Dinsdag, 26 februari 2013

Dinsdag,  26  februari  2013 Vandaag  geef  ik  na  de  overdracht  een  korte  les  over  bloed  en  bloedtransfusie.   Er  zijn,  denk  ik,  maar  weinig  plekken  in  Afrika  waar  er  een  koelkast  beschikbaar   is,  om  het  bloed  te  bewaren.  Daarom  zijn  we  afhankelijk  van  donoren  die   oproepbaar  zijn,  meestal  familieleden.  Als  we  een  operatie  hebben  waar  we   veel  bloedverlies  verwachten  en/of  een  patiënt  van  zichzelf  al  een  lage   bloedwaarde  heeft  (Hb),  dan  moet  er  eerst  een  donor  in  het  ziekenhuis  zijn.   Voor  we  überhaupt  een  patiënt  gaan  opereren. Wat  we  wel  hebben,  is  een  uitstekend  opgeleide  laborant,  Roosevelt  is  zijn   naam.  Een  lange,  slanke  vent,  met  altijd  een  lach  op  zijn  gezicht.  Als  hij  thuis  is   en  we  hebben  hem  na  diensttijd  nodig,  komt  hij  zonder  morren  aanzetten.   Soms  komt  hij  zelfs  terug  om  bloedwaarden  van  patiënten  te  controleren,  zoals   onze  magere-­‐DD-­‐prijsvraag-­‐patiënt,  om  zijn  suikerwaarde  te  controleren. Even  terugkomend  op  de  les.  Ik  denk  dat  iedereen  wel  weet  hoe  een   infuussysteem  eruitziet  van  de  niet  medische  DD  volgers,  het  een  gewoon  een   slangetje  met  een  filterhuisje  ertussen,  waar  je  het  infuus  in  ziet  druppelen.   Anders  maar  meer  naar  GTST  kijken,  daar  word  je  er  mee  doodgegooid  J. In  je  bloed  zitten  o.a.  rode  bloedcellen  zie  zuurstof  vervoeren,  wat  belangrijk  is   voor  alle  organen.  Wat  ik  een  aantal  keren  op  de  afdeling  had  gezien,  is  dat  het   niveau  van  het  bloed  in  het  fliterhuisje  te  laag  stond.  Als  een  druppel  bloed  van   een  “te  hoge  afstand”  van  het  bloedzakje  in  het  huisje  valt,  springen  de  rode   bloedcellen  kapot,  waardoor  ze  ook  geen  zuurstof  meer  kunnen  vervoeren.  Dit   kan  je  overigens  alleen  onder  een  microscoop  zien  J. Ik  probeer,  via  een  presentatie  op  mijn  laptop,  uit  te  leggen,  dat  er  een  streepje   op  het  huisje  zit,  waar  de  hoogte  van  het  bloed  aangegeven  wordt,  dat  is  ong.   ¾  van  het  huisje.  Op  deze  manier  vallen  de  bloedcellen  niet  kapot,  want  dat   zou  zonde.  Bloed  is  in  Afrika  nou  eenmaal  erg  schaars,  omdat  je  het  niet  kan   bewaren. Iedereen  was  erg  enthousiast  en  tijdens  de  overdracht  van  de  dag-­‐,  naar  de   avonddienst  wordt  hier  dan  ook  uitvoerig  over  gesproken. Ik  wil  jullie  nog  even  kennis  laten  maken  met  Mister  Chairman  (75  jaar),   tenminste,  zo  begroet  ik  hem  altijd.  Hij  ligt  op  bedje  17,  het  eerste  bed  van  de   mannen/vrouwenafdeling,  waardoor  hij  een  goed  overzicht  heeft.  Hij  is   geopereerd  aan  een  liesbreuk,  maar  heeft  een  nabloeding  gehad  en  ligt  zijn  tijd   nu  een  beetje  uit,  tot  de  onderhuidse  bloeding  is  verdwenen.  Ondertussen   doet  hij  trouw  zijn  oefeningen  (rondjes  om  het  gebouw  lopen)  om  een  beetje  in   beweging  te  blijven.  Hij  houdt  altijd  de    afdeling  goed  in  de  gaten,  ook  de  

verpleegkundigen.  Ook  als  patiënten  liegen,  breekt  hij  tijdens  de  ochtendronde   steevast  in.  Dit  is  altijd  erg  vermakelijk.  Ondertussen  spreken  de  patiënten   allemaal  de  waarheid  J.  Maar  ook  als  het  niet  goed  gaat  met  een  patiënt,  zegt   hij  ook:  Kris,  check  the  patiënt  on  bed  24,  o.i.d. Vandaag  hebben  we  twee  kleine  operaties,  een  cyste  op  een  arm  en  het   plaatsen  van  een  thoraxdrain  (een  drain  bij  de  longen).  Jawel,  ook  dat  doen  we   hier!  We  moesten  nog  wel  even  een  zgn.  waterslot  maken,  wat  hier  een  under-­‐ water-­‐seal  heet.  En  dat  is  even  puzzelen  met  wat  zuigpotten  en  slangen,  maar   ook  dat  krijgen  we  voor  elkaar  (zie   foto).  

  Ik  heb  nog  een  foto  van  de  röntgenfoto  genomen  en  ik  denk  dat  iedereen  wel   kan  zien  dat  er  hier  iets  niet  goed  is  J.  Het  zwarte  gedeelte  van  de  long  is  goed   (dat  is  allemaal  lucht),  het  witte  gedeelte  daarentegen  is  vocht.  En  dat  moet   eruit.  Het  gaat  om  een  dame  van  rond  de  70  die  naar  adem  zit  te  happen.  Met   deze  relatief  kleine  ingrepen,  kan  ik  mooi  mijn  AM  inwerken  en  hem   begeleiden  in  wat  hij  moet  doen.  Al  Hassan  is  een  zeer  dankbare  en  leergierige   leerling,  ondanks  zijn  jonge  leeftijd.   Zoals  jullie  weten  is  het  hier  stukken  warmer  dan  in  Nederland  momenteel.   Toch  heb  ik  wat  griepverschijnselen  ik  in  principe  wijdt  aan  het  warme  weer  en   de  airco  in  de  auto  en  op  de  OK.  Iets  anders  wat  het  zou  kunnen  zijn  is  malaria,   hoewel  ik  trouw  mijn  pillen  inneem.  Ik  vraag  Roosevelt  of  hij  mijn  bloed  wil   checken  op  malaria  en  vertel  hem  dat  de  rest  in  principe  niet  nodig  is.  Als  ik   hem  tussen  neus  en  lippen  vertel  dat  ik  B  neg.  Ben  van  bloedgroep,  wordt  hij   ineens  heel  opgewonden  en  blij  en  wordt  zijn  smile  alleen  nog  maar  groter.  Er  

is  nl.  een  vrouw  van  rond  de  60  met  een  laag  Hb  en  baarmoederhalskanker.  Ze   moet  geopereerd  worden,  maar  hij  heeft  het  hele  dorp  getest,  zonder  enig   resultaat.  Fijn,  dat  heb  ik  weer.  Hij  gaat  gelijk  met  mijn  2  milliliter  bloed  aan  de   slag  en  komt  voorlopig  zijn  laboratorium  niet  meer  uit. Tijdens  het  plaatsen  van  de  thoraxdrain,  steekt  hij  zijn  hoofd  om  de  deur  van   de  operatiekamer  en  vertelt  mij  dat  mijn  Hb  heel  hoog  is,  en  dat  ik  inderdaad  B   neg  ben.  J.  Ik  vraag  hem  of  ik  malaria  heb,  maar  die  test  duurt  nog  een  half   uurtje.  Ik  zeg  tegen  hem  dat  ik  over  donatie  na  zal  denken,  mits  de  vrouw   geopereerd  wil  worden.  De  troep  uit  de  long  van  de  patiënt  loopt  overigens  zo   snel  de  pot  in,  dat  het  overloopt  naar  de  andere,  dat  hadden  we  even  niet   voorzien,  dus  er  moet  schoon  water  in  de  pot  waar  "belletjes"  in  staan. Eind  van  het  verhaal  is,  dat  ik  geen  malaria  heb  en  dat  stelt  me  gerust,  is  het   toch  de  airco. Woensdag,  27-­‐02-­‐2013 De  dag  begint  vandaag  bewolkt  en  op  een  één  of  andere  manier  voelt  dit   warmer  aan  dan  de  vorige  dagen.  Het  is  vergelijkbaar  met  de  drukkende   warmte  die  je  in  Nederland  kan  hebben  tijdens  warme  zomers. In  het  ziekenhuis  op  bedje  2   ligt  een   meisje  die  ik  gisteren  met   spoed  heb   opgenomen.  Ik  kan  het  niet   precies   omschrijven  (daarom  zie  foto),   maar  het   een  oude  ziel  in  een  3  jarig   kind.       Het  kindje  weegt  slechts  7  kilo,   ik  zou  het   bijna  omschrijven  als  een   persoon  die   anorexia  heeft.  We  staan  een   beetje  voor   een  raadsel  hier.  De  ouders  zie   er  goed   gevoed  uit.  Hebben  mooie   kleren  aan,   dus  daar  kan  het  niet  aan   liggen   (geldproblemen  dus).  Alle   controles   zijn  goed,  ze  ademt  niet  snel,   hart  klopt   goed,  ze  komt  alleen  wat  traag   over.  Ze   vindt  het  niet  eens  erg  dat  ik   een  infuus   aanbreng,  terwijl  het  gros  van   de  kinderen   de  hele  tent  bij  elkaar  schreeuwt.  We  nemen  haar  natuurlijk  op  en  kijken  wat   we  voor  haar  kunnen  doen.  Eerste  diagnose  vooralsnog  is  ondervoeding.

Op  de  OPD  komt  er  een  jongetje  met  een  enorm  kaakabces  binnen.  Erdi  besluit   het  even  open  te  snijden  en  vraagt  of  ik  ‘m  in  bedwang  kan  houden.  Als   eenmaal  de  wond  is  opengemaakt,  komt  er  veel  vieze,  stinkend  pus  uit,   waardoor  ik  automatisch  van  neus-­‐  tot  mondademhaling  over  ga.  Ik  hoef  vast   niet  te  herhalen  dat  het  hier  nog  steeds  een  graadje  of  35  is.  Dat,  in  combinatie   met  de  pus…..  We  doen  er  een  gaas  met  jodium  in  en  daarna  wordt  het   verbonden. Als  1e  spoedje  doen  we  vandaag  een  keizersnede  bij  een  jonge  dame  van  rond   de  25.  Ze  is  voor  de  3e  zwanger.  De  vorige  twee  baby’s  zijn  wel  geboren,  maar   hebben  het  niet  overleefd.  Ook  deze  baby  ligt  een  beetje  raar  in  de   baarmoeder,  hij  “staat”  nl..  Bij  het  opvoelen  kon  Erdi  de  voetjes  al  voelen.  Als   de  baby  uit  de  buik  is,  doet  hij  in  eerste  instantie  nog  niet  veel,  de  kleur  van  de   huid  is  ook  niet  goed.  Maria  en  ik  beginnen  gelijk  met  reanimeren.  We  kijken   naar  de  navelstreng  of  hij  klopt,  en  dat  doet  tie.  Alleen  het  ademen  wil  niet  op   gang  komen.  Koortsachtig  werken  we  door,  maken  de  neus  en  de  mond  schoon   en  ik  houd  een  kapje  op  zijn  neus  en  beadem  via  een  ballon.  Het  lijkt  erop  dat   deze  baby  ook  wat  vroeg  geboren  is,  zo  rond  de  32  weken.  En  dan,  langzaam   aan  begint  hij  mee  te  ademen,  totdat  we  het  verlossende  gehuil  horen.  Deze   hebben  we  gered!  Hij  moet  wel  een  beetje  gestimuleerd  blijven,  door  over  zijn   lichaam  te  wrijven,  maar  ook  dat  gaat  na  een  kwartiertje,  stukken  beter. Als  2e  patiënt  hebben  we  vandaag  een  liesbreuk.  Normaal  gesproken  doen  we   dit  onder  plaatselijke  verdoving,  maar  in  het  kader  van  onderwijs  gaan  we  deze   onder  een  ruggenprik  (=spinaal)  doen.  Zo  kan  ik  mijn  anesthesiemedewerker   laten  zien  waar  hij  allemaal  op  moet  letten,  als  iemand  onder  spinale   anesthesie  ligt.  Iedereen  kijkt  geïnteresseerd  toe  hoe  ik  bezig  ben  (zie  foto).         Voor  collegae  onder  ons,  ik  heb  hier  geen   mooie  setjes,  dus  om  het  toch  zo  steriel   mogelijk  te  doen,  gebruik  ik  de  verpakking   van  de  steriele  handschoenen  als  werkveld. Onze  3e  patiënt  is  een  dame  die  al  enige  tijd   met  een  buitenbaarmoederlijke   zwangerschap  in  de  rondte  loopt.  Bij  het   openen  van  de  buik  komen  we  de  vrucht   tegen.  Mocht  je  denken:  “Wat  doet   Kristense  op  de  foto?”  dan  is  het  antwoord:   “Kijken  naar  het  “kindje”,  met  een  lengte   van  2,5  cm.”  Ik  heb  werkelijk  nooit  geweten  

dat  een  vruchtje  van  2  à  3  maanden  zo  herkenbaar  een  mens  kon  zijn,  hoofd,   ogen,  neus,  lichaam,  armen,  benen,  handen  en  voeten.  Alles  zit  er  gewoon   aan!!!!  Mooi  hè?!?!?!?!  Het  is  alleen  2,5  cm  lang.

  Uiteindelijk  sluiten  we  om  19.30  uur  de  deuren  van  het  ziekenhuis,  om  na  het   eten,  lekker  te  gaan  slapen.   Donderdag,  28-­‐02-­‐2013 Jullie  zullen  je  ondertussen  afvragen  hoe  ik  aan  stoom  en  internet  in  de  middle   of  nowhere  kom.

De  “compound”  van  Lion  Heart  Fondation  ligt  aan  een  rivier.  Deze  rivier  splitst   zich  ter  hoogte  van  “the  guesthouse”.  Op  deze  plek  is  “The  Hydro”  gebouwd,   een  soort  waterkrachtcentrale.  Maar  om  waterkracht  over  te  zetten  in  stroom,   heb  je  wel  een  bepaalde  waterhoogte  nodig  en  momenteel  is  de  stand  van  de   rivier  erg  laag,  vanwege  het  droogteseizoen. Er  is  (dus)  bedacht  om  een  soort  tweede  (bijna)  afsluitdijk  te  maken  in  de  rivier,  

zodat  er  meer  water  onze  kant  opkomt  en  de  waterstand  voor  “The  Hydro”   hoger  wordt.  Prima,  plan,  maar  nu  nog  de  uitvoering.  Toevallig  hebben  we  hier   nog  een  2e  Filippijnse  Maria  (kortweg  Maria  Hydro),  die  een  aantal   medelandgenoten  heeft  opgetrommeld  om  dit  klusje  te  klaren,  samen  met  2   locals. Het  zand  wat  op  de  bodem  ligt  van  “onze”  rivier  zuigen  we  op,  om  dit   vervolgens  in  zakken  rijst  te  proppen  (à  30  kg).  Op  deze  manier  slaan  we  twee   vliegen  in  1  klap,  meer  water  en  de  rivier  aan  onze  kant  uitdiepen.  Die   zandzakken  gaan  in  een  houten  bootje  (  met  local  nr  1)  en  legt  ze  dan  in  de   andere  rivier.  Er  zijn  4  zandzakken  nodig  om  de  4e  boven  het  waterniveau  te   krijgen.  En  we  hebben  300  rijstzakken…..  Zien  jullie  het  voor  je? De  2e  local  is  de  enige  Sierraleoonse  die  kan  duiken  (90%  kan  niet  eens   zwemmen!)  en  hij  gaat  met  de  zuigslang  over  de  bodem  van  “ons”  stuk  van  de   rivier.  De  Filippijnse  mensen  zorgen  ervoor  dat  de  duiker  zuurstof  krijgt  (je  hebt   hier  nl.  geen  zuurstoftankjes  die  je  op  je  rug  doet)  en  besturen  het  vlot  waar  de   zuigslang  aan  bevestigd  is. In  totaal  zijn  ze  hier  zo  3  à  4  dagen  mee  bezig,  maar  ik  moet  zeggen,  het  werkt   ècht  heel  goed.  En  de  (bijna)  afsluitdijk  ziet  er  prachtig  uit,  maar  daar  moet  je   misschien  een  Nederlander  voor  zijn.  J. Het  is  werkelijk  een  luxe  om  dit  allemaal  hier  te  hebben,  ondanks  dat  het  wel   eens  uitvalt,  maar  ach,  dan  komt  er  altijd  wel  weer  een  techneut  om  het  te   maken.  Een  deel  van  de  locale  bevolking  krijgt  ook  al  stoom  via  deze  centrale,   mits  ze  dit  kunnen  betalen  natuurlijk. Bekijk  de  foto’s  maar,  dan  wordt  er  een  groot  deel  duidelijk,  denk  ik.  

   

  Vrijdag,  1-­‐3-­‐2013

Een  groot  gedeelte  van  de  moeders  met  kinderen  is  gisteren  en  vandaag   ontslagen,  waaronder  ook  Kris.  Voordat  dit  gebeurt,  wordt  er  een  mooie  foto   gemaakt  van  de  hele  groep.  Is  het  geen  prachtig  plaatje?  Twee  moeders  zitten   in  rolstoel.  De  moeder  links  op  foto  is  de  dame  woensdag  is  bevallen,  dus  die  is   nog  niet  mobiel.  De  dame  rechts  is  al  een  tijdje  in  het  ziekenhuis.  Zij  heeft   tijdens  de  bevalling  van  haar  tweeling  (als  je  goed  kijkt,  zie  je  2  hoopjes  lappen   in  haar  armen,  waar  de  kinderen  in  liggen,  een  jongen  en  een  meisje)  een   hersenbloeding  gekregen  door  een  te  hoge  bloeddruk.  Ze  is  nu  halfzijdig   verlamd,  maar  weet  zich  aardig  te  redden.  Ze  heeft  gelukkig  ook  een  schat  van   een  man,  die  heel  de  dag  de  kinderen  verzorgd  en  fysiotherapie  met  haar  doet.   In  Nederland  is  dit  al  een  hele  opgave,  laat  staan  hier.  Toch  wel  weer  even  goed   om  bij  stil  te  staan…..

Gisteren  is  er  ook  nog  een  jonge  vent  binnengebracht  die  een  ongeluk  met  de   motortaxi  heeft  gehad.  Een  gebroken  been  tot  gevolg  en  een  nogal   gecompliceerde  breuk  ook!  Zowel  zijn  kuit-­‐  als  scheenbeen  is  gebroken.  Het   röntgenapparaat  is  echt  een  ongekende  luxe  hier.  Na  een  beetje  ketamine   (slaapmiddel/pijnstilling),  wordt  het  been  opnieuw  gezet  en  daarna  gegipst.   Normaal  zouden  hier  de  halve  ijzerwinkel  (schroeven  en  platen)  van  de  afdeling   Orthopedie  van  het  Erasmus  in  dit  been  moeten.  Hier  kunnen  we  het  alleen   met  gips  doen,  dit  gaat  minimaal  een  half  jaar  duren. Vandaag  weet  Mr.  Chairman  te  vertellen  (alvoor  de  overdracht  begint)  dat  de   patiënt  met  zijn  gebroken  been  naar  huis  wil.  Die  informatie  komt  uit  de  eerste   hand,  want  die  “gast”  ligt  namelijk  op  bedje  18,  naast  Mr.  Chairman  J.   Aangezien  het  gips  zijn  werk  doet  (nl.  de  breuk  bij  elkaar  houden,  zodat  de   losse  boteinden  niet  meer  langs  elkaar  schuiven,  wat  dus  de  pijn  veroorzaakt),   denkt  hij  dat  hij  genezen  is,  terwijl  wij  weten  dat  hij  nog  een  lange  weg  te  gaan   heeft.  Erdi  probeert  de  jongen  weer  opnieuw  uit  te  leggen  dat  het  zo  niet  werkt   en  dat  hij  maar  beter  zijn  energie  in  de  verpleegkundigen  kan  steken,  of  beter   gezegd,  in  de  vriendschap  met  hen,  omdat  hij  hier  nog  een  heeeeeele  lange  tijd   zal  verblijven.

In  de  medische  wereld  is  het  een  “soort  van”  gewoonte  om  bij  bepaalde   ingrepen  en/of  handelingen  die  een  arts  in  opleiding  voor  het  eerst  zelfstandig   uitvoert  (met  goed  gevolg  natuurlijk)  te  trakteren.  Of  het  nu  een  eerste   operatie  is,  een  eerste  thoraxdrain,  een  eerste  ruggenprik,  het  maakt  niet  uit.   Kweet  niet  wie  dit  ooit  verzonnen  heeft,  maar  goed,  daar  gaat  het  niet  om  J.   Meestal  wordt  er  getrakteerd  op  kroketten  (die  zijn  favoriet),  met  op  een   goede  tweede  plaats  saucijzenbroodjes  of  appelflappen. Twee  dagen  geleden  heeft  Yankouba  zijn  eerste  liesbreuk  operatie  gedaan  (zie   DD  van  woensdag).  Hij  is  een  CHO,  een  soort  Physician  Assistant,  in  opleiding.   Hij  was  dan  ook  erg  trots  dat  hij  de  operatie,  samen  met  Erdi,  mocht  doen.   Naast  de  operatie  leert  hij  ook  hoe  hij  het  moet  documenteren  en  wat  de   afspraken  zijn  voor  de  verpleegafdeling.  Ik  roep,  na  de  laatste   hechting,:”Kroketten!!!!”  Erdi  moet  lachen  en  de  rest  van  het  personeel   (Fatimata  (omloop),  El  Hassan  (anesthesiemedewerker  i.o)  en  Maria  (behoeft   verder  geen  introductie  meer),  kijken  ons  niet-­‐begrijpend  aan.  Yankouba  is  de   eerste  die  zegt:  “What?!?!”. Ik  leg  hem  het  bovenstaande  verhaal  uit  en  probeer  via  de  internetverbinding   van  de  buren  een  plaatje  van  een  kroket  binnen  te  halen.  Dat  lukt.  Er  komt  een   diepe  frons  in  zijn  voorhoofd  en  ik  zie  dat  hij  al  beren  op  de  weg  ziet,  hoe  gaat   hij  in  hemelsnaam  kroketten  in  Sierra  Leone  maken.  Ik  maak  het  hem   onmiddellijk  gemakkelijk  door  te  zeggen  dat  het  niet  perse  kroketten  hoeven  te   zijn,  maar  dat  het  meer  een  “gezegde”  is,  een  uitdrukking.  Zij  gezicht  klaart  op.   Ik  stel  voor  dat  hij  gewoon  een  Sierraleoonse  versie  van  een  traktatie   meeneemt.  En  ja  hoor,  vandaag  is  het  zover.  Yankouba  heeft  een  groot  blik  bij   zich  met  pindakoekjes  die  Fatimata  voor  hem  heeft  gebakken.  En  zo  vieren  we   in  de  OPD  de  eerste  liesbreuk  van  Yankouba.  Op  de  foto  zien  jullie  uiterst  links   Mohammed  (zeer  gedreven  schoonmaker),  Fatimata,  Erdi,  Maria,  Yankouba,   Roosevelt  (de  laborant),  Isha  (apotheek).