. 70 D Leeuwen van het CS p. 70 G Delfts blauw Amsterdam p. 72 H VOC-schip 'Amsterdam' p. 72 P Schiphol Behind the Scenes p. 76 Q Havenrondvaart p. 77 700 jaar langs de Noord/Zuidlijn p. 79 UNESCO-boot p. 82 Varen door de grachten p.87
Free | Limited access All participating monuments are free to visit. Almost all monuments are open from 10.00-17.00 h. Depending on the crowds, the waiting lines for a monument will close at 16.45 h. Because of limited public access, the following monuments and activities are only accessible upon prior reservation: 10 d'Vijff Vlieghen 11 Koninklijk Paleis Amsterdam 15 Koninklijke wachtkamer 19 The Grand 21 Doelen Hotel 27 Clipper Stad Amsterdam 28 Marineterrein 41 InterContinental Amstel Amsterdam 44 Koninklijk Instituut voor de Tropen 49 Waldorf Astoria Amsterdam A Eastern Docklands p. 69 B Along toll roads and locks p. 69 C On royal roads p. 70 D Central Station's lions p. 70 G Delftware Amsterdam p. 72 H VOC ship 'Amsterdam' p. 72 P Schiphol Behind the Scenes p. 76 Q Harbour tour p. 77 700 years along the North/South line p. 79 UNESCO canal cruise p. 82 Cruising the canals p.95
Via www.amsterdam.nl/openmonumentendag kunt u van 1 t/m 7 september online kaartjes reserveren. Blijf op de hoogte via onze nieuwsbrief, Facebook en Twitter.
At www.amsterdam.nl/openmonumentendag you can reserve your tickets from 1 to 7 September. Stay up to date by subscribing to our newsletter, or by following us on Facebook and Twitter.
11
1
Haarlemmermeer station za 10.00-17.00 u | zo 10.00-17.00 u Amstelveenseweg 264
2
Paardentramremise Schinkelhaven za 10.00-17.00 u | zo 10.00-17.00 u Eerste Schinkelstraat 16
www.binnenpret.org
www.museumtramlijn.org Het kopstation Amsterdam Willemspark, zoals het station oorspronkelijk heette, werd in 1914 gebouwd door H. van Emmerik in opdracht van de Hollandsche Electrische Spoorweg naar ontwerp van K.P.C. de Bazel. Het stationsgebouw in landhuisachtige stijl bevatte op de begane grond het kantoor van de stationschef, de stationshal, een goederenlokaal en de wachtkamers. Het stationsgedeelte is nu in gebruik door de Electrische Museumtramlijn. Op de verdieping waren dienstwoningen voor de restaurateur en de stationschef, bereikbaar via afzonderlijke spiltrappen, met slaapkamers op zolder. In 1950 werd het spoornet van de Haarlemmermeerspoorlijnen gesloten voor reizigersvervoer. Van april tot en met november verzorgt de Electrische Museumtramlijn Amsterdam volgens dienstregeling ritten in historische trams tussen het station en Bovenkerk/Amstelveen.
Amsterdam Willemspark Terminal, as it was originally named, was built in 1914 by H. van Emmerik from a design by K.P.C. de Bazel. It was commissioned by the Dutch Electric Railway Company, which despite its name, only used steam trains on its Haarlemmermeer network. The station building in a country mansion style is comprised of the stationmaster's office on the ground floor, as well as the main hall, storage and waiting rooms. The private dwellings of the restaurant manager and the stationmaster were on the first floor, and could be reached by separate winding staircases. Their bedrooms were situated in the loft. By 1950, this network was no longer used for passenger trains. Presently, the station is partly used as a restaurant. The Amsterdam Tramway Museum gives rides in historical electric trams between the station and Bovenkerk/Amstelveen every Sunday between Easter and November.
Deze voormalige paardentramremise van de Amsterdamse Omnibus Maatschappij is een ontwerp uit 1884 van G.B. en A. Salm. Het T-vormige complex, met de hoofdingang aan de Amstelveenseweg en zijingangen aan de Eerste Schinkelstraat en de Schinkelhavenstraat, omvatte een rijtuigenstalling, paardenstallen, een smederij en een dienstwoning. De paardentramlijn LeidsepleinAmstelveenseweg week in 1904 voor de elektrische tramlijn 1 en de remise werd een garage. De Salms hebben zich voor de uitbundig gedecoreerde voorgevel in eclectische stijl aan de Amstelveenseweg laten inspireren door Russische voorbeelden, een land waarmee zij intensieve contacten onderhielden. De eveneens in eclectische stijl opgetrokken gevels in de zijstraten hebben een soberder karakter. Tegenwoordig huist er het uit de kraakbeweging voortgekomen cultureel complex De Binnenpret.
This former horse-drawn tram depot of the Amsterdamse Omnibus Maatschappij (Amsterdam Bus Company) was designed in 1884 by G. B. Salm and A. Salm. The main entrance of this T-shaped complex was on Amstelveenseweg, with side entrances on Eerste Schinkelstraat and Schinkelhavenstraat. It was comprised of a coach house, horse stables, a blacksmith's shop, and staff accommodation. The horsecar line Leidseplein-Amstelveenseweg made way for electric tram line 1 in 1904 and the depot was turned into a garage. Through close contact with Russia, G.B. Salm and A. Salm found inspiration in Russian examples for the highly decorated, eclectic style façade on Amstel-veenseweg. The side-street façades are also built in an this similar style, but have an austere character. Currently, it is home to the cultural complex De Binnenpret.
te zien stationruimtes | restauratie | collectie historische trams | Havenstraatterrein te doen doorlopend rondleidingen | historische tramritten | zie p. 79 toegang vrije inloop
to see station areas | restaurant | historical trams to do guided tours | historical tram rides p. 79 admission open access
te zien Schinkelhavenstraat 27hs | poppentheater | binnenplein | restaurant toegang vrije inloop
to see Schinkelhavenstraat 27hs | puppet theater | courtyard | restaurant admission open access
12
13
3
Aalsmeerder Veerhuis za 10.00-17.00 u Sloterkade 21
4
www.amsterdamsebinnenstad.nl
Tramremise De Hallen za 10.00-17.00 u | zo 10.00-17.00 u Hannie Dankbaarpassage
www.dehallen-amsterdam.nl
Herberg De Bonte Os, ofwel het Aalsmeerder Veerhuis, dateert uit 1634. Het bestaat uit een dwarshuis met trapgevel en haaks daarop een achtervleugel. Het voorhuis heeft aan weerszijden een opkamer. Een gevelsteen boven de ingang toont het lossen van biervaten vanuit twee schuiten. Eén van de afgebeelde huisjes op de kade lijkt sterk op het Aalsmeerder Veerhuis. Het toen nog buiten de stad gelegen pandje, op een knooppunt van diverse land- en waterwegen, was het beginpunt van de trekschuitlijn naar Aalsmeer. Hier was ook een overtoom, waar kleine platte schuiten met handkracht over de dam tussen de Overtoomse Vaart en de Schinkel werden getrokken. In 1965 werd het veerhuis gerestaureerd in opdracht van eigenaar Vereniging Hendrick de Keyser. Sindsdien voert het Veerhuis het gezamenlijk secretariaat van een aantal Amsterdamse restaurerende instellingen en monumentenorganisaties.
Inn 'De Bonte Os', also known as the Aalsmeerder Veerhuis (ferry house), dates back to 1634. It consists of a house at a right angle to the road, with a stepped gable and a perpendicular rear wing. The front house has raised rooms on both sides. A plaque above the entrance displays the unloading of beer barrels from two barges. One of the houses depicted on the quay resembles the Aalsmeerder Veerhuis. The building was the starting point of the canal barge line to Aalsmeer, which was situated outside of the city at the junction of several roads and waterways. There was also a portage where small flat barges were pulled manually between Overtoomse Vaart and the Schinkel. In 1965, the ferry house was restored on request of owner, Vereniging Hendrick de Keyser. Since then, the Amsterdam heritage organizations have been headquartered here.
De voormalige tramremise van de Gemeentetram werd gebouwd in 1901, toen de Amsterdamse trams elektrisch werden. Het ontwerp in Berlagiaanse stijl ontstond op de tekentafels van de Dienst der Publieke Werken en werd uitgevoerd in baksteen, met spaarzaam gebruik van natuursteen. Imposant zijn de bedrijfshallen met de lichtkappen en de ijzeren polonceauspanten op zuilen van gietijzer. Naast negen hallen omvatte het complex kleed- en wasruimten, kantoren, een ketelhuis, een kantine en vier dienstwoningen. De verspringende gevels aan de kant van het Bellamyplein dateren uit 1914, toen de hallen werden verlengd. Tussen 1932 en 1996 waren deze in gebruik als centrale werkplaats. In opdracht van de Tramremise Ontwikkeling Maatschappij transformeerde Architectenbureau J. van Stigt het complex onlangs tot een centrum voor media, mode, ambacht en cultuur.
The former depot of Amsterdam's trams was built in 1901, when the city trams became electric. The Berlage-style design was created on the drawing boards of the Department of Public Works and executed in brick, with limited use of natural stone. Particularly impressive are the industrial buildings with skylights and the iron Polonceau trusses on columns of cast iron. In addition to nine halls, the complex included changing and washrooms, offices, a boiler house, a canteen and four service homes. The staggered façades on the side of the Bellamyplein date back to 1914, when the halls were extended. Between 1932 and 1996, these were used as a central workshop. Commissioned by the Tramremise Development Company Architect, J. van Stigt, the complex was transformed into a centre for media, fashion, crafts and culture.
te zien hal | grote zaal | gang | tuin toegang vrije inloop (max 30)
to see halls | corridor | garden admission open access (max 30)
te zien hallen | bibliotheek za 11.00-16.00 u Filmhallen za & zo 10.00 | 10.30 | 11.00 | 11.30 u te doen expositie | juniorprogramma p. 86 jongerengidsen p. 85 toegang vrije inloop
to see halls | corridor | library sat 11.00-16.00 h film halls sat & sun 10.00 | 10.30 | 11.00 | 11.30 h to do exhibition | junior program p. 86 | junior guides p. 85 admission open access
14
15
5
Hal 17
za 10.00-17.00 u | zo 10.00-17.00 u Tollenstraat 61
6
www.stadsherstel.nl
Hotel De Hallen za 10.00-17.00 u | zo 10.00-17.00 u Bellamyplein 47
www.hoteldehallen.com
De uitbreiding van de tramremise van de Gemeentetram tussen de Tollensstraat en de Bilderdijkkade kwam gereed in 1908, vijf jaar na het hoofdcomplex. Het bestaat uit een dienstwoning op Tollenstraat 61, een daarachter gelegen voormalige timmerwerkplaats en een dito schilderwerkplaats, een langgerekte bedrijfshal met staalskelet en glazen kap, een evenwijdig daaraan lopend voormalig houtmagazijn, dat vroeger door een muur was afgescheiden, en een dubbele dienstwoning in sobere Hollandse renaissancestijl op de Bilderdijkkade. Terwijl het hoofdcomplex wordt gekenmerkt door rijke en gedetailleerde gevels met Jugendstilmotieven, is hier een traditionele bouwstijl toegepast. Het geheel is eigendom van Stadsherstel Amsterdam, dat het een gecombineerde woon- en werkbestemming geeft. Er komen hier onder meer een modecentrum en een passage van de Tollensstraat naar de Bilderdijkkade.
The extension of the city tram depot between the Tollensstraat and Bilderdijkkade was completed in 1908, five years after the main complex. It consists of a staff residence on Tollenstraat 61, a former carpentry workshop behind it, a painter's workshop, an elongated industrial building with a steel frame and glass cover, a former timber warehouse running parellel to it (which used to be separated by a wall) and a double staff house in restrained Dutch Renaissance style on Bilderdijkkade. While the main complex is characterised by well-maintained façades with intricate details and Art Nouveau motifs, this building is traditional in style, without many special architectural features. The property is owned by Stadsherstel Amsterdam, and has been turned into a combination of residential and business locations. Among other things, clothing boutiques and a passage from Tollensstraat to Bilderdijkkade are also planned to be built here.
Het fraai gedetailleerde, kasteelachtige voorgebouw aan het Bellamyplein werd in 1903 gebouwd als het kantoor van de Gemeentetram. Van het interieur resteert nog een houten Jugenstil trap met een rijk gesneden beginbaluster. Achter dit ondiepe bouwdeel strekt zich de voormalige remisehal 1 uit, met ruim eenentwintig meter de breedste van de vijf. In deze hal, die voornamelijk werd gebruikt voor montage- en revisiewerkzaamheden, lagen zes tramsporen met werkkuilen en rolwagens. Het is de enige hal die is voorzien van een Engelse spant met vallende diagonalen, in plaats van polonceauspanten. Het achterste deel van de hal is nu in gebruik als openbare bibliotheek. Het voorste, met de ingang in het voormalige kantoorgedeelte, herbergt Hotel De Hallen, ingericht door 100% Ontwerpers. In de eetzaal zijn nog tramrails zichtbaar.
This beautifully detailed, castle-like building on the Bellamyplein was built in 1903 to house the office of the City Tram public transport agency. The original wooden staircase is still intact, with a richly carved Art Nouveau banister. Behind this section of the building, we find former tram shed 1, which is the widest of the five halls at 21 metres. In this hall, which was used mostly for assembly and repair works, there were six tracks with working pits and trolleys. It is the only hall that features a pitched truss with falling diagonals instead of Polonceau trusses. The rear part of the hall is now used as a public library. The front part, with the entrance in the former office area, is now home to Hotel De Hallen, with decor by 100% Ontwerpers. The old tram tracks are still visible in the dining room.
te zien gerestaureerde hal toegang vrije inloop
to see restored hall admission open access
te zien lobby | bar | restaurant | beschikbare kamers te doen rondleidingen toegang vrije inloop
to see lobby | bar | restaurant | available rooms to do guided tours admission open access
16
17
7
Westerkerk
za 10.00-17.00 u | zo 13.00-17.00 u Prinsengracht 281
8
www.westerkerk.nl
Huis Bartolotti
za 10.00-17.00 u | zo 10.00-17.00 u Herengracht 170
www.hendrickdekeyser.nl
De Westerkerk geldt als de voornaamste religieuze schepping van stadsbouwmeester Hendrick de Keyser. Voltooid in 1631 was het bij de inwijding de grootste protestantse kerk ter wereld. De toren kwam in 1638 gereed. Ongebruikelijk is de combinatie van een driebeukig hoog middenschip met twee hoge dwarsschepen. Aan de kant van de Keizersgracht bevond zich tot 1655 een kerkhof. Op 8 oktober 1669 werd hier Rembrandt ter aarde besteld. In de kerk zelf werd tot 1865 nog begraven. De romp van de toren is van baksteen, de eerste geleding van de bovenbouw van zandsteen en de twee bovenste geledingen zijn van hout, bekleed met zandkleurig geschilderd lood. Het fraaie orgel dateert van 1686 en werd in 1727 uitgebreid; de orgelluiken zijn beschilderd door Gerard de Lairesse.
The Westerkerk is the main religious creation of city architect Hendrick de Keyser. When it was built in 1631, it was the largest Protestant church in the world. The tower was completed in 1638. The combination of the three-aisled structure with a high nave and the two high transepts is special due to its rarity. A cemetery was located on the Keizersgracht side until 1655, but the church was still used for burials until 1865. Rembrandt was entombed here on 8 October 1669. The body of the tower is made of brick and the first section of the superstructure is made of sandstone, while the two upper layers are made of wood and lined with lead. The lead parts were painted in a sand colour to suggest the use of natural stone. The beautiful organ dates from 1686 and was enlarged in 1727; the organ shutters were painted by Gerard de Lairesse.
Dit grote dwarshuis in Hollandse renaissancestijl werd rond 1620 gebouwd voor de schatrijke bankier-koopman Willem Bartolotti van den Heuvel, vermoedelijk naar ontwerp van Hendrick de Keyser. Na te zijn gesplitst in 1689, werd de rechter huishelft in 1735 gemoderniseerd in Lodewijk XIV-stijl. Hoogtepunten zijn de stucgang, een gebeeldhouwde marmeren schouw van J.B. Xavery en de grisailles van Jacob de Wit. In 1755 werd een enorm achterhuis toegevoegd, waarin onder meer een schitterende rococozaal met schilderingen van J. Buttner werd geconstrueerd. Bij een herinrichting van het voorhuis in 1873 werden de arcadische landschapsschilderingen van Isaac de Moucheron en een plafondstuk van Jacob de Wit van elders ingebracht. De linker huishelft bevat waardevolle negentiende-eeuwse interieurelementen. Eigenaar Vereniging Hendrick de Keyser houdt tegenwoordig kantoor in beide panden.
This large house is in Dutch renaissance style and was built around 1620 for the rich banker and trader Willem Bartolotti van den Heuvel. It was presumably designed by Hendrick de Keyser. After being divided in 1689, the right side of the house was modernised in Louis XIV style. The highlights include the stucco hallway, a carved marble fireplace by J.B. Xavery and the grisailles by Jacob de Wit. In 1755, a massive annex was added, which includes a magnificent rococo hall with paintings by J. Buttner. In 1873 the front room was redecorated. The Arcadian landscape paintings of Isaac the Moucheron and a ceiling painting by Jacob de Wit were brought in from elsewhere. The left side of the house includes valuable interior elements from the nineteenth century. Vereniging Hendrick de Keyser, the organization that owns the complex, now has offices in both properties.
te zien kerkzaal toegang vrije inloop
to see church hall admission open access
te zien stijlkamers | achterhuis | hal | keuken drijvende kelder | tuin te doen expositie doorlopende dia projectie toegang vrije inloop (max 45)
to see style rooms | back aisle | hall | kitchen floating cellar | garden to do exhibition slide-show admission open access (max 45)
18
19
9
Huis Pauw za 10.00-17.00 u
Herengracht 168
www.houseofamsterdam.com Dit huis uit 1637, naar ontwerp van Philips Vingboons, heeft de oudste halsgevel in Amsterdam. Opdrachtgever was Michiel Pauw, burgemeester, bewindvoerder van de WIC en stichter en naamgever van twee nederzettingen in de Nieuwe Wereld: Pavonia aan de Hudsonbaai en het eiland Pavonia voor de Braziliaanse kust. Hij was ook ridder van Sint Marcus, wat de gevleugelde Venetiaanse leeuwen verklaart naast het enorme wapenschild in de gevel. Rond 1730 werd het huis verbouwd, waarbij de interieurs in Lodewijk XIV-stijl werden gemoderniseerd. De marmeren gang en het indrukwekkende trappenhuis kregen stucdecoraties van de Van Logterens. Jacob de Wit en Isaäc de Moucheron maakten samen de behangselschilderingen in de voor- en achterkamer. De plafondschilderingen hier zijn ook van De Wit. Het pand wordt tegenwoordig verhuurd voor exclusieve evenementen.
This house from 1637 by Philips Vingboons is the oldest neck gable of Amsterdam. The construction was ordered by the mayor, Michiel Pauw, who was also Governor of the West India Company (WIC) and founder of two settlements named Pavonia: one on the Hudson Bay, and one on the island off the Brazilian coast. Pauw was also in other prominent positions, including being a knight of Saint Marcus, which explains the winged Venetian lions next to the big coat of arms on the façade. Around 1730, the house was renovated and the interior was modernised in Louis XIV style. The marble hall and the impressive staircase received stucco decorations from the Van Logterens. Jacob de Wit and Isaäc de Moucheron created the wallpaper paintings in the front and back room. The ceiling paintings are made by De Wit as well. People can now rent the building for exclusive events.
te zien bel-etage | trappenhuis | loft toegang doorlopend rondleidingen in groepjes
to see first floor | staircase | loft admission ongoing guided tours in groups
20
door andere ogen through different eyes Waarom ben je vrijwilliger bij Open Monumentendag Amsterdam? In het begin van mijn studententijd ben ik in Amsterdam komen wonen. Het klikte meteen tussen mij en de stad. Ik houd van haar geschiedenis, de grachtengordel, Amsterdamse School, maar ook de Bijlmer fascineert me. Hoewel ik er niet voor heb gestudeerd, probeer ik altijd met een architectuurhistorische bril naar de stad te kijken. Ik bezocht Open Monumentendag Amsterdam met regelmaat, daarom besloot ik eens wat terug te doen. Dit jaar leid je rond in Huis Pauw. Hoe bereid je je voor? Veel lezen. Tijdens de voorbezichtiging leer je het monument kennen, maar vaak blijft het pand niet veel meer dan een bakstenen huls met ramen. Een beetje saai, dus. De geschiedenis en de bewoners maken het pand interessant.Wat kunnen de bezoekers van jouw rondleiding verwachten? Ik vind het leuk om op zoek te gaan naar de rafelrandjes. Bezoekers zijn vaak verrast als ik kanttekeningen maak bij de Nederlandse geschiedenis. Zo stond ik vorig jaar in Huis de Vicq, een prachtig, luxueus pand aan de Herengracht. De bewoners lagen soms krom om de huur te betalen. Het huis is heel vaak verkocht, families die daar woonden gingen aan de lopende band failliet.
Hans Blanken
is redacteur bij schrijversplatform deFusie én voor het tweede jaar vrijwilliger. Op zaterdag leidt hij rond in Huis Pauw. is historian, editor for writers' platform deFusie and, for the second year, a volunteer. On Saturday he will be the guide at Huis Pauw.
Why are you a volunteer at the Amsterdam Heritage Days? I moved to Amsterdam when I started studying. There was an instant connection between the city and me. I love its history, the canal belt and the architecture of the Amsterdam School, but I also think de Bijlmer is fascinating. Although it's not what I studied, I always try to look at the city through an architectural perspective. I've taken part in the Amsterdam Heritage Days many times, so I decided to give something back. This year, you will be the guide at Huis Pauw. How do you prepare yourself? By reading a lot. During the pre-visit, you get to know the monument itself, but the property usually is some bricks with windows. Kind of boring. The history of the building and its residents make it interesting. What can visitors expect from your tour? I like to look for unique details. Visitors of the Amsterdam Heritage Days are often surprised when I show the other side of Dutch history. Last year, I was the guide at Huis de Vicq, a beautiful and luxurious building on the Herengracht. In general, the residents struggled to pay the rent for this house. It has been sold a lot, because the families who lived there went bankrupt all the time.
21
10
d'Vijff Vlieghen
za & zo beperkt toegankelijk | limited access Spuistraat 294-302
11
www.vijffvlieghen.nl
Koninklijk Paleis Amsterdam za & zo beperkt toegankelijk | limited access Dam
www.paleisamsterdam.nl
In 1627 begon Jan Janszoon Vlijghen een kleine taveerne aan de Nieuwezijds Achterburgwal, sinds de demping van 1886 Spuistraat geheten. Na eeuwen van verbouwingen en verval kocht Nicolaas Kroese in 1938 de onbewoonbaar verklaarde bouwval. Hij vestigde er een kunst- en antiekwinkel die, merkwaardigerwijs, al snel uitgroeide tot wijnproeverij en restaurant. Het d'Vijff Vlieghen gedoopte etablissement verwierf na de Tweede Wereldoorlog een ware cultstatus dankzij de flamboyante Kroese, die bevlogenheid combineerde met uitstekend gastheerschap. Hij kocht vier naastgelegen panden, verbond deze onderling en richtte er negen eetkamers in met verschillende oud-Hollandse thema's, zoals de Rembrandtkamer en Ridderkamer. Vele wereldsterren waren decennia lang graag te gast bij de in 1971 overleden Kroese. Het inmiddels uit twaalf panden bestaande restaurant is nu in handen van een hotelketen.
In 1627, Jan Janszoon Vlijghen opened a small tavern on the Nieuwezijds Achterburgwal canal, which was closed in 1627 and has been known as Spuistraat ever since. After centuries of renovations and decay, Nicolaas Kroese purchased the condemned building in 1938. He established an art and antique shop which, curiously, turned into a restaurant and wine tasting place. After Second World War, d'Vijff Vlieghen became a popular spot due to Kroese being a great, flamboyant host. He bought the four buildings next door, connected them and designed nine dining areas with traditional Dutch themes, such as the Rembrandt Room and the Knight's Room. Many international celebrities loved to dine at Kroese's restaurant until the owner died in 1971. The restaurant, which currently spans twelve buildings, is now part of a hotel chain.
Dit 'achtste wereldwonder' verrees vanaf 1648 als nieuw stadhuis van Amsterdam, naar ontwerp van Jacob van Campen. De buitengevels in de stijl van het Hollands classicisme zijn opgetrokken in zandsteen; in het interieur is rijkelijk marmer gebruikt. De imposante centrale Burgerzaal is door trappenhuizen en galerijen verbonden met de bestuursvertrekken. In de Vierschaar naast de hoofdingang werden doodvonnissen uitgesproken. Diverse gebeeldhouwde decoraties onderstrepen de Amsterdamse hegemonie in de overzeese handel. Het timpaan van de voorgevel toont zeegoden en -wezens die de stad eer bewijzen. Aan de achterzijde neemt Amsterdam de schatten in ontvangst van de verschillende continenten. Marmeren kaarten van het Westelijk en Oostelijk halfrond in de vloer van de Burgerzaal verwijzen eveneens naar de wereldhandel. Sinds 1808 fungeert het gebouw als Koninklijk Paleis.
This '8th Wonder of the World', designed by Jacob van Campen, was erected in 1648-1667 to serve as Amsterdam's new town hall. The façades are Dutch classicist style and were built using sandstone. The interior is made up of lavish marble. The imposing central Burgerzaal is connected to the board rooms by staircases and galleries. In the Vierschaar (tribunal) next to the main entrance, people were sentenced to death. Several carved decorations emphasise Amsterdam's hegemony in overseas trade. The tympanum on the façade shows sea gods and creatures that honour the city of Amsterdam, seated in the middle. The rear of the building showcases Amsterdam's treasures from various continents. Marble maps of the Western and Eastern Hemisphere on the floor of the Burgerzaal also reference world trade. Since 1808, the building has served as a Royal Palace.
te zien gehele pand toegang reserveren verplicht p. 11
to see entire building admission reservation required p. 11
te zien diverse ruimtes toegang reserveren verplicht p. 11
to see various spaces admission reservation required p. 11
22
23
12
Korenmetershuis za 10.00-17.00 u
Nieuwezijds Kolk 28
13
www.heemschut.nl
Havengebouw
za 10.00-17.00 u | zo 10.00-17.00 u De Ruijterkade 7
www.havengebouw.nl
In het Korenmetershuis, een van de vijf nog bestaande Amsterdamse gildehuizen, vergaderden de korenmeters en korenzetters. Voordat het graan in de Korenbeurs werd verhandeld, verdeelden zij de partijen in de door het gilde vastgestelde standaardmaten. Het gebouw uit 1620 is opgetrokken in de stijl van de Hollandse renaissance. Boven de hoofdingang zijn in reliëf de attributen van het gilde aangebracht: de maat, ton en strijker. Het pand heeft in de loop van de tijd verschillende wijzigingen ondergaan. In 1896 werd het, geheel in lijn met de toen heersende denkbeelden over restauratie, gereconstrueerd naar de vermeende toestand van 1620. Om geen ruimte te verliezen, kreeg het zadeldak echter niet de oorspronkelijke gedaante van een schilddak terug. Sinds 1967 is het Korenmetershuis de zetel van Erfgoedvereniging Heemschut.
The grain measurers and grain assessors used to gather in the Korenmetershuis (Grain Measurer's House), one of the five remaining Amsterdam guild houses. Before the grain was traded at the Korenbeurs (Grain Market), they divided the bundles in a standard size adopted by the guild. The building was built in 1620 in Dutch Renaissance style. The attributes of the guild are embossed above the entrance: the gauge, barrel and string. The property has undergone several changes over the course of time. In 1896 it was restored to the presumed state of 1620, completely in line with the prevailing ideas about restoration. In order not to waste any space, however, the saddle roof was not restored to its original hipped roof. Since 1967, the Korenmetershuis has been the seat of the Heemschut Heritage Association.
Het in 1965 opgeleverde Havengebouw is een fraai voorbeeld van het latere werk van W.M. Dudok. Anders dan in zijn vroegere werken streefde hij hier naar eenheid en eenduidigheid in een grote, eenvoudige vorm. De decoratieve, esthetische gevelbehandeling blijft kenmerkend voor Dudok. De verregaande systematisering van het bouwproces en prefabricage van gevelelementen, balken en trappen, leidden tot een relatief korte constructieperiode. De kern van de dertien verdiepingen tellende toren wordt gevormd door een 'facilitaire' middenas, bestaande uit twee liften, trappenhuizen en sanitaire ruimten. Daaromheen ontwierp Dudok open kantoortuinen. De twee bovenste etages, die een prachtig uitzicht over het havengebied en de stad bieden, bestemde hij tot bedrijfskantine en restaurant. In het Havengebouw zetelt de directie van de Haven van Amsterdam. In 2007 werd het gemeentelijk monument.
Havengebouw (Harbour Building), finished in 1965, is a fine example of the later work of W.M. Dudok. Unlike his earlier works, for Havengebouw, he aimed for unity and homogeneity in a large, simple shape. The decorative, aesthetic façade treatment remains an iconic element of Dudok's work. Because of the extensive systematization of the construction and prefabrication of façade elements, beams and staircases, the construction period was relatively short. The core of the thirteen-storey tower consists of a 'facility center' with two elevators, stairwells and restrooms. Around it, Dudok designed open office gardens. The top two floors, which offer stunning views over the harbour and the city, became a company cafeteria and restaurant. The managing board of the Port of Amsterdam works at the Harbour Building. In 2007, the building became a municipal monument.
te zien bibliotheek | eerste verdieping trappenhuis toegang via rondleiding doorlopend in groepjes
to see library | first floor | staircase admission ongoing guided tours in groups
te zien restaurant | uitzicht 13e verdieping te doen presentatie & wandeling p. 70 rondvaart p. 77 toegang vrije inloop | 13e verdieping via rondleidingen in groepjes
to see restaurant | view from 13th floor to do presentation & walk p. 70 | boat tour p. 77 admission open access | 13th floor with guided tours in groups
24
25
14
Grand Café 1e Klas za 10.00-17.00 u | zo 10.00-17.00 u Centraal Station | Perron 2B
15
www.restaurant1eklas.nl
Koninklijke wachtkamer za & zo beperkt toegankelijk | limited access Centraal Station | Perron 2B
www.ns.nl
Deze drie restauratieve ruimtes bezitten, met de nabijgelegen Koninklijke wachtkamer, de gaafste en fraaiste originele interieurs van Pierre Cuypers' stationsgebouw uit 1889. Het tegenwoordige restaurant 1e Klas toont rechts bij binnenkomst een rijk gesneden houten buffet, versierd met vazen. Boven de eikenhouten lambriseringen met briefpaneelmotieven zijn de wanden beschilderd met kleurige vegetatieve motieven. Dat geldt ook voor de plafonds met stalen balken, zowel hier als in de andere hoofdruimte. In de intieme tussengelegen eetkamer dragen de wanden voorstellingen van wild en gevogelte in een landschap. De Pub 1e Klas, voorheen de wachtkamer eerste klasse met eetgelegenheid, laat boven de deuren naar het perron schilderingen zien van de vier seizoenen. Boven de vroegere deur naar de keuken is de fabel van de vos en de ooievaar uitgebeeld.
Together with the neighbouring Royal Waiting Room, these three restaurant areas are the most beautiful and intact original interiors of The Central Railwaystation of Amsterdam, which was designed by Pierre Cuypers and opened in 1889. When you enter the current Restaurant 1e Klas, you can see the richly carved wooden buffet on the right, which is decorated with vases. Above the oak wood panelling, the walls are painted with colourful motifs of vegetation. The same goes for the ceilings in this and the other main room, which both have steel beams. The walls of the intimate dining room in between show a landscape with game and birds. The Pub 1e Klas, formerly the first-class waiting room and dining area, has paintings depicting the four seasons above the doors to the platform. Above the door that used to lead to the kitchen, there is a painting of the fable of the fox and the stork.
De Koninklijke wachtkamer bevindt zich in het oostelijke hoekpaviljoen van Pierre Cuypers' Centraal Station uit 1889. Op de voorgevel prijken prominent de koninklijke wapens en een stenen beeld van de Wapendrager des Konings. Reliëfs van beeldhouwer Eduard Roskam beelden verschillende fases van het reizen uit. In de entreehal kunnen de koninklijke reizigers rechtstreeks vanuit hun rijtuig of auto de monumentale eretrap bestijgen naar perronniveau. De wandschilderingen naar ontwerp van Georg Sturm in deze ruimte stellen de vier menselijke levensstadia voor. De wachtsalon is voorzien van kostbare parketvloeren, eikenhouten briefpaneellambrizering en geschilderde voorstellingen van fabels van Aesopus. Het bronzen hang- en sluitwerk, de armaturen, de marmeren schouw, de meubels en vloerkleden zijn origineel. Een hek van verguld siersmeedwerk scheidt de wachtruimte van het perron.
The Royal waiting room is located in the eastern corner pavilion of Pierre Cuypers's Central Station, which opened in 1889. The facade prominently shows the royal coat of arms and a stone statue of the royal shield bearer. Reliefs by sculptor Eduard Roskam represent different stages of a journey. In the entrance hall, royal travellers can climb the monumental staircase of honour to the platform directly from their carriage or car. The wall paintings in this space by Georg Sturm depict the four stages of human life. The waiting lounge has luxurious parquet floors, oak panelling and paintings of Aesop's Fables. The bronze latches and hinges, the fixtures, the marble mantelpiece, the furniture and carpets are all original. A gilded fence of ornamental wrought ironwork separates the waiting area from the platform.
te zien restaurant | eetkamer | pub toegang vrije inloop
to see restaurant | dining room | pub admission open access
te zien entreehal | eretrap | wachtsalon toegang reserveren verplicht p. 11
to see hall | staircase | salon admission reservation required p. 11
26
27
16
Tuchtcollege & Beurs van Berlage za 10.00-17.00 u | zo 10.00-17.00 u Damrak 243
17
www.beursvanberlage.nl
Oude Kerk
za 10.00-18.00 u | zo 13.00-17.30 u Oudekerksplein 23
www.oudekerk.nl
Berlage's beroemde beursgebouw uit 1903 bood oorspronkelijk onderdak aan vier verschillende beurzen en diverse gerelateerde organisaties. De grote zaal met de indrukwekkende ijzeren kapconstructie van de voormalige goederenbeurs vormt de kern van het gebouw. In 1914 betrok de Raad voor de Scheepvaart, later het Tuchtcollege geheten, de vrijgekomen directiekamer van de Vereniging voor de Effectenhandel, die zelf een nieuw eigen beursgebouw betrok aan Beursplein 5. Deze prachtig ingerichte directiekamer, die nog vrijwel geheel in originele staat verkeert, heeft tot 2012 gediend als zittingszaal van het college. Het rijk gedecoreerde eikenhouten interieur uit 1903, inclusief het meubelbeslag, is van Berlage zelf. J. Mendes da Costa verzorgde het houtsnijwerk samen met de beeldhouwer R. Hack. Het meubilair werd geleverd door de firma H.F. Jansen&Zonen uit Amsterdam.
Berlage's iconic building dates from 1903. It originally housed four different stock exchanges and several related organisations. The main hall of the former commodity exchange forms the core of the building, with an impressive iron roof construction, curved trusses and corbels. In 1914, the Board of Navigation, later called the Disciplinary Board, started using the former boardroom of the Exchange Association, which had moved to a new building at Beursplein 5. Until 2012, this beautifully appointed boardroom, almost entirely in its original condition, served as the Disciplinary Board's hearing room. The richly decorated oak interior, dating back to 1903, and the furniture fittings, were designed by Berlage himself. J. Mendes da Costa provided the woodcarvings, along with sculptor R. Hack. The furniture was supplied by the H. F. Jansen & Sons firm of Amsterdam.
Dit oudste nog bestaande gebouw van Amsterdam is gebouwd in de eerste helft van de veertiende eeuw. Vanwege de drassige grond is de constructie van deze driebeukige hallenkerk in Hollandse baksteengotiek licht gehouden met grote vensters en houten gewelven. De sierlijke toren en de puntgevels van de zijkapellen en de kooromgang geven het gebouw zijn karakteristieke silhouet. De ruimtewerking van het interieur is indrukwekkend; samengestelde bundelpijlers dragen de deels nog beschilderde tongewelven. Door de schitterende glas-inloodvensters uit 1555 valt kleurig licht in de brede zijbeuken. Sinds de Tweede Wereldoorlog vonden diverse langdurige restauratiecampagnes plaats. Recentelijk is de zerkenvloer gerestaureerd; het beroemde Vater-Müllerorgel is nu aan de beurt. Het gebouw wordt nog steeds als kerk gebruikt en is eveneens een expositieruimte.
Started in the first half of the fourteenth century, this is the oldest surviving building in Amsterdam. Because of the soggy ground, the construction of this Dutch Brick Gothic hall church, with its nave and two side aisles, was kept light, with big windows and wooden vaults. The elegant tower, the gables of the side chapels and the ambulatory give the building its characteristic silhouette. The spatial effects of the interior are impressive; combined bundle pillars carry the weight of the partially painted barrel vaults. Colourful light shines through the gorgeous stained glass windows (dating from 1555) into the broad side aisles. Since Second World War, several long-term restoration campaigns have taken place. Recently, the tombstone floor and the big Vater-Müllerorgan will be restored soon. The building is still in use as a church and has also become an exhibition hall for modern art in recent years.
te zien gehele pand te doen rondleidingen toren beklimmen toegang vrije inloop
to see entire building to do guided tours climb tower stairs admission open access
te zien gehele pand (m.u.v. toren) te doen rondleidingen | speciale concerten: meer info zie onze website toegang vrije inloop
to see entire building (tower excluded) to do guided tours | special concerts: see more info on our website admission open access
28
29
18
Gulden Trip
za 10.00-17.00 u | zo 10.00-17.00 u Sint Annenstraat 12
19
www.muziekinstrumentenfonds.nl
The Grand
za & zo beperkt toegankelijk | limited access Oudezijds Voorburgwal 197
www.sofitel-legend-thegrand.com
Dit woonhuis uit 1565, onderdeel van het Blauwlakenblok, werd gebouwd voor de schatrijke kousenhandelaar Frans Stoffelsz. Het verrees op de plek waar sinds 1380 één van de eerste stenen huizen van Amsterdam stond. Totaal vervallen, werd het eind twintigste eeuw door Stadsherstel Amsterdam afgebroken en gereconstrueerd. Tijdens dit proces werden het houtskelet en een plavuizenvloer uit 1380 blootgelegd. De oudst bekende plafondschildering van Amsterdam, in 1585 aangebracht op de balken in de opkamer, werd gerestaureerd teruggeplaatst. De renaissancemotieven verraden de sterke invloed van de contemporaine Antwerpse kunst. Dat geldt ook voor de voorgevel, ontworpen door de Antwerpenaar Hans Vredeman de Vries. Het pand huisvest het Nationaal Muziekinstrumenten Fonds, dat hoogwaardige muziekinstrumenten in bruikleen geeft aan talentvolle musici.
This residence from 1565 was built for Frans Stoffelsz, a rich stockings salesman. It is part of the Blauwlakenblok, where one of the first stone houses was built in 1380. At the end of the 20th century, the building was completely worn down. Stadsherstel Amsterdam demolished and reconstructed the building. While doing this, the wooden skeleton of the building and a tiled floor from 1380 were revealed. The oldest ceiling painting in Amsterdam, created in 1585 on the beams, was renovated and returned to its original place. The Renaissance motifs indicate the influence of the art of Antwerp during this period. This also holds for the façade, which is the only one in Amsterdam with ornaments in the early Renaissance style of Hans Vredeman de Vries of Antwerp. Currently, the building houses the Nationaal Muziekinstrumenten Fonds, which hires out high quality music instruments to talented musicians.
Het vijftiende-eeuwse Sint-Ceciliaklooster werd na de Alteratie van 1578 bestemd tot Princenhof, een stadslogement voor vorstelijke bezoekers. Tussen 1652 en 1655 fungeerde het tijdelijk als stadhuis, waarna de Amsterdamse Admiraliteit het betrok. Die zetelde al in het aangrenzende Sint-Catharinaklooster. In 1662 werd tussen de voormalige kloosterhoven een hoofdgebouw in classicistische stijl opgetrokken. Boven de palladiaanse pilastergevel is in het fronton onder meer de Hollandse Leeuw met het wapen van de Admiraliteit afgebeeld. Toen het stadhuis op de Dam in 1808 Koninklijk Paleis werd, betrok het stadsbestuur het complex wederom. In 1926 voltooide gemeentearchitect A.R. Hulshoff een grandioze uitbreiding in Amsterdamse Schoolstijl. Hoogtepunten zijn de voormalige raadszaal en trouwzaal, beide met werk van vooraanstaande kunstenaars. Sinds 1992 huist in het complex hotel Sofitel Legend The Grand.
Monastery Saint Cecilia was built in the 15th century and was converted into lodging for important guests (e.g. stewards) after the Alteration of 1578. The Amsterdam Admiralty began using another part of the building in 1597. The building was the city hall for a short amount of time and was renovated into a 'Sea Office' in 1662. Above the Palladian pilasters in the pediment, the Dutch lion is depicted carrying the weapon of the Admiralty. When the city hall on Dam square was turned into the Royal Palace in 1808, Saint Cecilia became the city hall again. In 1926, A.R. Hulshoff, the city architect, supervised the expansion of the building in Amsterdam School style. The former council hall and the marriage hall are worth a visit as they contain works by renowned artists. Since 1992 the building has been owned by Hotel The Grand.
te zien begane grond | entresol | souterrain tuin | Oliphantsgang te doen muziek met introductie toegang vrije inloop (max 30)
to see ground floor | entresol | souterrain garden | Oliphant ally to do music with small presentation admission open access (max 30)
te zien diverse ruimtes toegang reserveren verplicht p. 11
to see various spaces admission reservation required p. 11
30
31
20
Waalse Kerk za 10.00-17.00 u
Walenpleintje 159
21
www.waalsekerk-amsterdam.nl
Doelen Hotel
za & zo beperkt toegankelijk | limited access Nieuwe Doelenstraat 26
www.nh-hotels.nl
De Waalse Kerk werd in 1409 gebouwd als de kapel van het inmiddels verdwenen Paulusbroederklooster. Na de Alteratie van 1578 werd deze overgedragen aan Franstalige protestantse vluchtelingen uit de Spaanse Nederlanden. Ruim een eeuw later sloten ook veel uit Frankrijk gevluchte hugenoten zich aan bij de Waals Hervormde Gemeente. De kerk kreeg in 1616 een extra ingang aan de noordzijde: de poort aan de Oude Hoogstraat werd ontworpen door Hendrick de Keyser. Het classicistische poortje aan de voorgevel stamt uit 1647. De van oorsprong tweebeukige kerk werd in 1661 uitgebreid met een zuidbeuk. Het orgel van Christian Müller is uit 1733. Het pleintje voor de kerk heet sinds 1976 officieel het Walenpleintje. Elke zondag is er in de Waalse Kerk nog een dienst in het Frans.
The Walloon Church was built in 1409 as the chapel of the now defunct Brothers of Saint Paul order. After the Alteration of 1578, it was transferred to French Protestant refugees from the Spanish Netherlands. Over a century later many Huguenots that had fled France joined the Walloon Reformed Church. The church got an additional entrance from the north in 1616; the gate on the Oude Hoogstraat was designed by Hendrick de Keyser. The classical front gate dates from 1647. The church, originally consisting of a nave and a northern aisle, was expanded with a south aisle in 1661. The organ by Christian Müller dates from 1733. The square in front of the church has officially been called the Walenpleintje (Walloon Square) since 1976. Every Sunday there is still a French service held at the church.
Het Doelen Hotel, naar ontwerp van J.F. van Hamersveld, werd in 1883 op de locatie van een ouder logement opgetrokken in Franse renaissancestijl en is nadien nog diverse malen verbouwd. Het hotel heeft vele groten der aarde als gast gehad, van keizerin Sissi en Sarah Bernhardt tot The Beatles. Een gevelsteen aan de smalle kopse gevel bij de Staalstraat memoreert de middeleeuwse vestingtoren Swych Utrecht die hier stond. Twee levensgrote beelden van zeventiendeeeuwse schutters op de gevel aan de BinnenAmstel van H.A. Teixeira de Mattos verwijzen naar de verdwenen Kloveniersdoelen op deze plek, waarvoor Rembrandt zijn 'Nachtwacht' schilderde. Op de eerste etage is nog origineel muurwerk van de zeventiende-eeuwse Doelenzaal zichtbaar. De voorname vestibule en het trappenhuis uit 1883 verkeren nog in oorspronkelijke staat.
The Doelen Hotel by J.F. van Hamersveld was built in French Renaissance style in 1883 on the site of a previous hotel, and has since been renovated several times. The hotel has welcomed many worldfamous guests, from Empress Sisi and Sarah Bernhardt to The Beatles. A plaque on the narrow end wall on the Staalstraat commemorates the medieval fortress tower, Swych Utrecht, that used to stand here. The two life-size statues of a 17th-century militia, by H.A. Teixeira de Mattos, on the Binnen-Amstel façade allude to the Kloveniersdoelen, a building that was once situated here and was the setting for Rembrandt's Night Watch. On the first floor, the original brickwork of the 17th-century Doelenzaal is still visible. The stately vestibule and staircase from 1883 radiate luxury and are still in original condition.
te zien kerkzaal toegang vrije inloop
to see church hall admission open access
te zien entreehal | trappenhuis | eerste verdieping toegang reserveren verplicht p. 11
to see hall | corridor | first floor admission reservation required p. 11
32
33
22
Portugese Synagoge zo 10.00-17.00 u Mr. Visserplein 3
23
www.portugesesynagoge.nl
Huis De Pinto
za 10.00-17.00 u | zo 10.00-17.00 u Sint Antoniesbreestraat 69
www.huisdepinto.nl
De Portugese Synagoge van Amsterdam, kortweg de 'snoge', is het symbool van de glorietijd van de Sefardische gemeente aan het einde van de zeventiende eeuw. Stadsbouwmeester Elias Bouman voltooide het machtige gebouw in 1675. Het vertoont de kenmerken van de 'strakke stijl': sobere ornamentiek, afgewogen proporties, strakke vormgeving en symmetrie. Deze synagoge was indertijd de grootste ter wereld en heeft een belangrijke voorbeeldfunctie vervuld. Uniek is het interieur, dat vrijwel gaaf bewaard is gebleven. In 1978-1993 werd de synagoge in fasen geheel gerestaureerd; in 2010 volgde restauratie van de omringende lage aanbouwen. De bibliotheek van het bijbehorende seminarium Ets Haim bevat een zeldzame collectie joodse boeken en handschriften. In 2003 plaatste UNESCO de collecties in het Memory of the World Register.
The synagogue is a symbol of the glory days of the Sephardic community that thrived here at the end of the seventeenth century. While he served as chief mason in the construction of the Great Synagogue just across the street, Elias Bouman was chief architect for the construction of the Portuguese Synagogue in 1675. It was built in the 'austere style', featuring sparse ornaments, balanced proportions and a sleek, symmetrical design. The synagogue was the biggest in the world at the time, and served as an example for many after. The almost perfectly preserved interior is equally unique. The synagogue was completely restored in stages from 1978 to 1993. The lower surrounding buildings were restored in 2010. The library, Ets Haim, holds a collection of rare Jewish books and manuscripts. In 2003, this collection was added to the UNESCO Memory of the World Register.
Het huis staat aan een straat, maar heeft de allure van een grachtenpand. Het werd omstreeks 1605 gebouwd als een dubbel trapgevelhuis. Uit deze tijd resteren nog een overwelfde kelder en enkele balkenplafonds. Omstreeks 1680 vond een ingrijpende verbouwing plaats voor de Sefardische bankiersfamilie De Pinto. Achter de voorname zandstenen classicistische voorgevel ging een rijk interieur schuil, waarvan diverse plafondschilderingen bewaard zijn, die deels zijn gereconstrueerd of aangevuld met moderne voorstellingen. Het pand werd in de jaren '70 bijna gesloopt voor de aanleg van een vierbaans autoweg dwars door de Nieuwmarktbuurt. Buurtbewoners en monumentenbeschermers, onder aanvoering van Geurt Brinkgreve, hebben dit verhinderd. Na jarenlang als openbare bibliotheek te hebben gefungeerd, huist hier sinds kort een Literair en Cultureel Ontmoetingscentrum.
The house is on a street, but it has the allure of a canal house. It was built around 1605 as a double gable house. From this period, a vaulted cellar and a few beamed ceilings still remain. Around 1680, the house was extensively renovated for the Sephardic banking family De Pinto. Behind the grand classicist sandstone façade was a rich interior. Many of its various ceiling paintings have been preserved, partially reconstructed and completed with modern impressions. The property was nearly demolished in the 1970s to make way for a four-lane motorway through the Nieuwmarkt neighbourhood. Local residents and monument conservationists led by Geurt Brinkgreve were able to prevent this, and Stadsherstel Amsterdam restored the dilapidated building. After having served as a public library for many years, it now functions as a Literary and Cultural Centre.
te zien synagoge | schatkamers | bijgebouwen bibliotheek te doen rondleidingen 11.00 12.00 | 14.00 | 15.00 u toegang vrije inloop
to see synagogue | treasuries | extensions library to do guided tours | 11.00 | 12.00 14.00 | 15.00 h admission open access
te zien ontvangsthal | bibliotheek | hal | trap te doen lezingen p. 74 toegang vrije inloop
to see hall | library | staircase to do lectures p. 74 admission open access
34
35
24
Armeense Kerk za 10.00-17.00 u | zo 12.00-17.00 u Krom Boomssloot 22
25
Montelbaanstoren za 10.00-17.00 u | zo 10.00-17.00 u Oudeschans 2
www.armeensekerk.org Amsterdam kende sinds 1627 een kleine gemeenschap van Armeense kooplieden, die onder meer ruwe zijde importeerden uit Perzië. Zij vestigden zich graag in de Lastage vanwege de zijdeververijen daar. In 1666 werd hier de eerste bijbel in het Armeens gedrukt en in 1695 de eerste Armeense wereldkaart. In 1714 stichtten de 'Persianen' in een pakhuis aan de Krom Boomssloot een kerk. De gepleisterde, door lisenen gelede gevel kreeg in 1749 een zandstenen portaal in Lodewijk XIV-stijl. Het deurstuk toont het Lam Gods, het stichtingsjaar en een herdenkingstekst in het Armeens. Bijzonder fraai zijn de Lodewijk XV smeedijzeren stoephekken. In 1874 werd het gebouw een rooms katholieke school en kreeg het een extra verdieping. De kerkzaal werd in 1989 gereconstrueerd, toen het gebouw opnieuw een Armeense kerk werd.
In 1627, a small community of Armenian merchants settled in Amsterdam. They traded raw silk, imported from Persia, and lived in the Lastage area because of the silk dyers who operated there. In 1666, the first Armenian Bible was printed and 1695 brought the first Armenian world map. In 1714, the so-called 'Persianen' founded a church in a warehouse on the Krom Boomssloot. It has a stucco façade accentuated by pilaster strips. In 1749, a sandstone portal in Louis XIV style was added. Above the door the Lamb of God is shown, along with the year of its founding and a commemorative text in Armenian. Particularly attractive is the Louis XV wrought-iron fence. In 1874, the building became a Catholic school and an extra floor was constructed. The church hall was renovated in 1989, when the building again became an Armenian church.
Deze verdedigingstoren uit 1516, gebouwd toen het industriegebied Lastage bij de stad werd getrokken, verloor zijn defensieve functie na een volgende stadsuitbreiding. In 1606 ontwierp stadsbouwmeester Hendrick de Keyser een deels houten, elegante opbouw, waarmee de hoogte van de Montelbaanstoren op 48 meter kwam. Bovenin kwamen een uurwerk en enkele luidklokken, wat in dit deel van de stad, zonder kerken, geen overbodige luxe was. In 1611 moest de topzwaar geworden en verzakte toren, die is gefundeerd op 'huiden' (plaggen), in allerijl worden rechtgetrokken en gestut. In 1852 dreigde sloop, maar in 1878 werd het Stadswaterkantoor in de Montelbaanstoren gevestigd, waarvan de opvolgers van Waternet tot 2006 gebleven zijn. Sinds de restauratie in 2009, wordt de toren, die eigendom is van de gemeente, verhuurd aan particulieren.
This defense tower was built in 1516, when the industrial area Lastage became part of the city. When the next city expansion occurred, the tower lost its function as defense tower. In 1606, Hendrick de Keyser designed a partially wooden, elegant superstructure, increasing the height of the tower to 48 metres. A clock and some bells were placed at the top of the tower – no luxury for this part of the city, which had no churches. However, the weak foundations of the tower could not hold its weight. In 1611, it had to be straightened in an emergency renovation. In 1852, demolition of the tower was imminent, but from 1878 until 2006, the Waternet and its predecessors have been housed in the tower. Now the tower is owned by the city of Amsterdam. It was renovated in 2009 and is now privately let.
te zien gehele pand toegang vrije inloop
to see entire building admission open access
te zien gehele pand (m.u.v klokkentoren) toegang doorlopend rondleidingen in groepjes
to see entire building (bell tower excluded) admission ongoing guided tours in groups
36
37
26
Zeemanshuis zo 10.00-17.00 u Kadijksplein 18
27
www.ywamamsterdam.org
Clipper Stad Amsterdam zo beperkt toegankelijk | limited access Kattenburgerplein 1
www.scheepvaartmuseum.nl
Het Zeemanshuis werd in 1856 gesticht naar Anglo-Amerikaans model. Initiatiefnemers waren enkele reders en notabelen, die zeelieden tijdens hun verlof uit handen van ronselaars en andere kwalijke invloeden wilden houden. In het Zeemanshuis genoten zij tegen een kleine vergoeding volpension, met eigen kamers, ontspanningsfaciliteiten en zelfs gratis lessen aan de Zeevaartschool. De kasteelachtige aanblik van het oorspronkelijke ontwerp van A.N. Godefroy verdween met de latere ophoging van de vleugels tussen de torens en het verwijderen van kantelen, vlaggenmasten en andere detaillering. Van het originele interieur resteert niets meer, maar een verbouwing door H.A.J. Baanders rond 1923 leverde prachtig met geglazuurde tegels beklede gangen en trappenhuizen op. Deze ontvangen daglicht door glas-in-loodramen van de fameuze Haarlemse firma Bogtman, vol verwijzingen naar de zeevaart.
The 'Seaman's House' was founded in 1856, according to the Anglo-American model. The founders were a group of shipowners and notables who wanted to protect sailors from 'sleep bosses' (bad landlords) and other negative influences. During their leave from the hands of recruiters, the sailors enjoyed full board for a small fee, including private rooms, leisure facilities and even free classes at the Maritime Academy. The castle-like appearance of the original design by A.N. Godefroy disappeared with the subsequent raising of the wings between the towers and the removal of battlements, flagpoles and other detailing. The original interior completely disappeared, but a reconstruction by H.A.J. Baanders around 1923 yielded beautifully glazed tiled corridors and staircases. The light passes through the stained-glass windows, full of maritime references, by the famous Bogtman firm of Haarlem.
Clipper Stad Amsterdam, in 1997-2000 gebouwd op initiatief van Randstad Holding en de Gemeente Amsterdam, is gemodelleerd naar het koopvaardijschip De Amsterdam uit 1854. Klippers waren de snelste zeeschepen van hun tijd. Ze vervoerden goederen, passagiers en post over de hele wereld. De Stad Amsterdam gaat terug op negentiendeeeuwse bouwtekeningen, maar bezit geavanceerde boordapparatuur. Gebouwd op de Amsterdamse Oranjewerf door werkloze schoolverlaters, won zij een jaar na haar doop al de prestigieuze Cutty Sark Tall Ships Race. Het schip werd in 1998 en 1999 afgewerkt bij Het Scheepvaartmuseum. In 2009 reisde de Stad Amsterdam voor de VPRO gedurende acht maanden in het spoor van de Beagle, het legendarische schip van Charles Darwin. Zij wordt ingezet voor handelsmissies van de gemeente Amsterdam, cruises en als opleidingsschip.
Clipper Stad Amsterdam, built in 1997-2000 on the initiative of Randstad Holding and the City of Amsterdam, is modelled after the merchant ship De Amsterdam from 1854. Clippers were the fastest seagoing vessels of their time. They transported goods, passengers and mail throughout the world. The design of the Stad Amsterdam is based on 19th-century drawings, but the ship has advanced on-board equipment. Built at the Amsterdam 'Oranje' wharf by unemployed dropouts, it won the prestigious Cutty Sark Tall Ships Race one year after its baptism. In 1998 and 1999, the construction of the ship was completed at the National Maritime Museum. In 2009, the Stad Amsterdam travelled for the VPRO (public broadcasting company) for eight months in the wake of the Beagle, Charles Darwin's legendary ship. It is used for trade missions of the municipality of Amsterdam, cruises and as a training ship.
te zien hal | trappenhuis | binnenplaats | torentje toegang doorlopend rondleidingen in groepjes
to see hall | staircase | courtyard | tower admission ongoing guided tours in groups
te zien gehele schip toegang reserveren verplicht p. 11
to see entire ship admission reservation required p. 11
let op! geldig identificatiebewijs verplicht
attention! valid identification required
38
39
28
Marineterrein
zo beperkt toegankelijk | limited access Kattenburgerstraat 7
29
www.marineterrein.nl
Werf 't Kromhout
za 10.00-17.00 | 18.00-23.00 u | zo 10.00-17.00 u Kruithuisstraat 25
www.kromhoutmotorenmuseum.nl
In 1656 liet de Admiraliteit van Amsterdam op het zojuist aangeplempte Kattenburg 's Lands Dok aanleggen, voor de bouw van de oorlogsvloot van de Republiek. Deze werd bevoorraad vanuit het naastgelegen 's Lands Zeemagazijn, het huidige Scheepvaartmuseum. Van de zeventiende-eeuwse werf resteren nog de lange afscheidingsmuur aan de Kattenburgerstraat, het poortgebouw en de toegangspoort. Ruim tweehonderdvijftig jaar groeide de werf, tot ruimtegebrek in 1915 dwong tot verplaatsing naar Den Helder. Kattenburg bleef in gebruik voor opleiding en goederenopslag. Rond 1965 werd een deel van het etablissement opgeofferd aan de IJtunnel. Liesbeth van der Pol ontwierp in 2001 de opvallende depots van het Scheepvaartmuseum met hun titanium bekleding. In 2018 ontruimt Defensie het terrein, waarna het voor het eerst in het bestaan een publieke bestemming krijgt.
In 1656, the Admiralty of Amsterdam authorized construction of 's Lands Dok, to be used in production of the Republic's war fleet, on the newly created Kattenburg island. It was supplied by the neighboring arsenal 's Lands Zeemagazijn, which now houses the National Maritime Museum. The long separation wall on Kattenburgerstraat, the gatehouse and the gateway are all that is left of the 17thcentury wharf. During twohundredfifty years the wharf expanded until the lack of space forced it to move to Den Helder in 1915. Kattenburg remained in use for training and storage. Around 1965, a part of the property was demolished to build the IJtunnel. In 2001, Liesbeth van der Pol designed the striking depots of the National Maritime Museum, which have a titanium coating. In 2018, the Ministry of Defense will clear the grounds, which will be turned over to the public for the first time in its existence.
Vanaf 1757 bouwde scheepstimmerman Doede Janszn. Kromhout op deze plek kleine zee- en binnenvaartschepen. De sleepbootreder Daniël Goedkoop sr. kocht het scheepswerfje in 1867 en breidde het flink uit. Onder een ijzeren kap verscheen in 1888 een 40 meter lange stoomhelling. In 1899 volgde een tweede overkapping. Goedkoop bouwde ijzeren stoomschepen, maar legde zich steeds meer toe op machineen motorbouw. In 1908 opende in Amsterdam-Noord de befaamde Kromhout Motoren Fabriek. 't Kromhout werd verkocht, maar bleef tot 1970 gedeeltelijk functioneren als scheepswerf. Tegenwoordig wordt er alleen nog onderhoud gepleegd. De oosthal is nu een museum, waar nog werkende motoren en een negentiende-eeuwse smidse te bewonderen zijn. Het complex is in 2003 door Stadsherstel Amsterdam gerestaureerd en uitgebreid met nieuwbouw.
From 1757, shipwright Doede Janszn. Kromhout used this place to build small sea-faring and inland vessels. Daniel Goedkoop Sr., a tugboat operator, bought the small shipyard in 1867 and expanded it considerably. In 1888, a 40-metre-long steam ramp covered by an iron roof was added. A second canopy followed in 1899. Goedkoop built iron steamships, but focused increasingly on machine and engine construction. In 1908, the renowned Kromhout Engine Factory opened in Amsterdam Noord. 't Kromhout was sold, but remained partially functioning as a shipyard until 1970. Nowadays, it is only used for ship maintenance. The eastern hall is now a museum, where one can admire working engines and a 19th-century smithy. In 2003, the complex was restored and expanded with new buildings by Stadsherstel Amsterdam. It can be rented for various activities.
te zien voorwerf | archeologische vondsten toegang reserveren verplicht p. 11
to see shipyard | archaeological objects admission reservation required p. 11
let op! geldig identificatiebewijs verplicht
attention! valid identification required
te zien werf | Kromhout-motoren te doen avondprogramma p. 81 | juniorprogramma p. 85 | zo 13.00 u muziek Leticia Bal toegang vrije inloop
to see yard | Kromhout engines to do evening program p. 81 | junior program p. 85 music Leticia Bal | zo 13.00 h admission open access
40
41
30
Van Gendthallen
za 11.00-17.00 | 22.00-03.00 u | zo 11.00-17.00 u Jacob Bontiusplaats 1
door andere ogen through different eyes
Aldo Bruining
organiseerde illegale feesten in Amsterdam, houdt van oude, afgetrapte gebouwen en is programmamaker bij de creatieve vrijplaats Amsterdam Roest in de Van Gendthallen. used to organise illegal parties in Amsterdam and likes dilapidated buildings. He is a program coordinator at the creative sanctuary Amsterdam Roest in the Van Gendthallen.
www.amsterdamroest.nl Oostenburg werd, met Kattenburg en Wittenburg, rond 1660 in het IJ aangeplempt. Eeuwenlang had de Verenigde Oost-Indische Compagnie hier haar scheepswerven en magazijnen. In 1897 kreeg A.L. van Gendt opdracht van de Nederlandsche Fabriek van Werktuigen en Spoorwegmaterieel, het latere Werkspoor, om drie fabriekshallen te ontwerpen. Aanleiding was een Zuid-Afrikaanse mammoetorder voor de bouw van veertig locomotieven en vierhonderd goederenwagons. De drie hallen ogen als een middeleeuwse kathedraal, met een hoog middenschip en lagere zijbeuken. In 1903 werd, iets oostelijker, een eveneens kerkachtige vierde hal gebouwd. De tussenruimte werd in 1905 opgevuld met een vijfde hal in functionalistische stijl. Bugaboo, producent van kinderwagens, vestigt hier binnenkort haar design- en researchcentrum. Het complex wordt getransformeerd tot creatieve ontmoetingsplek.
Oostenburg, Kattenburg and Wittenberg were created in the IJ around 1660. For centuries, the Dutch East India Company used this area for their shipyards and warehouses. In 1897, the Dutch Factory for Tools and Railroad Materials (which later became Werkspoor) asked A. L. van Gendt to design three factory halls to accommodate a massive order from South Africa for forty locomotives and fourhundred freight wagons. The three halls resemble a medieval cathedral with a high central nave and lower side aisles. In 1903, a fourth church-like hall was built to the east. Two years later, in 1905, a fifth and more functional hall was built in the space between the halls. Bugaboo, a producer of strollers recently started using this space as a design and research centre. The complex has been transformed into a venue for creative entrepreneurs, residents and visitors.
te zien hal 3 te doen juniorprogramma p. 87 jongerengidsen p. 85 | graffiti-expositie avondprogramma p. 80 | meer info zie onze website toegang vrije inloop
to see hall 3 to do junior program p. 87 junior guides p. 85 | graffiti exhibition evening program p. 80 | more info see our website admission open access
42
Is het makkelijk om een horecagelegenheid in een monument te runnen? Ons dak lekt, we hebben enkelglas en voor elke voeg die we willen herstellen moeten we Bureau Monumenten & Archeologie inschakelen. Het is lastig, maar we halen het maximale uit dit monumentale pand. Hoe communiceren jullie over de geschiedenis van de Van Gendthallen? Aan de bar. Vooral toeristen vragen hiernaar tijdens het bestellen van een biertje. Gewone, Nederlandse bezoekers denken vaak dat de industriële uitstraling door een interieurarchitect is bedacht. Ook hebben we sinds kort een mooie graffiti-muur in de loods waarop het VOC-verleden en de geschiedenis van de Stork-fabriek is verbeeld. Jongeren en monumenten. Een goede combinatie? In principe wel. Jongeren zijn op zoek naar authentieke, originele plekken om uit te gaan. Vooral de onbewerkte plekken, de rafelrandjes van Amsterdam, zijn populair. Daarnaast is de juiste manier van presenteren, of juist niet presenteren van een plek of evenement belangrijk. Een dj in een pand, zoals tijdens Museumnacht is leuk, maar inmiddels ook wel achterhaald. Er moet ook nog wat te ontdekken blijven.
Is it easy to run a catering facility inside a monument? Our roof leaks, we have single glazed windows and for any crack that we want to fix, we have to contact the Office for Monuments & Archaeology. It is difficult, but we make the most of this historic building. How do you let people know about the history of the Van Gendt Halls? We do that at the bar. Tourists frequently ask about this when ordering a beer. Dutch visitors usually think that the industrial look was devised by an interior designer. We also recently created a beautiful graffiti wall in the warehouse, which shows the history of the Dutch East India Company (VOC) and the Stork factory. Do young people and monuments mix well? In principle, I would say so. Young people are looking for authentic, original places to go to. This means that the undeveloped places – the rough edges of Amsterdam – are especially popular. In addition, the proper way of presenting (or choosing not to present) a place or event is important. Having a DJ in the building was fun, like on Museum Night, but now it already sounds a bit old fashioned. There should also be something left to discover.
43
31
Koud Gas Gebouw
za 11.00-17.00 | 22.00-03.00 u | zo 11.00-17.00 u Jacob Bontiusplaats 1
32
www.amsterdamroest.nl
Lloyd Hotel
za 10.00-17.00 u | zo 10.00-17.00 u Oostelijke Handelskade 34
www.lloydhotel.com
Het zogenaamde Koud Gas Gebouw is één van de onderdelen van het voormalige Werkspoorterrein die gehandhaafd blijft bij de herontwikkeling van Oostenburg. Het is haaks geplaatst op de achterzijden van de Van Gendthallen 30 en bestaat uit een langgerekte, smalle bakstenen bedrijfshal en een korter, breder en hoger bouwdeel ernaast, beide onder een zadeldak. In het gebouw, dat dateert van na 1940, werd de energie opgewekt om de zware machines in de Van Gendthallen aan te drijven. Het interieur ademt nog het industriële verleden, onder kappen die rusten op hangbalkgebinten bestaande uit trekbalken, kapbenen, makelaars en schuine schoren. Sinds zomer 2011 huist hier stadsoase Roest, een creatieve vrijplaats voor theater, film en muziek met café-restaurant. Een stadsstrand aan de Wittenburgervaart, aan de voet van twee havenkranen, completeert het geheel.
The so-called Koud Gas Gebouw (Cold Gas Building) is one of the parts of the former Werkspoor grounds that has been preserved, despite the urban redevelopment of the Oostenburg area. It is perpendicular to the rear side of the Van Gendthallen 30 and consists of a long, narrow industrial brick building and a shorter, wider and taller building next to it. Both buildings have pitched roofs. In this building, built after 1940, energy was generated to drive the heavy machinery in the Van Gendt Halls. The interior still harkens back to its industrial past. It has hoods resting on suspension beam trusses, consisting of drawbars, baulks, joggle pieces and raking shores. Since the summer of 2011, the building houses 'Roest', a bar which often features theatre, film and music. A small beach on the Wittenburgervaart, at the foot of two harbour cranes, completes the picture.
Het Lloyd Hotel werd in 1921 gebouwd door Evert Breman voor de Koninklijke Hollandsche Lloyd. Ontworpen voor de tijdelijke huisvesting van Oost-Europese landverhuizers naar Zuid-Amerika, kon het maximaal negenhonderd mensen herbergen. Na het faillissement van de rederij in 1935 kwam het landverhuizershotel in handen van de overheid. Die huisvestte er voor de Nazi's gevluchte Duitse joden. Tijdens de Bezetting zaten er verzetsmensen gevangen; na de Bevrijding collaborateurs. Het Lloyd Hotel was tot 1989 een (jeugd-)gevangenis, daarna een plek voor kunstenaars. In 2004 werd een gedurfde transformatie tot een 1- tot 5- sterren hotel voltooid: Lloyd Hotel & Culturele Ambassade. Alle hotelkamers, ingericht door bekende ontwerpers, zijn verschillend. De twee restaurants op de begane grond staan open voor gasten en buurtbewoners.
The Lloyd Hotel was built in 1921 by Evert Breman, with the capacity to house 900 people. The Royal Dutch Lloyd initially used it to house emigrants from Eastern Europe en route to South America. The ship owner went bankrupt in 1935, and the government took over ownership. It was used by the Dutch authorities to house Jewish refugees fleeing from Nazi Germany. During the occupation in Second World War, it was used as a prison where resistance fighters were held; after the liberation, it held collaborators. Until 1989 it was used as a (youth) prison. After that the building was used by artists, until its daring transformation in 2004 into a 1- to 5- star hotel. All of the hotel rooms are unique and bear the imprint of a well-known designer. There are two restaurants on the ground floor, accessible to guests and local residents alike. The hotel also houses a library and soundproof music room.
te zien gehele pand | stadsstrand te doen juniorprogramma p. 87 | avondprogramma p. 80 toegang vrije inloop
to see entire building | city beach to do junior program p. 87 | evening program p. 80 admission open access
te zien lobby | trappenhuizen | zalen | beschikbare kamers te doen rondleidingen toegang vrije inloop
to see lobby | staircase | halls | available rooms to do guided tours admission open access
44
45
33
Quarantaine gebouw za 10.00-17.00 u | zo 10.00-17.00 u Rietlandpark 371-401
34
www.decantine.nl
Koffiehuis Hollandsche Lloyd za 10.00-17.00 | 19.00-20.00 u | zo 10.00-17.00 u Oostelijke Handelskade 44
www.khl.nl
Vanaf 1903 vervoerde de Zuid-Amerikalijn, later Koninklijke Hollandsche Lloyd, emigranten en seizoenarbeiders naar Zuid-Amerika: aanvankelijk uit Spanje en Portugal, later vooral uit Oost-Europa. Voordat zij, in afwachting van hun inscheping, het aangrenzende landverhuizershotel 32 konden betrekken, moesten zij zichzelf en hun kleren in het Ontsmettingsgebouw laten ontdoen van vlooien en luizen en zich laten behandelen voor besmettelijke ziektes. Dit gebouw van Evert Breman uit 1922 was oorspronkelijk door middel van twee gangen en daartussen een binnentuin met het hoofdgebouw verbonden. Het bakstenen bouwwerk in sobere expressionistische stijl bezit een betonskelet en in het interieur zijn diverse decoratieve details bewaard gebleven, zoals de fraaie glas-in-lood vensters in de trappenhuizen. Sinds 2003 zijn in het pand een eetcafé met expositieruimte, ateliers en studio's gevestigd.
From 1903, the South America line, later called Royal Dutch Lloyd, carried emigrants and seasonal workers to South America. In the beginning these passengers were from Spain and Portugal, but later mostly from Eastern Europe. Before entering the neighbouring emigrants' inn 32 , they had to go to the decontamination building for delousing and to be treated for contagious diseases. The building was designed by Evert Breman in 1922 and was originally connected to the main building by two halls and an inner garden. The brick building in subdued expressionist style has a concrete frame and has preserved several decorative interior details, such as the beautiful stained-glass windows in the stairwells. Since 2003, the building has housed a pub with exhibition space, workshops and studios.
Het koffiehuis van de Koninklijke Hollandsche Lloyd (KHL) van Evert Breman uit 1917 werd, evenals de overige gebouwen van het rederijcomplex, opgetrokken in sobere, expressionistisch gedetailleerde baksteenarchitectuur. Het koffiehuis serveerde eenvoudige maaltijden en er werd bier geschonken. De voorzaal was bestemd voor hoger personeel, de achterzaal voor lager. Die laatste ruimte diende tevens als aanmonsterkantoor. De eerste verdieping bevatte een dienstwoning. Na het faillissement van de KHL en de Tweede Wereldoorlog zaten er een kruidenierswinkel en een groothandel in Delfts blauwe souvenirs. In 1997 redde de Vereniging van Vrienden tot Behoud van het Voormalig Koffiehuis van de Koninklijke Hollandsche Lloyd het uitgewoonde gebouw van de slopershamer. Het grondig gerenoveerde en gerestaureerde pand kreeg een functie als café-restaurant.
The café of the shipping company Koninklijke Hollandsche Lloyd (KHL) was designed by Evert Breman and dates back to 1917. Like the other buildings of the company complex, it was built in a simple, expressionist style with detailed brick architecture. The café served simple meals, and beer was also served. The front room was intended for senior staff, with the back room for labourers. The back room also served as the shipping company's recruitment office. The first floor contained a private dwelling. After the bankruptcy of the KHL and the Second World War, the building housed a grocery store and a wholesaler of Delftware souvenirs. In 1997, the association of friends for the preservation of the café saved the dilapidated building from demolition. The thoroughly renovated and restored building now serves as a bar and restaurant. In the beautiful back room a variety of cultural activities take place.
te zien ateliers | café | expositieruimte te doen rondleidingen toegang vrije inloop
to see studios | bar | exhibition room to do guided tours admission open access
te zien café-restaurant | collectie boeken en voorwerpen KHL te doen avondprogramma p. 81 toegang vrije inloop
to see bar-restaurant | collection books and objects KHL to do evening program p. 81 admission open access
46
47
35
Loods 6
za 10.00-17.00 u | zo 10.00-17.00 u KNSM-laan 143
36
www.loods6.nl
Kompaszaal zo 10.00-17.00 u KNSM-laan 311
www.kompaszaal.nl
Van 1903 tot 1979 beschikte de Koninklijke Nederlandse Stoomboot Maatschappij (KNSM) op dit kunstmatige eiland in het IJ over een groot terrein met bedrijfsgebouwen en loodsen. De langgerekte Loods 6 aan de noordoever uit omstreeks 1925 diende onder meer voor opslag van goederen. Later kwamen hier ook voorzieningen voor passagiers 36. Na het vertrek van de KNSM namen krakers, kunstenaars en stadsnomaden de gebouwen en het terrein in bezit. Vanaf begin jaren '90 ontstond hier een nieuwe woonwijk. Loods 6 werd grondig verbouwd tot kantoren, winkels, horeca en ateliers. De voormalige bagagehal wordt nu gebruikt voor culturele evenementen en exposities. Aan de IJ-zijde bleven het laad- en losperron behouden. De enige havenkraan die daar nog staat is uit 1958 en werd gebouwd door de firma Figee.
From 1903 to 1979, the Royal Dutch Steamship Company (KNSM) had a large site with buildings and sheds on this artificial island in the IJ. Goods were stored in the elongated Loods 6 (hangar) on the north bank, which dates back to 1925. Years later, facilities for passengers were built here as well 36. Once KNSM left the structure, squatters, artists and drifters took over the buildings and the land. In the early 1990s, a new residential area was developed. Shed 6 has been fully converted into offices, shops, restaurants and studios. The former luggage hall is now used for cultural events and exhibitions, but the loading bay has been preserved. The only port crane left is from 1958 and was built by the Figee firm.
Bij het honderdjarig bestaan van de Koninklijke Nederlandse Stoomboot Maatschappij (KNSM) in 1956 werd besloten tot een nieuwe vertrek- en aankomsthal voor passagiers. Architect Johan van Tienhoven, een ervaren ontwerper van luxueuze scheepsinterieurs, kreeg de opdracht. Tot de uiterst moderne uitrusting van deze Kompaszaal behoorden vloerverwarming en rubberen vloerbedekking. Kleurige glasvensters en mozaïeken dragen bij aan de sfeer van een lounge aan boord van een oceaanstomer. Een muurschildering van Cuno van den Steene aan de oostzijde van de zaal, die ook was bedoeld voor feesten, toont de personificaties van de Atlantische Oceaan en de zes eilanden van Caribisch Nederland. De Kompaszaal, bereikbaar via een monumentaal trappenhuis, is in de jaren '80 door krakers gered van vernieling en wordt tegenwoordig beheerd door Stichting Kunstwerk Loods 6.
During the centenary of the Royal Dutch Steamship Company (KNSM) in 1956, the decision was made to create a new departure and arrival hall for passengers. Architect Johan van Tienhoven, an experienced designer of luxurious ship interiors, was assigned the task of designing the hall. The extremely modern facilities of the 'Kompaszaal' (Compass room) included heated floors and rubber flooring. Coloured glass windows and mosaics contribute to the atmosphere of a lounge area on board an ocean liner. A mural of Cuno van den Steene on the east side of the hall, which was also designed for parties, depicts the personifications of the Atlantic Ocean and the six islands of the Dutch Caribbean. Accessible by a monumental staircase, the Kompaszaal was saved from destruction in the '80s by squatters and is currently managed by the 'Kunstwerk Loods 6' foundation.
te zien hal | trappenhuis | ateliers | expositieruimte te doen foto-expositie toegang doorlopend rondleidingen in groepjes
to see hall | staircase | studios | exhibition room to do photo exhibition admission ongoing guided tours in groups
te zien hal | zaal | balkon te doen rondleidingen toegang vrije inloop
to see hall | rooms | balcony to do guided tours admission open access
48
49
37
Perron Oost
za 10.00-17.00 u | zo 10.00-17.00 u Cruquiusweg 11
38
Herberg Zeeburg za 10.00-17.00 u | zo 10.00-17.00 u Zeeburgerdijk 633-641
www.museumperronoost.nl In 1993 plaveide de Rotterdamse beeldend kunstenaar en ontwerper Joep van Lieshout het voormalige perron van de negentiendeeeuwse veemarkt met kasseien en beplantte het met twee rijen dakplatanen. Op een stuk overgebleven spoorrails plaatste hij een goederenwagon zonder lading. Het monument memoreert de veelzijdige geschiedenis van het Oostelijk Havengebied. In 2008 opende in het zes vierkante meter opzichtershuisje Museum Perron Oost, wellicht het kleinste museum ter wereld. De bijna honderdvijftigjarige geschiedenis van het gebied staat hier centraal, met wisseltentoonstellingen die de verhalen tot leven brengen van veehandelaren, slachters, koopvaarders, emigranten, vluchtelingen, jonge delinquenten, krakers en stadsnomaden, die hier allemaal hun sporen achterlieten.
In 1993, the Rotterdam-based artist and designer Joep van Lieshout fitted the former platform of the 19th-century cattle market with cobblestones and planted two rows of plane trees. On a stretch of leftover rails, he placed an empty boxcar. This commemorates the multifaceted history of the Eastern Docklands, where trains arrived and departed linking the city and the rural countryside. In 2008, Perron East Museum opened. At six square metres it may be the smallest museum in the world. The changing exhibitions bring the stories of the area to life: those of livestock traders, butchers, merchantmen, immigrants, refugees, young delinquents, squatters and drifters, who all left their mark here.
Op deze plek werd eeuwenlang het over de Zuiderzee aangevoerde vee ontscheept en soms ook vetgemest, voordat het werd verhandeld in Amsterdam. De regenten van het Oudezijds Huiszitten-armenhuis mochten hierop accijns heffen. Omstreeks 1675 lieten zij, op de fundamenten van het gesloopte fort Zeeburg, een haven, stallen en herberg construeren. De herberg kreeg zijn huidige aanzien in 1766 en bestaat uit twee evenwijdige, gepleisterde vleugels met schilddaken en een portaaluitbouw aan de straatzijde met fronton. De stallen werden in 1769 aanzienlijk uitgebreid. De herberg, die nu wordt bewoond, is tot ca. 1915 in bedrijf gebleven. De veehandel had zich toen al verplaatst naar de in 1887 gereedgekomen Gemeentelijke Veemarkt iets verderop. Bij archeologisch onderzoek in 2002 zijn resten teruggevonden van het in 1938 gesloopte stallencomplex.
For centuries, this was the place where cattle shipped over the Zuiderzee were unloaded, and sometimes fattened, before being traded in Amsterdam. The regents of the poorhouse 'Oudezijds Huiszitten' could levy excise duty on this. Around 1675, they ordered the construction of a port, stables and an inn on the foundations of the demolished Zeeburg fort. The inn got its current look in 1766, which consists of two parallel plastered wings with hipped roofs and a portico with pediment facing the street. The stables were expanded significantly in 1769. The inn, which is now a private residence, remained in use until about 1915. By then the livestock had already been moved to the nearby Gemeentelijke Veemarkt (municipal cattle market), which was completed in 1887. During archaeological research in 2002, the remains of the stable block, demolished in 1938, were found.
te zien opzichtershuisje | voormalige perron spoor | wagon te doen expositie toegang vrije inloop | opzichtershuisje niet rolstoel toegankelijk
to see controller house | former platform rails | wagon to do expo admission open access | controller house not wheelchair accessible
te zien hal | keuken | drijvende kelder te doen rondleiding toegang vrije inloop (max 10)
to see hall | kitchen | floating cellar to do guided tour admission open access (max 10)
50
51
door andere ogen through different eyes
52
Henk Genet
woont al bijna veertig jaar samen met zijn partner Marja Bijlsma, in de voormalige zeventiende-eeuwse Herberg Zeeburg aan de Zeeburgerdijk. lives for more than forty years with his partner Marja Bijlsma in the former 17th-century Zeeburg inn on the Zeeburgerdijk.
Hoe is het om in een monument te wonen? Het huis heeft veel beperkingen. Toen ik hier bijna veertig jaar geleden kwam wonen, kwamen de balken op de begane grond tot onder mijn oren. Om te voorkomen dat de voormalige bewoners van het huis natte voeten kregen, was de vloer in het verleden opgehoogd waardoor het plafond heel laag was geworden. Woont u dan niet liever in een modern huis? Nee. We willen hier niet meer weg. Het huis is erg uitgewoond, de fundering is slecht. Er is een hoop geld nodig om de renovatie rond te krijgen. Toch wonen wij hier met heel veel plezier. Elke dag geniet ik van het uitzicht over het water, de groene omgeving en de oude bomen. Doet u wel eens leuke, archeologische ontdekkingen? Een aantal jaren geleden voerde de gemeente werkzaamheden uit in het Amsterdam Rijnkanaal, op ongeveer vijfentwintig meter van ons huis. Bij stom toeval hoorde ik één van de werklui zich afvragen wat ze met al dat puin aan moesten. Ik belde meteen Bureau Monumenten & Archeologie. Wat bleek, de fundamenten van de voormalige zeventiendeeeuwse stallen van de herberg lagen in het water.
What is it like to live in a monument? The house has many limitations. When I moved in nearly forty years ago, I could hardly move around on the ground floor without walking into one of the beams. This was because the floor was raised in the past, and the ceiling had become very low – a measure to prevent the former residents from getting wet feet. Would you prefer to live in a modern house? No. We don't want to move. The house is very run-down, the foundation is bad. There is a lot of money needed to renovate the house. However, we still love living here. Every day I enjoy the view over the water, the greenery and the old trees. Do you ever discover any archeological objects? A few years ago, the municipality was working on the Amsterdam Rhine Canal, about 20 metres from our house. By sheer coincidence, I overheard one of the workers pondering what to do with all that rubble. I immediately called the Office of Monuments and Archaeology. It turned out that they had stumbled upon the foundations of the former seventeenth-century stables of the inn, now below the water.
39
Gemeenlandshuis za 10.00-17.00 u | zo 10.00-17.00 u Diemerzeekdijk 27
www.hendrickdekeyser.nl In het Gemeenlandshuis zetelde vanaf 1727 het bestuur van het hoogheemraadschap van Zeeburg en Diemerdijk en haar rechtsopvolgers. Dit waterschap hield onder meer toezicht op de Zuiderzeedijk tussen Amsterdam en Muiden. Het statige pand, ontworpen door de timmermansbaas Cornelis van der Does, diende als vergaderlocatie en uitvalsbasis bij dijkbewaking. Aan weerszijden van de weelderig gestucte centrale hal in Lodewijk XIV-stijl bevinden zich regentenzalen met rijk gedecoreerde schouwen. Boven waren slaapkamers voor de hoogheemraden en een dienstappartement. De stal en het koetshuis in de symmetrisch aangelegde achtertuin versterken de indruk van een deftige buitenplaats. Vereniging Hendrick de Keyser, de huidige eigenaar, heeft het Gemeenlandshuis onlangs duurzaam laten restaureren, waarbij het interieur in de oorspronkelijke toestand is gebracht.
The board of the 'Hoogheemraadschap' (Dutch Water Board) of Zeeburg and Diemerdijk and its successors have resided in the Gemeenlandshuis since 1727. This water board monitored, among other things, the Zuiderzee dike between Amsterdam and Muiden. The stately building, designed by master carpenter Cornelis van der Does, served as a meeting location and base for monitoring the dikes. Regent halls with richly decorated fireplaces are located on either side of the opulent stuccoed central hall, in Louis XIV style. The bedrooms and service apartment for the Water Board were situated upstairs. The stable and coach house in the symmetrically landscaped garden reinforce the impression of an aristocratic country estate. Vereniging Hendrick de Keyser, the current owner, recently had the Gemeenlandshuis renovated, and the interior was restored to its initial state.
te zien hal | twee zalen op de bel-etage tuin | koetshuis te doen rondleidingen toegang vrije inloop
to see hall | two rooms on the first floor garden | carriage house to do guided tours admission open access
53
40
Amstel Station
za 10.00-17.00 u | zo 10.00-17.00 u Julianaplein 1
41
InterContinental Amstel Amsterdam za & zo beperkt toegankelijk | limited access Professor Tulpplein 1
www.amsterdam.intercontinental.com Het gebouw in functionalistische stijl uit 1939 is van H.G.J. Schelling, die in dat jaar ook het Muiderpoortstation ontwierp. Het verving het uit 1843 daterende kopstation Weesperpoort. De heldere scheiding van verkeerstromen naar soort (trein- en tramreizigers, fietsers, voetgangers, automobilisten) en richting (aankomend en vertrekkend), door deze te geleiden via verschillende hoogteniveaus binnen en buiten het gebouw, had grote invloed op de na-oorlogse stationsbouw. De monumentale wandschilderingen in de hoge, lichte stationshal zijn van Peter Alma en hebben de dynamiek van de spoorwegen als thema. In het extra brede westelijke perron (nu metroperron) lag tot 1977 een hellingbaan die werd gebruikt om auto's vanuit een tunnel het perron op te laten rijden tot aan de autoslaaptreinen. Tegenwoordig is in die tunnel een schietbaan gevestigd.
Built in 1939 in a functionalist style by H.G.J. Schelling, who also designed Muiderpoort Station, this station was a replacement for the old Weesperpoort terminal (1843). It is characterised by its clear separation of various types of traffic (train, tram, bicycle, pedestrian, car) and directions (arriving and departing) via separate levels inside and outside the building. This innovation was very influential in post-war railway station design. The entrance hall has a high ceiling and plenty of daylight. It is decorated with a monumental mural painting by Peter Alma, inspired by the dynamics of railway transport. The western platform (now used as a metro platform) had a special ramp so that cars could access the car sleeper train; this was decommissioned in 1977. The adjacent tunnel now houses a shooting range.
Het Amstel Hotel is het oudste grand hotel van Amsterdam. Het werd in 1867 gebouwd als onderdeel van Samuel Sarphati's ambitieuze stadsuitbreiding aan weerszijden van de Amstel, die Amsterdam de allure moest geven van een moderne Europese stad. Andere prominente gebouwen waren het verdwenen Paleis voor Volksvlijt en Theater Carré. Het Amstel Hotel is daarmee één van de symbolen van de zogenaamde Tweede Gouden Eeuw, toen Amsterdam op economisch, cultureel, infrastructureel en sociaal gebied grote ontwikkelingen doormaakte. Het elegante ontwerp van Cornelis Outshoorn is geïnspireerd op de Franse classicistische traditie, met toepassing van geprononceerde midden- en hoekpaviljoens, pilasters en frontons. Het gebruik van baksteen is echter weer typisch Hollands. De imposante, met pleisterwerk uitgevoerde ingangshal ademt nog volledig de sfeer van de negentiende eeuw.
The Amstel Hotel is the oldest grand hotel in Amsterdam. It was built in 1867 as part of Samuel Sarphati's ambitious urban expansion on both sides of the River Amstel, which gave Amsterdam the appeal of a modern European city. Other prominent buildings in this expansion included the (later burnt down) Palace of Industry and Theatre Carré. The Amstel Hotel is one of the symbols of the 'Second Golden Age', when Amsterdam made great economic, cultural, infrastructural and social strides. The elegant design of Cornelis Outshoorn was inspired by French classicist tradition, with the addition of pronounced middle and corner pavilions, pilasters and pediments. However, the use of brick is typically Dutch. The impressive plaster entrance hall still exudes an atmosphere of the nineteenth century.
te zien hal te doen rondleidingen toegang vrije inloop
to see hall to do guided tours admission open access
te zien lobby | diverse ruimtes toegang reserveren verplicht p. 11
to see lobby | various spaces admission reservation required p. 11
54
55
42
Hotel Arena
za 10.00-17.00 u | zo 10.00-17.00 u 's Gravesandestraat 51
43
www.hotelarena.nl
Rijksakademie van beeldende kunsten za 10.00-17.00 u | zo 10.00-17.00 u Sarphatistraat 470
www.rijksakademie.nl
Het rooms-katholieke St. Elisabeth Gesticht voor ongeneeslijk zieken werd in 1890 gebouwd door A.C. Bleijs. Van diens oorspronkelijke ontwerp in neo-Hollandse renaissancestijl is nauwelijks de helft uitgevoerd. Het was het eerste verpleeghuis in Amsterdam dat een combinatie liet zien van het oude corridorsysteem, met zalen aan gangen, en het nieuwe paviljoensysteem, met vrijliggende ruimtes met grote ramen. Het hoofdgebouw aan de Mauritskade is eigendom van woningcorporatie Ymere en sinds de jaren '80 onderverdeeld in appartementen. In de vleugel aan de 's-Gravesandestraat is tegenwoordig het design Hotel Arena gevestigd. De neo-Byzantijnse kapel, waarvan het decoratieschema door Bleijs zelf is ontworpen, wordt verhuurd voor evenementen. In de galerij van het schip wisselen vierkante pijlers en ronde hardstenen zuilen met rondbogen elkaar af. De vijfzijdige apsis bevat figuratieve voorstellingen.
The Roman Catholic St. Elisabeth Institute, a nursing home for the terminally ill, was built in 1890 by A.C. Bleijs. Not even half of its original design in neo-Dutch Renaissance style was executed. It was the first nursing home in Amsterdam that had a combination of the ward-based system, with wards on either side of the hallway, and the new pavilion system that had separate rooms with large windows. The main building on the Mauritskade is owned by housing corporation Ymere and was subdivided into apartments in the 1980s. Currently, the Arena design hotel is located in the wing on 's-Gravesandestraat. The neo-Byzantine chapel, with a decoration scheme designed by Bleijs himself, can be rented for events. In the gallery of the nave, square pillars alternate with round granite columns with arches. The five-sided apse contains pictorial representations.
Op het vroegere bolwerk Muiden verrees in 1865, in opdracht van het Ministerie van Oorlog, een nieuwe cavaleriekazerne. Vier in sobere neoclassicistische trant uitgevoerde vleugels, elk voorzien van een poort, omgeven een rechthoekige binnenplaats. Op de begane grond waren stallen voor tweehonderd paarden, terwijl op de verdieping en de zolder manschappen werden gelegerd en hooi en stro werd opgeslagen. In 1874 kwam naast de kazerne een overdekte manege met een ijzeren kapconstructie. Na de Tweede Wereldoorlog raakten de gebouwen geleidelijk in onbruik en werden deze steeds vaker benut als opslagruimtes voor het naastgelegen Rijksmagazijn van Geneesmiddelen. In de periode 1989-1992 werd het complex door architect Koen van Velsen ingrijpend verbouwd tot 'kunstenaarsresidency' van de Rijksakademie van beeldende kunsten, die sinds kort ook de eigenaar is.
In 1865, new cavalry barracks were commissioned by the Ministry of War to be built at the former Muiden fort. The four wings were constructed in austere neoclassical style, each with a gate, and surrounding a rectangular courtyard. On the ground floor, there were stables for twohundred horses. Troops were stationed on the first foor and in the attic, and hay and straw were also stored there. In 1874, an indoor riding school with an iron roof was built next to the barracks. After the Second World War, the buildings gradually became obsolete and they were increasingly used as a storage facility for the adjacent Rijksmagazijn van Geneesmiddelen (Royal Medicine Warehouse). From 1989 till 1992 the complex was extensively rebuilt by architect Koen van Velsen into an 'artist residence' for the Rijksakademie van Beeldende Kunsten (Royal Academy of Visual Arts), which recently purchased the building.
te zien lobby | trappenhuis | café | tuin | kapel te doen expositie | film: 14.00 & 16.00 u meer info zie onze website toegang vrije inloop
to see lobby | staircase | bar | garden | chapel to do exhibition | film: 14.00 & 16.00 h more information see our website admission open access
te zien werkplaatsen | ateliers | bibliotheek te doen tentoonstelling p. 74 toegang doorlopend rondleidingen in groepjes
to see workshops | library to do exhibition p. 74 admission ongoing guided tours in groups
56
57
44
Koninklijk Instituut voor de Tropen za & zo beperkt toegankelijk | limited access Mauritskade 63
45
Muiderpoort
za 10.00-17.00 u | zo 10.00-17.00 u Sarphatistraat 500
www.tropenmuseum.nl Dit enorme complex in neo-Hollandse renaissancestijl werd tussen 1915 en 1926 gebouwd als Koloniaal Instituut, een kenniscentrum gericht op de Nederlandse overzeese gewesten. Het architectenbureau Van Nieukerken ontwierp het gebouw in opdracht van particulieren, bedrijven en overheid. Het bestaat uit een hoofdgebouw, een museumgebouw en een lage, gebogen verbindende vleugel. Achter de hoofdingang aan de Mauritskade ligt de indrukwekkende, achthoekige Marmeren Hal, waarin twaalf zeldzame Italiaanse marmersoorten zijn verwerkt. De grote aula heeft een open kapconstructie, rijkelijk voorzien van beeldhouwwerk. Onlangs moest het Koninklijk Instituut voor de Tropen vanwege bezuinigingen de waardevolle bibliotheek afstoten. Een deel van het inmiddels grotendeels leegstaande gebouw wordt de komende jaren verhuurd aan het Amsterdam Institute for Advanced Metropolitan Solutions.
This huge, neo-Dutch Renaissance-style complex was built between 1915 and 1926 to house the Colonial Institute, a centre focused on the Netherlands' overseas colonies. Architects from the Van Nieukerken firm designed the building on behalf of private and public investors, who collectively raised 6 million guilders. The complex consists of a main building, a museum building and a low, curved connecting wing. Behind the main entrance to the Mauritskade lies the impressive octagonal Marble Hall, where twelve rare varieties of Italian marble were used. The large auditorium has an open-roof structure, which is opulently decorated with sculptures. Due to budget cuts, the Royal Tropical Institute was recently forced to close its valuable library. In the coming years, part of the now mostly vacant building has been leased to the Amsterdam Institute for Advanced Metropolitan Solutions.
De classicistische Muiderpoort werd in 1771, twee jaar na het instorten van de zeventiendeeeuwse voorganger, voltooid naar ontwerp van stadsarchitect Cornelis Rauws. Het fronton aan de landzijde bevat het stadswapen met de drie Andreaskruisen; dat aan de stadszijde het stadszegel met het koggeschip. Het beeldhouwwerk is van Anthonie Ziesenis. De achtzijdige koepelopbouw van tamboer, koepel en lantaarn bestaat uit hout. Het indrukwekkende bouwwerk diende hoofdzakelijk als kantoor voor het innen van tol- en belastinggelden. Het sloot aan op een brug over de Singelgracht, met aan de overzijde een voorpoort met smeedijzeren hekken. Vanaf 1903 leidt een nieuwe brug het verkeer langs de Muiderpoort. De voorpoort siert sinds 1938 de ingang van het Flevopark. In 1963 kreeg de Muiderpoort een moderne kantoorfunctie en werd het interieur verbouwd.
The classical Muiderpoort Station was completed in 1771, two years after the collapse of its 17th-century predecessor, from a design by city architect Cornelis Rauws. The pediment on one side contains the coat of arms with the three Andreas crosses, and on the cityfacing side, it shows the city seal with the cargo ship. These sculptures were designed by Anthonie Ziesenis. The octagonal tholobate, dome and cupola are made of wood. The impressive construction was used primarily as the office for toll and tax collection. It was connected to a bridge across the Singelgracht on one side, and a gateway with wrought-iron gates on the other side. In 1903, a new bridge was opened which leads traffic along Muiderpoort. Since 1938, the front gate has marked the entrance to Flevopark. In 1963, Muiderpoort became a modern office building and the interior was completely renovated.
te zien marmeren hal | grote zaal | bestuurskamers toegang reserveren verplicht p. 11
to see marble hall | main hall | boardrooms admission reservation required p. 11
te zien directeurskamer | bestuurskamer toegang doorlopend rondleidingen in groepjes
to see director's room | boardroom admission ongoing guided tours in groups
58
59
46
Huis Caramelli zo 10.00-17.00 u
Plantage Middenlaan 62
47
www.freedomlab.org
Artisplein
za 10.00-17.00 u | zo 10.00-17.00 u Plantage Kerklaan 38-40
www.artis.nl
Deze stadsvilla in eclectische stijl, in 1866 ontworpen door de Utrechtse architect S.A. Van Lunteren voor de kunsthandelaar A.G.M. Caramelli, bezit nog de originele, fraai gedecoreerde achterzaal op de beletage. In 1872 richtte Caramelli, samen met de uitgever K.H. Schadd, de Amsterdamsche Omnibus Maatschappij (AOM) op. Schadd liet een paar jaar later door G.B. Salm het buurpand Plantage Middenlaan 60 bouwen. Achter de beide stadsvilla's realiseerde Salm een houten paardenstal en wagenloods voor de AOM, in 2005 zwaar beschadigd door brand. Iets later voegde hij een stenen remisegebouw toe. Nadat de gemeente de AOM in 1901 in bezit kreeg werden de hallen verbouwd tot werkplaatsen. Stadsbeeldhouwer Hildo Krop gebruikte van 1920 tot 1970 een deel ervan als atelier. Nog altijd werken hier beeldhouwers.
This eclectic townhouse was designed in 1866 by the Utrecht architect S.A. Van Lunteren, for the art dealer A.G.M. Caramelli. The original, beautifully decorated rear hall on the main floor has been preserved. In 1872, Caramelli founded the Amsterdamsche Omnibus Maatschappij (Amsterdam Omnibus Society, or AOM) with publisher K.H. Schadd. A few years later, Schadd hired G. B. Salm to build the neighbouring property, Plantage Middenlaan 60. Behind both townhouses, Salm erected a wooden stable and carriage shed for the AOM, which were heavily damaged by fire in 2005. Later, he added a stone depot. In 1901, when the ownership of the AOM was transferred to the city of Amsterdam, the halls were converted into workshops. From 1920 to 1970, sculptor Hildo Krop used part of the workshops as his studio. To this day, it is still used by sculptors.
De toegang tot het onlangs geopende Artisplein aan de Plantage Middenlaan wordt geflankeerd door de monumentale gebouwen van de Ledenlokalen 48 links en het Groote Museum rechts. Deze doorgang is ontstaan door de sloop van een tussenpand uit de jaren '50. Het rechthoekige, met bomen beplante plein wordt aan de Noordzijde begrensd door een fontein, de Watertafel, die evenwijdig loopt aan een volière. Deze bevat een polderlandschap met Hollandse weidevogels, een verwijzing naar het landschap waarbinnen Amsterdam ooit ontstond. Het plein biedt uitzicht op de negentiendeeeuwse flamingovijver, waarvan de oorspronkelijke contouren zijn hersteld, en verbindt aldus stad en park. Aan het plein, is café-restaurant de Plantage gevestigd. Ook het Groote Museum wordt op termijn weer opengesteld voor het publiek.
The entrance to the recently opened Artisplein on Plantage Middenlaan is flanked by the historical Ledenlokalen (Society) buildings 48 on the left, and by the Groote (Large) Museum on the right. This passage was created by the demolition of a building from the '50s. The rectangular, tree-lined square is bordered on the north side by a fountain, the Watertafel (water table), which runs parallel to an aviary. This comprises a Dutch polder landscape with wetland birds, a reference to the landscape in which Amsterdam originated. The square has views of the 19th-century flamingo pond, the original contours of which have been restored, and thus connects the city and park. De Plantage restaurant and bar is located on the square. The Groote Museum will soon also be open to the public.
te zien gehele pand | binnenplaats toegang doorlopend rondleidingen in groepjes
to see entire building | courtyard admission ongoing guided tours in groups
te zien plein toegang vrije inloop
to see square admission open access
60
61
48
Ledenlokalen
za 10.00-17.00 u | zo 10.00-17.00 u Plantage Kerklaan 38-40
49
www.artis.nl
Waldorf Astoria Amsterdam za & zo beperkt toegankelijk | limited access Herengracht 548
www.waldorfastoria.com
In 1868 ontwierp G.B. Salm voor het genootschap Natura Artis Magistra, op de hoek van de Plantage Kerklaan en de Plantage Middenlaan, een hoofdgebouw. Het noordelijke paviljoen huisvestte tot 2008 de directie en administratie van Artis. Het middendeel verloor bij de dramatische aanslag op het bevolkingsregister in 1943 de bovenverdieping. De serre aan de tuinzijde was bestemd voor concerten, tentoonstellingen en feesten van het genootschap. Het zuidelijke paviljoen bevatte de Groote Restauratiezaal, het restaurant. Het complex is onlangs gerestaureerd en gerenoveerd op basis van vele vondsten die aantonen hoe gedetailleerd in plattegrond, opstand, interieurs, materiaalgebruik en decoraties dit gebouw was ontworpen. In de vernieuwde Ledenlokalen zijn nu een stadsbrasserie, een televisiestudio en microZoo,'s werelds eerste dierentuin van micro-organismen, gevestigd.
In 1868, G.B. Salm designed a main building for the Natura Artis Magistra society at the corner of Plantage Kerklaan and Plantage Middenlaan. The board and administration department of Artis (the zoo) operated until 2008 in the nothern pavilion, which still has its original staircase. The top floor in the middle of the building was lost due to a dramatic attack by resistance fighters on the census office in 1943. The veranda was built for the society's concerts, exhibitions and parties. The restaurant (Groote Restauratiezaal) was located in the southern pavilion. The complex was recently renovated and restored based on descriptions of how detailed it was in construction and decoration. The building now houses a bar, a television recording studio and microZoo, the world's first zoo for microorganisms.
In mei opende in zes van oorsprong zeventiende-eeuwse dubbelpanden aan de Herengracht Waldorf Astoria Amsterdam. Herengracht 548, waar de hoofdingang is, dateert van 1665. Bij een ingrijpende verbouwing begin achttiende eeuw, mogelijk door Daniel Marot, ontstonden de statige vestibule op de bel-etage en het zeer monumentale trappenhuis met koepel, beide rijkelijk voorzien van stucdecoraties. De twee voorkamers naast de entree bevatten interieurs uit diverse tijdvakken van de negentiende eeuw. Herengracht 550 heeft nog een schitterende rococozaal met arcadische landschapsschilderingen van Jacob Maurer uit 1768. In Herengracht 556 bleef onder meer een fraaie marmeren gang bewaard en in Herengracht 546 is een voormalige bankkluis in het souterrain omgetoverd tot bar. In de tuin staat het restant van een tuinhuis met koepel uit omstreeks 1750.
In May this year, Waldorf Astoria Amsterdam opened its doors on the Herengracht canal. It is situated in six 17th-century mansions. The main entrance, at Herengracht 548, dates from 1665. During a major renovation in the early eighteenth century, possibly by Daniel Marot, the stately hall on the ground floor, as well as the monumental staircase with a dome (both richly decorated with stuccos) were constructed. The two front rooms next to the entrance include interiors from various periods of the nineteenth century. Herengracht 550 still has a beautiful Rococo hall with Arcadian landscape paintings by Jacob Maurer from 1768. At Herengracht 556, a beautiful marble corridor has been preserved, while a former bank vault in the basement has been transformed into a bar at Herengracht 546. The remnants of a garden house with cupola, built around 1750, can be found in the garden.
te zien gehele pand toegang doorlopend rondleidingen in groepjes
to see entire building admission ongoing guided tours in groups
te zien receptie | zalen | trappenhuis | tuin kluis toegang reserveren verplicht p. 11
to see reception | halls | staircase | garden safe admission reservation required p. 11
62
63
50
Ambtswoning
za 10.00-17.00 u | zo 10.00-17.00 u Herengracht 502
51
www.amsterdam.nl
Huis Hammerstein za 10.00-17.00 u | zo 10.00-17.00 u Herengracht 480
www.hammerstein.com
Het huis werd in 1672 gebouwd, mogelijk naar ontwerp van Adriaan Dortsman. Omstreeks 1791 moderniseerde Abraham van der Hart de voorgevel en de interieurs ingrijpend. De prachtige stucreliëfs in de burgemeesterskamer en de vier schouwen op de bel-etage zijn nog uit deze tijd. Rond 1872 liet de reislustige familie Van Loon de eetzaal en de balzaal naar de laatste Franse mode herinrichten. De tapisserieën van de eetzaal zijn vrijwel zeker van de beroemde Parijse firma Bracquenié. De voorstellingen met fruit, bloemen, vissen, jachtattributen en -trofeeën verwijzen naar de functie van het vertrek. Het ameublement is speciaal vervaardigd door Mercier Frères in Parijs. In de balzaal zijn de negentiende-eeuwse kroon, spiegels en het meubilair bewaard gebleven. Sinds 1927 is dit de ambtswoning van de burgemeester van Amsterdam.
The house was built in 1672, and possibly designed by Adriaen Dortsman. Around 1791, Abraham van der Hart dramatically modernised the façade and interior. The beautiful stucco reliefs in the mayor's room and the four fireplaces on the ground floor date back to this period. Around 1872, the Van Loon family refurbished both the dining room and the ballroom in the latest French fashion. The tapestries in the dining area are almost certainly from the famous Parisian firm Braquenié. The scenes of fruit, flowers, fish, hunting and hunting trophies evoke the function of the room. The suite's furniture was tailor made by Mercier Frères in Paris. In the ballroom, the 19th-century crown, mirrors and furniture have been preserved. Since 1927, this has been the official residence of the mayor of Amsterdam.
Oorspronkelijk telde dit dubbele woonhuis uit 1670 vijf vensterassen en werd de middentravee bekroond door een fronton. In de achttiende eeuw kreeg de gevel zijn huidige uiterlijk met decoratieve deur- en vensteromlijstingen, afsluitend hoofdgestel en attiek. Ook verscheen een imposante dubbele bordesstoep met gezwenkte harpstukken. Binnen bleven vier stijlkamers met elementen uit diverse stijlperioden bewaard. De marmeren gang uit ongeveer 1735 heeft rijk gedecoreerd stuc- en beeldhouwwerk. De rechter voorkamer bevat plafondschilderingen uit het eind van de zeventiende eeuw, toegeschreven aan Gerard de Lairesse. De Blauwe Zaal dateert uit de late achttiende eeuw, maar bevat tevens onderdelen uit de jaren '60 van de negentiende eeuw. Sinds 1942 is het huis in gebruik als kantoorpand. In de brede tuin achter het huis bevindt zich een bunkergang.
This large, double house dates from 1670 and was originally five windows wide. The middle section featured a pediment. In the 18th century, the façade was rebuilt into its current state, including a decorative door and window frames, a final entablature and an attic. Shortly thereafter, an impressive double stoop with harp shaped pieces was added. The canal house has four rooms with elements from various style periods. The marble hallway from 1735 features richly decorated stucco and sculpture. In the drawing room on the right side, you can see ceiling paintings from the end of the 17th century, which are attributed to Gerard de Lairesse. The blue hall dates from the late 18th century but contains parts dating from the 1860s. Since 1942, the house has been in use as an office building. In the spacious garden behind it, you can see a bunker corridor.
te zien eetzaal | balzaal | damessalon toegang doorlopend rondleidingen in groepjes
to see dining room | ballroom | ladies drawing room admission ongoing guided tours in groups
te zien bel-etage | stijlkamers | tuin | bar souterrain toegang doorlopend rondleidingen in groepjes
to see first floor | style rooms | garden | bar basement admission ongoing guided tours in groups
64
65
52
Koetshuis Van Loon zo 10.00-17.00 u Kerkstraat 259
53
www.museumvanloon.nl
De Bazel
za 09.00-17.00 | 18.00-23.00 u | zo 09.00-17.00 u Vijzelstraat 32
www.stadsarchief.amsterdam.nl
Het koetshuis werd in 1672 gebouwd door Adriaen Dortsman, die ook het hoofdhuis ontwierp. Het was tegelijk tuinhuis, stal en dienstwoning. In 1775 werd het gemoderniseerd, waarbij Dortsmans classicistische tuingevel met zandsteen werd bekleed. De nissen naast de deur kregen beelden van Flora en Silenus. Omwille van de privacy van de hoofdbewoners aan de gracht had de dienstwoning op de verdieping aan deze zijde geen vensters; wat men ziet zijn schijnvensters met op glas geschilderde gordijntjes. In 2009 kwam het koetshuis in het bezit van Museum Van Loon, waarmee de historische eenheid met de tuin en het huis werd hersteld. De stal en het rijtuigcarré op de begane grond zijn gerestaureerd en dienen als expositieruimte. Het appartement boven fungeert als werkruimte voor 'artists in residence'.
The coach house was built in 1672 by Adriaen Dortsman, who also designed the main house. It served as a shed, stable and staff residence, and was modernized in 1775, when the classical garden wall by Dortsman was coated with sandstone. The alcoves next to the door have statues of Flora and Silenus. To protect the privacy of the main residents on the canal side, there were no windows on this side of the staff residence, only false windows with curtains painted on glass. In 2009, the coach house became the property of the Van Loon Museum, restoring the historical unity of the garden and the house. The stable and the carriage square on the ground floor have been restored and serve as an exhibition space. The apartment above is a workspace for 'artists in residence'.
Het imposante bankgebouw van de Nederlandsche Handel-Maatschappij werd in 1926 voltooid. Architect K.P.C. de Bazel werkte hier nauw samen met A.D.N. van Gendt, die het geavanceerde betonskelet ontwierp. De deftige directiegang op de tweede verdieping en het indrukwekkende centrale trappenhuis geven een goed beeld van de statige sfeer die de Nederlandsche Handel-Maatschappij omgaf. Verrassend is de achttiende-eeuwse Italiaanse zaal, die vrijwel integraal is meegenomen uit het oude hoofdkantoor van de Maatschappij, een patriciërshuis elders aan de Herengracht. Sinds 2007 zijn in het gebouw Stadsarchief Amsterdam en Bureau Monumenten & Archeologie gevestigd. In de voormalige safedeposit in de kelder worden permanent historische topstukken tentoongesteld die de geschiedenis van Amsterdam illustreren.
The imposing bank building of the Netherlands Trading Society was completed in 1926. Architect K.P.C. de Bazel worked closely with A.D.N. van Gendt, who designed the advanced concrete frame. The majestic hallway for the board on the second floor, along with the impressive central staircase, give an impression of the stately atmosphere that surrounded the Netherlands Trading Society. The eighteenth-century Italian hall is a surprise, and was copied almost entirely from the old headquarters of the Netherlands Trading Society in a patrician house also on the Herengracht. The wallpaper murals of idealised Italian landscapes by Jan Degelenkamp date from 1772. Since 2007, the Amsterdam City Archives and Office for Monuments & Archaeology have been based in the building. In the former safe in the basement, there's a permanent exhibition of historical masterpieces illustrating the history of Amsterdam.
te zien koetshuis | stal | rijtuigen | tuigen livreien toegang vrije inloop let op! Museum Van Loon is niet gratis toegankelijk
to see coach house | stable | carriages gear | liveries admission open access attention! the Museum Van Loon is not freely accessible
te zien hal | schatkamer te doen juniorprogramma p. 86 | jongerengidsen p. 85 | expositie | rondleidingen | ontbijt & lunch | avondprogramma p. 82 toegang vrije inloop
to see hall | treasure house to do junior program p. 86 | junior guides p. 85 | exhibition | guided tours | breakfast & lunch | evening program p. 82 admission open access
66
67
fietstocht bike tour (in Dutch) Fiets samen met BAC en ARCAM langs de architectonische pareltjes van het Oostelijk Havengebied, zoals de rode bruggen van West8, de Scheepstimmermanstraat met z'n vrije kavel, wooncomplex 'The Whale' en enkele getransformeerde pakhuizen. In de jaren '90 werd dit gebied, oorspronkelijk bedoeld voor haven- en overslagfuncties, getransformeerd tot woongebied.
activiteiten activities
Eastern Docklands za 11.00 | 13.00 | 15.00 u | 90 min Start: ARCAM | Prins Hendrikkade 600 reserveren verplicht reservation required p. 11
Cycle along the Eastern Docklands with BAC and ARCAM and discover architectural gems such as the red bridges of West8, the Scheepstimmermanstraat (where residents were free to select their own architect) the residential building 'The Whale' and some transformed warehouses. This area, which used to be a port, was transformed into a residential area in the 1990s.
fietstocht bike tour (in Dutch) Fiets met een gids langs de historische waterwegen van Amsterdam Noord. De route gaat langs bekende en minder bekende, fotogenieke plekken vol verhalen over scheepvaart en reizen. Fiets over de wegen die al zo lang bereden worden en hoor meer over de wereld om ons heen, zoals schippers en andere reizigers die vroeger zagen.
68
Oostelijk Havengebied
Cycle along the historic waterways of Amsterdam North on a guided tour past picture-perfect locations, both well-known and undiscovered, that are full of stories about shipping and travel. Discover the roads that have been used since the olden days and learn more about the world around us, through the eyes of the skippers and other travellers of the past.
Langs tolhuizen en sluizen Along tollhouses and locks za & zo 11.00 | 13.30 | 16.00 u | 90 min Start: NDSM-Werfveer | Mt. Ondinaweg reserveren verplicht reservation required p. 11
69
fietstocht bike tour (in Dutch) Het koninkrijk was verantwoordelijk voor veel infrastructurele hoogstandjes. De behoefte aan reizen via water, weg en spoor heeft tot verschillende ontwikkelingen geleid welke in de huidige tijd nog steeds zichtbaar zijn in de stad. Heemschut neemt u mee met een fietsexcursie langs tweehonderd jaar reizen met de Oranjes.
Over koninklijke wegen On royal roads za & zo 10.00 & 14.30 u | 90 min Start: Haarlemmerpoort reserveren verplicht reservation required p. 11
Since 1815, the Kingdom of the Netherlands was responsible for many smart infrastructural solutions. The need to travel by water, road and rail led to several developments, which can still be seen throughout the city. Heritage organisation Heemschut takes you on a cycling tour past twohundred years of travelling with the royal family.
lezing & wandeling lecture & walk (in Dutch) Aan het einde van de negentiende eeuw verrees het Centraal Station midden in de haven van Amsterdam. Ter versiering van de viaducten naast het station werden tweeëntwintig leeuwenbeelden geplaatst. Wandel langs de nu verdwenen leeuwen en maak kennis met de ontwikkeling van de spoorwegen en de scheepvaart rond het Centraal Station.
70
At the end of the nineteenth century, Amsterdam's Central Station was built on an island, right in the centre of the city's harbour. The bridges next to the station were adorned with twentytwo statues of lions. Stroll along where the now vanished lions once stood and get acquainted with the development of railways and shipping around Central Station.
wandeling walk (in Dutch) De Sarphatistraat en het Frederiksplein hebben hun ontstaan te danken aan de bekende arts, filantroop en stedenbouwkundige Samuel Sarphati (1813-1866). Wandel met het Cuypersgenootschap langs diverse bouwwerken die een indruk geven van de architectonische en stedenbouwkundige ontwikkelingen tussen Rhijnspoorplein en Frederiksplein.
In het spoor van Sarphati In the wake of Sarphati za & zo 12.00 | 14.00 u | 60 min | vol=vol Start: Sarphatistraat 54
Sarphatistraat and Frederiksplein owe their existence entirely to the well-known physician, philanthropist and urban planner Samuel Sarphati (1813-1866). Walk with the Cuypers Society along several buildings which give an impression of the architectural and urban developments between Rhijnspoorplein and Frederiksplein.
Leeuwen van CS Central Station's lions lezing lecture za & zo lezing 10.30 | 13.00 | 15.30 u | 30 min Havengebouw 13 De Ruijterkade 7 wandeling walk za & zo 11.00 | 13.30 | 16.00 u | 60 min reserveren verplicht reservation required p. 11Start: Havengebouw 13 De Ruijterkade 7
wandeling walk (in Dutch) De Amsterdamse woningcorporaties nemen u mee terug in de tijd, naar het VOC- en Werkspoor-verleden op de Oostelijke Eilanden. Ontdek de nog zichtbare sporen van de lijnbanen en de werven en zie hoe het gebied zich na de komst van de Werkspoor-fabriek heeft ontwikkeld tot een levendig woon- en werkgebied. In this visit to the Eastern Islands, the Amsterdam housing associations will take you back in time to the days of the Dutch East India Company and the Werkspoor machine factory. Traces of the ropewalks and shipyards are still visible, and you can discover how this area, after the arrival of the Werkspoor factory, developed into a lively residential and commercial area.
Oostelijke Eilanden Eastern Islands za & zo 12.00 | 14.00 | 16.00 u | 90 min | vol=vol Start: Kattenburgerplein
71
wandeling walk (in Dutch) De Delfts blauwe KLM-huisjes zijn wereldwijd een icoon van Nederland. Het zijn replica's van bestaande monumenten, en 45 daarvan staan in Amsterdam. Mark Zegeling, auteur van 'Sterke verhalen voor bij de borrel', onthult samen met een gids van Mee in Mokum de geheimen achter de gevels.
Delfts blauw Amsterdam Delftware Amsterdam za 10.00 | 13.30 | 16.00 u | 60 min zo 11.00 | 14.00 | 16.00 u | 60 min Start: Gravenstraat 18 reserveren verplicht reservation required p. 11
Over the whole world, KLM's miniature Delftware houses are an icon of the Netherlands. They are replicas of existing monuments and 45 of them are located in Amsterdam. Mark Zegeling, author of 'Sterke Verhalen voor bij de borrel' (Stories That Go With a Drink) and a guide of Mee in Mokum (an insiders look into Amsterdam), reveals the secrets behind the façades.
lezing lecture (in Dutch) Het VOC-schip 'Amsterdam', gebouwd op de VOC-werf op Oostenburg, strandde in 1749 tijdens zijn eerste reis naar Azië op de Engelse kust bij Hastings. Jerzy Gawronski en Ranjith Jayasena, archeologen bij BMA, houden een spannend verhaal over de verkenningen van de intacte romp, gevuld met tienduizenden voorwerpen.
72
In 1749, the Dutch East India Company's ship 'Amsterdam', built at the VOC yard Oostenburg, stranded on the English coast at Hastings during her first voyage to Asia. Jerzy Gawronski and Ranjith Jayasena, archaeologists at BMA, gives an exciting account of the discovery of the intact hull, which is filled with tens of thousands of items.
lezing lecture (in Dutch) Tijdens de lezingen van schrijver Ko van Geemert over zijn twee boeken 'Dushi Willemstad' en 'Paramaribo Brasa!', maakt u een verrassende culturele en literaire wandeling door de historische binnensteden Willemstad (Curaçao) en Paramaribo (Suriname). Aan de hand van citaten van talloze auteurs, waant u zich op reis door beide UNESCO werelderfgoederen.
Dushi Willemstad, Paramaribo Brasa! Dushi Willemstad, Paramaribo Brasa! zo 14.00 | 15.00 u | 45 min De Bazel 53 Vijzelstraat 32 Werelderfgoed Podium
During the lectures of writer Ko van Geemert about his two books, 'Dushi Willemstad' en 'Paramaribo Brasa!', you will experience the old towns of Willemstad (Curaçao) and Paramaribo (Suriname). Based on quotes from several authors, it will seem like you are travelling through these UNESCO World Heritage sites.
VOC-schip 'Amsterdam' 'Amsterdam' a Dutch East India Company ship za & zo 15.00 u | 60 min Werkspoormuseum | Oostenburgergracht 77 reserveren verplicht reservation required p. 11
lezing lecture (in Dutch) Aan het einde van de zeventiende eeuw reisde de 25-jarige Toscaanse prins Cosimo de' Medici incognito, maar met een flinke hofhouding, door de jonge republiek Nederland. Schrijver Lodewijk Wagenaar, van het boek 'Een Toscaanse Prins bezoekt Nederland', vertelt over de ontmoeting van één van de rijkste mannen van Europa met Nederland. At the end of the seventeenth century, the 25-year-old prince of Tuscany, Cosimo de' Medici, travelled with his royal household through the young republic of The Netherlands. Lodewijk Wagenaar, who wrote Een Toscaanse Prins bezoekt Nederland (A Tuscan Prince Visits the Netherlands), tells about the encounter of one of the richest men of Europe with the Netherlands.
Toscaanse prins in Nederland Tuscan Prince in the Netherlands zo 15.00 u | 45 min De Bazel 53 Vijzelstraat 32 | Bodeplein
73
lezing lecture (in Dutch) Puissant rijk en soms gevaarlijk avontuurlijk. De Nederlandse fotografe Alexandrine Tinne trok in de tweede helft van de negentiende eeuw als eerste vrouwelijke ontdekkingsreiziger door Centraal-Afrika. Op zaterdag vertelt sociaal geograaf Alida Beekhuis haar verhaal. Architectuurhistoricus Walther Schoonenberg geeft zondag een lezing over de cruciale rol van Huis De Pinto bij de redding van de Nieuwmarktbuurt.
Pinto lezingen Pinto lectures za & zo 14.30 u | 45 min | vol=vol Huis de Pinto 23 Sint Antoniesbreestraat 69
Reizen, zowel letterlijk als figuurlijk, blijkt een belangrijke inspiratiebron voor kunstenaars door de eeuwen heen. In deze door de Rijksakademie samengestelde expositie staat daarom 'De reizende kunstenaar' centraal. Boeken over verre landen, die gebruikt werden in tijden dat reizen nog niet voor iedereen was weggelegd, wisselen elkaar af met prenten en foto's.
74
Travel (even if it's just in your imagination) has been an important source of inspiration for artists throughout the centuries. In this exhibition, organised by the National Academy of Visual Arts, the focus is on the 'travelling artist'. Books about faraway countries, which were used in times when only the happy few travelled, are supplemented by prints and photos.
De conducteur die aan een koord trekt, een bel klinkt, een koetsier′draait aan mysterieuze slingers en het gevaarte komt in beweging. Rond 1900 het toppunt van vernuft; een rijtuig zonder paard, rijdend op elektriciteit. Beleef het gevoel van toen en stap op de historische trammen van het Haarlemmermeerstation richting het centrum of Amstelveen.
Terug in de tijd Tram ride back in time za & zo 10.00-17.00 u Haarlemmermeerstation 1 Amstelveenseweg 264 enkele ritten tegen betaling: meer info zie onze website | some rides with fee: more info see our website
The conductor pulls a cord, a bell sounds, a 'coachman' turns mysterious levers and the colossus starts moving. Around 1900, this was the pinnacle of ingenuity: a horseless carriage, powered by electricity. Experience the feeling of the past and get on the historical tram which goes from the Haarlemmermeer Station towards the center of Amstelveen.
Alexandrine Tinne was the first female explorer who travelled through central Africa in the second half of the nineteenth century. On Saturday, social geographer Alida Beekhuis will tell her story. Architectural historian Walther Schoonenberg will give a lecture on Sunday about the crucial role of House De Pinto in saving the Nieuwmarkt area.
expositie exhibition
tramrit tram ride
De reizende kunstenaar The travelling artist za & zo 10.00-17.00 u Rijksakademie van beeldende kunst 43 Sarphatistraat 470
debat & wandeling debate & walk (in Dutch) De A10 loopt vanaf Diemen in een cirkel rond de hoofdstad. Ontdek de historische en architectonische betekenis van de ringweg en ga in debat over het idee om de A10 tot monument te maken. Vanaf de Bos en Lommerweg 114 start om 14.00 uur een wandeling langs de A10 naar het Bruggebouw. The A10 is a circular motorway that starts at Diemen and goes around the capital. Discover the historical and architectural significance of the ring road and discuss the idea of making the A10 a national monument. At 14:00, there will be a guided walk starting from 114 Bos en Lommerweg going along the A10 to the Bruggebouw.
De A10, een rijksmonument? The A10, a national monument? za 15.00 u | 90 min Van Eesterenmuseum Burgemeester De Vlugtlaan 125
75
busrit bus ride Stap op de futuristische waterstofbussen van het GVB en volg de historische route naar de plek waar ooit de eerste spoorlijn van Nederland begon: de Westergasfabriek. De Groene Grachten toont in een foto-expositie de innovaties van het verleden en legt de verbinding met het heden tijdens de Amsterdam Solar Boat Parade.
Een groene reis A green trip za & zo 10.00-17.00 u | doorlopend Start: CS Prins Hendrikplantsoen Eind: Westergasterrein meer info zie onze website more info see our website
Get on a futuristic hydrogen-powered water bus (owned by GVB, the public transit authority) and follow the historic route to the place where the first railway line in the Netherlands began: Westergasfabriek. Visit De Groene Grachten for a photo exhibition of past innovations. They also establish a link with the present with photos of the Amsterdam Solar Boat Parade.
busrit bus ride Heeft u altijd al willen weten hoe Schiphol, de grootste luchthaven van Nederland, werkt? Beleef Schiphol van heel dichtbij met de Schiphol Behind the Scenes tour. Per luxe touringcar komt u op unieke, beveiligde plekken, zoals onder andere de brandweer, de sneeuwvloot, grote hangars en het platform op Schiphol Oost.
76
Have you always wanted to know how Schiphol Airport – the largest airport in the Netherlands – works? Experience Schiphol up close with the Schiphol Behind the Scenes tour. You'll take a luxury coach to remote, secure areas, which include the fire department, the snow clearance fleet, large hangars and the platform at Schiphol East.
boottocht boat tour Al sinds de dertiende eeuw wordt er in de Amsterdamse haven geladen en gelost. In de Gouden Eeuw was Amsterdam zelfs de belangrijkste haven ter wereld. Naast bier, graan en hout worden er vandaag de dag nog tal van andere producten geïmporteerd en geëxporteerd. Ontdek de bedrijvigheid van de huidige Amsterdamse haven met een rondvaart, georganiseerd door Havenbedrijf Amsterdam.
Havenrondvaart Harbourtour zo 14.00 u | 120 min reserveren verplicht reservation required p. 11
Ever since the thirteenth century, loading and unloading has been continuous in the port of Amsterdam. During the Golden Age, Amsterdam was considered the most important port in the world. Today, besides beer, grain and wood, numerous other products are imported and exported. Discover the activities of the current port of Amsterdam with a harbour cruise organised by the Amsterdam Port Authority.
Schiphol Behind the Scenes Schiphol Behind the Scenes za & zo 11.00 | 12.30 | 14.30 | 16.00 u | 60 min reserveren verplicht reservation required p. 11 let op! geldig identificatiebewijs verplicht attention! valid identification required
Plan routes, upload foto's en blijf op de hoogte met onze Open Monumentendag Amsterdam app of kijk op onze website
Plan routes, upload photos and stay informed with our Amsterdam Heritage Days app or visit our website
77
boekpresentatie book launch (in Dutch) Diep in de bodem van Amsterdam wordt gewerkt aan de aanleg van de Noord/Zuidlijn. Bureau Monumenten & Archeologie heeft de huizen langs de Noord/Zuidlijn geïnvetariseerd en publiceerde de resultaten in het boek 'In het voorbijgaan. Zeven eeuwen bouwen langs de Noord/Zuidlijn'. Kom naar de boekpresentatie en ontdek daarna middels een rondleiding één van de bouwlocaties.
avondprogramma evening program
700 years along the North/South line za 19.00 u | 60 min Stationsplein 7 reserveren verplicht reservation required p. 11
Deeply underground, the new North/ South line is taking shape. The Office of Monuments and Archaeology made an inventory of the houses along the North/ South line and published the results in the book 'In het voorbijgaan: Zeven eeuwen bouwen langs de Noord/Zuidlijn' (In passing: Seven centuries of construction along the North/South line). Come to the book presentation and take a tour of discovery through one of the construction sites.
tramrit tram ride Stap op de tram en rij tijdens het vallen van de avond mee met een historische tram. Maak vanaf het Haarlemmermeerstation een bijzondere tour door de stad. De tram vervoert u via de Overtoom naar het Centraal Station en weer terug via de Raadhuisstraat. Muzikanten zorgen voor een feestelijk tintje tijdens deze verrassende rit.
78
700 jaar langs de Noord/Zuidlijn
Get on a historic tram and ride along while the night falls. From Haarlemmermeer Station, there will be a special tour through the city. The tram carries you through the Overtoom to the Central Station and back via the Raadhuisstraat. Musicians will give this surprising ride a festive touch.
Avondtramrit Evening tram ride za 20.00 | 21.30 u | 90 min Haarlemmermeerstation 1 Amstelveenseweg 264
79
muziek & expositie music & expo Roest biedt een podium aan nieuwe talenten en gearriveerde kunstenaars. Ontdek de karakteristieke sfeer in het Koud Gas Gebouw en de Van Gendthallen. Dans tot diep in de nacht, bewonder de muurschilderingen over het VOC- en Werkspoor-verleden en ga in gesprek met de graffitikunstenaars.
Roest in de nacht Roest by night za 22.00 u | 300 min Koud Gas Gebouw 31 Van Gendthallen 30 Jacob Bontiusplaats 1 meer info zie onze website more info see our website
Roest offers a platform for new talents and artists arrived. Discover the distinctive atmosphere of the Koud Gas Gebouw and the Van Gendthallen. Dance late into the night, admire the murals on the VOC and Werkspoor past and talk to the graffiti artists.
dans dance In Museum Werf 't Kromhout vertalen choreografe Rianne Slenema en haar gevolg op gracieuze wijze het stuk Das Wohltemperierte Klavier van de Duitse componist Johann Sebastian Bach naar een bijzondere dansvoorstelling. Na afloop mogen de voetjes van de vloer. Een dj smeedt op swingende wijze andere klassieke stukken op zijn draaitafel aan elkaar.
80
In Museum Werf 't Kromhout, choreographer Rianne Slenema and her entourage will gracefully interpret 'Das Wohltemperierte Klavier' (the well-tempered piano) by German composer Johann Sebastian Bach as a special dance performance. Later you will have the chance to do your own dance. On his turntable, a DJ will forge together some other classical pieces.
lezing lecture (in Dutch) Overdag open als museum, in de avonduren een plek om te picknicken en naar een lezing te luisteren. Strijk tussen de motoren van Museum Werf 't Kromhout neer om een zelf meegebrachte boterham, salade of fles wijn (geen barbecue) te nuttigen. Om 19.00 uur kunt u luisteren naar een lezing door architectuurhistoricus Paul Morel, die vertelt over de werkzaamheden van Stadsherstel Amsterdam in Zanzibar, Casablanca en Paramaribo.
Wine & Dine met lezing Wine & Dine with lecture za 18.00-23.00 u | lezing lecture 19.00 u Werf 't Kromhout 29 Kruitshuisstraat 25
During the day, it's open as a museum, but at night, it's a place to have a picnic and attend a lecture. Bring some food and drinks (bbq not allowed) and settle down between the engines of Museum Werf 't Kromhout. At 19.00 h, you can listen to a lecture by architectural historian Paul Morel. He will tell about the operations of Stadsherstel Amsterdam in Zanzibar, Casablanca and Paramaribo.
Bach & Beats Bach & Beats za 20.30-23.00 u Werf 't Kromhout 29 Kruitshuisstraat 25
lezing lecture (in Dutch) Vanaf de Oostelijke Handelskade in Amsterdam vertrokken in de negentiende en twintigste eeuw duizenden Europeanen richting Zuid-Amerika om een nieuw bestaan op te bouwen. Dr. Mari Smits, onderzoeker bij het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis, vertelt over deze landverhuizers op een toepasselijke locatie. Georganiseerd door Genootschap Amstelodamum. In the nineteenth and twentieth centuries, thousands of Europeans departed from the Eastern Docklands to go to South America and start over again. Dr. Mari Smits, researcher at Huygens Institute of Dutch History, tells about these emigrants in a location to match; organised by Society Amstelodamum.
Op reis… Travelling za 19.00 u | 60 min Koffiehuis Hollandsche Lloyd 34 Oostelijkehandelskade 44
81
avondprogramma evening program Wanneer de duisternis over de kolos aan de Vijzelstraat valt, gaat Open Monumentendag Amsterdam los in De Bazel. Er zijn uiteenlopende activiteiten, zoals lezingen, muziekworkshops, rondleidingen, muzikale optredens en een diner. When darkness falls over the colossus on Vijzelstraat, Amsterdam Heritage Days will come to life in De Bazel. There will be a variety of activities, such as lectures, music workshops, tours, musical performances and a dinner.
Yoga in De Bazel | sport za 17.00 u | 60 min Esoterie en De Bazel | rondleiding za 18.00 u | 60 min Couperus culinair | lezing & diner za 18.00 u | 30 min inschrijving in De Bazel UNESCO-boot | boottocht za 19.30 u | 60 min | reserveren verplicht p. 11 Roman Ensemble | muziek za 19.30 | 20.30 u | 30 min De Bazel by night | rondleiding za 20.00 | 21.00 | 22.00 u | 45 min Sterke verhalen | lezing za 20.00 u | 30 min Amsterdam voor vijf duiten per dag | lezing za 21.00 u | 30 min 82
Antwerp Central | film za 21.00 u | 90 min Angklung Workshop | muziek za 21.30 u | 60 min
De Bazel op volle toeren De Bazel at full speed
door andere ogen through different eyes
Mees de Tempe
vindt scheikunde het leukste vak op de middelbare school, maar ook rondleiden als jongerengids vindt hij leuk. Dit jaar voor de derde keer! thinks chemistry is the best subject at secondary school, but he also likes being a youth guide. This year for the third time!
za & zo 18.00-23.00 u De Bazel 53 Vijzelstraat 32
meer info zie onze website www.amsterdam.nl/openmonumentendag — more info see our website www.iamsterdam.com/heritagedays
Yoga in De Bazel | sport za 17.00 h | 60 min Esotericism and De Bazel | tour za 18.00 h | 60 min | in Dutch Couperus culinair | lecture & diner za 18.00 h | 30 min | in Dutch registration in De Bazel UNESCO canal cruise | boat tour za 19.30 h | 60 min | reservation required p. 11 Roman Ensemble | music za 19.30 | 20.30 h | 30 min De Bazel by night | tour za 20.00 | 21.00 | 22.00 h | 45 min | in Dutch Tall tales | lecture za 20.00 h | 30 min | in Dutch Amsterdam for five bucks a day | lecture za 21.00 h | 30 min | in Dutch Antwerp Central | film za 21.00 h | 90 min Angklung Workshop | music za 21.30 h | 60 min
Waarom is het zo leuk om een jongerengids te zijn? Je leert een gebouw heel goed kennen. Ook vind ik het heel leuk als mensen naar mij luisteren. Eigenlijk ben ik dan een soort leraar. Ik vertel de bezoekers dingen die ze eerst nog niet wisten. Word je wel eens zenuwachtig tijdens het rondleiden? Ja. De eerste keer is altijd even wennen, maar gelukkig sta je met z'n tweeën in een monument. Wanneer je niet uit je woorden komt, kan de andere jongerengids het overnemen. Maar vaak gebeurt dat niet, hoor. Ik bereid me altijd goed voor en oefen met mijn vader en moeder. Zij zijn mijn publiek en dan doe ik net alsof de woonkamer het monument is. Wat is je favoriete monument? Ik heb tot nu toe alleen in De Bazel gestaan. Dat is een heel leuk pand met bijzondere kamers en in de kelder is een schatkamer. Ook het Koninklijk Paleis op de Dam vind ik leuk. De zalen zijn heel groot en luxe. Zou je later ook in een paleis willen wonen? Liever niet. Het Koninklijk Paleis is mij te groot. Als je dan moet plassen, moet je heel ver lopen. Doe mij maar een kleiner huis, dat is veel gezelliger.
Why is it so much fun to be a youth guide? You get to know a building very well. I also like it a lot when people listen to me. Actually, I'm kind of a teacher. I tell the visitors things they didn't know before. Do you ever get nervous during the tour? Yes. The first time is a bit awkward, but fortunately there are two youth guides per monument. If you're lost for words, the other guide can take over. But that doesn't happen very often. I always prepare very well and practise with my father and mother. They are my audience and I pretend the living room is the monument. What is your favourite monument? I have only been a guide in De Bazel, a very nice building with special rooms. In the basement there's an old vault. I also like the Royal Palace on Dam Square. The rooms are very large and luxurious. Would you like to live in a palace? Rather not. The Royal Palace is too big. If you have to go to the bathroom you have to walk way too far. I prefer a smaller house, it's much cosier.
83
Jongerengidsen Junior guides
junior programma junior program
Ga mee op avontuur met een jongerengids en ontdek samen een monument. Wiene, Titus, Sammie en nog vele anderen staan klaar om je rond te leiden in hun favoriete monument. Ze zijn tot in de puntjes voorbereid en maken je graag wegwijs in De Bazel, de Van Gendthallen en Tramremise De Hallen. Kom langs en laat je verrassen! Tramremise De Hallen 4 Van Gendthallen 30 De Bazel 53
Schipper mag ik overvaren Skipper, can I sail across Altijd al je eigen zeilboot willen maken? Dat kan! Op het terrein van Museum Werf 't Kromhout kun je knutselen aan jouw droomboot en deze ook testen op het water. Maar pas op, laat hem niet zinken! Ook wordt er een speurtocht in het museum georganiseerd en liggen er potloden en kleurplaten klaar.
za & zo 10.30 | 11.30 | 12.30 | 13.30 14.30 | 15.30 | 16.30 u Embark on an adventure with a child tour guide and discover a monument together. Wiene, Isabel, Sammie and many others are ready to show you their favourite monuments. They are very well prepared to show you around in Tramremise De Hallen, Van Gendt Halls and De Bazel. Let them surprise and impress you! 4 Tramremise De Hallen 30 Van Gendthallen (also in English) 53 De Bazel
za 10.00-17.00 u | zo 10.00-13.00 u Werf 't Kromhout 29 Always wanted to make your own sailboat? Well, now you can! At the Shipyard 't Kromhout, you can work on your dream boat and test it in the water – but don't let it sink! There will also be a treasure hunt in the museum, as well as crayons and colouring books available.
85
Fix je fiets Fix your bike Lekke band? Kapotte spaak? Remblokjes vervangen? Steek je handen uit de mouwen en durf met smeerolie te knoeien. Tijdens deze workshop van fietswinkel Recycle leer je de kneepjes van het vak. Handig als je fiets een keertje spaak loopt!
Droomreis Dream journey Maak een droomreis door de wereld van de kunst en laat je creativiteit op de materialen los. Samen met echte kunstenaars van kunstuitleen galerie Beeldend Gesproken maak je gave knutselwerken. Doe mee aan een leuke knutselworkshop voor jong en oud of bekijk de kunstwerken van de kunstuitleen.
Monumentselfie
86
Houd je camera in de aanslag, want degene die de leukste, gekste, coolste monumentselfie maakt, valt in de prijzen. Maak een foto van jezelf en je favoriete monument en stuur deze op via onze app of naar
[email protected]. Wie weet val je in de prijzen!
za & zo 10.00-17.00 u Tramremise De Hallen 4 Flat tire? Broken spoke? Need to replace your brake pads? Roll up your sleeves and get your hands dirty. During this workshop, Recycle bike repair shop will teach you the tricks of the trade. They could come in handy.
(in Dutch)
Maak een reis door de twaalf provincies van Nederland met het boek 'Overal en ergens' van Arend van Dam. De voorlezers van de VoorleesExpress zitten voor je klaar met nog veel meer boeken. Plof gezellig neer, luister en laat je verrassen.
Zandkastelen Sand castles
za & zo 10.00-17.00 u Tramremise De Hallen 4 Take your dream trip through the world of art and unleash your creativity. Together with real artists from the gallery Beeldend Gesproken art library, you will have the chance to make your own piece of art. Join a fun craft workshop for all ages or view the works of art in the art library.
za & zo 10.00-17.00 u Keep your camera ready, because the one who makes the funniest, craziest, coolest monuments selfie will get a price. Take a picture of yourself and your favourite monument and send it through our app or email it to
[email protected]. Good luck!
Voorleeshoek Reading corner
Bouw niet zomaar een zandkasteel, maar een groot middeleeuws kasteel of een monumentale Italiaanse villa. Op het stadsstrand van Amsterdam liggen schepjes en emmertjes voor je klaar. Enthousiaste architecten in spe helpen je bij het maken van jouw droomgebouw.
Varen door de grachten Cruising the canals
(in Dutch)
De Heren-, de Keizers-, de Prinsengracht. Hoeveel Amsterdamse grachten kun jij opnoemen? Ga aan boord van onze rondvaartboot en ontdek ze allemaal. Samen met twee museumdocenten leer je bovendien van alles over de geschiedenis van de Amsterdamse grachtengordel.
za & zo 10.00-14.00 u De Bazel 53 Take a journey through the twelve provinces of the Netherlands with the book 'Overal en Ergens' (Everywhere and Anywhere) by Arend van Dam. The readers of the VoorleesExpress will also have many more books on hand.
za & zo 10.00-17.00 u Van Gendthallen 30 Why build an ordinary sand castle when you can construct a large medieval castle or a historic Italian villa? At the Amsterdam city beach, there are scoops and buckets waiting for you. Enthusiastic future architects will help you make your dream building a reality.
za 16.00 u | zo 13.00 u reserveren verplicht reservation required p. 11 Herengracht, Keizersgracht, Prinsengracht. How many canals can you name? Board our canal boat and explore them all. Accompanied by two museum docents, you will learn about the history of the Amsterdam canal ring.
87
colofon colophon Een haan met heimwee A rooster with homesickness
(in Dutch)
Houten acteurs spelen in deze oude smederij opera's voor jong en oud. Zoals het verhaal over Casper. Samen met zijn meester, Dokter Faust, maakt hij een reis. Onderweg krijgt hij heimwee, maar gelukkig kan de aardige duivel Auerhaan hem troosten. Zelf kun je ook aan de slag, als poppenspeler of theatertechnicus.
Stempelkaart Stamp card
88
Sponsors & partners za & zo 13.00 | 14.00 | 15.00 | 16.00 u Nieuwe Jonkerstraat 8 | vol = vol In this old smithy, puppets will enact operas for all ages, like the story of Casperl. Along with his master, Doctor Faust, he goes on a journey. Although he gets homesick along the way, the kind devil Auerhaan is able to comfort him. If you want to, you can try your hand at puppeteering or stagecraft.
za & zo 10.00-17.00 u
Houd je stempelkaart in de aanslag! Voor elke junioractiviteit kun je een stempel verdienen. Bij een volle kaart ligt er een avonturierspresentje voor je klaar. Haal de kaart en het presentje op bij:
Keep your stamp card ready! At any junior activity you can earn a stamp. Turn in your full stamp card and get an adventurer's present. Pick up the card and present at:
Tramremise De Hallen 4 Werf 't Kromhout 29 Van Gendthallen 30 De Bazel 53 Marionettentheater
4 Tramremise De Hallen 29 De Kromhout werf 30 De Van Gendthallen 53 De Bazel Het Marionettentheater
Bouw- en aannemingsbedrijf Kneppers | Aedes Liefdewerk | Architectenbureau J. van Stigt Bouwbedrijf M.J. de Nijs en Zonen B.V. | Havenbedrijf Amsterdam | Canal | Stichting 400 jaar Amsterdam - VOC | Van der Leij Groep Mediapartner Het Parool Open Monumentendag Amsterdam is gratis toegankelijk voor iedereen. Het evenement wordt georganiseerd door Bureau Monumenten & Archeologie en is onderdeel van de landelijke Open Monumentendag. Wij danken iedereen voor de samenwerking: sponsors en partners, monumenteneigenaren en bewoners, vrijwilligers en rondleiders en Booking.com. Amsterdam Heritage Days are accessible free of charge for everyone. The event is organized by Office for Monuments & Archaeology. We thank everyone for their cooperation and their commitment: sponsors and partners, building owners and residents, volunteers and tour guides and Booking.com. Projectteam Projectteam Lisette Breedveld | Lisa Aref | Gertjan Bennink | Reinier Mees | Paul Nieuwenhuizen | Ariadne Onclin | Marleen Ram | Trudie de Vries | Mildred van der Zwan Foto's Photos Han van Gool I Stadsarchief Amsterdam | Bureau Monumenten & Archeologie I André Olthaar | Carien van Leeuwen | Arjan Bronkhorst | Paul Nieuwenhuizen Kaart Map Dienst Basisinformatie | unit Geo-informatie Jongerengidsen Junior guides Wiene van de Loo | Felix Ex | Borke-Jan Schaling | Bertold Aslan | Camiel Verdult | Thomas Rutgers | Ravar Thöne | Evi Thöne | Pelle Monnens | Maisie van den Groenendaal | Bel van den Groenendaal | Stella Steketee | Maud Hemel | Titus van Gent | Dana Auwerda | Isabel Mac Intosh | Anjana Gahar | Freek Wallagh | Mees de Tempe | Miron Chapochnikov | Vera Posthumus | IJsbrand Wiggelaar | Teunis Koot | Robyn Silvester | Vanicia Pollack | Katelijn Dekkers | Sammie Jansen Vertaling Translation Simon Kuin | Tara Coghlan | Phil Gaster | Marjolein Keijser | Andrea Seamands | Thomas Trip | Paul Witte Ontwerp Design Hanneke Kijkt Drukwerk Print De Groot Drukkerij Den Haag bv Oplage Edition 130.000 Met dank aan Thanks to Esther Agricola | Amber Scheffers | Maartje Boogaard | Freek de Adelhart Toorop | alle jongerengidsen en begeleiders | alle vrijwilligers alle Amsterdamse Monumentenorganisaties | Uitgeverij Bas Lubberhuizen | Conferentiecentrum De Bazel | Stadsarchief Amsterdam en alle medewerkers Bureau Monumenten & Archeologie 89
Bureau Monumenten & Archeologie De Bazel 53 Vijzelstraat 32 | 1017 CB Amsterdam | T 020 2514960 |
[email protected] | www.amsterdam.nl/openmonumentendag www.amsterdam.nl/erfgoed | www.iamsterdam.com/heritagedays
locaties & plattegrond locations & map
90
Haarlemmermeerstation Paardentramremise Schinkelhaven Aalsmeerder Veerhuis Tramremise De Hallen Hal 17 Hotel De Hallen Westerkerk Huis Bartolloti Huis Pauw d’Vijff Vlieghen Koninklijk Paleis Amsterdam Korenmetershuis Havengebouw Grand Café 1ste Klas Koninklijke wachtkamer Tuchtcollege & Beurs van Berlage Oude Kerk Gulden Trip The Grand Waalse Kerk Doelen Hotel Portugese Synagoge Huis De Pinto Armeense Kerk Montelbaanstoren Zeemanshuis Clipper Stad Amsterdam Marineterrein Werf 't Kromhout Van Gendthallen Koud Gas Gebouw Lloyd Hotel Quarantaine gebouw Koffiehuis Hollandsche Lloyd Loods 6 Kompaszaal Perron Oost Herberg Zeeburg Gemeenlandshuis Amstel Station InterContinental Amstel Amsterdam Hotel Arena Rijksakademie van Beeldende Kunsten Koninklijk Instituut voor de Tropen Muiderpoort Huis Caramelli Artisplein Ledenlokalen Waldorf Astoria Amsterdam Ambtswoning Huis Hammerstein Koetshuis Van Loon De Bazel
zat sat
zon sun
10.00-17.00 10.00-17.00 10.00-17.00 10.00-17.00 10.00-17.00 10.00-17.00 10.00-17.00 10.00-17.00 10.00-17.00 * * 10.00-17.00 10.00-17.00 10.00-17.00 * 10.00-17.00 10.00-18.00 10.00-17.00 * 10.00-17.00 * — 10.00-17.00 10.00-17.00 10.00-17.00 — * * 10.00-17.00 11.00-17.00 11.00-17.00 10.00-17.00 10.00-17.00 10.00-17.00 10.00-17.00 — 10.00-17.00 10.00-17.00 10.00-17.00 10.00-17.00 * 10.00-17.00 10.00-17.00 * 10.00-17.00 — 10.00-17.00 10.00-17.00 * 10.00-17.00 10.00-17.00 — 09.00-17.00
10.00-17.00 10.00-17.00 — 10.00-17.00 10.00-17.00 10.00-17.00 13.00-17.00 10.00-17.00 — * * * 10.00-17.00 10.00-17.00 * 10.00-17.00 13.00-17.30 10.00-17.00 * — * 10.00-17.00 10.00-17.00 12.00-17.00 10.00-17.00 10.00-17.00 * * 10.00-17.00 11.00-17.00 11.00-17.00 10.00-17.00 10.00-17.00 10.00-17.00 10.00-17.00 10.00-17.00 10.00-17.00 10.00-17.00 10.00-17.00 10.00-17.00 * 10.00-17.00 10.00-17.00 * 10.00-17.00 10.00-17.00 10.00-17.00 10.00-17.00 * 10.00-17.00 10.00-17.00 10.00-17.00 09.00-17.00
Amstelveenseweg 264 Eerste Schinkelstraat 16 Sloterkade 21 Hannie Dankbaarpassage Tollensstraat 61 Bellamyplein 47 Prinsengracht 281 Herengracht 170 Herengracht 168 Spuistraat 294-302 Dam Nieuwezijds Kolk 28 De Ruijterkade 7 Centraal station | Perron 2B Centraal station | Perron 2B Damrak 243 Oudekerksplein 23 Sint Annenstraat 12 Oudezijds Voorburgwal 197 Walenpleintje 159 Nieuwe Doelenstraat 26 Mr. Visserplein 3 Sint Antoniesbreestraat 69 Krom Boomssloot 22 Oudeschans 2 Kadijksplein 18 Kattenburgerplein 1 Kattenburgerstraat 7 Kruithuisstraat 25 Jacob Bontiusplaats 1 Jacob Bontiusplaats 1 Oostelijke Handelskade 34 Rietlandpark 371-401 Oostelijke Handelskade 44 KNSM-Laan 143 KNSM-Laan 311 Cruqiusweg 11 Zeeburgerdijk 633-641 Diemerzeedijk 27 Julianaplein 1 Professor Tulpplein 1 's Gravensandestraat 51 Sarphatistraat 470 Mauritskade 63 Sarphatistraat 500 Plantage Middenlaan 62 Plantage Kerklaan 38-40 Plantage Kerklaan 38-40 Herengracht 548 Herengracht 502 Herengracht 480 Kerkstraat 259 Vijzelstraat 32
* reserveren verplicht reservation required
91
monumenten monuments
voor deze monumenten is reserveren verplicht p. 11 for these monuments reservation is required p. 11
activiteiten p. 68 activities p. 68
juniorprogramma p. 84 junior program p. 84
avondprogramma p. 78 evening program p. 78
deze locaties staan niet op de plattegrond these locations are not on the map 92
93
meer info p.68 t/m 77 more info p.68 t/m 77
monumenten monuments
voor deze monumenten is reserveren verplicht p. 11 for these monuments reservation is required p. 11
activiteiten p. 68 activities p. 68
juniorprogramma p. 84 junior program p. 84
avondprogramma p. 78 evening program p. 78
deze locaties staan niet op de kaart these locations are not on the map 94
95
meer info p.68 t/m 77 more info p.68 t/m 77
ontdek amsterdam opnieuw rediscover amsterdam
Open Monumentendag Amsterdam gaat dit jaar op reis. Althans, in eigen stad natuurlijk. Rond het landelijke thema 'Op reis' openen in het weekend van 13 en 14 september meer dan vijftig monumenten gratis voor het publiek de deuren. Naast verrassende activiteiten, zoals lezingen, wandelingen, fietstochten en een avondprogramma, staan jongerengidsen klaar om ook de jongste monumentenliefhebbers te vermaken. Enthousiast? Ook volgend jaar zijn we weer terug met een gloednieuw programma. Blijf op de hoogte via onze nieuwsbrief, Facebook en Twitter. www.amsterdam.nl/openmonumentendag Amsterdam Heritage Days is going on a trip this year, only within the city, that is. The theme of the National Heritage Days is 'Travelling', with more than 50 monuments open to the general public on the 13th and 14th of September. There are all sorts of surprising activities such as lectures, walks, cycling tours and an evening program. Youth guides are there to entertain the younger Heritage Days fans. Enjoyed yourselves? Next year we will be back with a brand new program. Stay up to date by subscribing to our newsletter, or follow us on Facebook and Twitter. www.iamsterdam.com/heritagedays
