Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat

Ministerie van Verkeer en Waterstaat

Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat Rijksinstituut voor Integraal Zoetwaterbeheer en Afvalwaterbehandeling RIZA

Aan Geadresseerde

Contactpersoon

Doorkiesnummer

S.J.A.v.Baalen/F.J.Stoppelenburg

0320-298384

Datum

Bijlage(n)

10 j u n i 1996

1

Ons kenmerk

Uw kenmerk

pgNOV13.016 Onderwerp

Voorlopige r e s u l t a t e n enquete v e r d r o g i n g s b e s t r i j d i n g ,

NOV-13

Geachte heer/mevrouw, Hierbij bieden wij u het RIZA werkdocument 96.078X, "Kennisoverzicht verdrogingsbestrijding resultaten enquete" aan. Dit document bevat de voorlopige resultaten van de enqueue die door ondergetekenden is gehouden onder instanties die betrokken zijn bij de planvorming voor gebiedsgerichte verdrogingsbestrijding. Onze excuses voor de matige kwaliteit van de kopie§n. Achterop deze brief vindt u figuur 5 nogmaals afgedrukt. Mocht u nog vragen hebben, dan kunt u contact opnemen met Steef van Baalen of Frederik Stoppelenburg (tel. 0320-298384). Met vriendelijke groet. mede namens Ton Garritsen,

Steef van Baalen / Frederik Stoppelenburg Projectmedewerkers NOV-13 RIZA-WSG, Lelystad

Postadres postbus 17, 8200 AA Lelystad Bezoekadres Maerlant 16

Telefoon 0320-298411 Telefax 0320-249218 Telex 40772

Bereikbaar met buslijnen 107, 143 en 100/154 vanaf station ns (halte Noorderwagenplein)

riza

Oppervlaktewaterkwaliteit

Grondwaterkwaliteit

waterl ibi

m

terr.beh. prov. waterbeh

10

30

Oppervlaktewaterkwantiteit

Grondwaterkwantiteit

waterl.

waterl

ibl

Ibl

terr.beh

20

terr.beh.

^

prov.

prov

waterbeh.

waterbeh 10

20

"

10

30

20

30

Hydro-ecologie

Onverzadigde zone

waterl.

1

Ibl

1 1

terr.beh prov. waterbeh.

1

1

1 ' " M B ^1 ^ ^ ^ H 10

Legenda

Landbouwkundige aspecten

D regelmatig isoms I niet

Figuur 5 Resultaten vraag 4a: Welke kennisvelden betrekt u in de planvorming?

14

t

20

30

Ministerie van Verkeer en Waterstaat

Directoraat-Generaal Rij kswaterstaat Rijksinstituut voor Integraal Zoetwaterbeheer en Afvalwaterbehandeling RIZA doorkiesnummer 0320-298795

Kennisoverzicht instrumentarium verdrogingsbestrijding resultaten enquete

96.092X

Werkdocument

g6> 17SX

auteurs projectleider datum

Steef van Baalen / Frederik Stoppelenburg Ton Garritsen 23 mei 1996

Postadres postbus 17, 8200 AA Lelystad

Telefoon 0320-298411

Bezoekadres Maerlant 16

Telefax 0320-249218 Telex 40772





Telefax 0320-249218 Telex 40772


riza

VOORWOORD Voor u ligt een RIZA-werkdocument waarin verslag wordt gedaan van een enquete naar de toepassing van kennis en modellen bij de planvorming voor gebiedsgerichte verdrogingsbestrijding. De enquete is uitgevoerd in het kader van thema 13 van het Nationaal Onderzoeksprogramma Verdroging (NOV). Thema 13 van het NOV is gericht op "beschikbaarstelling instrumentarium". De huidige fase van NOV-13 is gericht op het beantwoorden van de volgende vraag: Is het mogelijk en zinvol om een informatiesysteem te ontwikkelen ten behoeve van de planvorming voor gebiedsgerichte verdrogingsbestrijding? In het najaar zal een NOV-rapport verschijnen waarin een antwoord op deze vraag wordt gegeven. De voorlopige titel van dat rapport luidt: "Kennisoverzicht instrumentarium verdrogingsbestrijding. Een verkenning van de toepassing van en behoefte aan modellen en informatiesystemen voor de planvorming voor gebiedsgerichte verdrogingsbestrijding." In het NOV-rapport zullen aan de resultaten van de enquete een interpretatie en conclusies worden verbonden. Daarin zullen ook de later ontvangen enquete-formulieren worden verwerkt. Enkele later ontvangen formulieren zijn al wel "aangevinkt" in bijlage 1 van dit werkdocument, de verzendlijst, maar nog niet verwerkt in de tabellen en figuren. Het onderzoek in het kader van NOV-13 wordt begeleid door een brede begeleidingscommissie en uitgevoerd door een projectgroep met medewerkers van RIZA, Stowa, DLO-Staring Centrum en RIVM. Een complete opgave van de leden van begeleidingscommissie en programmacommissie zal in het NOV-rapport worden opgenomen. De enquete is uitgevoerd door Steef van Baalen en Frederik Stoppelenburg die namens RIZA aan de projectgroep deelnemen. Opmerkingen op of naar aanleiding van dit werkdocument zijn welkom bij Steef van Baalen en Frederik Stoppelenburg, telefoon 0320 - 298384.

Ton Garritsen, Lelystad, 6 juni 1996.




Telefax 0320-249218 Telex 40772


riza

INHOUD

VOORWOORD

3

INHOUD

5

1. INLEIDING

7

2. RESULTATEN

9

2.1 BETROKKENHEID BIJ VERDROGINGSBESTRIJDING 2.2 UITVOERING PROJECTEN 2.3 KENNISVELDEN EN GEBRUIK VAN MODELPAKKETTEN

2.3.1 2.3.2 2.3.3 2.3.4 2.3.5 2.3.6 2.3.7 2.3.8 2.3.9

Grondwaterkwaliteit Oppervlaktewaterkwaliteit Grondwaterkwantiteit Oppervlaktewaterkwantiteit Onverzadigde zone Hydro-ecologie Landbouwkundige aspecten Overige kennisvelden Overzicht

10 11 13

16 16 16 16 17 17 17 17 17

2.4 GEBRUIK VUISTREGELS

18

3. SAMENVATTING

19

BIJLAGE 1 VERZENDLIjST

20

BIJLAGE 2 ENQUETE

25

riza

riza

1.

INLEIDING

In het kader van het Nationaal Onderzoeksprogramma Verdroging, thema 13 'Beschikbaarstelling instrumentarium' voert het RIZA in samenwerking met het RIVM, SC-DLO en STOWA een onderzoek uit waarbij in de eerste fase de volgende vraag centraal staat: "Is het mogelijk en zinvol om een informatiesysteem te ontwikkelen ten behoeve van de planvorming voor gebiedsgerichte verdrogingsbestrijding ?" Om deze vraag naar behoren te kunnen beantwoorden is een goed overzicht nodig van de huidige situatie ten aanzien van planvorming voor gebiedsgerichte verdrogingsbestrijding. Hiervoor is in april 1996 in de eerste plaats een breed verspreide enquete gehouden onder instanties die bij de verdrogingsbestrijding betrokken zijn. Erzijn in totaal 169 instanties aangeschreven. De benaderde instanties zijn als volgt in te delen: • waterbeheerders - waterschappen - (hoog)heemraadschappen - polderdistricten • provincies (in het algemeen de diensten Yuimte en groen' en 'water en milieu') • terreinbeheerders - provinciale landschappen - Staatsbosbeheer - Natuurmonumenten - overige terreinbeheerders • diensten Landinrichting en Beheer Landbouwgronden (LBL) • waterleidingmaatschappijen * inclusiefde landelijke instanties In bijlage 1 wordt een volledige lijst gegeven van alle benaderde instanties. Het doel van de enquete is in beeld te brengen: 1. in welke mate en bij welke projecten de aangeschreven instanties betrokken zijn bij planvorming voor gebiedsgerichte verdrogingsbestrijding 2. in welke mate het onderzoek ten behoeve van deze planvorming zelf wordt uitgevoerd danwel wordt uitbesteed 3. welke kennisvelden en eventueel modelpakketten worden gebruikt als het onderzoek zelf wordt uitgevoerd 4. in welke mate er gebruik wordt gemaakt van vuistregels In bijlage 2 is de enquete, zoals verzonden naar de verschillende instanties, opgenomen. Aansluitend op deze enquete zal een beperkt aantal instanties opnieuw benaderd worden voor telefonische interviews, waarbij vooral de nadruk zal liggen op de gegevens die gebruikt worden bij de planvorming. De adviesbureau's welke het meest frequent betrokken zijn bij de planvorming voor gebiedsgerichte verdrogingsbestrijding zullen benaderd worden voor een persoonlijk interview. Tenslotte zal een aantal experts gevraagd worden om hun visie te geven. Het doel van deze, telefonische danwel persoonlijke, interviews is om de geschiktheid van het huidige instrumentarium (modellen en databestanden) te bepalen.

riza

In dit werkdocument worden de resultaten van de enquete rechtstreeks weergegeven, zonder dat er conclusies aan verbonden worden (hoofdstuk 2). Hoofdstuk 3 geeft een korte samenvatting van de enquete-resultaten. Het rapport met als werktitel 'Kennisoverzicht instrumentarium verdrogingsbestrijding', dat in het najaar van 1996 zal verschijnen, zal een uitgebreidere beschrijving van deze enqueue bevatten.

riza

RESULTATEN

2.

In totaal hebben 109 instanties de enquete ingevuld en geretourneerd. Dit komt neer o p een responsie van 6 4 % . De responsie per type instantie varieert tussen 5 8 % en 7 5 % ; dit betekent dat de resultaten een goed beeld geven van d e huidige situatie o p het gebied van de verdrogingsbestrijding onder alle categorien betrokkenen (zie tabel 1 en de figuren 1 en 2). Tabel 1

Overzicht van de aangeschreven instanties en het aantal readies, per type instantie

Aangeschreven

Reactie

% reactie

Waterbeheerders

78

53

68

Provincies

12

9

.?5

Terreinbeheerders

38

22

58

diensten-LBL

12

7

58

Waterleidingen

29

18

62

80

eo

70

70

80

BO

SO CZ^geenraaclie

I

40

*°

»*

• • w e l reactie 4

30

20

H I

1 Instantie

Figuur 1 Respons op de NOV-13 enquete

10

%reactie

riza

watBrtexlingmii

waterleidingmij 17%

6% diensten-*>l

terrembeh terrertwh 22%

'

20%

provincies 7%

D

49%

Figuur 2 Verdeling van de instanties die aangeschreven zijn (A) en die gerespondeerd hebben (B) Bij het bespreken van de resultaten zal in eerste instantie uitgegaan worden van de vragen die in de enquete gesteld zijn. Deze vragen luiden als volgt: 1) Is uw organisatie de afgelopen vier jaar betrokken geweest bij de planvorming voor gebiedsgerichte projecten inzake verdrogingsbestrijding ? (2.1) 2) Zoja, bij welke (relevante) projecten is uw organisatie betrokken geweest ? (2.1) 3) Is de planvorming van de betreffende projecten door uw organisatie zelf uitgevoerd? (2.2) 4) Wat (welke kennisvelden) betrekt u in de planvorming ? Maakt u hierbij gebruik van modelpakketten ? (2.3) 5) Maakt u ook gebruik van vuistregels gebaseerd op praktijkervaring of op vereenvoudigde wetenschappelijke modellen (rekenregels) ? (2.4) In de paragrafen 2.1 t/m 2.4 worden de antwoorden op deze vragen afzonderlijk besproken. Daarbij is telkens onderscheid gemaakt tussen de verschillende typen instanties.

2.1

Betrokkenheid bij verdrogingsbestrijding

Uit de resultaten zoals weergegeven in figuur 3 blijkt dat gemiddeld 84% van de instanties een taak voor zichzelf ziet weggelegd bij de gebiedsgerichte aanpak van de verdrogingsbestrijding. De waterleidingmaatschappijen zijn relatief het minst betrokken bij projecten aangaande verdrogingsbestrijding (67%). Provincies en diensten-LBL daarentegen zijn veelvuldig betrokken bij verdrogingsbestrijding (100%). Van de waterbeheerders en terreinbeheerders geeft respectievelijk 20% en 10% aan dat ze zelf niet actief betrokken zijn bij planvorming voor verdrogingsbestrijding.

10

riza

D e waterbeherende instanties geven hiervoor o.a. de volgende redenen: • het beheersgebied omvat uitsluitend de waterloop van een rivier (Linge) • in het beheersgebied k o m e n nauwelijks tot geen verdrogingsverschijnselen voor ( N W Friesland)

w vwlerbeh. provincies terreinben diensten-lbl weterWdingmi]

50

ja 43 9 20 7 12

nee

%

10

81

0 2 0 6

100 91 100 67

40.

rjnee

1 30

•

10

proWKiM

0

Figuur 3 Resultaten vraag 1: Is uw organisatie de afgelopen 4 jaar betrokken geweest bij voor gebiedsgerichte projecten inzake verdrogingsbestrijding?

planvorming

De meeste betrokkenen geven aan dat ze bij meerdere projecten (in)direct betrokken z i j n . RECIWA/GEBEVE-projecten w o r d e n frequent d o o r d e waterschappen g e n o e m d , waarbij aangetekend dat verdroging m.n. in het kader van REGIWA-projecten breed ge'interpreteerd w o r d t : bijvoorbeeld projecten die betrekking hebben o p kwaliteitsaspecten w o r d e n regelmatig genoemd. De provincies en diensten-LBL z i j n regelmatig opdrachtgever en begeleider bij het onderzoek ten behoeve van grootschalige integraal waterbeheersprojecten (bv. provinciale waterhuishoudingsplannen); verdrogingsbestrijding is daar vaak een onderdeel v a n . D e waterschappen en waterleidingmaatschappijen zijn bij dergelijke projecten veelal betrokken als uitvoerder.

2.2

Uitvoering projecten

M e t uitzondering van 9 waterbeheerders (21 %) zijn er w e i n i g instanties d i e alle projecten geheel zelfstandig uitvoeren. De meeste instanties besteden regelmatig projecten uit aan adviesbureau's. In figuur 4 is de uitvoering per type instantie weergegeven. Bij de terreinbeheerders komt het regelmatig voor dat de planvoorbereiding w o r d t overgelaten aan de provincie of het waterschap, d i e o p hun beurt de uitvoering in eigen huis houden of opdracht geven aan een adviesbureau. 11

riza

80 waterbeh provinaes terreinbeh ctiensten-tbl iMterteKtmgmij

50

uit besteed

zelf

beide

14

9

20

1 6 3 e

1 2 2 1

7 10 2 5

nv!

2

40

• n .v.l.

| »

•UttMtMd a beide • zelf

20

10

provincies

terrembeh

watedeidingmij.

Instantie Instantie

Figuur 4 Resultaten vraag 3: Is de planvorming van de betreffende projecten door uw organisatie zelf uitgevoerd, of is de planvorming uitbesteed? Er is tevens gevraagd naar de adviesbureau's die bij uitbesteding worden ingeschakeld. Aangezien deze vraag niet eenduidig en volledig is beantwoord kan slechts een indicatie gegeven worden hoe vaak de verscheidene adviesbureau's opdrachten hebben gekregen. De respondenten hebben de volgende adviesbureau's meer dan 10 maal genoemd: Grontmij Heidemij I WACO Oranjewoud TAUW KIWA Daarnaast worden de volgende bureau's genoemd: TNO-GG LB&P Witteveen & Bos DHV Zoon & van Nierop SC-DLO BKH Haskoning Bureau Nieuwland Bureau Waardenburg Geotechniek en Milieu Navraag naar de motivatie voor de keuze van verschillende adviesbureau's leerde dat de hoogte van de offerte niet altijd de doorslaggevende factor is; ook eerdere (goede) ervaringen met een adviesbureau of regiogebondenheid bepalen de keuze voor een bepaald adviesbureau.

12

riza

2.3

Kennisvelden en gebruik van modelpakketten

Bij deze vraag gaat het uitsluitend om plannen van projecten aangaande verdrogingsbestrijding waarbij de aangeschreven instanties ze/fzijn betrokken. Er is zowel gevraagd naar welke kennisvelden er betrokken worden bij de planvorming voor de gebiedsgerichte verdrogingsbestrijding, alswel naar het eventuele gebruik van modelpakketten voor elk kennisveld. In de figuren 5 en 6 worden de resultaten van deze vragen per kennisveld en per instantie weergegeven. Tabel 2 geeft een overzicht van de modelpakketten die genoemd werden door de respondenten. De resultaten zullen in de paragrafen 2.3.1 t/m 2.3.8 allereerst aan de hand van tabel 2 en de figuren 5 en 6 per kennisveld worden behandeld. In paragraaf 2.3.9 zal een overzicht gegeven worden, waarbij de figuren 5 en 6 intern en onderling vergeleken zullen worden. Tabel 2 Gebruik modelpakketten

Kennisveld

Meest genoemde modelpakketten

Toepassing

Andere genoemde modelpakketten

Grondwaterkwaliteit

-

-

MT3D


DUFLOW >5\

Niet-stationair 1D oppervlaktewaterstromings-model met waterkwaliteitsmodule

DYNAMO, QUAQUA,


MODFLOW > l Ox MICROFEM > 1 Ox TRIWACO >10x

Niet-stationair 3D grondwatermodel (eindige-differentie methode) Stationair 3D grondwatermodel (eindige-elementen methode) Stationair 3D grondwatermodel (eindige-elementen methode)

FLOWNET, GELDYM, HYDROM, MLAEM, SIMGRO, SWASURF*, MODUFLOW*


DUFLOW >10x

Niet-stationair 1D oppervlaktewa-

ABOPOL, DIWA, DELVVAQ, HYDROM, MATLAB, MODFLOW, OPWRIO, HYDRA*, MODUFLOW, OW-WADUS, SWASURF*

Onverzadigde zone

MUST 3x SWATRE >.

Vocht-karakteristieken van de bodem Onverzadigde zone en bovenste deel verzadigde zone

FLUZO

Hydro-ecologie

ICHORS

Empirisch-statistisch voorspellingsmodel voor de responsie van aquatische- en natte terrestische vegetatietypen

ITORS, NICHE


BODEP

Geautomatiseerde HELP-tabellen

BBPR, LAMOS

terstromingsmodel met waterkwaliteitsmodule

DELVVAQ, A B O P O L , HYDRA*

" modelpakket bestrijkt meerdere kennisvelden

13

riza

Grondwaterkwaliteit


waterl ibi

terr.beh prov

^

waterbeh 10

20

30

10


20

30

Oppervlaktewaterkwantiteit waterl ibl

terr.beh. prov

^

waterbeh

10

20

30

10

Onverzadigde zone

30

20

Hydro-ecologie

waterl

1

1

Ibl terr.beh. prov. waterbeh 10

20

rzi •

i i.'

30

-n^iM 10

L a n d b o u w k u n d i g e aspecten

Legenda

waterl Ibl

Dregelmatig

1

terr.beh prov waterbeh

isoms

• " ^ ^ ^ ^ " 10

Dniet 20

30

Figuur 5 Resultaten vraag 4a: Welke kennisvelden belrekt u in de planvorming?

14

—i 20

30

riza

Grondwaterkwaliteit


20

10

30

10


10

20

30


20

10

30

Onverzadigde zone

20

30

20

30

Hydro-ecologie

waterl

waterl.

terr.beh

terr.beh

prov.

prov.

waterbeh

waterbeh. 20

10

30

10

Legenda


0

5

Figuur 6 Resultaten

10

15

20

25

vraag 4b: Maakt u hierbij

30

gebruik

15

van

modelpakketten?

riza

2.3.1

Grondwaterkwaliteit

Grondwaterkwaliteit wordt door de meeste instanties 'soms' tot 'regelmatig' betrokken in de planvorming (gemiddeld 89%). De waterleidingmaatschappijen betrekken grondwaterkwaliteit altijd bij hun planvorming. Voor alle typen instanties geldt dat er nauwelijks gebruik wordt gemaakt van modelpakketten voor de analyse van de grondwaterkwaliteit.

2.3.2


Oppervlaktewaterkwaliteit wordt evenals grondwaterkwaliteit door alle instanties 'soms' tot 'regelmatig' betrokken bij de planvorming (gemiddeld 92%). De waterbeheerders betrekken oppervlaktewaterkwaliteit beduidend vaker dan grondwaterkwaliteit bij de planvorming. Het gebruik van modelpakketten is bij oppervlaktewaterkwaliteit iets hoger dan bij grondwaterkwaliteit, maar het blijft erg marginaal. Van de modelpakketten wordt DUFLOW het meeste genoemd (meer dan 5x).

2.3.3


Grondwaterkwantiteit is een kennisveld dat bij alle typen instanties een belangrijk onderdeel vormt bij de planvorming voor gebiedsgerichte verdrogingsbestrijding. Een modelmatige aanpak is hierbij duidelijk meer gebruikelijk, getuige het veelvuldige gebruik van modelpakketten. Met name provincies, diensten-LBL en waterleidingmaatschappijen maken veel gebruik van grondwatermodellen (respectievelijk gemiddeld 63, 75 en 100%). De waterschappen en terreinbeheerders betrekken het kennisveld grondwaterkwantiteit weliswaar 'regelmatig' bij de planvorming, maar gebruiken relatief weinig modelpakketten (respectievelijk gemiddeld 38 en 25%). Modelpakketten die meer dan 10x genoemd worden zijn MODFLOW, MICROFEM en TRIWACO.

2.3.4


Oppervlaktewaterkwantiteit is het kennisveld dat verreweg het meest betrokken wordt bij de planvorming. Vrijwel alle respondenten geven aan regelmatig aandacht te besteden aan oppervlaktewaterkwantiteitsaspecten. Het modelgebruik in dit kennisveld blijft echter beperkt tot waterleidingmaatschappijen, diensten-LBL en waterbeheerders, waarbij aangetekend dat slechts de helft van de reagerende waterbeheerders gebruik maakt van oppervlaktewaterkwantiteits-modellen. De provincies en terreinbeheerders maken opvallend weinig gebruik van modellen in dit kennisveld (respectievelijk 13 en 25%). DUFLOW is duidelijk het meest gebruikte oppervlaktewaterkwantiteits-model, met name bij de waterbeheerders (meer dan 10x genoemd).

16

riza

2.3.5

Onverzadigde zone

De onverzadigde zone wordt zelden als apart kennisveld meegenomen in de planvorming. Het gebruik van modelpakketten is dan ook eerder uitzondering dan regel (gemiddeld 23%). De modelpakketten die meer dan 1x genoemd worden zijn MUST en SWATRE.

2.3.6

Hydro-ecologie

Hydro-ecologische aspecten worden vaak betrokken bij de planvorming ten behoeve van verdrogingsbestrijding (gemiddeld 94%), maar ook hier is het modelgebruik laag (gemiddeld 19%). Het gebruik van hydro-ecologische modellen blijft voornamelijk beperkt tot de provincies. Het hydro-ecologische model ICHORS wordt meerdere malen genoemd (5x).

2.3.7


Provincies en de diensten-LBL beschouwen de gevolgen voor de landbouw in de plannen voor verdrogingsbestrijding relatief het meest (respectievelijk 88 en 100%). Waterleidingmaatschappijen en terreinbeheerders doen dat in mindere mate. De waterbeheerders nemen landbouwkundige aspecten 'soms' tot 'regelmatig' mee in de planvorming. Modelpakketten worden slechts met mate gebruikt voor de landbouwkundige aspecten. De HELP-tabellen, en daarvan de geautomatiseerde versie BODEP, worden het meest geraadpleegd (3x).

2.3.8

Overige kennisvelden

Bij de beantwoording van de enquete is er weinig gebruik gemaakt van de mogelijkheid zelf met andere dan de onderscheiden kennisvelden te komen. Blijkbaar dekken de onderscheiden kennisvelden in grote mate de aandachtspunten binnen de projecten aangaande gebiedsgerichte verdrogingsbestrijding. Als overig kennisveld wordt 'geologie' twee maal genoemd. Daarnaast wordt 'vegetatie' door meerdere terreinbeheerders (4x) als apart kennisveld onderscheiden.

2.3.9

Overzicht

Bij beschouwing van de figuren 5 en 6 kan in gedachten gehouden worden dat grote lichte balken 'gunstig' zijn. In dat geval wordt er veel aandacht besteed aan de onderhavige kennisvelden door de betreffende instanties, waarbij veel modelpakketten worden gebruikt. Als de figuren 5 en 6 op deze manier bekeken worden kan geconcludeerd worden dat kwantiteitsaspecten van zowel het grond- als het oppervlaktewater vaak betrokken worden bij de planvorming. Modelpakketten worden hierbij in ± 50% van de gevallen gebruikt. Voor het overige is het modelgebruik nog vrij beperkt, alhoewel de kennisvelden wel betrokken worden bij de planvorming. Een gebrek aan modellen of een gebrek aan kennis bij de planvoorbereiders zou hiervan de oorzaak kunnen zijn.

17

riza

2.4

Gebruik vuistregels

Vuistregels worden veel gebruikt door de aangeschreven instanties (figuur 7). Er is onderscheid gemaakt in 2 soorten vuistregels: • vuistregels gebaseerd op praktijkervaring • vuistregels gebaseerd op vereenvoudigde wetenschappelijke modellen Verdeeld over alle typen instanties onderscheidt zich een groep die, ter onderbouwing van de planvoorbereiding, zowel gebruik maakt van praktijkervaring als van vereenvoudigde wetenschappelijke modellen. Daarnaast wordt er onder de verscheidene instanties nog een kleinere groep aangetroffen die uitsluitend leunt op praktijkervaring. Dit zijn vaak dezelfde instanties die weinig of geen gebruik maken van modelpakketten.

OP

|a praMiik ia modellen M M oar provinces terreinbeh diensten-lbl waterleidingmij

50

10

2

|a beide 17

7 5 1 1

0 0 0 2

6 6 3 2

nee 0 0 1 0 1

4!

Dnee • i a . modellen

30

Qja, beide • | a . praktijk

waleiteh

diensten-lbl

waterteidingmij

Figuur 7 Resultaten vraag 5: Maakt u ook gebruik van vuistregels gebaseerd op praktijkervaring of op vereenvoudigde wetenschappelijke modellen?

18

riza

3.

SAMENVATTING

In het kader van het Nationaal Onderzoeksprogramma Verdroging, thema 13 "Beschikbaarstelling instrumentarium", is een enquete gehouden onder instanties die bij verdrogingsbestrijding betrokken zijn. Het doel van de enquete is in beeld te brengen: 1. in welke mate en bij welke projecten de aangeschreven instanties betrokken zijn bij planvorming voor gebiedsgerichte verdrogingsbestrijding 2. in welke mate het onderzoek ten behoeve van deze planvorming zelf wordt uitgevoerd danwel wordt uitbesteed 3. welke kennisvelden en eventueel modelpakketten worden gebruikt als het onderzoek zelf wordt uitgevoerd 4. in welke mate er gebruik wordt gemaakt van vuistregels Van de 169 instanties die aangeschreven zijn hebben er 109 gereageerd, gelijkmatig verdeeld over alle typen instanties (waterbeheerders, provincies, terreinbeheerders, diensten-LBL en waterleidingmaatschappijen). Het merendeel van de instanties (gemiddeld 84%) geeft aan betrokken te zijn bij de planvorming voor gebiedsgerichte verdrogingsbestrijding (1). Planvorming voor verdrogingsbestrijding vindt veelal plaats in het kader van REGIWA/GEBEVE-regelingen of binnen onderzoek ten behoeve van grootschalige integraal waterbeheersprojecten. Veel projecten worden uitbesteed, aan een relatief klein aantal ingenieursbureau's (2). Slechts een beperkt aantal instanties voert alle projecten geheel zelfstandig uit. Oppervlaktewaterkwantiteit, grondwaterkwantiteit en oppervlaktewaterkwaliteit zijn de kennisvelden die verreweg het meest betrokken worden bij de planvorming voor gebiedsgerichte verdrogingsbestrijding (3). Modelpakketten worden bij deze planvorming slechts in beperkte mate gebruikt. Het modelgebruik bij ingenieursbureau's zal in een later stadium van dit onderzoek onderzocht worden. Er wordt door alle instanties veel gebruik gemaakt van vuistregels (4). Deze vuistregels zijn voor het overgrote deel gebaseerd op praktijkervaring, en in mindere mate op vereenvoudigde wetenschappelijke modellen. Gezien het hoge responsiepercentage (64%) en de goede verdeling van de respons over de verschillende typen instanties, kan gesteld worden dat deze enquete een goede eerste indruk geeft van de betrokkenheid van de verschillende instanties bij de planvorming voor gebiedsgerichte verdrogingsbestrijding. Tevens is een goed beeld verkregen van de kennisvelden en de instrumenten die door de verschillende instanties betrokken worden bij de planvorming voor gebiedsgerichte verdrogingsbestrijding.

I9

riza

BIJLAGE 1 Verzendlijst In dit overzicht zijn de namen opgenomen van de aangeschreven instanties, onderverdeeld in: • waterschappen, (hoog)heemraadschappen en polderdistricten • provincies • terreinbeheerders • diensten Landinrichting en Beheer Landbouwgronden (LBL) • waterleidingmaatschappijen Bij het samenstellen van dit overzicht is uitgegaan van de NOV verzendlijst (Hank Vermulst, RIZA). Deze lijst is aangevuld/bijgewerkt m.b.v. de volgende literatuur: •

Staatsalmanak 1995/1996 (regionale afdelingen SBB, provincies, LBL en waterbeheerders)

•

Waterschapsalmanak 1995/1996 (waterschappen (hoog)heemraadschappen en polderdistricten)

•

Handboek Natuurmonumenten, 1991 (Natuurmonumenten, Provinciate landschappen en overige terreinbeheerders)

•

Adreslijst vakberaad grondwater van 22-11-'95 (Ton Garritsen, Provincies)

•

Kennisoverzicht Ecohydrologie, NOV-rapport 7 (terreinbeheerders en waterbeheerders)

•

Jaarboek voor de Waterleiding 1996 (waterleidingmaatschappijen)

•

Readies op de enqueue

De organisaties die gemerkt zijn met een >/ hebben op de enqueue gereageerd. De contactpersoon is in die gevallen vermeld.

WATERBEHEERDERS V Heemraadschap FLEVERWAARD, O.P. Landheer

LELYSTAD

V Hoogheemraadschap v.d. ALBLASSERWAARD en de VIJFHEERENLANDEN, ir. E.S.J, v. Tuinen

GORINCHEM

V Hoogheemraadschap ALM en BIESBOS, dhr. M.W.G. van Oijen V Hoogheemraadschap AMSTEL en VECHT, ir. H.A. de Vos

WOUDRICHEM OUDERKERK AAN DE AMSTEL

Hoogheemraadschap DE STICHTSE RIJNLANDEN

NIEUWEGEIN

V Hoogheemraadschap van DELFLAND, H. Hoogenboom V Hoogheemraadschap v.d. KRIMPENERWAARD, W. Gilijamse

DELFT KRIMPEN AAN DEN IJSSEL

V Hoogheemraadschap SCHIELAND, mw. M. Limbeek

ROTTERDAM

V Hoogheemraadschap van Uitwaterende Sluizen in Hollands Noorderkwartier, T.J.C. Lagerburg

EDAM

Hoogheemraadschap van RIJNLAND

LEIDEN

V Hoogheemraadschap WEST-BRABANT, ir. J.V. Witter V Polderdistrict BETUWE, J.W.Th.M. v. Meegen

BREDA ELST

V Polderdistrict GROOT MAAS en WAAL, dhr. ing. G.G.E.M. Termont V Polderdistrict RIJN EN IJSSEL, J. Polman

DRUTEN ZEVENAAR

V Polderdistrict TIELER- en CULEMBORGERWAARDEN, ing. J.J. de Fockert

20

GELDERMALSEN

riza

DEN HAAG

Unie van Waterschappen, H. Massop

BOLSWARD

V Waterschap 'It Mamelan', W.A. Gerbrandy

COEVORDEN

Waterschap 't Suydevelt

BALK

Waterschap 'Tusken Mar en Klif

METSLAWIER

V Waterschap 'Tusken Waed en le', Th.H. Dirksen

ROUVEEN

Waterschap Benoorden de Dedemsvaart V Waterschap Bezuiden de Vecht, ir. H.J.W. van Duin Waterschap Blija Buitendijks

ZWOLLE SURHUISTERVEEN HEERENVEEN

Waterschap Boarnferd

's-HERTOGENBOSCH

V Waterschap De Aa, P. Promes Waterschap De Brielse Dijkring

BRIELLE

V Waterschap De Dommel, ing. M. v. Betuw

BOXTEL 's-GRAVENMOER

V Waterschap De Dongestroom, F. Heijens V Waterschap De Drie Ambachten, ing. F. v.d. Meer V Waterschap De Gouwelanden, ing. J. v.d. Ree-Doolaard

TERNEUZEN ALPHEN AAN DEN RIJN KLAASWAAL

V Waterschap De Groote Waard, A. van Asperen V Waterschap De Maaskant, dhr. T. Drost

OSS SNEEK

V Waterschap De Middelsekrite, J. Koops

DALFSEN

V Waterschap De Noorder Vechtdijken Waterschap De Oude Rijnstromen

LEIDERDORP

Waterschap De Schipbeek, A. van Zalinge

MARKELO

V Waterschap De Stellingwerven, B. Piekstra

WOLVEGA

V Waterschap De Vechtlanden, B.H.J. Assen

HARDENBERG

\

DAMWOUDE

V Waterschap De Warden, H. Flikkema

MIDDENBEEMSTER

Waterschap De Waterlanden

WEDDE

V Waterschap Dollardzijlvest, mw. E. Alting V Waterschap Eemszijlvest, D. Slagman

APPINGEDAM

V Waterschap Friesland, R. Maasdam

LEEUWARDEN

V Waterschap Gelderse Vallei en Eem, ir. H.J. Nobbe

HOEVELAKEN MIDDELHARNIS

V Waterschap Goeree-Overflakkee, B. de Vries V Waterschap Groot-Geestmerambacht, ing. J.H. Medenblik V Waterschap Groot-Haarlemmermeer, D.C. Boot

WARMENHUIZEN HOOFDDORP BEETSTERZWAAG

V Waterschap Het Koningsdiep, mw. R. Blaak

ALKMAAR

V Waterschap Het Lange Rond, mw. L. v. Oostrum V Waterschap Het Scheldekwartier, P.I. van Kempen V Waterschap Het Vrije Van Sluis, J.G. v. Kruiningen

WOUW OOSTERBURG WIERINGERWERF

V Waterschap Hollands Kroon, ing. J. Steenis

HULST

V Waterschap Hulster Ambacht, B.J. de Kok

ROLDE

V Waterschap Hunze en Aa, F.G. Thurkow

KAMPEN

V Waterschap IJsseldelta, R.S.M. ter Brake Waterschap IJsselland-Baakse Beek

RUURLO BARENDRECHT

V Waterschap IJsselmonde, ing. A A . van Walbeek Waterschap Land van Nassau

ZEVENBERGEN SURHUISTERVEEN

V Waterschap Lits en Lauwers, A. v.d. Sluis V Waterschap Mark en Weerijs, dhr. R. Lambregts

ULVENHOUT

V Waterschap Meer en Woude, H. Folkerts

ZOETERMEER

21

riza

V Waterschap Meppelerdiep, dhr. P. Roozenbeek

HOOGEVEEN

V Waterschap Noardlik Westergoa, G. ter Haar

BERLIKUM

Waterschap Noord-Veluwe

ELBURG

Waterschap Noorderzijlvest

ONDERDENDAM

V Waterschap Noordoostpolder, N.M. Veldkamp

EMMELOORD

V Waterschap Oost-Veluwe, A. Slijkhuis

TWELLO

Waterschap Peel en Maasvallei

VENLO

V Waterschap Regge en Dinkel, T.N.M. Visser

ALMELO

V Waterschap Roer en Overmaas, drs. H. van Buggenum

SITTARD

V Waterschap Salland, ir. C.J.H. Griffioen

RAALTE

V Waterschap Tjonger-Compagnonsvaarten, K. Munting

OOSTERWOLDE

V Waterschap van de Linge, B. Brink

GELDERMALSEN

V Waterschap van de Oude Ijssel, M. Laarakker

TERBORG LOCHEM

V Waterschap van de Berkel, H. Witteveen

HOORN

V Waterschap Westfriesland, F. Bloemhof

STEENWIJK

V Waterschap Wold en Wieden, H. Post V Waterschap Zeeuwse Eilanden, A.W. Fortuin

GOES

PROVINCIES V Prov. Drenthe, Dienst Water en Milieuhygiene, R. v. Veen V Prov. Flevoland, Afd. Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting, R. v. Wolfswinkel V Prov. Friesland, Hoofdgroep Maatschappij & Omgeving, D. Swart V Prov. Gelderland, Dienst Milieu en Water, R. Immink Prov. Groningen, Dienst Ruimte en Milieu

ASSEN LELYSTAD LEEUWARDEN ARNHEM GRONINGEN

V Prov. Limburg, Hoofdgroep Verkeer, Waterstaat en Milieu, dhr. W. Hazeu V Prov. Noord-Brabant, Dienst Waterstaat, Milieu en Vervoer, dhr. M . Dewachter

MAASTRICHT DEN BOSCH

V Prov. Noord-Holland, Dienst Milieu en Water, J. v. Brussel

HAARLEM

V Prov. Noord-Holland, Dienst Ruimte en Groen, ir. J. v.d. Goes

HAARLEM

V Prov. Overijssel, Hoofdgroep Milieu en Waterstaat, dhr. H. Tienstra V Prov. Utrecht, Dienst Water en Milieu, G. A. den Hartogh V Prov. Zeeland, Directie Ruimte, Milieu en Water, J.P. de Maat

ZWOLLE UTRECHT MIDDELBURG

V Prov. Zuid-Holland, Afd. Waterstaatszaken, Grondwater en Drinkwater, M. Berix

DEN HAAG

V Prov. Zuid-Holland, Dienst Ruimte en Groen, R. ter Horst

DEN HAAG

TERREINBEHEERDERS It Fryske Gea

BEETSTERZWAAG APELDOORN

Koninklijke Houtvesterij Het Loo V RWS-directie Usselmeergebied, H.C. Faber

LELYSTAD

V St. Goois Natuurreservaat, ing. P.J. Ubbink

HILVERSUM ASSEN

V St. Het Drentse Landschap, drs. E.W.G. v.d. Bilt St. Het Flevo Landschap

LELYSTAD

V St. Het Geldersch Landschap, A.J.M. Roozen

ARNHEM

V St. Het Groninger Landschap, J.P. Brandsma

GRONINGEN 22

riza

ARCEN

St. Het Limburgs Landschap V St. Het Nationale Park De Hoge Veluwe, A.J. Snijders

HOENDERLOO OVERVEEN

V St. Het Nationale Park De Kennemerduinen St. Het Noordbrabants Landschap

HAAREN CASTRICUM

V St. Het Noordhollands Landschap, H.C. Witte

DALFSEN

V St. Het Overijsselsch Landschap, M. Kuifje St. Het Utrechts Landschap

DE BILT

V St. Het Zeeuws Landschap, G.J.C. Buth

HEINKENSZAND ROTTERDAM

V St. Het Zuid-Hollands Landschap, ir. J. de Jong St. Nat. en Landschapsbeh. Zuid-Holland

GOUDA Delden

V St. Twickel, H. Ginveld

Driebergen

V Staatsbosbeheer, dhr. ir. W.P.C. Zeeman V Staatsbosbeheer BRABANT-WEST, A.J. IJzerman

TILBURG

V Staatsbosbeheer DELTAGEBIED, drs. A . M . M . van Haperen Staatsbosbeheer DRENTHE-NOORD

MIDDELBURG ASSEN

V Staatsbosbeheer DRENTHE-ZUID, E. Tahman

PESSE LELYSTAD

V Staatsbosbeheer FLEVOLAND, G. Kooijman V Staatsbosbeheer FRIESLAND-ZUID, dhr. N. v.d. Weide

HEERENVEEN

V Staatsbosbeheer FRIESLAND-NOORD, A. Timmerman

LEEUWARDEN

Staatsbosbeheer GRONINGEN

GRONINGEN

V Staatsbosbeheer HOLLAND/UTRECHT, ing. M.J. Firet

NIEUWEGEIN ALKMAAR

V Staatsbosbeheer HOLLANDS NOORDEN, A. Smit

HELLENDOORN

V Staatsbosbeheer OVERIJSSEL, E.J. Meutstege Staatsbosbeheer PEEL EN MAAS

ROERMOND

V Staatsbosbeheer RIVIERENLAND, A.J. v.d. Zee

HEESCH

Staatsbosbeheer TERSCHELLING

WEST-TERSCHELLING

Staatsbosbeheer VELUWE/ACHTERHOEK

BRUMMEN

V Unie van Provinciate Landschappen, H. Massop

's-GRAVELAND

V Ver. Natuurmonumenten

's-GRAVELAND

Vogelbescherming

ZEIST

Diensten-LBL UTRECHT

V Dienst-LBL, ir. H. Prak LBL-Drenthe

ASSEN LEEUWARDEN

V LBL-Friesland, W.J. Ebbers LBL-Gelderland

ARNHEM

LBL-Groningen

GRONINGEN

V LBL-Limburg, ir. D. Koeman

ROERMOND

V LBL-Noord-Brabant, W. v.d. Meer, H. v.d. Meer & G. Schouten LBL-Noord-Holland

TILBURG HAARLEM

LBL-Overijssel

ZWOLLE

V LBL-Utrecht, J.dejong

UTRECHT

V LBL-Zeeland, L.M. de Blaeij

GOES

V LBL-Zuid-Holland, H.R. v. Belle

VOORBURG 23

riza

WATERLEIDINGMAATSCHAPPIJEN Delta Nutsbedrijven

MIDDELBURG

V Duinwaterbedr. Zd.-Holland, drs. H. v.d. Hagen

VOORBURG

Duinwaterleiding van DEN HAAG

DEN HAAG

Energie en Watervoorziening Rijnland

LEIDEN

V Flevolandse Drinkwater Maatschappij, R. Roerdink Gemeensch. Techn. Dienst O-Brabant

LELYSTAD BOXTEL

V GWA, Sector Oecologie, drs. E.F.H.M. Cousin

AMSTERDAM

V Gemeentelijke Waterleiding Groningen, J.W. Kieft

GRONINGEN

N U O N VNB

APELDOORN NIJMEGEN

V NUON Zuid-Gelderland, R.B. Klijn V Nutsbedrijf Regio Eindhoven, ing. W. v.d. Boom

EINDHOVEN

V Nutsbedrijven Maastricht, H. Bastings

MAASTRICHT

PWN

BLOEMENDAAL

V Tilburgsche Waterleidingmij., D. Edelman

TILBURG ROTTERDAM

V Waterbedrijf Europoort, ir. E.R. v.d. Vlis

LEEUWARDEN

V Waterleiding Friesland, ir. F.P. Bonnema V Waterleidingbedrijf Midden-Nederland, Y. Graafsma Waterleidingbedrijf Oost-Twente

UTRECHT ENSCHEDE

V Waterleidingbedrijf Zuid-Kennemerland, drs. H. v.d. Zouwen

VELSERBROEK BREDA

V Waterleidingmij. "Noord-West-Brabant", E. Broers

ZWOLLE

V Waterleidingmij. "Overijssel", J. Bell

ASSEN

V Waterleidingmij. Drenthe, M. Buitenkamp V Waterleidingmij. Gelderland, M.A. v. Vlerken

VELP

V Waterleidingmij. Limburg, M. Juhasz-Hoterman

MAASTRICHT DEN BOSCH

V Waterleidingmij. Oost-Brabant, ing. R. Straatman V Waterleidingmij. Oostelijk-Gelderland, S.E. Meijer V Waterleidingmij. voor de provincie Groningen, ir. J. Zweegman V Watermaatschappij Zuid-Holland Oost, G. Grakist V Waterwinningsbedr. Brabantse Biesbosch, ir. J. Waals

24

DOETINCHEM GRONINGEN GOUDA WERKENDAM

riza

BIJLAGE 2 Enquete

25

a o

3 S

2 -a

&

s

•I

u m

CJ

•u

>

0)

a

4J

£

a

2 *-< s o

(>

a «• •H

o

a

£

a

• | i

•J

cn i-i

ra r3 •ri

a u a a a

"5-

'

0

g

CJ

o

c

c Ol L

a

o o o o

o

o

c

o

o o o o

o

o

G

•

a>

'-o

£

Ol

g

s

& 2I

o

•

* E

k

!

II

c

2

2 4 S > .5

01 a

E c o

1 I

c

o

a *

o o o o

o

Ol

o

c

1

> • o

o o

% 2

o

a —

CJ rW

o

3

a «i at T3

Ol

ci

2

> — 41

-a

—

— a

C 2

*2 ffl

«f

tW

a

cj

«

—

CO

-j

_

o> c

o

fi 3

II c

.2 2.

V ai c

O O O O

o

J

3 P

o

a

> c

a

o

a

o

s -

o o o o

?

a

1

(A ai

o

8 >

Cd

C*

1 2 i

i

2

>

CJ

Ol

S

8

H

>

1

c

>

S.

s

>

**

• n

& 2 S

s

i

I

r* o o

1

£

> v

O T3

i

a

•

— .11 L.

a

£

-o

cCJ

o>

o

IM

I B

I >

—

z a u o

Ol C

Tl r-

^ 2

1•

-d.

(. CJ

3 0)

.c

D

> C* v.

• *^

M

!

o

L.

CJ Ol

o

•D

c I

II

CJ

jj

• B ^

'5

*J

C

CJ B o X

CO

t*- —1 i

-* o — to <

•

§ > •*. cr

i

r g ry *o PO

(-3 3 < o o •O 5 W u u.

<> fsl — K

B

I c

2

W KI

>- co co O r>

M

i-

J>

_J

>

*Oi

3

«

sO

8 M

E s

Q.

C

o

;_ 01 E i-

i

«-» CJ

Ek

•jfi - o . . 10 O w X o r y t*> to O.C0 W H -

Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat

Recommend Documents