Deze cursus beschrijft de werking van de nieuwe EPB-software 3 gewesten

Versie juli 2013

Cursus EPB-software 3 gewesten

1

Cursus EPB-software 3 gewesten Deze cursus beschrijft de werking van de nieuwe EPB-software 3 gewesten. In juli 2013 wordt een eerste versie van de EPB-software 3 gewesten, versie 4.3.0, publiek verspreid via de website van het VEA. Met die versie kunt u geen startverklaringen en geen EPB-aangiften opladen op de Energieprestatiedatabank. Versie 4.3.0 is bedoeld om verslaggevers, architecten en andere bouwprofessionelen vertrouwd te maken met het nieuwe softwarepakket. Op 1 januari 2014 zal een officiële publieke versie beschikbaar zijn van de nieuwe EPBsoftware: versie 5. Het is verplicht om die versie te gebruiken voor het rapporteren van projecten met een aanvraagdatum van de bouwvergunning of een meldingsdatum vanaf 1 januari 2014. Voor projecten met een aanvraagdatum of een meldingsdatum vanaf 1 januari 2012 en vóór 1 januari 2014, kunt u EPB-aangiften en startverklaringen indienen met de oude én met de nieuwe EPB-software. Voor projecten met een aanvraagdatum of een meldingsdatum vóór 1 januari 2012, moet u startverklaringen en aangiften aanmaken met de oude EPB-software. Onderstaande figuur illustreert wanneer u met welk softwarepakket moet werken.

Versie juli 2013


2

Inhoud 1

Indeling van het gebouw ................................................................................................................ 10 1.1

Overzicht indeling ..................................................................................................................... 10

1.2

Een volume toevoegen en verwijderen ............................................................................... 12

1.3

Een ‘Project’ aanmaken ......................................................................................................... 13

1.3.1

Definitie ............................................................................................................................... 13

1.3.2

Een nieuw project aanmaken ....................................................................................... 14

1.3.3

De gegevens van een project invoeren ..................................................................... 15

1.4 1.4.1

Definitie ............................................................................................................................... 21

1.4.2

Invoervenster ‘Gebouw’ ................................................................................................. 21

1.5

Een ‘Beschermd volume’ en ‘Niet-beschermde volumes’ aanmaken ......................... 25

1.5.1

Definities ............................................................................................................................. 25

1.5.2

Invoervenster ‘Beschermd volume’ .............................................................................. 26

1.5.3

Invoervenster ‘Niet-beschermde volumes’ ................................................................. 26

1.5.4

Een niet-beschermd volume aanmaken ..................................................................... 27

1.6

Een ‘K-volume’ aanmaken ..................................................................................................... 30

1.6.1

Definitie ............................................................................................................................... 30

1.6.2

Invoervenster K-volume ................................................................................................... 30

1.7

Een ‘EPB-eenheid’ aanmaken ............................................................................................... 30

1.7.1

Definitie ............................................................................................................................... 30

1.7.2

Invoervenster ‘EPB-eenheid’ .......................................................................................... 30

1.7.3

EPB-eenheden groeperen in hetzelfde K-volume ..................................................... 35

1.8

Een ‘Ventilatiezone’ aanmaken ............................................................................................ 36

1.8.1

Definitie ............................................................................................................................... 36

1.8.2

Het invoervenster ‘Ventilatiezone’ ................................................................................ 36

1.9

Een ‘Energiesector’ aanmaken ............................................................................................. 36

1.9.1

Definitie ............................................................................................................................... 36

1.9.2

Het invoervenster ‘Energiesector’ ................................................................................. 37

1.10

Verschillen tussen de oude en de nieuwe EPB-software .................................................. 37

1.10.1

EPB-eenheden groeperen in een K-volume ............................................................... 37

1.10.2

De benamingen van de volumes in de boomstructuur zijn anders ....................... 37

1.10.3

De indeling van het project volgens de aard van de werken is anders ............... 37

1.10.4

Personen invoeren ............................................................................................................ 38

1.11 2

Een ‘Gebouw’ aanmaken ...................................................................................................... 21

Verwijzingen ............................................................................................................................... 38

Constructies ........................................................................................................................................ 39

Versie juli 2013

Cursus EPB-software 3 gewesten 2.1

De knoop ‘Scheidingsconstructies’ ....................................................................................... 39

2.2

Het invoervenster ‘Scheidingsconstructies’ ......................................................................... 40

2.3

Opake constructies .................................................................................................................. 41

2.3.1

Algemeen .......................................................................................................................... 41

2.3.2

Begrenzingen ..................................................................................................................... 42

2.3.3

Importeren en exporteren van en naar de bibliotheek ........................................... 47

2.3.4

U-waarde/R-waarde : directe invoer ........................................................................... 47

2.3.5

U-waarde/R-waarde : lagen invoeren ......................................................................... 48

2.4

Vensters ....................................................................................................................................... 55

2.4.1

Algemeen .......................................................................................................................... 56

2.4.2

Enkelvoudig venster ......................................................................................................... 58

2.4.3

Voorzetraam ...................................................................................................................... 63

2.4.4

Dubbelraam ...................................................................................................................... 64

2.4.5

Tabblad ‘Opengaande oppervlakte’.......................................................................... 65

2.5

Gordijngevel .............................................................................................................................. 66

2.5.1

Algemene invoervelden ................................................................................................. 66

2.5.2

Elementenmethode / verbindingselement als apart gevelelement beschouwd 68

2.5.3

Elementenmethode/ verbindingselement als bouwknoop beschouwd .............. 70

2.5.4

Componentenmethode ................................................................................................. 71

2.5.5

Directe invoer van de U-waarde................................................................................... 73

2.6

Glasbouwsteenwand ............................................................................................................... 73

2.7

Deuren en poorten ................................................................................................................... 75

2.7.1

Opake deuren en poorten ............................................................................................. 75

2.7.2

Transparante deuren en poorten .................................................................................. 76

2.8

Verschillen tussen de oude en de nieuwe EPB-software .................................................. 76

2.8.1

Invoeren van een ‘matig geventileerde luchtlaag’ ................................................. 76

2.8.2

Invoeren van een afstandshouder voor vensters ...................................................... 77

2.9

Nieuwe modules ....................................................................................................................... 77

2.9.1

Detailberekening vloer op volle grond ........................................................................ 77

2.9.2

Berekening voorzetramen en dubbelramen .............................................................. 77

2.9.3

Gedetailleerde berekening van gordijngevels .......................................................... 77

2.10 3

3

Verwijzingen ............................................................................................................................... 77

Bouwknopen ...................................................................................................................................... 79 3.1

Algemeen ................................................................................................................................... 79

3.2

Selectie van de methode voor de inrekening van bouwknopen .................................. 79

3.2.1

Een bouwknoop invoeren volgens de gedetailleerde methode (optie A) ......... 80

Versie juli 2013


4

3.2.2 Een bouwknoop invoeren volgens de methode van EPB-aanvaarde bouwknopen (optie B) ..................................................................................................................... 81 3.2.3 3.3

Aanmaken van een lineaire bouwknoop ................................................................... 82

3.3.2

Invoer van de bouwknoopkarakteristieken van lineaire bouwknopen ................. 83

3.4

Gecombineerde bouwknopen ............................................................................................. 89

3.5

Invoer van puntbouwknopen................................................................................................. 90

3.5.1

Aanmaken van een puntbouwknoop ......................................................................... 90

3.5.2

Invoer van de bouwknoopkarakteristieken van puntbouwknopen ...................... 92 Verschillen tussen de oude en de nieuwe EPB-software .................................................. 95

3.6.1

Invoeren EPB-aanvaarde bouwknopen met betere waarden ............................... 95

3.6.2

Begrenzing van de bouwknopen .................................................................................. 95

3.7

Verwijzingen ............................................................................................................................... 95

Oververhitting .................................................................................................................................... 96 4.1

De effectieve thermische massa ........................................................................................... 96

4.1.1

Invoer van de effectieve thermische massa in een EPW-project........................... 96

4.1.2

Invoer van de effectieve thermische massa in een EPU-project ............................ 98

4.2

Zonnewering en beschaduwing ..........................................................................................101

4.2.1

Zonnewering algemeen ................................................................................................102

4.2.2

Luiken ................................................................................................................................103

4.2.3

Zonneweringen ...............................................................................................................106

4.2.4

Beschaduwing.................................................................................................................110

4.3

Verschillen tussen de oude en de nieuwe EPB-software ................................................112

4.3.1

Bepalen van de inertie per EPB-eenheid in een EPW-project ...............................112

4.3.2

Directe invoer van de thermische capaciteit in een EPU-project ........................112

4.4 5

Invoeren van lineaire bouwknopen ...................................................................................... 82

3.3.1

3.6

4

De invloed van bouwknopen invoeren volgens de forfaitaire toeslag (optie C)81

Verwijzingen .............................................................................................................................112

Verwarming ......................................................................................................................................114 5.1

De knoop ‘Verwarming’ ........................................................................................................114

5.2

Het invoervenster ‘Verwarming’ ..........................................................................................114

5.2.1

Het invoervenster ‘Verwarming’ bij EPW-projecten.................................................114

5.2.2

Het invoervenster ‘Verwarming’ bij EPU-projecten ..................................................116

5.3

Het tabblad ‘Warmteopwekkingssystemen’ .....................................................................117

5.3.1

Lokale verwarming .........................................................................................................117

5.3.2

Centrale verwarming - één warmteopwekkingstoestel .........................................118

5.3.3

Centrale verwarming - meerdere opwekkingstoestellen .......................................130

5.4

Het tabblad ‘Opslagsysteem’ ..............................................................................................132

Versie juli 2013


5

Het tabblad ‘Hulpenergie circulatiepompen’ ..................................................................132

5.5.1

Hulpenergie circulatiepompen bij EPW-projecten ..................................................132

5.5.2

Hulpenergie circulatiepompen bij EPU-projecten ...................................................134

5.6

Het tabblad ‘Verdeelsysteem’ .............................................................................................134

5.6.1

Het verdeelsysteem – vereenvoudigde berekening ...............................................135

5.6.2

Het verdeelsysteem – gedetailleerde berekening ..................................................135

5.7

Het tabblad ‘Afgiftesystemen’ .............................................................................................137

5.7.1

Het afgiftesysteem voor EPW-projecten ....................................................................137

5.7.2

Het afgiftesysteem voor EPU-projecten .....................................................................139

5.8


5.9

Nieuwe modules .....................................................................................................................140

5.9.1 Invoeren van een warmtepomp met directe verdamping en directe condensatie .....................................................................................................................................140 5.9.2

Invoeren van een warmtepomp met een elektrische bijverwarming .................141

5.9.3

Invoeren van een warmtekrachtkoppeling (WKK) ..................................................141

5.9.4 Invoeren van meerdere opwekkingstoestellen met preferente en nietpreferente opwekkers ....................................................................................................................141 5.9.5

Detailberekening verdeelrendement.........................................................................141

5.9.6

Detailberekening afgifterendement ..........................................................................141

5.10 6

Koeling ...............................................................................................................................................143 6.1

Actieve koeling invoeren in een EPW-project...................................................................143

6.2

Actieve koeling invoeren in een EPU-project ....................................................................143

6.2.1

Algemeen ........................................................................................................................143

6.2.2

Koeling bij projecten met aanvraagdatum/meldingdatum vóór 01/01/2014 ..145

6.2.3

Koeling bij projecten met aanvraagdatum/meldingsdatum vanaf 01/01/2014 148

6.3


6.3.1

Preferente en niet-preferente opwekkingssystemen ..............................................158

6.3.2

Gedeelde centrale koeling ..........................................................................................158

6.3.3

Invoer soorten koeltoestellen .......................................................................................158

6.4 7

Verwijzingen .............................................................................................................................141

Verwijzingen .............................................................................................................................159

Warm tapwater ...............................................................................................................................160 7.1

Een installatie voor warm tapwater aanmaken ...............................................................160

7.2

Een warmteopwekkingssysteem invoeren .........................................................................162

7.3

Tappunten invoeren ...............................................................................................................163

7.4

Een circulatieleiding invoeren ..............................................................................................165

Versie juli 2013


8

6

7.4.1

Algemeen ........................................................................................................................165

7.4.2

Segmenten ......................................................................................................................165

7.5

Douchewarmteterugwinning ...............................................................................................167

7.6


7.7

Verwijzingen .............................................................................................................................169

Ventilatiesysteem ............................................................................................................................170 8.1

Algemeen .................................................................................................................................170

8.2

Het invoervenster ‘Ventilatie’ ...............................................................................................171

8.2.1

Het invoervenster ‘Ventilatie’ in EPW-projecten.......................................................171

8.2.2

Het invoervenster ‘Ventilatie’ in EPU-projecten ........................................................173

8.3

Het tabblad ‘Hulpenergie’ ....................................................................................................176

8.3.1

Hulpenergie ventilatoren voor EPW-projecten .........................................................176

8.3.2

Hulpenergie ventilatoren voor EPU-projecten ..........................................................181

8.4

Het tabblad ‘Voorverwarming’ ...........................................................................................183

8.4.1

Een plaats toevoegen ...................................................................................................183

8.4.2

De debieten invullen ......................................................................................................185

8.4.3

Een warmteterugwinapparaat invoeren ...................................................................188

8.5

Het tabblad ‘Uitvoeringskwaliteit’ .......................................................................................189

8.5.1

Vermenigvuldigingsfactor invoeren via de waarde bij ontstentenis ...................189

8.5.2

Vermenigvuldigingsfactor invoeren via directe invoer ..........................................189

8.5.3

Vermenigvuldigingsfactor invoeren via een gedetailleerde berekening ..........190

8.6


8.6.1

Invoeren van geëiste debieten ...................................................................................191

8.6.2

De reductiefactor voor ventilatie heet nu reductiefactor voor vraagsturing ....192

8.6.3

Het maximaal elektrisch vermogen moet ingevoerd worden en niet de helft .192

8.6.4 Het rendement van het warmteterugwinapparaat moet in % worden ingegeven ........................................................................................................................................192

9

8.7

Nieuwe modules in de EPB-software ...................................................................................192

8.8

Verwijzingen .............................................................................................................................192

Ventilatie residentieel .....................................................................................................................193 9.1

Algemeen .................................................................................................................................193

9.1.1

Invoer van ventilatie in een nieuwbouwproject ......................................................193

9.1.2

Invoer van ventilatie in een renovatie of functiewijziging ......................................193

9.2

Hygiënische ventilatie invoeren ...........................................................................................194

9.2.1

Een ruimte toevoegen ...................................................................................................194

9.2.2

Een ruimte verwijderen ..................................................................................................196

9.2.3

Een ruimte definiëren .....................................................................................................196

Versie juli 2013

Cursus EPB-software 3 gewesten 9.2.4 9.3

7

Ventilatieopeningen invoeren .....................................................................................202 Verschillen tussen de oude en nieuwe EPB-software ......................................................212

9.3.1

Invoeren residentieel gebouw met niet-residentiële ruimte ..................................212

9.3.2

Invoeren regelbare toevoeropeningen .....................................................................212

9.3.3

Invoeren doorstroomopeningen .................................................................................213

9.3.4

Invoeren regelbare afvoeropeningen .......................................................................213

9.3.5

Voldoende regelbaarheid ventilatieopeningen .....................................................213

9.3.6

Het begrip: niet-reële ruimte ........................................................................................214

9.4

Nieuwe modules .....................................................................................................................214

9.5

Verwijzingen .............................................................................................................................214

10

Ventilatie niet-residentieel .........................................................................................................215 10.1

Algemeen .................................................................................................................................215

10.1.1

Ventilatie in een nieuwbouwproject invoeren .........................................................215

10.1.2

Ventilatie in een renovatie of functiewijziging invoeren.........................................216

10.2

Een ruimte invoeren ................................................................................................................216

10.2.1

Een ruimte toevoegen in een nieuwbouwproject ...................................................217

10.2.2

Een ruimte toevoegen in een renovatie of functiewijziging ..................................218

10.2.3

Een ruimte verwijderen ..................................................................................................218

10.2.4

Een ruimte definiëren .....................................................................................................219

10.3

Ventilatieopeningen invoeren .............................................................................................221

10.3.1

Toevoer- en afvoeropeningen toevoegen ...............................................................221

10.3.2

Eigenschappen van ventilatieopeningen invoeren ................................................227

10.4

Verschillen tussen de huidige en nieuwe EPB-software ..................................................234

10.5

Nieuwe modules .....................................................................................................................234

10.6

Verwijzingen .............................................................................................................................235

11

Fotovoltaïsche systemen ...........................................................................................................236 11.1

Algemeen .................................................................................................................................236

11.2

Bijdrage van een fotovoltaïsch systeem ............................................................................236

11.2.1

Het invoervenster ‘fotovoltaïsch systeem’ activeren ..............................................236

11.2.2

Gegevens van een fotovoltaïsch systeem invoeren ...............................................237

11.3


11.4

Verwijzingen .............................................................................................................................240

12

Zonnecollectoren ........................................................................................................................241 12.1

Algemeen .................................................................................................................................241

12.2

Bijdrage van een thermisch zonne-energiesysteem in EPW-project ............................241

12.2.1

Het invoervenster thermische zonne-energie activeren ........................................241

12.2.2

Keuze van de rekenmethode ......................................................................................242

Versie juli 2013


8

12.2.3 Warmtelevering van de collectoren toekennen aan tappunten en energiesectoren ..............................................................................................................................247 12.3

Bijdrage van een thermisch zonne-energiesysteem in EPU-project .............................247

12.4

Verschillen tussen de huidige en de nieuwe EPB-software ............................................248

12.5

Verwijzingen .............................................................................................................................248

13

Verlichting .....................................................................................................................................249 13.1

Het invoervenster ‘Verlichting’: berekeningsmethodes ..................................................249

13.1.1

Methode van de forfaitaire berekening ....................................................................249

13.1.2

Invoeren berekening aan de hand van het werkelijk geïnstalleerd vermogen 250

13.2

Het invoervenster ‘Verlichting’: invoervelden ...................................................................251

13.2.1

Bepaling van het percentage armaturen met afzuiging .......................................251

13.2.2

De overzichtstabel van de ruimten .............................................................................251

13.2.3

Invoer verlichting gegevens per ruimte .....................................................................251

13.3 14

Verwijzingen .............................................................................................................................260 Bevochtiging ................................................................................................................................261

14.1

Een bevochtigingsinstallatie invoeren ................................................................................261

14.1.1

De knoop ‘Bevochtiging’ aanmaken ........................................................................261

14.1.2

Het invoervenster ‘Bevochtiging’ activeren .............................................................261

14.1.3

Het invoervenster ‘Bevochtigingsysteem’ .................................................................262

14.2

Verschillen tussen de oude en nieuwe EPB-software ......................................................265

14.3

Nieuwe modules .....................................................................................................................266

14.4

Verwijzingen .............................................................................................................................266

15

Gedeelde systemen ...................................................................................................................267 15.1

Residentiële verwarming .......................................................................................................267

15.1.1

Een gedeeld residentieel verwarmingssysteem aanmaken ..................................267

15.1.2

Een gedeeld residentieel verwarmingssysteem toevoegen aan het project ...269

15.1.3

Verwijzingen .....................................................................................................................270

15.2

Niet-residentiële verwarming ................................................................................................270

15.2.1

Een gedeeld niet-residentieel verwarmingssysteem aanmaken ..........................270

15.2.2

Een gedeeld niet-residentieel verwarmingssysteem toevoegen aan het project 272

15.2.3

Verwijzingen .....................................................................................................................273

15.3

Niet-residentiële bevochtiging .............................................................................................273

15.3.1

Een gedeelde niet-residentiële bevochtigingsinstallatie aanmaken ..................273

15.3.2 Een gedeelde niet-residentiële bevochtigingsinstallatie toevoegen aan het project 275 15.3.3

Verwijzingen .....................................................................................................................276

Versie juli 2013


9

Niet-residentiële koeling ........................................................................................................276

15.4.1

Een gedeelde niet-residentiële koelinstallatie aanmaken ....................................276

15.4.2

Een gedeelde niet-residentiële koelinstallatie toevoegen aan het project ......278

15.4.3

Verwijzingen .....................................................................................................................279

15.5

Residentieel SWW ....................................................................................................................279

15.5.1

Een gedeelde residentiële SWW-installatie aanmaken ..........................................279

15.5.2

Een gedeelde residentiële SWW-installatie toevoegen aan het project............282

15.5.3

Verwijzingen .....................................................................................................................283

15.6

Thermisch zonne-energiesysteem ........................................................................................283

15.6.1

Een gedeeld thermisch zonne-energiesysteem aanmaken .................................283

15.6.2

Een gedeeld thermisch zonne-energiesysteem toevoegen aan het project ...285

15.6.3

Verwijzingen .....................................................................................................................286

15.7

Combilus ...................................................................................................................................286

15.7.1

Een combilus aanmaken ..............................................................................................286

15.7.2

Een combilus toevoegen aan een het project ........................................................290

15.7.3

Verwijzingen .....................................................................................................................293

Bijlage I : Nieuwe berekeningsmethode Epicool ..............................................................................294 Impact van Epicool op de berekeningsmethode ........................................................................294 Impact van Epicool op de EPB-software ........................................................................................294

Versie juli 2013


10

1 Indeling van het gebouw Dit hoofdstuk bespreekt hoe een gebouw moet ingedeeld worden volgens Energieprestatieregelgeving en hoe u de indeling rapporteert in de EPB-software.

de

1.1 Overzicht indeling Welke EPB-eisen van toepassing zijn op het project, hangt af van de ‘aard van de werkzaamheden’ en de ‘bestemming’ van het gebouw. Om de EPB-software voor elk onderdeel van een gebouw, de juiste EPB-eisen te laten detecteren, splitst u het gebouw op in : -

gebouwen; beschermde volumes; K-volumes; EPB-eenheden.

Bij alle projecten met ventilatie-eisen deelt u een EPB-eenheid verder op in ‘ventilatiezones’. Als voor uw project een E-peil moet berekend worden, splitst u de ventilatiezone(s) op in ‘energiesectoren’. In de energetische boomstructuur (zie Scherm 1) ziet u hoe de indeling is opgebouwd. De energetische boomstructuur wordt getoond als uiterst links de knop ‘Energetische boomstructuur’ is geactiveerd (dit wordt aangeduid met een oranje kleur).

Scherm 1 - De energetische boomstructuur

Voor de indeling van een gebouw volgens de Energieprestatieregelgeving gelden de volgende principes :

Versie juli 2013

Cursus EPB-software 3 gewesten -

-

-

-

-

-

11

Een project wordt ingedeeld in gebouwen o Een project bestaat uit één of meerdere gebouwen. Voor elke ‘aard van de werkzaamheden’ maakt u een nieuw gebouw aan binnen het project. o Zie hoofdstuk 1.4: Een ‘Gebouw’ aanmaken. Een gebouw wordt ingedeeld in beschermde volumes en niet-beschermde volumes o Het beschermde volume bestaat uit alle ruimten van het gebouw die vanuit thermisch oogpunt moeten worden geïsoleerd tegen de buitenomgeving, de bodem en alle niet-verwarmde aanpalende ruimten. Het beschermd volume moet minstens alle (continu of intermitterend) verwarmde (en/of gekoelde) ruimten omvatten die behoren tot het beschouwde gebouw of tot de beschouwde uitbreiding. o De niet-beschermde volumes bestaan uit alle ruimtes van het gebouw die niet thermisch moeten worden geïsoleerd. o Zie hoofdstuk 1.5: Een ‘Beschermd volume’ en ‘Niet-beschermde volumes’ aanmaken. Een beschermd volume wordt ingedeeld in K-volumes o Een K-volume is de verzameling van alle EPB-eenheden van het beschermde volume die één fysiek geheel vormen en dezelfde K-peileis hebben. o Als u EPB-eenheden heeft aangemaakt en hun aanpalende ruimten heeft gedefinieerd, groepeert de software die eenheden automatisch binnen het overeenstemmende K-volume. o Zie hoofdstuk 1.6: Een ‘K-volume’ aanmaken. Een K-volume wordt ingedeeld in EPB-eenheden o Een EPB-eenheid is elk deel van een K-volume met eenzelfde bestemming dat één fysiek geheel vormt. o Bij de bestemming ‘wonen’ wordt een extra opsplitsing gemaakt in wooneenheden, elke EPB-eenheid bevat slechts één wooneenheid. o Zie hoofdstuk 1.7: Een ‘EPB-eenheid’ aanmaken. Een EPB-eenheid wordt ingedeeld in ventilatiezones o Een ventilatiezone wordt gedefinieerd door een onafhankelijk ventilatiesysteem. o Zie hoofdstuk 1.8: Een ‘Ventilatiezone’ aanmaken. Een ventilatiezone wordt ingedeeld in energiesectoren o Om samen één energiesector te vormen, moeten meerdere ruimten voldoen aan de volgende voorwaarden :  ze behoren tot dezelfde ventilatiezone;  ze worden verwarmd door hetzelfde toestel;  ze hebben hetzelfde systeem voor warmteafgifte. o Een energiesector kan zich niet uitstrekken over verschillende ventilatiezones of verschillende EPB-eenheden. Er zijn dus altijd minstens evenveel energiesectoren als ventilatiezones en EPB-eenheden. o Zie hoofdstuk 1.9: Een ‘Energiesector’ aanmaken.

Op basis van de aard van de werkzaamheden en de bestemming bepaalt de software welk eisenpakket van toepassing is. Let op! De software kan niet controleren of de indeling van het gebouw dat u hebt ingevoerd en de gekozen aard van de werkzaamheden en de bestemmingen correct zijn. Het is belangrijk dat u de indeling van een gebouw volgens de Energieprestatieregelgeving

Versie juli 2013


12

goed beheerst. Een foute indeling van een gebouw kan leiden tot meer en strengere EPBeisen dan er wettelijk worden opgelegd aan dat gebouw.

1.2 Een volume toevoegen en verwijderen Om een bepaald volume (bijvoorbeeld een K-volume, een EPB-eenheid…) toe te voegen aan de ‘Energetische boomstructuur’, moet u zich in de bovenliggende knoop bevinden. Er zijn twee manieren om een volume toe te voegen : -

klik met de rechtermuisknop op de bovenliggende knoop in de boomstructuur en selecteer ‘Toevoegen’ (Scherm 2); klik op het blauwe plusteken onderaan de overzichtstabel van de bovenliggende knoop (Scherm 3).

Scherm 2 - Een volume toevoegen met de rechtermuisknop

Scherm 3 - Een volume toevoegen via het blauwe plusteken

Let op ! Een uitzondering op die regel is het aanmaken van een EPB-eenheid. Een EPBeenheid voegt u niet toe op het niveau van de bovenliggende knoop (= K-volume), maar op

Versie juli 2013


13

het niveau van het beschermd volume. U kunt namelijk niet zelf een K-volume aanmaken en aangeven welke EPB-eenheden bij dat K-volume horen. Een EPB-eenheid wordt toegevoegd op het niveau van het beschermd volume. De software bepaalt vervolgens zelf welke EPBeenheden tot hetzelfde K-volume horen. Meer uitleg hierover vindt u in hoofdstuk 1.5.2. Om een volume te verwijderen, zijn er twee mogelijkheden: -

klik met de rechtermuisknop op de knoop van het volume in de boomstructuur en selecteer ‘Verwijderen’ (Scherm 4); klik op het rode kruisteken rechts in de overzichtstabel van de bovenliggende knoop (Scherm 5).

Scherm 4 - Een volume verwijderen met de rechtermuisknop

Scherm 5 - Een volume verwijderen met het rode kruisteken

1.3 Een ‘Project’ aanmaken 1.3.1 Definitie Het project omvat het geheel of een deel van de werkzaamheden waarvoor een vergunning is verleend. Als het project verschillende niet aaneensluitende gebouwen bevat, heeft de verslaggever de keuze om voor elk vrijstaand geheel een apart project of één project voor het geheel van gebouwen op te maken.

Versie juli 2013


14

Als een vergund geheel bestaat uit vrijstaande gebouwen die grenzen aan verschillende straten, moet het vergunde geheel wel worden opgesplitst. Elk deel dat grenst aan een andere straat is minstens één apart project. Voor een project dat uit een aaneensluitend geheel bestaat en grenst aan verschillende straten, kan de verslaggever één van de straten kiezen voor de ligging.

1.3.2 Een nieuw project aanmaken Als de software is opgestart, kunt u een nieuw project aanmaken. Dat kan op twee manieren (Scherm 6): -

klik rechtsboven onder ‘Projecten’ op ‘Nieuw EPB-project’ ; klik linksboven in de menubalk op ‘EPB-software’ en kies ‘Nieuw project’.

Scherm 6 - Een nieuw project aanmaken

Vervolgens verschijnt het scherm ‘Nieuw project’ (Scherm 7). Daarin kunt u aangeven in welke regio het project zich bevindt en wat de aanvraagdatum van de stedenbouwkundige vergunning of de meldingsdatum is. U moet ook de aard van de werkzaamheden van het gebouw en de bestemming van de EPB-eenheid aanvullen. Na het drukken op ‘OK’, wordt een nieuw project aangemaakt met de eigenschappen van het gebouw en de EPB-eenheid die u net hebt ingevoerd. Achteraf kunt u gebouwen en EPB-eenheden toevoegen.

Versie juli 2013


15

Scherm 7 - Scherm 'Nieuw project'

Let op! Na het klikken op ‘OK’, kunt u de regio niet meer wijzigen. Als u zich van regio heeft vergist, moet u uw project helemaal opnieuw invoeren onder de juiste regio.

1.3.3 De gegevens van een project invoeren Wanneer u in de ‘Energetische boomstructuur’ de knoop ‘Project’ selecteert, verschijnt in het midden het invoervenster ‘Project’ (Scherm 8). Bovenaan staat de gekozen regio. De regio heeft u bepaald in het scherm ‘Nieuw project’ en kan niet meer gewijzigd worden. Naast de naam van het project kunt u daaronder nog een beschrijving aanvullen. Er zijn zeven tabbladen actief waarin u extra gegevens kunt toevoegen : -

tabblad ‘Administratieve gegevens’ (zie 1.3.3.1); tabblad ‘Betrokken personen’ (zie 1.3.3.2); tabblad ‘Lijst van betrokken personen’ (zie 1.3.3.3); tabblad ‘Formulieren’ (zie 1.3.3.4); tabblad ‘Stavingsstukken’ (zie 1.3.3.5); tabblad ‘Gebouwen’ (zie 1.3.3.6).

1.3.3.1 Tabblad ‘Administratieve gegevens’ In het tabblad ‘Administratieve gegevens’ vult u de volgende gegevens aan: het energieprestatie-dossiernummer, de ligging en de belangrijke data. Als u meer informatie wenst over de in te voeren velden, kunt u met de cursor een invoerveld aanwijzen. Vervolgens verschijnt rechtsonder in het helpvenster meer informatie.

Versie juli 2013


16

Scherm 8 - Tabblad 'Administratieve gegevens' van het 'Project'

1.3.3.2 Tabblad ‘Betrokken personen’ In het tabblad ‘Betrokken personen’ geeft u de gegevens in van alle personen die betrokken zijn bij het project (Scherm 9): -

de aangifteplichtige/ de eigenaar; de architect; de EPB-verslaggever; de ruwbouwaannemer.

Scherm 9 - Het tabblad 'Betrokken personen'

Een nieuwe persoon voegt u toe door op de knop ‘Nieuw’ te drukken bij de desbetreffende persoon. Voor aangifteplichtigen en eigenaars klikt u op de knop ‘Nieuw’ rechts boven de tabel. Voor de andere personen klikt u op de knop ‘Nieuw’ rechts van de in te voeren persoon. Het venster ‘Beheer van de betrokken personen’ verschijnt. Daar vult u de

Versie juli 2013


17

gegevens in van de persoon, zijn/haar rol in het project en zijn/haar adresgegevens (zie Scherm 10).

Scherm 10 - Gegevens invoeren van een persoon

Als u een bepaalde persoon al ergens in het project hebt toegevoegd, kunt u op de knop ‘Bladeren’ drukken rechts boven de tabel (voor aangifteplichtigen en eigenaars). Uit een lijst selecteert u de persoon die u wil toevoegen. Voor architecten, verslaggevers en ruwbouwaannemers kunt u in de keuzelijst reeds ingevoerde personen selecteren. Let op! Een persoon die u invoert via het tabblad ‘Betrokken personen’ op het niveau van het project, verschijnt automatisch in het tabblad ‘Betrokken personen’ van de onderliggende niveaus (namelijk ’Gebouw’ en ‘EPB-eenheid’). Hetzelfde geldt als u personen verwijdert op het niveau van het project. Bijvoorbeeld: als u de administratieve gegevens van een appartementsgebouw invult en de aangifteplichtige is dezelfde voor alle appartementen, dan is het aangeraden om de aangifteplichtige in te voeren op het niveau van het project. Op die manier wordt de aangifteplichtige automatisch toegevoegd in alle onderliggende gebouwen en EPBeenheden.

Let op! Als u een persoon invoert via het tabblad ‘Betrokken personen’, hou er rekening mee dat een persoon in de software als een bibliotheekelement wordt behandeld. Bijvoorbeeld: u voert een appartementsgebouw in met vier appartementen. De aangifteplichtige is dezelfde voor drie appartementen. Het vierde appartement heeft een andere aangifteplichtige. U deelt het project als volgt in: 1 project met daaronder 1 gebouw, 1 beschermd volume, 1 K-volume en 4 EPB-eenheden. Om werk te besparen, voert u de aangifteplichtige in op het niveau van het project, waardoor de aangifteplichtige in de

Versie juli 2013


18

administratieve gegevens van alle onderliggende niveaus verschijnt (namelijk in het gebouw en in de 4 EPB-eenheden). Het vierde appartement heeft echter een andere aangifteplichtige. Als u in het vierde appartement de gegevens van de aangifteplichtige wijzigt (u vult een andere naam in en een ander adres,…), dan wordt dat gewijzigd in alle niveaus waarin die aangifteplichtige vermeld staat (dus ook in de 3 andere EPB-eenheden). Als u dus een andere aangifteplichtige wilt in een bepaalde EPB-eenheid, dan moet u de aanwezige aangifteplichtige verwijderen door te klikken op het rode kruisteken achteraan in de gegevenslijn. Vervolgens voegt u een nieuwe aangifteplichtige toe, via de knop ‘Nieuw’.

Scherm 11 - Een persoon toevoegen op het niveau van het project

Scherm 12 – Automatische toevoeging van een persoon op de onderliggende niveaus

1.3.3.3 Tabblad ‘Lijst van betrokken personen’ Het tabblad ‘Lijst van betrokken personen’ toont alle personen die in het bestand aanwezig zijn. Het is mogelijk om een nieuwe persoon toe te voegen door rechtsonder op de knop ‘Een betrokken persoon toevoegen’ te klikken. Vervolgens verschijnt een invoervenster waarin u kunt aangeven welk type persoon u wenst in te voeren. Afhankelijk van het type persoon, moeten andere gegevens worden ingevuld.

Versie juli 2013


19

Scherm 13 - Een nieuwe persoon toevoegen in het tabblad 'Lijst van betrokken personen'

Let op! Als je een nieuwe persoon toevoegt in de lijst van betrokken personen, dan is die persoon wel aanwezig in het bestand, maar nog niet in het project. Om de persoon toe te voegen in het project, moet u in het tabblad ‘Betrokken personen‘ onder de knoop ‘Gebouw’ of de knoop ‘EPB-eenheid’ via de knop ‘Bladeren’, de gewenste persoon selecteren.

1.3.3.4 Tabblad ‘Formulieren’ Onder de knopen ‘Nieuw project’, ‘Gebouw’ en ‘EPB-eenheid’ vindt u het tabblad ‘Formulieren’. Daar worden alle formulieren getoond die aanwezig zijn in het project. Voor het Vlaamse Gewest zijn op dit moment nog geen formulieren beschikbaar. De formulieren of bestanden die hier zullen toegevoegd worden zijn het EPBS-bestand (= de startverklaring met voorafberekening) en het EPBA-bestand (= de EPB-aangifte), die moeten opgeladen worden op de Energieprestatiedatabank. Op dit tabblad zult u deze bestanden kunnen genereren.

Scherm 14 - Het tabblad 'Formulieren'

1.3.3.5 Tabblad ‘Stavingsstukken’ Het tabblad ‘Stavingsstukken’ toont een lijst met alle stavingsstukken die in het bestand aanwezig zijn. U kunt een nieuw stavingsstuk toevoegen door te klikken op de knop ‘Een stavingsstuk toevoegen’, rechts onder de overzichtstabel.

Versie juli 2013


20

Vervolgens verschijnt een invoervenster waarin u de gegevens van het stavingsstuk kunt invoeren (zie Scherm 15 - Een stavingsstuk toevoegen). U moet het type, de naam en de datum van het stavingsstuk ingeven. Kies een naam die duidelijk weergeeft over welk stavingsstuk het gaat. U moet in het invoerveld ‘Bestand’ aangeven waar het stavingsstuk zich bevindt op uw computer. Vervolgens geeft u ook de betrokken persoon in. Bijvoorbeeld als u als verslaggever de m-factor in detail hebt berekend en wilt invoeren met directe invoer, dan moet u een stavingsstuk ingeven. Voor een dergelijk stavingsstuk geeft u de verslaggever aan als betrokken persoon. U kunt ook aangeven of het stavingsstuk van toepassing is op het ganse gebouw of enkel op een bepaalde EPB-eenheid. Helemaal onderaan kunt u bijkomende informatie ingeven.

Scherm 15 - Een stavingsstuk toevoegen

Let op! Als u een stavingsstuk toevoegt aan de lijst, is dat wel aanwezig in het bestand, maar nog niet in het project. Als u in het project een stavingsstuk moet invoeren, kunt u via een pop-up kiezen uit alle stavingsstukken die in het bestand aanwezig zijn (zie Scherm 16 - Een stavingsstuk invoegen in het project). In het project zelf kunt u ook altijd een nieuw stavingsstuk invoeren, door op de knop ‘Nieuw’ te drukken naast het in te voeren stavingsstuk. Alle stavingsstukken die u hebt ingegeven in het project zelf, verschijnen ook in het tabblad ‘Stavingsstukken’.

Scherm 16 - Een stavingsstuk invoegen in het project

Let op! Als u een stavingsstuk aanmaakt en invoegt in het project, dan wordt het bestand niet effectief opgeladen op de energieprestatiedatabank. Enkel de link en de naam wordt onthouden.

Versie juli 2013


21

1.3.3.6 Tabblad ‘Gebouwen’ Het tabblad ‘Gebouwen’ toont een lijst met alle gebouwen die in het project aanwezig zijn. U kunt gebouwen verwijderen via het rode kruisteken op het einde van de gegevenslijn van een gebouw en nieuwe gebouwen toevoegen via het blauwe plusteken onderaan de overzichtstabel.

Scherm 17 - Het tabblad 'Gebouwen'

1.4 Een ‘Gebouw’ aanmaken 1.4.1 Definitie Een gebouw is een deel van een bouwproject met een zelfde ‘aard van het werk’. U bepaalt de verschillende types werkzaamheden die uitgevoerd worden in het bouwproject. Elk deel van het bouwproject met een zelfde ‘aard van het werk’ is één gebouw. Elk gebouw heeft slechts één ‘aard van het werk’ en vormt één fysiek geheel : -

-

Een bouwproject dat slechts één ‘aard van het werk’ heeft maar dat bestaat uit meerdere vrijstaande gebouwen, wordt opgedeeld in verschillende gebouwen: één per vrijstaand gebouw. Een bouwproject waarin één bepaalde ‘aard van het werk’ meerdere keren voorkomt en waarin de delen met dezelfde ‘aard van het werk’ niet (allemaal) aan elkaar grenzen, wordt opgesplitst in verschillende gebouwen : één per aaneensluitend geheel met dezelfde ‘aard van het werk’.

Als binnen een bouwproject meerdere gebouwen opgetrokken worden die onafhankelijk functioneren en die fysiek aan elkaar grenzen, wordt er per gebouw één gebouw aangemaakt.

1.4.2 Invoervenster ‘Gebouw’ Als u de knoop ‘Gebouw’ selecteert in de ‘Energetische boomstructuur’, verschijnt het invoervenster ‘Gebouw’. Bovenaan kunt u het gebouw een naam geven.

Versie juli 2013


22

Scherm 18 - Invoervenster 'Gebouw'

In de velden daaronder moet u de aard van de werken ingeven. De indeling volgens de aard van de werken is afhankelijk van de aanvraagdatum van de vergunning of de meldingsdatum -

Voor projecten met een aanvraagdatum/meldingsdatum vóór 01/01/2014 zijn er 11 soorten werkzaamheden. Voor projecten met een aanvraagdatum/meldingsdatum vanaf 01/01/2014 zijn er 3 soorten werkzaamheden.

1.4.2.1 Projecten met aanvraagdatum/meldingsdatum vóór 01/01/2014 Voor projecten met een aanvraagdatum/meldingsdatum vóór 01/01/2014 zijn er 11 soorten werkzaamheden : -

A. Nieuwbouw B. Herbouw C. Ontmanteling D. Gedeeltelijke herbouw met een BV groter dan 800 m³ E. Gedeeltelijke herbouw met minstens één wooneenheid F. Uitbreiding met een BV groter dan 800 m³ G. Uitbreiding met minstens één wooneenheid H. Gedeeltelijke herbouw met een BV kleiner dan of gelijk aan 800 m³ en zonder wooneenheden I. Uitbreiding met een BV kleiner dan of gelijk aan 800 m³ en zonder wooneenheden J. Verbouwing K. Functiewijziging

De invoer van de ‘Aard van de werken’ voor projecten met aanvraagdatum/meldingsdatum vóór 01/01/2014 in de nieuwe EPB-software verschilt van de invoer in de huidige EPB-software (zie Scherm 19).

Scherm 19 – Het invoervenster 'Gebouw' voor projecten met aanvraagdatum/meldingsdatum vóór 01/01/2014

Versie juli 2013


23

Er zijn 2 invoervelden voor de ‘Aard van de werken’: De keuzelijst ‘Aard van de werken’ Die keuzelijst bevat 3 opties : -

nieuwbouw (of hiermee gelijkgesteld); renovatie; functiewijziging.

De keuzelijst ‘Verduidelijking over de aard van de werken’ Afhankelijk van de keuze in de bovenstaande lijst, verschijnen in deze lijst andere opties. Hoe u een bepaalde situatie invoert, is samengevat in tabel 1: Type werkzaamheid

Keuze bij ‘Aard van de werken’

Keuze bij ‘Verduidelijking aard van de werken’

A. Nieuwbouw

Nieuwbouw

B. Herbouw

Herbouw

C. Ontmanteling

Ontmanteling

D. Gedeeltelijke herbouw met een BV groter dan 800 m³

Gedeeltelijke herbouw met een BV groter dan 800 m³

E. Gedeeltelijke herbouw met minstens één wooneenheid

Nieuwbouw (of hiermee gelijkgesteld)

Gedeeltelijke herbouw met minstens één wooneenheid

F. Uitbreiding met een BV groter dan 800 m³

Uitbreiding met een BV groter dan 800 m³

G. Uitbreiding met minstens één wooneenheid

Uitbreiding met minstens één wooneenheid

H. Gedeeltelijke herbouw met een BV kleiner dan of gelijk aan 800 m³ en zonder wooneenheden

Gedeeltelijke herbouw met een BV kleiner dan of gelijk aan 800 m³ en zonder wooneenheden

I. Uitbreiding met een BV kleiner dan of gelijk aan 800 m³ en zonder wooneenheden

Uitbreiding met een BV kleiner dan of gelijk aan 800 m³ en zonder wooneenheden

Renovatie

J. Verbouwing

K. Functiewijziging

Verbouwing zonder functiewijziging of met functiewijziging met een BV kleiner dan of gelijk aan 800 m³ Functiewijziging

/

Tabel 1- Aard van de werken bij projecten met aanvraagdatum/meldingsdatum vóór 01/01/2014

Versie juli 2013


24

1.4.2.2 Projecten met aanvraagdatum/meldingsdatum vanaf 01/01/2014 Voor projecten met een aanvraagdatum/meldingsdatum vanaf 01/01/2014 zijn er 3 soorten werkzaamheden: -

nieuwbouw (of hiermee gelijkgesteld); renovatie; functiewijziging.

Als u kiest voor ‘Nieuwbouw (of hiermee gelijkgesteld)’ moet u de verduidelijking over de aard van de werken aanvullen (zie Scherm 20).

Scherm 20 - Invoervenster 'gebouw' voor projecten met aanvraagdatum/meldingsdatum vanaf 01/01/2014, keuze ‘Nieuwbouw (of hiermee gelijkgesteld)’

Als u kiest voor ‘Renovatie’ of ‘Functiewijziging’, dan hoeft u de aard van de werken niet te verduidelijken (zie Scherm 21).

Scherm 21 - Invoervenster 'gebouw' voor projecten met aanvraagdatum/meldingsdatum vanaf 01/01/2014, keuze ‘Renovatie’

1.4.2.3 Tabblad ‘Administratieve gegevens’ In het tabblad ‘Administratieve gegevens’ voert u de startdatum van de werken in. Als aan een project vrijstellings- of afwijkingsmogelijkheden zijn toegekend op één of meerdere van de EPB-eisen, vult u hier de gegevens over de uitzondering in.

Scherm 22 - Tabblad 'Administratieve gegevens' van het 'Gebouw'

Versie juli 2013


25

1.4.2.4 Tabblad ‘Betrokken personen’ Op het niveau van het gebouw kunt u ook betrokken personen invoeren. Dezelfde regels gelden als bij het invoeren van betrokken personen op het niveau van het project. Zie hoofdstuk 1.3.3.2.

1.4.2.5 Tabblad ‘Formulieren’ In het tabblad ‘Formulieren’ worden alle formuleren getoond die aanwezig zijn in het gebouw. Voor het Vlaamse Gewest zijn momenteel nog geen formulieren beschikbaar.

1.4.2.6 Tabblad ‘Beschermde volumes’ In het tabblad ‘Beschermde volumes’ wordt een lijst getoond van alle beschermde volumes in het beschouwde gebouw. U kunt hier beschermde volumes verwijderen (via het rode kruisteken) en nieuwe beschermde volumes toevoegen (via het blauwe plusteken).

1.5 Een ‘Beschermd aanmaken

volume’

en

‘Niet-beschermde

volumes’

Onder de knoop ‘Gebouw’ kunt u een ‘Beschermd volume’ en ‘Niet-beschermde volumes’ invoeren. Beide knopen zijn zichtbaar in de ‘Energetische boomstructuur’ (zie Scherm 23).

Scherm 23 - Beschermde en niet-beschermde volumes

1.5.1 Definities Het beschermd volume is het volume van alle ruimten in een gebouw dat thermisch afgeschermd wordt van de buitenomgeving (lucht of water), de grond en alle aangrenzende ruimten die niet tot een beschermd volume behoren. Het beschermd volume moet minstens alle (continu of intermitterend) verwarmde (en/of gekoelde) ruimten omvatten die behoren tot het beschouwde gebouw of tot de beschouwde uitbreiding.

Versie juli 2013


26

De niet-beschermde volumes bestaan dus uit alle ruimten van het gebouw die niet thermisch moeten worden geïsoleerd.

1.5.2 Invoervenster ‘Beschermd volume’ Wanneer u de knoop ‘Beschermd volume’ selecteert, verschijnt het invoervenster ‘Beschermd volume’. Bovenaan kunt u het beschermd volume een naam geven (Scherm 24). In het tabblad ‘EPB-eenheden’ wordt een lijst getoond van alle EPB-eenheden in het beschouwde beschermd volume. U kunt hier EPB-eenheden verwijderen (via het rode kruisteken) en nieuwe EPB-eenheden toevoegen (via het blauwe plusteken).

Scherm 24 - Invoervenster 'Beschermd volume'

1.5.3 Invoervenster ‘Niet-beschermde volumes’ Wanneer u de knoop ‘Niet-beschermde volumes’ selecteert, verschijnt het invoervenster ‘Niet-beschermde volumes’. Er zijn twee invoervelden aanwezig : Het vrije invoerveld ‘Totale gebruiksoppervlakte van de niet-beschermde ruimtes’ Vul hier de totale gebruiksoppervlakte in van alle niet-beschermde volumes die u hebt toegevoegd. De tabel ‘Volumes’ De tabel geeft een overzicht van alle niet-beschermde volumes die u heeft ingevoerd. U kunt hier niet-beschermde volumes verwijderen (via het rode kruisteken) en nieuwe nietbeschermde volumes toevoegen (via het blauwe plusteken).

Scherm 25 - Invoervenster 'Niet-beschermde volumes'

Versie juli 2013


27

1.5.4 Een niet-beschermd volume aanmaken Let op! Een niet-beschermd volume maakt u enkel aan als de verliezen via de scheidingsconstructies die uitgeven op het niet-beschermd volume gedetailleerd worden berekend. Meer informatie hierover kunt u vinden in 2.3.2.2. In het invoervenster ‘Niet-beschermde volumes’ voegt u een niet-beschermd volume toe. In de ‘Energetische boomstructuur’ verschijnt vervolgens een nieuw ‘Volume’ onder de knoop ‘Niet-beschermde volumes’. Als u de knoop ‘Volume’ aanklikt in de Energetische boomstructuur, of dubbelklikt op één van de volumes die u aanmaakte in de overzichtstabel ‘Volumes’, verschijnt het invoervenster ‘Volume’. Daar kunt u de gegevens van het volume invoeren (Scherm 26).

Scherm 26 - Een niet-beschermd volume aanmaken

Er zijn twee invoervelden aanwezig : Het vrije invoerveld ‘Naam’ Vul hier de naam van het volume in. De keuzelijst ‘Type volume’ Kies hier het type volume. Er zijn drie mogelijkheden : -

kruipruimte; kelder; aangrenzende onverwarmde ruimte.

Als het type volume is gekozen, kunt u nog geen verdere gegevens invullen. Pas als een scheidingsconstructie uit het project grenst aan een niet-beschermd volume (kelder, kruipruimte, AOR) én als een gedetailleerde berekening wordt gekozen, kunnen bijkomende gegevens voor het niet-beschermde volume worden ingevuld. In de keuzelijst ‘Scheidingsconstructie grenst aan’ kunt u dan kiezen voor het niet-beschermde volume dat u zonet heeft ingevoerd. Nadat de scheidingsconstructie van het project gelinkt is aan het niet-beschermde volume, verschijnt die scheidingsconstructie ook in de lijst van de scheidingsconstructies van het niet-beschermde volume.

Versie juli 2013


28

Scherm 27 - Een niet-beschermd volume aanmaken, constructies linken

Vervolgens verschijnen extra invoergegevens in het invoervenster ‘Volume’. Zie Scherm 28.

Scherm 28 - Een niet-beschermd volume aanmaken, extra invoer

1.5.4.1 Een kelder/kruipruimte aanmaken Als het ‘Type volume’ een kelder of kruipruimte is, verschijnen in het invoervenster ‘Volume’ drie tabbladen. Op elk tabblad moeten enkele specifieke gegevens worden ingevuld. -

-

Tabblad ‘Muren van de kelder/kruipruimte’ o de dikte van de keldermuur; o de gemiddelde ingegraven diepte van de keldermuur; o de warmteweerstand van de keldermuur (mbv directe invoer of invoer lagen). Tabblad ‘Bovenvloer van de kelder/kruipruimte’ o de hoogte van de bovenvloer boven het maaiveld.

Versie juli 2013


29

Tabblad ‘Ondervloer van de kelder/kruipruimte’ o de warmteweerstand van de keldervloer.

Scherm 29 - Een kelder/kruipruimte aanmaken

Voor kelders en kruipruimtes kunt u energetische boomstructuur geen extra het beschermd volume die grenzen weergegeven. U kunt de gegevens scheidingsconstructie in het project zelf.

onder de knoop ‘Scheidingsconstructies’ in de constructies toevoegen. Enkel de constructies van aan de kelder en de kruipruimte worden hier hier ook niet aanpassen. Dit kan enkel in de

1.5.4.2 Een AOR aanmaken Als het type volume een AOR is, verschijnen in het invoervenster ‘Volume’ twee nieuwe invoervelden.

Scherm 30 - Een AOR aanmaken

Het vrije invoerveld ‘Volume’ Vul hier het volume van de AOR in, met buitenafmetingen. De keuzelijst ‘Beschrijving van de luchtdichtheid’ Kies hier in welke mate de AOR luchtdicht is. U kunt ook scheidingsconstructies invoeren die de AOR omhullen (bijvoorbeeld een dak van de AOR die grenst aan de buitenomgeving) in de knoop ‘Scheidingsconstructies’. Let op ! Wanneer u het type volume wijzigt, dan zullen alle scheidingsconstructies die gelinkt waren aan het niet-beschermd volume, worden verwijderd uit de lijst met scheidingsconstructies. U zult in het project voor alle gelinkte constructies de begrenzing opnieuw moeten aangeven.

Versie juli 2013


30

1.6 Een ‘K-volume’ aanmaken Een K-volume is enkel aanwezig als er een K-peileis is.

1.6.1 Definitie Een K-volume is de verzameling van alle EPB-eenheden binnen een gebouw, die -

dezelfde K-peileis hebben; samen één fysiek geheel vormen; binnen het beschermde volume liggen.

1.6.2 Invoervenster K-volume Als u de knoop ‘K-volume’ selecteert, verschijnt het invoervenster ‘K-volume’. Bovenaan kunt u het K-volume een naam geven. Ook de K-peileis van het geselecteerde K-volume wordt getoond.

Scherm 31 - Het invoervenster K-volume

1.6.2.1 Tabblad ‘EPB-eenheden’ In het tabblad ‘EPB-eenheden’ ziet u een lijst met alle EPB-eenheden. Op die plaats kunt u geen EPB-eenheden toevoegen. De EPB-eenheden worden toegevoegd op het niveau van de beschermde volumes. Zie hoofdstuk 1.5.2.

1.6.2.2 Tabblad ‘Bouwknopen’ In het tabblad ‘Bouwknopen’ geeft u de gegevens van de bouwknopen in. Voor meer informatie over het invoeren van de bouwknopen, zie hoofdstuk 3.

1.7 Een ‘EPB-eenheid’ aanmaken 1.7.1 Definitie Een EPB-eenheid is een deel van een gebouw met eenzelfde bestemming dat één fysiek geheel vormt, of elke wooneenheid die één fysiek geheel vormt.

1.7.2 Invoervenster ‘EPB-eenheid’ Als u de knoop ‘EPB-eenheid’ selecteert, verschijnt het invoervenster ‘EPB-eenheid’. Er verschijnen een aantal invoervelden die afhangen van het type project.

Versie juli 2013


31

Scherm 32 - Invoervenster EPB-eenheid

Het vrije invoerveld ‘Naam’ Dat invoerveld is zichtbaar in alle types projecten. Vul hier de naam van de EPB-eenheid in. De keuzelijst ‘Bestemming van de EPB-eenheid’ De keuzelijst is zichtbaar in alle types projecten. eenheid. Er zijn 6 mogelijkheden : -

-

-

-

Kies hier de bestemming van de EPB-

Wonen o Die bestemming bevat in principe twee bestemmingen: ‘wonen’ en ‘wonen met niet-residentiële bestemming’. o Wonen: elk deel van een gebouw dat één wooneenheid bevat. Een woongebouw wordt gedefinieerd als een gebouw bestemd voor individuele of collectieve huisvesting. Een wooneenheid is elke eenheid in een woongebouw die over de nodige voorzieningen beschikt om autonoom te functioneren : een toilet, een douche/bad en een keuken/kitchenette. o Wonen met niet-residentiële bestemming: elk deel van een gebouw dat één wooneenheid met zijn aangrenzende niet-residentiële bestemming (kantoor of ASB) bevat, op voorwaarde dat de niet-residentiële ruimte een beschermd volume heeft dat kleiner is dan 800 m³. School o Elk deel van een gebouw met bestemming school. Kantoorruimten die tot een school behoren (leraarslokaal, directie, secretariaat,..) zijn hierbij inbegrepen. Een schoolgebouw is een gebouw dat bestemd is voor een onderwijsfunctie. Kantoren o Elk deel van een gebouw met bestemming kantoor. Een kantoorgebouw (kantoorruimte) is een gebouw met een dienstverleningsfunctie waarin voornamelijk administratief werk wordt verricht. Ook een gebouw (ruimte) waarin een vrij beroep uitgeoefend wordt, is een kantoorgebouw (kantoorruimte). Industrie o Die bestemming bevat in principe twee bestemmingen: ‘industrie’ en ‘industrie met kantoor’. o Industrie : elk deel van een gebouw met bestemming industrie. Gebouwen die bestemd zijn voor de productie, de bewerking, de opslag en manipulatie van goederen worden gedefinieerd als industriële gebouwen. o Industrie met kantoor : elk deel van een gebouw met bestemming industrie met zijn aangrenzende kantoorruimte(n). De aangrenzende kantoorruimte(n) mogen mee opgenomen worden in een EPB-eenheid ‘industrie’ op voorwaarde dat ze grenzen aan het volume met bestemming industrie, ze deel uitmaken van hetzelfde gebouw, het beschermd volume van elk groepje

Versie juli 2013


32

kantoorruimten kleiner is dan of gelijk aan 800 m³ en het beschermd volume van alle groepjes kantoorruimten samen minder is dan 40% van het totale volume van de groepjes kantoorruimten en de industrie. -

ASB Die bestemming bevat in principe twee bestemmingen: ‘ASB’ en ‘ASB met kantoor’. o ASB: elk deel van een gebouw dat alle fysiek aaneensluitende andere specifieke bestemmingen bevat. Een gebouw met een andere specifieke bestemming is een gebouw dat niet valt onder één van de hoger vermelde bestemmingen, maar dat toch door de specifieke activiteiten die er plaatsvinden een aangepast binnenklimaat voor mensen vereist. o ASB met kantoor: elk deel van een gebouw met bestemming ASB met zijn aangrenzende kantoorruimte(n). De aangrenzende kantoorruimte(n) mogen mee opgenomen worden in een EPB-eenheid ‘ASB’ op voorwaarde dat ze grenzen aan het volume met bestemming ASB, ze deel uitmaken van hetzelfde gebouw, het beschermd volume van elk groepje kantoorruimten kleiner is dan of gelijk aan 800 m³ en het beschermd volume van alle groepjes kantoorruimten samen minder is dan 40% van het totale volume van de groepjes kantoorruimten en de industrie. Gemeenschappelijke delen o Een gemeenschappelijk deel is elk fysiek aaneensluitend deel van een gebouw dat gemeenschappelijk gebruikt wordt. o Het type gemeenschappelijk deel wordt bepaald door de invoer in de keuzelijst ‘EPB-eenheid staat in verbinding met’.  Gemeenschappelijk deel residentieel: een gemeenschappelijk deel dat in verbinding staat met minstens 1 EPB-eenheid ‘wonen’.  Gemeenschappelijk deel niet-residentieel : een gemeenschappelijk deel dat uitsluitend in verbinding staat met niet-residentiële bestemmingen. o

-

Het vrije invoerveld ‘Bruto vloeroppervlakte’ (enkel EPW) Dit veld is enkel zichtbaar voor nieuwbouwprojecten met als bestemming ‘wonen’. Vul hier de bruto vloeroppervlakte in. De bruto vloeroppervlakte of bruikbare vloeroppervlakte is de som van de brutovloeroppervlakten van alle vloerniveaus (= alle vloerverdiepingen) binnen het beschermde volume. In analogie met de berekening van het beschermde volume wordt ook hier gerekend met buitenafmetingen en wordt de grondoppervlakte van binnen- en buitenwanden meegerekend. De muren tussen twee wooneenheden (muur op perceelgrens bij halfopen- en rijwoning, muur tussen twee appartementen …) worden met de halve dikte meegerekend. Ook voor de muren tussen een appartement en de gemeenschappelijke delen rekent u tot op de as van de muur. Trappen (en eventuele liften) worden op elk vloerniveau doorgerekend en dus meegerekend tot de bruikbare vloeroppervlakte. Het ja/neen-veld ‘Het lekdebiet is gekend’ (enkel EPW/EPU) Dit veld is enkel zichtbaar voor nieuwbouwprojecten met als bestemming ‘wonen’, ‘school’ en ‘kantoren’. Indien een luchtdichtheidsmeting van de volledige EPB-eenheid werd uitgevoerd, kiest u hier voor ‘ja’. Vervolgens verschijnt een nieuw invoerveld waarin u de meetwaarde van het lekdebiet bij 50 Pa per eenheid oppervlakte moet invoeren. Als er geen

Versie juli 2013


33

luchtdichtheidsmeting is uitgevoerd, dan wordt gerekend met de waarde bij ontstentenis (12m³/h.m²). De keuzelijst ‘EPB-eenheid staat in verbinding met’ (enkel bij gemeenschappelijke delen) Dit veld is enkel zichtbaar voor EPB-eenheden met als bestemming ‘gemeenschappelijke delen’. Duidt hier aan met welk type EPB-eenheid het gemeenschappelijk deel in verbinding staat. Het vrije invoerveld ‘Volume’ (enkel bij gemeenschappelijke delen residentieel) Dit veld is enkel zichtbaar voor EPB-eenheden met als bestemming ‘gemeenschappelijke delen’ die in verbinding staan met een EPB-eenheid ‘wonen’. Vul hier het volume in van het gemeenschappelijk deel.

1.7.2.1 Tabblad ‘Installatiecomponenten’ Het tabblad ‘Installatiecomponenten’ verschijnt enkel voor nieuwbouwprojecten met als bestemming ‘wonen’, ‘kantoren’ en ’school’. In het tabblad ‘Installatiecomponenten’ (Scherm 33) is het mogelijk om bepaalde knopen te activeren.

Scherm 33 - Tabblad 'installatiecomponenten'

De volgende invoervelden zijn aanwezig : Het ja/neen-veld ‘Plaatselijk thermisch zonne-energiesysteem’ Als u ‘Ja’ kiest, verschijnt een knoop ‘Thermisch zonne-energiesysteem’ onder de knoop van de EPB-eenheid. Voor meer informatie over hoe u een thermische zonne-energiesysteem kunt invoeren, zie hoofdstuk 12. Het ja/neen-veld ‘Fotovoltaïsch zonne-energiesysteem’ Als u ‘Ja’ kiest, verschijnt een knoop ‘Fotovoltaïsch systeem’ onder de knoop van de EPBeenheid. Voor meer informatie over hoe u een fotovoltaïsch systeem kunt invoeren, zie hoofdstuk 11. Het ja/neen-veld ‘Vernieuwende technieken Als u ‘Ja’ kiest, verschijnt een knoop ‘Vernieuwende technieken’ (= Gelijkwaardigheid) onder de knoop van de EPB-eenheid.

Versie juli 2013


34

Scherm 34 - Sneltoetsen voor doorklikken naar systemen

Via de knoppen met het icoon kunt u doorklikken naar de gewenste knoop om de gegevens van de installatiecomponent aan te vullen.

1.7.2.2 Tabblad ‘Administratieve gegevens’ In het tabblad ‘Administratieve gegevens’ voert u een beschrijving van de EPB-eenheid in en extra gegevens over het adres, de datum van ingebruikname en gegevens over een eventuele eigendomsoverdracht.

Scherm 35 - Tabblad 'Administratieve gegevens'

1.7.2.3 Tabblad ‘Betrokken personen’ Op het niveau van de EPB-eenheid voert u de betrokken personen in. Dezelfde regels gelden als bij het invoeren van de betrokken personen op het niveau van het project. Zie hoofdstuk 1.3.3.2.

1.7.2.4 Tabblad ‘Formulieren’ In het tabblad ‘Formulieren’ worden alle formulieren getoond die aanwezig zijn in de EPBeenheid. Dezelfde regels gelden als bij het invoeren van de betrokken personen op het niveau van het project. Zie hoofdstuk 1.3.3.4.

1.7.2.5 Tabblad ‘Ventilatiezones’ In het tabblad ‘Ventilatiezones’ wordt een lijst getoond van alle ventilatiezones in een EPBeenheid. U kunt hier ventilatiezones verwijderen (via het rode kruisteken) en nieuwe ventilatiezones toevoegen (via het blauwe plusteken).

Versie juli 2013


35

1.7.3 EPB-eenheden groeperen in hetzelfde K-volume In de nieuwe EPB-software is het niet mogelijk om zelf een K-volume aan te maken. Als u een EPB-eenheid aanmaakt, wordt automatisch een K-volume toegevoegd. Als u een tweede EPB-eenheid aanmaakt, wordt een nieuw K-volume aangemaakt. De twee EPB-eenheden worden niet automatisch samengenomen in 1 K-volume (zie Scherm 36).

Scherm 36 - Invoeren van twee EPB-eenheden

Om twee EPB-eenheden samen te voegen in één K-volume (in het geval van identieke Kpeileisen) moet u in de software definiëren dat zij aangrenzend zijn. U kunt dat doen door in één van de EPB-eenheden een scheidingsconstructie te creëren met begrenzing ‘Constructie grenst aan een andere EPB-eenheid’. Vervolgens definieert u aan welke EPBeenheid de scheidingsconstructie grenst. Daarna kunt u zien dat de twee EPB-eenheden tot hetzelfde K-volume behoren. De scheidingsconstructie die grenst aan de beide EPB-eenheden, wordt getoond onder de knoop van de beide EPB-eenheden.

Scherm 37 - Twee EPB-eenheden groeperen in 1 K-volume

Versie juli 2013


36

1.8 Een ‘Ventilatiezone’ aanmaken 1.8.1 Definitie Een ventilatiezone is een afgesloten deel van een gebouw met een onafhankelijk ventilatiesysteem. Ventilatiezones komen enkel voor bij projecten waarvoor er eisen zijn op het vlak van de hygiënische ventilatie.

1.8.2 Het invoervenster ‘Ventilatiezone’ Een ventilatiezone wordt aangemaakt onder de knoop ‘EPB-eenheid’. Als u de knoop ‘Ventilatiezone’ selecteert in de ‘Energetische boomstructuur’, verschijnt het invoervenster ‘Ventilatiezone’. Bovenaan kunt u de ventilatiezone een naam geven. Voor nieuwbouw woongebouwen, kantoren en scholen verschijnt een tabblad ‘Energiesectoren’, waarin een lijst wordt getoond van alle energiesectoren in de geselecteerde ventilatiezone. U kunt hier energiesectoren verwijderen (via het rode kruisteken) en nieuwe energiesectoren toevoegen (via het blauwe plusteken).

Scherm 38 - Invoervenster 'Ventilatiezone' bij nieuwbouw woningen, kantoren en scholen

Voor alle andere soorten projecten waar geen opdeling in energiesectoren is vereist (dit zijn alle projecten waarvoor geen E-peil moet worden berekend), moet u enkel de naam van de ventilatiezone en het volume ingeven.

Scherm 39 - Invoervenster 'Ventilatiezone' bij andere projecten

1.9 Een ‘Energiesector’ aanmaken 1.9.1 Definitie Om verschillende ruimten samen een energiesector te laten vormen, moeten ze : -

tot dezelfde ventilatiezone behoren; van hetzelfde type warmteafgiftesysteem voorzien zijn (tenzij, in geval van centrale verwarming, met het slechtste afgifterendement gerekend wordt); en verwarmd worden met hetzelfde opwekkingstoestel (of dezelfde combinatie van opwekkingstoestellen).

Versie juli 2013


37

Energiesectoren komen enkel voor bij projecten waarvoor een E-peil wordt berekend.

1.9.2 Het invoervenster ‘Energiesector’ Als u de knoop ‘Energiesector’ selecteert, verschijnt het invoervenster ‘Energiesector’. Bovenaan kunt u de energiesector een naam geven. In het invoerveld ‘Volume’ moet u het volume van de energiesector invullen.

Scherm 40 – Invoervenster 'Energiesector'

1.10 Verschillen tussen de oude en de nieuwe EPB-software Er zijn enkele verschillen tussen de oude en de nieuwe EPB-software die voor verwarring kunnen zorgen.

1.10.1 EPB-eenheden groeperen in een K-volume In de oude EPB-software kan de gebruiker zelf een K-volume aanmaken en bepalen welke delen tot dat K-volume behoren. In de nieuwe EPB-software wordt per EPB-eenheid een Kvolume aangemaakt. Om de EPB-eenheden onder hetzelfde K-volume te kunnen groeperen, moeten ze een gemeenschappelijke constructie bezitten. Voor meer informatie daarover: zie hoofdstuk 1.7.3.

1.10.2 De benamingen van de volumes in de boomstructuur zijn anders De benamingen van de volumes zijn anders in de nieuwe EPB-software. In tabel 2 kunt u zien welke volumes met elkaar overeenkomen. Oude EPB-software

Nieuwe EPB-software

Deelproject

Gebouw

K-peilvolume

K-volume

Subdossier

EPB-eenheid

Tabel 2 - Verschillende benamingen van volumes

1.10.3 De indeling van het project volgens de aard van de werken is anders De indeling van het project in gebouwen volgens de aard van de werken gebeurt anders in de nieuwe EPB-software. Vanaf 01/01/2014 wijzigt de indeling van het gebouw. Voor meer informatie hierover zie hoofdstuk 1.4.2.

Versie juli 2013


38

1.10.4 Personen invoeren De manier om personen in te voeren in het project is anders dan in de huidige EPB-software. Voor meer informatie: zie hoofdstuk 1.3.3.2.

1.11 Verwijzingen Meer informatie over dit hoofdstuk kunt u hier terugvinden : 1.1 Overzicht indeling -

http://www.energiesparen.be/epb/prof/indelinggebouw

1.3 Een ‘Project’ aanmaken -

http://www.energiesparen.be/epb/prof/bouwproject

1.4 Een ‘Gebouw’ aanmaken -

http://www.energiesparen.be/epb/prof/deelproject

1.5 Een ‘Beschermd volume’ en ‘Niet-beschermde volumes’ aanmaken -

EPW: Bijlage V bij het Energiebesluit, paragraaf 5.2 EPU: Bijlage VI bij het Energiebesluit, paragraaf 3.2

1.6 Een ‘K-volume’ aanmaken -

http://www.energiesparen.be/epb/prof/kpeilvolume

1.7 Een ‘EPB-eenheid’ aanmaken -

http://www.energiesparen.be/epb/prof/subdossier

1.9 Een ‘Energiesector’ aanmaken -

EPW: Bijlage V bij het Energiebesluit, paragraaf 5.3 EPU: Bijlage VI bij het Energiebesluit, paragraaf 3.3

Versie juli 2013


39

2 Constructies Dit hoofdstuk bespreekt hoe u een scheidingsconstructie kunt invoeren in de software. De opake constructies zoals een muur, een dak, een vloer en een plafond worden besproken in hoofdstuk 2.3. Hoe u een venster moet invoeren, wordt besproken in hoofdstuk 2.4. De gordijngevels worden behandeld in hoofdstuk 2.5, de glasbouwsteenwanden in hoofdstuk 2.6 en hoofdstuk 2.7 bespreekt hoe u een deur of poort kunt invoeren.

2.1 De knoop ‘Scheidingsconstructies’ In de energetische boomstructuur kunt u voor elk type project een knoop ‘Scheidingsconstructies’ terugvinden. De knoop bevindt zich onder het niveau van de energiesector als er een E-peil moet berekend worden. De knoop kan zich ook onder het niveau van de EPB-eenheid of van de ventilatiezone bevinden, afhankelijk van de eisen voor het project. Let op! Bij het invoeren van de scheidingsconstructies, kunt u geen schildelen aanmaken. Alle constructies worden ingevoerd onder de knoop ‘Scheidingsconstructies’, zonder schildelen aan te maken. Om het gebruik te vergemakkelijken kunnen constructies met dezelfde opbouw wel gegroepeerd worden. Meer informatie over het groeperen van constructies, kunt u vinden in de handleiding van de software.

Scherm 41 - De knoop 'Scheidingsconstructies'

Versie juli 2013


40

2.2 Het invoervenster ‘Scheidingsconstructies’ Als u de knoop ‘Scheidingsconstructies’ aanklikt, verschijnt het invoervenster ‘Scheidingsconstructies’ (zie Scherm 42). In het invoervenster is een lijst beschikbaar van alle scheidingsconstructies die u heeft aangemaakt in de beschouwde energiesector of ventilatiezone.

Scherm 42 - Het invoervenster 'Scheidingsconstructies'

U kunt een nieuwe scheidingsconstructie aanmaken door op het blauwe plusteken te klikken. Er verschijnt een venster ‘Creatie van een scheidingsconstructie’(Scherm 43). Daarin kunt u de naam en het type van de nieuwe scheidingsconstructie invoeren.

Scherm 43 - Creatie van een scheidingsconstructie

De volgende types kunnen aangemaakt worden : -

muur; Venster; vloer/plafond; dak; deur; gordijngevel; glasbouwstenen; zonnemuur.

Als u een nieuwe scheidingsconstructie hebt aangemaakt, verschijnt een nieuwe knoop in de energetische boomstructuur onder de knoop ‘Scheidingsconstructies’.

Versie juli 2013


41

2.3 Opake constructies Deze paragraaf bespreekt hoe u een opake constructie moet invoeren in de software. De volgende opake constructies worden behandeld: muur, vloer/plafond en dak. De manier van invoeren is gelijkaardig voor de 3 soorten constructies.

2.3.1 Algemeen Nadat u een nieuwe opake constructie hebt aangemaakt, kunt u de gegevens van de constructie invoeren door de constructie te selecteren in de boomstructuur. In het invoervenster van de opake scheidingsconstructies staan enkele velden die altijd moeten ingevuld worden.

Scherm 44- Scheidingsconstructies - algemene invoervelden

Het vrije invoerveld ‘Naam’ De naam van de constructie gaf u al in bij het aanmaken van de constructie (zie Scherm 43). Hier kunt u de naam van de constructie wijzigen. U zorgt er best voor dat de naam duidelijk omschrijft over welk type constructie het gaat en in welke gevel die zich bevindt.. De keuzelijst ‘Type’ Het type constructie gaf u al in bij het aanmaken van de constructie (zie Scherm 43). Hier kunt u het type constructie wijzigen. Let op! Als u een constructie hebt aangemaakt, is het niet altijd mogelijk om het type te veranderen. Als u bijvoorbeeld een vloer hebt aangemaakt, is het niet mogelijk om die nog om te vormen naar een muur. Een muur kan wel omgevormd worden naar een gordijngevel, een venster, een glasbouwsteenwand, een deur,… Het vrije invoerveld ‘Oppervlakte’ Vul hier de oppervlakte van de constructie in, op basis van de buitenafmetingen. De keuzelijst ‘Begrenzing’ Vul hier de begrenzing van de constructie in. Voor meer informatie over de soorten begrenzingen, zie hoofdstuk 2.3.2. Het ja/neen-veld ‘Directe invoer U-waarde’ of ‘Directe invoer van de R-waarde van opp. tot opp.’ Afhankelijk van het type constructie verschijnt het ja/neen-veld ‘Directe invoer U-waarde’ of ‘Directe invoer van de R-waarde van opp. tot opp. Als u ‘Ja’ kiest, moet u de U- of R-waarde direct invoeren. Meer informatie hierover kunt u vinden in hoofdstuk 2.3.4. Als u ‘Neen’ kiest, moet u de lagen van de constructie invoeren, zodanig dat de U-waarde kan berekend worden. Meer informatie hierover kunt u vinden in hoofdstuk 2.3.5.

Versie juli 2013


42

Scherm 45 - Daken - algemene invoervelden

Bij het invoeren van een dak moet u enkele extra gegevens aanvullen: De keuzelijst ‘Helling’ Hier moet u de indicatieve helling van het dak invoeren. De volgende 2 types zijn beschikbaar: -

horizontale helling (0° ≤ helling < 60°); verticale helling (60° ≤ helling < 90°).

De helling van het dak heeft invloed op de warmteovergangsweerstanden aan de binnenzijde van de constructie en heeft dus ook invloed op de U-waarde van het dak. De keuzelijst ‘Dakprofiel’ Als u bij de keuzelijst ‘Helling’ hebt gekozen voor een dak met een helling kleiner dan 60°, dan wordt deze keuzelijst actief. U moet hier invullen of het gaat om een hellend dak of een plat dak.

2.3.2

Begrenzingen

In dit hoofdstuk wordt besproken welk type begrenzingen er kunnen ingevoerd worden en welke gevolgen dit heeft voor het invoervenster. Afhankelijk van het type begrenzing, moeten er extra invoervelden ingevuld worden. De volgende begrenzingen zijn mogelijk : -

-

-

-

Buitenomgeving Aangrenzende verwarmde ruimte (AVR) o Definitie : een AVR is een aangrenzende verwarmde ruimte die binnen een beschermd volume gelegen is. Het gaat om een AVR die grenst aan het beschermd volume dat wordt beschouwd. Bijvoorbeeld: een ruimte gelegen binnen het beschermd volume van een bestaand gebouw op een aangrenzend perceel. Kelder o Definitie : een kelder is het bruikbaar gedeelte van een gebouw dat geheel of gedeeltelijk onder het grondpeil ligt. Deze ruimte kan al of niet verwarmd zijn. Kruipruimte o Definitie : een kruipruimte is een lage ruimte onder de vloer van de begane grond. Als iemand zich daar moet verplaatsen, kan dat alleen kruipend. Het is een lage ruimte die voor een groot gedeelte onder het niveau van het maaiveld ligt, al kan de hoogte van de kruipruimtes sterk verschillen. Een kruipruimte maakt meestal geen deel uit van het beschermd volume. Aangrenzende onverwarmde ruimte (AOR) o Definitie : een aangrenzende ruimte die buiten het beschermd volume gelegen is en niet verwarmd wordt.

Versie juli 2013


-

-

43

Andere EPB-eenheid o Een constructie grenst aan een andere EPB-eenheid binnen het project, bijvoorbeeld in een appartementsgebouw grenst de vloer van het ene appartement aan het andere appartement. Dezelfde EPB-eenheid o Een constructie grenst aan een ruimte in dezelfde EPB-eenheid, bijvoorbeeld aan een ruimte in een andere energiesector. Grond

Welke begrenzing u kunt kiezen, hangt af van het type constructie. Voor bepaalde constructies kunnen niet alle begrenzingen gekozen worden, omdat het in principe niet mogelijk is. Een dak heeft bijvoorbeeld altijd als begrenzing ‘Buitenomgeving’, want als een dak zou grenzen aan een andere EPB-eenheid, dan is het in principe geen dak maar een plafond. De onderstaande tabel toont welke begrenzingen er mogelijk zijn per type constructie. Type constructie Muur

Mogelijke begrenzingen -

Vloer

-

Plafond

Dak

Buitenomgeving Aangrenzende verwarmde ruimte Kelder Kruipruimte Aangrenzende onverwarmde ruimte Andere EPB-eenheid Dezelfde EPB-eenheid Grond Buitenomgeving Aangrenzende verwarmde ruimte Kelder Kruipruimte Aangrenzende onverwarmde ruimte Andere EPB-eenheid Dezelfde EPB-eenheid Grond

-

Aangrenzende verwarmde ruimte Aangrenzende onverwarmde ruimte Andere EPB-eenheid Dezelfde EPB-eenheid

-

Buitenomgeving

-

Tabel 3 - Begrenzingen per type constructie

In de volgende hoofdstukken wordt per type begrenzing besproken welke invoervelden moeten ingevoerd worden.

2.3.2.1 Naar de buitenomgeving/ naar een AVR Voor constructies met een begrenzing naar de buitenomgeving of naar een aangrenzende verwarmde ruimte moeten er geen extra invoergegevens ingevuld worden.

Versie juli 2013


44

2.3.2.2 Naar een kelder/kruipruimte/AOR Als u als begrenzing kiest voor ‘kelder’, ‘kruipruimte’ of ‘AOR’, verschijnt een extra invoerveld waarin u de berekeningswijze moet invoeren. U kunt kiezen voor een vereenvoudigde of een gedetailleerde berekening. Als u kiest voor een vereenvoudigde berekening, wordt de U-waarde op een eenvoudige manier berekend. Bij een kelder moet u het soort kelderruimte ingeven (‘kelder met buitenvenster/buitendeur’ of ‘kelder zonder buitenvenster/buitendeur’) en bij een kruipruimte moet u het soort kruipruimte ingeven (‘sterk geventileerde kruipruimte’ of ‘niet of zwak geventileerde kruipruimte’).

Scherm 46 - Begrenzing AOR/kelder/kruipruimte - vereenvoudigde berekening

Als u kiest voor een gedetailleerde berekening, wordt de U-waarde gedetailleerd berekend. U moet aangeven aan welk volume de scheidingsconstructie grenst. U moet het volume (kelder, kruipruimte, AOR) gedetailleerd vormgeven onder de knoop ‘Niet-beschermde volumes’. Vervolgens kunt u het volume selecteren in de keuzelijst ‘Scheidingsconstructie grenst aan’. Meer informatie over hoe u dergelijke volumes in detail kunt invoeren, kunt u vinden in hoofdstuk 1.5.4.

Scherm 47 - Begrenzing AOR/kelder/kruipruimte - gedetailleerde berekening

2.3.2.3 Naar een andere of dezelfde EPB-eenheid Als u een constructie invoert die grenst aan een andere EPB-eenheid (bijvoorbeeld een ander appartement in hetzelfde gebouw) of aan dezelfde EPB-eenheid (bijvoorbeeld een andere energiesector binnen dezelfde EPB-eenheid), dan moet u aangeven aan welke EPBeenheid of energiesector de constructie grenst.

Versie juli 2013


45

Scherm 48- Begrenzing andere EPB-eenheid

Vervolgens verschijnt de constructie in de energetische boomstructuur ook onder de andere EPB-eenheid of energiesector (Scherm 49). Let op! Als u een wijziging aanbrengt aan de constructie, dan wordt dat toegepast op alle plaatsen waar de constructie voorkomt.

Scherm 49 - Muur grenzend aan 2 EPW-volumes

2.3.2.4 Naar de grond De enige constructies die kunnen grenzen aan de grond, zijn muren en vloeren. Eerst komt de muur naar de grond aan bod. U mag een ingegraven muur enkel met de vereenvoudigde methode inrekenen. Als u kiest voor een vereenvoudigde berekening, moet u de gemiddelde ingegraven diepte van de muur ingeven en de dikte van de ingegraven muur.

Versie juli 2013


46

Scherm 50 - Een ingegraven muur ingeven

Om een vloer op volle grond in te voeren, kunt u opnieuw kiezen tussen een vereenvoudigde berekening of een gedetailleerde berekening. Als u kiest voor een vereenvoudigde berekening, hoeft u geen extra invoergegevens meer in te voeren. Als u kiest voor een gedetailleerde berekening, moeten er wel extra invoergegevens ingevuld worden. U moet de blootgestelde omtrek invoeren. Dat is de totale horizontaal gemeten lengte waarlangs de grondoppervlakte voor die vloer grenst aan de buitenomgeving of aan een AOR. Vervolgens moet u aangeven of de vloer zich boven of onder het grondniveau bevindt. Als u kiest voor een vloer onder het grondniveau, moet u de dikte en de gemiddelde ingegraven diepte van de keldermuur ingeven (zie Scherm 51). Dat is de muur die grenst aan de vloer.

Scherm 51 - Vloer op volle grond - onder het grondniveau

Als u kiest voor een vloer die niet boven het grondniveau ligt, moet u aangeven of er randisolatie aanwezig is en wat de totale dikte is van de buitenmuur (zie Scherm 52). Dat is de muur die grenst aan de vloer op volle grond. Als u hebt aangegeven dat er randisolatie aanwezig is, dan moeten extra invoergegevens worden ingevuld.

Versie juli 2013


47

Scherm 52 - Vloer op volle grond – niet onder het grondniveau

2.3.3 Importeren en exporteren van en naar de bibliotheek Naast de keuzelijst voor het ingeven van de type constructie, zijn twee knoppen beschikbaar waarmee u kunt importeren uit en exporteren naar de bibliotheek. Met de linkse knop kunt u een constructie uit de bibliotheek naar het project kopiëren. Vervolgens verschijnt een venster waarin u een constructie kunt selecteren die al aanwezig is in de bibliotheek. Met de rechtse knop is het mogelijk om de ingevoerde constructie in het project te kopiëren naar de bibliotheek.

Scherm 53- Een constructie importeren uit de bibliotheek

2.3.4 U-waarde/R-waarde : directe invoer Om de U- of R- waarde van een constructie in te voeren, kunt u kiezen om de waarde direct in te voeren ofwel om de waarde te laten berekenen aan de hand van de ingevoerde lagen. Bij elke constructie verschijnt een ja/neen-veld waarin wordt gevraagd of u de U-waarde (of R-waarde in sommige gevallen) direct wilt invoeren. Als u kiest voor ‘Ja’, kunt u de waarde manueel invullen.

Versie juli 2013


48

Let op! Als u kiest voor directe invoer, is een stavingsstuk vereist die deze waarde bewijst.

Scherm 54 - U-waarde : directe invoer

2.3.5 U-waarde/R-waarde : lagen invoeren Als u hebt gekozen om de U- of R-waarde niet direct in te voeren, dan moet u de lagen invoeren waaruit de constructie bestaat. Onderaan het invoervenster vindt u het tabblad ‘Lagen’. In het tabblad is een tabel aanwezig waarin u lagen kunt toevoegen. U moet de lagen in de correcte volgorde (van buiten naar binnen) invoeren. Er kunnen 3 soorten lagen worden toegevoegd: een homogene laag, een samengestelde laag of metselwerk. U kunt die lagen toevoegen met de knoppen links onderaan het tabblad. Als u een laag wilt verplaatsen naar boven of naar onder omdat de volgorde verkeerd is, moet u gebruik maken van de knoppen met de pijlen rechts onderaan in het tabblad.

Scherm 55 - U- waarde : lagen invoeren

Per laag moet u het type materiaal, de dikte en eventueel ook de opties (zie 2.3.5.4) invoeren. Die waarden voert u rechtstreeks in de tabel in. In de zesde kolom (R [m²K/W]) wordt de warmteweerstand van de laag weergegeven. Enkel als de software voldoende gegevens heeft om de R-waarde van de laag te berekenen, zal die getoond worden. In het andere geval verschijnt een rood vraagteken. In de volgende paragrafen wordt besproken hoe u een laag correct kunt invoeren.

Versie juli 2013


49

2.3.5.1 Homogene Laag Een homogene laag is een laag met een constante dikte die thermische eigenschappen heeft die uniform zijn of die als uniform kunnen beschouwd worden. De laag bestaat dus meestal uit één materiaal met een bepaalde warmtegeleidingscoëfficiënt.

Scherm 56 - Een homogene laag invoeren

Om een nieuwe homogene laag toe te voegen, drukt u op de knop ‘Homogene laag’ links onderaan. Vervolgens verschijnt een homogene laag in de lijst (Scherm 56). Eerst moet u het type materiaal ingeven. Er zijn drie manieren om het type materiaal in te voeren: u kunt de manier van invoeren kiezen met behulp van 3 knoppen. -

Knop 1 (‘Gebruikersmaterialen’): met die knop kunt u handmatig een materiaal invoeren met de daarbij horende gegevens. Er verschijnt een invoervenster waar u het materiaal kunt invoeren. U kunt het materiaal ook importeren uit de bibliotheek. Als u bijvoorbeeld alle gegevens kent van een bepaald isolatiemateriaal, kunt u die hier invoeren. Het is verplicht om de naam, de materiaalgroep, het type materiaal en de warmtegeleidingscoëfficiënt in te voeren. Als u beschikt over één warmtegeleidingscoëfficiënt voor het materiaal, dan mag u die invoeren voor zowel de buiten- als de binnencoëfficiënt. Let op! Niet alle invoervelden zijn verplicht. Als u bijvoorbeeld niet weet wat de soortelijke massa is van het materiaal, dan moet u dit niet ingeven.

Scherm 57 - Invoeren van een gebruikersmateriaal

-

Knop 2 (‘Materiaal EPBD’): via de knop met het blauwe huisje kunt u materialen invoeren uit de EPBD-databank. Die databank bevat gegevens over de warmtegeleidbaarheid van vele materialen. Er verschijnt een invoervenster waar u een materiaal kunt selecteren. Er is geen rechtstreekse link met de EPBD-databank.

Versie juli 2013


50

De gegevens uit de databank worden bij elke release van de software uit de databank overgezet in de software.

Scherm 58 - Invoeren van een materiaal uit EPBD

-

Knop 3 (‘Materiaal TRD’): via de knop met het rode huisje kunt u materialen invoeren uit het transmissiereferentiedocument. Dat zijn de waarden bij ontstentenis die u moet hanteren wanneer u van een bepaald materiaal geen gegevens hebt. Er verschijnt een invoervenster waar u een materiaal kunt selecteren. Met de knoppen bovenaan kunt u aangeven welk type materiaal u zoekt.

Scherm 59 - Invoeren van een materiaal uit TRD

Als u een laag hebt aangemaakt en het materiaal hebt ingevoerd, kunt u de dikte aangeven in de kolom ‘dikte’. Het is mogelijk dat u daarna nog opties moet invoeren in de kolom ‘Opties’. In de kolom ‘R’, wordt de R-waarde van de laag weergegeven.

Versie juli 2013


51

Scherm 60 - Een homogene laag

2.3.5.2 Samengestelde laag Een samengestelde laag is een niet-homogene laag. Dat is een laag die bestaat uit meerdere materialen. Om de warmteweerstand van dergelijke lagen te bepalen, wordt een andere rekenmethode gehanteerd dan bij homogene lagen. Om een samengestelde laag in te voeren, klikt u op de knop ‘Samengestelde laag’ links onderaan het tabblad ‘Lagen’. Vervolgens verschijnt het invoervenster ‘Nieuwe laag’. Daarin ziet u een tabel waarin u materialen kunt toevoegen. Per materiaal moet u ook de fractie ingeven. Het totaal van de fracties moet gelijk zijn aan 100%.

Scherm 61 - Een samengestelde laag invoeren

Om een nieuw materiaal toe te voegen, klikt u op de knop ‘Een materiaal toevoegen’. Vervolgens verschijnt een invoervenster ‘Nieuw materiaal’ waar u een materiaal kunt invoeren (Scherm 62). Net als bij het invoeren van een homogene laag kunt u ofwel zelf de gegevens van het materiaal invoeren, ofwel een materiaal importeren uit de EPBD-databank of uit het transmissiereferentiedocument. Daarvoor gebruikt u de knoppen bovenaan het venster. Onderaan het invoervenster kunt u aangeven hoe u de fractie wilt bepalen. U kunt de fractie manueel invoeren of u kunt de waarde bij ontstentenis gebruiken. De waarde bij ontstentenis is niet voor alle materialen beschikbaar.

Versie juli 2013


52

Scherm 62 - Een nieuw materiaal toevoegen aan een samengestelde laag

Als u alle lagen met bijhorende fractie hebt ingevoerd, dan klikt u op de OK-knop in het invoervenster ‘Nieuwe laag’. Vervolgens verschijnt de ingevoerde samengestelde laag in de lijst met lagen. De materialen die deel uitmaken van de laag worden getoond. Daarna moet u de dikte van de laag invoeren en eventueel enkele opties.

Scherm 63 - Een samengestelde laag

2.3.5.3 Metselwerk Met de knop ‘Metselwerk’ links onderaan het tabblad ‘Lagen’, kunt u een metselwerk toevoegen aan de lijst met lagen. Als u op de knop klikt, verschijnt een lege laag in de lijst.

Scherm 64 - Een metselwerk toevoegen

Als u klikt in de kolom ‘Type materiaal’ kunt u, net zoals bij het invoeren van een homogene laag, een materiaal invoeren voor de stenen van het metselwerk. Om de gegevens van de mortel in te voeren, klikt u in de kolom ‘Opties’ op het icoontje met de ‘M’. Vervolgens verschijnt een invoerscherm voor de verbinding (= mortel). Hier kunt u aangeven welke mortel werd gebruikt als verbinding voor het metselwerk en ook de fractie van de mortel ten opzichte van het geheel (Scherm 65).

Versie juli 2013


53

Scherm 65 - Mortel invoeren

Als u alles hebt ingevoerd, verschijnen in de laag ‘Metselwerk’ de gegevens over de stenen en de verbindingen. Tot slot moet u de dikte van de laag invoeren.

Scherm 66 - Een laag metselwerk

2.3.5.4 Opties In de kolom ‘Opties’ verschijnt af een toe een icoon met een letter in. Als u op dit icoon dubbelklikt, verschijnt een scherm waarin u extra gegevens kunt invoeren. Als een icoon een witte kleur heeft, dan moeten er geen extra gegevens worden ingevoerd. Heeft het icoon een groene kleur, dan zijn alle nodige gegevens ingevuld. Een rode kleur betekent dat er nog ontbrekende gegevens zijn. Als u op het icoon dubbelklikt, kunt u in het scherm dat verschijnt, de nodige gegevens aanvullen. Er kunnen zes verschillende iconen verschijnen: -

F : extra invoer voor bevestigingen o Dat icoon dient om de correctie voor mechanische bevestigingen in te voeren. Wanneer een isolatielaag doorboord wordt door mechanische bevestigingen (spouwhaken, dakbevestigingen...) dient het effect van die bevestigingen altijd berekend te worden. o Het icoon verschijnt enkel bij isolatielagen in muren of in daken. o In het invoervenster van de optie ‘F’ moet u alle gegevens over de mechanische bevestigingen invoeren: het aantal mechanische bevestigingen per m³, de lengte van de bevestiging die de isolatie doorboort en de sectie van één bevestiging. Let op! De sectie moet in mm² worden ingevoerd. Onderaan het scherm moet u het materiaal van de bevestiging ingeven. U kunt een materiaal kiezen uit de transmissiereferentie-bibliotheek (via het icoon met het rode huisje) ofwel kunt u zelf de gegevens van het materiaal invoeren.

Versie juli 2013


54

Scherm 67 - Optie F - extra invoer voor mechanische bevestigingen

-

-

C: extra invoer voor samengestelde lagen o Dat icoon verschijnt enkel bij samengestelde lagen. Het icoon heeft altijd een witte kleur. Er moeten dus geen extra gegevens ingevuld worden. Het icoon geeft alleen weer dat het om een samengestelde laag gaat. E: extra invoer voor waterstroming bij omgekeerde daken o Dat icoon dient om de correctie ten gevolge van de waterstroming tussen isolatie en dichtingsmembraan in een omgekeerd dak te kunnen berekenen. o Het icoon verschijnt alleen in XPS-isolatielagen bij daken. o In het invoervenster van de optie ‘E’ kunt u kiezen om de waarden bij ontstentenis te hanteren voor de correctie of om te werken met gedetailleerde waarden. Afhankelijk van die keuze moeten andere gegevens ingevuld worden.

Scherm 68 - Optie E - extra invoer voor correctie waterstroming bij omgekeerde daken

-

I: extra invoer voor hellende lagen in een plat dak o Dat icoon dient om hellende lagen in te voeren in een plat dak. o Het icoon verschijnt enkel bij de buitenste lagen van een plat dak. o In het invoervenster van de optie ‘I’ kunt u de laag met variabele dikte gedetailleerd of vereenvoudigd invoeren.

Versie juli 2013


55

Scherm 69 - Optie I - Extra invoer hellende lagen

-

M: extra invoer voor verbindingen/doorboringen in metselwerk o Dat icoon dient om de verbindingen (= mortel) van metselwerk in te voeren. Meer informatie hierover kunt u vinden in paragraaf 2.3.5.3. U kunt ook gegevens invoeren van doorboorde stenen. De twee worden behandeld op een apart tabblad. o Dat icoon verschijnt enkel bij lagen uit metselwerk.

Scherm 70 - Optie M - Extra invoer metselwerk

-

V: extra invoer voor een matig geventileerde luchtlaag o Dat icoon dient om extra gegevens toe te voegen in het geval van een matig geventileerde luchtlaag. Dat is een luchtlaag waarin een beperkte luchtstroming uit de buitenomgeving mogelijk is. U moet de totale oppervlakte van de ventilatieopeningen invoeren.

Scherm 71 - Optie V - Extra invoer voor een matig geventileerde luchtlaag

2.4 Vensters In dit hoofdstuk wordt besproken hoe u een venster kunt invoeren in de software.

Versie juli 2013


56

2.4.1 Algemeen 2.4.1.1 Een nieuw venster aanmaken Als u een nieuw venster aanmaakt, kunt u aanvinken of het al dan niet om een dakvenster gaat. De invoergegevens zijn dezelfde, enkel de helling verschilt. De helling heeft invloed op de U-waarde.

Scherm 72 - Een nieuw venster aanmaken

2.4.1.2 Algemene invoervelden In het invoervenster van een venster (zie Scherm 73) staan enkele velden die altijd moeten ingevuld worden.

Scherm 73 - Transparante scheidingsconstructies - algemene invoervelden

Het vrije invoerveld ‘Naam’ Bij het aanmaken van een nieuw venster, hebt u al een naam moeten ingeven (zie Scherm 72). U kunt hier de naam van het venster wijzigen. Zorg ervoor dat de naam duidelijk omschrijft over welk venster het gaat en in welke gevel het zich bevindt. De keuzelijst ‘Type’ Bij het aanmaken van een nieuw venster, hebt u al het type constructie (=venster) moeten ingeven (zie Scherm 72). U kunt hier het type wijzigen. Het vrije invoerveld ‘Oppervlakte’ Vul hier de oppervlakte van het venster in, op basis van de buitenafmetingen. De in te geven oppervlakte is de dagmaat.

Versie juli 2013


57

Het vrije invoerveld ‘Helling’ Vul hier de helling van het venster in. Het is de hoek gevormd door de verticale naar boven en de naar buiten gerichte normale op het vlak. De helling heeft een invloed op de zonnewinsten en op de U-waarde van het venster. Het vrije invoerveld ‘Oriëntatie’ Vul hier de oriëntatie van het venster in. Het is de hoek die gevormd wordt tussen het zuiden en de horizontale projectie van de normale naar buiten op het vlak. De oriëntatie heeft een invloed op de zonnewinsten. De keuzelijst ‘Begrenzing’ Vul hier de begrenzing van het venster in. Voor meer informatie over de soorten begrenzingen, zie hoofdstuk 2.3.2. Een venster kan enkel de volgende begrenzingen hebben : -

buitenomgeving; aangrenzende onverwarmde ruimte; aangrenzende verwarmde ruimte; een andere EPB-eenheid; dezelfde EPB-eenheid.

In de praktijk komen vensters alleen voor naar de buitenomgeving. Het ja/neen-veld ‘Directe invoer U-waarde’ Als u ‘Ja’ kiest, dan moet u de U-waarde van het venster direct invoeren. Als u ‘Neen’ kiest, moet u alle gegevens van de onderdelen (profiel, beglazing …) afzonderlijk in detail invoeren. De keuzelijst ‘Type venster’ Hier kunt u ingeven welk type venster u wilt invoeren. De volgende mogelijkheden zijn beschikbaar: -

-

-

enkelvoudig venster (zie hoofdstuk 2.4.2); o gewone enkelvoudige vensters zijn opgebouwd uit een vast kader met beglazing en/of een vast kader en een beweegbare vleugel waarin de beglazing zich bevindt. Meerdere beglazingen kunnen eveneens deel uit maken van eenzelfde venster of zich binnen eenzelfde vast kader bevinden. voorzetraam (zie hoofdstuk 2.4.3); o een voorzetraam is een systeem waarbij een vast kader en twee aparte beweegbare vleugels (met beglazingen) parallel opgesteld zijn. dubbelraam (zie hoofdstuk 2.4.4). o een dubbelraam is een systeem waarbij twee aparte vensters parallel opgesteld zijn in eenzelfde dagopening.

Het ja/neen-veld ‘Vereenvoudigde bepaling van de U-waarde van vensters’ In dat veld geeft u aan of u de U-waarde van het venster gedetailleerd of vereenvoudigd wil bepalen. Dat veld verschijnt enkel als u als type venster hebt gekozen voor een enkelvoudig venster.

Versie juli 2013


58

2.4.1.3 Tabbladen Onderaan het invoervenster van een venster, zijn enkele tabbladen aanwezig. De volgende tabbladen kunnen actief zijn : -

tabblad Venster; tabblad Luik; tabblad Opengaande oppervlakte; tabblad Zonneweringen; tabblad Beschaduwing.

Scherm 74 - Tabbladen voor het invoeren van vensters

In dit hoofdstuk wordt de werking van het tabblad ‘Venster’ in detail besproken per type venster (enkelvoudig venster, voorzetraam, dubbelraam). De werking van de tabbladen ‘Luik’, ‘Zonneweringen’ en ‘Beschaduwing’ worden besproken in hoofdstuk 4. Het tabblad ‘Opengaande oppervlakte’ is enkel actief voor projecten met aanvraagdatum vanaf 01/01/2014 (zie Bijlage I : Nieuwe berekeningsmethode Epicool). De werking van dit tabblad wordt besproken in het hoofdstuk 2.4.5. Onder het tabblad ‘Venster’ bevinden zich nog andere tabbladen: -

tabblad Beglazing: zie 2.4.2.1; tabblad Profiel: zie 2.4.2.2; tabblad Ventilatierooster: zie 2.4.2.3; tabblad Vulpaneel: zie 2.4.2.4.

2.4.2 Enkelvoudig venster Deze paragraaf bespreekt hoe u een enkelvoudig venster moet invoeren. Zowel het invoeren van een enkelvoudig venster met de vereenvoudigde en de gedetailleerde methode komen aan bod. De invoervelden van beide methoden zijn gelijk. Als u kiest voor de gedetailleerde methode, moet u enkele extra velden invullen. De invoer van elk tabblad onder het tabblad ‘Venster’ wordt apart besproken.

Figuur 1 - Illustratie van een enkelvoudig venster

2.4.2.1 Tabblad ‘Beglazing’ Op het tabblad ‘Beglazing’ vult u alle gegevens over de beglazing van het venster in.

Versie juli 2013


59

Scherm 75 - Enkelvoudig venster - vereenvoudigde berekening - Beglazing

De volgende invoervelden moeten ingevuld worden : Het ja/neen-veld ‘Thermisch verbeterde afstandshouder’ Geef hier aan of het om een thermisch verbeterde afstandshouder gaat. Een thermisch verbeterde afstandshouder beantwoordt aan het volgende criterium : Σ (d x λ ) ≤ 0,007 waarin : -

d (m) : de dikte van de wand van de afstandshouder; λ (W/mK) : de warmtegeleidbaarheid van het materiaal van de afstandshouder.

Het ja/neen-veld ‘Beglazing met coating’ Geeft hier aan of er een coating is geplaatst op de beglazing. Het vrije invoerveld ‘U-waarde beglazing’ Vul hier de U-waarde van de beglazing (centrale deel) in, die door de fabrikant wordt gedeclareerd of die berekend wordt volgens de richtlijnen van NBN B 62-002, hoofdstuk 9.1. Het vrije invoerveld ‘g-waarde (zonnetoetredingsfactor) Vul hier de zonnetoetredingsfactor (= g-waarde) van de beglazing in, zoals opgegeven door de fabrikant.

Als u hebt gekozen voor een gedetailleerde berekening van de U-waarde van het venster, moet u twee extra invoervelden invullen : Het vrije invoerveld ‘Beglaasde oppervlakte’ Vul hier de glasoppervlakte in. Dat is de kleinste zichtbare oppervlakte van het glas. Voor meer informatie, zie hoofdstuk 8.1 van het transmissiereferentiedocument. Het ja/neen-veld ‘Enkel glas’ Als het venster bestaat uit één laag, kies dan ‘Ja’. Vervolgens moet u enkel de invoervelden ‘U-waarde beglazing’ en ‘g-waarde’ invullen. Indien er meervoudige beglazing is geplaatst (bijvoorbeeld dubbelbeglazing), kies dan ‘Neen’.

Versie juli 2013


60

Het vrije invoerveld ‘Lengte van de afstandshouder’ Vul hier de lengte van de afstandshouder in. Dat is de omtrek van de beglazing. Voor meer informatie, zie hoofdstuk 8.1 van het transmissiereferentiedocument.

2.4.2.2 Tabblad ‘Profiel’ Op het tabblad ‘Profiel’ kunt u alle gegevens van het profiel van het venster invoeren. De volgende invoervelden moeten altijd ingevuld worden: Het ja/neen-veld ‘Directe invoer U-waarde’ Als u ‘Ja’ kiest, moet u de U-waarde van het profiel direct invoeren en aangeven over welk type profiel het gaat. De keuzelijst ‘Type profiel’ Kies hier over welk type profiel het gaat. De volgende keuzes zijn mogelijk : -

Hout o

Als u kiest voor ‘Hout’, moet u gegevens invoeren over het type hout en de gemiddelde dikte van het profiel.

Scherm 76 - Enkelvoudig venster - vereenvoudigde berekening - profiel - hout

-

Kunststof o Als u kiest voor ‘Kunststof’, moet u gegevens invoeren over het type kunststof en het aantal kamers in serie met de warmtestroom.

Scherm 77 - Enkelvoudig venster - vereenvoudigde berekening - profiel - kunststof

-

Metaal met thermische onderbreking o Als u kiest voor ‘Metaal met thermische onderbreking’, moet u aangeven of de verhouding van de geprojecteerde profieloppervlakte tot de ontwikkelde profieloppervlakte aan de binnenzijde van het venster groter is of gelijk aan 0,5. U moet ook de kleinste afstand ingeven tussen de thermisch onderbroken profielen en, bij directe invoer, de U-waarde van het raamprofiel.

Versie juli 2013


61

Scherm 78 - Enkelvoudig venster - vereenvoudigde berekening - profiel - metaal met thermische onderbreking

-

Metaal zonder thermische onderbreking o Als u kiest voor ‘Metaal zonder thermische onderbreking’, moet u de ontwikkelde raamprofieloppervlakte en de geprojecteerde raamprofieloppervlakte aan de binnen- en buitenzijde invoeren.

Scherm 79 - Enkelvoudig venster - vereenvoudigde berekening - profiel - metaal zonder thermische onderbreking

Als u hebt gekozen voor een gedetailleerde berekening van de U-waarde van het venster, moet u voor elk type profiel twee extra invoervelden invullen (voor het type ‘metaal zonder thermische onderbreking’ moeten deze velden sowieso worden ingegeven) : Het vrije invoerveld ‘Geprojecteerde raamprofieloppervlakte (binnenzijde)’ Vul hier de geprojecteerde raamprofieloppervlakte aan de binnenzijde in. Het vrije invoerveld ‘Geprojecteerde raamprofieloppervlakte (buitenzijde)’ Vul hier de geprojecteerde raamprofieloppervlakte aan de buitenzijde in.

2.4.2.3 Tabblad ‘Ventilatierooster’ Op het tabblad ‘Ventilatierooster’ kunt u een ventilatierooster toevoegen als een rooster aanwezig is op het venster. U voegt een nieuw rooster toe door op de knop ‘Toevoegen’ te klikken. Met behulp van de knop ‘Verwijderen’ kunt u het ingevoerde rooster terug verwijderen. In het tabblad moet u de oppervlakte van het ventilatierooster invoeren. Als u ‘Ja’ hebt gekozen bij het ja/neen-veld ‘Directe invoer U-waarde’, moet u de U-waarde handmatig invoeren. Als u ‘Neen’ hebt gekozen, wordt gerekend met de waarde bij ontstentenis.

Versie juli 2013


62

Scherm 80 - Enkelvoudig venster - vereenvoudigde berekening – ventilatierooster

Als u hebt gekozen voor een gedetailleerde berekening van de U-waarde van het venster, moet u drie extra invoervelden invullen: Het ja/neen-veld ‘Isolerende afstandshouder’ Als er een isolerende afstandshouder aanwezig is rond het ventilatierooster, kies dan ‘Ja’. Als dit niet het geval is, kies dan ‘Neen’. Als u hebt aangegeven dat er een isolerende afstandshouder aanwezig is, dan moet u de onderstaande twee invoervelden invullen. Het vrije invoerveld ‘Lengte van de randverbinding’ Vul hier de lengte van de randverbinding in. Dat is de omtrek van het rooster. Het vrije invoerveld ‘Psi’ Vul hier de psi-waarde van de randverbinding in. Het effect van de randverbinding moet extern berekend worden. Er moet een stavingsstuk worden toegevoegd die deze berekende waarde bewijst.

2.4.2.4 Tabblad ‘Vulpaneel’ Als het venster een vulpaneel bevat, kunt u het vulpaneel toevoegen via het tabblad ‘Vulpaneel’. U voegt een nieuw vulpaneel toe door op de knop ‘Toevoegen’ te klikken’. Met de knop ‘Verwijderen’ kunt u het ingevoerde paneel terug verwijderen. In het tabblad moet u de oppervlakte van het vulpaneel invoeren. Als u ‘Ja’ hebt gekozen bij het ja/neen-veld ‘Directe invoer U-waarde’, moet u de U-waarde handmatig invoeren. Kiest u ‘Neen’, dan moet u, net zoals bij andere opake constructies (zie hoofdstuk 2.3.5), alle lagen invoeren waaruit het vulpaneel bestaat.

Scherm 81 - Enkelvoudig venster - vereenvoudigde berekening – vulpaneel

Als u hebt gekozen voor een gedetailleerde berekening van de U-waarde van het venster, moet u drie extra invoervelden invullen:

Versie juli 2013


63

Het ja/neen-veld ‘Isolerende afstandshouder’ Geef hier aan of er een isolerende afstandshouder aanwezig is rond het vulpaneel. Het vrije invoerveld ‘Lengte van de randverbinding’ Vul hier de lengte van de randverbinding in. Dat is de omtrek van het vulpaneel. De keuzelijst ‘Type oppervlaktelaag’ Vul hier de materie van de oppervlaktelaag in.

2.4.3 Voorzetraam Een voorzetraam is een venster met dubbele vleugel. Dat wordt gezegd van een venster met een vast kader en twee opengaande en parallelle delen met elk een beglazing. Dat komt vooral voor bij renovaties waarbij het bestaande raamwerk behouden blijft en tegelijk de energieprestatie verbeterd wordt.

Figuur 2 - Illustratie van een voorzetraam

Het invoeren van een voorzetraam is gelijkaardig aan het invoeren van een enkelvoudig venster met gedetailleerde berekening (zie hoofdstuk 2.4.2). In Scherm 82 kunt u zien dat er een extra tabblad ‘Luchtlaag’ verschijnt tussen het tabblad ‘Venster’ en het tabblad ‘Luik’. In het nieuwe tabblad ‘Luchtlaag’ geeft u de warmteweerstand van de luchtlaag in. U kunt dat doen via directe invoer of via de waarden bij ontstentenis. Daarvoor moet u de dikte van de luchtlaag ingeven en de emissiviteit van de coating.

Scherm 82 - Voorzetraam - tabblad 'Luchtlaag'

Onder het tabblad ‘Venster’ verschilt enkel het tabblad ‘Beglazing’: u moet hier de invoergegevens van zowel de binnen- als de buitenbeglazing ingeven.

Versie juli 2013


64

Scherm 83 - Voorzetraam - tabblad 'Beglazing'

2.4.4 Dubbelraam Een dubbelraam is een systeem waarbij twee aparte vensters parallel opgesteld zijn in eenzelfde dagopening.

Figuur 3 - Illustratie van een dubbelraam

Het invoeren van een dubbelraam is gelijkaardig aan het invoeren van een enkelvoudig venster met gedetailleerde berekening (zie hoofdstuk 2.4.2). Zoals u kunt zien in Scherm 84, is er niet enkel een tabblad ‘Venster’, maar zijn er 3 tabbladen in de plaats gekomen. -

-

Tabblad ‘Venster buitenkant’ o Vul hier de gegevens in van het venster aan de buitenkant. Dat gebeurt op dezelfde manier als bij het invoeren van een enkelvoudig venster met de gedetailleerde berekening (zie hoofdstuk 2.4.2). Tabblad ‘Luchtlaag’

Versie juli 2013


65

Vul hier de gegevens in van de luchtlaag tussen de twee vensters. De invoervelden zijn dezelfde als voor het invoeren van een voorzetraam (zie hoofdstuk 2.4.3). Tabblad ‘Venster binnenkant’ o Vul hier de gegevens in van het venster aan de binnenkant. Dat gebeurt op dezelfde manier als bij het invoeren van een enkelvoudig venster met de gedetailleerde berekening (zie hoofdstuk 2.4.2). o

-

Scherm 84 - Dubbelraam

2.4.5 Tabblad ‘Opengaande oppervlakte’ De nieuwe rekenmethode Epicool laat toe het inbraakrisico door opengaande delen van een venster in te rekenen. Dit inbraakrisico kan ingerekend worden op het tabblad ‘Opengaande oppervlakte’. Dit tabblad is enkel actief bij EPW-projecten (nieuwbouw wonen) met een aanvraagdatum van de vergunning of meldingsdatum vanaf 01/01/2014. Meer informatie over de nieuwe rekenmethode, kunt u vinden in Bijlage I : Nieuwe berekeningsmethode Epicool.

Scherm 85- Tabblad 'Opengaande oppervlakte'

De volgende invoervelden moeten ingevuld worden: Het ja/neen-veld ‘Vast kader’ Kies ‘Ja’ als het venster geen opengaande delen bevat. Kies ‘Neen’ als het venster wel opengaande delen bevat. De keuzelijst ‘Inbraakrisico’ Als u ‘Neen’ kiest bij het ja/neen-veld ‘Vast kader’, verschijnt de keuzelijst ‘Inbraakrisico’. Die keuzelijst is samengesteld uit: 

geen risico;

Versie juli 2013

Cursus EPB-software 3 gewesten  

66

laag risico; reëel inbraakrisico.

Uit deze lijst kiest u het inbraakrisico van de opening. Het vrije-invoerveld ‘Oppervlakte van het opendraaiend venster’ Als u ‘Neen’ kiest bij het ja/neen-veld ‘Vast kader’ én ‘Geen risico’ bij de keuzelijst ‘Inbraakrisico’ verschijnt het vrije-invoerveld ‘Oppervlakte van het opendraaiend venster’. Vul hier de oppervlakte in van de opengaande delen van elementen met enkel draaistand of elementen met draai-kipstand, uitgedrukt in m². Het vrije-invoerveld ‘Oppervlakte van het venster dat enkel kipt’ Als u ‘Neen’ kiest bij het ja/neen-veld ‘Vast kader’ én ‘Geen risico’ bij de keuzelijst ‘Inbraakrisico’ verschijnt het vrije-invoerveld ‘Oppervlakte van het venster dat enkel kipt’. Vul hier de oppervlakte in van de opengaande delen van het element met enkel kipstand, uitgedrukt in m². Het vrije-invoerveld ‘Oppervlakte van het kipvenster’ Als u ‘Neen’ kiest bij het ja/neen-veld ‘Vast kader’ én ‘Laag risico’ bij de keuzelijst ‘Inbraakrisico’ verschijnt het vrije-invoerveld ‘Oppervlakte van het kipvenster’. Vul hier de oppervlakte in van de opengaande delen van elementen met enkel kipstand of elementen met draai-kipstand, uitgedrukt in m². Het weergaveveld ‘Verhouding van de opengaande oppervlakte’ Als u ‘Neen’ kiest bij het ja/neen-veld ‘Vast kader’, verschijnt het veld ‘Verhouding van de opengaande oppervlakte’. Dit veld geeft weer welk aandeel van het oppervlakte van het venster kan opengaan, uitgedrukt in %.

2.5 Gordijngevel Een gordijngevel (ook wel vliesgevel genoemd) is een niet-dragende buitengevel van een gebouw die voor de draagconstructie wordt aangebracht.. Omdat de vliesgevel nietdragend is, kan het worden opgebouwd uit lichte materialen, zoals glas en aluminium

2.5.1 Algemene invoervelden

Scherm 86 - Een gordijngevel - algemeen

Bij het invoeren van een gordijngevel geeft u de volgende invoervelden altijd in:

Versie juli 2013


67

Het vrije invoerveld ‘Naam’ Vul hier de naam in van de gordijngevel. Zorg ervoor dat de naam duidelijk omschrijft over welke gordijngevel het gaat en in welke gevel die zich bevindt. De naam moet ook ingevoerd worden bij het aanmaken van een nieuwe gordijngevel, zie ‘Scherm 43 - Creatie van een scheidingsconstructie’. De keuzelijst ‘Type’ Kies hier het type constructie. Het type wordt ook ingevoerd bij het aanmaken van een nieuwe constructie, zie ‘Scherm 43 - Creatie van een scheidingsconstructie’. Let op! Als u een constructie hebt aangemaakt, is het niet altijd mogelijk om het type achteraf te wijzigen. Het vrije invoerveld ‘Oppervlakte’ Vul hier de oppervlakte van de gordijngevel in, op basis van de buitenafmetingen. Het vrije invoerveld ‘Helling’ Vul hier de helling van de gordijngevel in. Dat is de hoek gevormd door de verticale naar boven en de naar buiten gerichte normale op het vlak. De helling heeft een invloed op de zonnewinsten en op de U-waarde van de gordijngevel. Het vrije invoerveld ‘Oriëntatie’ Vul hier de oriëntatie van de gordijngevel in. Dat is de hoek die gevormd wordt tussen het zuiden en de horizontale projectie van de normale naar buiten op het vlak. De oriëntatie heeft een invloed op de zonnewinsten. De keuzelijst ‘Begrenzing’ Vul hier de begrenzing van de gordijngevel in. Voor meer informatie over de soorten begrenzingen, zie hoofdstuk 2.3.2: Begrenzingen. Een gordijngevel kan enkel de volgende begrenzingen hebben: -

buitenomgeving; aangrenzende onverwarmde ruimte; aangrenzende verwarmde ruimte; een andere EPB-eenheid; dezelfde EPB-eenheid.

In de praktijk grenzen gordijngevels doorgaans aan de buitenomgeving. De keuzelijst ‘Berekeningsmethode voor Ucw’ Kies hier de methode die u wil gebruiken om de U-waarde van de gordijngevel te bepalen. De volgende methodes zijn beschikbaar: -

Elementenmethode, verbindingselement als apart gevelelement beschouwd o Zie hoofdstuk 2.5.2 Elementenmethode, verbindingselement als bouwknoop beschouwd o Zie hoofdstuk 2.5.3 Componentenmethode o Zie hoofdstuk 2.5.4 Directe invoer van de U-waarde o Zie hoofdstuk 2.5.5

Versie juli 2013


68

2.5.2 Elementenmethode / verbindingselement als apart gevelelement beschouwd 2.5.2.1 Definitie In dit hoofdstuk wordt de elementenmethode besproken waarbij het verbindingselement tussen de beglazing en het vulpaneel als een apart gevelelement wordt beschouwd.

2.5.2.2 Algemeen Als u kiest voor deze methode, moet u in het invoervenster enkele extra gegevens invullen: De keuzelijst ‘Berekeningswijze zonnetoetreding’ U kunt hier kiezen of u de beschaduwing en zonnewering per scheidingsconstructie of per beglazing wil beschouwen. Als u kiest om de beschaduwing en zonnewering per scheidingsconstructie te bepalen, dan blijven de twee tabbladen ‘Zonneweringen’ en ‘Beschaduwing’ actief naast het tabblad ‘Gordijngevel’. Als u kiest om dit per beglazing te beschouwen, dan worden de bovenstaande twee tabbladen inactief en verschijnen de tabbladen onderaan in het tabblad ‘Beglazingen’ (in het tabblad ‘Gordijngevel’). Zo kunt u per beglazing de zonneweringen en de beschaduwing ingeven. Het vrije invoerveld ‘Warmtestroom per module’ Vul hier de totale numeriek handmatig berekende warmteoverdrachtsstroom in doorheen het volledige model, in W. Het vrije invoerveld ‘Temperatuursverschil binnen/buiten’ Vul hier het temperatuursverschil in tussen de binnen- en de buitenomgeving.

Scherm 87 - Elementenmethode - verbindingselement als apart gevelelement – algemeen

2.5.2.3 Tabbladen Onderaan het invoervenster zijn drie tabbladen aanwezig : -

tabblad ‘Gordijngevel’; tabblad ‘Zonneweringen’; tabblad ‘Beschaduwing’.

In dit hoofdstuk wordt enkel het tabblad ‘Gordijngevel’ besproken. De andere tabbladen worden besproken in hoofdstuk 4.2. Onder het tabblad ‘Gordijngevel’ vindt u drie tabbladen: -

tabblad ‘Beglazingen’; tabblad ‘Vulpanelen’; Tabblad ‘Verbinding’.

In het tabblad ‘Beglazingen’ kunt u alle beglazingen van de gordijngevel invoeren. Bovenaan het tabblad bevindt zich een tabel waaraan u beglazingen kunt toevoegen via het blauwe plusteken. Per beglazing moet u gegevens invullen. Die invoergegevens zijn identiek als bij het invoeren van een beglazing van een enkelvoudig venster met

Versie juli 2013


69

gedetailleerde berekening (zie hoofdstuk 2.4.2). De eigenschappen van de eerste beglazing die u ingaf worden overgenomen voor alle andere beglazingen die u invoert. Alle beglazingen binnen deze tabel hebben bijgevolg dezelfde thermische eigenschappen.

Scherm 88 - Gordijngevel - tabblad 'Beglazingen'

In het tabblad ‘Vulpanelen’ kunt u alle vulpanelen van de gordijngevel invoeren. Bovenaan het tabblad bevindt zich een tabel waaraan u vulpanelen kunt toevoegen via het blauwe plusteken. Per paneel moet u gegevens invullen. Deze invoergegevens zijn identiek als bij het invoeren van een paneel van een enkelvoudig venster via de gedetailleerde berekening (zie hoofdstuk 2.4.2).

Scherm 89 - Gordijngevel - tabblad 'Vulpanelen'

In het tabblad ‘Verbinding’ kunt u alle verbindingen toevoegen die aanwezig zijn in de gordijngevel. Per verbinding moet u de geprojecteerde oppervlakte van het verbindingselement ingeven.

Versie juli 2013


70

Scherm 90 - Gordijngevel - tabblad 'Verbinding'

2.5.3 Elementenmethode/ verbindingselement als bouwknoop beschouwd 2.5.3.1 Definitie In dit hoofdstuk wordt de elementenmethode besproken waarbij het verbindingselement tussen de beglazing en het vulpaneel als een lineaire bouwknoop wordt beschouwd.

2.5.3.2 Algemeen Als u kiest voor deze methode, moet u in het invoervenster enkele extra gegevens invullen: De keuzelijst ‘Berekeningswijze zonnetoetreding’ U kunt hier kiezen of u de beschaduwing en zonnewering per scheidingsconstructie of per beglazing wil beschouwen. Als u kiest om de beschaduwing en zonnewering per scheidingsconstructie te bepalen, dan blijven de twee tabbladen ‘Zonneweringen’ en ‘Beschaduwing’ actief naast het tabblad ‘Gordijngevel’. Als u kiest om dit per beglazing te beschouwen, dan worden de bovenstaande twee tabbladen inactief en verschijnen de tabbladen onderaan in het tabblad ‘Beglazingen’ (in het tabblad ‘Gordijngevel’). Zo kunt u per beglazing de zonneweringen en de beschaduwing ingeven. Het vrije invoerveld ‘Warmtestroom per module’ Vul hier de totale numeriek handmatig berekende warmteoverdrachtsstroom in doorheen het volledige model, in W. Het vrije invoerveld ‘Temperatuursverschil binnen/buiten’ Vul hier het temperatuursverschil in tussen de binnen- en de buitenomgeving.

Scherm 91 - Elementenmethode - verbindingselement als bouwknoop – algemeen

2.5.3.3 Tabbladen Onder het tabblad ‘Gordijngevel’ bevinden zich drie tabbladen : -

tabblad ‘Beglazingen’; tabblad ‘Vulpanelen’; tabblad ‘Verbinding’.

Versie juli 2013


71

De werking van de tabbladen ‘Beglazingen’ en ‘Vulpanelen’ is identiek als bij de elementenmethode waarbij het verbindingselement als apart element wordt beschouwd. Zie hoofdstuk 2.5.2.3 voor meer informatie. Het tabblad ‘Verbinding’ verschilt. Bij deze methode moet u per verbinding invoeren wat de lengte is. U moet alle verbindingen invoeren in de tabel.

Scherm 92 - Gordijngevel - tabblad 'Verbinding'

2.5.4 Componentenmethode 2.5.4.1 Definitie Bij de componentenmethode wordt een oppervlaktegewogen gemiddelde U-waarde berekend van alle deelcomponenten van de module (beglazing, vulpanelen, profielen en raamstijlen), waarbij de randeffecten van de onderlinge aansluitingen tussen deze delen begroot worden door het product van een lengte en een lineaire warmtedoorgangscoëfficiënt.

2.5.4.2 Algemeen Als u kiest voor deze methode, moet u in het invoervenster enkel de berekeningswijze voor de zonnetoetreding invullen: u moet kiezen of de berekening van de beschaduwing en de zonnewering gebeurt per scheidingsconstructie of per glas.

2.5.4.3 Tabbladen Onder het tabblad ‘Gordijngevel’ bevinden zich vijf tabbladen : -

tabblad ‘Beglazing’; tabblad ‘Profiel’; tabblad ‘Vulpaneel’; tabblad ‘Raamstijl’; tabblad ‘Verbinding’.

De tabbladen ‘Beglazing’, ‘Profiel’ en ‘Vulpaneel’ zijn identiek aan de tabbladen bij enkelvoudige vensters met gedetailleerde berekening (zie hoofdstuk 2.4.2). In het tabblad ‘Raamstijl’ kunt u alle raamstijlen ingeven. U kunt een raamstijl toevoegen in de tabel door op het blauwe plusteken te klikken. Per raamstijl moet u de oppervlakte en de U-waarde ingeven en het type raamstijl. In het ja/neen-veld ‘Correctiefactor voor metalen verbindingen’ kunt u aangeven of er in de U-waarde van de raamstijl rekening is gehouden met de randeffecten van metalen

Versie juli 2013


72

verbindingen. Als er geen rekening is gehouden met deze randeffecten, dan kiest u ‘Ja’. Daarna kunt u kiezen om de correctiefactor manueel in te voeren ofwel de waarde bij ontstentenis (= 0,30 W/m²K) te gebruiken.

Scherm 93 - Gordijngevel - componentenmethode - tabblad 'Raamstijl'

Op het tabblad ‘Verbinding’ kunt u alle soorten verbindingen van de gordijngevel ingeven. U kunt een nieuwe verbinding toevoegen aan de tabel, door op het blauwe plusteken te klikken. Er kunnen vijf soorten verbindingen worden ingevoerd : -

raamprofiel – vulpaneel; raamprofiel – beglazing; raamprofiel – raamstijl; vulpaneel – raamstijl; beglazing – raamstijl.

Per verbinding moet u aangeven welke twee elementen gelinkt worden door deze verbinding. Een element kan een raamprofiel, een vulpaneel, een beglazing of een raamstijl zijn die u reeds hebt aangemaakt. Daarnaast vult u enkele specifieke gegevens aan, die afhankelijk zijn van het type verbinding: namelijk de lengte van de randverbinding, of de afstandshouder isolerend is, het type van de oppervlaktelaag en de omtrek van de lijnvormige bouwknoop.

Scherm 94 - Gordijngevel - componentenmethode - tabblad 'Verbinding'

Versie juli 2013


73

2.5.5 Directe invoer van de U-waarde Als u ervoor kiest om de U-waarde van de gordijngevel direct in te voeren, dan moet u in het tabblad ‘Gordijngevel’ de U-waarde van de gordijngevel (in zijn geheel), de beglaasde oppervlakte en de U- en g-waarde van de beglazing ingeven.

Scherm 95 - Gordijngevel - directe invoer U-waarde

2.6 Glasbouwsteenwand Glasbouwsteenwanden zijn wanden die opgebouwd zijn uit glasbouwstenen. Die glasbouwstenen worden samengehouden met mortel, zoals een muur uit metselwerk. Bij glasbouwsteenwanden zijn de stenen echter gemaakt van glas. We spreken dus van een transparante constructie. Voor het invoeren van een glasbouwsteenwand, moet u dezelfde gegevens invullen als bij een gewoon venster: naam, type, oppervlakte, helling, oriëntatie en begrenzing. Als u niet weet wat de U-waarde is van de glasbouwsteenwand, kunt u kiezen voor ‘Uwaarde bij ontstentenis’ (= 5,70 W/m²K). Als u de U-waarde wel weet, kunt u kiezen voor ‘Directe invoer van de U-waarde’ (Scherm 96). Vervolgens moet u de U-waarde en de g-waarde van de glasbouwsteen ingeven, samen met de voegfractie. Voor de voeg wordt gerekend met de waarde bij ontstentenis. Onderaan kunt u de gegevens over de beschaduwing ingeven.

Versie juli 2013


74

Scherm 96 - Glasbouwsteenwand - directe invoer U-waarde

Als u de U-waarde niet direct invoert, moet u de g-waarde, de lambda-waarde en de dikte van de glasbouwsteenwand ingeven. Onderaan moet u de gegevens van de verbinding en de gegevens over de beschaduwing aanvullen. Als de verbinding een voegdikte heeft die kleiner is dan 3 mm, moet u geen verdere gegevens aanvullen over de verbinding. Voor de beschaduwing kunt u kiezen uit een gedetailleerde berekening of uit de waarde bij ontstentenis.

Scherm 97 - Glasbouwsteenwand - U-waarde in detail

Versie juli 2013


75

Deuren en poorten

Een deur of een poort kan zowel een opake als een transparante constructie zijn. Als een deel van de deur (of poort) uit glas bestaat, dan wordt die deur/poort berekend als een transparante constructie. U zal voor die deur/poort ook gegevens moeten aanvullen voor de oppervlakte die uit glas bestaat. Bij het ja/neen-veld ‘Element deels in glas’ kiest u in dat geval voor ‘Ja’. In het geval van een opake deur of poort, kiest u voor ‘Neen’. Bij het invoeren van een deur moet een naam, het type, de oppervlakte en de begrenzing worden ingegeven.

2.7.1 Opake deuren en poorten Als u een opake deur of poort wilt ingeven, kiest u voor ‘Neen’ bij het ja/neen-veld ‘Element deels in glas’. Een poort (bijvoorbeeld garagepoort) geeft u ook als type ‘Deur’ in. Als de U-waarde van de deur niet gekend is, kunt u rekenen met de waarde bij ontstentenis. U moet dan enkel aangeven of het gaat om een geïsoleerde deur en of die uit metaal bestaat.

Scherm 98 – Opake deur - waarde bij ontstentenis

Als u een opake deur gedetailleerd wilt invoeren, kiest u voor ‘Neen’ bij het ja/neen-veld ‘Waarde bij ontstentenis’. Vervolgens verschijnen drie tabbladen: -

tabblad ‘Profiel’; tabblad ‘Vulpaneel’; tabblad ‘Ventilatierooster’.

Deze tabbladen zijn identiek als de tabbladen bij het invoeren van een enkelvoudig venster met gedetailleerde berekening. Zie hoofdstuk 2.4.2 voor meer informatie.

Scherm 99 – Opake deur – gedetailleerd

Versie juli 2013


76

2.7.2 Transparante deuren en poorten Als u een transparante deur gedetailleerd wilt invoeren, dan kiest u voor ‘Ja’ bij het ja/neenveld ‘Element deels in glas’. Het is niet mogelijk om een waarde bij ontstentenis te gebruiken voor een transparante deur of poort. Er verschijnen vijf tabbladen: -

tabblad ‘Profiel’; tabblad ‘Vulpaneel’; tabblad ‘Beglazing’; tabblad ‘Ventilatierooster’; tabblad ‘Beschaduwing’.

Deze tabbladen zijn identiek als de tabbladen bij het invoeren van een enkelvoudig venster met gedetailleerde berekening. Zie hoofdstuk 2.4.2 voor meer informatie.

Scherm 100 – Transparante deur – gedetailleerd

2.8

Verschillen tussen de oude en de nieuwe EPB-software

Er zijn enkele verschillen tussen de oude en de nieuwe EPB-software voor dit hoofdstuk.

2.8.1 Invoeren van een ‘matig geventileerde luchtlaag’ Het invoeren van een matig geventileerde luchtlaag is anders in de nieuwe EPB-software. In de nieuwe EPB-software moet u de totale oppervlakte van de ventilatieopeningen ingeven. In de oude software moet u aangeven hoe de warmtestroom verloopt.

Scherm 101 - Matig geventileerde luchtlaag in nieuwe EPB-software

Volgens het transmissiereferentiedocument zijn twee methoden toegestaan om een matig geventileerde luchtlaag in te rekenen. In de beide softwarepakketten werd een andere

Versie juli 2013


77

methode gebruikt. Allebei de methoden zijn correct. De U-waarde van een constructie met een matig geventileerde luchtlaag kan wel licht verschillen bij simulaties in de twee softwarepakketten (zie hoofdstuk 5.4.2.3 van het transmissiereferentiedocument).

2.8.2 Invoeren van een afstandshouder voor vensters Het invoeren van een afstandshouder bij vensters verschilt ook in de beide softwarepakketten. In de oude EPB-software moet u enkel aangeven of het gaat om een gewone (= aluminium of stalen) afstandshouder of een thermisch verbeterde afstandshouder. In de nieuwe EPB-software moet u ook aangeven of er ‘beglazing met coating’ is geplaatst of niet.

Scherm 102 - Afstandshouder in de nieuwe EPB-software

Volgens het transmissiereferentiedocument zijn twee methoden toegestaan om de lineaire warmtedoorgangscoëfficiënt van de afstandshouder (tussen glas en profiel) te bepalen. Beide methoden zijn correct. Dat heeft als gevolg dat u in beide softwarepakketten voor hetzelfde venster, een andere U-waarde uitkomt wanneer u de afstandshouder invoert in beide softwarepakketten.

2.9

Nieuwe modules

Er zijn enkele nieuwe modules in de EPB-software die in de oude software nog niet aanwezig waren.

2.9.1 Detailberekening vloer op volle grond De methode voor de detailberekening van vloeren op volle grond, is ingewerkt in de nieuwe EPB-software. In de oude software had u daarvoor een extern rekenblad nodig. Voor meer informatie: zie hoofdstuk 2.3.2.4.

2.9.2 Berekening voorzetramen en dubbelramen In de nieuwe EPB-software is het mogelijk om de U-waarde van voorzetramen en dubbelramen te berekenen. Voor meer informatie: zie de hoofdstukken 2.4.3 en 2.4.4.

2.9.3 Gedetailleerde berekening van gordijngevels In de nieuwe EPB-software is het mogelijk om gordijngevels gedetailleerd te berekenen. Voor meer informatie: zie hoofdstuk 2.5.

2.10 Verwijzingen Meer informatie over dit hoofdstuk kunt u terugvinden op onze site :

Versie juli 2013


78

www.energiesparen.be/epb/prof/transmissie Meer informatie over dit hoofdstuk kunt u hier terugvinden : 2.3 Opake constructies -

Transmissiereferentiedocument (Bijlage 3 bij het Ministerieel Besluit van 1 december 2010), paragraaf 7.

2.4 Vensters -

Transmissiereferentiedocument (Bijlage 3 bij het Ministerieel Besluit van 1 december 2010), paragrafen 8 en 9.

2.5 Gordijngevel -


2.6 Glasbouwsteenwand -


2.7 Deuren en poorten -

Transmissiereferentiedocument (Bijlage 3 bij het Ministerieel Besluit van 1 december 2010), paragrafen 8 en 9.

Versie juli 2013


79

3 Bouwknopen 3.1 Algemeen De bouwknoopgegevens worden ingevoerd per K-peilvolume van het project. Let op! Vóór u de gegevens invoert voor de bouwknopen, moet u ervoor zorgen dat: -

-

alle EPB-eenheden van het K-peilvolume zijn aangemaakt. Bijvoorbeeld: in het geval van een appartementsblok met gemeenschappelijk deel en ASB op het gelijkvloers maakt u eerst de EPB-eenheden ‘wonen’, ‘gemeenschappelijke delen’ en ‘ASB’ aan; alle gemeenschappelijke scheidingsconstructies tussen de EPB-eenheden onderling zijn ingevoerd. Zoniet gaan de gegevens van de ingevoerde bouwknopen verloren.

Als u de knoop ‘K-volume’ selecteert in de energetische boomstructuur, verschijnt het invoervenster met de tabbladen ‘EPB-eenheden’ en ‘Bouwknopen’. Klik op het tabblad ‘Bouwknopen’ om de gegevens van de bouwknopen in voeren.

Scherm 103 - Het invoervenster ‘K-volume’: tabblad bouwknopen en selectie van de berekeningswijze

3.2 Selectie van de methode voor de inrekening van bouwknopen Per K-peilvolume kunt u kiezen uit 3 invoeropties om bouwknopen in te rekenen: Optie A, B of C. Het is niet mogelijk om tegelijkertijd meerdere opties te selecteren per K-peilvolume. Zolang u geen optie kiest, blijft er een ‘?’ staan en blijft ‘Berekeningswijze’ als ontbrekende invoer in het rood aangeduid. Selecteer in de keuzelijst volgens de berekeningswijze waarmee u de bouwknopen gaat invoeren: -

-

Optie A: invoer volgens de gedetailleerde methode (zie 3.2.1): o U voert alle bouwknopen in, zowel de lineaire bouwknopen als de puntbouwknopen en zonder onderscheid te maken tussen EPB-aanvaarde en niet-EPB-aanvaarde bouwknopen. De psi- of chi-waarden zijn exact bepaald op basis van een gevalideerde numerieke berekening of door gebruik te maken van de waarden bij ontstentenis. Optie B: methode van de EPB-aanvaarde bouwknopen (zie 3.2.2):

Versie juli 2013


80

In die optie wordt een onderscheid gemaakt tussen EPB-aanvaarde en nietEPB-aanvaarde bouwknopen. U voert alle niet-EPB-aanvaarde bouwknopen in. Dat leidt tot een variabele toeslag op het K-peil. De grootte van de toeslag hangt af van de kwaliteit van de ingevoerde niet-EPB-aanvaarde bouwknopen. o De EPB-aanvaarde bouwknopen zijn niet verplicht in te voeren. Het is wel toegestaan om de EPB-aanvaarde lineaire bouwknopen, waarvan de psiwaarde kleiner is dan de psi-limietwaarde, in te voeren. Die leiden tot een vermindering van de K-peiltoeslag. Optie C: methode van een forfaitaire toeslag (zie 3.2.3): o Bij die optie voert u geen bouwknopen in. o De keuze voor die optie betekent dat de ontwerper en/of uitvoerder onvoldoende tot geen aandacht heeft geschonken aan het realiseren van EPB-aanvaarde bouwknopen. Er wordt een forfaitaire toeslag van maximaal 10 K-peilpunten aangerekend. o

-

Bij wijziging van de ene optie naar de andere blijven de ingevoerde bouwknoopgegevens behouden.

3.2.1 Een bouwknoop invoeren volgens de gedetailleerde methode (optie A) Nadat u de ‘gedetailleerde methode’ heeft geselecteerd, kunt u alle lineaire bouwknopen en puntbouwknopen die in het project aanwezig zijn, in de twee tabbladen (‘Lijnvormige bouwknopen’ en ‘Puntvormige Bouwknopen’) invoeren. Het tabblad ‘Lijnvormige bouwknopen’ is standaard actief (Scherm 104).

Scherm 104 – Invoeren van bouwknopen volgens de gedetailleerde methode: tabbladen voor lineaire en puntbouwknopen

Voor de verdere invoer van de bouwknoopgegevens: zie hoofdstuk 3.3 voor lineaire bouwknopen en hoofdstuk 3.5 voor puntbouwknopen.

Versie juli 2013


81

3.2.2 Een bouwknoop invoeren volgens de methode van EPB-aanvaarde bouwknopen (optie B) Nadat u de ‘Methode van de EPB-aanvaarde knopen’ heeft geselecteerd, heeft u drie tabbladen ter beschikking voor het invoeren van lineaire bouwknopen en puntbouwknopen (Scherm 105). Er zijn twee tabbladen voorzien voor de invoer van lineaire bouwknopen en één tabblad voor de invoer van puntbouwknopen. Bij lineaire of lijnvormige bouwknopen wordt een onderscheid gemaakt tussen de invoer van gegevens over ‘Niet-EPB-aanvaarde bouwknopen’ (eerste tabblad) en ‘EPB-aanvaarde bouwknopen met betere waarden’ (derde tabblad). Let op! Enkel de EPB-aanvaarde bouwknopen met een betere psi-waarde dan de psilimietwaarde voor de bouwknoop mag u in het tabblad ‘EPB-aanvaarde bouwknopen met betere waarden’ invoeren. De bouwknopen die u in dat tabblad invoert, zorgen voor een afbouw van de forfaitaire K-peiltoeslag. Die toeslag van 3 K-peilpunten kan maximaal dalen tot nul (dus geen toeslag op het K-peil). Het K-peil dat u bekomt zonder bouwknopen in rekening te brengen, kan dus nooit afgebouwd worden door het invoeren van ‘betere’ bouwknopen. Let op! Puntbouwknopen zijn altijd ‘Niet-EPB-aanvaarde bouwknopen’. Alle berekende puntbouwknopen vult u dus aan in het tabblad ‘Niet-EPB-aanvaarde puntvormige bouwknopen’.

Scherm 105 – Invoeren van bouwknopen volgens de methode ‘EPB-aanvaarde bouwknopen’: overzicht tabbladen

Voor de verdere invoer van de bouwknoopgegevens: zie hoofdstuk 3.3 voor lineaire bouwknopen en hoofdstuk 3.5 voor puntbouwknopen.

3.2.3 De invloed van bouwknopen invoeren volgens de forfaitaire toeslag (optie C) Bij de optie C voert u geen bouwknopen in. Er wordt gerekend met een forfaitaire toeslag van maximum 10 K-peilpunten. U hoeft geen extra gegevens in te voeren (Scherm 106).

Versie juli 2013


82

Scherm 106 – Invoeren van bouwknopen volgens de methode ‘forfaitaire toeslag’

3.3 Invoeren van lineaire bouwknopen De manier van invoeren van niet-EPB-aanvaarde lineaire (= lijnvormige) bouwknopen in het tabblad ‘Lijnvormige bouwknopen’ bij optie A en de manier van invoeren van ‘EPBaanvaarde bouwknopen met betere waarden’ en ‘Niet-EPB-aanvaarde lijnvormige bouwknopen’ bij optie B, is gelijkaardig. In de uitleg hieronder wordt de invoer van lineaire bouwknopen beschreven en getoond voor de gedetailleerde methode (optie A).

3.3.1 Aanmaken van een lineaire bouwknoop Voeg een bouwknoop toe in het tabblad ‘ Lijnvormige bouwknopen’ door te klikken op het blauwe plusteken. Er verschijnt een nieuwe regel in de tabel met alle ingevoerde bouwknopen. Als de gegevenslijn van de bouwknoop blauw gekleurd is, is die bouwknoop de ‘actieve bouwknoop’. Onder de tabel met de ingevoerde lijnvormige bouwknopen kunt u de gegevens van de actieve bouwknoop aanvullen. Klik op het rode kruis achteraan de geselecteerde bouwknoop, als u deze bouwknoop wilt verwijderen (Scherm 107).

Actieve bouwknoop

Invoerscherm actieve bouwknoop

Scherm 107– Tabblad ‘Lijnvormige bouwknopen’: invoervelden

Let op! Het is niet mogelijk bouwknopen te kopiëren in het tabblad. U kunt wel eenzelfde type bouwknoop hergebruiken door gebruik te maken van de bibliotheek: maak een bouwknoop aan in de bibliotheek of voeg een bouwknoop toe aan de bibliotheek en hergebruik de opgeslagen bouwknoop in het project.

Versie juli 2013


83

Het invoerscherm is niet volledig zichtbaar. Met de rechterscrollbar kunt u het volledige invoerscherm voor de actieve bouwknoop zichtbaar maken (Scherm 108). Het invoerscherm dat u voor elke bouwknoop moet aanvullen, bestaat uit 2 delen: -

het bovenste deel bevat velden om de karakteristieken van een bouwknoop in te voeren; het onderste deel bevat invoervelden om het aantal en de aard van de begrenzingen van de bouwknoop aan te geven.

Invoervelden bouwknoopkarakteristieke n

Invoervelden voor het definiëren van de begrenzing per bouwknoop

Scherm 108 – Overzicht invoervelden van een lineaire bouwknoop

3.3.2 Invoer van de bouwknoopkarakteristieken van lineaire bouwknopen 3.3.2.1 Algemeen In het vrije invoerveld ‘Naam’ kunt u de automatisch toegekende naam van de bouwknoop wijzigen (Scherm 109). Het is belangrijk dat die naam duidelijk en eenduidig is. De naam laat toe de bouwknoop te identificeren op de plannen.

Scherm 109 - Invoer van bouwknoopkarakteristieken bij numerieke waarde

Via de bibliotheekbalk kunt u een bouwknoop uit de bibliotheek in het project gebruiken (icoon

)of kunt u een bouwknoop uit het project opslaan in de bibliotheek (icoon

).

Versie juli 2013


84

Via de keuzelijst ‘Berekeningswijze lijnwarmtedoorgangscoefficiënt’ legt u vast op welke wijze u de lineaire warmtedoorgangscoëfficiënt psi van de bouwknoop wenst te bepalen: -

ofwel door gebruik te maken van de waarde bij ontstentenis die per type bouwknoop door de software wordt berekend (zie 3.3.2.3); ofwel numeriek met behulp van een externe gevalideerde numerieke berekening (zie 3.3.2.2).

3.3.2.2 Invoer van numeriek berekende lineaire bouwknopen. Numerieke invoer bij gedetailleerde invoer (optie A) De optie ‘Numerieke waarde’ staat standaard geselecteerd. In dat geval moet elke psi-waarde die ingevoerd wordt, exact berekend zijn via een gevalideerde numerieke berekening. Als dat niet het geval is, moet u de waarde bij ontstentenis gebruiken. In het vrije invoerveld ‘Psi’ vult u de numeriek berekende psi-waarde van de bouwknoop in, in W/mK. In het vrije invoerveld ‘Lengte van de bouwknoop’ vult de lengte van de bouwknoop in, in meter (zie Scherm 109). De numeriek berekende waarden moeten altijd worden gestaafd. U voegt daarvoor een nieuw stavingsstuk toe (Scherm 110). Dat kan een stavingsstuk zijn per bouwknoop, of één stavingsstuk voor alle bouwknopen samen.

Scherm 110 – Invoerveld ‘Stavingstuk’ voor numeriek berekende bouwknopen

Numerieke invoer bij de methode van EPB-aanvaarde bouwknopen (optie B) Als u numerieke waarden invoert bij de methode van EPB-aanvaarde bouwknopen (optie B), selecteert u het type bouwknoop in de keuzelijst ‘Soort knoop’. De software bepaalt vervolgens de psi-limietwaarde (Scherm 111).

Versie juli 2013


85

Scherm 111 – Invoerscherm ‘Numerieke waarde’ voor lineaire bouwknopen bij optie B

3.3.2.3 Invoer van lineaire bouwknopen met de waarde bij ontstentenis. Als u in de keuzelijst ‘Berekeningswijze lijnwarmtedoorgangscoëfficiënt’ kiest voor ‘Waarde bij ontstentenis’, moet u in de keuzelijst ‘Soort knoop’ het type bouwknoop bepalen (Scherm 112). Het type bouwknoop legt de psi-limietwaarde vast (volgens tabel 1 van bijlage VIII bij het Energiebesluit van 19 november 2010).

Scherm 112 – Type bouwknoop volgens tabel 1 van bijlage VIII

De software vult vervolgens automatisch de psi-limietwaarde in die hoort bij het gekozen type bouwknoop uit tabel 1 van bijlage VIII bij het Energiebesluit. Uit de keuzelijst ‘Soort verbinding’ bepaalt u het type onderbreking van de isolatielaag (Scherm 113). De waarde bij

Versie juli 2013


86

ontstentenis van een type onderbreking ligt vast in tabel 2 van bijlage VIII bij het Energiebesluit van 19 november 2010.

Scherm 113 – Type onderbreking volgens tabel 2 van bijlage VIII

In het vrije invoerveld ‘Lengte van de bouwknoop’ voert u de lengte in van de bouwknoop, uitgedrukt in meter.

3.3.2.4 Invoer van de begrenzingen van lineaire bouwknopen. Na het bepalen van de karakteristieken van de bouwknoop, kunt u de begrenzingen van de bouwknoop invoeren (Scherm 114). Een bouwknoop wordt begrensd door één of meerdere K-peilvolumes en één of meerdere energiesectoren.

Scherm 114 – Invoeren van de begrenzingen van de lineaire bouwknoop

K-volumes Een bouwknoop kan op de scheiding liggen tussen twee of meer K-volumes. Deze K-volumes moeten geen onderdeel zijn van hetzelfde project. Er is altijd minstens 1 K-volume waaraan de bouwknoop grenst, namelijk het volume waarvoor het K-peil berekend wordt. In het invulveld ‘Aantal K-volumes’ staat standaard 1 K-volume ingevuld (Scherm 115). Als de bouwknoop gemeenschappelijk is aan meerdere K-volumes, vult u het totaal aantal begrenzende K-volumes in.

Versie juli 2013


87

Scherm 115 – Invoerveld aantal begrenzende K-peilvolumes

Energiesectoren De software toont een overzichtstabel ‘Energiesector’ met alle namen van de aangemaakte energiesectoren. Met de scrollbar kunt u alle energiesectoren bekijken. Als het beschouwde K-volume een EPB-eenheid bevat zonder energiesectoren (bijvoorbeeld een gemeenschappelijk deel, ASB…), dan wordt die EPB-eenheid in de overzichtstabel weergegeven met de naam van de ventilatiezone. De bouwknoop kan behoren tot meerdere energiesectoren en/of meerdere EPB-eenheden zonder energiesector binnen het beschouwde K-volume. In dat geval vinkt u alle energiesectoren of EPB-eenheden binnen het beschouwde K-peilvolume aan, waaraan de bouwknoop grenst (Scherm 116).

Scherm 116 – Overzichtstabel met energiesectoren en ventilatiezones van het K-peilvolume

Een bouwknoop maakt altijd deel uit van minstens één energiesector of EPB-eenheid zonder energiesector. Als een K-volume meerdere energiesectoren en/of EPB-eenheden bevat, moet minstens één energiesector of ventilatiezone van een EPB-eenheid zonder energiesector aangevinkt zijn. Als in de overzichtstabel niets wordt aangevinkt, wordt dat onderaan het invoerscherm aangeduid als ontbrekende invoer (Scherm 117).

Scherm 117 – Melding van ontbrekende invoer

Omgeving van de scheidingsconstructies Onder de overzichtstabel met de energiesectoren moet u een keuze maken uit de ‘omgevingen’ die de bouwknoop begrenzen. -

Ofwel maakt de bouwknoop deel uit van ten minste één constructie die grenst aan de buitenomgeving: selecteer dan ‘Ja’ als antwoord op de vraag ‘Behoort tot ten minste één buitenscheidingsconstructie’ (Scherm 118). Omdat de temperatuurreductiefactor naar de buitenomgeving altijd de hoogste waarde heeft, is een verdere bepaling van andere begrenzingen (met lagere temperatuurreductiefactoren) niet relevant voor de berekening.

Versie juli 2013

Cursus EPB-software 3 gewesten Bijvoorbeeld: voor een funderingsaansluiting onverwarmde kelder vinkt u ‘Ja’ aan.

88

van

een

buitengevel

en

een

Scherm 118 – Keuzeveld omgeving bouwknoop: de bouwknoop behoort tot ten minste één buitenscheidingsconstructie

-

Ofwel behoort de bouwknoop tot een constructie die niet in contact staat met de buitenomgeving: selecteer dan ‘Nee’ als antwoord op de vraag ‘Behoort tot ten minste één buitenscheidingsconstructie’. In dat geval moet u de constructies selecteren met andere omgevingen dan de buitenomgeving, waarin de actieve bouwknoop zich bevindt. Nadat u de energiesector heeft aangevinkt waarin de bouwknoop voorkomt, verschijnen alle constructies uit die energiesector die een andere omgeving dan de buitenomgeving hebben in de overzichtstabel ‘Scheidingsconstructies’(zie Scherm 119). De volgende omgevingen hebben een lagere temperatuurreductiefactor dan de buitenomgeving: o AOR; o kelder met buitenvenster of buitendeur; o kelder zonder buitenvenster of buitendeur; o sterk geventileerde kruipruimte; o niet of zwak geventileerde kruipruimte; o grond.

Scherm 119 – Overzichtstabel ‘Scheidingsconstructies’: de bouwknoop behoort tot geen enkele buitenscheidingsconstructie

Het is mogelijk dat een bouwknoop tot meerdere constructies met een ‘omgeving anders dan buitenomgeving’ behoort (Scherm 120). Bijvoorbeeld: een dorpelaansluiting van een deur naar een AOR boven een kruipruimte.

Versie juli 2013


89

Scherm 120 - Overzichtstabel ‘Scheidingsconstructies’: de bouwknoop behoort tot meerdere binnenconstructies

Let op! Een bouwknoop die enkel grenst aan de grond, mag niet ingevoerd worden aangezien deze niet wordt aanzien als bouwknoop. Bouwknopen die aan de grond en aan een andere omgeving grenzen, moeten wel ingevoerd worden.

3.4 Gecombineerde bouwknopen Een ‘gecombineerde bouwknoop’ is een combinatie van meerdere types lineaire bouwknopen waarvan de afzonderlijke typologieën moeilijk op te splitsen zijn. Die combinatie van bouwknopen mag als één bouwknoop worden berekend en ingevoerd. Bijvoorbeeld: een aansluiting van een terrasdeur op een balkon dat onderaan aansluit op een verdiepingshoog venster. Voor een gecombineerde bouwknoop mag u: -

-

ofwel elke samenstellende bouwknoop afzonderlijk invoeren. Dan is er geen sprake van een ‘gecombineerde bouwknoop’; ofwel één totale waarde bij ontstentenis voor de psi-waarde van de gecombineerde bouwknoop bepalen. Die waarde is gelijk aan de som van de waarden bij ontstentenis van de afzonderlijke typologieën die samen als één bouwknoop worden beschouwd. De totale waarde bij ontstentenis voor de psi-waarde en de bijhorende psi-limietwaarde worden in dat geval niet automatisch berekend door de EPBsoftware. De psi-limietwaarde van de gecombineerde bouwknoop is de som van de psilimietwaarden van de afzonderlijke typologieën. U voert die manueel in als een ‘numeriek berekende waarde’. De bepaling van de psi-limietwaarde is noodzakelijk om de invloed van de bouwknoop op het forfaitaire toeslaggedeelte correct te berekenen. De handmatige berekening maakt deel uit van het stavingsstuk voor numerieke invoer; ofwel een psi-waarde voor de gecombineerde bouwknoop berekenen aan de hand van een gevalideerde numerieke berekening.

Als u kiest voor een gecombineerde bouwknoop, mag u de samenstellende bouwknopen niet afzonderlijk invoeren. De globale psi-waarde voor de gecombineerde bouwknoop in zijn geheel geeft u altijd in als een numerieke waarde. De externe berekening ervan is een verplicht stavingsstuk. Bij de invoer van gecombineerde bouwknopen in de gedetailleerde methode (optie A) is de bepaling van psi-limietwaarden niet nodig. Als u in het geval van optie B voor de numerieke invoer van gecombineerde bouwknopen kiest, dan selecteert u in de keuzelijst ‘Soort knoop’ het bouwknooptype ‘gecombineerd’ (Scherm 121).

Versie juli 2013


90

De numeriek berekende psi-waarde voor de gecombineerde bouwknoop en de manueel bepaalde psi-limietwaarde voert u, respectievelijk, in de vrije invoervelden ‘psi’ en ‘psi lim’ in. Enkel bij gecombineerde bouwknopen is het mogelijk een psi-limietwaarde in te voeren. Bij alle andere types bouwknopen wordt de psi-limietwaarde automatisch ingevuld in functie van het type bouwknoop.

Scherm 121 – Het invoerscherm ‘gecombineerde bouwknoop’

Daarna kunt u de begrenzingen van de gecombineerde bouwknoop invoeren. Een gecombineerde bouwknoop kan ook gedefinieerd worden in de bibliotheek.

3.5 Invoer van puntbouwknopen De wijze waarop u een puntbouwknoop invoert in het tabblad ‘Puntvormige bouwknopen’ bij optie A en in het tabblad ‘Niet-EPB-aanvaarde puntvormige bouwknopen’ bij optie B, is gelijkaardig. In de onderstaande beschrijving wordt de invoermethodiek uitgelegd aan de hand van de schermen van de gedetailleerde methode (optie A). Klik op het tabblad ‘Puntvormige bouwknopen’ om het invoerscherm te activeren (Scherm 122).

Scherm 122 – tabblad ‘Puntvormige bouwknopen’

3.5.1 Aanmaken van een puntbouwknoop Voeg een bouwknoop toe in het tabblad ‘Puntvormige bouwknopen’ door te klikken op het blauwe plusteken. De gegevenslijn van de toegevoegde bouwknoop verschijnt. Als de gegevenslijn van de bouwknoop blauw gekleurd is, is die bouwknoop de ‘actieve

Versie juli 2013


91

bouwknoop’. Onder het tabblad met een overzicht van de puntbouwknopen kunt u nu de gegevens van de actieve bouwknoop invullen (Scherm 123). Klik op het rode kruis achteraan de gegevenslijn van de bouwknoop, als u die bouwknoop wilt verwijderen. Let op! Het is niet mogelijk bouwknopen te kopiëren in het tabblad. U kunt wel eenzelfde type bouwknoop hergebruiken door gebruik te maken van de bibliotheek: maak een bouwknoop aan in de bibliotheek of voeg een bouwknoop toe aan de bibliotheek.

Actieve bouwknoop

Invoerscherm actieve bouwknoop

Scherm 123 – tabblad en invoerscherm puntbouwknopen

Het invoerscherm is niet volledig zichtbaar. Met de rechterscrollbar kunt u het volledige invoerscherm voor de actieve bouwknoop zichtbaar maken ( Scherm 124). Het invoerscherm dat u per bouwknoop moet aanvullen, bestaat uit 2 delen: -

het bovenste deel bevat invoervelden om de karakteristieken van een puntbouwknoop in te voeren; het onderste deel bevat invoervelden om het aantal en de aard van de begrenzingen van de bouwknoop aan te vullen.

Versie juli 2013


92

Invoervelden bouwknoopkarakteristieken

Invoervelden voor het definiëren van de begrenzing per bouwknoop

Scherm 124 – overzicht invoervelden van puntbouwknopen

3.5.2 Invoer van de bouwknoopkarakteristieken van puntbouwknopen 3.5.2.1 Algemeen In het vrije invoerveld ‘Naam’ kunt u de automatisch toegekende naam van de bouwknoop wijzigen (Scherm 125). Het is belangrijk dat die naam duidelijk en eenduidig is. De naam laat toe de bouwknoop te identificeren op de plannen.

Scherm 125 - Invoer bouwknoopkarakteristieken bij numerieke waarde

Via de bibliotheekbalk kunt u een bouwknoop uit de bibliotheek in het project gebruiken ( met het icoon

).

Via de keuzelijst ‘Puntwarmtedoorgangscoëfficiënt’ legt u vast op welke wijze u de warmtedoorgangscoëfficiënt Chi van de bouwknoop wenst te bepalen: -

ofwel door gebruik te maken van de waarde bij ontstentenis die per type bouwknoop door de software wordt berekend (zie 3.5.2.3); ofwel numeriek met behulp van een externe gevalideerde numerieke berekening (zie 3.5.2.2).

Versie juli 2013


93

3.5.2.2 Invoer van numeriek berekende puntbouwknopen (optie A en optie B) De optie ‘Numerieke waarde’ staat standaard geselecteerd. In dat geval moet elke Chi-waarde die ingevoerd wordt, exact berekend zijn via een gevalideerde numerieke berekening. Als dat niet het geval is, moet u de waarde bij ontstentenis gebruiken. De vrije invoervelden ‘Chi’ en ‘Aantal’ vult u in met respectievelijk de numeriek berekende Chi-waarde en het aantal identieke puntbouwknopen die tot dezelfde energiesector(en) en dezelfde scheidingsconstructie behoren. De numeriek berekende waarden moeten altijd worden gestaafd. U voegt daarvoor een nieuw stavingsstuk toe (Scherm 126). Dat kan een stavingstuk zijn per bouwknoop of één stavingsstuk voor alle bouwknopen samen.

Scherm 126 - Invoerveld stavingstuk voor numeriek berekende bouwknopen

3.5.2.3 Invoer van puntbouwknopen met de waarde bij ontstentenis (optie A en optie B) Als u in de keuzelijst ‘Puntwarmtedoorgangscoëfficiënt’ kiest voor ‘Waarde bij ontstentenis’, moet u in de keuzelijst ‘Type onderbreking’ het type onderbreking van de isolatielaag bepalen. Het type onderbreking legt de waarde bij ontstentenis vast, zoals bepaald in tabel 3 van bijlage VIII van het Energiebesluit van 19 november 2010. (Scherm 127)

Scherm 127 – De keuzelijst ‘Type onderbreking’ volgens tabel 3 van bijlage VIII

Puntbouwknopen ten gevolge van een verbinding in metaal Als u kiest voor ‘onderbreking isolatielaag door metalen elementen’, is het invoerveld ‘lengte van de zijde van het vierkant’ verplicht in te vullen. U vult de lengte van het omschreven vierkant in, uitgedrukt in meter (Scherm 128).

Versie juli 2013


94

Scherm 128 – Onderbreking van de isolatielaag in metaal

Bijvoorbeeld: ophangpunten voor metselwerkdragers of doorboringen van de isolatielaag met een stalen I-profiel.

Figuur 4 - Voorbeeld puntbouwknoop in metaal

Puntbouwknopen ten gevolge van een verbinding in een ander materiaal dan metaal Als u kiest voor ‘onderbreking van de isolatielaag door andere materialen dan metaal’, is het invoerveld ‘oppervlakte van de onderbreking (A)’ verplicht in te vullen (Scherm 129). U vult de sectie van de doorboring in, uitgedrukt in m².

Scherm 129 – Onderbreking van de isolatielaag door andere materialen dan metaal

Bijvoorbeeld: doorboring van de isolatielaag door een betonnen kolom.

Versie juli 2013


95

Figuur 5 - Voorbeeld puntbouwknoop in ander materiaal dan metaal

3.5.2.4 Invoer van de begrenzingen van puntbouwknopen. Na het bepalen van de karakteristieken van de bouwknoop, kunt u de begrenzingen van de bouwknoop invoeren (Scherm 114). Een bouwknoop wordt begrensd door één of meerdere K-peilvolumes en één of meerdere energiesectoren. Per bouwknoop die u aanmaakt in het tabblad ‘Puntvormige bouwknopen’, moet u de gegevens van de begrenzingen van de bouwknoop aanvullen in het onderste deel van het venster. Dat is analoog aan de invoer van de begrenzingen van lineaire bouwknopen. Zie hoofdstuk 3.3.2.4.

3.6 Verschillen tussen de oude en de nieuwe EPB-software Er zijn enkele verschillen tussen de oude en de nieuwe EPB-software voor dit hoofdstuk.

3.6.1 Invoeren EPB-aanvaarde bouwknopen met betere waarden In de nieuwe EPB-software moet u in het geval van ‘Optie B’, de EPB-aanvaarde bouwknopen met betere waarden invoeren op een apart tabblad. In de oude EPB-software moesten deze bouwknopen op dezelfde plaats worden ingevoerd als de niet-EPBaanvaarde bouwknopen. Zie hoofdstuk 3.2.2 voor meer informatie.

3.6.2 Begrenzing van de bouwknopen In de oude EPB-software moet u als begrenzing van de bouwknoop aangeven of de bouwknoop grenst aan de buitenomgeving, een AOR, een kelder, een kruipruimte,… In de nieuwe EPB-software kunt u alle scheidingsconstructies selecteren waaraan de bouwknoop grenst. Op die manier weet de software ook aan welke omgevingen de bouwknoop grenst. Zie hoofdstuk 3.3.2.4 voor meer informatie.

3.7 Verwijzingen Meer informatie over dit hoofdstuk kunt u terugvinden op onze site : http://www.energiesparen.be/epb/prof/bouwknopen Meer informatie over dit hoofdstuk kunt u hier terugvinden : Bijlage VIII van het Energiebesluit.

Versie juli 2013


96

4 Oververhitting In woongebouwen (EPW-projecten) moet het risico op oververhitting onderzocht worden als de E-peileis van toepassing is: de oververhittingsindicator van een energiesector mag niet groter zijn dan de maximaal toegelaten waarde van 17.500 Kh. Voor EPU-projecten is er geen EPB-eis van toepassing wat betreft het risico op oververhitting. Het risico op oververhitting kan gereduceerd worden door: -

de glasoppervlakte te verminderen; zonnewering, beschaduwing en selectieve beglazing te voorzien bij de vensters die directe bezonning krijgen; de ‘effectieve thermische massa’ opdrijven; voorzieningen voor intensieve ventilatie aanbrengen, in het bijzonder voor nachtelijke ventilatie.

De overtollige warmtewinsten die het gebouw doen opwarmen boven de maximale comforttemperatuur geven aanleiding tot een koelverbruik en worden meegerekend in het E-peil, zowel bij EPW- als bij EPU-projecten. In dit hoofdstuk lichten we toe hoe u twee aspecten met een belangrijke impact op het risico op oververhitting invoert in de EPB-software: de effectieve thermische massa en de zonnewering en beschaduwing.

4.1 De effectieve thermische massa Momenteel worden in deze software meerdere begrippen gebruikt voor de ‘effectieve thermische massa’: ‘zwaarte van de constructie’, ‘inertie’, ‘type constructie’, ‘thermische capaciteit’… . De effectieve thermische capaciteit van een energiesector heeft een invloed op de maandelijkse warmtewinsten. Per type constructie is in de energieprestatieregelgeving een overeenstemmende waarde van de thermische capaciteit vastgelegd. Er zijn vier soorten ‘type constructie’: zwaar, halfzwaar, matig zwaar en licht. Voor EPW- en EPU-projecten wordt de ‘effectieve thermische massa’ op een verschillende manier ingevoerd in de EPB-software.

4.1.1 Invoer van de effectieve thermische massa in een EPW-project Om de effectieve thermische massa in te voeren, moet u eerst de knoop ‘Inertie’ aanklikken in het venster ‘Energetische boomstructuur’. De knoop ‘Inertie’ verschijnt in de boomstructuur voor elke EPB-eenheid waarvoor een E-peileis geldt. Na klikken op de knoop ‘Inertie’ verschijnt het invoerscherm ‘Inertie’. Dat scherm bevat de keuzelijst voor het bepalen van het ‘type constructie’ (zie Scherm 130). Er zijn vier soorten ‘type constructie’: -

Zwaar: dat geldt voor energiesectoren waarvan minstens 90% van de oppervlakte van de horizontale, hellende en verticale constructiedelen massief (*) is.

Versie juli 2013


-

97

Halfzwaar: dat geldt voor energiesectoren waarvan minstens 90% van de horizontale constructiedelen massief (*) is zonder afscherming door binnenisolatie, of energiesectoren waarvan minstens 90% van de verticale en hellende constructiedelen massief (*) is. Matig zwaar: dat geldt voor energiesectoren waarvan 50 tot 90% van de horizontale constructiedelen massief (*) is zonder afscherming door binnenisolatie, of energiesectoren waarvan 50 tot 90% van de verticale en hellende constructiedelen massief (*) is. - Licht: dat geldt voor energiesectoren die niet tot de voorgaande types behoren.

(*)Massief: constructiedelen worden als massief beschouwd als hun massa minstens 100 kg/m² bedraagt, bepaald vertrekkende van binnenuit tot aan een luchtspouw of een laag met een thermische geleidbaarheid die lager is dan 0,20 W/(m.K).

Scherm 130 – Overzicht type constructie

De helpfunctie geeft een overzicht van de mogelijke types constructie, in een figuur: zie rechtsonder in het invoerscherm ‘Inertie’.

Scherm 131 – Helpfunctie ‘Inertie’ in een EPW-project

Als de EPB-eenheid uit meerdere energiesectoren bestaat, bevat het invoervenster ‘Inertie’, naast de keuzelijst voor het bepalen van het ‘type constructie’, een ja/neen-veld ‘Alle energiesectoren hebben hetzelfde type constructie als de EPB-eenheid’ (zie Scherm 132). In dit veld kunt u aangeven of er energiesectoren zijn die tot een ander ‘type constructie’ behoren.

Versie juli 2013


98

Als de EPB-eenheid uit meerdere energiesectoren bestaat met een verschillende thermische capaciteit vinkt u ‘Neen’ aan voor de keuze ‘Alle energiesectoren hebben hetzelfde type constructie als de EPB-eenheid’. Vervolgens verschijnt een overzichtstabel met alle aangemaakte energiesectoren van de EPB-eenheid. In de overzichtstabel staat het type constructie dat vooraf gekozen werd automatisch vermeld bij elke energiesector. Via de keuzeveldjes in de kolom ‘Type constructie’ kunt u het juiste type per energiesector vastleggen.

Scherm 132 – Invoer type constructie per energiesector – EPW

4.1.2 Invoer van de effectieve thermische massa in een EPU-project Voor EPU-projecten activeert u de knoop ‘Inertie’ per energiesector in het venster ‘Energetische boomstructuur’. Na klikken op de knoop ‘Inertie’ in de boomstructuur verschijnt het invoerscherm ‘Inertie’. Voor EPU-projecten kan de effectieve thermische capaciteit op drie manieren berekend worden: -

waarde bij ontstentenis; vereenvoudigde berekening; gedetailleerde berekening.

In het invoerscherm ‘Inertie ‘ kiest u het ‘type berekening’.

Scherm 133 - Invoervenster ‘Inertie’ in een EPU-project

4.1.2.1 Keuze 1: waarde bij ontstentenis Bij die berekening van de effectieve thermische capaciteit wordt gerekend met een vaste specifieke thermische capaciteit voor de totale gebruiksoppervlakte die aanwezig is in de energiesector. In het invoervenster ‘Inertie’ vult u enkel het ‘type berekening’ aan.

Versie juli 2013


99

Scherm 134 – Het invoervenster ‘Inertie’ voor de berekening met waarde bij ontstentenis

4.1.2.2 Keuze 2: vereenvoudigde berekening De vereenvoudigde berekening gebeurt aan de hand van de specifieke thermische capaciteit per m² gebruiksoppervlakte van de ruimten van de energiesector. De specifieke thermische capaciteit (in kJ/m²K) kunt u ontlenen aan onderstaande tabel. Dat is tabel 6 van paragraaf 5.8.2 van bijlage VI van het Energiebesluit. Als waarde bij ontstentenis mag 55 kJ/m²K worden gebruikt.

Tabel 4 – Specifieke thermische capaciteit

Na de selectie van ‘Vereenvoudigde berekening’ verschijnt een overzichtstabel van de aanwezige ruimten in de beschouwde energiesector (zie Scherm 135). U moet eerst de aanwezige ruimten toevoegen, voor u per ruimte de thermische capaciteit kunt aanvullen in het invoerscherm ‘Inertie’. De gebruiksoppervlakte voert u in, als u de ruimten invoert onder de knoop ‘Ruimten’. Het invoeren van ruimten wordt besproken in het hoofdstuk 10.

Scherm 135 - Overzichtstabel van de ruimten in het invoerscherm 'Inertie' - EPU

Voor elke ruimte met een verschillende specifieke thermische capaciteit per vloer, moet u de volgende gegevens ingeven:

Versie juli 2013


100

de gebruiksoppervlakte; de minimummassa van plafond- en vloerconstructie; de uitvoeringswijze van vloer en plafond.

De gebruiksoppervlakte legt u vast bij het definiëren van de ruimten onder de knoop ‘Ruimten’. Het keuzeveld ‘Minimum massa van plafond- en vloerconstructies’ vindt u onderaan de overzichtstabel van de ruimten. Met dat keuzeveld legt u per ruimte het minimum van de massa van de plafond- en vloerconstructie per m² gebruiksoppervlakte vast. Als de overzichtsregel blauw oplicht, is de ruimte ‘actief’ en kunt u de gegevens voor de specifieke thermische capaciteit van deze ruimte invoeren. U bepaalt daarvoor van de vloerconstructie en van de plafondconstructie de massa per eenheid oppervlakte, in kg/m². Vervolgens neemt u het minimum van de beide waarden. De waarde die u bekomt, behoort tot één van de mogelijke categorieën uit de keuzelijst. U selecteert per ruimte één van de drie mogelijkheden: -

min > 100 kg/m²; 100 <= min <= 400 kg/m²; min > 400 kg/m².

Scherm 136 – Het invoervenster ‘Inertie’ voor de vereenvoudigde berekening

Na invullen van de minimum massa van de vloeren plafondconstructies, verschijnen twee ja/neen-velden. Daarmee bepaalt u de uitvoeringswijze van de vloer en van het plafond: de velden geven aan in welke mate de vloer en het plafond al of niet gesloten zijn, zoals weergegeven in tabel 1 hierboven. De waarde bij ontstentenis voor de thermische capaciteit is 55 kJ/m²K. Die waarde is ook van toepassing bij de keuze van de massacategorie < 100 kg/m². Overeenkomstig tabel 1 maakt de uitvoeringswijze van vloer en plafond dan geen verschil. Bij de keuze voor ‘min < 100 kg/m²’ als ‘Minimum massa van plafond- en vloerconstructies’ wordt daarom geen uitvoeringswijze van de vloer of van het plafond gevraagd.

Versie juli 2013


101

Scherm 137 – Selectie van de opties ‘verhoogde vloer’ en ‘verlaagd plafond’

4.1.2.3 Keuze 3: gedetailleerde berekening Als u kiest voor ‘gedetailleerde berekening’, berekent u de effectieve warmtecapaciteit van de energiesector via een externe berekening. De effectieve thermische capaciteit is de som van de werkzame massa van alle constructiedelen die zich in de energiesector bevinden of deze omhullen, met uitzondering van niet-dragende muren (zie paragraaf 5.8.3 van bijlage VI van het Energiebesluit). U vult de berekende effectieve thermische capaciteit (uitgedrukt in kJ/K) in, in het vrije invoerveld ‘Thermische capaciteit (met een extern rekenprogramma)’. Omdat u met directe invoer werkt (namelijk via een externe berekening), moet u een stavingsstuk invoeren dat aantoont op welke wijze u die berekening heeft gemaakt.

Scherm 138 – Het invoervenster ‘Inertie’ voor de gedetailleerde berekening

4.2 Zonnewering en beschaduwing Gegevens over luiken, zonneweringen en beschaduwing voegt u toe per venster. Voor u de gegevens over zonnewering en beschaduwing kunt invoeren, maakt u onder de knoop ‘Scheidingsconstructies’ eerst een venster aan. Het aanmaken van een venster wordt besproken in hoofdstuk 2.4. Selecteer een ingevoerd venster in de energetische boomstructuur. Onderaan het invoervenster ‘Scheidingsconstructies venster’ zijn enkele tabbladen aanwezig. De volgende tabbladen kunnen actief zijn: -

venster; luik; opengaande oppervlakte; zonneweringen; beschaduwing.

Versie juli 2013


102

Scherm 139 - Tabbladen voor het invoeren van vensters

In dit hoofdstuk wordt enkel de werking van de tabbladen ‘Luik’, ‘Zonneweringen’ en ‘Beschaduwing’ besproken. De werking van de andere tabbladen wordt besproken in hoofdstuk 2.4.

4.2.1 Zonnewering algemeen De aanwezigheid van zonnewering heeft invloed op de gemiddelde zonnetoetredingsfactor (g) van een venster. De gemiddelde zonnetoetredingsfactor van een venster wordt bepaald door de zonnetoetredingsfactor van het transparante deel en door de aard van de zonnewering. Er zijn verschillende soorten zonnewering die in de EPB-software in rekening worden gebracht. Afhankelijk van de plaats van de zonnewering ten opzichte van het venster, namelijk de hoek van het vlak van de zonnewering ten opzichte van het vlak van het venster, is er een onderscheid tussen: -

‘zonnewering in het vlak’ waarbij de zonnewering parallel loopt met het venster; ‘zonnewering niet in het vlak’ waarbij de zonnewering een hoek maakt met het vlak van het venster.

Luiken zijn ook zonneweringen in het vlak. Ze worden in een aparte categorie opgenomen omdat ze in gesloten toestand tot een verhoogde warmteweerstand kunnen leiden. Daarnaast wordt ook een onderscheid gemaakt naargelang het ‘type zonnewering’: -

vaste zonnewering; mobiele zonnewering.

Binnen het type mobiele zonnewering is een opdeling mogelijk volgens het ‘type bediening’: -

handbediend; mechanisch.

Voor elk type zonwering is ook de ‘positie van de zonnewering’ van belang: -

binnenzonnewering; buitenzonnewering; ongeventileerde tussenzonnewering; andere zonnewering.

Een zonnewering zorgt voor een verminderde doorgang van zonlicht door een venster. De mate waarin het zonlicht tegengehouden wordt, wordt uitgedrukt door de reductiefactor van de zonnewering. De reductiefactor Fc van beweegbare zonneweringen in het vlak kan op twee manieren bepaald worden, namelijk met een detailberekening of aan de hand van de waarde bij ontstentenis.

Versie juli 2013


103

De EPB-software laat ook toe om via directe invoer (dus aan de hand van een externe berekening) de ‘Gecombineerde zonnetoetredingsfactor’ vast te leggen. Die methode is bedoeld om vaste zonnewering in combinatie met de beglazing in rekening te brengen. Hieronder worden de tabbladen ‘Luik’ (4.2.2), ‘Zonneweringen’ (4.2.3) en ‘Beschaduwing’ (4.2.4) besproken.

4.2.2 Luiken Om de invloed van luiken in te rekenen worden luiken op twee plaatsen ingevoerd. De gegevens over de warmteweerstand van luiken moet u invoeren in het tabblad ‘Luik’; de gegevens van het luik met betrekking tot zonnewering voert u in via het tabblad ‘Zonnewering’. Per venster kunt u in het tabblad ‘Luik’, via de knop ‘Toevoegen’ een nieuw luik definiëren.

Scherm 140 – Tabblad voor de invoer van luiken

Nadat u het blauwe plusteken heeft aangeklikt, verschijnen verschillende invoervelden om de warmteweerstand en de doorlaatbaarheid van het luik in te voeren. Die gegevens zijn noodzakelijk om het effect van het gesloten luik op de transmissieverliezen mee te rekenen. In tegenstelling tot andere zonneweringen in het vlak van het venster, zorgen luiken in gesloten toestand voor een bijkomende warmteweerstand voor de vensters. Om die warmteweerstand te berekenen zijn extra gegevens over de luchtdoorlatendheid van de gebruikte luiken nodig. Die gegevens vult u in dit scherm in. Voor de invoer van de warmteweerstand en de doorlaatbaarheid van het luik heeft u telkens de keuze uit twee berekeningsmogelijkheden: directe invoer of gedetailleerde invoer. De optie ‘directe invoer’ staat standaard aangevinkt (Scherm 141). Let op! Voor de berekening van het K-peil en het E-peil wordt aangenomen dat het luik 8 uur per etmaal dicht is. Bij het toetsen aan de Umax-eis wordt geen rekening gehouden met het luik.

Scherm 141 – Invoer van warmteweerstand en luchtdoorlaatbaarheid van het luik

Directe invoer van de warmteweerstand van het luik Als u ‘Ja’ kiest voor ‘directe invoer van de warmteweerstand van het luik’ verschijnt een invoerveld om de warmteweerstand van het luik in te geven (zie Scherm 141). U vult in het vrije invoerveld de warmteweerstand (Rsh) van het luik in, uitgedrukt in m²K/W. Die waarde wordt aangeleverd door de fabrikant.

Versie juli 2013


104

Gedetailleerde invoer van de warmteweerstand van het luik Als u ‘Neen’ kiest voor ‘directe invoer van de warmteweerstand van het luik’ verschijnt een invoervenster om de gegevens over de materialen van het luik in te voeren (zie Scherm 142). Via de bibliotheekregel kunt u in de keuzelijst opteren voor ‘Referentiematerialen’ of voor ‘Gebruikersmaterialen’. Als u kiest voor ‘Referentiemateriaal’ en u klikt op het bibliotheekicoon, dan kunt u een materiaal kiezen uit de materialenlijsten van het transmissiereferentiedocument. Kiest u ‘Gebruikersmaterialen’, dan kunt u via de iconen materialen uit de bibliotheek importeren. Nadat de materiaalgegevens ingevoerd zijn in het onderstaande venster ‘materiaalgegevens’ kunt u met het bibliotheekicoontje die materiaalgegevens ook naar de bibliotheek kopiëren. Naast de materiaalgegevens, vult u ook de dikte van het luik in.

Scherm 142 – Gedetailleerde invoer van de warmteweerstand van het luik

Directe invoer van de luchtdoorlaatbaarheid van het luik Als u ‘Ja’ kiest bij ‘Directe invoer van de doorlaatbaarheid’, verschijnt een keuzelijst (zie Scherm 143). Uit de keuzelijst selecteert u één van de vijf klassen van luchtdoorlaatbaarheid. Die klassen zijn vastgelegd in tabel 3 van het transmissiereferentiedocument: paragraaf 8.4.5.2. Klasse

Luchtdoorlaatbaarheid van het luik in gesloten toestand

bsh (mm)

R (m²K/W) (1)

1

Zeer grote luchtdoorlaatbaarheid

35 < bsh

0,08

2

Grote luchtdoorlaatbaarheid (luik zelf luchtdicht)

15 < bsh  35

0,25 . Rsh + 0,09

3

Gemiddelde luchtdoorlaatbaarheid (luik zelf luchtdicht)

8 < bsh  15

0,55 . Rsh + 0,11

4

Kleine luchtdoorlaatbaarheid (luik zelf

bsh  8

0,80 . Rsh + 0,14

Versie juli 2013


105

luchtdicht)

5

Zeer kleine luchtdoorlaatbaarheid (luik zelf luchtdicht)

bsh  3 en b1+b3 = 0 of b2+b3 = 0 (2) (3)

0,95 . Rsh + 0,17

(1)

Waarden van R zijn geldig voor Rsh < 0,3 m²K/W (Rsh is de warmteweerstand van het luik zelf, bepaald volgens NBN EN ISO 6946 in het geval van een luik opgebouwd uit een homogeen materiaal, volgens NBN EN ISO 10211 in het geval van een luik met heterogene samenstelling of volgens EN ISO 10077-2 in het geval van een geprofileerd element). Voor niet gekende luiken : neem R sh = 0 m²K/W.

(2)

Bedoeld wordt dat dichtingstrippen aanwezig zijn rond minstens 3 zijden van het luik (of rolluik) en dat de overblijvende zijde een spleetopening heeft van maximaal 3 mm

(3)

Klasse 5 (zeer kleine luchtdoorlaatbaarheid) kan ook aangenomen worden indien een meting van de luchtstroom doorheen het gesloten luik een resultaat heeft dat niet groter is dan 10 m³/h.m² (bij 10 Pa drukverschil – test volgens NBN EN 12835). Bijkomende voorwaarden voor klasse 5 kunnen per type van luik gevonden worden in NBN EN 13125.

Scherm 143 – Keuzeveld luchtdoorlaatbaarheid van het gesloten luik

Gedetailleerde invoer van de doorlaatbaarheid van het luik Als u ‘Neen’ kiest bij ‘Directe invoer van de doorlaatbaarheid’, verschijnen drie nieuwe invoervelden (zie Scherm 144). U voert de afmetingen (in mm) in van de spelingen (de spleetopening) aan de onderzijde, de bovenzijde en de zijkant van het gesloten luik met de ruwbouw. Zie ook onderstaande figuur voor meer informatie over de spleetopeningen.

Versie juli 2013


106

Figuur 6 – Definitie van ‘spleetopening’ aan de onderkant, bovenkant en zijkant van een luik

Scherm 144 – Gedetailleerde invoer van de luchtdoorlaatbaarheid van het luik

4.2.3 Zonneweringen Alle type zonneweringen (luiken worden ook als zonneweringen beschouwd), worden ingevoerd in het tabblad ‘Zonneweringen’ om het effect ervan op de oververhitting in te rekenen (zie Scherm 145). Zonneweringen voegt u toe per venster door te klikken op het blauwe plusteken in het tabblad ‘Zonneweringen’. U kunt zoveel zonneweringen toevoegen als er aanwezig zijn. U kunt een zonnewering verwijderen door op het rode kruis achteraan de informatieregel te klikken. Nadat u een zonnewering heeft toegevoegd, licht de informatieregel van de beschouwde zonnewering blauw op. Onderaan verschijnt een invoerscherm om de gegevens over de geselecteerde zonnewering in te voeren. U kunt via de bibliotheekregel de gegevens van een reeds gedefinieerde zonnewering invoeren in het project, of een zonnewering die in dit scherm gedefinieerd werd, naar de bibliotheek overbrengen.

Versie juli 2013


107

Scherm 145 – Het tabblad’ Zonneweringen’

Per zonnewering vult u volgende gegevens in: De keuzelijst ‘Type zonnewering’

Scherm 146 – De keuzelijst ‘Type zonnewering’

U heeft de keuze uit ‘Vaste zonnewering’ of ‘Mobiele (beweegbare) zonnewering’. De keuze ‘Vaste zonnewering’ staat standaard ingevuld. De keuzelijst ‘Type bediening’ Enkel als u kiest voor ‘Mobiele zonnewering’ verschijnt de keuzelijst ‘Type bediening’. U heeft de keuze tussen: -

‘handbediend’: de zonnewering wordt manueel bediend; ‘automatisch’: de zonnewering wordt bediend via een systeem dat geen enkele manuele tussenkomst vergt. Er is een automatisch gestuurde activator (bijvoorbeeld een motor) aanwezig en minstens één zonnesensor is gericht op dezelfde oriëntatie als het venster waarvoor de zonnewering geplaatst is, of er is een afwezigheidssensor die de zonnewering automatisch sluit bij afwezigheid.

Scherm 147 – De keuzelijst ‘Type bediening’

De keuzelijst ‘Plaats van de zonnewering’ Let op! Het tabblad ‘Zonneweringen’ is afhankelijk van het tabblad ‘Beschaduwing’. Als u in het tabblad ‘Beschaduwing’ kiest voor ‘Waarde bij ontstentenis’, wordt in het tabblad ‘Zonneweringen’ het keuzeveld ‘Plaats van de zonnewering’ gedeactiveerd. Er wordt dan enkel gerekend met ‘Zonneweringen in het vlak’.

Versie juli 2013


108

Bij het keuzeveld ‘Plaats van de zonnewering’ bepaalt u of het gaat het om een zonnewering ‘in het vlak van het venster’ of ‘niet in het vlak van het venster’.

4.2.3.1 Zonnewering niet in het vlak van het venster Als u kiest voor ‘Zonnewering niet in het vlak van het venster’ bij de keuzelijst ‘Plaats van de zonnewering’ moet u de verticale overstekhoek van de zonnewering invoeren. Er verschijnt een vrij invoerveld ‘overstekhoek’. De overstekhoek wordt bepaald zoals bij beschaduwing.

Scherm 148 – Invoer van zonnewering niet in het vlak van het venster

Zonneweringen niet in het vlak van het venster maken een hoek met het vlak van het venster (in de maximale open stand in geval van beweegbare zonnewering). Zowel vaste als beweegbare zonneweringen kunt u hier ingeven. Het is niet verplicht om een vaste zonnewering expliciet te definiëren in de bibliotheek. U kunt die zonnewering ook inrekenen als vast obstakel bij de detailberekening voor de beschaduwing van het venster. Dat geeft hetzelfde resultaat. Beweegbare zonneweringen niet in het vlak moeten wel expliciet gedefinieerd worden.

4.2.3.2 Zonnewering in het vlak van het venster Als u kiest voor ‘Zonnewering in het vlak van het venster’ bij de keuzelijst ‘Plaats van de zonnewering’ zijn er drie rekenmethoden mogelijk voor de berekening van de reductiefactor: -

‘waarde bij ontstentenis’; ‘vereenvoudigde methode’; ‘directe invoer’.

Scherm 149 – Invoer van zonnewering in het vlak van het venster- berekeningsmethode reductiefactor Fc

Versie juli 2013


109

In functie van de gekozen rekenmethode vult u bijkomende gegevens aan over de berekeningsmethode van de reductiefactor Fc en van de positie van de zonnewering. Berekeningsmethode reductiefactor Fc = waarde bij ontstentenis Als u gekozen heeft om te rekenen met de waarde bij ontstentenis, kunt u kiezen uit vier posities van de zonnewering (zie Scherm 150): -

-

‘Binnenzonnewering’: zonnewering geplaatst buiten het beschermd volume; ‘Buitenzonnewering’: zonnewering geplaatst binnen het beschermd volume; ‘Ongeventileerde tussenzonnewering’ (= Geïntegreerde ongeventileerde zonnewering): zonnewering geplaatst in het transparante gedeelte van het venster (bijvoorbeeld tussen de glasbladen van een dubbele beglazing); Andere zonnewering.

Scherm 150 – Mogelijke posities van de zonnewering in het vlak van het venster

Na aanduiden van de positie van de zonnewering rekent de software met de overeenstemmende waarde bij ontstentenis van de reductiefactor Fc. Berekeningsmethode reductiefactor Fc = Vereenvoudigde methode Bij de vereenvoudigde methode wordt de reductiefactor Fc bepaald aan de hand van de zonnetoetredingsfactor van de combinatie ‘zonnewering en beglazing’ die volgens de vereenvoudigde methode van de NBN EN 13363 – 1 is bepaald. Als u gekozen heeft om te rekenen met de vereenvoudigde methode, kunt u kiezen uit drie posities van de zonnewering (zie Scherm 151): -

‘Binnenzonnewering’: zonnewering geplaatst buiten het beschermd volume; ‘Buitenzonnewering’: zonnewering geplaatst binnen het beschermd volume; ‘Ongeventileerde tussenzonnewering’ (= Geïntegreerde ongeventileerde zonnewering): zonnewering geplaatst in het transparante gedeelte van het venster (bijvoorbeeld. tussen de glasbladen van een dubbele beglazing.

Onder de keuzelijst ‘Positie van de zonnewering’ verschijnt een invoerscherm ‘Zonnewering’. Via de bibliotheekregel kunt u de gegevens van reeds gedefinieerde zonneweringsproducten inladen in de invulvelden of kunt u zonneweringen die u in dat invoervenster gedefinieerd heeft, opladen naar de bibliotheek. Via het icoon met het blauw huisje kunt u de gegevens van de zonneweringen die opgenomen zijn in de productdatabank (www.epbd.be) rechtstreeks inladen in het project. Om een vereenvoudigde berekening uit te voeren, vult u de zonnetransmissiefactor en de zonnereflectiefactor aan de buitenzijde in, in de overeenstemmende vrije invoervelden.

Versie juli 2013


110

Scherm 151 – vereenvoudigde berekening reductiefactor Fc – invoer van zonnetransmissiefactor en zonnereflectiefactor

-

-

Zonnetransmissiefactor τe,dir,h: die waarde wordt aangeleverd door de fabrikant. Enkel zonneweringen met een zonnetransmissiefactor van minder dan 30% worden in beschouwing genomen. Als de zonnetransmissiefactor groter is dan 30%, is het niet verplicht om de zonnewering in te geven, want de invloed ervan wordt niet meegerekend. Zonnereflectiefactor ρe,B : die waarde wordt aangeleverd door de fabrikant. Dat is de normaal-hemisferische zonnereflectiefactor van de buitenzijde (naar de zon georiënteerd) van de zonnewering, uitgedrukt met een cijfer tussen 0 en 1.

Berekeningsmethode reductiefactor Fc = Directe invoer Bij de methode ‘Directe invoer’ wordt de reductiefactor Fc berekend aan de hand van de gecombineerde zonnetoetredingsfactor (gg+C, loodrecht) die volgens de gedetailleerde methode volgens de normen NBN EN 13363-2 of ISO 15099 is bepaald (zie 7.10.3.4.1 van bijlage V bij het Energiebesluit). De waarde die u daarvoor invoert, moet u staven.

Scherm 152 – Berekening van de reductiefactor Fc via directe invoer.

4.2.4 Beschaduwing Een zonontvangend vlak kan beschaduwd worden door: -

gebouwvreemde omgevingselementen: ‘belemmeringen’. De belemmeringen bestaan uit omliggende gebouwen, bomen en heuvels. Ze schermen de directe zonnestraling af als de zon onder een bepaalde hoogte daalt;

Versie juli 2013


111

gebouwgebonden elementen: ‘horizontale of zijdelingse overstekken’. Overstekken bestaan uit overstekende dakranden, balkons, horizontale luifels en zijmuren. Verticale overstekken schermen de directe zonnestraling af als de zon boven een bepaalde hoogte staat en zijdelingse overstekken schermen de directe zonnestraling af als de zon niet ver genoeg of te ver ten opzichte van de scheidingsconstructie is gedraaid.

U voert de beschaduwing van elke transparante scheidingsconstructie in. U kunt rekenen met de waarden bij ontstentenis of u kunt de beschaduwing in detail analyseren en invoeren in de EPB-software. In het tabblad ‘Beschaduwing’ kunt u via het keuzeveld ‘Berekening beschaduwing’ kiezen om de beschaduwing in te rekenen via een forfaitaire ‘Waarde bij ontstentenis’ of via een ‘Gedetailleerde berekening’. Invoer via ‘Waarde bij ontstentenis’ De software rekent met de waarden bij ontstentenis, namelijk 0,6 voor verwarming en zonnecollectoren en 0,8 voor koeling en oververhitting. U geeft geen detailinformatie in over de beschaduwing.

Scherm 153 – Invoer beschaduwing – waarde bij ontstentenis

Invoer via ‘Gedetailleerde berekening’ U voert waarden in van de horizonhoek en de linker-, rechter- en verticale overstekhoeken in de respectievelijke vrije invoervelden.

Scherm 154 – Invoer van de horizonhoek en de overstekhoeken voor beschaduwing

Die hoeken bepaalt u volgens de onderstaande definities: Horizonhoek Dat is de hoek tussen het horizontaal vlak en de verbindingslijn van het middelpunt van het zonontvangend vlak met de bovenrand van het belemmeringsvlak. Figuur 7 - Horizonhoek

Versie juli 2013


112

Linker overstekhoek

Figuur 8 - Linker overstekhoek

Dat is de hoek tussen het vlak van het zonontvangend element en de verbindingslijn van het middelpunt van het zonontvangend vlak met de zijrand van een links gepositioneerd gebouwgebonden omgevingselement dat beschaduwing veroorzaakt (bijvoorbeeld een uitschietende muur). De linker overstekhoek is 0° indien er geen overstek aanwezig is. De maximale waarde is 180°. Rechter overstekhoek

Figuur 9 - Rechter overstekhoek

Dat is de hoek tussen het vlak van het zonontvangend element en de verbindingslijn van het middelpunt van het zonontvangend vlak met de zijrand van een rechts gepositioneerd gebouwgebonden omgevingselement dat beschaduwing veroorzaakt (bijvoorbeeld een uitschietende muur). De rechter overstekhoek is 0° indien er geen overstek aanwezig is. De maximale waarde is 180°. Verticale overstekhoek Dat is de hoek tussen het vlak van het zonontvangend element en de verbindingslijn van het middelpunt van het zonontvangend vlak met de onderrand van het bovenhangende gebouwgebonden omgevingselement dat beschaduwing veroorzaakt, bijvoorbeeld een balkon.

Figuur 10 - Verticale overstekhoek

4.3 Verschillen tussen de oude en de nieuwe EPB-software Er zijn enkele verschillen tussen de oude en de nieuwe EPB-software voor dit hoofdstuk.

4.3.1 Bepalen van de inertie per EPB-eenheid in een EPW-project In de nieuwe EPB-software kunt u de zwaarte van de constructie (voor een EPW-project) invoeren per EPB-eenheid indien de zwaarte identiek is voor alle energiesectoren. In de oude EPB-software moet u de zwaarte altijd per energiesector ingeven. Zie hoofdstuk 4.1.1 voor meer informatie.

4.3.2 Directe invoer van de thermische capaciteit in een EPU-project In de nieuwe EPB-software kunt u de thermische capaciteit van een EPU-project ook ingeven via directe invoer. U kunt daar een berekende waarde invoeren die u hebt berekend met een extern rekenprogramma. Meer informatie kunt u vinden in hoofdstuk 4.1.2.3.

4.4 Verwijzingen Meer informatie over dit hoofdstuk kunt u terugvinden op onze site : http://www.energiesparen.be/epb/prof/zonweringbeschaduwing Meer informatie over dit hoofdstuk kunt u hier terugvinden:

Versie juli 2013


113

Meer informatie over het onderwerp ‘oververhitting’ vindt u in het Energiebesluit: -

In bijlage V voor EPW-projecten: paragraaf 7.6 voor het bepalen van het type constructie en paragraaf 8 voor de berekening van de oververhittingsindicator. In bijlage VI voor EPU-projecten: paragraaf 5.8.2. en 5.8.3 voor de gedetailleerde methode.

Meer informatie over de onderwerpen ‘zonneweringen’, ‘beschaduwing’ en ‘luiken’ vindt u in het Energiebesluit: -

Paragraaf 7.10.3 van bijlage V voor de impact van zonneweringen op de zonnewinsten. Paragraaf 7.7 van bijlage V en tabel 8 van het transmissiereferentiedocument voor de invloed van luiken op de berekening van de transmissieverliezen.

Op www.epbd.be vindt u productinformatie van zonneweringen. Die productinformatie wordt aanvaard door de 3 Gewesten.

Versie juli 2013


114

5 Verwarming Dit hoofdstuk beschrijft hoe u een verwarmingssysteem kunt invoeren in de software.

5.1

De knoop ‘Verwarming’

De knoop ‘Verwarming’ verschijnt onder de knoop van de ‘Energiesector’ en is enkel actief bij projecten waarvoor een E-peil moet berekend worden. Dat zijn alle nieuwbouwprojecten met als bestemming ‘wonen’, ‘kantoor’ en ‘scholen’. Per energiesector kan slechts één verwarmingssysteem ingevoerd worden. Als in een project meerdere verwarmingssystemen aanwezig zijn, dan splitst u het project op zodat er één verwarmingssysteem is per energiesector.

Scherm 155- De knoop 'Verwarming'

5.2

Het invoervenster ‘Verwarming’

Als u de knoop ‘Verwarming’ aanklikt in de ‘Energetische boomstructuur’, verschijnt het invoervenster ‘Verwarming’. Het invoervenster is verschillend voor EPW- projecten en EPUprojecten.

5.2.1 Het invoervenster ‘Verwarming’ bij EPW-projecten Bij een nieuwbouwproject met als bestemming ‘wonen’, bestaat het invoervenster ‘Verwarming’ uit twee delen (zie Scherm 156):

Versie juli 2013


115

een hoofding waar u de naam invult en de ‘Soort verwarming’ selecteert; vijf tabbladen (zie 5.3 tot en met 5.7).

Als u als ‘Soort verwarming’ kiest voor ‘Lokale verwarming’, wordt enkel het eerste tabblad ‘Warmteopwekkingssystemen’ actief. Als u kiest voor ‘Centrale verwarming’ dan moet u de vijf tabbladen aanvullen. Kiest u voor ‘Gedeelde coll. verwarming (meerdere ES’n)’ dan verschijnen de vijf tabbladen, maar u kunt ze niet invullen. Een gedeelde collectieve verwarming maakt u namelijk aan onder de knoop ‘Gedeelde systemen’. Meer informatie over gedeelde systemen kunt u vinden in hoofdstuk 15.

Scherm 156 - Het invoervenster 'Verwarming' bij EPW-projecten

Meer informatie over de invoervelden bovenaan het invoervenster: Het vrije invoerveld ‘Naam’ Vul hier een naam in van het verwarmingssysteem. De keuzelijst ‘Soort verwarming’ In die keuzelijst moet u kiezen over welk soort verwarming het gaat. Er zijn vier mogelijkheden: -

-

-

-

Geen o de nieuwe rekenmethode Epicool voorziet een methode in het geval er geen verwarmingssysteem is geplaatst. Deze mogelijkheid is enkel beschikbaar voor projecten met een aanvraagdatum van de vergunning of een meldingsdatum vanaf 01/01/2014. Meer informatie over de nieuwe Epicoolmethode kunt u vinden in Bijlage I : Nieuwe berekeningsmethode Epicool. o als een EPB-eenheid niet is uitgerust met een verwarmingssysteem, dan is bij conventie bepaald dat er een lokaal verwarmingssysteem aanwezig is met een elektrische convector met elektronische regeling. Lokale verwarming o de warmte wordt afgegeven in de ruimte waar ze wordt geproduceerd. o zie hoofdstuk 5.3.1. Centrale verwarming o de opgewekte warmte wordt via een warmtetransporterend fluïdum naar alle ruimten binnen de energiesector getransporteerd (met uitzondering van de ruimten die niet voorzien zijn van een warmteafgifte-element). o zie hoofdstuk 5.3.2 en 5.3.3. Centrale/gedeelde coll. verwarming o de opgewekte warmte wordt aan meerdere energiesectoren geleverd. o zie hoofdstuk 15.

Het ja/neen-veld ‘Meerdere opwekkingstoestellen’ Dat veld verschijnt enkel bij een ‘Centrale verwarming’ en bij een ‘Gedeelde coll. verwarming’. De energie nodig om een energiesector te verwarmen kan door één enkel

Versie juli 2013


116

warmteopwekkingstoestel (kies ‘Neen’) of door een combinatie van parallel geschakelde toestellen (kies ‘Ja’) geleverd worden.

5.2.2 Het invoervenster ‘Verwarming’ bij EPU-projecten Bij een nieuwbouw project met als bestemming ‘school’ of ‘kantoren’ zijn in het invoervenster ‘Verwarming’ drie tabbladen aanwezig (zie 5.3, 5.5 en 5.7).

Scherm 157 - Het invoervenster 'Verwarming' bij EPU-projecten

De volgende invoervelden moeten ingevuld worden in het bovenste deel van het venster: Het vrije invoerveld ‘Naam’ Vul hier een naam in van het verwarmingssysteem. De keuzelijst ‘Soort verwarming’ In die keuzelijst moet u kiezen om welk soort verwarming het gaat. Er zijn vier mogelijkheden: -

-

-

-

Geen o de nieuwe rekenmethode Epicool voorziet een methode in het geval er geen verwarmingssysteem is geplaatst. Deze mogelijkheid is enkel beschikbaar voor projecten met een aanvraagdatum van de vergunning of een meldingsdatum vanaf 01/01/2014. Meer informatie over de nieuwe Epicoolmethode kunt u vinden in Bijlage I : Nieuwe berekeningsmethode Epicool. o als een EPB-eenheid niet is uitgerust met een verwarmingssysteem, dan is bij conventie bepaald dat er een lokaal verwarmingssysteem aanwezig is met een elektrische convector met elektronische regeling. Lokale verwarming o de warmte wordt afgegeven in de ruimte waar ze wordt geproduceerd. o zie hoofdstuk 5.3.1. Centrale verwarming o de opgewekte warmte wordt via een warmtetransporterend fluïdum naar alle ruimten binnen de energiesector getransporteerd (met uitzondering van de ruimten die niet voorzien zijn van een warmteafgifte-element). o zie hoofdstuk en 5.3.3 Centrale verwarming - meerdere opwekkingstoestellen Centrale/gedeelde coll. Verwarming o de opgewekte warmte wordt aan meerdere energiesectoren geleverd. o zie hoofdstuk 15.

De keuzelijst ‘Soort transportmedium’ Hier moet u het medium aanduiden waarmee warmte wordt getransporteerd. Er zijn drie mogelijkheden:

Versie juli 2013


-

-

117

Water o Met ‘warmtetransport door water’ wordt bedoeld: op ruimteniveau vindt (na)verwarming plaats door radiatoren in de ruimte, verwarmers in circulerende lucht (ventilatorconvectoren, inductie-eenheden) of een naverwarmer in het luchtkanaal. Lucht o Met ‘warmtetransport door lucht’ wordt bedoeld: in de centrale luchtbehandelingsinstallatie is een voorziening (verwarmingsbatterij en/of warmteterugwinningsvoorziening) aanwezig om de toevoerlucht te verwarmen (bij mechanische ventilatie is dit vrijwel altijd het geval). Water en lucht o Kies voor die optie als er zowel warmtetransport door lucht als door water is.

Het ja/neen-veld ‘Regeling per ruimte’ ‘Regeling per ruimte’ wil zeggen dat op ruimteniveau het debiet en/of de temperatuur van het aangevoerde warmtetransportfluïdum nageregeld wordt in functie van de reële en de gewenste temperatuur (voor verwarming of koeling) van de ruimte. Kies ‘Ja’ indien de regeling per ruimte gebeurt. Het ja/neen-veld ‘Meerdere opwekkingstoestellen’ De energie nodig om een energiesector te verwarmen kan door één enkel warmteopwekkingstoestel (kies ‘Neen’) of door een combinatie van parallel geschakelde toestellen (kies ‘Ja’) geleverd worden.

5.3

Het tabblad ‘Warmteopwekkingssystemen’

Afhankelijk van het ‘Soort verwarmingssysteem’ is het tabblad ‘Warmteopwekkingssystemen’ anders opgebouwd. De volgende drie paragrafen behandelen het tabblad in het geval van ‘Lokale verwarming’ en ‘Centrale verwarming’. De werking van het tabblad bij een ‘Gedeelde/collectieve verwarming’ wordt beschreven in hoofdstuk 15.

5.3.1 Lokale verwarming Als u in de keuzelijst ‘Soort verwarming’ kiest voor ‘Lokale verwarming’, dan moeten in het tabblad ‘Warmteopwekkingssystemen’ drie invoervelden worden ingevuld (zie Scherm 158): Het vrije invoerveld ‘Merk’ Vul hier de naam van het merk in van het toestel. Het vrije invoerveld ‘Product-ID’ Hier wordt de eenduidige identificatie van het product ingevoerd, zoals opgegeven door de fabrikant. De keuzelijst ‘Soort toestel’ Kies hier het soort toestel. U krijgt de volgende mogelijkheden: -

kolenkachel; houtkachel; oliekachel; aardgaskachel; propaankachel, butaankachel en LPG-kachel; elektrische convector met elektronische regeling;

Versie juli 2013


118

elektrische convector zonder elektronische regeling; elektrische accumulatieverwarming, met buitenvoeler; elektrische accumulatieverwarming, zonder buitenvoeler; elektrische weerstandsverwarming, ingebed in muur/vloer.

Scherm 158 - Lokale verwarming

5.3.2 Centrale verwarming - één warmteopwekkingstoestel Als u in de keuzelijst ‘Soort verwarming’ kiest voor ‘Centrale verwarming’, dan kunt u een centraal verwarmingssysteem invoeren (zie Scherm 159). Vervolgens kunt u in het ja/neen-veld ‘Meerdere warmteopwekkingstoestellen’ aangeven of er één of meerdere opwekkingstoestellen zijn geplaatst. In deze paragraaf wordt de nodige invoer besproken in het geval één warmteopwekkingstoestel aanwezig is. In het tabblad ‘Warmteopwekkingssystemen’ vult u ‘Merk’, ‘Product-ID’ en ‘Soort toestel’ in. Afhankelijk van het gekozen toestel, moet u bijkomende gegevens invullen. De paragrafen 5.3.2.1 tot 5.3.2.5 beschrijven enkele types warmteopwekkingstoestellen in detail. De volgende invoervelden moeten voor elk type toestel ingevuld worden: Het vrije invoerveld ‘Merk’ Vul hier de naam van het merk in van het toestel. Het vrije invoerveld ‘Product-ID’ Hier wordt de eenduidige identificatie van het product ingevoerd, zoals opgegeven door de fabrikant. De keuzelijst ‘Soort toestel’ Kies hier het soort toestel. De volgende mogelijkheden zijn beschikbaar : -

condenserende waterketel (zie hoofdstuk 5.3.2.1); cniet-condenserende waterketel (zie hoofdstuk 5.3.2.1); warme lucht generator (zie hoofdstuk 5.3.2.4); gebouwgebonden WKK (zie hoofdstuk 5.3.2.3Warmtekrachtkoppeling (WKK)); externe warmtelevering (zie hoofdstuk 5.3.2.5);

Versie juli 2013


119

elektrische weerstandsverwarming; elektrische warmtepomp (zie hoofdstuk 5.3.2.2); ander type opwekker.

Scherm 159 - Centrale verwarming - één warmteopwekkingstoestel

5.3.2.1 Condenserende en niet-condenserende ketels Als u in de keuzelijst ‘Soort toestel’ kiest voor ‘Condenserende waterketel’ of ‘Nietcondenserende waterketel’, dan moet u de onderstaande velden invullen. Afhankelijk van het type project en de energiedrager worden bepaalde velden inactief, bijvoorbeeld bij EPU-projecten zijn de velden ‘ingebouwde ventilator’ en ‘elektronische regeling’ niet actief. De keuzelijst ‘Energiedrager’ Kies hier de brandstof van het warmteopwekkingstoestel. Het ja/neen-veld ‘Het toestel staat buiten het beschermd volume’ Als het warmteopwekkingstoestel buiten het beschermd volume staat, selecteert u ‘Ja’. Als het warmteopwekkingstoestel binnen het beschermd volume staat, kies dan ‘Neen’. Het ja/neen-veld ‘De ketel wordt op temperatuur gehouden’ Als de ketel altijd op temperatuur wordt gehouden, kies dan ‘Ja’. Als de ketel tussen twee branderbeurten kan afkoelen tot op omgevingstemperatuur, kies dan ‘Neen’. Het vrije invoerveld ‘Testrendement bij 30% deellast’ Hier wordt het deeltestrendement van het opwekkingstoestel ingegeven: het rendement bij een belasting van 30%. Het rendement dat u moet invullen is het rendement ten opzichte van de onderste verbrandingswaarde. Die waarde moet geleverd worden door de fabrikant van het toestel. U vult het rendement als een procent in (bijvoorbeeld: 1,04 geeft u in als 104%). Het vrije invoerveld ‘Ketelinlaattemperatuur’ Hier geeft u de inlaattemperatuur van de ketel in, zoals gemeten bij de bepaling van het 30% deellastrendement. De temperatuur wordt gegeven in °C. Dit veld is enkel actief in het geval van een condenserende ketel. Het ja/neen-veld ‘Waarde bij ontstentenis voor de retourtemperatuur’ Als de ontwerpretourtemperatuur van het afgiftesysteem waarop de ketel is aangesloten, niet gekend is, kies dan ‘Ja’. Als de retourtemperatuur gekend is, duidt u ‘Neen’ aan. In dat

Versie juli 2013


120

geval verschijnt het vrije invoerveld ‘Ontwerp retourtemperatuur’ waar u een waarde voor de ontwerpretourtemperatuur en een stavingsstuk kunt invoeren. Die velden worden enkel weergegeven als bij het type toestel een condenserende waterketel is geselecteerd. Het ja/neen-veld ‘Het toestel heeft een waakvlam’ Een waakvlam is een voorziening in een toestel met gasbrander (alle toestellen met energiedrager aardgas, propaan, butaan of LPG). De waakvlam zorgt ervoor dat het gas vrijwel direct ontbrandt wanneer de gaskraan van een brander wordt geopend. Een waakvlam is een klein vlammetje dat continu brandt. Een waakvlam, hoe klein ook, verbruikt een hoeveelheid gas, dat kan beschouwd worden als een extra energieverbruik. Als een waakvlam aanwezig is in het toestel, kies dan ‘Ja’. Het ja/neen-veld ‘Ingebouwde ventilator’ Dat invoerveld is enkel actief in het geval van een EPW-project. Als een ingebouwde ventilator aanwezig is in de ketel, kies dan ‘Ja’. In de meeste ketels of generatoren is een ventilator ingebouwd, die elektrische energie verbruikt. Een gesloten aardgastoestel heeft altijd een ingebouwde ventilator. Door middel van de ingebouwde ventilator trekt de ketel zijn verbrandingslucht van buitenaf aan. Een open aardgastoestel haalt zijn verbrandingslucht uit de omgevingsruimte. Voor een open aardgastoestel is niet altijd een ingebouwde ventilator nodig. Soms is een ingebouwde ventilator aanwezig om te zorgen voor de goede aanvoer van die omgevingslucht. Open aardgastoestellen worden in nieuwe gebouwen nog zelden geplaatst. Een stookolieketel heeft nagenoeg altijd een ingebouwde ventilator om een correcte luchttoevoer en een goede verhouding brandstof-lucht voor de verbranding te realiseren. Het ja/neen-veld ‘Elektronische regeling’ Dit invoerveld is enkel actief in het geval van een EPW-project. Als er elektronische regeling aanwezig is in de ketel, kies dan ‘Ja’. Een ketel is vaak voorzien van elektronica die op haar beurt het verbrandingsproces aanstuurt. Die aanwezige elektronica verbruikt ook elektriciteit.

Scherm 160 - Condenserende en niet-condenserende ketels

Versie juli 2013


121

5.3.2.2 Warmtepompen Warmtepompen zijn actieve machines die warmte opnemen uit een bron op lage temperatuur en vervolgens die warmte afgeven op een hogere temperatuur, voor ruimteverwarming, bevochtiging of de opwekking van warm tapwater. Een dergelijke temperatuursverhoging gebeurt door toevoeging van (een beperkte hoeveelheid) hoogwaardige energie. Als u in de keuzelijst ‘Soort toestel’ kiest voor ‘Elektrische warmtepomp’ dan moet u de onderstaande velden invullen. Het ja/neen-veld ‘Warmtepomp uitgerust met een elektrische weerstand’ In veel gevallen worden warmtepompen gecombineerd met een elektrische bijverwarming. De combinatie wordt vaak zo ontworpen dat de warmtepomp gedurende het grootste deel van het stookseizoen de volledige warmtevraag kan dekken. Enkel op de piekmomenten (in de koudste dagen) wordt de elektrische bijverwarming aangesproken om het overige deel van de warmtevraag te beantwoorden. Op die manier is het mogelijk om de warmtepomp kleiner te dimensioneren. In het kader van de energieprestatieregelgeving moet zowel de warmteopwekking door de warmtepomp als de warmteopwekking via de elektrische bijverwarming worden meegerekend. Ook in het geval dat de aanwezige elektrische weerstand volledig geblokkeerd of afgekoppeld is door de installateur op het circuit van de ruimteverwarming, en niet automatisch in werking kan treden op piekmomenten van het stookseizoen, moet de elektrische bijverwarming in rekening worden gebracht. Als een elektrische weerstand aanwezig is in de warmtepomp, kies dan ‘Ja’. Als u ‘Ja’ hebt aangevinkt, verschijnt een melding waarin staat dat ook een opwekkingstoestel van het type ‘elektrische weerstandsverwarming’ moet worden ingevoerd.

Scherm 161 - Melding invoer elektrische weerstandsverwarming

U kunt een elektrische weerstandsverwarming toevoegen door in het deel boven de tabbladen aan te vinken dat er meerdere opwekkingstoestellen zijn (zie Scherm 162). Vervolgens voert u twee toestellen in: -

een warmtepomp als preferent toestel; een elektrische weerstandsverwarming als niet-preferent toestel.

Voor meer informatie over het invoeren van meerdere opwekkingstoestellen: zie hoofdstuk 5.3.3.

Versie juli 2013


122

Scherm 162 - Invoeren warmtepomp met elektrische bijverwarming

Het vrije invoerveld ‘Prestatiecoëfficiënt (COP test)’ Vul hier de COPtest van de warmtepomp in. Die wordt bepaald volgens NBN EN 14511 en/of NBN EN 15879-1 onder de testomstandigheden vastgelegd in het wijzigingsbesluit van 20 mei 2011 en in bijlage 8 bij het Ministerieel Besluit van 30 november 2012. Let op! Als warmtepompen worden toegepast op de ventilatielucht, worden ze soms gecombineerd met warmteterugwinapparaten. Om dubbeltellingen te vermijden mag enkel de COP van de warmtepomp worden gebruikt die betrekking heeft op de warmtepomp zelf, dus zonder het effect van het warmteterugwinapparaat mee te rekenen. De keuzelijst ‘Warmtebron’ Hier kiest u de warmtebron voor de warmtepomp. De keuzelijst bestaat uit de volgende mogelijkheden : -

-

-

-

-

Bodem o de warmteoverdracht gebeurt door tussenkomst van een warmtetransporterend fluïdum in een ingegraven verticale of horizontale warmtewisselaar. Directe verdamping o de verdamper is ingebed in de bodem en het werkmedium van de thermodynamische cyclus circuleert direct doorheen de bodemwarmtewisselaar waarin het verdampt. Er is geen intermediair warmtetransporterend fluïdum tussen de bodem en de verdamper. Grondwater o het betreft hier warmtepompen die grondwater als warmtebron gebruiken. Oppervlaktewater o het betreft hier warmtepompen die oppervlaktewater (uit rivieren, zeeën, meren, kanalen,…) als warmtebron gebruiken. Bij die warmtepompen staat het oppervlaktewater zijn warmte af aan de verdamper. Enkel buitenlucht o het betreft hier warmtepompen die de warmte enkel uit buitenlucht halen. Enkel afgevoerde ventilatielucht o het betreft hier warmtepompen die de warmte enkel uit afgevoerde ventilatielucht halen. Afgevoerde lucht vermengd met buitenlucht o het betreft hier warmtepompen die de warmte halen uit buitenlucht vermengd met afgevoerde lucht.

Versie juli 2013


123

De keuzelijst ‘Transportmedium’ Hier wordt het transportmedium gekozen. Dat is het medium waaraan de warmtepomp warmte op een hogere temperatuur afgeeft. De keuzelijst bestaat uit de volgende mogelijkheden : -

-

-

-

Water o het betreft hier warmtepompen met water als warmteafgiftemedium. Binnenlucht o het betreft hier warmtepompen waar de warmte wordt afgegeven aan de binnenlucht (= gerecirculeerde lucht). Enkel buitenlucht o het betreft hier warmtepompen waar de warmte wordt afgegeven aan de buitenlucht (= toegevoerde ventilatielucht), met of zonder warmteterugwinapparaat. Afgevoerde lucht vermengd met buitenlucht o het betreft hier warmtepompen waar de warmte wordt afgegeven aan een combinatie van buitenlucht (= toegevoerde ventilatielucht) en binnenlucht (= afgevoerde lucht). Geen fluïdum (directe condensatie) o de condensor is ingebed in de structuur van het gebouw en het werkmedium van de thermodynamische cyclus circuleert direct doorheen de gebouwstructuur waarin het condenseert en zijn warmte afgeeft. Er is geen intermediair warmtetransporterend fluïdum tussen de condensor en de ruimte.

Scherm 163 - Warmtepompen

Afhankelijk van de gekozen warmtebron en transportmedium, moeten gegevens ingevoerd worden voor de correctiefactoren. Er zijn vier correctiefactoren die kunnen ingerekend worden: De correctiefactor op de temperatuurstoename over de condensor De invoergegevens voor die correctiefactor moeten enkel ingevoerd worden als u als transportmedium ‘Water’ heeft geselecteerd. U vult de volgende invoervelden aan: Het ja/neen-veld ‘Temperatuurstoename van het water gekend’ Als het verschil tussen de vertrek- en retourtemperatuur bij het ontwerp van het afgiftesysteem gekend is, kies dan ‘Ja’. Vervolgens moet u de twee onderstaande velden ook invullen.

Versie juli 2013


124

Het vrije invoerveld ‘Temperatuursverschil tussen vertrek en retour’ Vul hier het verschil in tussen de vertrek- en de retourtemperatuur van het afgiftesysteem bij ontwerpomstandigheden. Het vrije invoerveld ‘Temperatuurstoename over de condensor’ In dit veld wordt de temperatuurstoename in °C van het water over de condensor ingegeven. De meting van de temperatuurstoename gebeurt bij het bepalen van COP test.

Scherm 164 - Correctiefactor op de temperatuurstoename over de condensor

De correctiefactor voor het elektriciteitsverbruik van een pomp op het circuit naar de verdamper. De invoergegevens voor die correctiefactor moeten enkel ingevoerd worden als de warmtebron ‘Bodem’, ‘Grondwater’ of ‘Oppervlaktewater’ is. U vult de volgende invoervelden aan: Het ja/neen-veld ‘Pomp voor de warmtetoevoer naar de verdamper’ Als een pomp aanwezig is die zorgt voor de warmtetoevoer naar de verdamper, kies dan ‘Ja’. Dit veld is enkel actief als de warmtebron ‘Bodem’ is, aangezien het niet zeker is dat er een pomp aanwezig is. Als de warmtebron grondwater of oppervlaktewater is, dan is er zeker een pomp naar de verdamper aanwezig. Het ja/neen-veld ‘Elektrische vermogen warmtepomp gekend’ Als het elektrisch vermogen van de warmtepomp gekend is, kies dan ‘Ja’. Vervolgens moeten de twee onderstaande velden ook ingevuld worden. Het vrije invoerveld ‘Elektrisch vermogen van de pomp’ Vul hier het elektrisch vermogen van de pomp naar de verdamper in. Het vrije invoerveld ‘Elektrisch vermogen van de pomp bij testcondities’ In dit veld wordt het elektrisch vermogen van de warmtepomp ingevuld. Het elektrisch vermogen wordt bepaald bij dezelfde testomstandigheden als bij de bepaling van COPtest.

Scherm 165 - Correctiefactor voor het elektriciteitsverbruik van een pomp op het circuit naar de verdamper

Versie juli 2013


125

De correctiefactor op de vertrektemperatuur van het warmteafgiftesysteem De invoergegevens voor die correctiefactor moeten ingevoerd worden als het transportmedium ‘Water’ is of als het transportmedium ‘Geen’ is (dus bij directe condensatie). Afhankelijk van het transportmedium, moet u verschillende invoergegevens aanvullen. De volgende invoervelden moet u invullen als het transportmedium ‘Water’ is: Het ja/neen-veld ‘De ontwerpvertrektemperatuur is gekend’ Als de vertektemperatuur bij het ontwerp van het afgiftesysteem gekend is, kies dan ‘Ja’. Vervolgens moet het onderstaande veld ook ingevuld worden. Als u ‘Neen’ kiest, rekent de software met de waarde bij ontstentenis. Het vrije invoerveld ‘Ontwerpvertrektemperatuur’ Vul hier de vertrektemperatuur van het afgiftesysteem in, bij ontwerpomstandigheden.

Scherm 166- Correctiefactor op de vertrektemperatuur van het warmteafgiftesysteem transportmedium = water

De volgende invoervelden moet u invullen als het transportmedium ‘Geen’ is, dus bij directe condensatie: Het vrije invoerveld ‘Verzadigingstemperatuur van het koelmiddel (test)’ Vul hier de verzadigingstemperatuur in van het transportmiddel bij testomstandigheden. Dat is de verzadigingstemperatuur van het transportmiddel die overeenstemt met de druk aan de inlaat van de condensor, bij testomstandigheden. Als de koelmiddeldruk aan de condensorinlaat niet gemeten is, dient de uitlaattemperatuur van het vloeistofbad tijdens de test beschouwd te worden. Het ja/neen-veld ‘De verzadigingstemperatuur (ontwerp) is gekend’ Als de verzadigingstemperatuur van het transportmiddel bij ontwerpomstandigheden is gekend, kies dan ‘Ja’. Vervolgens moet u het onderstaande veld ook invullen. Als u ‘Neen’ kiest, rekent de software met de waarde bij ontstentenis. Het vrije invoerveld ‘Verzadigingstemperatuur van het koelmiddel (ontwerp)’ In dit veld vult u de verzadigingstemperatuur van het transportmiddel bij ontwerpomstandigheden in. Dat is de verzadigingstemperatuur van het transportmiddel die overeenstemt met de druk aan de inlaat van de condensor bij ontwerpomstandigheden.

Versie juli 2013


126

Scherm 167 - Correctiefactor op de vertrektemperatuur van het warmteafgiftesysteem transportmedium = geen (directe condensatie)

De correctiefactor voor de luchtdebieten De invoergegevens voor die correctiefactor moeten enkel ingevoerd worden als het om een warmtepomp gaat met de volgende eigenschappen: -

de warmtebron is ‘Enkel afgevoerde ventilatielucht’ en het transportmedium is ‘Enkel buitenlucht’ of ‘Afgevoerde lucht vermengd met buitenlucht’. de warmtebron is ‘Afgevoerde lucht vermengd met buitenlucht’ en het transportmedium is ‘Enkel buitenlucht’.

De volgende invoervelden moet u invullen als de luchtdebieten gekend zijn: Het vrije invoerveld ‘Ontwerptoevoerdebiet’ Vul hier het ontwerptoevoerdebiet doorheen de installatie in. Het vrije invoerveld ‘Ontwerpafvoerdebiet’ Vul hier het ontwerpafvoerdebiet doorheen de installatie in. Het vrije invoerveld ‘Luchtdebiet door installatie tijdens de COP-test’ Vul hier het luchtdebiet doorheen de warmtepomp in, in m³/h. Dat wordt bepaald tijdens de meting van COPtest. Het vrije invoerveld ‘Maximaal luchtdebiet doorheen de installatie’ Vul hier het maximaal luchtdebiet doorheen de warmtepomp in. opgegeven door de fabrikant.

Dat debiet wordt

Scherm 168 - Correctiefactor voor luchtdebieten

5.3.2.3 Warmtekrachtkoppeling (WKK) In een WKK-installatie worden gelijktijdig warmte en elektriciteit geproduceerd. Deze paragraaf beschrijft hoe u een WKK-installatie moet invoeren in de software.

Versie juli 2013


127

Als u als ‘Soort toestel’ hebt gekozen voor ‘Gebouwgebonden WKK’ voert u de volgende velden in: De keuzelijst ‘Type van de technologie van de WKK’ Kies hier het type van de technologie van de WKK. U kunt kiezen uit : -

interne verbrandingsmotor; andere.

De keuzelijst ‘Energiedrager’ Kies hier de energiedrager van de WKK. De waarden in de lijst zijn afhankelijk van het type technologie van de WKK. -

-

Als u ‘Interne verbrandingsmotor’ heeft geselecteerd als ‘Type technologie’ kunt u kiezen uit: o aardgas; o gas afkomstig van de biomassa; o gasolie; o plantaardige olie. Als u ‘Andere’ heeft geselecteerd als ‘Type technologie’ kunt u kiezen uit: o aardgas; o gasolie; o propaan; o butaan; o LPG; o kolen; o houtkachel; o andere brandstof.

De keuzelijst ‘Identificatiecode toestel (variabele Xm)’ Indien in de EPB-eenheid hetzelfde toestel meermaals wordt gebruikt (bijvoorbeeld in meerdere energiesectoren), kunt u hier aangeven over welk toestel het gaat, bijvoorbeeld ‘Toestel 1’. Vervolgens kunt u op een andere plek binnen dezelfde EPB-eenheid ook ‘Toestel 1’ aangeven als het over hetzelfde toestel gaat. Het vrije invoerveld ‘CO2 afgiftecoëfficiënt van de brandstof (OVW)’ Dit veld is enkel actief als het type technologie een ‘interne verbrandingsmotor’ is en als de energiedrager ‘gas afkomstig van de biomassa’ of ‘plantaardige olie’ is. Vul de CO 2afgiftecoëfficiënt in van de brandstof t.o.v. de onderste verbrandingswaarde. Het vrije invoerveld ‘Vermogen (nominaal of thermisch)’ Vul hier het thermisch vermogen van de WKK-installatie in. Het ja/neen-veld ‘Elektrisch vermogen gekend’ Dit veld is enkel actief als de type technologie een ‘interne verbrandingsmotor’ is. Als het elektrisch vermogen van de WKK-installatie is gekend, kies dan ‘Ja’. Als het elektrisch vermogen is gekend, dan moet u het thermisch vermogen niet invoeren. Het vrije invoerveld ‘Elektrisch vermogen’ Vul hier het elektrisch vermogen van de WKK-installatie in.

Versie juli 2013


128

Het vrije invoerveld ‘Volume van het opslagvat’ Dit veld is enkel actief als er meerdere opwekkingstoestellen worden ingevoerd en waarbij de warmtekrachtkoppeling het preferente toestel is. Vul hier het volume in van het opslagvat dat dient voor het opslaan van warmte geleverd door de warmtekrachtkoppeling. Het vrije invoerveld ‘Temperatuursverschil tussen vertrek en retour’ Dit veld is enkel actief als er meerdere opwekkingstoestellen worden ingevoerd en waarbij de warmtekrachtkoppeling het preferente toestel is. Vul hier het verschil in tussen de vertrektemperatuur en de retourtemperatuur. Het ja/neen-veld ‘Ingebouwde ventilator’ Dit invoerveld is enkel actief in het geval van een EPW-project. ventilator aanwezig is in de WKK, kies dan ‘Ja’.

Als er een ingebouwde

Het ja/neen-veld ‘Elektronische regeling’ Dit invoerveld is enkel actief in het geval van een EPW-project. Als er elektronische regeling aanwezig is in de WKK, kies dan ‘Ja’.

Scherm 169 - Gebouwgebonden WKK

5.3.2.4 Warme lucht generator Deze paragraaf bespreekt hoe u een warmeluchtgenerator kunt invoeren in de software. Er moeten zes invoervelden worden ingevuld:

Versie juli 2013


129

Scherm 170 - Warme lucht generator

De keuzelijst ‘Energiedrager’ Kies hier de brandstof van de warme lucht generator. Het ja/neen-veld ‘Het toestel staat buiten het beschermd volume’ Als de warmeluchtgenerator buiten het beschermd volume staat, kies dan ‘Ja’. warmeluchtgenerator binnen het beschermd volume staat, kies dan ‘Neen’.

Als de

Het vrije invoerveld ‘Testrendement bij 30% deellast’ Hier wordt het testrendement van het opwekkingstoestel ingegeven, bij een belasting van 30%. Het rendement dat u invult is het rendement ten opzichte van de onderste verbrandingswaarde. De waarde moet geleverd worden door de fabrikant van het toestel en moet in procent ingevuld worden (bijvoorbeeld: 1,04 moet ingevoerd worden als 104%). Het ja/neen-veld ‘Het toestel heeft een waakvlam’ Een waakvlam is een voorziening in een toestel met gasbrander (alle toestellen met energiedrager aardgas, propaan, butaan of LPG). De waakvlam zorgt ervoor dat het gas vrijwel direct ontbrandt wanneer de gaskraan van een brander wordt geopend. Een waakvlam is een klein vlammetje dat continu brandt. Een waakvlam, hoe klein ook, verbruikt een hoeveelheid gas, dat kan beschouwd worden als een extra energieverbruik. Als een waakvlam aanwezig is in het toestel, kies dan ‘Ja’. Het ja/neen-veld ‘Ingebouwde ventilator’ Dit invoerveld is enkel actief in het geval van een EPW-project. Als er een ingebouwde ventilator aanwezig is in het toestel, kies dan ‘Ja’. In de meeste ketels of generatoren is een ventilator ingebouwd, die elektrische energie verbruikt. Het ja/neen-veld ‘Elektronische regeling’ Dit invoerveld is enkel actief in het geval van een EPW-project. Als er elektronische regeling aanwezig is in het toestel, kies dan ‘Ja’.

Versie juli 2013


130

5.3.2.5 Externe warmtelevering Als de nodige warmte voor het verwarmen van het gebouw, voor het opwekken van warm tapwater, of voor de bevochtiging/koeling, opgewekt wordt op een ander perceel, spreekt men van externe warmtelevering. Een typisch voorbeeld is stadsverwarming (waarbij de warmte afkomstig kan zijn van bijvoorbeeld een elektriciteitscentrale, een industrieel productieproces of afvalverbranding). Bij het invoeren van een externe warmtelevering voert u de energiedrager en het rendement van de externe warmtelevering in (in procent). Net als bij de andere warmteopwekkingstoestellen kunt u aangeven of er hulpenergie aanwezig is (waakvlam, ingebouwde ventilator, elektronische regeling).

Scherm 171 - Externe warmtelevering

5.3.3 Centrale verwarming - meerdere opwekkingstoestellen Als meerdere opwekkingstoestellen samen warmte opwekken voor dezelfde energiesector, dan moeten die toestellen worden ingevoerd als preferente en niet-preferente toestellen. In het invoervenster ‘Verwarming’ kiest u bij het ja/neen-veld ‘Meerdere opwekkingstoestellen’ voor ‘Ja’. Vervolgens verschijnt een tabel waarin u warmteopwekkingstoestellen kunt toevoegen.

Scherm 172- Meerdere warmteopwekkingstoestellen aanmaken

Versie juli 2013


131

U kunt een toestel toevoegen door op het blauwe plusteken te drukken. Als u een toestel wilt verwijderen, dan selecteert u die in de tabel en klikt u op het rode kruis. Als u een toestel selecteert in de tabel, kunt u onder de overzichtstabel de gegevens invullen. De invoergegevens zijn dezelfde als bij het invoeren van één warmteopwekkingstoestel . Het enige verschilpunt met de invoer van één warmteopwekkingstoestel is de keuzelijst ‘Prioriteit van de warmteopwekker’. Daar geeft u aan of het om een preferente of een nietpreferente warmteopwekker gaat. Er kan maar één toestel het preferente toestel zijn. Alle andere toestellen zijn niet-preferent. Let op ! Als er een WKK wordt ingevoerd, is deze altijd het preferente toestel. Ook een warmtepomp moet altijd als preferent toestel worden gezien. Als er een systeem is met een WKK en een warmtepomp, dan is de WKK het preferente toestel.

Scherm 173 - Een preferent toestel invoeren

Scherm 174 - Een warmteopwekkingssysteem met een preferent en een niet-preferent toestel

Versie juli 2013


132

Het tabblad ‘Opslagsysteem’

In het tabblad ‘Opslagsysteem’ moet u alle gegevens invoeren die nodig zijn om het opslagrendement te berekenen. Dat tabblad is enkel actief bij EPW-projecten (nieuwbouw wonen) met centrale verwarming. De volgende invoervelden moeten ingevuld worden : Het ja/neen-veld ‘Directe invoer van het opslagrendement’ Hier geeft u aan of u het opslagrendement direct wilt invoeren. Als u ‘Ja’ kiest, dan wordt het vrije invoerveld ‘Opslagrendement’ actief en moet u het opslagrendement manueel berekenen en invoeren. Als u ‘Neen’ kiest, dan wordt de keuzelijst ‘Warmteopslag in buffervat’ actief. Het vrije invoerveld ‘Opslagrendement’ Vul hier het opslagrendement in dat u zelf hebt berekend, in %. U moet een stavingsstuk toevoegen om die waarde te bewijzen. Een beter opslagrendement moet berekend worden op basis van het gelijkwaardigheidsprincipe.

Scherm 175 - Directe invoer opslagrendement

De keuzelijst ‘Warmteopslag in buffervat’ In deze lijst kunt u aangeven of er een buffervat is geplaatst. U kunt kiezen uit: -

geen buffervat aanwezig; buffervat binnen het beschermd volume; buffervat buiten het beschermd volume.

Scherm 176 - Waarde bij ontstentenis opslagrendement

5.5 Het tabblad ‘Hulpenergie circulatiepompen’ In het tabblad ‘Hulpenergie circulatiepompen’ kunt u de hulpenergie voor alle pompen invoeren. Afhankelijk van het type project (EPW- of EPU-projecten), moeten andere gegevens worden ingevoerd.

5.5.1 Hulpenergie circulatiepompen bij EPW-projecten Bij EPW-projecten (nieuwbouw wonen) met centrale verwarming is het tabblad ‘Hulpenergie circulatiepompen’ actief. In het tabblad ziet u een tabel waarin allerlei soorten pompen kunnen ingevoerd worden.

Versie juli 2013


133

Als u klikt op het blauwe plusteken, voegt u een nieuwe pomp toe. Er verschijnt een keuzelijst met de volgende pompen: -

-

-

-

-

-

-

Circulatiepomp per wooneenheid zonder regeling o Een pomp die zorgt voor het circuleren van het water tussen de opwekkingsinstallatie en de afgifte-elementen voor ruimteverwarming en die enkel instaat voor de beschouwde wooneenheid. Er is geen circulatie van het water naar andere wooneenheden. De pomp bevat geen pompregeling. Circulatiepomp per wooneenheid met regeling o Een pomp die zorgt voor het circuleren van het water tussen de opwekkingsinstallatie en de afgifte-elementen voor ruimteverwarming en die enkel instaat voor de betreffende wooneenheid. Er is geen circulatie van het water naar andere wooneenheden. De pomp bevat een pompregeling. Een pompregeling koppelt de pomp aan de thermostaat en laat de pomp alleen draaien indien dat nodig is. Circulatiepomp voor meerdere wooneenheden o Een pomp die zorgt voor het circuleren van het water tussen de opwekkingsinstallatie en de afgifte-elementen voor ruimteverwarming en die instaat voor meerdere wooneenheden. Er is dus niet enkel circulatie van het water naar de eigen wooneenheid. Er is een gescheiden warm tapwatervoorziening en de pomp dient enkel voor ruimteverwarming. Pomp voor meerdere wooneenheden en tapwater o Een pomp die zorgt voor het circuleren van het water tussen de opwekkingsinstallatie en de afgifte-elementen voor ruimteverwarming en die instaat voor meerdere wooneenheden. Er is dus niet enkel circulatie van het water naar de eigen wooneenheid. De pomp dient ook voor de warm tapwatervoorziening d.m.v. een afleverset, en is het ganse jaar in werking. Extra pomp bij gebruik buffervat voor verwarming o Een pomp die het water van het buffervat naar de warmteafgifte elementen pompt. Extra pomp tussen ketel en leidingen o Een pomp tussen de ketel en de verzamelleidingen of een pomp tussen de ketel en de verdeelleidingen. Extra pomp voor warmtewisselaar o Een pomp voor een warmtewisselaar in een luchtbehandelingskast.

Let op! Per energiesector mag u elk type pomp maar één keer invoeren omdat de invloed van de pomp wordt berekend op basis van het volume van de energiesector. Als er bijvoorbeeld in uw project twee pompen aanwezig zijn van het type ‘extra pomp tussen ketel en leidingen’ in één energiesector, dan moet u maar één pomp met type ‘extra pomp tussen ketel en leidingen’ invoeren. Als u die pomp twee keer zou invoeren, wordt het effect (onterecht) dubbel ingerekend. Let op! Bij een project waarbij water wordt rondgestuurd om het project te verwarmen (bijvoorbeeld voor radiatoren, vloerverwarming ...), is er altijd een circulatiepomp aanwezig om het water rond te pompen.

Versie juli 2013


134

Scherm 177 - Hulpenergie circulatiepompen bij EPW-projecten

5.5.2 Hulpenergie circulatiepompen bij EPU-projecten Bij EPU-projecten (nieuwbouw scholen en kantoren) met centrale verwarming is het tabblad ‘Hulpenergie circulatiepompen’ actief als het transportmedium ‘Water’ is. Er moet op dat tabblad één invoerveld worden ingevuld. Het ja/neen-veld ‘Meer dan 75% van de motoren voorzien van regeling’ In de warmwatercircuits van het EPU-volume, is een bepaald elektrisch vermogen aan circulatiepompen geïnstalleerd. Een aantal van de pompmotoren kunnen voorzien zijn van een automatisch werkende toerenregeling of een automatisch werkende aan/uit regeling. Als het elektrische vermogen van de pompen met een automatische regeling meer dan 75% van het totale opgestelde vermogen bedraagt, kies dan ‘Ja’.

Scherm 178 - Hulpenergie circulatiepompen bij EPW-projecten

5.6

Het tabblad ‘Verdeelsysteem’

In het tabblad ‘Verdeelsysteem’ vult u alle gegevens in die nodig zijn om het verdeelrendement te berekenen. Dat tabblad is enkel actief bij EPW-projecten (nieuwbouw wonen) met centrale verwarming. U moet de volgende invoervelden invullen: Het vrije invoerveld ‘Naam’ Vul hier de naam in van het ingevoerde verdeelsysteem. De keuzelijst ‘Type berekening’ Kies hier het type berekening. U kunt kiezen uit : -

vereenvoudigde berekening; gedetailleerde berekening.

Versie juli 2013


135

Afhankelijk van uw keuze, moeten andere waarden ingevoerd worden.

5.6.1 Het verdeelsysteem – vereenvoudigde berekening Als u hebt gekozen voor een vereenvoudigde berekening, dan moet u enkel aangeven of alle leidingen binnen het beschermd volume liggen. Als bij centrale verwarming alle leidingen of kanalen binnen de isolatielaag van het beschermd volume liggen, moet u ‘Ja’ kiezen. Als een deel van de leidingen in de buitenomgeving of in een aangrenzende onverwarmde ruimte ligt, kiest u ‘Neen’ .

Scherm 179 - Het verdeelrendement - vereenvoudigde berekening

5.6.2 Het verdeelsysteem – gedetailleerde berekening Als u hebt gekozen voor een gedetailleerde berekening, dan moet u alle segmenten die niet binnen het beschermd volume liggen gedetailleerd invoeren. De keuzelijst ‘Transportmedium’ Kies hier wat het transportmedium is. Er is keuze tussen : -

lucht als transportmedium; water als transportmedium.

Het ja/neen-veld ‘Gebruik de waarden bij ontstentenis voor de temp’ Als het transportmedium ‘Lucht’ is, is het mogelijk om de ontwerpvertrektemperatuur in te voeren. Als u wenst te werken met de waarde bij ontstentenis voor de ontwerpvertrektemperatuur (= 50°C), kies dan ‘Ja’. Als u een betere ontwerpvertrektemperatuur hebt berekend en die zelf wilt invoeren, kies dan ‘Neen’. Als u ‘‘Neen’ kiest, verschijnt het vrije invoerveld ‘Ontwerpvertrektemperatuur’. Het vrije invoerveld ‘Ontwerpvertrektemperatuur’ Vul hier de ontwerpvertrektemperatuur in.

5.6.2.1 Gegevens van het segment invoeren Onder de bovenstaande invoervelden verschijnt een tabel waarin u alle segmenten van de verdeelleiding kunt invoeren. Om een segment toe te voegen, drukt u op het blauwe plusteken. Als u een segment selecteert in de tabel, kunt u onder de tabel de gegevens van het segment invoeren (zie Scherm 180).

Versie juli 2013


136

Scherm 180- Verdeelsysteem - een segment invoeren

Per segment moeten de volgende invoervelden ingevoerd worden: Het vrije invoerveld ‘Naam’ Vul hier de naam van het segment in. Het vrije invoerveld ‘Lengte van het segment’ Vul hier de lengte van het segment in. De keuzelijst ‘Omgeving van het segment’ Duid hier aan wat de omgeving van het segment is. De volgende keuzes zijn mogelijk : -

in een aangrenzende onverwarmde ruimte; in de buitenomgeving; ondergronds.

Het ja/neen-veld ‘Directe invoer van de lineaire warmteweerstand’ Als u de lineaire warmteweerstand van het segment direct wilt invoeren, kies dan 'Ja’. Vervolgens moet u de lineaire warmteweerstand invoeren. Als u de lineaire warmteweerstand wil laten berekenen op basis van extra informatie, kies dan ‘Neen’. Vervolgens moet u het type leiding ingeven. Het vrije invoerveld ‘Lineaire warmteweerstand’ Vul hier de lineaire warmteweerstand van het segment in. De keuzelijst ‘Type leiding’ Kies hier het type leiding. Er zijn twee mogelijkheden :

Versie juli 2013


137

ronde leidingen en kanalen; rechthoekige leidingen en kanalen (enkel mogelijk als het transportmedium lucht is).

Het vrije invoerveld ‘Warmtegeleidingscoëfficiënt van de isolatie’ Geef hier de warmtegeleidingscoëfficiënt in van de isolatie rond de leiding of het kanaal. Het vrije invoerveld ‘Dikte van de isolatielaag’ Dit invoerveld is alleen actief als het gaat om rechthoekige kanalen. Geef hier de dikte van de isolatielaag in. Het vrije invoerveld ‘Breedte van het kanaal’ Dit invoerveld is alleen actief als het gaat om rechthoekige kanalen. Geef hier de breedte van het kanaal in. Het vrije invoerveld ‘Hoogte van het kanaal’ Dit invoerveld is alleen actief als het gaat om rechthoekige kanalen. Geef hier de hoogte van het kanaal in. Het vrije invoerveld ‘Buitendiameter van de geïsoleerde leiding’ Dit invoerveld is alleen actief als het gaat om ronde leidingen. Geef hier de buitendiameter in van de geïsoleerde leiding. Het vrije invoerveld ‘Buitendiameter van de ongeïsoleerde leiding’ Dit invoerveld is alleen actief als het gaat om ronde leidingen. Geef hier de buitendiameter in van de leiding zonder isolatie.

5.7

Het tabblad ‘Afgiftesystemen’

De invoervelden in het tabblad ‘Afgiftesystemen’ zijn verschillend voor EPW- en EPUprojecten.

5.7.1 Het afgiftesysteem voor EPW-projecten In het geval van een EPW-project (nieuwbouw wonen) kan het afgifterendement berekend worden op een vereenvoudigde manier of op een gedetailleerde manier. In de keuzelijst ‘Type berekening’ kunt u kiezen hoe u het afgifterendement wilt berekenen.

5.7.1.1 Het afgiftesysteem voor EPW-projecten – vereenvoudigde berekening Als u hebt gekozen voor een vereenvoudigde berekening van het afgifterendement, dan moet u de volgende invoervelden invullen : Het ja/neen- veld ‘Warmteafgifte-elementen voor beglazing’ Als één of meerdere warmteafgifte-elementen in de energiesector geheel of gedeeltelijk voor beglazing opgesteld staan, kies dan ‘Ja’. Het ja/neen-veld ‘Regeling omgevingstemperatuur ruimte per ruimte’ Kies hier ‘Ja’ als bij een centraal verwarmingssysteem, een temperatuurgestuurde regeling per ruimte aanwezig is. Dat betekent dat in alle ruimten van de beschouwde energiesector de warmteafgifte zo geregeld is dat de warmtetoevoer automatisch afgesloten wordt van zodra de instelwaarde van de binnentemperatuur bereikt is. Dit kan bijvoorbeeld door thermostatische kranen op alle afgifte-elementen en/of door een thermostaatregeling in elke ruimte. Eenvoudige afsluitkranen op radiatoren vallen niet in deze categorie.

Versie juli 2013


138

Het ja/neen-veld ‘Constante instelwaarde vertrektemperatuur’ Kies hier ‘Neen’ als bij een centraal verwarmingssysteem, de instelwaarde van de vertrektemperatuur in het verdeelsysteem variabel is, bijvoorbeeld: de vertrektemperatuur wijzigt samen met de buitentemperatuur. Als de instelwaarde constant is, kies dan ‘Ja’.

Scherm 181- Het afgifterendement voor EPW-projecten - vereenvoudigde berekening

Als u in het tabblad ‘Verdeelsysteem’ koos voor een gedetailleerde berekening en u bij ‘Constante instelwaarde’ ‘Ja’ hebt aangeduid, verschijnen extra invoervelden: Het ja/neen-veld ‘Zonder namenging m.b.v. een driewegmengkraan’ Als het gaat om een standaardketel driewegmengkraan, kies dan ‘Ja’.

zonder

namenging

met

behulp

van

een

Het ja/neen-veld ‘Gebruik de waarden bij ontstentenis voor de temp’ Als u bij het ja/neen-veld ‘Constante instelwaarde vertrektemperatuur’ hebt gekozen voor ‘Neen’ (of als u hier kiest voor ‘Ja’ en vervolgens voor ‘Neen’ bij het ja/neen-veld ‘Zonder namenging m.b.v. een driewegmengkraan’) en het verdeelsysteem op een gedetailleerde manier wordt berekend, moet u dit veld ook invullen. Geef hier aan of u de waarden bij ontstentenis wilt gebruiken voor de ontwerpvertrek- en de ontwerpretourtemperatuur. Als u kiest voor ‘Neen’, dan moet u de twee waarden invullen.

5.7.1.2 Het afgiftesysteem voor EPW-projecten – gedetailleerde berekening Als u kiest voor een gedetailleerde berekening van het afgifterendement, dan moet u alle invoervelden die worden gevraagd voor een vereenvoudigde berekening invullen (zie 5.7.1.1) en enkele nieuwe velden. De keuzelijst ‘Soort afgiftesysteem’ Kies hier welk afgiftesysteem is geplaatst in de energiesector. beschikbaar: -

De volgende keuzes zijn

oppervlakteverwarming (vloer, muur, plafond); andere (radiatoren,…).

De keuzelijst ‘Soort afgifteoppervlak’ Dat invoerveld verschijnt enkel als bij ‘Oppervlakteverwarming’. Er is keuze tussen : -

‘Soort

afgiftesysteem’

is

gekozen

voor

vloerverwarming; muurverwarming.

Als u bij ‘Soort afgiftesysteem’ hebt gekozen voor ‘Andere (radiatoren,…)’, dan verschijnt een tabel waarin u alle warmteafgifte-elementen in contact met een buitenconstructie kunt invoeren (zie Scherm 182). U moet de oppervlakte van het warmteafgifte-element ingeven

Versie juli 2013


139

en de constructie selecteren waarvoor het warmteafgifte-element staat. Vervolgens geeft u aan of er een stralingsscherm aanwezig is achter de radiator. U moet in de tabel alle radiatoren invoeren. Dat kan door te drukken op het blauwe plusteken.

Scherm 182 - Het afgifterendement - gedetailleerde berekening – andere

Als u bij ‘Soort afgiftesysteem’ hebt gekozen voor ‘Oppervlakteverwarming’ en bij ‘Soort afgifteoppervlak’ voor ‘Vloerverwarming’, dan moet u in de tabel alle vloeren ingeven waarin er vloerverwarming is geplaatst (zie Scherm 183). Per vloerdeel moet u de oppervlakte ingeven (enkel waar er effectief vloerverwarming is geplaatst) en u moet ook aangeven welke constructie uit de energetische boomstructuur de vloerverwarming bevat.

Scherm 183 - Het afgifterendement - gedetailleerde berekening – vloerverwarming

Als u bij ‘Soort afgifteoppervlak’ kiest voor ‘Muurverwarming’, dan moet u alle muren ingeven waarin er muurverwarming is geplaatst. De werking is gelijkaardig aan die van vloerverwarming.

5.7.2 Het afgiftesysteem voor EPU-projecten Voor EPU-projecten (nieuwbouw scholen en kantoren) moet in het tabblad ‘Afgiftesystemen’ maar één invoerveld ingevuld worden : De keuzelijst ‘Soort afgiftesysteem’ Kies hier welk afgiftesysteem is geplaatst in de energiesector. beschikbaar : -

oppervlakteverwarming (vloer, muur, plafond); andere (radiatoren,…).

De volgende keuzes zijn

Versie juli 2013


140

Scherm 184 - Het afgiftesysteem voor EPU-projecten

5.8 Verschillen tussen de oude en de nieuwe EPB-software Er zijn enkele formuleringen in de nieuwe EPB-software die niet helemaal overeenkomen met de formuleringen uit de oude EPB-software. Het gaat vooral om ja/neen-velden waarin het tegenovergestelde wordt gevraagd. Hier moet u dus voorzichtig mee omgaan. Bijvoorbeeld : in uw project staat het warmteopwekkingstoestel binnen het beschermd volume. In de oude EPB-software moet u bij het veld ‘Het toestel staat binnen het beschermd volume’ ‘Ja’ aanvinken. In de nieuwe EPB-software moet u ‘Neen’ kiezen bij het ja/neen-veld ‘Het toestel staat buiten het beschermd volume’. Er zijn drie velden waar dat probleem zich voordoet. Let dus goed op dat u hier geen fouten maakt. De onderstaande tabel toont welke formuleringen er anders zijn in beide softwarepakketten. Benaming in de huidige EPB-software

Benaming in de nieuwe EPB-software Afgiftesysteem

Variabele instelwaarde vertrektemperatuur

Constante instelwaarde vertrektemperatuur

Warmteopwekkingssysteem Het toestel staat binnen het beschermd volume

Het toestel staat buiten het beschermd volume

De ketel kan volledig afkoelen

De ketel wordt op temperatuur gehouden

5.9 Nieuwe modules Er zijn vele nieuwe modules in de nieuwe EPB-software die niet geïmplementeerd zijn in de oude EPB-software.

5.9.1 Invoeren van een warmtepomp met directe verdamping en directe condensatie In de nieuwe EPB-software is het mogelijk om een warmtepomp in de voeren met directe verdamping en directe condensatie (= warmtepompen met directe warmtewisseling). Onder warmtepompen met directe warmtewisseling worden toestellen verstaan die minstens één van de volgende elementen bevatten : -

-

verdampers die in de bodem ingebracht zijn en die voelbare warmte door geleiding rechtstreeks aan de bodem onttrekken, zonder tussenkomst van een intermediair transportfluïdum zoals water of een antivriesoplossing; condensors die in de structuur van het gebouw ingebed zijn en de warmte rechtstreeks aan de gebouwstructuur afgeven, zonder tussenkomst van een intermediair transportfluïdum zoals lucht of water.

Voor meer informatie over het invoeren van warmtepompen met directe warmtewisseling, zie hoofdstuk 5.3.2.2.

Versie juli 2013


141

5.9.2 Invoeren van een warmtepomp met een elektrische bijverwarming In de nieuwe EPB-software is het mogelijk om een warmtepomp in te voeren waarin een elektrische bijverwarming is verwerkt. In de oude EPB-software moest dit berekend worden via een extern rekenblad. Zie hoofdstuk 5.3.2.2 voor meer informatie.

5.9.3 Invoeren van een warmtekrachtkoppeling (WKK) In de nieuwe EPB-software is het mogelijk om een gebouwgebonden warmtekrachtkoppeling in te voeren. In de oude EPB-software moest dit berekend worden via een extern rekenblad. Warmtekrachtkoppeling is een energetisch proces waarbij warmte en elektriciteit in eenzelfde installatie wordt opgewekt. Zie hoofdstuk 5.3.2.3 voor meer informatie.

5.9.4 Invoeren van meerdere opwekkingstoestellen met preferente en nietpreferente opwekkers In de nieuwe EPB-software is het mogelijk om een verwarmingssysteem in te voeren met meerdere opwekkingstoestellen. In de oude EPB-software moest dit berekend worden via een extern rekenblad. Zie hoofdstuk 5.3.3 voor meer informatie.

5.9.5 Detailberekening verdeelrendement In de nieuwe EPB-software is het mogelijk om het verdeelrendement gedetailleerd te berekenen. Zie hoofdstuk 5.6.2 voor meer informatie.

5.9.6 Detailberekening afgifterendement In de nieuwe EPB-software is het mogelijk om het afgifterendement gedetailleerd te berekenen. Zie hoofdstuk 5.7.1.2 voor meer informatie.

5.10 Verwijzingen Meer informatie over dit hoofdstuk kunt u hier terugvinden: 5.3 Het tabblad ‘Warmteopwekkingssystemen’ -

http://www.energiesparen.be/epb/prof/verwarmingssysteem http://www.energiesparen.be/epb/prof/warmtepomp EPW : Bijlage V bij het Energiebesluit, paragraaf 10.2.2 en 10.2.3 EPU : Bijlage VI bij het Energiebesluit, paragraaf 7.3 en 7.4.1

5.4 Het tabblad ‘Opslagsysteem’ -

EPW : Bijlage V bij het Energiebesluit, paragraaf 9.2

5.5 Het tabblad ‘Hulpenergie circulatiepompen’ -

http://www.energiesparen.be/epb/prof/hulpenergie EPW : Bijlage V bij het Energiebesluit, paragraaf 11.1 EPU : Bijlage VI bij het Energiebesluit, paragraaf 8.2

Versie juli 2013

Cursus EPB-software 3 gewesten 5.6 Het tabblad ‘Verdeelsysteem’ -

EPW : Bijlage V bij het Energiebesluit, paragraaf 9.2 en Bijlage E

5.7 Het tabblad ‘Afgiftesystemen’ -

EPW : Bijlage V bij het Energiebesluit, paragraaf 9.2 en Bijlage D EPU : Bijlage VI bij het Energiebesluit, paragraaf 6.3

142

Versie juli 2013


143

6 Koeling Dit hoofdstuk beschrijft hoe u koelinstallaties invoert in een EPW- en EPU-project. De gegevens over koeling voert u in per energiesector.

6.1 Actieve koeling invoeren in een EPW-project Voor een EPW-project rapporteert u enkel of er in de energiesector actieve koeling aanwezig is of niet. Als in de energiesector actieve koeling is toegepast, selecteer dan in het tabblad ‘Installatiecomponenten’ ‘Ja’ bij het ja/neen-veld ‘Actieve koeling’. Als geen actieve koeling aanwezig is, vinkt u ‘Neen’ aan.

Scherm 185 – Het invoervenster ‘Energiesector’ - EPW

6.2 Actieve koeling invoeren in een EPU-project Bij EPU-projecten voert u de gegevens over koeling in onder de knoop ‘Koeling’ in de energetische boomstructuur. De knoop ‘Koeling’ is standaard niet actief. U moet die zelf aanmaken in de knoop van de energiesector waarvoor u de gegevens voor koeling wenst in te voeren.

6.2.1 Algemeen Om de knoop ‘Koeling’ aan te maken, klikt u op de knoop van de energiesector waarvoor u wenst in te voeren of er koeling aanwezig is. Als een koelsysteem aanwezig is, selecteer dan in het invoervenster ‘Energiesector’ in het tabblad ‘Installatiecomponenten’ het selectievakje ‘Ja’ naast ‘Koelsysteem’ (zie Scherm 186). De software maakt vervolgens een subknoop ‘Koeling’ aan onder de knoop ‘Energiesector’. De keuze ‘Neen’ staat standaard aangevinkt: de software geeft voor elke energiesector automatisch aan dat er geen actieve koeling aanwezig is.

Versie juli 2013


144

Scherm 186 – Het invoervenster ‘Energiesector’ - EPU

Door te klikken op de knoop ‘Koeling’ in het venster ‘Energetische boomstructuur’, wordt het invoervenster ‘Koeling’ getoond. In het invoervenster ‘Koeling’ vult u de eigenschappen van het koelsysteem in. Het invoervenster bestaat uit twee delen. Het bovenste deel bevat de algemene gegevens over het koelsysteem: de naam en de soort. Het onderste deel bevat tabbladen om de specifieke gegevens van het toegepaste koelsysteem in te voeren. De EPB-software stelt automatisch een naam voor, zoals ‘koelinst.1’. Via het vrije invoerveld ‘Naam’ kunt u zelf een naam toekennen aan de koelinstallatie van deze energiesector. In het keuzeveld ‘ Soort koeling’ kiest u de aard van het koelsysteem. Als ‘Soort koeling’ kunt u kiezen uit: -

‘Plaatselijke koeling’: de koude wordt afgegeven in de ruimte waar ze wordt geproduceerd; ‘Centrale koeling’: de koude wordt, via een koelmiddel, naar meer dan één ruimte binnen de energiesector getransporteerd; ‘Gedeelde centrale koeling (meerdere ES)’: de koude wordt, via een koelmiddel, naar meerdere energiesectoren getransporteerd.

Scherm 187 – Het keuzeveld ‘soort koeling’

De keuze van de ‘Soort koeling’ bepaalt welke invoervelden en tabbladen in het invoervenster ‘Koeling’ actief worden.

Versie juli 2013


145

Scherm 188 – Het invoervenster ‘Koeling’

Het invoeren van een koelsysteem bij EPU-projecten is verschillend voor projecten met de aanvraagdatum van een vergunning of de meldingsdatum vanaf 01/01/2014. De manier van invoeren is verschillend dan bij projecten met aanvraagdatum of meldingsdatum vóór 01/01/2014. De twee mogelijke manieren van invoeren worden in de volgende twee hoofdstukken besproken.

6.2.2 Koeling bij 01/01/2014

projecten

met

aanvraagdatum/meldingdatum

vóór

Voor projecten met de aanvraagdatum van de vergunning of de meldingsdatum vóór 01/01/2014, is het mogelijk om drie soorten koelsystemen in te voeren. Deze drie systemen worden apart uitgelegd in dit hoofdstuk.

6.2.2.1 Plaatselijke koeling Als een plaatselijk koelsysteem aanwezig is, moet u enkel de vrije invoervelden ‘Merk’, ‘product-ID’, het ‘Soort toestel’, de ‘Energiedrager’ en de ‘Prestatiecoëfficiënt’ invullen in het tabblad ‘Koudeleverancier’. Het tabblad ‘Hulpenergie circulatiepompen’ is niet actief. Via de bibliotheekregel kunt u een koelsysteem uit de bibliotheek selecteren.

Scherm 189 – Het invoervenster ‘Koeling’ voor plaatselijke koeling, via vrije invoer

Versie juli 2013


146

Als u de gegevens invoert via de bibliotheekregel of als u de ingevulde gegevens opslaat in de bibliotheek, verschijnt achter de invoervelden een blauw ‘herstel’-icoon . Door te klikken op het blauwe ‘herstel’-icoon kunnen projectspecifieke gegevens zoals ‘Soort toestel’, ‘Energiedrager’ en ‘Prestatiecoëfficiënt (EER test)’ hersteld worden naar de bibliotheekwaarden.

Scherm 190 – Het invoervenster ‘Koeling’ voor plaatselijke koeling, via bibliotheek invoer

6.2.2.2 Centrale koeling Als een centraal koelsysteem aanwezig is, kiest u als ‘Soort koeling’ voor ‘Centrale koeling’. Er verschijnen twee bijkomende invoervelden: ‘Soort koeltransportmedium’ en ‘Meerdere opwekkingstoestellen’. De keuzelijst ‘Soort koeltransportmedium’ U kiest uit de keuzelijst het medium waarmee de koude wordt getransporteerd. De keuzelijst bevat de volgende opties: - lucht; - water; - water en lucht.

Scherm 191 – Soort koeltransportmedium

Het ja/neen-veld ‘Meerdere Opwekkingstoestellen’ De EPB-software zet de selectie standaard op ‘Neen’. Als in de koelinstallatie meerdere koelopwekkingssystemen aanwezig zijn, kiest u ‘Ja’. Meer informatie hierover, kunt u vinden in hoofdstuk 5.3.3. Het tabblad ‘Koudeleverancier’ Na uw keuze voor het transportmedium vult u het tabblad ‘Koudeleverancier’ aan, zoals beschreven onder 6.2.2.1.

Versie juli 2013


147

Als u hebt aangegeven dat er meerdere opwekkingstoestellen zijn, dan ziet het tabblad ‘Koudeleverancier’ er anders uit. Het tabblad ‘Koudeleverancier’ toont een overzichtstabel van de aanwezige koelsystemen. Via het blauwe plusteken onderaan de tabel kunt u een koelsysteem toevoegen. Via de bibliotheekregel kunt u een koelsysteem uit de bibliotheek selecteren. De gegevens uit de bibliotheek worden vervolgens overgenomen in het project. Per ingevoerd koelsysteem moet u dezelfde gegevens invoeren als wanneer er één toestel aanwezig is. U moet enkel aangeven of het gaat om een preferente of niet-preferentie opwekker.

Scherm 192 – Het tabblad ‘Koudeleverancier’, in het geval van meerdere opwekkingstoestellen

Het tabblad ‘Hulpenergie circulatiepompen’ Als u kiest voor ‘Water’ of ‘Water en lucht’ als soort koeltransportmedium wordt, naast het tabblad ‘Koudeleverancier’ ook het tabblad ‘Hulpenergie circulatiepompen’ actief. In de koelwatercircuits van een EPU-volume, is een bepaald elektrisch vermogen aan circulatiepompen geïnstalleerd. Een aantal van de pompmotoren kan voorzien zijn van een automatisch werkende toerenregeling. Kies ‘Ja’ bij het ja/neen-veld ‘Meer dan 75% v.d. motoren voorzien van regeling’, als meer dan 75% van het opgestelde elekrische vermogen aan pompmotoren in koelwatercircuits is voorzien van een automatisch werkende toerenregeling of een automatisch werkende aan/uit regeling. Kies ‘Neen’ als dat niet het geval is. Let op! Die keuze geldt voor de ganse EPB-eenheid.

Versie juli 2013


148

Scherm 193 – Het tabblad ‘Hulpenergie circulatiepompen’ in het invoervenster ‘Koeling’

6.2.2.3 Gedeelde centrale koeling (meerdere ES) Meer informatie over hoe u een gedeeld koelsysteem kunt invoeren, kunt u vinden in hoofdstuk 15.4.

6.2.3 Koeling bij projecten met aanvraagdatum/meldingsdatum vanaf 01/01/2014 Voor projecten met de aanvraagdatum van de vergunning of de meldingsdatum vanaf 01/01/2014, is de nieuwe Epicool rekenmethode van toepassing. Deze methode laat toe om de koelsystemen gedetailleerder in te voeren. Meer informatie over de nieuwe Epicool rekenmethode, kunt u vinden in Bijlage I : Nieuwe berekeningsmethode Epicool. In dit hoofdstuk worden de drie systemen besproken die mogelijk zijn bij projecten met de aanvraagdatum van de vergunning of de meldingsdatum vanaf 01/01/2014.

6.2.3.1 Plaatselijke koeling Scherm 194 toont het invoervenster ‘Koeling’ in het geval van ‘Plaatselijke koeling’.

Scherm 194 – Het invoervenster ‘Koeling’ in geval van ‘Plaatselijke koeling’

De nieuwe rekenmethode Epicool introduceert enkele nieuwe invoervelden in de interface van de EPB-software:

Versie juli 2013


149

Het ja/neen-veld ‘Koeling gedetailleerd’ De rekenwaarde voor het extra elektriciteitsverbruik voor koelmachines kan bepaald worden via een vereenvoudigde methode of een gedetailleerde methode. Kies ‘Ja’ om het hulpenergieverbruik voor koeling gedetailleerd te berekenen. Kies ‘Neen’ om het hulpenergieverbruik voor koeling vereenvoudigd te berekenen. De keuzelijst ‘Type opwekker’ Dit invoerveld maakt deel uit van het tabblad ‘Koudeleverancier’. Kies hier het type opwekker uit een keuzelijst. Die keuzelijst is samengesteld uit: -

compressiekoelmachine.

De keuzelijst ‘Type compressiekoelmachine’ Dit invoerveld maakt deel uit van het tabblad ‘Koudeleverancier’. Kies hier het type compressiekoelmachine uit een keuzelijst. Die keuzelijst is samengesteld uit:     

luchtgekoelde klimaatregelaar, of luchtgekoeld multi-split systeem; multi-split systeem met variabel koelmiddeldebiet (VRF); watergekoelde klimaatregelaar, of watergekoeld multi-split systeem; warmtepomp lucht/water, of luchtgekoelde koelgroep voor koelwater met of zonder aparte condensor; warmtepomp (geglycoleerd) water/water, of watergekoelde koelgroep voor koelwater.

De keuzelijst ‘Methode voor het opwekkingsrendement’ Dit invoerveld maakt deel uit van het tabblad ‘Koudeleverancier’. Duidt hier aan of u het opwekkingsrendement voor actieve koeling wil bepalen aan de hand van de waarde bij ontstentenis (vereenvoudigd) of gedetailleerd. De keuzelijst ‘Methode voor het opwekkingsrendement’ is samengesteld uit:  

vereenvoudigd (zie Scherm 195); gedetailleerd (zie Scherm 196).

Als u kiest voor een vereenvoudigde methode, hoeft u enkel gegevens in te voeren in het tabblad ‘Compressor’ (zie 6.2.3.1.2).

Scherm 195 – Plaatselijke koeling: vereenvoudigde bepaling opwekkingsrendement compressiekoelmachine

De keuze ‘Gedetailleerd’ activeert een aantal nieuwe invoervelden.

Versie juli 2013


150

Scherm 196 - Plaatselijke koeling: gedetailleerde bepaling opwekkingsrendement compressiekoelmachine

Het vrije-invoerveld ‘Prestatiecoëfficiënt EERnom’ (+ stavingsstuk) Door de keuze ‘Gedetailleerd’ uit de keuzelijst ‘Methode voor het opwekkingsrendement’ verschijnt het vrije-invoerveld ‘Prestatiecoëfficiënt EERnom’. Vul hier de prestatiecoëfficiënt van de koelmachine in, bepaald volgens NBN EN 14511 bij standard rating conditions, zoals vastgelegd in deel 2 van de norm. Staaf deze waarde in het veld ‘Stavingsstuk’ (zie Scherm 196). Het ja/neen-veld ‘Temperatuur in nominaal werkingspunt gekend’ Door de keuze ‘Gedetailleerd’ uit de keuzelijst ‘Methode voor het opwekkingsrendement’ verschijnt het ja/neen-veld ‘Temperatuur in nominaal werkingspunt gekend’. Vink het selectievakje ‘Ja’ aan om de werkingstemperatuur van de condensor en de verdamper in het nominaal werkingspunt in te voeren. Vink het selectievakje ‘Neen’ aan om voor die temperaturen de waarde bij ontstentenis te gebruiken. Het vrije-invoerveld ‘T° van de verdamper in nominaal werkingspunt’(+ stavingsstuk) Door de keuze van het selectievakje ‘Ja’ van het ja/neen-veld ‘T° in nominaal werkingspunt gekend’, verschijnt het vrije-invoerveld ‘T° van de verdamper in nominaal werkingspunt’. Vul hier de werkingstemperatuur van de verdamper in het nominaal werkingspunt in, uitgedrukt in °C. Voor machines die warmte afgeven aan lucht is dit de drogeboltemperatuur aan de ingang van de verdamper. Voor machines die warmte afgeven aan water is dit de temperatuur aan de uitgang van de verdamper. Staaf deze waarde in het veld ‘Stavingsstuk’ (zie Scherm 196). Het vrije-invoerveld ‘T° van de condensor in nominaal werkingspunt’(+ stavingsstuk) Door de keuze van het selectievakje ‘Ja’ van het ja/neen-veld ‘T° in nominaal werkingspunt gekend’, verschijnt het vrije-invoerveld ‘T° van de condensor in nominaal werkingspunt’. Vul hier de werkingstemperatuur van de condensor in het nominaal werkingspunt in, uitgedrukt in °C. Voor luchtgekoelde machines is dit de drogeboltemperatuur aan de ingang van de condensor. Voor watergekoelde machines is dit de temperatuur aan de ingang van de condensor. Staaf deze waarde in het veld ‘Stavingsstuk’ (zie Scherm 196).

Versie juli 2013


151

Het ja/neen-veld ‘Seizoensprestatiecoëfficiënt voor compressiekoelmachines gekend’ Door de keuze ‘Gedetailleerd’ uit de keuzelijst ‘Methode voor het opwekkingsrendement’, verschijnt het ja/neen-veld ‘Seizoensprestatiecoëfficiënt voor compressiekoelmachines gekend’. Vink het selectievakje ‘Ja’ aan om de seizoensprestatiecoëfficiënt voor de compressiekoelmachine in te voeren. Vink het selectievakje ‘Neen’ aan om te rekenen met een waarde bij ontstentenis. Het vrije-invoerveld stavingsstuk)

‘Seizoensprestatiecoëfficiënt

voor

compressiekoelmachines’

(+

Door de keuze van het selectievakje ‘Ja’ van het ja/neen-veld ‘Seizoensprestatiecoëfficiënt voor compressiekoelmachines gekend’, verschijnt het vrije-invoerveld ‘Seizoensprestatiecoëfficiënt voor compressiekoelmachines’. Vul hier de seizoensprestatiecoëfficiënt voor compressiekoelmachines in, bepaald volgens prEN14825. Staaf deze waarde in het veld ‘Stavingsstuk’ (zie Scherm 196). Het overzichtsveld ‘Warmtepompen van de energiesector’ Door de keuze van ‘Multi-split systeem met variabel koelmiddeldebiet (VRF)’ van het ja/neenveld type ‘Compressiekoelmachine’ verschijnt het overzichtsveld ‘Warmtepompen van de energiesector’ (zie Scherm 197). Dat veld geeft een overzicht van alle warmtepompen gedefinieerd in de knoop ‘Verwarming’ van dezelfde energiesector als het multi-split systeem met variabel koelmiddeldebiet (VRF). Vink in dat overzichtsveld de warmtepomp aan, die verbonden is met het multi-split systeem met variabel koelmiddeldebiet (VRF).

Scherm 197 – Het overzichtsveld ‘Warmtepompen van de energiesector’

Het ja/neen-veld ‘Monobloc machine’ Dit invoerveld maakt deel uit van het tabblad ‘Koudeleverancier’ en verschijnt als u het volgende type compressiekoelmachine kiest: -

luchtgekoelde klimaatregelaar, of luchtgekoeld multi-split systeem; multi-split systeem met variabel koelmiddeldebiet (VRF);

Versie juli 2013


152

warmtepomp lucht/water, of luchtgekoelde koelgroep voor koelwater met of zonder aparte condensor.

Vink het selectievakje ‘Ja’ aan als de compressor en condensor een geheel vormen en het gebruik van de ventilator dus begrepen is in de EER. Vink het selectievakje ‘Neen’ aan als de compressor en condensor geen geheel vormen (bijvoorbeeld, als de condensor van het type koeltoren of ondergrondse warmtewisselaar is). Door die keuze activeert het tabblad ‘Condensatiecircuit’ waarin het type condensor verder gespecifieerd kan worden. Het ja/neen-veld ‘Free-chilling’ Dit invoerveld maakt deel uit van het tabblad ‘Koudeleverancier’ en verschijnt als u het volgende type compressiekoelmachine kiest: -

warmtepomp lucht/water, of luchtgekoelde koelgroep voor koelwater met of zonder aparte condensor; warmtepomp (geglycoleerd) water/water, of watergekoelde koelgroep voor koelwater.

Vink het selectievakje ‘Ja’ aan als de koudeleverancier ontworpen is om in free-chilling mode te werken. Vink het selectievakje ‘Neen’ aan in het andere geval. Het vrije-invoerveld ‘Koelvermogen machines ontworpen voor free-chilling’ Door de keuze van het selectievakje ‘Ja’ van het ja/neen-veld ‘Free-chilling’ verschijnt het vrije-invoerveld ‘Koelvermogen machines ontworpen voor free-chilling’. Vul hier het totale nominale koelvermogen van de koudeleverancier(s) in die ontworpen zijn om in free-chilling mode te werken, uitgedrukt in kW. Het vrije-invoerveld ‘Koelvermogen machines niet ontworpen voor free-chilling’ Door de keuze van het selectievakje ‘Ja’ van het ja/neen-veld ‘Free-chilling’ verschijnt het vrije-invoerveld ‘Koelvermogen machines niet ontworpen voor free-chilling’. Vul hier het totale nominale koelvermogen van de koudeleverancier(s) in die niet ontworpen zijn om in free-chilling mode te werken, uitgedrukt in kW. 6.2.3.1.1

Het tabblad ‘Verdampingscircuit

Dit tabblad maakt deel uit van het tabblad ‘Koudeleverancier’ en verschijnt als u het volgende type compressiekoelmachine kiest: -

warmtepomp lucht/water, of luchtgekoelde koelgroep voor koelwater met of znder aparte condensor; warmtepomp (geglycoleerd) water/water, of watergekoelde koelgroep voor koelwater.

Het tabblad ‘Verdampingscircuit’ bevat het volgende invoerveld (zie Scherm 198): De keuzelijst ‘Type van emissie’ De keuzelijst is samengesteld uit: -

koelplafonds en/of koudebalken; andere.

Versie juli 2013


153

Scherm 198 – Het tabblad ‘Verdampingscircuit’

6.2.3.1.2

Het tabblad ‘Compressor’

Dit tabblad maakt deel uit van het tabblad ‘Koudeleverancier’. Het tabblad ‘Compressor’ is voor elk type compressiekoelmachine actief. Het tabblad ‘Compressor’ bevat de volgende invoervelden (zie Scherm 199): Het ja/neen-veld ‘Het type compressor is gekend’. Vind het selectievakje ‘Ja’ aan indien het type compressor gekend is. Vink het selectievakje ‘Neen’ aan in het andere geval. De keuzelijst ‘Type compressor’ De keuzelijst is samengesteld uit: -

zuigercompressor; scrollcompressor; schroefcompressor.

Scherm 199 – Het tabblad ‘Compressor’

6.2.3.1.3

Het tabblad ‘Condensatiecircuit’

Dit tabblad maakt deel uit van het tabblad ‘Koudeleverancier’. Het tabblad ‘Condensatiecircuit’ activeert door de keuze van het selectievakje ‘Neen’ van het ja/neenveld ‘Monobloc machine’ (voor de types compressiekoelmachine ‘Luchtgekoelde klimaatregelaar, of luchtgekoeld multi-split systeem’, ‘Multi-split systeem met variabel koelmiddeldebiet (VRF)’ en ‘Warmtepomp lucht/water, of luchtgekoelde koelgroep voor koelwater met of zonder aparte condensor’). Dit tabblad is ook actief bij het type compressiekoelmachine klimaatregelaar, of ‘Watergekoeld multi-split systeem’.

‘Watergekoelde

Het tabblad ‘Condensatiecircuit’ bevat het volgende invoerveld (zie Scherm 200): De keuzelijst ‘Type condensor’ De keuzelijst is samengesteld uit: -

koeltoren; ondergrondse warmtewisselaar.

Versie juli 2013


154

Scherm 200 – Het tabblad ‘Condensatiecircuit’

6.2.3.2 Centrale koeling Scherm 201 toont het invoervenster ‘Koeling’ in het geval van ‘Centrale koeling’.

Scherm 201 – Het invoervenster ‘Koeling’ in geval van ‘Centrale koeling’

De nieuwe rekenmethode EpiCool introduceert enkele nieuwe invoervelden in de interface van de EPB-software: Het ja/neen-veld ‘Koeling gedetailleerd’ De rekenwaarde voor het extra elektriciteitsverbruik voor koelmachines kan bepaald worden via een vereenvoudigde methode of een gedetailleerde methode. Vink het selectievakje ‘Ja’ aan om het hulpenergieverbruik voor koeling gedetailleerd te berekenen. Vink het selectievakje ‘Neen’ aan om het hulpenergieverbruik voor koeling vereenvoudigd te berekenen. Het ja/neen-veld ‘Het type vloeistof is niet water maar een koelvloeistof’ Als bij centrale koeling een koelmiddel als transportmedium wordt toegepast in plaats van water, wordt de weegfactor voor leidingen kanaalverliezen in de Epicool-methode gecorrigeerd. Om te bepalen of een correctie moet worden toegepast, bevat de EPB-software het ja/neen-veld ‘Het type vloeistof is niet water maar een koelvloeistof’ (zie Scherm 202).

Scherm 202 – Het ja/neen-veld ‘Het type vloeistof is niet water maar een koelvloeistof’

Versie juli 2013


155

De keuzelijst ‘Type opwekker’ Kies hier het type opwekker. De keuzelijst is samengesteld uit:   

compressiekoelmachine; o zie 6.2.3.1 voor meer informatie over hoe u dergelijk systeem moet invoeren. thermisch aangedreven koelmachine; o de invoervelden worden hieronder besproken. geo-cooling (open systeem) o er is geen verdere invoer vereist.

Als u kiest voor een ‘thermisch aangedreven koelmachine’, moet u de volgende invoervelden invullen: De keuzelijst ‘Type thermisch aangedreven koelmachine’ Dit invoerveld maakt deel uit van het tabblad ‘Koudeleverancier’. De keuzelijst is samengesteld uit: -

watergekoelde thermisch aangedreven koelmachine; luchtgekoelde thermisch aangedreven koelmachine.

De keuzelijst ‘Energiedrager’ Dit invoerveld maakt deel uit van ‘Energiedrager’ is samengesteld uit: -

het tabblad

‘Koudeleverancier’.

De

keuzelijst

aardgas; gasolie; butaan; propaan; LPG; kolen; houtkachel; elektriciteit; elektriciteit uit WKK; andere brandstof.

Het ja/neen-veld ‘Free-chilling’ Dit invoerveld maakt deel uit van het tabblad ‘Koudeleverancier’. Vink het selectievakje ‘Ja’ aan indien de koudeleverancier ontworpen is om in free-chilling modus te werken. Vink het selectievakje ‘Neen’ aan in het andere geval. Het vrije-invoerveld ‘Koelvermogen machines ontworpen voor free-chilling’ Door de keuze van het selectievakje ‘Ja’ van het ja/neen-veld ‘Free-chilling’ verschijnt het vrije-invoerveld ‘Koelvermogen machines ontworpen voor free-chilling’. Vul hier het totale nominale koelvermogen van de koudeleverancier(s) in die ontworpen zijn om in free-chilling modus te werken, uitgedrukt in kW. Het vrije-invoerveld ‘Koelvermogen machines niet ontworpen voor free-chilling’ Door de keuze van het selectievakje ‘Ja’ van het ja/neen-veld ‘Free-chilling’ verschijnt het vrije-invoerveld ‘Koelvermogen machines niet ontworpen voor free-chilling’. Vul hier het totale nominale koelvermogen van de koudeleverancier(s) in die niet ontworpen zijn om in free-chilling modus te werken, uitgedrukt in kW.

Versie juli 2013


156

De keuzelijst ‘Methode voor het opwekkingsrendement’ Dit invoerveld maakt deel uit van het tabblad ‘Koudeleverancier’. Duidt hier aan of u het opwekkingsrendement voor actieve koeling wil bepalen aan de hand van de waarde bij ontstentenis (vereenvoudigd) of gedetailleerd. De keuzelijst ‘Methode voor het opwekkingsrendement’ is samengesteld uit: -

vereenvoudigd (zie Scherm 203); gedetailleerd (zie Scherm 204).

Scherm 203 – Centrale koeling: vereenvoudigde bepaling opwekkingsrendement thermisch aangedreven koelmachine

Als u kiest voor een gedetailleerde rekenmethode, worden een aantal nieuwe invoervelden geactiveerd.

Scherm 204 – Centrale koeling: gedetailleerde bepaling opwekkingsrendement thermisch aangedreven koelmachine

Versie juli 2013


157

Het vrije-invoerveld ‘Prestatiecoëfficiënt EERnom’ (+ gemeenschappelijk stavingsstuk) Door de keuze ‘Gedetailleerd’ in de keuzelijst ‘Methode voor het opwekkingsrendement’ verschijnt het vrije-invoerveld ‘Prestatiecoëfficiënt EERnom’. Vul hier de prestatiecoëfficiënt van de koelmachine in. Voor thermische aangedreven koelmachines bepaald volgens ARI standard 560-2000 bij standard rating conditions. Staaf deze waarde in het veld ‘Stavingsstuk’ (zie Scherm 204). Het ja/neen-veld ‘Temperatuur in nominaal werkingspunt gekend’ Door de keuze ‘Gedetailleerd’ in de keuzelijst ‘Methode voor het opwekkingsrendement’ verschijnt het ja/neen-veld ‘Temperatuur in nominaal werkingspunt gekend’. Vink het selectievakje ‘Ja’ aan om de werkingstemperatuur van de condensor en de verdamper in het nominaal werkingspunt in te voeren. Vink het selectievakje ‘Neen’ aan om voor die temperaturen de waarde bij ontstentenis te gebruiken. Het vrije-invoerveld ‘T° van de verdamper in nominaal werkingspunt’ (+ gemeenschappelijk stavingsstuk) Door de keuze van het selectievakje ‘Ja’ van het ja/neen-veld ‘T° in nominaal werkingspunt gekend’, verschijnt het vrije-invoerveld ‘T° van de verdamper in nominaal werkingspunt’. Vul hier de werkingstemperatuur van de verdamper in het nominaal werkingspunt in, uitgedrukt in °C. Staaf deze waarde in het veld ‘Stavingsstuk’ (zie Scherm 204). Het vrije-invoerveld ‘T° van de condensor in nominaal werkingspunt’(+ gemeenschappelijk stavingsstuk) Door de keuze van het selectievakje ‘Ja’ van het ja/neen-veld ‘T° in nominaal werkingspunt gekend’, verschijnt het vrije-invoerveld ‘T° van de condensor in nominaal werkingspunt’. Vul hier de werkingstemperatuur van de condensor in het nominaal werkingspunt in, uitgedrukt in °C. Staaf deze waarde in het veld ‘Stavingsstuk’ (zie Scherm 204). 6.2.3.2.1

Het tabblad ‘Warmteopwekkingssysteem’

Dit tabblad maakt deel uit van het tabblad ‘Koudeleverancier’ en verschijnt voor zowel watergekoelde als luchtgekoelde thermisch aangedreven koelmachines. Het tabblad ‘Warmteopwekkingssysteem’ bevat het volgende invoerveld (zie Scherm 205): De keuzelijst ‘Type verwarming van de absorptiekoelmachine’ De keuzelijst is samengesteld uit: -

direct; indirect.

Scherm 205 – Het tabblad ‘Warmteopwekkingssysteem’

Versie juli 2013

Cursus EPB-software 3 gewesten 6.2.3.2.2

158

Het tabblad ‘Verdampingscircuit’

Dit tabblad maakt deel uit van het tabblad ‘Koudeleverancier’ en verschijnt voor zowel watergekoelde als luchtgekoelde thermisch aangedreven koelmachines. Het tabblad ‘Verdampingscircuit’ bevat het volgende invoerveld (zie Scherm 198): De keuzelijst ‘Type van emissie’ De keuzelijst is samengesteld uit: -

koelplafonds en/of koudebalken; andere.

6.2.3.2.3

Het tabblad ‘Compressor’

Dit tabblad is steeds inactief voor thermisch aangedreven koelmachines. 6.2.3.2.4

Het tabblad ‘Condensatiecircuit’

Dit tabblad maakt deel uit van het tabblad ‘Koudeleverancier’ en verschijnt voor zowel watergekoelde als luchtgekoelde thermisch aangedreven koelmachines. Het tabblad ‘Condensatiecircuit’ bevat het volgend invoerveld (zie Scherm 200): De keuzelijst ‘Type condensor’ De keuzelijst is samengesteld uit: -

koeltoren; ondergrondse warmtewisselaar.

6.2.3.3 Gedeelde centrale koeling (meerdere ES) Meer informatie over hoe u een gedeeld koelsysteem kunt invoeren, kunt u vinden in hoofdstuk 15.4.

6.3 Verschillen tussen de oude en de nieuwe EPB-software 6.3.1

Preferente en niet-preferente opwekkingssystemen

De combinatie van preferente en niet-preferente opwekkingssystemen wordt in de oude EPBsoftware in rekening gebracht door berekening in een extern rekenblad. In de nieuwe EPBsoftware is de berekening van de combinatie van preferente en niet-preferente opwekkers geïntegreerd.

6.3.2 Gedeelde centrale koeling In de nieuwe EPB-software kunt u, naast plaatselijke koeling en centrale koeling, ook gedeelde centrale koeling invoeren: zie 6.2.3.3.

6.3.3 Invoer soorten koeltoestellen In de bibliotheek van de nieuwe software kunt u alle soorten koeltoestellen aanmaken. In de oude EPB-software kunt u enkel compressiekoelmachines invoeren.

Versie juli 2013


159

6.4 Verwijzingen Meer informatie over het onderwerp ‘koeling’ voor niet-residentiële gebouwen (EPU) vindt u in bijlage VI bij het Energiebesluit: -

hoofdstuk 6 ‘Bruto energiebehoefte voor ruimteverwarming en ruimtekoeling’ hoofdstuk 7 ‘Eindenergieverbruik voor ruimteverwarming en ruimtekoeling’

Versie juli 2013


160

7 Warm tapwater Dit hoofdstuk behandelt de invoer van het warm watersysteem. Een systeem voor warm tapwater kan enkel ingegeven worden voor projecten met als aard van het werk ‘Nieuwbouw’ en bestemming ‘wonen’. De volgende onderdelen komen aan bod : -

een installatie voor warm tapwater aanmaken (zie 7.1); een warmteopwekkingssysteem invoeren (zie7.2); een tappunt invoeren (zie 7.3); circulatieleidingen (zie 7.4); combilus (zie Fout! Verwijzingsbron niet gevonden.); douchewarmteterugwinning (zie 7.5).

7.1 Een installatie voor warm tapwater aanmaken Een ‘Installatie voor warm tapwater’ bestaat uit de combinatie van één of meerdere warmteopwekkers, het leidingsysteem en één of meerdere tappunten, eventueel gecombineerd met een opslagvat. Maak een ‘Installatie voor warm tapwater’ aan door te klikken op de knoop ‘Warm tapwater’ in de energetische boomstructuur. Scherm 206 toont het invoervenster ‘Installaties voor warm tapwater’. Voeg een ‘Installatie voor warm tapwater’ toe met behulp van het blauwe plusteken.

Scherm 206 – Het invoervenster voor de aanmaak van een ‘Installatie voor warm tapwater’

De software maakt een knoop ‘Installatie WTW’ aan in de energetische boomstructuur en kent automatisch een naam toe (zie Scherm 207).

Versie juli 2013


161

Scherm 207 – Het invoervenster ‘Installaties voor warm tapwater’ met een aangemaakte installatie WTW

Er zijn verschillende mogelijkheden om het invoervenster (Scherm 208) en de tabbladen voor de parameters van het warm tapwater weer te geven: -

dubbelklik op de naam van de aangemaakte installatie voor warm tapwater in de overzichtstabel ‘Installaties voor warm tapwater’ (Scherm 207); of klik in de energetische boomstructuur op de knoop ‘InstWTW’

Het invoervenster en de tabbladen voor de parameters van het warm tapwater verschijnen (zie Scherm 208).

Scherm 208 – Het invoervenster ‘Installaties voor warm tapwater’ met invoervelden en tabbladen

De volgende velden moeten ingevuld worden: Het vrije invoerveld ‘Naam’ In het vrije invoerveld ‘Naam’ kunt u de naam van de installatie, die automatisch toegekend werd bij aanmaken van de installatie, wijzigen. De keuzelijst ‘Soort SWW’ Bepaal aan de hand van de keuzelijst ‘Soort SWW’ of het warm tapwater wordt opgewekt voor één energiesector (dus ‘Lokaal SWW’) of voor meerdere energiesectoren (dus ‘Gedeeld SWW’), zie Scherm 209.

Versie juli 2013


162

Scherm 209 – Het invoerveld ‘Soort SWW’

Het ja/neen-veld ‘Circulatieleiding aanwezig’ Vink aan of er een circulatieleiding voor warm tapwater aanwezig is. Als een circulatieleiding aanwezig is, selecteert u ‘Ja’ (zie Scherm 210). Het tabblad waar u de gegevens over de circulatieleiding moet invoeren, wordt vervolgens actief. Zie hoofdstuk 7.4 voor meer informatie over het invullen van het tabblad ‘Circulatieleidingen’. Het ja/neen-veld ‘Meerdere opwekkingstoestellen’ Vink aan of het warm tapwater door meerdere toestellen wordt opgewekt (zie Scherm 210). Voor meer informatie over het invoeren van warmteopwekkingstoestellen, zie hoofdstuk 7.2.

Scherm 210 – invoer aanwezigheid circulatieleiding en opwekkingstoestellen voor warm tapwater

Let op ! Per installatie die u invoert, moet u de tappunten invoeren die door die installatie van warm tapwater worden voorzien. Als er bijvoorbeeld een verbrandingsketel is geplaatst die warm water voorziet voor een bad en een douche en ook een elektrische weerstandsverwarming die warm water voorziet voor een aanrecht, dan moet u twee installaties invoeren (zie Scherm 206 en Scherm 207). Per installatie voert u dan het warmteopwekkingssysteem in en de bijhorende tappunten.

7.2 Een warmteopwekkingssysteem invoeren Dit hoofdstuk behandelt hoe u een warmteopwekkingssysteem van een warm tapwater installatie kunt invoeren. In het tabblad ‘Warmteopwekkingssystemen’ (zie Scherm 211) definieert u het opwekkingstoestel via de invoervelden ‘Merk’, ‘Product-ID’, ‘Soort toestel’ en ‘Energiedrager’of via de selectie van een opwekkingstoestel uit de bibliotheek. U moet ook aangeven of er warmteopslag plaatsvindt en of het toestel een waakvlam bezit.

Versie juli 2013


163

Scherm 211 –Tabblad ‘Warmteopwekkingssystemen’: selectie van de aanwezigheid van warmteopslag

Het invoeren van een warmteopwekkingssysteem voor warm tapwater is gelijkaardig aan het invoeren van een warmteopwekkingssysteem voor ruimteverwarming. Meer informatie hierover kunt u vinden in hoofdstuk 5.3

7.3 Tappunten invoeren Klik op het tabblad ‘Tappunten’ in het invoervenster ‘Installatie voor warm tapwater’ om de gegevens over de tappunten in te voeren. In het tabblad ‘Tappunten’ zijn alle ingevoerde tappunten in een lijst weergegeven. Er verschijnt automatisch een eerste tappunt in het tabblad, zie Scherm 212. Klik op het blauwe plusteken om een nieuw tappunt aan te maken.

Scherm 212 – tabblad tappunten

De gegevens over het actieve tappunt (dat is de blauw gemarkeerde regel) vult u onderaan in het tabblad aan. Het vrije invoerveld ‘Naam’ In het vrije invoerveld ‘Naam’ kunt u de naam die automatisch toegekend werd aan het tappunt, wijzigen (bijvoorbeeld ‘douche verdieping’). Het is aan te raden elk tappunt een specifieke naam te geven, zodat het duidelijk is welk tappunt al is toegekend aan de installatie, zie Scherm 213.

Versie juli 2013


164

Scherm 213 – Het invoervenster ‘Tappunt’

De keuzelijst ‘Soort tappunt’ In de keuzelijst kunt u twee soorten tappunten ingeven. Het tappunt ‘Aanrecht’ selecteert u als het een tappunt voor een keuken betreft. Het tappunt ‘Bad of douche’ selecteert u als het om een tappunt voor een bad of een tappunt voor een afzonderlijke douche gaat. Andere tappunten, zoals lavabo’s in slaapkamers, aanrechten in bergingen… brengt u niet in rekening, zie Scherm 214.

Scherm 214 – De keuzelijst ‘Soort tappunt’

De keuzelijst ‘Aangesloten op de circulatieleiding’ In de keuzelijst kunt u aangeven of het tappunt aangesloten is op een reeds ingevoerde circulatieleiding ofwel op geen enkele circulatieleiding. Het ja/neen-veld ‘Douche met warmtewisselaar’ Als u kiest voor het tappunt ‘Bad of douche’ specifieert u via het ja/neen-veld of er een douchewarmtewisselaar geplaatst is: -

als u ‘Neen’ aanvinkt, wordt er gerekend met de waarde bij ontstentenis voor de reductiefactor voor warmteterugwinning (die waarde is “1”); als u ‘Ja’ aanvinkt, kan de juiste waarde voor de reductiefactor voor het warmteterugwinapparaat berekend worden. U moet dan bijkomende gegevens aanvullen, zie hoofdstuk 7.5.

Het ja/neen-veld ‘Leidinglengte bekend’ Als de exacte leidinglengte van de warmteopwekker tot het tappunt gekend is, vinkt u ‘Ja’ aan bij ‘Leidinglengte gekend’. U kunt vervolgens de leidinglengte, uitgedrukt in meter, invoeren in het vrije invoerveld ‘Lengte van de leiding naar het tappunt’, zie Scherm 215. Als de leidinglengte niet gekend is, vinkt u ‘Neen’ aan en wordt er met een waarde bij ontstentenis gerekend.

Versie juli 2013


165

Scherm 215 – Het tabblad ‘Tappunten’: invoeren van de leidinglengte van een tappunt

7.4 Een circulatieleiding invoeren Als u in het invoervenster ‘Installatie voor warm tapwater’ bij de vraag ‘Circulatieleiding aanwezig’ kiest voor het selectievakje ‘Ja’, dan wordt het tabblad actief waar u de gegevens over de circulatieleiding moet invoeren, zie Scherm 210.

7.4.1 Algemeen Klik op het tabblad ‘Circulatieleidingen’ om de gegevens over de circulatieleiding in te voeren. In het tabblad ‘Circulatieleidingen’ zijn alle circulatieleidingen voor deze installatie voor warm tapwater opgesomd. Er verschijnt automatisch een eerste circulatieleiding in het tabblad. Klik op het blauwe plusteken om een nieuwe circulatieleiding aan te maken.

Scherm 216 – Het tabblad ‘Circulatieleidingen’

De gegevens over de actieve circulatieleiding (dat is de blauw gemarkeerde regel) vult u onderaan het tabblad aan. In het vrije invoerveld ‘Naam’ kunt u de automatisch toegekende naam van de circulatieleiding wijzigen (bijvoorbeeld ‘circulatieleiding voor douches’).

7.4.2 Segmenten De circulatieleiding wordt onderverdeeld in verschillende segmenten naargelang er een verschil is in lineaire warmteweerstand van de leiding (dikte van isolatie, diameter van de leiding) of naar gelang de omgeving waarin de leiding ligt (binnen het beschermd volume, buiten of in een aangrenzende onverwarmde ruimte). Als er een verschil is, bent u verplicht om de circulatieleiding in meerdere segmenten op te splitsen.

Versie juli 2013


166

In het tabblad ‘Segmenten’ onderaan het tabblad ‘Circulatieleidingen’ voert u de gegevens in over de samenstellende segmenten van de geselecteerde circulatieleiding (zie Scherm 217).

Scherm 217 – Het tabblad ‘Segmenten’

Klik op het blauwe plusteken om een nieuw segment van de circulatieleiding aan te maken. U kunt zoveel segmenten toevoegen als nodig is. In het tabblad ‘Segmenten’ zijn alle segmenten voor de circulatieleiding opgesomd. Er verschijnt automatisch een eerste segment in het tabblad. Onder het tabblad ‘Segmenten’ kunt u de gegevens van het segment aanvullen. Het vrije invoerveld ‘Naam’ In het vrije invoerveld ‘Naam’ kunt u de automatisch toegekende naam van het segment wijzigen. Het vrije invoerveld ‘Lengte van het segment’ In het invoerveld ‘Lengte van het segment’ vult u de totale lengte van elk leidingsegment van de circulatieleiding in. De keuzelijst ‘Omgeving van het segment’ In het keuzeveld ‘Omgeving van het segment’ geeft u aan in welke omgeving het segment van de circulatieleiding zich bevindt, zie Scherm 218.

Scherm 218 - Keuzelijst ‘omgeving van het segment’.

Versie juli 2013


167

Als de omgeving van het segment ‘Ondergronds’ is, dan moet u een extra invoerveld invullen: de afstand tussen de leiding en de grond. Het ja/neen-veld ‘Directe invoer van de lineaire warmteweerstand’ Als u kiest voor een directe invoer van de lineaire warmteweerstand van het segment, dan moet u de lineaire warmteweerstand direct invoeren in het vrije invoerveld ‘Lineaire warmteweerstand’. Om die waarde te staven, moet u een stavingstuk toevoegen, zie Scherm 219.

Scherm 219 – Directe invoer van de lineaire warmteweerstand bij circulatieleidingen

Als u niet kiest voor een directe invoer, dan moet u de warmtegeleidingscoëfficiënt van de isolatie, de buitendiameter van de leidingisolatie en de buitendiameter van de ongeïsoleerde leiding invullen, zie Scherm 220.

Scherm 220 – Niet directe invoer van de lineaire warmteweerstand bij circulatieleidingen

7.5 Douchewarmteterugwinning Als het selectievakje ‘Ja’ werd aangevinkt bij ‘Douche met warmtewisselaar’, kan de gedetailleerde waarde voor de reductiefactor voor het warmteterugwinapparaat berekend worden. Door ‘Ja’ aan te vinken verschijnt een invoerscherm ‘Warmtewisselaar’ waarin u de noodzakelijke parameters invult of selecteert. Let op! Een bad dat uitgerust is met een douche-installatie op de kraan van het bad wordt als ‘bad’ beschouwd en niet als ‘douche’, zie ook het blauwe kader in Scherm 221.

Versie juli 2013


168

Scherm 221 – Het invoerscherm ‘Douche met warmtewisselaar’

De volgende velden moeten ingevuld worden: Keuzelijst ‘Type aansluiting wisselaar’ In het keuzeveld ‘Type aansluiting wisselaar’ kunt u de plaats kiezen waar de wisselaar is aangesloten, zie Scherm 222. U heeft de keuze uit: -

enkel aan de mengkraan; enkel aan het warmteopwekkingstoestel; zowel aan de mengkraan als aan het warmteopwekkingstoestel.

In functie van het gekozen ‘Type aansluiting wisselaar’ wordt een correctiefactor bepaald.

Scherm 222 – Het invoerveld ‘Type aansluiting wisselaar’

Het vrije invoerveld ‘Lengte van de leiding naar de wisselaar’ Geef hier de lengte van de leiding naar de wisselaar in. Het ja/neen-veld ‘Waarde bij ontstentenis voor het rendement’ Als het thermisch rendement van het douchewarmteterugwinapparaat niet gekend is, of niet werd bepaald volgens de richtlijnen van de minister (§4 van bijlage 7 MB30-11-2012) of volgens het principe van gelijkwaardigheid, kiest u voor de waarde bij ontstentenis. U kiest dan voor ‘Ja’ bij het ja/neen-veld ‘Waarde bij ontstentenis voor het rendement’. De waarde bij ontstentenis voor het thermisch rendement van de warmtewisselaar is in dat geval gelijk aan nul. Als het thermisch rendement bepaald is volgens de richtlijnen van de minister, kiest u ‘Neen’ voor ‘Waarde bij ontstentenis voor het rendement’. U vult de waarde van het rendement in, in het vrije invoerveld ‘Rendement van de warmtewisselaar, zie Scherm 223.

Versie juli 2013


169

Scherm 223 – invoerveld rendement warmtewisselaar

7.6 Verschillen tussen de oude en de nieuwe EPB-software In de huidige EPB-software geeft u de eigenschappen van de installatie per tappunt opnieuw in. In de nieuwe EPB-software definieert u eerst het systeem. Binnen een systeem worden tappunten toegevoegd. Die invoer verloopt efficiënter.

7.7 Verwijzingen Meer informatie over dit hoofdstuk kunt u terugvinden op onze site: http://www.energiesparen.be/epb/prof/warmtapwater Meer informatie over dit hoofdstuk kunt u hier terugvinden: -

Bijlage V bij het Energiebesluit, paragrafen 9.3 en 10.3. Bijlage 7 bij het Ministeriële Besluit van 30 november 2012.

Versie juli 2013


170

8 Ventilatiesysteem 8.1 Algemeen Bij de aanmaak van een project met als aard van de werken ‘nieuwbouw (of hiermee gelijkgesteld)’ waarvoor u een E-peil berekent, maakt de software altijd een knoop ‘Ventilatie’ aan in de ‘Energetische boomstructuur’ op het niveau van de ventilatiezone. Tegelijk voegt de software op het niveau van de subknopen (scheidingsconstructies, ruimten, inertie, verwarming …) van elke energiesector een subknoop ‘Hygiënische ventilatie’ toe. Bij de aanmaak van een project met aard van de werken ‘nieuwbouw’ en met bestemming ‘industrie’ of ‘ASB’ en bij de aanmaak van een project met aard van de werken ‘renovatie’ of ‘functiewijziging’ maakt de software enkel een subknoop ‘Hygiënische ventilatie’ aan, rechtstreeks onder de knoop ‘Ventilatiezone’. Onder de knoop ‘Ventilatie’ voert u de gegevens in over het ventilatiesysteem die betrekking hebben op de gebruikte types ventilatiesystemen, het vermogen van eventuele ventilatoren, de regeling en sturing van de installatie, de hulpenergie voor ventilatie …. Die gegevens beïnvloeden het E-peil. Onder de knoop ‘Hygiënische ventilatie’ voert u de eigenschappen ventilatievoorzieningen en de gegevens over de specifieke ruimten ventilatievoorzieningen toegepast zijn. De invoer van de gegevens voor ventilatie’ wordt besproken in hoofdstuk 9 voor residentiële gebouwen en in voor niet-residentiële gebouwen.

Scherm 224 - Knoop 'Ventilatie' bij nieuwbouw projecten

in van de waarin de ‘Hygiënische hoofdstuk 10

Scherm 225 - Knoop 'Hygiënische ventilatie bij renovatie projecten

Versie juli 2013


171

8.2 Het invoervenster ‘Ventilatie’ Als u de knoop ‘Ventilatie’ aanklikt in de boomstructuur, verschijnt het invoervenster ‘Ventilatie’. Dat invoervenster verschilt voor EPW- en EPU-projecten.

8.2.1 Het invoervenster ‘Ventilatie’ in EPW-projecten 8.2.1.1 De indeling van het invoervenster ‘Ventilatie’ Als u de knoop ‘Ventilatie’ aanklikt in de boomstructuur, verschijnt het invoervenster ‘Ventilatie’. Dat venster is opgedeeld in twee delen. Het bovenste deel bevat de invoervelden over het toegepaste type ventilatiesysteem en over de vraagsturing van het systeem. Het onderste deel bevat tabbladen. De tabbladen zijn al dan niet actief in functie van het geselecteerde ventilatiesysteem.

Scherm 226- Invoervenster ‘Ventilatie’ voor EPW- nieuwbouw

Bij EPW-projecten (nieuwbouw wonen) bevat het invoervenster ‘Ventilatie’ vijf tabbladen: -

hulpenergie (zie 8.3); voorverwarming (zie 8.4); voorkoeling; uitvoeringskwaliteit (zie 8.5); hygiënische ventilatie (zie 9).

De tabbladen ‘Hulpenergie’, ‘Voorverwarming’ en ‘Uitvoeringskwaliteit’ worden in dit hoofdstuk besproken. De invoer van het tabblad ‘Hygiënische ventilatie’ voor EPW-projecten wordt besproken in hoofdstuk 9 van deze cursus. Enkel voor projecten met een aanvraagdatum van de vergunning of een meldingsdatum vanaf 01/01/2014 is het tabblad ‘Voorkoeling’ actief. Op dat tabblad is een nieuwe methode voorzien die toelaat om het effect van de voorkoeling van ventilatielucht op de energieprestatie in te rekenen. Let op! Die methode is al aanwezig in de software maar mag nog niet gebruikt worden in het Vlaamse Gewest, omdat die methode nog niet in voege is. Kies dus altijd ‘Neen’ bij het ja/neen-veld ‘Er is voorkoeling van de ventilatielucht’.

Scherm 227 - Tabblad 'Voorkoeling'

Versie juli 2013


172

8.2.1.2 Invoer van het ventilatiesysteem en vraagsturing De volgende invoervelden moeten ingevuld worden: De keuzelijst ‘Ventilatiesysteem’ Kies hier het type ventilatiesysteem dat aanwezig is per ventilatiezone. U kunt ook aangeven dat er geen ventilatiesysteem is geplaatst.

Scherm 228- keuze van het ventilatiesysteem bij EPW

Bij de selectie van ‘Geen’ is enkel het tabblad ‘Hulpenergie’ actief. Bij de selectie van ventilatiesysteem ‘A’, ‘B’ of ‘C’ zijn de drie tabbladen ‘Hulpenergie’, ‘Uitvoeringskwaliteit’ en ‘Hygiënische ventilatie’ actief. Bij selectie van ‘Systeem D’ is, naast de drie voornoemde tabbladen, ook het tabblad ‘Voorverwarming’ actief. Het ja/neen-veld ‘Vraaggestuurde ventilatie’ Geef hier aan of er een vraaggestuurd ventilatiesysteem aanwezig is door ‘Ja’ of ‘Neen’ aan te vinken. De keuze staat standaard op ‘Neen’. Als u ‘Neen’ kiest, rekent de software met de waarde bij ontstentenis 1. Als u ‘Ja’ kiest, verschijnt het vrije invoerveld ‘Reductiefactor’ en het invoervenster ‘Staving: reductiefactor’.

Scherm 229 - Invoervelden voor vraaggestuurde ventilatie (voor projecten met aanvraagdatum/meldingsdatum vóór 01/01/2014)

Let op! Voor projecten met een aanvraagdatum van de vergunning of een meldingsdatum vanaf 01/01/2014 verschijnen drie invoervelden: reductiefactor (verwarming), reductiefactor (koeling), reductiefactor (oververhitting). De nieuwe rekenmethode ‘Epicool’ voorziet het invoeren van de reductiefactoren voor verwarming, koeling en oververhitting. Die waarden moeten worden bepaald overeenkomstig vooraf door de minister vastgelegde regels of volgens het principe van gelijkwaardigheid. De drie waarden moeten gelijk zijn aan elkaar. Voor meer informatie over de nieuwe rekenmethode ‘Epicool’, zie Bijlage I : Nieuwe berekeningsmethode Epicool.

Versie juli 2013


173

Het vrije invoerveld ‘Reductiefactor’ Hier moet de berekende waarde voor de reductiefactor voor vraaggestuurde ventilatie ingegeven worden. Deze waarde moet worden bepaald overeenkomstig vooraf door de minister vastgelegde regels of, wanneer geen regels vastgelegd zijn, volgens het principe van gelijkwaardigheid. Deze waarde ligt tussen 0 en 1. Het invoervenster ‘staving: Reductiefactor’ Selecteer het stavingsstuk of voeg een nieuw stavingstuk toe dat aantoont hoe de reductiefactor werd bepaald.

8.2.2 Het invoervenster ‘Ventilatie’ in EPU-projecten Er is enkel een invoervenster ‘Ventilatie’ bij projecten met aard van de werken ‘nieuwbouw’ en bestemming ‘school’ of ‘kantoor’. Bij projecten met aard van de werken ‘nieuwbouw’ en de bestemmingen ‘industrie’ en ‘ASB’ is er geen invoervenster ‘Ventilatie’. Er is enkel een knoop ‘Hygiënische ventilatie’ in de energetische boomstructuur.

8.2.2.1 De indeling van het invoervenster ‘Ventilatie’ Als u de knoop ‘Ventilatie’ aanklikt in de boomstructuur, verschijnt het invoervenster ‘Ventilatie’. Dat venster bestaat uit twee delen. Het bovenste deel bevat de invoervelden over het toegepaste type ventilatiesysteem, de luchtkwaliteit, het vermogen van de ventilatoren, de drukvoorwaarde, de vraagsturing en de automatische nachtwerking van het systeem. Het onderste deel bevat tabbladen. De tabbladen zijn al dan niet actief in functie van het geselecteerde ventilatiesysteem.

Scherm 230 - Invoervenster ‘Ventilatie’ voor EPU nieuwbouw / bestemming school en kantoor

Bij EPU-projecten (nieuwbouw kantoren en nieuwbouw scholen) bevat het invoervenster ‘Ventilatie’ drie tabbladen: -

hulpenergie (zie 8.3); voorverwarming (zie 8.4); voorkoeling.

De werking van de eerste twee tabbladen wordt in dit hoofdstuk besproken.

Versie juli 2013


174

Het tabblad ‘Voorkoeling’ is enkel actief voor projecten met een aanvraagdatum van de vergunning of een meldingsdatum vanaf 01/01/2014. Op dat tabblad is een nieuwe methode voorzien die toelaat om het effect van de voorkoeling van ventilatielucht op de energieprestatie in te rekenen. Let op! Die methode is al aanwezig in de software, maar mag nog niet gebruikt worden in het Vlaamse Gewest omdat die nog niet in voege is. Kies dus altijd ‘Neen’ bij het ja/neen-veld ‘Er is voorkoeling van de ventilatielucht’.

Scherm 231 - Tabblad 'Voorkoeling'

8.2.2.2 Invoer van het ventilatiesysteem, ventilatorvermogen.

regelsystemen,

luchtkwaliteit

en

Scherm 232 - Invoervenster 'Ventilatie' voor EPU-projecten

De volgende invoervelden moeten ingevuld worden: De keuzelijst ‘Ventilatiesysteem’ Kies hier het type ventilatiesysteem dat aanwezig is per ventilatiezone. U kunt ook aangeven dat er geen ventilatiesysteem geplaatst is. -

-

-

-

Als u aangeeft dat er geen ventilatiesysteem aanwezig is, dan zijn alle tabbladen inactief en vult u verder niets in. Als u ‘Natuurlijke toevoer, vrije afvoer’ selecteert, is geen enkel tabblad actief. U moet enkel aangeven of er vraaggestuurde ventilatie aanwezig is en of er een regeling is van de luchtkwaliteit. Als u ‘Mechanische toevoer, vrije afvoer’ selecteert, wordt het tabblad ‘Hulpenergie’ actief. U moet gegevens invoeren over de regeling van de luchtkwaliteit en het specifiek vermogen van de ventilatoren. U moet ook aangeven of er vraaggestuurde ventilatie en automatische nachtwerking aanwezig is. Als u ‘Natuurlijke toevoer, mechanische afvoer’ selecteert, wordt het tabblad ‘Hulpenergie’ actief. U moet gegevens invoeren over de regeling van de luchtkwaliteit en het specifiek vermogen van de ventilatoren. U moet ook aangeven of er vraaggestuurde ventilatie en automatische nachtwerking aanwezig is. Als u ‘Mechanische toevoer, mechanische afvoer’ selecteert, zijn de tabbladen ‘Hulpenergie’ en ‘Voorverwarming’ actief. U moet gegevens invoeren over de regeling van de luchtkwaliteit en het specifiek vermogen van de ventilatoren. U moet

Versie juli 2013


175

ook aangeven of er vraaggestuurde ventilatie en automatische nachtwerking aanwezig is en of er recirculatie gebeurt van de ventilatielucht. De keuzelijst ‘Regeling van de luchtkwaliteit’ Kies hier het type regeling dat aanwezig is. De regelsystemen IDA-C1 en IDA-C2 en regelsystemen gebaseerd op de luchttemperatuur (waardoor het ventilatiedebiet onder het minimum ontwerpdebiet verlaagt) zijn niet toegelaten voor mechanische systemen (zie art 7.4 van bijlage X van het Energiebesluit). Als er meerdere soorten regelingen aanwezig zijn, moet u de regeling met de laagste IDA-C-waarde rapporteren.

Scherm 233 - Keuzelijst regeling van de luchtkwaliteit

De keuzelijst ‘Specifiek vermogen van de ventilatoren’ Kies hier de vermogenscategorie waartoe de ventilatoren behoren. Ventilatoren met SFP4 en SFP5 zijn niet toegelaten (zie 7.6 van bijlage X van het Energiebesluit). Als er meerdere ventilatoren zijn, moet u het vermogen van de minst performante ventilator rapporteren. Dat is de ventilator met de hoogste SFP-factor.

Scherm 234 – Keuzelijst ventilatorvermogen

Het weergaveveld ‘Drukvoorwaarde in het gebouw’ Dit veld toont de drukvoorwaarde in het gebouw. U kunt hier zelf niets invoeren. De software rekent de drukvoorwaarde uit in het gebouw op basis van de luchttoevoeren de luchtafvoerdebieten en het lekdebiet bij 50 Pa. Het ja/neen-veld ‘Vraaggestuurde ventilatie’ Geef hier aan of een vraaggestuurd ventilatiesysteem aanwezig is door ‘Ja’ of ‘Neen’ aan te vinken. De keuze staat standaard op ‘Neen’. Bij de keuze ‘Neen’ rekent de software met de waarde bij ontstentenis 1 voor verwarming en koeling. Als u ‘Ja’ kiest, rekent de software met de waarden die zijn opgenomen in bijlage 7 van het MB van 30 november 2012.

Scherm 235 - Vraaggestuurde ventilatie bij EPU-projecten – geen extra invoer

Versie juli 2013


176

Het ja/neen-veld ‘Automatische nachtwerking’ Dit veld is enkel actief bij mechanische ventilatie. Automatische nachtwerking betekent dat de ventilatoren, zonder menselijke tussenkomst, tijdens periodes met een koelbehoefte ’s nachts kunnen blijven doordraaien om de warmte uit het gebouw af te voeren. Als er automatische nachtwerking aanwezig is, kies dan ‘Ja’. De waarden waarmee gerekend wordt, vindt u in § 5.5.5 tabel 4 van bijlage VI van het Energiebesluit. Let op! De nieuwe rekenmethode ‘Epicool’ wijzigt de tijdsfractie dat de ventilatie in bedrijf is. Deze factor fvent, cool, j is voor mechanische ventilatie in de nieuwe methode steeds gelijk aan 0,3. Voor deze factor wordt geen onderscheid meer gemaakt tussen ‘met’ of ‘zonder’ automatische nachtwerking. Voor dossiers met een aanvraagdatum van de vergunning of een meldingsdatum vanaf 01/01/2014 wordt het ja/neen-veld ‘Automatische nachtwerking’ niet getoond. Voor meer informatie over de nieuwe rekenmethode ‘Epicool’, zie Bijlage I : Nieuwe berekeningsmethode Epicool. Het ja/neen-veld ‘Recirculatie van de ventilatielucht’ Dit veld is enkel actief bij een ventilatiesysteem met mechanische toevoer en mechanische afvoer. Als een deel van de ventilatielucht mechanisch gerecirculeerd wordt binnen de ventilatiezone, spreekt men van een recirculatie van de ventilatielucht. In dat geval kiest u ‘Ja’.

8.3 Het tabblad ‘Hulpenergie’ Het tabblad ‘Hulpenergie’ is beschikbaar in zowel EPW- als EPU-projecten. Bij een ventilatiesysteem met natuurlijke toevoer en vrije afvoer bij EPU, is het tabblad ‘Hulpenergie’ inactief.

8.3.1 Hulpenergie ventilatoren voor EPW-projecten In het tabblad ‘Hulpenergie’ bij EPW-projecten kunt u twee soorten ventilatoren rapporteren: -

ventilatoren voor bewuste ventilatie; ventilatoren voor luchtverwarming.

Als u kiest voor systeem A of ‘geen systeem’, dan kunt u enkel ventilatoren voor luchtverwarming rapporteren. U moet geen gegevens invoeren over eventuele aanwezige ventilatoren met nadraaitijd bij horizontale regelbare afvoeropeningen. Er kunnen altijd ventilatoren voor luchtverwarming worden ingevoerd. Dat is enkel verplicht als er effectief een systeem met luchtverwarming aanwezig is.

Scherm 236 - Tabblad 'Hulpenergie' voor EPW-projecten

Versie juli 2013


177

8.3.1.1 Ventilatoren enkel voor bewuste ventilatie Bovenaan het tabblad moeten de ventilatoren enkel voor bewuste ventilatie worden ingevoerd. De volgende invoervelden moet u invullen : Het ja/neen-veld ‘Er zijn ventilatoren voor enkel bewuste ventilatie’ De keuze ‘Neen’ staat standaard aangevinkt. Dit betekent dat er geen ventilatoren voor enkel bewuste ventilatie aanwezig zijn. U hoeft verder niets in te voeren. Als er wel ventilatoren voor enkel bewuste ventilatie aanwezig zijn, kiest u voor ‘Ja’. Vervolgens komt de keuzelijst ‘Berekeningswijze’ tevoorschijn. De keuzelijst ‘Berekeningswijze’ Kies hier op welke manier u de hulpenergie van ventilatoren voor enkel bewuste ventilatie wilt invoeren: -

waarde bij ontstentenis; detailberekening.

8.3.1.1.1

Keuze ‘Waarde bij ontstentenis’

Als u kiest voor ‘Waarde bij ontstentenis’, verschijnen de volgende invoervelden: -

soort voeding ventilatoren; de afvoerlucht wordt gebruikt voor warmtepomp.

Scherm 237 - Ventilatoren enkel voor bewuste ventilatie - waarde bij ontstentenis

De keuzelijst ‘Soort voeding ventilatoren’ Kies het type elektrische voeding van de geplaatste ventilatoren. wisselstroom (AC) of gelijkstroom (DC).

U kunt kiezen tussen

Het ja/neen-veld ‘De afvoerlucht wordt gebruikt voor warmtepomp’ Dit invoerveld is enkel actief bij een ventilatiesysteem C of D. Als bij mechanische afvoer de afvoerlucht gebruikt wordt door een warmtepomp, kiest u ‘Ja’. Kies ‘Neen’ als de afvoerlucht niet door een warmtepomp wordt gebruikt.

8.3.1.1.2

Keuze ‘Detailberekening’

Als u kiest voor ‘Detailberekening’, verschijnt onderaan een overzichtstabel met de aanwezige ventilatoren (naam, merk en type).

Versie juli 2013


178

Voeg een nieuwe ventilator toe door op het blauwe plusteken te drukken onderaan de overzichtstabel. Verwijder een ventilator door op het rode kruis te drukken. Na het drukken op het blauwe plusteken verschijnt een nieuwe ventilator in de tabel. Als u de ventilator selecteert, verschijnt onder de tabel een invoervenster ‘Ventilator’. Daar kunt u de eigenschappen van de geselecteerde ventilator aanvullen.

Scherm 238 - Ventilatoren enkel voor bewuste ventilatie - detailberekening

Per ingevoerde ventilator moet u drie invoervelden invullen. Dat kan door een ventilator rechtstreeks uit de bibliotheek te importeren of door onmiddellijke invoer: Het vrije invoerveld ‘Merk’ Voer hier het merk van de ventilator in. Het vrije invoerveld ‘Product-ID’ Voer hier het overeenstemmende product-ID van de ventilator in. Het ja/neen-veld ‘Ventilator voor luchtverwarming’ Deze bijkomende vraag verschijnt als u zowel ventilatoren enkel voor bewuste ventilatie als ventilatoren voor luchtverwarming invoert met de detailberekening. De ventilatoren voor enkel bewuste ventilatie en de ventilatoren voor luchtverwarming kunt u dan in dezelfde tabel invoeren. Als u enkel ventilatoren voor bewuste ventilatie in detail invoert, dan is dit veld inactief. Het vrije invoerveld ‘Maximaal elektrisch vermogen’ Voer hier het maximale elektrische vermogen van de elektromotor-ventilator combinatie of van de elektromotor in. Dat is het maximale elektrisch vermogen dat de elektromotor (of de elektromotor-ventilator combinatie) bij continu bedrijf kan opnemen, in voorkomend geval met inbegrip van alle voorschakelapparatuur. Let op! Hier moet u effectief het maximale elektrische vermogen invullen. Dus niet de helft van het maximale vermogen, zoals dat bij de oude EPB-software het geval was. Volgens de principes van 11.2.2.2.2 van bijlage V van het Energiebesluit berekent de software zelf het

Versie juli 2013


179

gemiddelde elektrische vermogen. Het gemiddelde elektrische vermogen is de helft van het maximale elektrische vermogen.

8.3.1.2 Ventilatoren voor luchtverwarming In het tweede deel van het tabblad ‘Hulpenergie’ voert u gegevens in over de ventilatoren die instaan voor luchtverwarming. De volgende invoervelden moet u invullen: Het ja/neen-veld ‘Er zijn ventilatoren voor luchtverwarming’ De keuze ‘Neen’ staat standaard aangevinkt. Dat betekent dat er geen ventilatoren voor luchtverwarming aanwezig zijn. U hoeft verder niets in te voeren. Als er wel ventilatoren voor luchtverwarming aanwezig zijn, kiest u voor ‘Ja’. Vervolgens komt de keuzelijst ‘Berekeningswijze’ tevoorschijn. De keuzelijst ‘Berekeningswijze’ Kies hier op welke manier u de hulpenergie van ventilatoren voor luchtverwarming wilt invoeren: -

waarde bij ontstentenis; detailberekening.

8.3.1.2.1

Keuze ‘Waarde bij ontstentenis’

Als u kiest voor ‘Waarde bij ontstentenis’, moet u enkele nieuwe invoervelden aanvullen:

Scherm 239 - Ventilatoren voor luchtverwarming - waarde bij ontstentenis

Het ja/neen-veld ‘Met automatische regeling’ Als de ventilator voorzien is van een automatische ventilatorregeling, kies dan ‘Ja’. In alle andere gevallen, kies ‘Neen’. Het ja/neen-veld ‘Ventilatoren dienen ook voor ventilatie’ De keuze ‘Neen’ staat standaard aangevinkt. Dat betekent dat de ventilatoren voor luchtverwarming enkel voor de luchtverwarming worden gebruikt. U hoeft verder niets in te voeren. Als de ventilatoren voor luchtverwarming ook werken voor de bewuste ventilatie, kiest u voor ‘Ja’. Nadat u ‘Ja’ heeft aangevinkt verschijnen onderaan enkele extra invoervelden, afhankelijk van het gekozen ventilatiesysteem: -

het ja/neen-veld ‘De afvoerlucht wordt gebruikt voor warmtepomp’;

Versie juli 2013


180

de keuzelijst ‘Soort voeding van de ventilator’.

Het ja/neen-veld ‘De afvoerlucht wordt gebruikt voor warmtepomp’ Dit invulveld is enkel actief bij de systemen die met mechanische afvoer uitgerust zijn, zoals systeem C en systeem D. Als bij het ventilatiesysteem met mechanische afvoer de afvoerlucht gebruikt wordt voor een warmtepomp, kiest u ‘Ja’. In alle andere gevallen kiest u ‘Neen’. De keuzelijst ‘Soort voeding ventilatoren’ Kies hier het type voeding van de geplaatste ventilatoren. U kunt kiezen tussen ‘wisselstroom’ of ‘gelijkstroom’. Het vrije invoerveld ‘Vermogen van de opwekkingseenheid’ Vul hier het vermogen van de warme-lucht-opwekkingseenheid in, in kW. 8.3.1.2.2

Keuze ‘Detailberekening’

Als u kiest voor ‘Detailberekening’, verschijnt onderaan een overzichtstabel met alle aangemaakte ventilatoren voor bewuste ventilatie en luchtverwarming. Als er al ventilatoren ingevoerd zijn voor enkel bewuste ventilatie worden deze in dezelfde tabel getoond. Voeg een nieuwe ventilator voor luchtverwarming toe door op het blauwe plusteken te drukken. Verwijder een ventilator door op het rode kruis te drukken. Onderaan kunt u de eigenschappen van de geselecteerde ventilator ingeven.

Scherm 240 – Hulpenergie ventilatoren voor luchtverwarming – detailberekening - EPW

Per ingevoerde ventilator moet u enkele invoervelden aanvullen. Dat kan door een ventilator rechtstreeks uit de bibliotheek te importeren of door onmiddellijke invoer:

Versie juli 2013


181

Het vrije invoerveld ‘Merk’ Voer hier het merk van de ventilator in. Het vrije invoerveld ‘Product-ID’ Voer hier het overeenstemmende product-ID van de ventilator in. Het ja/neen-veld ‘Ventilator voor luchtverwarming’ Deze bijkomende vraag verschijnt als u zowel ventilatoren enkel voor bewuste ventilatie als ventilatoren voor luchtverwarming invoert met de detailberekening. De ventilatoren voor enkel bewuste ventilatie en de ventilatoren voor luchtverwarming kunt u dan in dezelfde tabel invoeren. Als de ventilator dient voor luchtverwarming, kies dan ‘Ja’. Als dat niet het geval is, kies dan ‘Neen’. Als u de ventilatoren ‘enkel voor bewuste ventilatie’ met de waarde bij ontstentenis invoert en de ventilatoren voor luchtverwarming via de detailberekening, wordt de vraag ‘ventilator voor luchtverwarming’ inactief. Het antwoord is dan altijd ‘Ja’. Het ja/neen-veld ‘Ventilator staat ook in voor bewuste ventilatie’ Als de ventilator dient voor bewuste ventilatie, kies dan ‘Ja’. Als de ventilator niet instaat voor bewuste ventilatie, kies dan ‘Neen’. Het vrije invoerveld ‘Vermogen warme lucht opwekkingseenheid’ Vul hier het vermogen van de warme-lucht-opwekkingseenheid in, in kW. Overzicht ‘Gelinkte energiesectoren’ De software toont in het overzicht alle aanwezige energiesectoren binnen de EPB-eenheid. Duid hier alle energiesectoren aan die door de beschouwde ventilator worden bediend. Het vrije invoerveld ‘Maximaal elektrisch vermogen’ Voer hier het maximale elektrische vermogen van de elektromotor-ventilator combinatie of van de elektromotor in. Dat is het maximale elektrische vermogen dat de elektromotor (of de elektromotor-ventilator combinatie) bij continu bedrijf kan opnemen, in voorkomend geval met inbegrip van alle voorschakelapparatuur. Volgens de principes van 11.2.2.2.2 ‘rekenwaarde op basis van het elektrisch vermogen’ van bijlage V van het Energiebesluit berekent de software zelf het gemiddelde elektrische vermogen. Het gemiddelde elektrisch vermogen is de helft van het maximale elektrische vermogen.

8.3.2 Hulpenergie ventilatoren voor EPU-projecten Voor de ventilatie en recirculatie van lucht in een EPU-volume, worden ventilatoren gebruikt. Afhankelijk van de gebruiksuren en het (effectieve) vermogen ervan, brengen deze ventilatoren een welbepaald elektriciteitsverbruik met zich mee. Ook ventilatoren van ventiloconvectoren moet u op deze plaats invullen. Als geen ventilatiesysteem aanwezig is, of als het om een ventilatiesysteem gaat met enkel vrije toevoer en afvoer, is het tabblad ‘Hulpenergie’ niet actief. U moet verder niets invoeren.

Versie juli 2013


182

In het tabblad ‘Hulpenergie’ bij EPU-projecten zijn de volgende invoervelden aanwezig: De keuzelijst ‘Type berekening’ Kies hier het type berekening dat u wil gebruiken voor het berekenen van de hulpenergie van de ventilatoren. Er zijn twee opties: -

vereenvoudigde berekening; gedetailleerde berekening.

Als u kiest voor een vereenvoudigde berekening, kunt u maar 1 veld invullen: Het ja/neen-veld ‘Koeling van de inblaaslucht’ Dit veld is enkel actief als u kiest voor een vereenvoudigde berekening. Als de mechanische toegevoerde lucht gekoeld wordt, kies dan ‘Ja’.

Als u kiest voor ‘Gedetailleerde berekening’, verschijnt onderaan een tabel waarin u de aanwezige ventilatoren kunt invoeren. Voeg een nieuwe ventilator toe door op het blauwe plusteken te drukken. Verwijder de ventilator door op het rode kruis te drukken in de lijn van de ventilator. Per ventilator moet u vijf invoervelden aanvullen: Het vrije invoerveld ‘Merk’ Voer hier het merk van de ventilator in. Het vrije invoerveld ‘Product-ID’ Voer hier het product-ID van de ventilator in. De tabel ‘Debiet naar de verschillende energiesectoren’ Door elke ventilator stroomt een bepaald ontwerpdebiet. Dat ontwerpdebiet kan verdeeld worden over verschillende energiesectoren. Hier geeft u het deel van het ontwerpdebiet doorheen de ventilatoren van elke energiesector in. De keuzelijst ‘Soort regeling’ Hier geeft u het type regeling aan dat het debiet van de ventilator controleert. Afhankelijk van het type regeling, wordt een reductiefactor toegepast bij de berekening van het energieverbruik voor de ventilatoren. De volgende mogelijkheden zijn beschikbaar: -

geen; smoorregeling; inlaatklepverstelling; waaierschoepverstelling; toerenregeling.

Het vrije invoerveld ‘Maximaal elektrisch vermogen’ Geef het maximale elektrische vermogen van de ventilator in, uitgedrukt in Watt [W]. Het maximale elektrische vermogen (in Watt) van een elektromotor (of van een elektromotorventilator combinatie) is het maximale elektrische vermogen dat de elektromotor (of de elektromotor-ventilator combinatie) bij continu bedrijf kan opnemen, in voorkomend geval met inbegrip van alle voorschakelapparatuur. Het elektrische vermogen wordt gemeten ter hoogte van de netvoeding. ‘Continu bedrijf’ is gedefinieerd in NBN EN 60034-1 (Duty type S1).

Versie juli 2013


183

Let op! als de ventilator ook voor een deel debiet levert aan een ander volume dan de beschouwde EPB-eenheid, mag het ventilatorvermogen met een factor vermenigvuldigd worden. De factor is het quotiënt van het totale debiet (dat is de som van de debieten voor alle energiesectoren in de EPB-eenheid) dat de ventilator levert aan de EPB-eenheid, en het totale debiet dat de ventilator levert (aan deze EPB-eenheid én aan andere volumes).

8.4 Het tabblad ‘Voorverwarming’ Het tabblad ‘Voorverwarming’ is beschikbaar in zowel EPW- als EPU-projecten. Het tabblad is enkel actief als u als ventilatiesysteem kiest voor ‘mechanische toe- en afvoer’. Er zijn drie stappen om het tabblad ‘Voorverwarming’ in te vullen: -

eerst moet u een plaats toevoegen waar de voorverwarming plaatsvindt; vervolgens vult u de debieten in (gemeten debieten, instelwaarde debieten of geëiste debieten); ten slotte vult u de gegevens in van het warmteterugwinapparaat.

8.4.1 Een plaats toevoegen Een ‘plaats’ is een locatie waar buitenlucht wordt toegevoerd, waar lucht wordt afgevoerd of waar zowel de toevoer als de afvoer van lucht gebeurt. Het toevoegen van een plaats gebeurt op dezelfde manier in EPW- en EPU projecten. Voeg een nieuwe ‘plaats’ toe door op het blauwe plusteken te drukken onderaan de tabel ‘Voorverwarming’. Verwijder een ‘plaats’ door op het rode kruis te drukken. Na het drukken op het blauwe plusteken wordt een nieuwe plaats toegevoegd in de tabel en verschijnt onderaan een invoervenster ‘Plaats afvoer/toevoer’. Dat invoervenster bestaat uit een vrij invoervoerveld om de naam aan de plaats toe te kennen. Daaronder verschijnt het venster ‘Eigenschappen van de toevoer/afvoerplaats van buitenlucht’. Dat venster bevat selectievelden die aangeven of de plaats van de voorverwarming enkel aan de toevoer, enkel aan de afvoer of zowel aan de toevoer als de afvoer plaatsvindt.

Scherm 241 - Een plaats invoeren

Het is mogelijk dat de toevoer van buitenlucht in de ventilatiezone op meerdere plaatsen gebeurt. In dat geval kan het voorkomen dat niet alle luchttoevoeren voorverwarmd worden. Omgekeerd is het ook mogelijk dat de mechanische afvoer naar buiten via meer

Versie juli 2013


184

dan één luchtuitlaat gebeurt en kan het voorkomen dat op sommige van deze luchtstromen geen warmterecuperatie plaatsvindt. In de tabel moet u alle plaatsen waar mechanische buitenluchttoevoer en/of mechanische afvoer naar buiten plaatsvindt, specificeren. Er zijn drie soorten plaatsen: -

Enkel plaats o o o

toevoer: op deze plaats vindt enkel mechanische buitenluchttoevoer (bijvoorbeeld: een aparte, rechtstreekse toevoer naar een bepaalde ruimte). bij het ja/neen-veld ‘Mechanische toevoer’ kiest u ‘Ja’; bij het ja/neen-veld ‘Mechanische afvoer’ kiest u ‘Neen’; het is niet mogelijk om een warmteterugwinapparaat in te voeren.

Scherm 242 – Invoeren van een plaats ‘enkel toevoer’

-

Enkel afvoer: op deze plaats vindt enkel mechanische afvoer naar buiten plaats (bijvoorbeeld: een aparte, rechtstreekse afvoer vanuit een bepaalde ruimte, zoals een toilet of een keuken). o bij het ja/neen-veld ‘Mechanische toevoer’ kiest u ‘Neen’; o bij het ja/neen-veld ‘Mechanische afvoer’ kiest u ‘Ja; o het is niet mogelijk om een warmteterugwinapparaat in te voeren.

Scherm 243 – Invoeren van een plaats ‘enkel afvoer’

-

Toevoer en afvoer: op deze plaats vindt zowel mechanische buitenluchttoevoer als mechanische afvoer naar buiten plaats (bijvoorbeeld: een warmtewisselaar met warmteterugwinning).

Versie juli 2013

Cursus EPB-software 3 gewesten o o o

185

bij het veld ‘Mechanische toevoer’ kiest u ‘Ja’; bij het veld ‘Mechanische afvoer’ kiest u ‘Ja’; het is mogelijk om een warmteterugwinapparaat in te voeren.

Scherm 244 – Invoeren van een plaats ‘toe- en afvoer’

8.4.2 De debieten invullen Als u bij ‘Mechanische toevoer’ ‘Ja’ kiest, dan moet u een toevoerdebiet invullen. Als u bij ‘Mechanische afvoer’ ‘Ja’ kiest, dan moet u een afvoerdebiet invullen. Er zijn verschillende mogelijkheden om de debieten in te vullen, afhankelijk van het type project (EPW of EPU) en van het feit of er al dan niet een continue meting gebeurt en of er een meting van de debieten heeft plaatsgevonden.

8.4.2.1 De nodige debieten in een EPW-project In deze paragraaf wordt de gegevensinvoer van de mechanische toe- en afvoer besproken. Omdat de invoer identiek is voor mechanische toe- en afvoer, wordt alles uitgelegd aan de hand van de mechanische toevoer. In een EPW-project kunt u de debieten op drie manieren invullen: -

instelwaarde van het debiet bij continue meting van het debiet; meetwaarde van het debiet bij meting; geëiste debieten.

8.4.2.1.1

Continue meting van het debiet

Als een continue meting van het ingaande debiet gebeurt en op basis daarvan een continue en automatische aanpassing aan de instelwaarde plaatsvindt, zodat het ingaande debiet bij geen enkele ventilatorstand meer dan 5% van de instelwaarde afwijkt, moet u ‘Ja’ aanvinken in het ja/neen-veld ‘Continue meting en aanpassing v.h. toevoerdebiet’. Vervolgens vult u het ingesteld debiet bij nominale ventilatorstand in. U moet ook een stavingsstuk toevoegen om de ingevulde waarde te staven.

Versie juli 2013


186

Scherm 245 - Continue meting van het toevoerdebiet – EPW

8.4.2.1.2

Meetwaarde debiet gekend

Als de toevoerdebieten van buitenlucht bij de nominale ventilatorstand effectief worden gemeten in alle ruimten die via deze plaats van buitenlucht voorzien worden, moet u ‘Neen’ aanvinken in het ja/neen-veld ‘Continue meting en aanpassing v.h. toevoerdebiet’ en moet u ‘Ja’ aanvinken in het ja/neen-veld ‘Meetwaarde buitenluchttoevoerdebiet gekend’. Vervolgens voert u de meetwaarde van het buitenluchttoevoerdebiet in. U moet ook een stavingsstuk toevoegen om de ingevulde waarde te staven.

Scherm 246- Meetwaarde toevoerdebieten gekend – EPW

8.4.2.1.3

Invoeren geëiste debieten

Als er geen continue meting is en als de debieten niet gemeten zijn, dan moet u aangeven welke ruimten aan de plaats gekoppeld zijn. Voor de toevoerdebieten kunt u kiezen uit een lijst met alle droge ruimtes. Voor de afvoerdebieten kunt u kiezen uit een lijst met alle natte ruimtes. Let op! Deze werkwijze is verschillend van de werkwijze in de oude EPB-software: daar moest u zelf de som maken van de geëiste toe- en afvoerdebieten. In de nieuwe EPB-software moet u enkel aankruisen welke ruimten gelinkt zijn aan deze plaats. Let goed op dat elke ruimte sowieso aan een plaats is gelinkt. U voert best eerst alle ruimten in, in het tabblad ‘Hygiënische ventilatie’ (zie hoofdstuk 9). Als u achteraf nog een ruimte toevoegt bij de hygiënische ventilatie, mag u niet vergeten om die ruimte nog aan een plaats te koppelen. Anders worden de geëiste debieten verkeerd berekend, wat vergaande gevolgen kan hebben op het E-peil.

Versie juli 2013


187

Scherm 247 - Invoeren geëiste toe- en afvoerdebieten

8.4.2.2 De nodige debieten in een EPU-project In deze paragraaf wordt de gegevensinvoer van de debieten voor de mechanische toe- en afvoer besproken voor een EPU-project. Dit wordt getoond aan de hand van de toevoerdebieten. De werkwijze voor de invoer van de gegevens van de afvoerdebieten is gelijkaardig. In een EPU-project zijn er twee mogelijkheden om de toevoerdebieten in te vullen. Ofwel kunt u aangeven dat er een continue meting gebeurt van het toevoerdebiet, zoals bij EPW (zie 8.4.2.1). Dan moet u het ingestelde toevoerdebiet bij nominale ventilatorstand ingeven.

Scherm 248 – Invoer toevoerdebiet bij nominale ventilatorstand bij continue meting - EPU

Ofwel geeft u aan dat er geen continue meting is van het toevoerdebiet en moet u het ‘ontwerptoevoerdebiet buitenlucht’ invoeren. Het ‘ontwerptoevoerdebiet buitenlucht’ is het ventilatiedebiet waarvoor de toevoer van buitenlucht op deze plaats wordt ontworpen. U moet ook een stavingstuk toevoegen om die waarde te staven.

Versie juli 2013


188

Scherm 249 - Invoeren ontwerptoevoerdebiet – geen continue meting - EPU

8.4.3 Een warmteterugwinapparaat invoeren Als u een plaats met toe- en afvoer hebt aangemaakt, is het mogelijk om een warmteterugwinapparaat in te voeren. Het ja/neen-veld ‘Warmteterugwinapparaat is aanwezig’ wordt onderaan toegevoegd: Het ja/neen-veld ‘Warmteterugwinapparaat is aanwezig’ Als een warmteterugwinapparaat aanwezig is, kies dan ‘Ja’. Onderaan verschijnt een invoervenster ‘Warmteterugwinapparaat’. Daar kunt u de gegevens van het warmteterugwinapparaat ingeven (zie Scherm 250).

8.4.3.1 Gegevens over het warmteterugwinapparaat invoeren Voer de gegevens over het warmteterugwinapparaat in via de verschillende invoervelden.

Scherm 250 - Invoeren van een warmteterugwinapparaat

Het ja/neen-veld ‘Het warmteterugwinapparaat heeft een by-pass’ Als het warmteterugwinapparaat beschikt over een by-pass, kies dan ‘Ja’. De by-pass zorgt ervoor dat de doorgang doorheen de warmtewisselaar volledig of gedeeltelijk kan afgesloten worden, waardoor de warmtewisselaar gedeeltelijk of volledig geactiveerd wordt. Dat heeft als voordeel dat buiten het stookseizoen het gebouw niet extra wordt opgewarmd. Vooral in de zomer is het interessant om die extra opwarming te vermijden. Het ja/neen-veld ‘Volledige by-pass of volledige inactivering’ Als u in het bovenstaande veld ‘Ja’ hebt ingevuld, dan wordt dit veld geactiveerd. Als het gaat om een volledige by-pass of volledige inactivering, kies dan ‘Ja’. ‘Volledige by-pass of volledige inactivering’ betekent dat de doorgang doorheen de warmtewisselaar volledig kan afgesloten worden of op een andere manier volledig geïnactiveerd kan worden. Bijvoorbeeld: het stilzetten van een roterend warmtewiel.

Versie juli 2013


189

De bibliotheekregel Via de bibliotheekregel kan u een in de bibliotheek opgeslagen warmteterugwinapparaat selecteren of kan u het warmteterugwinapparaat dat u hebt ingevoerd, in de bibliotheek opslaan. Bij selectie van een bibliotheekelement worden onderstaande velden automatisch ingevuld. Het vrije invoerveld ‘Merk’ Voer hier het merk van het warmteterugwinapparaat in. Het vrije invoerveld ‘Product-ID’ Voer hier het product-ID van het warmteterugwinapparaat in. Het vrije invoerveld ‘Thermisch rendement warmteterugwinapparaat’ Voer hier het thermische rendement in van het warmteterugwinapparaat. Deze waarde moet u in procent invullen en ligt tussen 0 en 100%.

8.5 Het tabblad ‘Uitvoeringskwaliteit’ Het tabblad ‘Uitvoeringskwaliteit’ is enkel beschikbaar voor EPW-projecten. aangeduid dat er geen ventilatiesysteem is, dan is dat tabblad niet actief.

Als u hebt

In dat tabblad kan de uitvoeringskwaliteit worden meegerekend via de vermenigvuldigingsfactor m. Er zijn drie manieren om die vermenigvuldigingsfactor in te voeren: -

waarde bij ontstentenis; directe invoer; gedetailleerde berekening.

8.5.1 Vermenigvuldigingsfactor invoeren via de waarde bij ontstentenis Als u kiest voor ‘Waarde bij ontstentenis’ als berekeningswijze voor de kwaliteit van de uitvoering, dan voert u verder niets in. In dat geval wordt gerekend met de waarde bij ontstentenis 1,5 voor de m-factor.

Scherm 251 - Vermenigvuldigingsfactor via waarde bij ontstentenis

8.5.2 Vermenigvuldigingsfactor invoeren via directe invoer Als u kiest voor ‘Directe invoer’ als berekeningswijze voor de kwaliteit van de uitvoering, dan kunt u de vermenigvuldigingsfactor manueel invoeren. U moet een stavingsstuk toevoegen waarmee u de berekende waarde bewijst. Deze waarde moet worden bepaald overeenkomstig paragraaf 7.8.4 en bijlage B.1 van bijlage V bij het Energiebesluit.

Versie juli 2013


190

Scherm 252 - Vermenigvuldigingsfactor via directe invoer

8.5.3 Vermenigvuldigingsfactor invoeren via een gedetailleerde berekening In de nieuwe EPB-software kunt u de vermenigvuldigingsfactor in detail berekenen, zoals beschreven in paragraaf 7.8.4 en bijlage B.1 van bijlage V bij het Energiebesluit. Kies ‘Gedetailleerde berekening’ in de keuzelijst ‘Berekeningswijze voor kwaliteit v.d. uitvoering’.

Scherm 253 - Vermenigvuldigingsfactor: gedetailleerde berekening

De volgende invoervelden moeten ingevoerd worden: Het ja/neen-veld ‘Alle ingevoerde debieten zijn gemeten’ Enkel als alle ingevoerde toe- en afvoerdebieten gemeten zijn, selecteert u ‘Ja’. De ingevoerde debieten worden meegerekend voor het berekenen van de vermenigvuldigingsfactor. Het ja/neen-veld ‘Lekdebiet van de toevoerleidingen gekend’ Dit veld is enkel actief bij systeem B of D. Als het lekdebiet van de toevoerleidingen gemeten en gekend is, kies dan ‘Ja’. Het ja/neen-veld ‘Lekdebiet van de afvoerleidingen gekend’ Als het lekdebiet van de afvoerleidingen gemeten en gekend is, kies dan ‘Ja’. De twee ja/neen-velden over het lekdebiet werken op dezelfde manier. Hieronder wordt de werking van het lekdebiet van de toevoerleidingen uitgelegd. Ga voor de afvoerleidingen op dezelfde manier te werk. Als u hebt aangegeven dat het lekdebiet van de toevoerleidingen gekend is, verschijnt een overzichtslijst waarin u toevoerleidingen kunt toevoegen. Om een toevoerleiding toe te

Versie juli 2013


191

voegen, drukt u op het blauwe plusteken. De software kent zelf een naam en een volgnummer toe per toegevoegde leiding. U kunt de naam van de leiding niet zelf wijzigen. Om de toevoerleiding te verwijderen, drukt u op het rode kruis naast de geselecteerde toevoerleiding in de tabel.

Scherm 254 - Vermenigvuldigingsfactor: invoeren lekdebieten

Per toevoerleiding moet u drie invoervelden aanvullen: Het vrije invoerveld ‘Lekdebiet (toevoer)’ Vul hier het gemeten lekdebiet in. Om deze waarde te bewijzen, moet u een stavingsstuk invoeren. Het ja/neen-veld ‘Leiding aangesloten op toevoer/afvoer plaats In het geval van een ventilatiesysteem met mechanische toe- en afvoer, moet u hier aanvinken of de leiding is aangesloten op een toevoer/afvoer plaats. Let op! Als u de leiding niet linkt met een toevoer/afvoer plaats, dan zullen de lekdebieten niet worden meegerekend in de berekeningen voor de voorverwarming. Als een systeem D geplaatst is, gaat u best na of de lekdebieten wel aan een plaats gelinkt zijn. De keuzelijst ‘Toevoer/Afvoerplaats’ Als u ‘Ja’ hebt gekozen bij het bovenstaande veld, kunt u hier aanduiden aan welke plaats de leiding gelinkt is.

8.6 Verschillen tussen de oude en de nieuwe EPB-software 8.6.1 Invoeren van geëiste debieten Op het tabblad ‘Voorverwarming’ is het mogelijk om de geëiste debieten in te voeren. Dat gebeurt in de nieuwe EPB-software door aan te vinken welke ruimten aan de plaats gekoppeld zijn. In de oude EPB-software moet u zelf de ruimten opzoeken en de debieten samentellen. Voor meer informatie, zie hoofdstuk 8.4.2.1.

Versie juli 2013

Cursus EPB-software 3 gewesten 8.6.2 De reductiefactor vraagsturing

voor

ventilatie

192

heet

nu

reductiefactor

voor

In de nieuwe EPB-software wordt niet gesproken over ‘de reductiefactor voor ventilatie’, maar over ‘de reductiefactor voor vraagsturing’. Zie hoofdstuk 8.2 voor meer informatie.

8.6.3 Het maximaal elektrisch vermogen moet ingevoerd worden en niet de helft In de nieuwe EPB-software moet het maximale elektrische vermogen van een ventilator worden ingevoerd en niet de helft van het maximale elektrische vermogen, zoals dat in de oude EPB-software het geval is. Voor meer informatie, zie hoofdstuk 8.3.1.

8.6.4 Het rendement van het warmteterugwinapparaat moet in % worden ingegeven Het rendement van het warmteterugwinapparaat moet in procent (%) worden ingevoerd. In de oude EPB-software was dit anders. Bijvoorbeeld een warmteterugwinapparaat met rendement 0,85 : dit moet u invoeren als een rendement van 85%. Voor meer informatie, zie hoofdstuk 8.4.3.

8.7 Nieuwe modules in de EPB-software In de nieuwe EPB-software kan de vermenigvuldigingsfactor m gedetailleerd worden berekend. Die mogelijkheid is niet aanwezig in de oude EPB-software. Voor meer informatie, zie hoofdstuk 8.5.3.

8.8 Verwijzingen Meer informatie over dit hoofdstuk kunt u terugvinden op onze website: www.energiesparen.be/epb/prof/ventilatiesysteem Meer informatie over dit hoofdstuk kunt u hier terugvinden: 8.3 Het tabblad ‘Hulpenergie’ -

EPW: Bijlage V bij het Energiebesluit, paragraaf 11.2 EPU: Bijlage VI bij het Energiebesluit, paragraaf 8.1.2

8.4 Het tabblad ‘Voorverwarming’ -

EPW: Bijlage V bij het Energiebesluit, Bijlage B EPU: Bijlage VI bij het Energiebesluit, paragraaf 5.5.4

8.5 Het tabblad ‘Uitvoeringskwaliteit -

EPW: Bijlage V bij het Energiebesluit, Bijlage B

Versie juli 2013


193

9 Ventilatie residentieel Dit hoofdstuk behandelt de invoer van hygiënische ventilatie in een EPW-volume (een nieuwbouw woning). De gegevens over de hygiënische ventilatie worden ingevoerd op het niveau van de ventilatiezone.

9.1 Algemeen De invoer van hygiënische ventilatie verschilt voor een nieuwbouwproject en voor een project met aard van de werken ‘Renovatie’ of ‘Functiewijziging’.

9.1.1 Invoer van ventilatie in een nieuwbouwproject Open het invoervenster ‘Ventilatie’ (zie Scherm 255) in een nieuwbouwproject door te klikken op de knoop ‘Ventilatie’ in het venster ‘Energetische boomstructuur’. Het invoervenster ‘Ventilatie’ bestaat uit twee delen. In het bovenste deel vult u gegevens aan over het ‘Ventilatiesysteem’: de keuzelijst ‘Ventilatiesysteem’ en het ja/neen-veld ‘Vraaggestuurde ventilatie’. In het onderste deel vindt u enkele tabbladen. Over de invoer van het ‘Ventilatiesysteem’ en de tabbladen ‘Hulpenergie’, ‘Voorverwarming’ en ‘Uitvoeringskwaliteit’ vindt u meer informatie in hoofdstuk 8. Het huidige hoofdstuk behandelt enkel de invoer van ruimten en ventilatieopeningen in het tabblad ‘Hygiënische ventilatie’.

Scherm 255 – Het invoervenster ‘Ventilatie’ in een nieuwbouwproject

9.1.2 Invoer van ventilatie in een renovatie of functiewijziging Open het invoervenster ‘Hygiënische ventilatie’ (zie Scherm 256) voor een project met aard van de werken ‘Renovatie’ of ‘Functiewijziging’ door te klikken op de knoop ‘Hygiënische ventilatie’ in het venster ‘Energetische boomstructuur’. Het invoervenster ‘Hygiënische ventilatie’ bestaat uit de keuzelijst ‘Ventilatiesysteem’ en een overzicht van de ‘Ruimten’. Over de invoer van het ‘Ventilatiesysteem’ vindt u meer informatie in hoofdstuk 8. Het huidige hoofdstuk behandelt enkel de invoer van ruimten en ventilatieopeningen in het invoervenster ‘Hygiënische ventilatie’.

Versie juli 2013


194

Scherm 256 – Het invoervenster ‘Hygiënische Ventilatie’ in een project ‘Renovatie’ of ‘Functiewijziging’

9.2 Hygiënische ventilatie invoeren Scherm 257 toont het tabblad ‘Hygiënische ventilatie’ in het invoervenster ‘Ventilatie’ voor een nieuwbouwproject. Dat tabblad is identiek aan het invoervenster ‘Hygiënische ventilatie’ voor een project met aard van de werken ‘Renovatie’ of ‘Functiewijziging’. In de onderstaande beschrijving worden de schermen voor een nieuwbouwproject getoond.

Scherm 257 – Het invoervenster ‘Ventilatie’: tabblad ‘Hygiënische ventilatie’

9.2.1 Een ruimte toevoegen Het begrip ‘ruimte’ is hier gebruikt als algemene omschrijving voor 'lokaal', 'vertrek', 'plaats', 'gang' …. Elk afsluitbaar lokaal binnen het beschermde volume moet apart gedefinieerd worden, ook als daarvoor geen ventilatie-eisen zijn volgens de Energieprestatieregelgeving (speciale ruimten, gangen, traphallen, ...). U kunt zoveel ruimten ingeven als nodig is. Bepaalde plaatsen mag u als twee ruimten beschouwen en ingeven (bijvoorbeeld een aaneengesloten gang/traphal die u gedeeltelijk als ruimte op het gelijkvloers en gedeeltelijk als ruimte op de eerste verdieping ingeeft). Voor een volledige en correcte verslaggeving is het soms noodzakelijk om een dergelijke opdeling te maken. Bijvoorbeeld een woonkamer

Versie juli 2013


195

met een aangrenzende open keuken: u voert die als twee ruimten in, zodat u de ventilatievoorzieningen correct kunt ingeven voor de ‘droge ruimte’ (woonkamer) en de ‘natte ruimte’ (keuken). Voeg een nieuwe ruimte toe door in het tabblad ‘Hygiënische ventilatie’ op het blauwe plusteken te klikken. De software geeft de nieuwe ruimte automatisch een naam. Let op! De knop 'Eén ruimte per vloeroppervlak genereren’ is niet geschikt om ruimten in te voeren. Die knop is enkel van toepassing als u met de 3D-modeler werkt.

Scherm 258 – Het tabblad ‘Hygiënische Ventilatie’: (1) Een ruimte maken

Scherm 259 toont het tabblad ‘Hygiënische ventilatie’ in het invoervenster ‘Ventilatie’ na toevoeging van een ruimte.

Scherm 259 – Het tabblad ‘Hygiënische ventilatie’: toevoegen van ‘Ruimte 1’

Versie juli 2013


196

9.2.2 Een ruimte verwijderen Als u de ruimte wil verwijderen: klik met de rechtermuisknop op de knoop ‘Ruimte’ en kies de optie ‘Verwijderen’.

Scherm 260 – Het venster ‘Energetische boomstructuur’: verwijderen van een ruimte

9.2.3 Een ruimte definiëren Het soort ruimte bepaalt, samen met de gebruiksoppervlakte, de geëiste debieten die van toepassing zijn op die ruimte, en de wijze waarop die debieten moeten gerealiseerd worden. De residentiële ruimten moeten voldoen aan de eisen voor ventilatie zoals beschreven in bijlage IX bij het Energiebesluit. De niet-residentiële ruimten moeten voldoen aan de eisen voor ventilatie zoals beschreven in Bijlage X bij het Energiebesluit. Afhankelijk van het type ruimte verschijnen de schermen voor het invoeren van de residentiële of de niet-residentiële ventilatievoorzieningen. U vult de karakteristieken van een ruimte (soort, gebruiksoppervlakte, type,…) aan in het invoervenster ‘Ruimte’. Er zijn twee mogelijkheden om het invoervenster ‘Ruimte’ te openen: -

via het tabblad ‘Hygiënische ventilatie’; via de knoop van de ruimte in de energetische boomstructuur.

Invoer via het tabblad ‘Hygiënische ventilatie’ Als u dubbelklikt op de ruimte die u hebt toegevoegd in het tabblad ‘Hygiënische ventilatie’, dan opent het invoervenster ‘Ruimte’ (zie Scherm 261). Invoer via de energetische boomstructuur Een nieuw toegevoegde ruimte verschijnt in het venster ‘Energetische boomstructuur’ onder de knoop ‘Ventilatie’. Als u klikt op de nieuwe knoop ‘Ruimte’, opent het invoervenster ‘Ruimte’.

Versie juli 2013


197

Scherm 261 – (Links) Het venster ‘Energetische boomstructuur’ met de knoop ‘Ruimte’, (Rechts) Het invoervenster ‘Ruimte’

Hieronder volgt een gedetailleerd overzicht van de verschillende invoervelden van het invoervenster ‘Ruimte’. De invoervelden verschillen voor nieuwbouwprojecten en voor projecten met aard van werken ‘Renovatie’ en ook voor niet-residentiële en residentiële ruimten.

9.2.3.1 Algemene invoervelden Voor elke aard van de werken voert u volgende gegevens van een ruimte in:

Scherm 262 – het Invoervenster ‘Ruimte’ voor een nieuwbouwproject

Het vrije-invoerveld ‘Naam’ Vul hier de naam van de ruimte in. De keuzelijst ‘Soort Ruimte’ De keuzelijst is samengesteld uit: -

woonkamer (of analoge ruimte); slaap-, studeer-, speelkamer (of analoge ruimte); badkamer, was-, droogplaats; keuken; open keuken; WC; niet-residentiële ruimte; gang, trapzaal, hal (of analoge ruimte); garage zolder niet reële ruimten (zie hoofdstuk 9.3.6)

Versie juli 2013


198

Het vrije-invoerveld ‘Gebruiksoppervlakte’ Door de keuze ‘Woonkamer (of analoge ruimte)’, ‘Slaap-, studeer-, speelkamer (of analoge ruimte)’, ‘Badkamer, was-, droogplaats’ of ‘Keuken’ uit de keuzelijst ‘Soort ruimte’ verschijnt het vrije invoerveld ‘Gebruiksoppervlakte’. Vul hier de gebruiksoppervlakte van de ruimte in, uitgedrukt in m². De gebruiksoppervlakte is de oppervlakte, gemeten op vloerniveau, tussen de opgaande scheidingsconstructies die de ruimte omhullen. Voor trappen en hellende vloeren beschouwt u de verticale projectie op het horizontale vlak. Reken vides, trapgaten, liftschachten en dragende binnenwanden niet mee bij de bepaling van de gebruiksoppervlakte. Bij de bepaling van de grenslijn van de ruimte, mag u een incidentele nis, een uitsparing of een uitspringend bouwdeel negeren, als het grondvlak ervan kleiner is dan 0.5 m².

9.2.3.2 Invoervelden enkel voor renovaties Voor aard van de werken ‘Renovatie’ voert u volgende gegevens van een ruimte in: De keuzelijst ‘Type van de ruimte’ Die keuzelijst is samengesteld uit: -

bestaande ruimte (zie Scherm 263); nieuwe ruimte (zie Scherm 264).

Let op! Dat veld komt enkel voor bij projecten met aanvraagdatum of meldingsdatum vanaf 01/01/2014. Het vrije-invoerveld ‘Aantal meter venst. dat vervangen/toegevoegd wordt’ Als u kiest voor ‘Bestaande ruimte’ als ‘Type van de ruimte’ verschijnt het vrije-invoerveld ‘Aantal meter venst. dat vervangen/toegevoegd wordt’ (zie Scherm 263). Vul hier het aantal lopende meter venster in dat vervangen of toegevoegd wordt in de ruimte. Let op! Dat veld komt enkel voor bij ‘bestaande ruimtes’ bij projecten met aanvraagdatum of meldingsdatum vanaf 01/01/2014. Het ja/neen-veld ‘Enkel met andere ruimten in verbinding via bestaande verticale wand’ Als u kiest voor ‘Nieuwe ruimte’ als ‘Type van de ruimte’ verschijnt het ja/neen-veld ‘Enkel met andere ruimten in verbinding via bestaande verticale wand’. Vink het selectievakje ‘Ja’ aan als de beschouwde ruimte enkel in verbinding staat met andere ruimten via bestaande verticale scheidingsconstructies. Vink het selectievakje ‘Neen’ aan in het andere geval. De keuze voor dit veld bepaalt of er doorstroomopeningen aanwezig moeten zijn of niet (zie Scherm 264). Dit veld is enkel zichtbaar in het geval er een klein nieuw deel aan een bestaand gebouw wordt gezet.

Scherm 263 – Het invoervenster ‘Ruimte’ voor een renovatie: keuze voor een bestaande ruimte

Versie juli 2013


199

Scherm 264 – Het invoervenster ‘Ruimte’ voor een renovatie: keuze voor een nieuwe ruimte

9.2.3.3 Invoervelden enkel voor niet-residentiële ruimten U voert de volgende gegevens voor een niet-residentiële ruimte in: Het ja/neen-veld ‘Directe invoer minimum ontwerpdebiet’ Als u kiest voor ‘Niet-residentiële ruimte’ als ‘Soort ruimte’ verschijnt het ja/neen-veld ‘Directe invoer minimum ontwerpdebiet’. Let op! Voor het Vlaamse Gewest is het verplicht om het selectievakje ‘Neen’ aan te vinken. In dat geval bepaalt de software het minimum ontwerpdebiet van een ruimte op basis van de ruimtecategorie, het soort ruimte, de gebruiksoppervlakte … . In een volgende softwareversie zal de keuze ‘Directe invoer minimum ontwerpdebiet’ gedeactiveerd worden.

Scherm 265 – Het invoervenster ‘Ruimte’: niet-residentiële ruimte

Door de keuze ‘Neen’ verschijnen de volgende invoervelden (zie Scherm 265): De keuzelijst ‘Ruimte-categorie’ De keuzelijst bestaat uit: - Horeca; - Hotels, motels, vakantiecentra; - Kantoorgebouwen; - Publieke ruimten; - Publieke verzamelplaatsen; - Detailhandel; - Sport en ontspanning; - Werkruimten; - Onderwijsinstellingen; - Gezondheidszorg; - Correctionele instellingen;

Versie juli 2013


200

- Ruimte niet voor menselijke bezetting; - Overige ruimten. De keuzelijst ‘Soort niet-residentiële ruimte’ De mogelijkheden die u krijgt in de keuzelijst ‘Soort niet-residentiële ruimte’ zijn afhankelijk van de gekozen ‘Ruimte-categorie’: 





  





 



Horeca o restaurants, cafetaria, snelbuffet, kantine, bars, cocktailbars o keukens, kitchenettes Hotels, motels, vakantiecentra o slaapkamers in hotel, motel, vakantiecentra, … o slaapzalen in vakantiecentra o lobby, inkomhal o vergaderzaal, ontmoetingsruimte, polyvalente zaal Kantoorgebouwen o kantoor o ontvangstruimten, receptie, vergaderzalen o hoofdingang Publieke ruimten o vertrekhal, wachtzaal o bibliotheek Publieke verzamelplaatsen o kerken en andere religieuze gebouwen, regeringsgebouwen, gerechtszalen, musea en galerijen Detailhandel o verkoopruimte, winkel (behalve winkelcentra) o winkelcentrum o kapsalon, schoonheidssalon o winkels voor meubilair, tapijten, textiel o supermarkt, grootwarenhuis, dierenspeciaalzaak o wasserettes, wassalon Sport en ontspanning o sporthal, stadion (speelruimte), turnzaal o kleedkamers o toeschouwerruimte, tribunes o discotheek / dansgelegenheden o sportclub : aerobicruimten, fitnessruimte, bowlingclub Werkruimten o fotostudio, donkere kamer o apotheek (bereidingsruimte) o lokettenzaal in banken, kluizenzaal voor publiek o kopieerruimte, ruimte voor printers o computerruimte (zonder ruimte voor printers) Onderwijsinstellingen o leslokalen o polyvalente zaal Gezondheidszorg o ziekenzaal o behandeling- en onderzoekskamers o operatie- en verloskamers, ontwaakzaal en intensieve zorgen, kinesitherapiezaal, fysiotherapie Correctionele instellingen o cellen, dagverblijf o bewakingsposten o inschrijving, registratie, wachtruimte

Versie juli 2013

Cursus EPB-software 3 gewesten 



201

Ruimte niet voor menselijke bezetting o WC o Traphallen o Laad en losruimte voor industriële gebouwen o Andere (Corridor, Archief, …) Overige ruimten o speciale ruimten o niet reële ruimten o opslagmagazijn o andere ruimten

Het vrije-invoerveld ‘Gebruiksoppervlakte’ Vul hier de gebruiksoppervlakte van de ruimte in, uitgedrukt in m². (In hoofdstuk 9.2.3.1 bij het vrije-invoerveld ‘Gebruiksoppervlakte’ vindt u meer informatie over hoe de gebruiksoppervlakte bepaald dient te worden.) Het ja/neen-veld ‘Ontwerpbezetting gekend’ Als de niet-residentiële ruimte onder een ruimte-categorie valt die bestemd is voor menselijke bezetting, verschijnt het ja/neen-veld ‘Ontwerpbezetting gekend’. Vink het selectievakje ‘Ja’ aan om de ontwerpbezetting te specifiëren. Vink het selectievakje ‘Neen’ aan in het andere geval. Het vrije-invoerveld ‘Ontwerpbezetting’ Als u kiest voor het selectievakje ‘Ja’ als ‘Ontwerpbezetting gekend’ verschijnt het vrijeinvoerveld ‘Ontwerpbezetting’. Vul hier de ontwerpbezetting van de ruimte in, uitgedrukt in het aantal personen. De ontwerpbezetting geeft aan voor hoeveel personen de ruimte bestemd is. Het bouwteam heeft de volledige vrijheid om de ontwerpbezetting te bepalen. Het ja/neen-veld ‘Rokerszone’ Als de niet-residentiële ruimte onder een ruimte-categorie valt die bestemd is voor menselijke bezetting, verschijnt het ja/neen-veld ‘Rokerszone’. Vink het selectievakje ‘Ja’ aan als roken is toegestaan. Het bouwteam bepaalt of er in de ruimte al dan niet gerookt mag worden. Vink het selectievakje ‘Neen’ aan in het andere geval. Het ja/neen-veld ‘Is het aantal Wc’s gekend?’ Als u kiest voor ‘WC’ als type niet-residentiële ruimte, verschijnt het ja/neen-veld ‘Is het aantal Wc’s gekend?’. Vink het selectievakje ‘Ja’ aan om het aantal toiletten en urinoirs te specifiëren. Vink het selectievakje ‘Neen’ aan in het andere geval. Het vrije-invoerveld ‘Aantal Wc’s’ Als u kiest voor het selectievakje ‘Ja’ als antwoord op de vraag ‘Is het aantal WC’s gekend?’, dan verschijnt het vrije-invoerveld ‘Aantal WC’s’. Vul hier het aantal toiletten en urinoirs in. Het vrije-invoerveld ‘Beschrijving van de bezetting’ Als u kiest voor de ruimte-categorie ‘Overige ruimten’ en als soort van de niet-residentiële ruimte ‘Speciale ruimten’ verschijnt het vrije-invoerveld ‘Beschrijving van de bezetting’. Vul hier een beschrijving in met een detaillering van het soort ruimte en de eisen voor ventilatie die voor die ruimte van toepassing zijn. Die beschrijving kunt u vrij kiezen en kan bijvoorbeeld een referentie naar een norm zijn.

Versie juli 2013


202

De ventilatie van speciale ruimten valt buiten het toepassingsgebied van de energieprestatieregelgeving. Onder speciale ruimten worden hier ruimten verstaan met (een risico op) speciale verontreinigingen waarvoor andere (specifieke en/of meer stringente) eisen qua ventilatie gelden. De volgende ruimten beschouwt u als ‘speciale ruimten’: -

garages met een oppervlakte (berekend op grond van de binnenafmetingen) van meer dan 40 m²; stookplaatsen; brandstofopslagruimten; gasmeterruimten; ruimten voor drukreduceerinrichtingen van aardgas; liftkokers en liftkooien; huisvuilkokers en verzamelruimte voor huisvuil; bepaalde laboratoria (medisch, biologisch, ...).

9.2.4 Ventilatieopeningen invoeren 9.2.4.1 Toevoer-, doorstroomen afvoeropeningen toevoegen Voor nieuwbouwprojecten: open het tabblad ‘Hygiënische ventilatie’ in het invoervenster ‘Ventilatie’ om de ventilatieopeningen van een bepaalde ruimte in te voeren. Selecteer de ruimte waarvoor u ventilatieopeningen wil toevoegen. Voor projecten met aard van de werken ‘Renovatie’ of ‘Functiewijziging’: klik op de knoop ‘Hygiënische ventilatie’. U krijgt hetzelfde invoervenster ‘Ruimten’ als bij nieuwbouwprojecten.

Scherm 266 – Het tabblad ‘Hygiënische ventilatie: toevoegen van de ventilatieopeningen voor ‘Ruimte 33’

Versie juli 2013


203

Onder de tabel met het overzicht van de ruimten vult u per ruimte de toevoer-, doorstroomen afvoeropeningen aan. U gaat als volgt te werk: -

-

-

Via de drie ja/neen-invoervelden geeft u aan of er toevoer-, doorstroomen afvoeropeningen aanwezig zijn of niet. Na selectie van de optie ‘Ja’ wordt het corresponderende tabblad actief. Voeg een nieuwe toevoer-, doorstroom- of afvoeropening toe door in het juiste tabblad te klikken op het blauwe plusteken (Scherm 267). Meer informatie hierover vindt u in de hoofdstukken 9.2.4.1 t.e.m 9.2.4.4. Een toevoer-, doorstroom- of afvoeropening verwijderen doet u door te klikken op het rode kruis achter de naam van de toegevoegde opening (Scherm 268).

Scherm 267 – Het tabblad ‘Toevoeropeningen’

Scherm 268 – Het tabblad ‘Toevoeropeningen’ na toevoeging van een toevoeropening

9.2.4.2 Toevoeropeningen Selecteer het tabblad ‘Toevoeropeningen’ (zie Scherm 267). Als u klikt op de knop met het blauwe plusteken verschijnt: -

-

-

een regelbare toevoeropening: voor ruimten in een ventilatiezone met een ventilatiesysteem van het type A of C, met uitzondering van ruimten van het type ‘Woonkamer (of analoge ruimte)’. een mechanische toevoeropening: voor ruimten in een ventilatiezone met een ventilatiesysteem van het type B of D, met uitzondering van ruimten van het type ‘Woonkamer (of analoge ruimte)’. een pop-up venster ‘Een toevoeropening toevoegen’: voor een ruimte van het type ‘Woonkamer (of analoge ruimte)’. Scherm 269 toont het pop-up venster ‘Een toevoeropening toevoegen’. Het invoerveld van dat venster is een keuzelijst waarin u het type toevoeropening kan selecteren. Die keuzelijst is samengesteld uit: o regelbare/mechanische toevoeropening; o toevoeropeningen (hergebruikte lucht).

Let op! Enkel als de ventilatiezone een ventilatiesysteem D heeft, kan lucht uit slaap-, studeerof speelkamers of uit gangen, trapzalen en halls hergebruikt worden in woonkamers van dezelfde woongelegenheid.

Versie juli 2013


204

Scherm 269 – Het pop-up venster ‘Een toevoeropening toevoegen’ bevat een keuzelijst die afhangt van het ventilatiesysteem

9.2.4.3 Doorstroomopeningen Door te klikken op het blauwe plusteken om een doorstroomopening toe te voegen verschijnt een pop-up venster ‘Een doorstroomopening toevoegen’. Het invoerveld van dat venster is een keuzelijst waarin u een andere ruimte kan selecteren die via die doorstroomopening met de ruimte zelf (vb. ‘Ruimte 21’) in verbinding staat. Scherm 270 toont het pop-up venster ‘Een doorstroomopening toevoegen’. Kies uit de keuzelijst de gepaste ruimte en klik op de knop ‘Toevoegen’.

Scherm 270 – Het pop-up venster ‘Een doorstroomopening toevoegen’

De doorstroomopening verschijnt in het tabblad ‘Doorstroomopeningen’ van zowel de ruimte zelf als de andere ruimte die met deze doorstroomopening verbonden is.

9.2.4.4 Afvoeropeningen Selecteer het tabblad ‘Afvoeropeningen’. Als u klikt op de knop met het blauwe plusteken verschijnt:

Versie juli 2013


-

-

205

een regelbare afvoeropening: voor een ruimte in een ventilatiezone met een ventilatiesysteem van het type A of B, met uitzondering van ruimten van het type ‘slaap-, studeerof speelkamers’ of het type ‘gangen, trapzalen en halls’. een mechanische afvoeropening: voor een ruimte in een ventilatiezone met een ventilatiesysteem van het type C of D, met uitzondering van ruimten van het type ‘slaap-, studeerof speelkamers’ of het type ‘gangen, trapzalen en halls’. een pop-up venster ‘Een afvoeropening toevoegen’: voor een ruimte van het type ‘slaap-, studeerof speelkamers’ of het type ‘gangen, trapzalen en halls’. Scherm 271 toont het pop-up venster ‘Een afvoeropening toevoegen’. Het invoerveld van dat venster is een keuzelijst waarin u het type afvoeropening kan selecteren. Die keuzelijst is samengesteld uit: o regelbare/mechanische afvoeropening; o afvoeropeningen (herbruikte lucht). Let op! Enkel als de ventilatiezone over een ventilatiesysteem D beschikt, kan lucht uit slaap-, studeerof speelkamers of uit gangen, trapzalen en halls hergebruikt worden in woonkamers van dezelfde woongelegenheid.

Scherm 271 – Het pop-up venster ‘Een afvoeropening toevoegen’

9.2.4.5 Eigenschappen van toevoer-, doorstroomen afvoeropeningen invoeren Voeg informatie toe over de ventilatieopening door op de naam te klikken van de toevoer-, doorstroom- of afvoeropening (zie Scherm 272). Onder het tabblad ‘Toevoeropeningen’, ‘Doorstroomopeningen’ of ‘Afvoeropeningen’, vult u de gegevens aan.

Scherm 272 – Invoergegevens van ‘Regelbare toevoeropening5’

Versie juli 2013

Cursus EPB-software 3 gewesten 9.2.4.5.1

206

Invoergegevens voor alle types ventilatieopeningen

Voor alle soorten ventilatieopeningen vult u ‘Merk’ en ‘Product-ID’ in: Het vrije-invoerveld ‘Merk’ Vul de naam van het merk van de ventilatieopening in. Het vrije-invoerveld ‘Product-ID’ Vul de eenduidige identificatie van het product in, zoals opgegeven door de fabrikant. 9.2.4.5.2

Invoergegevens specifiek voor regelbare toevoeropeningen

Scherm 272 toont het invoervenster van een regelbare toevoeropening. Let op! Regelbare toevoeropeningen mogen enkel worden toegevoegd als die ‘voldoende regelbaar’ zijn. Een ‘voldoende regelbare’ toevoer– of afvoeropening is verplicht regelbaar tussen open en gesloten stand, continu of met minstens 3 tussenstanden (in totaal dus minstens 5 standen). Het is mogelijk om een regelbare toevoeropening direct in het project in te voeren, en die opening vervolgens naar de bibliotheek te kopiëren, via het icoontje . Het is ook mogelijk om een regelbare toevoeropening uit de bibliotheek naar het project te kopiëren, via het icoontje

.

Naast ‘Merk’ en ‘Product-ID’ vult u voor regelbare toevoeropeningen volgende invoervelden aan: De keuzelijst ‘Zelfregelendheidsklasse’ De keuzelijst is samengesteld uit: -

klasse P0; klasse P1; klasse P2; klasse P3; klasse P4.

Kies hier de zelfregelendheidsklasse, zoals opgegeven door de fabrikant. De zelfregelendheidsklasse van een regelbare toevoeropening is bepaald door de mate van zelfregelendheid. Er zijn vijf klassen: van P0 (de minst performante) tot P4 (de meest performante). Als een regelbare toevoeropening niet zelfregelend is, dient klasse P0 gekozen te worden. Dat gegeven is slechts nodig als u de vermenigvuldigingsfactor m met de gedetailleerde methode wilt bepalen. Het ja/neen-veld ‘Variabele lengte’ Vink het selectievakje ‘Ja’ aan om een regelbare toevoeropening met variabele lengte in te voeren. Vink het selectievakje ‘Neen’ aan om een regelbare toevoeropening met vaste afmetingen in te voeren. Het vrije-invoerveld ‘Debiet bij 2 Pa’ Als u kiest voor het selectievakje ‘Neen’ van het ja/neen-veld ‘Variabele lengte’ verschijnt het vrije-invoerveld ‘Debiet bij 2 Pa’. Vul hier het debiet bij 2 Pa in voor de regelbare toevoeropening met vaste afmetingen, uitgedrukt in m³/h. Die waarde wordt gewoonlijk

Versie juli 2013


207

door de fabrikant geleverd. Het debiet van een regelbare toevoeropening wordt volgens NBN EN 13141-1 bepaald. Als het debiet bij 2 Pa onbekend is, vult u hier "0" in. Het vrije-invoerveld ‘Debiet bij 2 Pa per strekkende meter’ Als u kiest voor het selectievakje ‘Ja’ van het ja/neen-veld ‘Variabele lengte’ verschijnt het vrije-invoerveld ‘Debiet bij 2 Pa per strekkende meter’. Vul hier het debiet bij 2 Pa per strekkende meter in, uitgedrukt in m³/hm. Die waarde wordt gewoonlijk door de fabrikant geleverd. Het debiet van een regelbare toevoeropening wordt volgens NBN EN 13141-1 bepaald. Als het debiet bij 2 Pa onbekend is, vult u hier "0" in. Het vrije-invoerveld ‘Dagmaat’ Als u kiest voor het selectievakje ‘Ja’ van het ja/neen-veld ‘Variabele lengte’ verschijnt het vrije-invoerveld ‘Dagmaat’. Vul hier de dagmaat van de regelbare toevoeropening in, uitgedrukt in m. Figuur 11 demonstreert de definitie van de dagmaat van een toevoeropening. In de productgegevens van het ventilatierooster, wordt meestal de lengte (L) van het rooster (=d) vermeld en ook de waarde L0. De dagmaat is gelijk aan L – L0.

Figuur 11 – Voorbeeld van de dagmaat van een toevoeropening

9.2.4.5.3

Invoergegevens specifiek voor regelbare afvoeropeningen

Scherm 273 toont het invoervenster van een regelbare afvoeropening. Let op! Regelbare afvoeropeningen mogen enkel worden toegevoegd als die ‘voldoende regelbaar’ zijn. Een ‘voldoende regelbare’ toevoer– of afvoeropening is verplicht regelbaar tussen open en gesloten stand, continu of met minstens 3 tussenstanden (in totaal dus minstens 5 standen).

Versie juli 2013


208

Scherm 273 – Invoeren van een regelbare afvoeropening

Het is mogelijk om een regelbare afvoeropening direct in het project in te voeren, en die opening vervolgens naar de bibliotheek te kopiëren, via het icoontje . Het is ook mogelijk om een regelbare afvoeropening uit de bibliotheek naar het project te kopiëren, via het icoontje Naast ‘Merk’ en ‘Product-ID’ vult u voor regelbare afvoeropeningen volgende invoervelden aan: Het ja/neen-veld ‘Voldoende regelbaar en corr. zelfregelbaarheid gekend’ Vink het selectievakje ‘Ja’ aan als de correctiefactor voor zelfregelbaarheid van de regelbare afvoeropeningen gekend is. Vink het selectievakje ‘Neen’ aan in het andere geval. Het vrije-invoerveld ‘Correctie voor de zelfregelbaarheid van openingen’ Als u kiest voor het selectievakje ‘Ja’ van het ja/neen-veld ‘Voldoende regelbaar en corr. zelfregelbaarheid gekend’ verschijnt het vrije-invoerveld ‘Correctie voor de zelfregelbaarheid van openingen’. Vul de correctiefactor voor de mate van zelfregelendheid van de regelbare afvoeropeningen in de ventilatiezone in. Het vrije-invoerveld ‘Debiet bij 2 Pa’ Als u kiest voor het selectievakje ‘Neen’ van het ja/neen-veld ‘Voldoende regelbaar en corr. zelfregelbaarheid gekend’ verschijnt het vrije-invoerveld ‘Debiet bij 2 Pa’. Vul hier het debiet bij 2 Pa in voor de regelbare afvoeropening, uitgedrukt in m³/h. Die waarde wordt gewoonlijk door de fabrikant geleverd. Het debiet van een regelbare toevoeropening is volgens NBN EN 13141-1 bepaald. Als het debiet bij 2 Pa onbekend is, vult u hier "0" in. Het vrije-invoerveld ‘Minimale doorsnede van de leiding’ De software toont in dat veld de minimum sectie van het afvoerkanaal, uitgedrukt in cm². De minimum sectie van het afvoerkanaal wordt bepaald opdat het gecombineerd debiet gelijk zou zijn aan het ontwerpdebiet van de regelbare afvoeropening.

Versie juli 2013


209

Het vrije-invoerveld ‘Sectie van het afvoerkanaal’ Vul de sectie van het afvoerkanaal in, waaraan de regelbare afvoeropening gekoppeld is, uitgedrukt in cm².

9.2.4.5.4

Invoergegevens specifiek voor mechanische toevoer- en afvoeropeningen

Scherm 274 toont het invoervenster van een mechanische Scherm 275 toont het invoervenster van een mechanische afvoeropening.

toevoeropening.

Scherm 274 – Invoeren van een mechanische toevoeropening

Scherm 275 – Invoeren van een mechanische afvoeropening

Naast ‘Merk’ en ‘Product-ID’ vult u, respectievelijk, voor mechanische toevoer –en afvoeropeningen de volgende invoervelden in: Het vrije-invoerveld ‘Mechanisch toevoerdebiet buitenlucht’ Vul het mechanisch toevoerdebiet van de buitenlucht in, uitgedrukt in m³/h. Het vrije-invoerveld ‘Mechanisch afvoerdebiet’ Vul het mechanisch afvoerdebiet van de binnenlucht in, uitgedrukt in m³/h.

9.2.4.5.5

Invoergegevens specifiek voor toevoer– en afvoeropeningen voor herbruikte lucht

Scherm 276 toont het invoervenster van een toevoeropening die gebruik maakt van herbruikte lucht. Scherm 277 toont het invoervenster van een afvoeropening die gebruik maakt van herbruikte lucht.

Versie juli 2013


210

Hergebruiken van lucht is enkel toegestaan onder bepaalde voorwaarden: 1.

Die mogelijkheid bestaat alleen voor systeem D (zie § 4.2.D van de norm NBN D 50-001).

2. De lucht die gerecycleerd wordt mag alleen mechanisch afgezogen worden vanuit de slaapkamers, studeerkamers, speelkamers, gangen, trapzalen en/of halls van dezelfde woongelegenheid (zie § 4.3.1.1.opmerking 2 van de norm NBN D 50-001). 3. De lucht die gerecycleerd wordt mag alleen mechanisch toegevoerd worden in de woonkamer van dezelfde wooneenheid (zie § 4.2.D van de norm NBN D 50-001). 4. Zelfs als de gerecycleerde lucht mechanisch afgezogen wordt vanuit de slaapkamers, studeerkamers, speelkamers is het noodzakelijk om doorstroomopeningen te voorzien tussen die ruimten en de aangrenzende gangen, trapzalen, halls of eventueel "natte" ruimten (zie Bijlage V van het EPB-decreet). Gezien die voorwaarden kan een toevoeropening die herbruikte lucht aanvoert enkel aanwezig zijn in ruimten van het type ‘Woonkamer (of analoge ruimte)’. Gezien die voorwaarden kan een afvoeropening die herbruikte lucht afvoert enkel aanwezig zijn in ruimten van het type ‘slaapkamers, studeerkamers, speelkamers’ of het type ‘gangen, trapzalen en/of halls’.

Scherm 276 – Invoeren van toevoeropeningen die herbruikte lucht gebruiken

Scherm 277 – Invoeren van afvoeropeningen die herbruikte lucht gebruiken

Naast ‘Merk’ en ‘Product-ID’ vult u, respectievelijk, voor toe-en afvoeropeningen de volgende invoervelden aan:

Versie juli 2013


211

Het vrije-invoerveld ‘Mechanisch toevoerdebiet herbruikte lucht’ Vul het mechanisch toevoerdebiet van de herbruikte lucht in, uitgedrukt in m³/h. Het vrije-invoerveld ‘Mechanisch afvoerdebiet herbruikte lucht’ Vul het mechanisch afvoerdebiet van de herbruikte lucht in, uitgedrukt in m³/h.

9.2.4.5.6

Invoergegevens specifiek voor doorstroomopeningen

Scherm 278 toont het invoervenster van een doorstroomopening.

Scherm 278 – Invoeren van een doorstroomopening

Het is mogelijk om een doorstroomopening direct in het project in te voeren, en vervolgens die opening naar de bibliotheek te kopiëren, via het icoontje

. Het is ook mogelijk om een

doorstroomopening uit de bibliotheek naar het project te kopiëren, via het icoontje

.

Naast ‘Merk’ en ‘Product-ID’ vult u voor een doorstroomopening volgende invoervelden aan: Het ja/neen-veld ‘Spleet met een hoogte > 5 mm’ Vink het selectievakje ‘Ja’ aan als de doorstroomopening een spleet is met een hoogte groter dan 5 mm. Vink ‘Neen’ aan in het andere geval. Het vrije-invoerveld ‘Sectie’ Als u kiest voor het selectievakje ‘Ja’ van het ja/neen-veld ‘Spleet met een hoogte > 5 mm’ verschijnt het vrije-invoerveld ‘Sectie’. Vul hier de sectie van de doorstroomopening in, uitgedrukt in cm². Het vrije-invoerveld ‘Debiet bij 2 Pa’ Als u kiest voor het selectievakje ‘Neen’ van het ja/neen-veld ‘Spleet met een hoogte > 5 mm’ verschijnt het vrije-invoerveld ‘Debiet bij 2 Pa’. Vul hier het debiet in dat door de doorstroomopening stroomt bij een drukverschil van 2 Pa, uitgedrukt in m³/h. Die waarde wordt door de fabrikant geleverd. Het debiet van een doorstroomopening is volgens NBN EN 13141-1 bepaald. Als het debiet bij 2 Pa onbekend is, vult u hier "0" in.

Versie juli 2013


212

9.3 Verschillen tussen de oude en nieuwe EPB-software 9.3.1 Invoeren residentieel gebouw met niet-residentiële ruimte In de oude software wordt een onderscheid gemaakt tussen projecten met bestemming ‘Wonen’ en projecten met bestemming ‘Wonen met niet-residentiële bestemming’: -

-

Bestemming ‘Wonen’: In dat geval zijn alle ruimten van het EPW-volume residentiële ruimten en moet voor al die ruimten voldaan worden aan de eisen voor ventilatie zoals beschreven in Bijlage IX bij het Energiebesluit. Die bijlage verwijst naar de norm NBN D50-001 ‘ventilatievoorzieningen in woongebouwen’. Bestemming ‘Wonen met niet-residentiële bestemming’: In dat geval komen er zowel residentiële als niet-residentiële ruimten voor in het EPW-volume. Voor elke ruimte wordt die bestemming opgevraagd. Dat gebeurt onder ‘Hygiënische ventilatie’ in het invoervenster ‘Ruimten’. De residentiële ruimten moeten voldoen aan de eisen voor ventilatie zoals beschreven in bijlage V bij het Energiebesluit. De niet-residentiële ruimten moeten voldoen aan de eisen voor ventilatie zoals beschreven in Bijlage X bij het Energiebesluit.

In de nieuwe EPB-software wordt in de bestemming geen onderscheid gemaakt tussen ‘Wonen’ en ‘Wonen met niet-residentiële bestemming. Bij de hygiënische ventilatie kan voor een niet-residentiële ruimte in een residentieel gebouw het soort ruimte ‘Niet-residentiële ruimte’ worden gekozen. De niet-residentiële ruimten moeten voldoen aan de eisen voor ventilatie zoals beschreven in Bijlage X bij het Energiebesluit.

9.3.2 Invoeren regelbare toevoeropeningen De oude EPB-software vraagt voor regelbare toevoeropeningen andere invoergegevens dan de nieuwe EPB-software. Afmetingen

Vaste afmetingen

Invoervelden regelbare toevoeropeningen


Oude EPB-software

Nieuwe EPB-software

Debiet bij 2 Pa

Zelfregelendheidsklasse

Debiet bij 10 Pa

Debiet bij 2 Pa (of 10Pa)

Voldoende regelbaar? U-waarde gekend? Oppervlakte Variabele afmetingen

q1.2Pa

Zelfregelendheidsklasse

L0.2Pa q1,10Pa

Debiet bij 2 Pa (of 10Pa) per strekkende meter

L0.10Pa

Dagmaat

Voldoende regelbaar? U-waarde gekend? Lengte

In de nieuwe EPB-software mogen alleen regelbare toevoeropeningen ingevoerd worden die voldoende regelbaar zijn. In de nieuwe EPB-software moet u ook de dagmaat ingeven (= lengte – L0) en niet de lengte en L0 apart, zoals dat bij de oude EPB-software het geval is.

Versie juli 2013


213

9.3.3 Invoeren doorstroomopeningen Voor het invoeren van doorstroomopeningen in de vorm van een spleet onder de deur moet in de nieuwe EPB-software worden aangevinkt of het gaat om een spleet onder de deur met een hoogte > 5 mm. Vervolgens verschijnt een invoerveld om de sectie van de spleet onder de deur te specifiëren.

Scherm 279 – Invoeren spleet onder deur met een hoogte > 5 mm

9.3.4 Invoeren regelbare afvoeropeningen De oude EPB-software vraagt voor regelbare afvoeropeningen andere invoergegevens dan de nieuwe EPB-software. Invoervelden regelbare toevoeropeningen


Huidige EPB-software

Nieuwe EPB-software

Debiet bij 2 Pa

Voldoende regelbaar zelfregelbaarheid gekend?

Debiet bij 10 Pa Voldoende regelbaar? Sectie van het afvoerkanaal

en

corr.

Correctie voor de zelfregelbaarheid van openingen Debiet bij 2 Pa (of 10Pa) Sectie van het afvoerkanaal

9.3.5 Voldoende regelbaarheid ventilatieopeningen De oude EPB-software vraagt of de ventilatieopeningen voldoende regelbaar zijn. Dat houdt in dat bij een regelbare opening de vrije doorsnede manueel of automatisch kan geregeld worden in een voldoend aantal tussenstanden tussen "gesloten" en "volledig open". Die regeling kan continu verlopen of via tenminste 3 tussenstanden tussen "gesloten" en "volledig open" (tenminste dus 5 standen). Wanneer de regelbare toevoeropening aan die voorwaarde voldoet moet een selectievakje aangevinkt worden. Voor regelbare toevoeropeningen die niet voldoende regelbaar zijn, wordt in de EPB-software met het ontwerpdebiet nul gerekend. De nieuwe EPB-software vraagt niet of ventilatieopeningen voldoende regelbaar zijn. Er mogen enkel ventilatieopeningen ingevoerd worden die voldoen aan de hierboven gestelde voorwaarde.

Versie juli 2013


214

9.3.6 Het begrip: niet-reële ruimte Niet-reële ruimten zijn een nieuw begrip in de nieuwe EPB-software. Het zijn ruimten die voorkomen uit de 3D-modeler die eigenlijk geen ruimte zijn. Een voorbeeld hiervan is een ventilatieschacht die getekend wordt in de 3D-modeler, maar op vlak van ventilatie niet als een ruimte wordt beschouwd. Het gebruik van de 3D-modeler wordt afgeraden. Bijgevolg is het niet nodig om niet-reële ruimten te gebruiken.

9.4 Nieuwe modules De keuzelijst ‘Type van de ruimte’ met de mogelijkheden ‘Bestaande ruimte’ en ‘Nieuwe ruimte’ is een nieuw veld in de EPB-software. Dat veld komt voor bij gebouwen met aard van de werken ‘Renovatie’ én met een aanvraagdatum vanaf 01/01/2014. Het veld is toegevoegd naar aanleiding van de nieuwe indeling van gebouwen in 2014. Meer informatie hierover vindt u in hoofdstuk 1.4.2.2.

9.5 Verwijzingen Meer informatie over dit hoofdstuk kunt u terugvinden op onze site: -

http://www.energiesparen.be/epb/prof/ventilatieresidentieel

Meer informatie over dit hoofdstuk kunt u hier terugvinden: -

Bijlage IX bij het Energiebesluit voor residentiële ruimten in een residentieel gebouw; Bijlage X bij het Energiebesluit voor niet-residentiële ruimten in een residentieel gebouw.

Versie juli 2013


215

10 Ventilatie niet-residentieel Dit hoofdstuk behandelt de invoer van hygiënische ventilatie in een EPU-volume (nietresidentieel gebouw). De gegevens over de hygiënische ventilatie worden ingevoerd op het niveau van de energiesector in een nieuwbouwproject en op het niveau van de ventilatiezone in een renovatie of functiewijziging.

10.1 Algemeen De invoer van hygiënische ventilatie verschilt voor een nieuwbouwproject en voor een project met aard van de werken ‘Renovatie’ of ‘Functiewijziging’.

10.1.1 Ventilatie in een nieuwbouwproject invoeren Open het invoervenster ‘Hygiënische ventilatie’ (zie Scherm 280) in een niet-residentieel nieuwbouwproject door te klikken op de knoop ‘Hygiënische ventilatie’ in het venster ‘Energetische boomstructuur’. Het invoervenster ‘Hygiënische ventilatie’ bestaat uit twee delen: -

-

In het bovenste deel van het venster vindt u een overzicht van de ruimten. U kan hier een ruimte selecteren. Toevoegen van een ruimte kan niet in het invoervenster ‘Hygiënische ventilatie’, maar gebeurt in het invoervenster ‘Ruimten’. U opent dat venster door te klikken op de knoop ‘Ruimten’ in het venster ‘Energetische boomstructuur’. Meer informatie over het invoeren van ruimten vindt u in deel 10.2 van dit hoofdstuk. In het onderste deel van het venster vult u gegevens aan over de ventilatieopeningen die aanwezig zijn in de ruimte die werd geselecteerd in het bovenste deel van het venster. Meer informatie over het invoeren van ventilatieopeningen vindt u in deel 10.3 van dit hoofdstuk.

Scherm 280 – Het invoervenster ‘Hygiënische ventilatie’ in een nieuwbouwproject

Versie juli 2013


216

Informatie over het ventilatiesysteem zelf, over de hulpenergie nodig voor ventilatie en over de voorverwarming van ventilatielucht kunt u invullen in een apart invoervenster ‘Ventilatie’. Open dat venster door te klikken op de knoop ‘Ventilatie’ in het venster ‘Energetische boomstructuur’. Meer informatie over het invoervenster ‘Ventilatie’ vindt u in hoofdstuk 8.

10.1.2 Ventilatie in een renovatie of functiewijziging invoeren Open het invoervenster ‘Hygiënische ventilatie’ (zie Scherm 281) voor een project met aard van de werken ‘Renovatie’ of ‘Functiewijziging’ door te klikken op de knoop ‘Hygiënische ventilatie’ in het venster ‘Energetische boomstructuur’. Het invoervenster ‘Hygiënische ventilatie’ bestaat uit drie delen: -

-

In het bovenste deel vult u gegevens aan over het ‘Ventilatiesysteem’. Meer informatie over de invoer van het ‘Ventilatiesysteem’ vindt u in hoofdstuk 8. In het middelste deel van het venster vindt u een overzicht van de ruimten. U kan hier ruimten toevoegen en verwijderen (u kan hier ook een ruimte selecteren). Meer informatie over het invoeren van ruimten vindt u in deel 10.2 van dit hoofdstuk. In het onderste deel van het venster vult u gegevens aan over de ventilatieopeningen die aanwezig zijn in de ruimte die werd geselecteerd in het bovenste deel van het venster. Meer informatie over het invoeren van ventilatieopeningen vindt u in deel 10.3 van dit hoofdstuk.

Scherm 281 – Het invoervenster ‘Hygiënische ventilatie’ in een project ‘Renovatie’ of ‘Functiewijziging’

10.2 Een ruimte invoeren Het begrip ‘ruimte’ is hier gebruikt als algemene omschrijving voor 'lokaal', 'vertrek', 'plaats', 'gang', enz. Elk afsluitbaar lokaal binnen het beschermde volume moet apart gedefinieerd

Versie juli 2013


217

worden, ook als daarvoor geen ventilatie-eisen zijn volgens de energieprestatieregelgeving (speciale ruimten, gangen, traphallen, ...). U kunt zoveel ruimten ingeven als nodig is. Bepaalde plaatsen mag u als twee ruimten beschouwen en ingeven (bijvoorbeeld een aaneengesloten gang/traphal die u gedeeltelijk als ruimte op het gelijkvloers en gedeeltelijk als ruimte op de eerste verdieping ingeeft). Voor een volledige en correcte verslaggeving is het soms noodzakelijk om een dergelijke opdeling te maken.

10.2.1 Een ruimte toevoegen in een nieuwbouwproject Open het invoervenster ‘Ruimten’ om voor een nieuwbouwproject een ruimte in te voeren. U opent dat venster door te klikken op de knoop ‘Ruimten’ in het venster ‘Energetische boomstructuur’(zie Scherm 282).

Scherm 282 – Het invoervenster ‘Ruimten’ in een nieuwbouwproject

Klik op het blauwe plusteken om een nieuwe ruimte toe te voegen. De software geeft de nieuwe ruimte automatisch een naam. De nieuw toegevoegde ruimte verschijnt onder de knoop ‘Ruimten’ in de ‘Energetische boomstructuur’ en in het invoervenster ‘Hygiënische ventilatie’ (zie Scherm 283). Let op! De knop 'Eén ruimte per vloeroppervlak genereren’ is niet geschikt om ruimten in te voeren. Die knop is enkel van toepassing wanneer u met de 3D-modeler werkt.

Scherm 283 – Het invoervenster ‘Ruimten’: toevoegen van ‘Ruimte 1’ in een nieuwbouwproject

Versie juli 2013


218

10.2.2 Een ruimte toevoegen in een renovatie of functiewijziging Open het invoervenster ‘Hygiënische ventilatie’ om voor een project met aard van de werken ‘Renovatie’ of ‘Functiewijziging’ een ruimte in te voeren. U opent dat venster door te klikken op de knoop ‘Hygiënische ventilatie’ in het venster ‘Energetische boomstructuur’ (zie Scherm 284).

Scherm 284 – Het invoervenster ‘Hygiënische ventilatie’ in een project met aard van de werken ‘Renovatie’ of ‘Functiewijziging’

Klik op de knop met het blauwe plusteken om een nieuwe ruimte toe te voegen. De software geeft de nieuwe ruimte automatisch een naam (zie Scherm 285). De nieuw toegevoegde ruimte verschijnt ook onder de knoop ‘Hygiënische ventilatie’ voor een project met aard van de werken ‘Renovatie’ of ‘Functiewijziging’. Let op! De knop 'Eén ruimte per vloeroppervlak genereren’ is niet geschikt om ruimten in te voeren. Die knop is enkel van toepassing als u met de 3D-modeler werkt.

Scherm 285 - Het invoervenster ‘Hygiënische ventilatie’: toevoegen van ‘Ruimte 1’ in een project met aard van de werken ‘Renovatie’ of ‘Functiewijziging’

10.2.3 Een ruimte verwijderen Wilt u de ruimte verwijderen? Er zijn twee mogelijkheden:

Versie juli 2013


219

klik met de rechtermuisknop op de knoop ‘Ruimte’ in de ‘Energetische boomstructuur’ en kies de optie ‘Verwijderen’; of, in het geval van een nieuwbouwproject, klik op het rode kruis achter de naam van de ruimte in het invoervenster ‘Ruimten’.

10.2.4 Een ruimte definiëren U kunt de eigenschappen van een ruimte aanvullen op verschillende manieren: -

open het invoervenster van een specifieke ruimte door te klikken op de knoop van die ruimte in het venster ‘Energetische boomstructuur’; of, in het geval van een nieuwbouwproject, dubbelklik in het invoervenster ‘Ruimten’ op de specifieke ruimte; of ga naar de knoop ‘Hygiënische ventilatie’ en dubbelklik op de specifieke ruimte in de overzichtstabel ‘Ruimten’.

Scherm 286 – Het invoervenster van een specifieke ruimte (vb. “ruimte 1”)

Hieronder volgt een gedetailleerd overzicht van de verschillende invoervelden van het invoervenster ‘Ruimte’. De invoervelden verschillen voor nieuwbouwprojecten en voor projecten met aard van de werken ‘Renovatie’.

10.2.4.1 Algemene invoervelden Voor elke aard van de werken voert u volgende gegevens van een ruimte in: Het vrije-invoerveld ‘Naam’ Vul hier de naam van de ruimte in. De keuzelijst ‘Ruimte-categorie’ Meer informatie over dit invoerveld vindt u in hoofdstuk 9.2.3.3. De keuzelijst ‘Soort ruimte’ Meer informatie over dit invoerveld vindt u in hoofdstuk 9.2.3.3 bij het vrije-invoerveld ‘Soort niet-residentiële ruimte’. Het vrije-invoerveld ‘Gebruiksoppervlakte’ Meer informatie over dit invoerveld vindt u in hoofdstuk 9.2.3.3. Het ja/neen-veld ‘Ontwerpbezetting gekend’ Meer informatie over dit invoerveld vindt u in hoofdstuk 9.2.3.3.

Versie juli 2013


220

Het vrije-invoerveld ‘Ontwerpbezetting’ Meer informatie over dit invoerveld vindt u in hoofdstuk 9.2.3.3 Het ja/neen-veld ‘Rokerszone’ Meer informatie over dit invoerveld vindt u in hoofdstuk 9.2.3.3 Het ja/neen-veld ‘Is het aantal Wc’s gekend?’ Meer informatie over dit invoerveld vindt u in hoofdstuk 9.2.3.3 Het vrije-invoerveld ‘Aantal Wc’s’ Meer informatie over dit invoerveld vindt u in hoofdstuk 9.2.3.3. Het vrije-invoerveld ‘Beschrijving van de bezetting’ Meer informatie over dit invoerveld vindt u in hoofdstuk 9.2.3.3.

10.2.4.2 Invoervelden enkel voor renovaties Voor projecten met als aard van de werken ‘Renovatie’ voert u volgende gegevens van een ruimte in: De keuzelijst ‘Type van de ruimte’ Let op! Dat veld komt enkel voor bij projecten met aanvraagdatum of meldingsdatum vanaf 01/01/2014. Die keuzelijst is samengesteld uit: -

bestaande ruimte (zie Scherm 287); nieuwe ruimte (zie Scherm 288).

Scherm 287 – Het invoervenster ‘Ruimte’ voor een renovatie: keuze voor een bestaande ruimte

Scherm 288 – Het invoervenster ‘Ruimte’ voor een renovatie: keuze voor een nieuwe ruimte

Versie juli 2013


221

Het vrije-invoerveld ‘Aantal meter venst. dat vervangen/toegevoegd wordt’ Let op! Dat veld komt enkel voor bij ‘bestaande ruimtes’ voor projecten met aanvraagdatum van de vergunning of meldingsdatum vanaf 01/01/2014. Als u kiest voor ‘Bestaande ruimte’ als ‘Type van de ruimte’ verschijnt het vrije-invoerveld ‘Aantal meter venst. dat vervangen/toegevoegd wordt’ (zie Scherm 287). Vul hier het aantal lopende meter venster van een ruimte in dat vervangen of toegevoegd wordt.

10.3 Ventilatieopeningen invoeren Deel 10.3.1 behandelt hoe u een ventilatieopening kan toevoegen. Vervolgens behandelt deel 10.3.2 de invoer van de eigenschappen voor de verschillende types ventilatieopeningen.

10.3.1 Toevoer- en afvoeropeningen toevoegen Open het venster ‘Hygiënische ventilatie’ door te klikken op de knoop ‘Hygiënische ventilatie’ in het venster ‘Energetische boomstructuur’. Selecteer in het bovenste deel van het venster ‘Hygiënische ventilatie’ de ruimte waarvoor u ventilatieopeningen wil toevoegen.

Scherm 289 – Het invoervenster ‘Hygiënische ventilatie’

Onder de tabel met het overzicht van de ruimten vult u per ruimte de ventilatieopeningen aan. U gaat als volgt te werk. -

Via de twee ja/neen-invoervelden geeft u aan of er toevoer- en afvoeropeningen aanwezig zijn of niet. o Toevoeropeningen kunnen een ruimte voorzien van drie soorten lucht:

Versie juli 2013


222

verse buitenlucht; herbruikte lucht uit een niet-aangrenzende ruimte (voorwaarde: ventilatiesysteem ‘Mechanische toevoer, mechanische afvoer’ );  doorstroomlucht uit een aangrenzende ruimte. o Afvoeropeningen kunnen de binnenlucht in de ruimte afvoeren naar:  buiten;  een niet-aangrenzende ruimte waarin de lucht herbruikt wordt (voorwaarde: ventilatiesysteem ‘Mechanische toevoer, mechanische afvoer );  een aangrenzende ruimte via een doorstroomopening. Na selectie van de optie ‘Ja’ wordt het corresponderende tabblad actief, binnen de tabbladen ‘Buitenlucht’, ‘Herbruikte lucht’ en ‘Doorstroomlucht’. Voeg een nieuwe ventilatieopening toe door in het juiste tabblad te klikken op het blauwe plusteken (Scherm 290). Meer informatie hierover vindt u in de delen 10.3.2.1 t.e.m. 10.3.2.6 van dit hoofdstuk. Een ventilatieopening verwijderen doet u door te klikken op het rode kruis achter de naam van de toegevoegde opening (Scherm 291).  

-

-

Scherm 290 – Het tabblad ‘Buitenlucht’ > ‘Toevoeropeningen’

Scherm 291 - Het tabblad ‘Buitenlucht’ > ‘Toevoeropeningen’ na toevoeging van een toevoeropening

Let op! Bij hergebruik of doorstroom van lucht wordt binnenlucht afkomstig vanuit één ruimte in een andere ruimte gebruikt. In het geval van doorstroom zijn beide ruimten aangrenzend, doorstroom kan gecombineerd worden met elk soort ventilatiesysteem. Van hergebruik van lucht wordt gesproken als die ruimten niet aangrenzend zijn

10.3.1.1 Toevoeropeningen die een ruimte voorzien van verse buitenlucht Selecteer eerst het tabblad ‘Buitenlucht’ en vervolgens het tabblad ‘Toevoeropeningen’ (zie Scherm 290). Als u klikt op de knop met het blauwe plusteken verschijnt:

Versie juli 2013


-

223

een regelbare toevoeropening (zie Scherm 291): voor ruimten in een ventilatiezone met een ventilatiesysteem ‘Natuurlijke toevoer, natuurlijke afvoer’ of een ventilatiesysteem ‘Vrije toevoer, mechanische afvoer’. of een pop-up venster ‘Een toevoeropening toevoegen’ (zie Scherm 292): voor ruimten in een ventilatiezone met een ventilatiesysteem ‘Mechanische toevoer, vrije afvoer’ of een ventilatiesysteem ‘Mechanische toevoer, mechanische afvoer’ . U kan in dat geval kiezen om een regelbare toevoeropening of een mechanische toevoeropening toe te voegen.

Scherm 292 – Het pop-up venster ‘Een toevoeropening toevoegen’

10.3.1.2 Toevoeropeningen die een ruimte voorzien van herbruikte lucht uit een nietaangrenzende ruimte Selecteer eerst het tabblad ‘Herbruikte lucht’ en vervolgens het tabblad ‘Toevoeropeningen’. Als u klikt op de knop met het blauwe plusteken verschijnt een ‘Toevoeropening herbruikte lucht’.

Scherm 293 – Toevoegen van een toevoeropening die herbruikte lucht aanvoert

10.3.1.3 Toevoeropeningen die een ruimte voorzien van doorstroomlucht uit een aangrenzende ruimte Selecteer eerst het ‘Toevoeropeningen’.

tabblad

‘Doorstroomlucht’

en

vervolgens

het

tabblad

Versie juli 2013


224

Scherm 294 – Het tabblad ‘Doorstroomlucht’ > ‘Toevoeropeningen’

Als u klikt op de knop met het blauwe plusteken verschijnt een pop-up venster ‘Een doorstroomopening toevoegen’. Het invoerveld van dat venster is een keuzelijst waarin u selecteert uit welke aangrenzende ruimte binnenlucht wordt toegevoerd. Scherm 295 toont het pop-up venster ‘Een doorstroomopening toevoegen’. Kies uit de keuzelijst de gepaste ruimte en klik op ‘Toevoegen’.

Scherm 295 – Het pop-up venster ‘Een doorstroomopening toevoegen’

In het tabblad ‘Toevoeropeningen’ van de ruimte verschijnt een ‘Doorstroomopening’ (zie Scherm 296). Automatisch verschijnt in het tabblad ‘Doorstroomlucht’ > ‘Afvoeropeningen’ van de aangrenzende ruimte dezelfde doorstroomopening (zie Scherm 297).

Scherm 296 – Toevoegen van een toevoeropening aan ‘Ruimte1’ die doorstroomlucht aanvoert uit ‘Ruimte 4’.

Versie juli 2013


225

Scherm 297 – Door het toevoegen van een toevoeropening aan ‘Ruimte1’ die doorstroomlucht aanvoert uit ‘Ruimte 4’ wordt aan ‘Ruimte4’ automatisch een doorstroomopening naar ‘Ruimte1’ toegevoegd.

10.3.1.4 Afvoeropeningen die binnenlucht van een ruimte afvoeren naar buiten Selecteer eerst het tabblad ‘Buitenlucht’ en vervolgens het tabblad ‘Afvoeropeningen’.

Scherm 298 - Het tabblad ‘Buitenlucht’ > ‘Afvoeropeningen’

Als u klikt op de knop met het blauwe plusteken verschijnt: -

-

een regelbare afvoeropening: voor ruimten in een ventilatiezone met een ventilatiesysteem ‘Natuurlijke toevoer, natuurlijke afvoer’ of een ventilatiesysteem ‘Mechanische toevoer, vrije afvoer’. of een pop-up venster ‘Een afvoeropening toevoegen’: voor ruimten in een ventilatiezone met een ventilatiesysteem ‘Vrije toevoer, mechanische afvoer’ of een ventilatiesysteem ‘Mechanische toevoer, mechanische afvoer’. U kan in dat geval kiezen om een regelbare afvoeropening of een mechanische afvoeropening toe te voegen.

Versie juli 2013


226

Scherm 299 – Het pop-up venster ‘Een afvoeropening toevoegen’

10.3.1.5 Afvoeropeningen die binnenlucht van een ruimte hergebruiken in een nietaangrenzende ruimte Selecteer eerst het tabblad ‘Herbruikte lucht’ en vervolgens het tabblad ‘Afvoeropeningen’. Als u klikt op de knop met het blauwe plusteken verschijnt een ‘Afvoeropening (herbruikte lucht)’.

Scherm 300 – Toevoegen van een afvoeropening die binnenlucht afvoert om te herbruiken in een andere ruimte

10.3.1.6 Afvoeropeningen die binnenlucht van een ruimte laten doorstromen naar een aangrenzende ruimte Selecteer eerst het tabblad ‘Doorstroomlucht’ en vervolgens het tabblad ‘Afvoeropeningen’.

Scherm 301 – Het tabblad ‘Doorstroomlucht’ > ‘Afvoeropeningen’

Als u klikt op de knop met het blauwe plusteken verschijnt een pop-up venster ‘Een doorstroomopening toevoegen’. Het invoerveld van dat venster is een keuzelijst waarin u

Versie juli 2013


227

selecteert naar welke aangrenzende ruimte de binnenlucht wordt afgevoerd. Scherm 295 toont het pop-up venster ‘Een doorstroomopening toevoegen’. Kies uit de keuzelijst de gepaste ruimte en klik op ‘Toevoegen’. In het tabblad ‘Afvoeropeningen’ van de ruimte verschijnt een ‘Doorstroomopening’. Automatisch verschijnt in het tabblad ‘Doorstroomlucht’ > ‘Toevoeropeningen’ van de aangrenzende ruimte dezelfde doorstroomopening.

Scherm 302 – Toevoegen van een afvoeropening ‘Doorstroomlucht’

10.3.2 Eigenschappen van ventilatieopeningen invoeren Voeg informatie toe over de ventilatieopening door op de naam te klikken van de toevoerof afvoeropening. Onder het tabblad ‘Toevoeropeningen’ of ‘Afvoeropeningen’ vult u de gegevens aan.

Scherm 303 – Invoergegevens van ‘Toevoeropening herbruikte lucht3’

10.3.2.1 Invoergegevens voor alle types ventilatieopeningen Voor alle soorten ventilatieopeningen vult u ‘Merk’ en ‘Product-ID’ in: Het vrije-invoerveld ‘Merk’ Vul de naam van het merk van de ventilatieopening in.

Versie juli 2013


228

Het vrije-invoerveld ‘Product-ID’ Vul de eenduidige identificatie van het product in, zoals opgegeven door de fabrikant.

10.3.2.2 Invoergegevens specifiek voor regelbare toevoeropeningen Scherm 304 toont het invoervenster van een regelbare toevoeropening. Let op! Regelbare toevoeropeningen mogen enkel worden toegevoegd als die ‘voldoende regelbaar’ zijn. Een ‘voldoende regelbare’ toevoer– of afvoeropening is verplicht regelbaar tussen open en gesloten stand, continu of met minstens 3 tussenstanden (in totaal dus minstens 5 standen).

Scherm 304 – Invoeren van een regelbare toevoeropening

Het is mogelijk om een regelbare toevoeropening direct in het project in te voeren, en die opening vervolgens naar de bibliotheek te kopiëren, via het icoontje . Het is ook mogelijk om een regelbare toevoeropening uit de bibliotheek naar het project te kopiëren, via het icoontje

.

Naast ‘Merk’ en ‘Product-ID’ vult u voor regelbare toevoeropeningen voorzien van buitenlucht volgende invoervelden aan:

die een ruimte

Het ja/neen-veld ‘Variabele lengte’ Vink het selectievakje ‘Ja’ aan om een regelbare toevoeropening met variabele lengte in te voeren. Vink het selectievakje ‘Neen’ aan om een regelbare toevoeropening met vaste afmetingen in te voeren. Het ja/neen-veld ‘Ontworpen voor een drukverschil van 10 Pa’ Vink het selectievakje ‘Ja’ aan om het debiet van de toevoeropeningen in te voeren voor een drukverschil van 10 Pa. Vink het selectievakje ‘Neen’ aan om het debiet van de toevoeropeningen in te voeren voor een drukverschil van 2 Pa. De toevoeropeningen van een natuurlijk ventilatiesysteem en de toevoeropeningen van een mechanisch afvoerventilatiesysteem worden gedimensioneerd voor een maximaal drukverschil van 2 Pa. De toevoeropeningen in een ruimte die voorzien is van een mechanische afvoer, mogen gedimensioneerd worden voor een maximaal drukverschil van

Versie juli 2013


229

10 Pa, tenzij een toestel met open verbrandingsruimte, dat aangesloten is op een afvoerkanaal, zich in deze ruimte bevindt. Indien specifieke normen ontbreken, gebeurt de bepaling van de druk-debiet relatie van de toevoeropeningen voor natuurlijke ventilatie systemen en van de toevoeropeningen voor mechanische afvoerventilatiesystemen volgens de norm NBN EN 13141-1. Het vrije-invoerveld ‘Debiet bij 2 Pa’ Door de keuze van het selectievakje ‘Neen’ van het ja/neen-veld ‘Variabele lengte’ en het selectievakje ‘Neen’ van het ja/neen-veld ‘Ontworpen voor een drukverschil van 10 Pa’ verschijnt het vrije-invoerveld ‘Debiet bij 2 Pa’. Vul hier het debiet in bij een drukverschil van 2 Pa, uitgedrukt in m³/h. Deze waarde wordt doorgaans door de fabrikant geleverd. Het vrije-invoerveld ‘Debiet bij 10 Pa’ Door de keuze van het selectievakje ‘Neen’ van het ja/neen-veld ‘Variabele lengte’ en het selectievakje ‘Ja’ van het ja/neen-veld ‘Ontworpen voor een drukverschil van 10 Pa’ verschijnt het vrije-invoerveld ‘Debiet bij 10 Pa’. Vul hier het debiet in bij een drukverschil van 10 Pa, uitgedrukt in m³/h. Deze waarde wordt doorgaans door de fabrikant geleverd. Het vrije-invoerveld ‘Debiet bij 2 Pa per strekkende meter’ Door de keuze van het selectievakje ‘Ja’ van het ja/neen-veld ‘Variabele lengte’ en het selectievakje ‘Neen’ van het ja/neen-veld ‘Ontworpen voor een drukverschil van 10 Pa’ verschijnt het vrije-invoerveld ‘Debiet bij 2 Pa per strekkende meter’. Vul hier het debiet in bij een drukverschil van 2 Pa per strekkende meter in, uitgedrukt in m³/hm. Deze waarde wordt doorgaans door de fabrikant geleverd. Het vrije-invoerveld ‘Debiet bij 10 Pa per strekkende meter’ Door de keuze van het selectievakje ‘Ja’ van het ja/neen-veld ‘Variabele lengte’ en het selectievakje ‘Ja’ van het ja/neen-veld ‘Ontworpen voor een drukverschil van 10 Pa’ verschijnt het vrije-invoerveld ‘Debiet bij 10 Pa per strekkende meter’. Vul hier het debiet in bij een drukverschil van 10 Pa per strekkende meter in, uitgedrukt in m³/hm. Deze waarde wordt doorgaans door de fabrikant geleverd. Het vrije-invoerveld ‘Dagmaat’ Door de keuze van het selectievakje ‘Ja’ van het ja/neen-veld ‘Variabele lengte’ verschijnt het vrije-invoerveld ‘Dagmaat’. Vul hier de dagmaat van de regelbare toevoeropening in, uitgedrukt in m. Figuur 12 demonstreert de definitie van dagmaat van een toevoeropening.

Figuur 12 – Voorbeeld van dagmaat van een toevoeropening

Versie juli 2013


230

10.3.2.3 Invoergegevens specifiek voor regelbare afvoeropeningen Scherm 305 toont het invoervenster van een regelbare afvoeropening. Let op! Regelbare afvoeropeningen mogen enkel worden toegevoegd als die ‘voldoende regelbaar’ zijn. Een ‘voldoende regelbare’ toevoer– of afvoeropening is verplicht regelbaar tussen open en gesloten stand, continu of met minstens 3 tussenstanden (in totaal dus minstens 5 standen).

Scherm 305 – Invoeren van een regelbare afvoeropening

Het is mogelijk om een regelbare afvoeropening direct in het project in te voeren, en die opening vervolgens naar de bibliotheek te kopiëren, via het icoontje . Het is ook mogelijk om een regelbare afvoeropening uit de bibliotheek naar het project te kopiëren, via het icoontje

/

Naast ‘Merk’ en ‘Product-ID’ vult u voor regelbare afvoeropeningen die binnenlucht van een ruimte afvoeren naar buiten volgende invoervelden aan: Het ja/neen-veld ‘Ontworpen voor een drukverschil van 10 Pa’ Vink het selectievakje ‘Ja’ aan om het debiet van de toevoeropeningen in te voeren voor een drukverschil van 10 Pa. Vink het selectievakje ‘Neen’ aan om het debiet van de toevoeropeningen in te voeren voor een drukverschil van 2 Pa. De afvoeropeningen van een natuurlijk ventilatiesysteem en de afvoeropeningen van een mechanisch toevoerventilatiesysteem worden gedimensioneerd voor een maximaal drukverschil van 2 Pa. De afvoeropeningen in een ruimte die voorzien is van een mechanische toevoer, mogen gedimensioneerd worden voor een maximaal drukverschil van 10 Pa. Indien specifieke normen ontbreken, gebeurt de bepaling van de druk-debiet relatie van de afvoeropeningen voor natuurlijke ventilatie systemen en van de afvoeropeningen voor mechanische toevoerventilatiesystemen volgens de norm NBN EN 13141-2.

Versie juli 2013


231

Het vrije-invoerveld ‘Debiet bij 2 Pa’ Door de keuze van het selectievakje ‘Neen’ van het ja/neen-veld ‘Ontworpen voor een drukverschil van 10 Pa’ verschijnt het vrije-invoerveld ‘Debiet bij 2 Pa’. Vul hier het debiet in bij een drukverschil van 2 Pa, uitgedrukt in m³/h. Deze waarde wordt doorgaans door de fabrikant geleverd. Het vrije-invoerveld ‘Debiet bij 10 Pa’ Door de keuze van het selectievakje ‘Ja’ van het ja/neen-veld ‘Ontworpen voor een drukverschil van 10 Pa’ verschijnt het vrije-invoerveld ‘Debiet bij 10 Pa’. Vul hier het debiet in bij een drukverschil van 10 Pa, uitgedrukt in m³/h. Deze waarde wordt doorgaans door de fabrikant geleverd. Het vrije-invoerveld ‘Minimale doorsnede van de leiding’ Het programma toont in dat veld de minimum sectie van het afvoerkanaal, uitgedrukt in cm². De minimum sectie van het afvoerkanaal wordt bepaald opdat het gecombineerd debiet gelijk zou zijn aan het ontwerpdebiet van de regelbare afvoeropening. Het vrije-invoerveld ‘Sectie van het afvoerkanaal’ Vul de sectie van het afvoerkanaal waaraan de regelbare afvoeropening gekoppeld is in, uitgedrukt in cm².

10.3.2.4 Invoergegevens specifiek voor mechanische toevoer- en afvoeropeningen Scherm 306 toont het invoervenster van een mechanische toevoeropening die een ruimte voorziet van buitenlucht. Scherm 307 toont het invoervenster van een mechanische afvoeropening die binnenlucht van een ruimte afvoert naar buiten.

Scherm 306 – Invoeren van een mechanische toevoeropening

Scherm 307 – Invoeren van een mechanische afvoeropening

Versie juli 2013


232

Naast ‘Merk’ en ‘Product-ID’ vult u, respectievelijk, voor mechanische toevoer- en afvoeropeningen volgende invoervelden in: Het vrije-invoerveld ‘Mechanisch toevoerdebiet buitenlucht’ Vul het mechanische toevoerdebiet van de buitenlucht in, uitgedrukt in m³/h. Het vrije-invoerveld ‘Mechanisch afvoerdebiet’ Vul het mechanische afvoerdebiet in, uitgedrukt in m³/h.

10.3.2.5 Invoergegevens specifiek voor toe- en afvoeropeningen voor herbruikte lucht Scherm 308 toont het invoervenster van een toevoeropening die herbruikte lucht (uit een niet-aangrenzende ruimte) aanvoert naar een ruimte. Scherm 309 toont het invoervenster van een afvoeropening die binnenlucht van een ruimte afvoert om te herbruiken in een andere niet-aangrenzende ruimte. Let op! De kwaliteit van de herbruikte lucht en het type ruimte waarvoor de lucht bestemd is, bepaalt of het minimaal geëiste ontwerptoevoerdebiet van een ruimte gerealiseerd mag worden met de herbruikte lucht. De kwaliteit van de afvoerlucht en het type ruimte waarvoor de lucht bestemd is bepaalt of de afvoerlucht geschikt is voor hergebruik. Let op! Hergebruik van binnenlucht voor niet-aangrenzende ruimten mag enkel gerapporteerd worden als die ruimten deel uitmaken van een ventilatiezone met een ventilatiesysteem van het type ‘Mechanische toevoer, mechanische afvoer’.

Scherm 308 – Invoeren van een toevoeropening die herbruikte lucht aanvoert

Scherm 309 – Invoeren van een afvoeropening die binnenlucht afvoert om te herbruiken in een andere ruimte

Versie juli 2013


233

Naast ‘Merk’ en ‘Product-ID’ vult u, respectievelijk, voor toe-en afvoeropeningen voor herbruikte lucht de volgende invoervelden aan: Het vrije-invoerveld ‘Mechanisch toevoerdebiet herbruikte lucht’ Vul het mechanische toevoerdebiet aan herbruikte lucht in, uitgedrukt in m³/h. Het vrije-invoerveld ‘Mechanisch afvoerdebiet herbruikte lucht’ Vul het mechanische afvoerdebiet aan herbruikte lucht in, uitgedrukt in m³/h.

10.3.2.6 Invoergegevens specifiek voor doorstroomopeningen Scherm 310 toont het invoervenster van een doorstroomopening die binnenlucht uit een ruimte aanvoert naar een aangrenzende ruimte. Scherm 311 toont het invoervenster van een doorstroomopening die binnenlucht afvoert uit een ruimte naar een aangrenzende ruimte.

Scherm 310 – Invoeren van een doorstroomopening die binnenlucht aanvoert naar een ruimte

Scherm 311 – Invoeren van doorstroomopening die binnenlucht afvoert uit een ruimte

Versie juli 2013


234

Het is mogelijk om een doorstroomopening direct in het project in te voeren, en vervolgens die opening naar de bibliotheek te kopiëren, via het icoontje

. Het is ook mogelijk om een

doorstroomopening uit de bibliotheek naar het project te kopiëren, via het icoontje

.

Naast ‘Merk’ en ‘Product-ID’ vult u voor een doorstroomopening volgende invoervelden aan: Het ja/neen-veld ‘Spleet met een hoogte > 5 mm’ Vink het selectievakje ‘Ja’ aan als de doorstroomopening een spleet is met een hoogte groter dan 5 mm. Vink ‘Neen’ aan in het andere geval. Het vrije-invoerveld ‘Sectie’ Door de keuze van het selectievakje ‘Ja’ van het ja/neen-veld ‘Spleet met een hoogte > 5 mm’ verschijnt het vrije-invoerveld ‘Sectie’. Vul hier de sectie van de doorstroomopening in, uitgedrukt in cm². Het ja/neen-veld ‘Ontworpen voor een drukverschil van 10 Pa’ Vink het selectievakje ‘Ja’ aan om het debiet van de doorstroomopeningen in te voeren voor een drukverschil van 10 Pa. Vink het selectievakje ‘Neen’ aan om het debiet van de toevoeropeningen in te voeren voor een drukverschil van 2 Pa. De doorstroomopeningen worden gedimensioneerd voor een maximaal drukverschil van 10 Pa indien minstens 1 van de 2 ruimten die ze bedienen voorzien is van een mechanisch ventilatiesysteem. In alle andere gevallen wordt dit maximum herleid tot 2 Pa. Indien specifieke normen ontbreken, gebeurt de bepaling van de druk-debiet relatie van de doorstroomopeningen volgens de norm NBN EN 13141-1. Het vrije-invoerveld ‘Debiet bij 2 Pa’ Door de keuze van het selectievakje ‘Neen’ van het ja/neen-veld ‘Spleet met een hoogte > 5 mm’ en het selectievakje ‘Neen’ van het ja/neen-veld ‘Ontworpen voor een drukverschil van 10 Pa’ verschijnt het vrije-invoerveld ‘Debiet bij 2 Pa’. Vul hier het debiet in dat door de doorstroomopening stroomt bij een drukverschil van 2 Pa, uitgedrukt in m³/h. Deze waarde wordt doorgaans door de fabrikant geleverd. Het vrije-invoerveld ‘Debiet bij 10 Pa’ Door de keuze van het selectievakje ‘Neen’ van het ja/neen-veld ‘Spleet met een hoogte > 5 mm’ en het selectievakje ‘Ja’ van het ja/neen-veld ‘Ontworpen voor een drukverschil van 10 Pa’ verschijnt het vrije-invoerveld ‘Debiet bij 10 Pa’. Vul hier het debiet in dat door de doorstroomopening stroomt bij een drukverschil van 10 Pa, uitgedrukt in m³/h. Deze waarde wordt doorgaans door de fabrikant geleverd.

10.4 Verschillen tussen de huidige en nieuwe EPB-software Meer informatie over de verschillen tussen de huidige en nieuwe EPB-software vindt u in hoofdstuk 9.3.

10.5 Nieuwe modules Meer informatie over de nieuwigheden in de EPB-software vindt u in hoofdstuk 9.4.

Versie juli 2013

Cursus EPB-software 3 gewesten 10.6 Verwijzingen Meer informatie over dit hoofdstuk kunt u terugvinden op onze site: -

http://www.energiesparen.be/epb/prof/ventilatienietresidentieel


Bijlage X bij het Energiebesluit voor een niet-residentieel gebouw.

235

Versie juli 2013


236

11 Fotovoltaïsche systemen 11.1 Algemeen Een fotovoltaïsch zonnepaneel zet zonne-energie om in elektriciteit. De elektrische energie die via deze weg wordt opgewekt en toegepast wordt voor het betrokken gebouw kan in mindering gebracht worden bij de bepaling van het karakteristiek jaarlijks primair energieverbruik. Voor het invullen van de EPB-aangifte beschouwt u enkel fotovoltaïsche zonneenergiesystemen die volledig geplaatst zijn op het gebouw waar het beschouwde EPW- of EPU-volume deel van uitmaakt (d.w.z. op daken of gevels). Andere systemen op het eigen perceel, zoals systemen boven een parkeerterrein of op het dak van andere, vrijstaande gebouwen (bijvoorbeeld een garage, loods, losse carport …), mag u momenteel niet meerekenen. In het geval van eengezinswoningen wordt de volledige productie van het systeem (of de systemen) toegekend aan het EPW-volume waarvoor het E-peil berekend wordt. In alle andere gevallen wordt de totale productie van alle systemen die op het gebouw bevestigd zijn, verdeeld over alle EPB-eenheden Dit hoofdstuk beschrijft hoe u de gegevens over fotovoltaïsche systemen invoert in de nieuwe EPB-software.

11.2 Bijdrage van een fotovoltaïsch systeem 11.2.1 Het invoervenster ‘fotovoltaïsch systeem’ activeren De aanwezigheid van een fotovoltaïsch systeem geeft u aan op het niveau van de ‘EPBeenheid’. Klik op de knoop van de ‘EPB-eenheid’ in de energetische boomstructuur om het invoervenster ‘EPB-eenheid’ te activeren. In het tabblad ‘Installatiecomponenten’ vinkt u ‘Ja’ aan bij het ja/neen-veld ‘Fotovoltaïsch zonne-energiesysteem’. In de energetische boomstructuur voegt de software de knoop ‘Fotovoltaïsch systeem’ toe na de knoop ‘Warm tapwater’ bij EPW en na de knoop ‘Ventilatie’ bij EPU.

Scherm 312 – Het invoervenster ‘EPB-eenheid’ bij EPW

Versie juli 2013


237

Scherm 313 – De energetische boomstructuur bij EPU

Het invoeren van een ‘Fotovoltaïsch systeem’ gebeurt op een zelfde manier voor EPW- als voor EPU-projecten. Er zijn twee methoden om het invoerscherm voor een fotovoltaïsch systeem actief te maken: -

ofwel klikt u op de knoop ‘Fotovoltaïsch systeem’ in de energetische boomstructuur; ofwel klikt u in het invoervenster ‘EPB-eenheid’ op de snelle link naar het invoervenster ‘Fotovoltaïsch zonne-energiesysteem’, via de pijl .

De knoop ‘Fotovoltaïsch systeem’ wordt actief en het invoervenster ‘Zonnepanelen’ opent.

Scherm 314 – Overzichtscherm van de gegevens over het ‘fotovoltaïsch systeem’

In het vrije invoerveld ‘Naam’ kunt u de naam van het zonne-energiesysteem, die de software automatisch toekende, wijzigen. In het invoerscherm ‘Zonnepanelen’ voegt u een zonnepaneel toe via een klik op het blauwe plusteken. In de overzichtslijst worden alle aanwezige zonnepanelen met verschillende karakteristieken onder elkaar opgesomd. Onder de overzichtslijst met de zonnepanelen verschijnen de invoervelden voor de karakteristieken van het geselecteerde zonnepaneel .

11.2.2 Gegevens van een fotovoltaïsch systeem invoeren Selecteer een paneel door deze aan te klikken in de lijst. De regel wordt blauw en onderaan kunt u de gegevens van het paneel invoeren.

Versie juli 2013


238

Scherm 315 – Het invoervenster ‘Fotovoltaïsch systeem’

Elk paneel waarvan minstens één eigenschap (helling, piekvermogen) verschilt, voert u als een apart zonnepaneel in.

oriëntatie,

beschaduwing,

Per zonnepaneel vult u de volgende gegevens aan: Het vrije invoerveld ‘Naam’ Vul hier de naam van het zonnepaneel in. De naam van het zonnepaneel kunt u vrij kiezen. Het vrije invoerveld ‘Piekvermogen van het fotovoltaïsch systeem’ Vul hier het piekvermogen van het zonnepaneel in Watt in, bepaald volgens de norm EN-IEC60904-1. Als het fotovoltaïsch systeem door meerdere EPB-eenheden van hetzelfde Kpeilvolume wordt gebruikt, verdeelt u het piekvermogen over de verschillende eenheden. De fractie die aan een EPB-eenheid wordt toegekend, is gelijk aan de verhouding van het volume van die eenheid tot het totale volume van het gebouw. De zonnepanelen moeten wel gebouwgebonden zijn. Het vrije invoerveld ‘Helling’ De helling wordt uitgedrukt in graden. Het is de hoek die gevormd wordt door twee rechten: de verticale naar boven en de naar buiten gerichte normale op het vlak. Dat betekent: -

een plat dak heeft een helling van 0°; een verticale muur heeft een helling van 90°; een horizontale vloer heeft een helling van 180°; de helling van een schuin dak kan variëren tussen 0° en 180°.

Hoe de helling precies bepaald wordt, vindt u geïllustreerd in de helpfunctie (rechtsonder in het navigatiescherm). Het vrije invoerveld ‘Oriëntatie’ De oriëntatie van een vlak wordt uitgedrukt in graden en kan variëren tussen -180° en +180°. Het is de hoek die gevormd wordt tussen het zuiden en de horizontale projectie van de normale naar buiten op het vlak. Bij conventie is de oriëntatie in de richting van het westen positief en in de richting van het oosten negatief.

Versie juli 2013


239

Scherm 316 - Windroos uit de helpfunctie

Dat betekent dat: -

een vlak dat op het zuiden is gericht, met oriëntatie 0° wordt aangeduid; een vlak dat op het westen is gericht, met oriëntatie 90° wordt aangeduid; een vlak dat op het oosten is gericht, met oriëntatie -90° wordt aangeduid; een vlak dat op het noorden is gericht, met oriëntatie 180° of -180° wordt aangeduid.

In de helpfunctie (rechtsonder in het navigatiescherm) wordt een overzicht getoond van de windroos, gecombineerd met de oriëntatiehoeken. Op het einde van de lijn die de oriëntatie weergeeft, toont een zwarte pijl in een cirkel de gekozen richting.

Scherm 317 – Invoer oriëntatie

Tekening – Helling en oriëntatie (bron: WTCB, EPB-fiche 48.7 Fotovoltaïsche systemen)

Het vrije invoerveld ‘Beschaduwing’ Het is verplicht om de beschaduwing in detail te berekenen, rekening houdend met belemmeringen en gebouwgebonden omgevingselementen.

Versie juli 2013


240

U voert de gegevens in bij de volgende vrije invoervelden: -

de horizonhoek; de verticale overstekhoek; de linker overstekhoek; de rechter overstekhoek.

Hoe deze hoeken precies bepaald worden, vindt u geïllustreerd in de helpfunctie (rechtsonder in het navigatiescherm). Voor meer achtergrondinformatie over de beschaduwingshoeken: zie bijlage C van bijlage V bij het Energiebesluit.

11.3 Verschillen tussen de oude en de nieuwe EPB-software In de oude EPB-software geeft u in de bibliotheek het piekvermogen van één zonnepaneel in. Vervolgens vult u in het project het aantal in, dat van dat type zonnepaneel in het project geplaatst is. Per type zonnepaneel kunt u de opstelling (oriëntatie en helling) en beschaduwingskarakteristieken invoeren in het project. In de nieuwe EPB-software definieert u rechtstreeks in het project een zonnepaneel: u geeft het piekvermogen van één zonnepaneel of van een groep zonnepanelen met dezelfde karakteristieken in, die als één (type van) zonnepaneel beschouwd worden. In de nieuwe EPB-software kunt u niet invullen hoeveel zonnepanelen van een bepaald type geplaatst werden.

11.4 Verwijzingen Meer informatie over dit hoofdstuk kunt u vinden op onze site: -

http://www.energiesparen.be/epb/prof/pvinstallaties


bijlage V bij het Energiebesluit, paragraaf 12.1 Europese Norm EN IEC 60904-1.

Versie juli 2013


241

12 Zonnecollectoren 12.1 Algemeen Het energieverbruik voor ruimteverwarming en warm tapwater kan gereduceerd worden door gebruik te maken van een thermisch zonne-energiesysteem. Dit hoofdstuk beschrijft hoe u thermische zonne-energiesystemen, ook ‘zonnecollectoren’ genoemd, invoert in de nieuwe EPB-software. Het is aan te raden om eerst het verwarmingssysteem voor ruimteverwarming en de gegevens voor warm tapwater (EPW) in te voeren, voordat u de zonnecollectoren toevoegt. Voor meer informatie over het invoeren van het verwarmingssysteem, zie hoofdstuk 5. Voor meer informatie over het invoeren van warmtapwatersysteem, zie hoofdstuk 7. Let op! Het invoeren van een zonnecollector gebeurt niet op dezelfde manier voor EPW als voor EPU, omdat het energieverbruik voor warm tapwater niet opgenomen is in de EPUrekenmethode.

12.2 Bijdrage van een thermisch zonne-energiesysteem in EPW-project 12.2.1 Het invoervenster thermische zonne-energie activeren Klik op de knoop van de ‘EPB-eenheid’ in de energetische boomstructuur om het invoervenster ‘EPB-eenheid’ te activeren. In het tabblad ‘Installatiecomponenten’ vinkt u ‘Ja’ aan voor het invoerveld ‘Plaatselijk thermische zonne-energiesysteem’. In de energetische boomstructuur voegt de software de knoop ‘Thermisch zonne-energie systeem’ toe na de knoop ‘Warm tapwater’.

Scherm 318 – selectie van de aanwezigheid van een plaatselijk thermisch zonne-energiesysteem

Er zijn twee methoden om het invoerscherm voor thermische zonne-energie actief te maken: -

ofwel klikt u op de knoop ‘thermisch zonne-energiesysteem’ in de energetische boomstructuur; ofwel klikt u in het invoervenster ‘EPB-eenheid’ op de snelle link naar het invoervenster ‘Thermisch zonne-energie systeem’, via de pijl

.

De knoop ‘thermisch zonne-energiesysteem’ wordt actief en het invoervenster opent zich.

Versie juli 2013


242

Scherm 319 – Invoerscherm voor gegevens over het ‘zonne-energiesysteem’

Het invoerscherm ‘Thermisch zonne-energiesysteem’ bestaat uit twee delen. Het bovenste deel bevat het vrije-invoerveld ‘Naam’ en het ja/neen-veld ‘Bijdrage bepaald door een erkend rekenprogramma’. Het onderste deel bevat een reeks tabbladen. In het vrije invoerveld ‘Naam’ wordt door de software automatisch een naam ingevuld. U kunt deze naam wijzigen. Kies in het ja/neen-veld ‘Bijdrage bepaald door een erkend rekenprogramma’ de methode die gebruikt wordt om voor het project de bijdrage van het thermisch zonne-energiesysteem te berekenen (zie 12.2.2).

12.2.2 Keuze van de rekenmethode Er zijn twee methoden om de bijdrage van het thermisch zonne-energiesysteem te berekenen: -

vereenvoudigde rekenmethode (zie 12.2.2.1). Die methode aangevinkt. berekening door een erkend rekenprogramma (zie 12.2.2.2).

staat standaard

12.2.2.1 Vereenvoudigde rekenmethode Er is een rekenmethode geïmplementeerd in de software, die rekent volgens een eenvoudige procedure om de invloed van een zonne-energiesysteem te bepalen. Die procedure staat beschreven in paragraaf 10.4 van bijlage V en maakt gebruik van de kenmerken van de aanwezige zonnecollectoren, namelijk de apertuuroppervlakte, de oriëntatie, de helling en de beschaduwing, om de maandelijkse nuttige energiebijdrage van de collectoren te berekenen. Voor de vereenvoudigde rekenmethode gaat u als volgt te werk: -

u vinkt in het invoervenster ‘Thermisch zonne-energie systeem’ het selectievakje ‘Neen’ aan naast ‘Bijdrage bepaald door een erkend rekenprogramma’; ga naar het tabblad ‘Collectoren' en voeg in het invoervenster een zonnepaneel toe via het blauwe plusteken op het tabblad ‘Collectoren’. U verwijdert een zonnepaneel wanneer u klikt op het rode kruis aan het eind van de overzichtsregel.

Elk paneel waarvan minstens één eigenschap (oppervlakte, helling, beschaduwing) verschilt, voert u verplicht in als een apart zonnepaneel.

oriëntatie,

Versie juli 2013


243

Scherm 320 – Het invoervenster ‘Thermisch zonne-energiesysteem’

Bij het toevoegen van een zonnepaneel in het tabblad ‘Collectoren’ verschijnen twee schermen onderaan het invoerscherm: -

een invoerscherm om de parameters over de samenstellende zonnepanelen van de collector in te vullen; een invoerscherm om de parameters van de beschaduwing vast te leggen per zonnepaneel.

Scherm 321 – Het invoerscherm ‘Thermisch zonne-energie systeem’, tabblad ‘Collectoren’

Voor ieder zonnepaneel dat aanwezig is in de EPB-eenheid voert u parameters in, in de volgende invoervelden:

Versie juli 2013


244

Het vrije-invoerveld ‘Naam’ Vul hier de naam van het zonnepaneel van de collector in. De naam van het zonnepaneel kunt u vrij kiezen. Het vrije-invoerveld ‘Oppervlakte’ Hier geeft u de apertuuroppervlakte (Aa) op, in m². Die wordt gedefinieerd in ISO 9488 als de maximaal geprojecteerde oppervlakte, waardoor ongeconcentreerd zonstraling de collector binnendringt, zie onderstaande figuur (Aa = L2*W2).

Figuur 13 – Definitie van apertuuroppervlakte

Het vrije-invoerveld ‘Helling’ De helling wordt uitgedrukt in graden. Het is de hoek die gevormd wordt door twee rechten: de verticale naar boven en de naar buiten gerichte normale op het vlak. Dat betekent: -

een plat dak heeft een helling van 0°; een verticale muur heeft een helling van 90°; een horizontale vloer heeft een helling van 180°; de helling van een schuin dak kan variëren tussen 0° en 180°.

Hoe de helling precies bepaald wordt, vindt u geïllustreerd in de helpfunctie (rechts in het navigatiescherm). Het vrije-invoerveld ‘Oriëntatie’ De oriëntatie van een vlak wordt uitgedrukt in graden en kan variëren tussen -180° en +180°. Het is de hoek die gevormd wordt tussen het zuiden en de horizontale projectie van de normale naar buiten op het vlak. Bij conventie is de oriëntatie in de richting van het westen positief en in de richting van het oosten negatief. Dat betekent dat: -

een vlak dat op het zuiden is gericht, heeft een oriëntatie van 0°; een vlak dat op het westen is gericht, heeft een oriëntatie van 90°; een vlak dat op het oosten is gericht, heeft een oriëntatie van -90°; een vlak dat op het noorden is gericht, heeft een oriëntatie van 180° of -180°.

In de helpfunctie (rechtsonder in het navigatiescherm) wordt een overzicht getoond van de windroos, gecombineerd met de oriëntatiehoeken. Op het einde van de lijn met weergave van de oriëntatie, toont een zwarte pijl in een cirkel de gekozen richting.

Versie juli 2013


245

Scherm 322 – Het invoerscherm ‘Zonnepaneel’

Voor ieder zonnepaneel dat aanwezig is in de EPB-eenheid voert u in het invoerscherm ‘Beschaduwing’ de beschaduwingshoeken in. Een zonnecollector kan beschaduwd worden door: -

gebouwvreemde omgevingselementen: belemmeringen; gebouwgebonden elementen: overstekhoeken.

Voor de invoer van de beschaduwing heeft u twee berekeningsmethoden: de forfaitaire berekening en de gedetailleerde berekening. De gedetailleerde berekeningsmethode staat standaard op actief in het keuzeveld ‘Berekening beschaduwing’. -

Bij de gedetailleerde berekening geeft u detailinformatie in om de beschaduwing in detail te berekenen van belemmeringen en overstekhoeken. U voert gegevens in bij de volgende velden: o de horizonhoek; o de linker overstekhoek; o de rechter overstekhoek; o de verticale overstekhoek. Voor meer informatie over de beschaduwingshoeken, zie bijlage C van bijlage V bij het Energiebesluit.

Scherm 323 – Het invoerscherm ‘Beschaduwing’ bij de gedetailleerde berekening

-

Bij de forfaitaire berekening rekent u met de waarden bij ontstentenis. U geeft in dat geval geen detailinformatie van de beschaduwing op de zonnecollector. De software rekent met een waarde bij ontstentenis van 0.6.

Scherm 324 – Het invoerscherm ‘Beschaduwing’ met de waarde bij ontstentenis

Versie juli 2013


246

12.2.2.2 Berekening door een erkend rekenprogramma Naast de vereenvoudigde berekening is het ook toegelaten om een meer gedetailleerde externe berekening uit te voeren, met een rekenprogramma erkend door de overheid. Voor EPW-volumes waarbij de bijdrage van het thermische zonne-energiesysteem enkel een bijdrage levert aan de ruimteverwarming, is enkel de berekening mogelijk met een erkend rekenprogramma. Voor die berekeningsmethode klikt u in het invoerscherm ‘Thermisch zonne-energie systeem’ het selectievakje ‘Ja’ aan, naast ‘Bijdrage bepaald door een erkend rekenprogramma’. Het tabblad ‘Collectoren’ wordt inactief, en het wordt mogelijk om de maandelijkse nuttige energiebijdrage (die via de externe berekening werd bepaald) rechtstreeks in te vullen. Let op: de nodige hulpenergie (bijvoorbeeld voor een circulatiepomp) dient u daarbij te vermenigvuldigen met de omrekenfactor naar primaire energie voor elektriciteit en in mindering te brengen bij de bepaling van de maandelijkse nuttige energiebijdrage. Voor meer informatie: zie 10.4.1.2 van bijlage V van het Energiebesluit.

Scherm 325 - Berekening door een extern rekenprogramma

Onderaan het invoerscherm kunt u in de tabbladen ‘Warmtelevering voor warm tapwater’ en ‘Warmtelevering voor ruimteverwarming’ vermelden welke systemen voor sanitair warm water en voor ruimteverwarming worden gevoed door de zonneboiler. Dat gebeurt op een zelfde manier als bij de vereenvoudigde rekenmethode, zie 12.2.2.1.

Versie juli 2013


247

12.2.3 Warmtelevering van de collectoren toekennen aan tappunten en energiesectoren De warmte die door de zonnecollectoren wordt opgenomen, wordt meestal gebruikt om warm tapwater te bereiden, maar kan ook een bijdrage leveren aan de ruimteverwarming. In de tabbladen ‘Warmtelevering voor warm tapwater’ en ‘Warmtelevering voor ruimteverwarming’ vinkt u de tappunten en de energiesectoren aan die gevoed worden door de zonnecollector. De tappunten en energiesectoren moeten dus vooraf aangemaakt zijn voor u die kan toewijzen aan een collector. Als er geen tappunt en geen energiesector is aangevinkt in die tabbladen, heeft de invoer van de gegevens van de zonneboiler geen invloed op de E-peilberekening. In het tabblad ‘Warmtelevering voor warm tapwater’ staan alle tappunten die onder ‘Warm tapwater’ gedefinieerd werden.

Scherm 326 – Tabblad warmtelevering voor warm tapwater (EPW)

In het tabblad ‘Warmtelevering voor ruimteverwarming’ vindt u alle energiesectoren die u aanmaakte onder de EPB-eenheid.

Scherm 327 – Tabblad warmtelevering voor ruimteverwarming (EPW)

12.3 Bijdrage van een thermisch zonne-energiesysteem in EPU-project Het invoeren van de gegevens voor de bijdrage van het thermisch zonne-energiesysteem in EPU gebeurt zoals beschreven in 12.2. Let op! In het tabblad ‘Installatiecomponenten’ in het invoervenster ‘EPB-eenheid’ moet u eerst ‘Ja’ aanvinken voor het invoerveld ‘Plaatselijk thermisch zonne-energiesysteem’, voordat de knoop ‘Thermisch zonne-energiesysteem’ verschijnt in de energetische boomstructuur.

Versie juli 2013


248

Omdat bij EPU geen rekening wordt gehouden met de productie van warm tapwater, kan de bijdrage van het thermische zonne-energiesysteem enkel met de gedetailleerde methode worden ingevoerd.

12.4 Verschillen tussen de huidige en de nieuwe EPB-software In de oude EPB-software definieert u een zonnecollector eerst in de bibliotheek. Pas daarna kunt u de zonnecollector toevoegen in het project. In de nieuwe EPB-software definieert u de zonnecollector meteen in het project op het niveau van de EPB-eenheid.

12.5 Verwijzingen Meer informatie over dit hoofdstuk kunt u vinden op onze site : -

http://www.energiesparen.be/epb/prof/zonneboiler

Meer informatie over dit hoofdstuk kunt u hier terugvinden : -

bijlage V bij het Energiebesluit, paragraaf 10.4.1 en bijlage C ‘paragraph’ 8.6 van ISO 9488.

Versie juli 2013


249

13 Verlichting Dit hoofdstuk behandelt de invoer van verlichting in een EPU-project. Enkel bij EPU-projecten moeten gegevens over de vaste verlichting ingerekend worden. De gegevens over de vaste verlichting van een EPU-volume worden ingevoerd op het niveau van de energiesector.

13.1 Het invoervenster ‘Verlichting’: berekeningsmethodes Open het invoervenster ‘Verlichting’ door te klikken op de knoop ‘Verlichting’ in het venster ‘Energetische boomstructuur’. Scherm 328 toont het invoervenster ‘Verlichting’ met een ja/neen-veld ‘Berekening a.d.h.v. het werkelijke vermogen’. Door de keuze ‘Ja’ of ‘Neen’ legt u de berekeningsmethode vast van het energieverbruik voor verlichting, voor alle ruimten van de beschouwde energiesector. Standaard staat de keuze ‘Neen’ aangevinkt.

Scherm 328 – Het invoervenster ‘Verlichting’

U kunt kiezen uit twee methoden: een forfaitaire berekening of een berekening op basis van het geïnstalleerde vermogen.

13.1.1 Methode van de forfaitaire berekening Vink ‘Neen’ aan voor het keuzeveld ‘Berekening a.d.h.v. het werkelijk vermogen’. Als u kiest voor een berekening met de waarde bij ontstentenis is geen verdere invoer van verlichtingsgegevens nodig. De forfaitaire berekening houdt in dat: -

-

De hulpvariabele Lrm r wordt vastgelegd op 500. Die hulpvariabele bepaalt, samen met andere parameters, de referentiewaarde voor het karakteristiek jaarlijks primair energieverbruik. Het elektriciteitsverbruik voor verlichting in de energiesector wordt bepaald op basis van een waarde bij ontstentenis voor het specifieke vermogen van 0.020 kW/m².

Versie juli 2013


250

13.1.2 Invoeren berekening aan de hand van het werkelijk geïnstalleerd vermogen Vink ‘Ja’ aan bij het ja/neen-veld ‘Berekening a.d.h.v. het werkelijke vermogen’ als u kiest voor de berekening van het energieverbruik voor verlichting aan de hand van het werkelijk geïnstalleerd vermogen. Dat houdt in dat: -

-

Voor elke ruimte een hulpvariabele Lrm r wordt berekend, die een benadering voorstelt van de gemiddelde verlichtingssterkte. Die berekening gebeurt ofwel op basis van een eenvoudige conventionele methode, ofwel op basis van gedetailleerde softwareberekeningen. Het elektriciteitsverbruik voor verlichting in de energiesector wordt berekend op basis van het werkelijk geïnstalleerde vermogen van alle armaturen.

In het invoervenster ‘Verlichting’ verschijnen een aantal nieuwe invoervelden en een overzicht van de ruimten die deel uitmaken van de beschouwde energiesector. Scherm 329 toont het invoervenster ‘Verlichting’.

Scherm 329 – Invoervenster ‘Verlichting’: berekening a.d.h.v. het werkelijk geïnstalleerde vermogen

Versie juli 2013


251

13.2 Het invoervenster ‘Verlichting’: invoervelden De verschillende invoervelden van het invoervenster ‘Verlichting’ worden hieronder besproken (Scherm 329).

13.2.1 Bepaling van het percentage armaturen met afzuiging Het ja/neen-veld ‘Minimum 70% van de armaturen wordt afgezogen’ Kies het selectievakje ‘Ja’ als er een afzuiging voorzien is bij een aantal armaturen dat minstens 70% van het totale geïnstalleerde armatuurvermogen in de energiesector vertegenwoordigt. In dat geval wordt een reductiefactor toegepast bij de berekening van de interne warmtewinsten. Kies het selectievakje ‘Neen’ als het totale vermogen van een aantal armaturen waarbij afzuiging aanwezig is, minder dan 70% van het totale geïnstalleerde vermogen voor verlichting vertegenwoordigt.

13.2.2 De overzichtstabel van de ruimten Deze tabel geeft een overzicht van de verschillende ruimten die in de energiesector aanwezig zijn. Het toont per ruimte de naam, het soort ruimte, het verbruik en de hulpvariabele L. Per ruimte kunt u de gegevens wijzigen in de invoervelden onder de overzichtstabel (zie hoofdstuk 13.2.3). Daarvoor moet u de ruimte selecteren: u klikt de gegevenslijn van die ruimte aan in de overzichtstabel zodat de ruimte blauw gemarkeerd staat.

Scherm 330 – De overzichtstabel van de ruimten

De ruimten worden ingevoerd in de knoop ‘Ruimten’. Dit wordt meer in detail beschreven in hoofdstuk 10.2.

13.2.3 Invoer verlichting gegevens per ruimte Hieronder volgt een gedetailleerd overzicht van de verschillende invoervelden per ruimte. Het vrije-invoerveld ‘Naam’ Hier kunt u de automatisch gegenereerde naam van de ruimte wijzigen. Het ja/neen-veld ‘Vaste verlichting’ De software gaat er standaard van uit dat in elke ruimte vaste verlichting aanwezig is.

Versie juli 2013


252

13.2.3.1 Er is geen vaste verlichting aanwezig in de ruimte Vink het selectievakje ‘Neen’ aan als geen vaste verlichting in de ruimte aanwezig is. De rest van het scherm wordt inactief. Er is verder geen invoer van verlichtingsgegevens vereist. De hulpvariabele ‘Lrm r’ wordt bij conventie gelijk genomen aan 500. De berekening van het elektriciteitsverbruik voor verlichting gebeurt in dat geval aan de hand van een forfaitair specifiek vermogen van 20W/m².

Scherm 331 - Het invoervenster ‘Verlichting’: er is geen vaste verlichting in de ruimte aanwezig

13.2.3.2 Er is vaste verlichting aanwezig in de ruimte Het selectievakje ‘Ja’ staat standaard aangevinkt. Een aantal invoervelden en tabbladen zijn actief (zie de hoofdstukken 13.2.3.2.1 tot en met 13.2.3.2.5).

Scherm 332 – Het invoervenster ‘Verlichting’: er is vaste verlichting in de ruimte aanwezig

Het ja/neen-veld ’Hulpvariabele L berekend met een andere software’ Als u kiest voor ‘Ja’ bij ‘Vaste verlichting’, wordt het ja/neen-veld ’Hulpvariabele L berekend met een andere software’ geactiveerd. De hulpvariabele Lrm r kan op twee manieren worden berekend: op basis van gedetailleerde softwareberekeningen, of op basis van een eenvoudige, conventionele methode.

Versie juli 2013


253

13.2.3.2.1 Rekenen met de eenvoudige conventionele berekening. Het selectievakje ‘Neen’ van het ja/neen-veld ‘Hulpvariabele L berekend met een andere software’ staat standaard aangevinkt voor de eenvoudige, conventionele berekening. Hier is de bepaling van de hulpvariabele Lrmr gebaseerd op de waarden voor de CIE fluxcodes en op de totale lichtstroom van alle armaturen in de ruimte. Die armaturen voert u in het tabblad ‘Armaturen’ in.

Scherm 333 – Invoervenster ‘Verlichting’: hulpvariabele L a.d.h.v. eenvoudige conventionele berekening

13.2.3.2.2 Rekenen op basis van gedetailleerde softwareberekeningen Vink het selectievakje ‘Ja’ van het ja/neen-veld ‘Hulpvariabele L berekend met een andere software’aan voor een gedetailleerde berekening van de hulpvariabele Lrmr aan de hand van een andere simulatiesoftware. Het gebruikte rekenprogramma moet erkend zijn door de overheid.

Scherm 334 – Het invoervenster ‘Verlichting’: hulpvariabele L berekend met een andere software

Versie juli 2013


254

Het vrije-invoerveld ‘Hulpvariabele L’ (+ stavingsstuk) Als u kiest voor ‘Ja’ als antwoord op de vraag ’Hulpvariabele L berekend met een andere software’ wordt het vrije-invoerveld ‘Hulpvariabele L’ en de keuzelijst ‘Stavingsstuk’ geactiveerd. Vul het resultaat van de gedetailleerde bepaling van de hulpvariabele Lrm r in dat vrije invoerveld in. De berekende waarde moet u staven met een geschikt stavingsstuk. De invoer van een stavingsstuk wordt meer in detail beschreven in de handleiding van de software. 13.2.3.2.3 Het tabblad ‘Armaturen’ De keuze van het selectievakje ‘Ja’ van het ja/neen-veld ‘Vaste verlichting’ activeert het tabblad ‘Armaturen’. Voeg een nieuwe armatuur toe door op het blauwe plusteken te klikken. Het programma geeft een nieuwe armatuur automatisch een naam. Het scherm bestaat uit twee delen: een overzichtsscherm met de aangemaakte armaturen en een gedeelte met invoervelden. Verwijder de armatuur door te klikken op het rode kruis in de gegevenslijn van de armatuur. Voeg informatie toe per armatuur door op de naam te klikken. U kunt de gegevens aanvullen van de actieve, blauw gemarkeerde armatuur.

Scherm 335 – Het tabblad ‘Armaturen’: invoervenster ‘arm8’

De invoervelden met gegevens over de actief gemaakte armatuur kunt u zichtbaar maken via de scrollbar aan de rechterzijde. Alle vaste armaturen in de ruimte moet u invoeren in de software. Draagbare ‘losse’ verlichting (bureaulampjes, staande lampen, …) en noodverlichting worden niet beschouwd en niet ingerekend. U kunt via de bibliotheekbalk in het tabblad ‘Armatuur’ direct een

Versie juli 2013


255

nieuwe armatuur invoeren en dat naar de bibliotheek te kopiëren. Het is ook mogelijk om een armatuur uit de bibliotheek naar het project te kopiëren. Hieronder volgt een gedetailleerd overzicht van de verschillende invoervelden per armatuur: Het vrije invoerveld ‘Merk’ Vul de naam van het merk van de armatuur in. Het vrije invoerveld ‘Product-ID’ Vul de eenduidige identificatie van het product in, zoals opgegeven door de fabrikant. Het vrije invoerveld ‘Aantal armaturen’ Geef aan hoeveel armaturen van een bepaald armatuurtype aanwezig zijn in de ruimte. Het vrije invoerveld ‘Vermogen van de armatuur’ Vul het vermogen van de armatuur, uitgedrukt in Watt, in. Bepaal het vermogen door de som te nemen van de vermogens van alle lampen in de armatuur en van eventuele voorschakelapparatuur en regelingen (ballast, sensoren, bedienings- en schakelelementen, transformatoren ...). Het ja/neen-veld ‘Armatuur bevestigd aan het plafond’ Vink het selectievakje ‘Ja’ aan voor de plafondarmaturen die voldoen aan de volgende voorwaarden: -

-

het moet om een plafondarmatuur gaan (wanden vloerarmaturen worden niet meegerekend); de hoofdas van de armatuur moet voldoende verticaal gericht zijn (zie Figuur 14) d.w.z. dat de hoek die de hoofdas met de verticale maakt, niet groter mag zijn dan 45°; in het geval van een draaibare armatuur mag het niet mogelijk zijn om de armatuur ‘te schuin’ te richten (zie Figuur 15) d.w.z. dat de hoek die de hoofdas met de verticale maakt, in de meest ongunstige stand van de armatuur, niet groter mag zijn dan 45°.

Vink het selectievakje ‘Neen’ aan voor wanden vloerarmaturen of plafondarmaturen die niet aan de hierboven gestelde voorwaarden voldoen. Voldoet niet

Voldoet

Figuur 14 – De hoek die de hoofdas met de verticale maakt mag niet groter zijn dan 45°

Versie juli 2013


256

Figuur 15 – Draaibaar armatuur: de hoek tussen de hoofdas en de verticale mag niet groter zijn dan 45°

Het ja/neen-veld ‘Verlichtingssterkte vrij instelbaar’ (de armatuur is dimbaar) Vink het selectievakje ‘Ja’ aan als de verlichtingssterkte van het armatuur vrij instelbaar is. Dat wil zeggen dat u de totale lichtflux van de armatuur kan vastleggen bij de ingebruikname van het gebouw of door middel van een dimknop na de ingebruikname van het gebouw. Als het verlichtingsniveau vrij instelbaar is (per armatuur of per groep van armaturen)voor alle armaturen in een ruimte, dan wordt een reductiefactor ingevoerd in de berekening van het elektriciteitsverbruik voor verlichting. Vink het selectievakje ‘Neen’ aan als de verlichtingssterkte van de armatuur niet instelbaar is (de armatuur is niet dimbaar). In dat geval wordt voor het verlichtingsvermogen in een ruimte, voor alle armaturen in de ruimte, de som genomen van het vermogen zoals het hierboven werd gedefinieerd. Het ja/neen-veld ‘Optische kenmerken gekend’ Het selectievakje staat standaard op ‘Neen’. Dat betekent dat de lichtfluxverhoudingen niet gekend zijn. Vink het selectievakje ‘Ja’ aan als de lichtfluxverhoudingen gekend zijn. Deze verhoudingen worden gedefinieerd in de standaard CIE 52 en worden geleverd door de fabrikant. Als deze waarden worden ingevoerd, dan kan bij verdere berekeningen in de software, de hulpvariabele Lrm r op conventionele wijze worden bepaald. Let op! Als u geen lichtfluxverhoudingen ingeeft (u kiest dus voor het selectievakje ‘Neen’) en u kiest toch voor de conventionele berekeningswijze, dan wordt de armatuur niet meegerekend bij de bepaling van de hulpvariabele Lrm r (maar wel in de bepaling van het vermogen). Let op! Voor wanden vloerarmaturen of plafondarmaturen die niet aan de voorwaarden voldoen (zie deel: het ja/neen-veld ‘Armatuur bevestigd aan het plafond’) kunt u de optische gegevens invullen. Dat is echter nutteloos: ze worden niet meegerekend bij de conventionele bepaling van de hulpvariabele. Let op! Het ja/neen-veld ‘Optische kenmerken gekend’ is inactief als u kiest voor ‘Ja’ als antwoord op de vraag ’Hulpvariabele L berekend met een andere software’. De keuze van het selectievakje ‘Ja’ van het ja/neen-veld ‘Optische kenmerken gekend’ activeert de vrije invoervelden ‘.N2’, ‘.N4’, ‘.N5’, ‘Aantal lampen’ en ‘De lichtstroom per lamp’.

Versie juli 2013


257

Het vrije-invoerveld ‘.N2’ Vul hier de dimensieloze grootheid .N2 in. Dat is de verhouding van de lichtflux die de armatuur verlaat in een ruimtehoek van ∏ t.o.v. de hoofdas (d.w.z. in een kegel met openingshoek van 120°) tot de lichtflux die de armatuur k verlaat in een ruimtehoek van 2∏ t.o.v. de hoofdas [-], bepaald volgens de publicatie CIE 52. De waarde wordt geleverd door de fabrikant. Het vrije-invoerveld ‘.N4’ Vul hier de dimensieloze grootheid .N4 in. Dat is de verhouding van de lichtflux die de armatuur verlaat in een ruimtehoek van 2∏ t.o.v. de hoofdas (d.w.z. in een kegel met openingshoek van 180°) tot de totale uitgaande flux van de armatuur [-], bepaald volgens de publicatie CIE 52. De waarde wordt geleverd door de fabrikant. Het vrije-invoerveld ‘.N5’ Vul hier de dimensieloze grootheid .N5 in. Dat is de verhouding van de totale lichtflux die de armatuur verlaat tot de lichtflux (PHIS) uitgestraald door alle lampen samen in de armatuur, bepaald volgens de publicatie CIE 52. De waarde wordt geleverd door de fabrikant. Het vrije-invoerveld ‘Aantal lampen’ Vul hier het aantal lampen in de beschouwde armatuur in. Het vrije-invoerveld ‘De lichtstroom per lamp’ Vul hier de lichtstroom in die per lamp wordt uitgestraald. Die lichtstroom is uitgedrukt in lumen [lm] en is gedefinieerd volgens de publicatie CIE 84. De waarde wordt geleverd door de fabrikant van de lamp. 13.2.3.2.4 Het tabblad ‘Schakelende systemen’ De keuze van het selectievakje ‘Ja’ van het ja/neen-veld ‘Vaste verlichting’ activeert het tabblad ‘Schakelende systemen’.

Scherm 336 – Het tabblad ‘Schakelende systemen’

Voeg een nieuw schakelend systeem toe door op het blauwe plusteken te klikken. De software geeft een nieuw schakelend systeem automatisch een naam. Het scherm bestaat uit twee delen: een overzichtstabel voor de schakelende systemen en een gedeelte met invoervelden. Verwijder het schakelend systeem door te klikken op het rode kruis op het einde van de gegevenslijn van het schakelend systeem. Voeg informatie toe over het schakelend systeem door per schakelend systeem op de naam te klikken en onder de overzichtstabel de gegevens aan te vullen.

Versie juli 2013


258

Scherm 337 - Het tabblad ‘Schakelende systemen’: invoervenster ‘Schakelendesystemen4’

Een reductiefactor in functie van de bediening van de verlichting in de ruimte, wordt in rekening gebracht bij de bepaling van het elektriciteitsverbruik. Deze reductiefactor is functie van het soort schakelend systeem en van de oppervlakte die wordt verlicht door de armaturen, bediend door een sensor of een schakelaar. Als meerdere schakelsystemen of meerdere sensoren of schakelaars voor eenzelfde type schakeling aanwezig zijn in de ruimte, moet u die allemaal apart ingeven in de software. U kunt zoveel schakelende systemen toevoegen als nodig. Hieronder volgt een gedetailleerd overzicht van de verschillende invoervelden per schakelend systeem. De keuzelijst ‘Soort schakelend systeem’ De keuzelijst is samengesteld uit (zie Scherm 338): -

-

-

-

-

-

‘Centraal’: o de armaturen worden bediend door een schakelsysteem dat de verlichting in meer dan één ruimte schakelt (dat is standaard ingevuld); ‘Manueel’: o de armaturen worden bediend aan de hand van een schakelaar die de gebruiker manueel bedient; ‘Aanwezigheidsdetectie met volledige uitschakeling’: o de verlichting schakelt automatisch aan en uit, in functie van de aanwezigheid; ‘Aanwezigheidsdetectie met terugschakeling naar dimstand’: o de verlichting schakelt automatisch aan en dimt automatisch naar dimstand, in functie van de aanwezigheid; ‘Manueel met afwezigheidsdetectie en volledige uitschakeling’: o de verlichting wordt manueel aangeschakeld en schakelt bij afwezigheid automatisch uit; ‘Manueel met afwezigheidsdetectie en terugschakeling naar dimstand’: o de verlichting wordt manueel aangeschakeld en dimt automatisch naar dimstand, bij afwezigheid.

Versie juli 2013


259

Scherm 338 – De keuzelijst ‘Soort schakelend systeem’

Het vrije-invoerveld ‘Grootste geregelde oppervlakte gekend (As)’ Vink het selectievakje ‘Ja’ aan als de grootste geregelde oppervlakte in de ruimte, die door één sensor of schakelaar wordt geschakeld, gekend is. Vink het selectievakje ‘Neen’ aan in het andere geval. Let op! Het vrije-invoerveld ‘Grootste geregelde oppervlakte gekend (As)’ is inactief als de schakeling centraal gebeurt. Het schakelend systeem ‘Centraal’ staat standaard ingevuld. Het vrije-invoerveld ‘Grootste geregelde oppervlakte (As)’ Dit veldje is actief als ‘Ja’ wordt aangevinkt bij ‘Grootste geregelde oppervlakte gekend (As)’. Vul de grootste geregelde oppervlakte (As) in die geschakeld wordt met een schakelaar of door een sensor, uitgedrukt in m². De grootste geregelde oppervlakte is de totale gebruiksoppervlakte die verlicht wordt door alle armaturen die samen door die schakelaar of sensor worden bediend. Als twee aangrenzende armaturen apart worden geschakeld, wordt de grens van de geregelde oppervlakten van de respectievelijke schakelingen, gevormd door de middellijn tussen de twee armaturen. 13.2.3.2.5 Het tabblad ‘Modulerende systemen’ De keuze van het selectievakje ‘Ja’ van het ja/neen-veld ‘Vaste verlichting’ activeert het tabblad ‘Modulerende systemen’.

Scherm 339 – Het tabblad ‘Modulerende systemen’

Versie juli 2013


260

Een reductiefactor in functie van het daglichtsysteem van de armaturen in de ruimte, wordt in rekening gebracht bij de bepaling van het energieverbruik. Deze reductiefactor is afhankelijk van de beschikbaarheid van daglicht en van de oppervlakte die wordt verlicht door de armaturen, die bediend worden door eenzelfde daglichtsensor. De reductiefactor wordt op een verschillende manier berekend voor de daglichtzone en de kunstlichtzone. Hieronder volgt een gedetailleerd overzicht van de verschillende invoervelden van het tabblad ‘Modulerende regelsystemen’. De keuzelijst ‘Omschrijving regeling in het kunstlichtdeel’ De volgende mogelijkheden zijn beschikbaar: -

geen enkele armatuur is uitgerust met volautomatische daglichtdimming; alle armaturen zijn uitgerust met volautomatische daglichtdimming. (Deze keuze activeert het volgende invoerveld)

Het vrije-invoerveld ‘Oppervlakte kunstlichtdeel’ Vul hier de oppervlakte van het kunstlichtdeel in, uitgedrukt in m². De keuzelijst ‘Omschrijving regeling in het daglichtdeel’ De volgende mogelijkheden zijn beschikbaar: -

geen enkele armatuur is uitgerust met volautomatische daglichtdimming; alle armaturen zijn uitgerust met volautomatische daglichtdimming. (Deze keuze activeert het volgende invoerveld)

Het vrije-invoerveld ‘Oppervlakte daglichtdeel’ Vul hier de oppervlakte van het daglichtdeel in, uitgedrukt in m². Het ja/neen-veld ‘Grootste geregelde oppervlakte gekend (Am)’ De keuze ‘alle armaturen zijn uitgerust met volautomatische daglichtdimming’ activeert het ja/neen-veld ‘Grootste geregelde oppervlakte gekend (Am)’. Vink het selectievakje ‘Ja’ aan als de grootste geregelde oppervlakte die geregeld wordt door een daglichtsysteem gekend is. (Deze keuze activeert het volgende invoerveld) Het vrije-invoerveld ‘Grootste geregelde oppervlakte’ Vul de grootste geregelde oppervlakte [m²] die geregeld wordt door een daglichtsysteem in. Dat is de totale gebruiksoppervlakte die verlicht wordt door alle armaturen die samen door dat daglichtsysteem worden bediend. Als twee aangrenzende armaturen apart worden gedimd, wordt de grens van de geregelde oppervlakten van de respectievelijke systemen, gevormd door de middellijn tussen de twee armaturen.Vink het selectievakje ‘Neen’ aan als de grootste geregelde oppervlakte die geregeld wordt door een daglichtsysteem niet is gekend.

13.3 Verwijzingen Meer informatie over dit hoofdstuk kunt u terugvinden op onze site: -

http://www.energiesparen.be/epb/prof/verlichting

Meer informatie over dit hoofdstuk kunt u ook hier terugvinden: Bijlage VI bij het Energiebesluit, paragraaf 9.

Versie juli 2013


261

14 Bevochtiging Dit hoofdstuk behandelt de invoer van een bevochtigingsinstallatie in een EPU-volume. Enkel bij EPU moeten er gegevens over bevochtiging ingerekend worden. De gegevens over bevochtiging worden ingevoerd op het niveau van de energiesector.

14.1 Een bevochtigingsinstallatie invoeren 14.1.1 De knoop ‘Bevochtiging’ aanmaken Open het invoervenster ‘Energiesector’ door te klikken op de knoop ‘Energiesector’ in het venster ‘Energetische boomstructuur’. Vink in het tabblad ‘Installatiecomponenten’, het selectievakje ‘Ja’ aan naast ‘Bevochtigingsysteem’. In de ‘Energetische boomstructuur’ wordt de subknoop ‘Bevochtiging’ door de software automatisch toegevoegd onder de knoop ‘Energiesector’.

Scherm 340 – Het tabblad installatiecomponenten van de energiesector

14.1.2 Het invoervenster ‘Bevochtiging’ activeren Open het invoervenster ‘Bevochtiging’ door te klikken op de knoop ‘Bevochtiging’. Het invoervenster ‘Bevochtiging’ geeft een overzicht van de gerapporteerde bevochtigingsystemen in de energiesector. Voeg een nieuw bevochtigingsysteem toe door op het blauwe plusteken te klikken. De software geeft het nieuwe bevochtigingstoestel automatisch een naam. Verwijder het bevochtigingsysteem door te klikken op het rode kruis achteraan in de gegevenslijn van het bevochtigingstoestel. Dubbelklik op de naam van het bevochtigingsysteem om de gegevens van het systeem in te voeren.

Versie juli 2013


262

Scherm 341 - Toevoegen van een bevochtigingssysteem

14.1.3 Het invoervenster ‘Bevochtigingsysteem’ Scherm 342 toont het invoervenster ‘Bevochtigingsysteem’. Open dat invoervenster door te klikken op de knoop ‘Bevochtigingsysteem’. Vul in de verschillende invoervelden de gegevens van het bevochtigingsysteem in. Afhankelijk van de invoergegevens worden bepaalde velden actief en andere inactief. Het scherm is ingedeeld in een bovenste schermdeel voor de invoer van gegevens over het bevochtigingssysteem en een onderste schermdeel met een tabblad voor gegevens over de warmteopwekkingssystemen.

Scherm 342 – Het invoervenster ‘Bevochtigingssysteem’

Hieronder volgt een gedetailleerd overzicht van de verschillende invoervelden. Het vrije-invoerveld ‘Naam’ De software geeft het nieuwe bevochtigingstoestel automatisch een naam. U kan die naam hier aanpassen.

Versie juli 2013


263

De keuzelijst ‘Soort bevochtiging’ De volgende mogelijkheden zijn beschikbaar: -

centrale bevochtiging (1ES); gedeelde centrale bevochtiging (meerdere ES).

14.1.3.1 Centrale bevochtiging (1ES) Kies voor ‘Centrale bevochtiging (1ES)’ als de bevochtigingsinstallatie instaat voor de bevochtiging van één energiesector. De keuze ‘Centrale bevochtiging (1ES)’ staat standaard actief.

Scherm 343 - ’Centrale bevochtiging’ voor één energiesector

Het ja/neen-veld ‘Transport vocht vanuit afvoer- naar toevoerlucht’ Er is geen voorgeselecteerde keuze. U kiest vrij voor ‘Ja’ of ‘Neen’. Er bestaan warmteterugwinsystemen waarbij vochtterugwinning mogelijk is (bijvoorbeeld een warmtewiel met een vochtabsorberende laag). Ook op andere manieren is het mogelijk om de bevochtigingsinstallatie speciaal geschikt te maken voor het transport van vocht vanuit de afvoerlucht naar de toevoerlucht. Als er vochtterugwinning is door het bevochtigingssysteem, vink dan het selectievakje ‘Ja’ aan. In dat geval wordt een reductiefactor toegepast bij de bepaling van het energieverbruik voor bevochtiging. Het vrije-invoerveld ‘Ontwerpdebiet aan binnenkomende lucht’ Vul hier het ontwerpdebiet aan binnenkomende verse lucht doorheen het beschouwde bevochtigingstoestel in. Het ontwerpdebiet is het ventilatiedebiet waarvoor de toevoer van buitenlucht doorheen het bevochtigingstoestel, als onderdeel van het ventilatiesysteem, wordt ontworpen. Het wordt uitgedrukt in m³/h. Het ja/neen-veld ‘Meerdere warmteopwekkingstoestellen’ Als u ‘Neen’ kiest, dan kunt u één warmteopwekkingstoestel ingeven. Kiest u ‘Ja’, dan kunt u meerdere warmteopwekkingstoestellen ingeven. Meer informatie over het invoeren van preferente en niet-preferente toestellen, kunt u vinden in hoofdstuk 5.3.3.

Versie juli 2013


264

Het tabblad ‘Warmteopwekkingssystemen’ Voor de bevochtiging van de buitenlucht is steeds een hoeveelheid verdampingswarmte nodig. Die verdampingswarmte is afkomstig van een warmteopwekkingssysteem. Bij een combinatie van verschillende soorten warmteopwekkingssystemen (selectievakje ‘Ja’ aangevinkt bij het ja/neen-veld ‘Meerdere opwekkingssystemen’) wordt een opsplitsing gemaakt in een preferente en een niet-preferente opwekker. De keuzelijst ‘Warmteopwekkingssystemen’ is samengesteld uit:       

Condenserende waterketel; Niet-condenserende waterketel; Externe warmtelevering; Elektrische weerstandsverwarming; Elektrische warmtepomp; Ander type toestel; Bevochtiging geleverd door WKK.

In het tabblad ‘Warmteopwekkingssystemen’ kunt u direct nieuwe opwekkingssystemen invoeren en die naar de bibliotheek te kopiëren. Het is ook mogelijk om een opwekkingssysteem uit de bibliotheek naar het project te kopiëren. De invoer van een opwekkingstoestel wordt meer in detail beschreven in het hoofdstuk 5.3.2.

14.1.3.2 Gedeelde centrale bevochtiging (meerdere ES) Kies voor ‘Gedeelde centrale bevochtiging (meerdere ES)’ als de bevochtigingsinstallatie instaat voor de bevochtiging van meerdere energiesectoren van één of meerdere EPUeenheden. De keuze ‘Gedeelde centrale bevochtiging (meerdere ES)’ wijzigt het invoervenster ‘Bevochtigingssysteem’: -

-

de keuzelijst ‘Vochtransport vanuit afvoer- naar toevoerlucht’ en het ja/neen-veld ‘Meerdere opwekkingstoestellen’ worden inactief; een nieuwe keuzelijst ‘Keuze van het gedeelde systeem’ verschijnt: dat veld bevat een keuzelijst samengesteld uit de reeds ingevoerde gedeelde bevochtigingsinstallaties in het project; het tabblad warmteopwekkingssystemen wordt inactief; een nieuw tabblad ‘Gedeeld’ verschijnt. Dat geeft een overzicht van de energiesectoren waarin het gedeelde bevochtigingssysteem voorkomt.

Scherm 344 en Scherm 345 illustreren die wijzigingen.

Versie juli 2013


265

Scherm 344 – Het invoervenster ‘Bevochtigingssysteem’ voor gedeelde centrale bevochtiging (tabblad ‘Warmteopwekkingssystemen’)

Scherm 345 – Het invoervenster ‘Bevochtigingssysteem’ voor gedeelde centrale bevochtiging (tabblad ‘Gedeeld’)

De invoer van een gedeelde bevochtigingsinstallatie wordt meer in detail beschreven in hoofdstuk 15.3.

14.2 Verschillen tussen de oude en nieuwe EPB-software Let op! Met de volgende verwoordingen uit de oude en nieuwe EPB-software wordt hetzelfde bedoeld. Oude EPB-software, versie 1.7

Nieuwe EPB-software, versie 4 en 5

Ontwerpdebiet buitenlucht

Ontwerpdebiet aan binnenkomende lucht

Versie juli 2013


266

14.3 Nieuwe modules In de nieuwe EPB-software wordt een onderscheid gemaakt tussen centrale bevochtiging (één energiesector) en gedeelde centrale bevochting (meerdere energiesectoren). Dat onderscheid komt niet voor in de oude EPB-software.

14.4 Verwijzingen Meer informatie over dit hoofdstuk kunt u hier terugvinden: -

Bijlage VI bij het Energiebesluit, paragraaf 7.2.1.

Versie juli 2013


267

15 Gedeelde systemen Dit hoofdstuk behandelt gedeelde systemen (= collectieve systemen). Gedeelde systemen zijn systemen die door meerdere energiesectoren worden gedeeld, bijvoorbeeld een ketel die wordt gebruikt voor de verwarming van meerdere appartementen in een gebouw. U kunt nieuwe gedeelde systemen aanmaken in het invoervenster ‘Gedeelde systemen’ (zie Scherm 346). Klik op de knoop ‘Gedeelde systemen’ in het venster ‘Energetische boomstructuur’. Vervolgens verschijnt het invoervenster ‘Gedeelde systemen’.

Scherm 346 – Het invoervenster ‘Gedeelde systemen’

U kunt zeven soorten gedeelde systemen invoeren: - Gedeelde residentiële verwarming (zie 15.1) - Gedeelde niet-residentiële verwarming (zie 15.2) - Gedeelde niet-residentiële bevochtiging (zie 15.3) - Gedeelde niet-residentiële koeling (zie 15.4) - Gedeeld residentieel SWW (zie 15.5) - Gedeeld thermisch zonne-energiesysteem (zie 15.6) - Combilus (zie 15.7) Let op! in het invoervenster ‘Gedeelde systemen’ kunt u nieuwe systemen aanmaken. Deze systemen zijn nog niet gelinkt aan een project. Dat moet in het project zelf gebeuren. De volgende hoofdstukken beschrijven hoe u een nieuw systeem moet aanmaken en hoe u het systeem moet invoegen in een project.

15.1 Residentiële verwarming 15.1.1 Een gedeeld residentieel verwarmingssysteem aanmaken Kies in het invoervenster ‘Gedeelde systemen’ het selectievakje ‘Ja’ van het ja/neen-veld ‘Residentiële verwarming’. Een nieuwe knoop ‘Ruimteverwarming residentieel’ verschijnt onder de knoop ‘Gedeelde systemen’ in het venster ‘Energetische boomstructuur’.

Versie juli 2013


268

Scherm 347 – Toevoegen van een gedeelde residentiële verwarmingssysteem

Open het invoervenster ‘Ruimteverwarming residentieel’ door te klikken op de knoop ‘Ruimteverwarming residentieel’ in de energetische boomstructuur. Scherm 348 toont het invoervenster ‘Ruimteverwarming residentieel’. Dat venster geeft een overzicht van de gedeelde residentiële verwarmingssystemen die u hebt aangemaakt. U kunt een nieuw gedeeld systeem toevoegen door te klikken op het blauwe plusteken. Verwijder een gedeeld systeem door te klikken op het rode kruis achter de naam van het systeem.

Scherm 348 – Het invoervenster ‘Ruimteverwarming residentieel’

Voeg informatie toe over een gedeeld systeem door op de naam van het systeem te dubbelklikken. Scherm 349 toont het invoervenster ‘Verwarming’ in geval van een gedeeld systeem. Voor elke gedeelde residentiële verwarmingsinstallatie zijn de volgende velden en tabbladen voorzien: -

Het vrije-invoerveld ‘Naam’; De keuzelijst ‘Soort verwarming’ (dit veld wordt automatisch ingevuld en is inactief); Het ja/neen-veld ‘Meerdere opwekkingstoestellen’; Het tabblad ‘ Warmteopwekkingssystemen’; Het tabblad ‘ Opslagsysteem’; Het tabblad ‘ Hulpenergie circulatiepompen’; Het tabblad ‘ Verdeelsysteem’; Het tabblad ‘Afgiftesystemen’; Het tabblad ‘ Gedeeld’.

Versie juli 2013


269

Scherm 349 – Het invoervenster ‘Verwarming’ bij een gedeeld residentieel verwarmingssysteem

In de naam van enkele tabbladen komt een radarsymbool ( ) voor. De invoergegevens van die tabbladen moet u invoeren op het niveau van het gedeelde systeem. Het tabblad ‘Afgiftesystemen’ bevat geen radarsymbool: dat betekent dat u het tabblad moet invullen op het niveau van de energiesector van de beschouwde EPB-eenheid waarin het gedeelde systeem voorkomt. Het tabblad ‘ Gedeeld’ vereist geen invoer en geeft een overzicht van EPB-eenheden waarin de collectieve verwarming voorkomt. De gegevens die u moet invoeren in de tabbladen, zijn identiek aan de gegevens voor centrale (niet-gedeelde) residentiële verwarmingssystemen. Voor meer informatie, zie hoofdstuk 5.

15.1.2 Een gedeeld residentieel verwarmingssysteem toevoegen aan het project Op het niveau van de energiesector (van een EPB-eenheid) kunt u aangeven dat een gedeeld residentieel verwarmingssysteem aanwezig is. Klik op de knoop ‘Verwarming’ (onder de beschouwde energiesector en EPB-eenheid) in de energetische boomstructuur. In de keuzelijst ‘Soort verwarming’ kiest u ‘Gedeelde coll. verwarming (meerdere ES’n)’ (zie Scherm 350).

Scherm 350 – Een gedeeld residentieel verwarmingssysteem toevoegen aan een energiesector

Versie juli 2013


270

Als u kiest voor een collectief systeem, verandert het invoervenster ‘Verwarming’ (zie Scherm 351) : -

een nieuwe keuzelijst ‘Keuze van het gedeelde systeem’ verschijnt; de tabbladen ‘ Warmteopwekkingssystemen’, ‘ Opslagsysteem’, ‘ Hulpenergie circulatiepompen’ en ‘ Verdeelsysteem’ worden voorzien van een radarsymbool ; een nieuw tabblad ‘ Gedeeld’ verschijnt.

Scherm 351 – Het invoervenster ‘Verwarming’ van het gedeeld residentieel verwarmingssysteem ‘Verwarming7’

Kies in de keuzelijst ‘Keuze van het gedeelde systeem’ het gewenste systeem. De gegevens van de tabbladen waar een radarsymbool ( ) voor staat moet u invoeren op het niveau van het gedeeld systeem (zie 15.1.1). Het tabblad ‘Afgiftesysteem’ bevat geen radarsymbool. Die gegevens moet u wel invullen op het niveau van de energiesector van een EPB-eenheid. De invoergegevens van dat tabblad staan meer in detail beschreven in hoofdstuk 5. Het tabblad ‘ Gedeeld’ vereist geen invoer en geeft een overzicht van de EPB-eenheden die zijn aangesloten op deze collectieve verwarming.

15.1.3 Verwijzingen Meer informatie vindt u in hoofdstuk 5.

15.2 Niet-residentiële verwarming 15.2.1 Een gedeeld niet-residentieel verwarmingssysteem aanmaken Kies in het invoervenster ‘Gedeelde systemen’ het selectievakje ‘Ja’ van het ja/neen-veld ‘Niet-residentiële verwarming’. Een nieuwe knoop ‘Ruimteverwarming niet-residentieel’ verschijnt onder de knoop ‘Gedeelde systemen’ in het venster ‘Energetische boomstructuur’.

Scherm 352 – Toevoegen van een gedeelde niet-residentiële verwarmingssysteem

Versie juli 2013


271

Open het invoervenster ‘Ruimteverwarming niet-residentieel’ door te klikken op de knoop ‘Ruimteverwarming niet-residentieel’ in de energetische boomstructuur. Scherm 353 toont het invoervenster ‘Ruimteverwarming niet-residentieel’. Dat venster geeft een overzicht van de gedeelde niet-residentiële verwarmingssystemen die u hebt aangemaakt. U kunt een nieuw gedeeld systeem toevoegen door op het blauwe plusteken te klikken. Verwijder een gedeeld systeem door te klikken op het rode kruis achter de naam van het systeem.

Scherm 353 – Het invoervenster ‘Ruimteverwarming niet-residentieel’

Voeg informatie toe over een gedeeld systeem door op de naam van het systeem te dubbelklikken. Scherm 354 toont het invoervenster ‘Verwarming’ in geval van een gedeeld systeem. Voor elke gedeelde niet-residentiële verwarmingsinstallatie zijn de volgende velden en tabbladen voorzien: -

Het vrije-invoerveld ‘Naam’; De keuzelijst ‘Soort verwarming’ (dit veld wordt automatisch ingevuld en is inactief); De keuzelijst ‘Soort transportmedium’; Het ja/neen-veld ‘Regeling per ruimte’; Het ja/neen-veld ‘Meerdere opwekkingstoestellen’; Het tabblad ‘ Warmteopwekkingssystemen’; Het tabblad ‘Hulpenergie circulatiepompen’; Het tabblad ‘Afgiftesystemen’; Het tabblad ‘ Gedeeld’.

Scherm 354 – Het invoervenster ‘Verwarming’ in geval van een gedeeld niet-residentieel verwarmingssysteem

Versie juli 2013


272

In de naam van enkele tabbladen komt een radarsymbool ( ) voor. De invoergegevens van die tabbladen moet u invoeren op het niveau van het gedeelde systeem. De tabbladen ‘Hulpenergie circulatiepompen’ en ‘Afgiftesystemen’ bevatten geen radarsymbool. Die tabbladen vult u in op het niveau van de energiesector van de beschouwde EPB-eenheid waarin het gedeeld systeem voorkomt. Het tabblad ‘ Gedeeld’ vereist geen invoer. Het geeft een overzicht van de EPB-eenheden waarin de collectieve verwarming voorkomt. De gegevens die u moet invoeren in de tabbladen, zijn identiek aan de gegevens voor centrale (niet-gedeelde) niet-residentiële verwarmingssystemen. Voor meer informatie, zie hoofdstuk 5.

15.2.2 Een gedeeld niet-residentieel verwarmingssysteem toevoegen aan het project Op het niveau van de energiesector (van een EPB-eenheid) kunt u aangeven dat er gebruik wordt gemaakt van een gedeeld niet-residentieel verwarmingssysteem. Klik op de knoop ‘Verwarming’ (onder de betreffende energiesector en EPB-eenheid) in de energetische boomstructuur. Uit de keuzelijst ‘Soort verwarming’ kiest u ‘Gedeelde coll. verwarming (meerdere ES’n)’ (zie Scherm 355).

Scherm 355 – Een gedeeld niet-residentieel verwarmingssysteem toevoegen aan een energiesector

Als u hebt gekozen voor een collectief systeem, verandert het invoervenster ‘Verwarming’ (zie Scherm 356): -

de keuzelijst ‘Keuze van het gedeelde systeem’ verschijnt; de keuzelijst ‘Soort transportmedium’ verschijnt (weergave inactief); het ja/neen-veld ‘Regeling per ruimte’ verschijnt (weergave inactief); het ja/neen-veld ‘Meerdere opwekkingstoestellen’ verschijnt (weergave inactief); het tabblad ‘ Warmteopwekkingssystemen’ wordt voorzien van een radarsymbool; een nieuw tabblad ‘ Gedeeld’ verschijnt.

Versie juli 2013


273

Scherm 356 – Het invoervenster ‘Verwarming’ van het gedeeld niet-residentieel verwarmingssysteem ‘Verwarming2’

Kies uit de keuzelijst ‘Keuze van het gedeelde systeem’ het gewenste systeem. De gegevens van de invoervelden ‘Soort transportmedium’, ‘Regeling per ruimte’ en ‘Meerdere opwekkingstoestellen’ én de gegevens van de tabbladen waar een radarsymbool ( ) voor staat moet u invoeren op het niveau van het gedeelde systeem (zie hoofdstuk 15.2.1). De tabbladen ‘Hulpenergie circulatiepompen’ en ‘Afgiftesysteem’ bevatten geen radarsymbool. De gegevens daarvan moeten wel ingevuld worden op het niveau van de energiesector van een EPB-eenheid. De invoergegevens van die tabbladen staan meer in detail beschreven in hoofdstuk 5. Het tabblad ‘ Gedeeld’ vereist geen invoer. Het geeft een overzicht van de EPB-eenheden die zijn aangesloten op deze collectieve verwarming.


15.3 Niet-residentiële bevochtiging 15.3.1 Een gedeelde niet-residentiële bevochtigingsinstallatie aanmaken Kies in het invoervenster ‘Gedeelde systemen’ het selectievakje ‘Ja’ van het ja/neen-veld ‘Niet-residentiële bevochtiging’. Een nieuwe knoop ‘Bevochtigingsinstallatie (nietresidentieel)’ verschijnt onder de knoop ‘Gedeelde systemen’ in het venster ‘Energetische boomstructuur’.

Scherm 357 – Toevoegen van een gedeelde niet-residentiële bevochtigingsinstallatie

Versie juli 2013


274

Open het invoervenster ‘Bevochtigingsinstallatie (niet-residentieel)’ door te klikken op de knoop ‘Bevochtigingsinstallatie (niet-residentieel)’ in de energetische boomstructuur. Scherm 358 toont het invoervenster ‘Bevochtigingsinstallatie (niet-residentieel)’. Dat venster geeft een overzicht van de gedeelde niet-residentiële bevochtigingsinstallaties die u heeft aangemaakt. U kunt een nieuw gedeeld systeem toevoegen door op het blauwe plusteken te klikken. Verwijder een gedeeld systeem door te klikken op het rode kruis achter de naam van het systeem.

Scherm 358 – Het invoervenster ‘Bevochtigingsinstallatie (niet-residentieel)’

Voeg informatie toe over een gedeeld systeem door op de naam van het systeem te dubbelklikken. Scherm 359 toont het invoervenster ‘Bevochtigingsinstallatie’ van een gedeeld systeem. Voor elke gedeelde niet-residentiële bevochtigingsinstallatie zijn de volgende velden en tabbladen voorzien: -

Het vrije-invoerveld ‘Naam’; De keuzelijst ‘Soort bevochtiging’ (dit veld wordt automatisch ingevuld en is inactief); Het ja/neen-veld ‘Transport vocht vanuit afvoer- naar toevoerlucht’; Het ja/neen-veld ‘Meerdere opwekkingstoestellen’; Het tabblad ‘ Warmteopwekkingssystemen’; Het tabblad ‘ Gedeeld’.

Scherm 359 – Het invoervenster ‘Bevochtigingsinstallatie’ in geval van een gedeelde niet-residentiële bevochtigingsinstallatie

Versie juli 2013


275

In de naam van de tabbladen komt een radarsymbool ( ) voor. De invoergegevens van die tabbladen moet u invoeren op het niveau van het gedeelde systeem. Het tabblad ‘ Gedeeld’ vereist geen invoer. Het geeft een overzicht van de energiesectoren van de EPBeenheden waarin de collectieve bevochtiging voorkomt. De invoer van de verschillende invoervelden (en tabbladen) staat meer in detail beschreven in hoofdstuk 14.

15.3.2 Een gedeelde niet-residentiële bevochtigingsinstallatie toevoegen aan het project Op het niveau van de energiesector (van een EPB-eenheid) kunt u aangeven dat er gebruik wordt gemaakt van een gedeelde niet-residentiële bevochtigingsinstallatie. Meer informatie over het activeren van de knoop ‘Bevochtiging’ van een energiesector en het aanmaken van een bevochtigingssysteem (subknoop ‘Bevochtigingssysteem’) vindt u in hoofdstuk 14. Klik op de knoop ‘Bevochtigingssysteem’ (onder de knoop ‘Bevochtiging’ van de betreffende energiesector en EPB-eenheid) in de energetische boomstructuur. In de keuzelijst ‘Soort bevochtiging’ kiest u ‘Gedeelde centrale bevochtiging (meerdere ES)’ (zie Scherm 360).

Scherm 360 – Een gedeelde niet-residentiële bevochtigingsinstallatie toevoegen aan een energiesector van het project

Als u kiest voor een collectief systeem, verandert het invoervenster ‘Bevochtiging’ (zie Scherm 361): -

de keuzelijst ‘Keuze van het gedeelde systeem’ verschijnt; het ja/neen-veld ‘Transport vocht vanuit afvoer- naar toevoerlucht’ wordt inactief; het ja/neen-veld ‘Meerdere opwekkingstoestellen’ wordt inactief; het tabblad ‘ Warmteopwekkingssystemen’ wordt voorzien van een radarsymbool; een nieuw tabblad ‘ Gedeeld’ verschijnt.

Versie juli 2013


276

Scherm 361 – Het invoervenster ‘Bevochtiging’ van het gedeelde niet-residentiële bevochtigingsinstallatie ‘Bevochtigingssyst. 1’

Kies in de keuzelijst ‘Keuze van het gedeelde systeem’ het gewenste systeem. De gegevens van de invoervelden ‘Transport vocht vanuit afvoer- naar toevoerlucht’ en ‘Meerdere opwekkingstoestellen’ én de gegevens van de tabbladen waar een radarsymbool ( ) voor staat moet u invoeren op het niveau van het gedeeld systeem (zie hoofdstuk 15.3.1). Het tabblad ‘ Gedeeld’ vereist geen invoer. Het geeft een overzicht energiesectoren die zijn aangesloten op deze collectieve bevochtigingsinstallatie.

van

de


15.4 Niet-residentiële koeling 15.4.1 Een gedeelde niet-residentiële koelinstallatie aanmaken Kies in het invoervenster ‘Gedeelde systemen’ het selectievakje ‘Ja’ van het ja/neen-veld ‘Niet-residentiële koeling’. Een nieuwe knoop ‘Koeling niet-residentieel’ verschijnt onder de knoop ‘Gedeelde systemen’ in het venster ‘Energetische boomstructuur’.

Scherm 362 – Toevoegen van een gedeelde niet-residentiële koelsinstallatie

Open het invoervenster ‘Koeling niet-residentieel’ door te klikken op de knoop ‘Koeling nietresidentieel’ in de energetische boomstructuur. Scherm 363 toont het invoervenster ‘Koeling niet-residentieel’. Dat venster geeft een overzicht van de gedeelde niet-residentiële koelinstallaties die u hebt aangemaakt. Het is mogelijk om hier een nieuw gedeeld systeem

Versie juli 2013


277

toe te voegen door op het blauwe plusteken te klikken. Verwijder een gedeeld systeem door te klikken op het rode kruis achter de naam van het systeem.

Scherm 363 – Het invoervenster ‘Koeling niet-residentieel’

Voeg informatie toe over een gedeeld systeem door op de naam van het systeem te dubbelklikken. Scherm 364 toont het invoervenster ‘Koeling’ van een gedeeld systeem. Voor elke gedeelde niet-residentiële koelingsinstallatie zijn de volgende velden en tabbladen voorzien: -

Het vrije-invoerveld ‘Naam’; De keuzelijst ‘Soort koeling’ (dit veld wordt automatisch ingevuld en is inactief); De keuzelijst ‘Soort koeltransportmedium’; Het ja/neen-veld ‘Meerdere opwekkingstoestellen’; Het tabblad ‘ Koudeleverancier’; Het tabblad ‘Hulpenergie circulatiepompen’; Het tabblad ‘ Gedeeld’.

Scherm 364 – Het invoervenster ‘Koeling’ in geval van een gedeelde niet-residentiële koelinstallatie

In de naam van enkele tabbladen komt een radarsymbool ( ) voor. De invoergegevens van die tabbladen moet u invoeren op het niveau van het gedeelde systeem. Het tabblad ‘Hulpenergie circulatiepompen’ bevat geen radarsymbool. Dat tabblad moet u invullen op het niveau van de energiesector van de beschouwde EPB-eenheid waarin het gedeelde systeem voorkomt.

Versie juli 2013

Cursus EPB-software 3 gewesten Het tabblad ‘ Gedeeld’ vereist geen invoer. Het energiesectoren waarin de collectieve koeling voorkomt.

278

geeft

een

overzicht

van

de

De invoer van de verschillende invoervelden (en tabbladen) staat meer in detail beschreven in hoofdstuk 6.

15.4.2 Een gedeelde niet-residentiële koelinstallatie toevoegen aan het project Op het niveau van de energiesector (van een EPB-eenheid) kunt u aangeven dat een gedeelde niet-residentiële koelingsinstallatie aanwezig is. Meer informatie over het activeren van de knoop ‘Koeling’ van een energiesector vindt u in hoofdstuk 6. Klik op de knoop ‘Koeling’ (van de betreffende energiesector en EPB-eenheid) van het venster ‘Energetische boomstructuur’. In de keuzelijst ‘Soort koeling’ kiest u ‘Gedeelde centrale koeling (meerdere ES)’ (zie Scherm 365).

Scherm 365 – Een gedeelde niet-residentiële koelinstallatie toevoegen aan een energiesector van het project

Als u kiest voor een collectief systeem, verandert het invoervenster ‘Koeling’ (zie Scherm 366): -

de keuzelijst ‘Keuze van het gedeelde systeem’ verschijnt; de keuzelijst ‘Soort koeltransportmedium’ verschijnt (weergave inactief); het ja/neen-veld ‘Meerdere opwekkingstoestellen’ verschijnt (weergave inactief); het tabblad ‘ Koudeleverancier’ wordt voorzien van een radarsymbool ( ); een nieuw tabblad ‘ Gedeeld’ verschijnt.

Scherm 366 – Het invoervenster ‘Koeling’ van de gedeelde niet-residentiële koelinstallatie ‘Koelinst. 1’

Versie juli 2013


279

Kies in de keuzelijst ‘Keuze van het gedeelde systeem’ het gewenste systeem. De gegevens van de invoervelden ‘Soort koeltransportmedium’ en ‘Meerdere opwekkingstoestellen’ én de gegevens van de tabbladen waar een radarsymbool ( ) voor staat moet u invoeren op het niveau van het gedeelde systeem (zie hoofdstuk 15.4.1). De tabbladen ‘Hulpenergie circulatiepompen’ en ‘Afgiftesysteem’ bevatten geen radarsymbool. De gegevens daarvan moet u invullen op het niveau van de energiesector van een EPB-eenheid. De invoergegevens van die tabbladen staan meer in detail beschreven in hoofdstuk 6. Het tabblad ‘ Gedeeld’ vereist geen invoer. Het geeft een overzicht energiesectoren die zijn aangesloten op deze collectieve koelinstallatie.

van

de


15.5 Residentieel SWW Er is sprake van een collectief systeem als dat systeem verschillende energiesectoren bedient. De collectieve opwekkingssystemen voor residentieel SWW, moeten bestaan uit één of meerdere verbrandingstoestellen van hetzelfde type. Het opwekkingsrendement van een collectief systeem met één of meer verbrandingstoestellen met een gezamenlijk vermogen kleiner dan of gelijk aan 70 kW en een opslagcapaciteit kleiner dan of gelijk aan 300 liter wordt bepaald volgens 10.3.3.2 van bijlage V bij het energiebesluit. Het opwekkingsrendement van een collectief systeem met een ander opwekkingstoestel dan een verbrandingstoestel (bijvoorbeeld een elektrische warmtepomp) wordt ook bepaald volgens 10.3.3.2 bij bijlage V bij het energiebesluit. Het opwekkingsrendement van een collectief systeem met één of meer verbrandingstoestellen met een gezamenlijk vermogen groter dan 70 kW of een opslagcapaciteit groter dan 300 liter wordt bepaald volgens 10.3.3.3 van bijlage V bij het Energiebesluit. De waarde van het opwekkingsrendement voor warm tapwater van collectieve verbrandingstoestellen wordt bepaald door de volgende parameters: -

het gezamenlijk vermogen en/of de capaciteit van de warmteopslag; de wijze van verwarming van de eventuele opslagvaten (direct of indirect); het type ketel (condenserend of niet-condenserend); de minimale dikte van de isolatie rond de eventuele opslagvaten.

15.5.1 Een gedeelde residentiële SWW-installatie aanmaken Kies in het invoervenster ‘Gedeelde systemen’ het selectievakje ‘Ja’ van het ja/neen-veld ‘Residentieel SWW’. Een nieuwe knoop ‘Warm tapwater residentieel’ verschijnt onder de knoop ‘Gedeelde systemen’ in het venster ‘Energetische boomstructuur’.

Versie juli 2013


280

Scherm 367 – Toevoegen van een gedeelde residentiële SWW-installatie

Open het invoervenster ‘Warm tapwater residentieel’ door te klikken op de knoop ‘Warm tapwater residentieel’ in de energetische boomstructuur. Scherm 368 toont het invoervenster ‘Warm tapwater residentieel’. Dat venster geeft een overzicht van de gedeelde residentiële SWW-installaties die u hebt aangemaakt. U kunt een nieuw gedeeld systeem toevoegen door op het blauwe plusteken te klikken. Verwijder een gedeeld systeem door te klikken op het rode kruis achter de naam van het systeem.

Scherm 368 – Het invoervenster ‘Warm tapwater residentieel’

Voeg informatie toe over een gedeeld systeem door op de naam van het systeem te dubbelklikken. Scherm 369 toont het invoervenster ‘Installatie voor warm tapwater’ in geval van een gedeeld systeem. Voor elke gedeelde residentiële SWW-installatie zijn de volgende velden en tabbladen voorzien: -

het vrije-invoerveld ‘Naam’; de keuzelijst ‘Soort SWW’ (dit veld wordt automatisch ingevuld en is inactief); het ja/neen-veld ‘Circulatieleiding aanwezig’; het ja/neen-veld ‘Meerdere opwekkingstoestellen’; het tabblad ‘ Warmteopwekkingssystemen’; het tabblad ‘ Circulatieleidingen’; het tabblad ‘Tappunten’; het tabblad ‘ Gedeeld’.

Versie juli 2013


281

Scherm 369 – Het invoervenster ‘Installatie voor warm tapwater’ van een gedeelde residentiële SWWinstallatie

In de naam van enkele tabbladen komt een radarsymbool ( ) voor. De invoergegevens van die tabbladen moet u invoeren op het niveau van het gedeelde systeem. Het tabblad ‘Tappunten’ bevat geen radarsymbool. Dat betekent dat u het tabblad moet invullen op het niveau van de beschouwde EPB-eenheid waarin het gedeeld systeem voorkomt. Het tabblad ‘ Warmteopwekkingssystemen’ bevat een aantal nieuwe invoervelden (die niet voorkomen in hoofdstuk 7). Die nieuwe invoervelden verschijnen om het rendement te bepalen van een collectief systeem met één of meerdere verbrandingstoestellen met een gezamenlijk vermogen groter dan 70 kW of een opslagcapaciteit groter dan 300 liter. Het vrije-invoerveld ‘Vermogen (nominaal of thermisch)’ Dit invoerveld verschijnt enkel als u als ‘Soort toestel’ een condenserende waterketel of een niet-condenserende waterketel kiest. Vul hier het totale vermogen van alle verbrandingstoestellen (van hetzelfde type) binnen het collectief opwekkingssysteem in, uitgedrukt in kW. Als bijvoorbeeld twee condenserende waterketels zijn geplaatst, dan moet u het vermogen van de twee ketels optellen. Het ja/neen-veld ‘Opslagcapaciteit > 300l’ Dit invoerveld verschijnt enkel als u als ‘Soort toestel’ een condenserende waterketel of een niet-condenserende waterketel kiest en als u ‘Ja’ kiest bij het ja/neen- veld ‘Met warmteopslag’. Vul hier de gezamenlijke opslagcapaciteit van het collectieve opwekkingssysteem in, uitgedrukt in liter. Het ja/neen-veld ‘Directe verwarming’ Dit veld wordt actief als er warmteopslag is en als de opslagcapaciteit van het collectief systeem groter is dan 300 liter of het gezamenlijk vermogen groter is dan 70 kW. Vink het selectievakje ‘Ja’ aan als het opslagvat direct wordt verwarmd, d.w.z. het opslagvat wordt verwarmd door middel van directe verbranding in het toestel zelf. Vink het selectievakje ‘Neen’ aan als het opslagvat indirect wordt verwarmd, d.w.z. het opslagvat wordt verwarmd met gebruik van een tussenmedium. Het vrije-invoerveld ‘Dikte van de isolatie van het opslagvat’ Dit veld wordt actief als u ‘Neen’ kiest bij het ja/neen-veld ‘Directe verwarming’. Vul hier de minimale isolatiedikte rond de opslagvaten in, uitgedrukt in mm. Het tabblad ‘ Gedeeld’ vereist geen invoer. Het geeft een overzicht van de EPB-eenheden waarin de collectieve SWW-installatie voorkomt.

Versie juli 2013


282

De invoer van de verschillende invoervelden (en tabbladen) staat meer in detail beschreven in het hoofdstuk 7.

15.5.2 Een gedeelde residentiële SWW-installatie toevoegen aan het project Op het niveau van de EPB-eenheid kunt u aangeven dat een gedeelde residentiële SWWinstallatie aanwezig is. Klik in de energetische boomstructuur op de installatie voor warm tapwater waarvoor u een gedeeld systeem wilt toevoegen, bijvoorbeeld ‘InstWTW1’. In de keuzelijst ‘Soort SWW’ kiest u ‘Gedeeld SWW (in meerdere ES)’ (zie Scherm 370).

Scherm 370 – Een gedeelde residentiële SWW-installatie toevoegen aan een EPB-eenheid

Scherm 371 toont hoe het invoervenster ‘Installatie voor warm tapwater’ verandert als u kiest voor een gedeeld systeem: -

een nieuwe keuzelijst ‘Keuze van het gedeelde systeem’ verschijnt; het ja/neen-veld ‘Circulatieleiding aanwezig’ wordt inactief; het ja/neen-veld ‘Meerdere opwekkingstoestellen’ wordt inactief; de tabbladen ‘ Warmteopwekkingssystemen’ en ‘ Circulatieleidingen’ worden voorzien van een radarsymbool ( ); een nieuw tabblad ‘ Gedeeld’ verschijnt.

Scherm 371 – Het invoervenster ‘Installatie voor warm tapwater’ van de gedeelde residentiële SWWinstallatie ‘InstWTW1’

Kies in de keuzelijst ‘Keuze van het gedeelde systeem’ het gewenste systeem.

Versie juli 2013


283

De gegevens van de tabbladen waar een radarsymbool ( ) voor staat voert u in op het niveau van het gedeelde systeem (zie hoofdstuk 15.5.1). Het tabblad ‘Tappunten’ bevat geen radarsymbool. De gegevens daarvan moet u invullen op het niveau van de EPBeenheid. De invoergegevens van dat tabblad staan meer in detail beschreven in hoofdstuk 7. Het tabblad ‘ Gedeeld’ vereist geen invoer en geeft een overzicht van de EPB-eenheden die zijn aangesloten op deze collectieve SWW-installatie.

15.5.3 Verwijzingen Meer informatie vindt u in hoofdstuk 7. Meer informatie over dit onderwerp kunt u terugvinden op onze website: -

http://www.energiesparen.be/epb/prof/warmtapwater onder de titel ‘Collectieve opwekkingssystemen’.

Meer informatie over dit onderwerp kunt u hier terugvinden: -

wijzigingsbesluit van 28 september 2012 (artikel 5) hoofdstuk 10.3.3.2 en 10.3.3.3 van bijlage V bij het Energiebesluit.

15.6 Thermisch zonne-energiesysteem Dit deel beschrijft hoe u thermische zonne-energiesystemen moet invoeren die warmte leveren aan een gedeelde SWW-installatie (enkel EPW), een combilussysteem (enkel EPW), een gedeeld verwarmingssysteem (zowel EPW als EPU) of een gedeelde bevochtingsinstallatie (enkel EPU).

15.6.1 Een gedeeld thermisch zonne-energiesysteem aanmaken Kies in het invoervenster ‘Gedeelde systemen’ het selectievakje ‘Ja’ van het ja/neen-veld ‘Thermisch zonne-energiesysteem’. Een nieuwe knoop ‘Thermisch zonne-energie systeem’ verschijnt onder de knoop ‘Gedeelde systemen’ in het venster ‘Energetische boomstructuur’.

Scherm 372 – Toevoegen van een thermisch zonne-energiesysteem

Open het invoervenster ‘Thermisch zonne-energie systeem’ door te klikken op de knoop ‘Thermisch zonne-energie systeem’ in de energetische boomstructuur. Scherm 373 toont het invoervenster ‘Thermisch zonne-energie systeem’. Dat venster geeft een overzicht van de thermische zonne-energiesystemen die u hebt ingevoerd. Voeg een nieuw gedeeld systeem toe door op het blauwe plusteken te klikken. Verwijder een gedeeld systeem door te klikken op het rode kruis achter de naam van het systeem.

Versie juli 2013


284

Scherm 373 – Het invoervenster ‘Thermisch zonne-energie systeem’

Voeg informatie toe over een gedeeld systeem door op de naam van het systeem te dubbelklikken. Scherm 374 toont het invoervenster ‘Thermisch zonne-energie systeem’.

Scherm 374 – Het invoervenster ‘Thermisch zonne-energie systeem’ van een gedeeld systeem

Voor elk gedeeld zonne-energiesysteem zijn de volgende velden en tabbladen voorzien: Het vrije-invoerveld ‘Naam’ Vul hier de naam van het thermisch zonne-energiesysteem in. Het ja/neen-veld ‘Bijdrage bepaald door erkend rekenprogramma’ Vink het selectievakje ‘Ja’ aan om de maandelijkse nuttige energiebijdrage door het thermisch zonne-energiesysteem direct in te voeren. Voor meer informatie over de invoervelden indien keuze ‘Ja’ is, zie hoofdstuk 12.2.2.2. Vink het selectievakje ‘Neen’ aan om verder te werken met de rekenmethode in de software. Die rekent met een eenvoudige procedure om de invloed van een zonneenergiesysteem te bepalen. Op dit moment is er geen eenvoudige rekenmethode beschikbaar voor EPU-projecten. Voor meer informatie over de invoervelden indien de keuze ‘Neen’ is, zie hoofdstuk 12.2.2.1.

Versie juli 2013


285

15.6.1.1 Het tabblad ‘Collectoren’ Als u kiest voor ‘Neen’ bij het ja/neen-veld ‘Bijdrage bepaald door erkend rekenprogramma’ wordt het tabblad ‘Collectoren’ actief. Voor meer informatie over de invoervelden van dit tabblad zie hoofdstuk 12.

15.6.1.2 Het tabblad ‘Warmtelevering voor warm tapwater’ Het tabblad ‘Warmtelevering voor warm tapwater’ geeft een overzicht van de gedeelde SWW-installaties en combilussystemen. Vink in deze lijst aan, aan welk gedeeld systeem het zonne-energiesysteem warmte levert. In een EPW-project is dit tabblad actief als minstens één gedeeld(e) SWW-installatie of combilussysteem is ingevoerd in de EPB-software.

15.6.1.3 Het tabblad ‘Warmtelevering voor ruimteverwarming’ Het tabblad ‘Warmtelevering voor ruimteverwarming’ geeft een overzicht van de gedeelde verwarmingssystemen. Vink in deze lijst aan, aan welk gedeeld systeem het zonneenergiesysteem warmte levert. In een EPW-project is dit tabblad actief als werd aangevinkt dat het zonne-energiesysteem warmte levert aan minstens één gedeelde SWW-installatie én als minstens één gedeeld verwarmingssysteem is ingevoerd in de EPB-software. In een EPU-project is dit tabblad enkel actief als u kiest voor ‘Ja’ bij het ja/neen-veld ‘Bijdrage bepaald door erkend rekenprogramma’ én als minstens één gedeeld verwarmingssysteem is ingevoerd in de EPB-software.

15.6.1.4 Het tabblad ‘Warmtelevering voor bevochtiging’ Het tabblad ‘Warmtelevering voor ruimteverwarming’ geeft een overzicht van de gedeelde bevochtigingsinstallaties. Vink in deze lijst aan, aan welk gedeeld systeem het zonneenergiesysteem warmte levert. Dit tabblad is inactief voor EPW-projecten. In een EPU-project is dit tabblad enkel actief als u kiest voor ‘Ja’ bij het ja/neen-veld ‘Bijdrage bepaald door erkend rekenprogramma’ én als minstens één gedeelde bevochtigingsinstallatie is ingevoerd in de EPB-software.

15.6.2 Een gedeeld thermisch zonne-energiesysteem toevoegen aan het project Hoofdstuk 15.6.1 van dit hoofdstuk behandelt hoe de warmtelevering door een thermisch zonne-energiesysteem gekoppeld kan worden aan een gedeelde SWW-installatie (enkel EPW), een combilussysteem (enkel EPW), een gedeeld verwarmingssysteem (zowel EPW als EPU) of een gedeelde bevochtingsinstallatie (enkel EPU). U kunt het gedeelde thermisch zonne-energiesysteem niet rechtstreeks toevoegen aan het project. U kunt dit enkel doen door de warmtelevering van het gedeeld thermisch zonne-

Versie juli 2013


286

energiesysteem te koppelen aan een ander gedeeld systeem en vervolgens het gekoppelde gedeeld systeem in het project toe te voegen. Hoofdstuk 15.1.2 behandelt hoe u een gedeeld residentieel verwarmingssysteem toevoegt aan een energiesector van een EPB-eenheid. Hoofdstuk 15.2.2 behandelt hoe u een gedeeld niet-residentieel verwarmingssysteem toevoegt aan een energiesector van een EPB-eenheid. Hoofdstuk 15.3.2 behandelt hoe u een gedeelde niet-residentiële bevochtigingsinstallatie toevoegt aan een energiesector van een EPB-eenheid. Hoofdstuk 15.5.2 behandelt hoe u een gedeelde residentiële SWW-installatie toevoegt aan een EPB-eenheid. Hoofdstuk 15.7.2 behandelt hoe u een combilussysteem toevoegt aan een energiesector van een EPB-eenheid.


15.7 Combilus Een combilus is een gemeenschappelijke circulatieleiding die zowel dienst doet voor warm tapwater als voor ruimteverwarming. Met ‘gemeenschappelijk’ wordt bedoeld dat meerdere EP-volumes bediend worden door dezelfde combilus. Een combilus is dus altijd een gedeeld systeem.

15.7.1 Een combilus aanmaken Kies in het invoervenster ‘Gedeelde systemen’ het selectievakje ‘Ja’ van het ja/neen-veld ‘Combilus’. Een nieuwe knoop ‘Combilussysteem’ verschijnt onder de knoop ‘Gedeelde systemen’ in het venster ‘Energetische boomstructuur’.

Scherm 375 – Toevoegen van een combilussysteem

Open het invoervenster ‘Combilussysteem’ door te klikken op de knoop ‘Combilussysteem’ in het venster ‘Energetische boomstructuur’. Scherm 376 toont het invoervenster ‘Combilussysteem’. Dat venster geeft een overzicht van de combilussystemen die u hebt aangemaakt. U kunt een nieuw combilussysteem toe voegen door op het blauwe plusteken te klikken. Verwijder een combilussysteem door te klikken op het rode kruis achter de naam van het systeem.

Versie juli 2013


287

Scherm 376 – Het invoervenster ‘Combilussysteem’

Voeg informatie toe over een gedeeld systeem door op de naam van het systeem te dubbelklikken. Scherm 377 toont het invoervenster ‘Combilus installatie’.

Scherm 377 – Het invoervenster ‘Combilus installatie’ in geval van een combilussysteem

Voor elk combilussysteem zijn de volgende velden en tabbladen voorzien: Het vrije-invoerveld ‘Naam’ Vul de naam in van de combilus installatie. Het ja/neen-veld ‘Individuele meting verwarmingskosten’ Vink het selectievakje ‘Ja’ aan als per wooneenheid een individuele warmtekostenafrekening gebeurt op basis van een individuele meting van het reële verbruik. Vink het selectievakje ‘Neen’ aan in het andere geval. Het ja/neen-veld ‘Meerdere opwekkingstoestellen’ Dit invoerveld staat meer in detail beschreven in hoofdstuk 5.3.3.

15.7.1.1 Het tabblad ‘ Warmteopwekkingssystemen’ De invoer van de invoervelden van het tabblad ‘Warmteopwekkingssystemen’ staat meer in detail beschreven in hoofdstuk 5.3.2.

Versie juli 2013


288

Het radarsymbool ( ) duidt aan dat u de invoergegevens van dit tabblad moet invoeren op het niveau van het gedeelde systeem.

15.7.1.2 Het tabblad ‘Gedeeld opslagsysteem’ De invoergegevens van het tabblad ‘Gedeeld opslagsysteem’ zijn analoog aan de invoergegevens van het tabblad ‘Opslagsysteem’ bij een lokaal systeem voor ruimteverwarming. Voor meer informatie, zie hoofdstuk 5.4. De invoergegevens van dit tabblad moet u invoeren op het niveau van het gedeelde systeem.

15.7.1.3 Het tabblad ‘Circulatieleiding combilus’ Scherm 378 toont het tabblad ‘Circulatieleiding combilus’. De invoergegevens van dit tabblad moet u invoeren op het niveau van het gedeelde systeem.

Scherm 378 – Het tabblad ‘Circulatieleiding combilus’

De invoergegevens voor het tabblad ‘Circulatieleiding combilus’ zijn de volgende: De keuzelijst ‘Soort afgiftesysteem’ Die keuzelijst is samengesteld uit: -

oppervlakteverwarming (vloer, muur, plafond); ander (radiatoren, …).

Het ja/neen-veld ‘Constante instelwaarde vertrektemperatuur’ Vink het selectievakje ‘Ja’ aan als de regeling van de vertrektemperatuur van het verdeelsysteem een constante instelwaarde heeft. Vink het selectievakje ‘Neen’ aan als de regeling van de vertrektemperatuur van het verdeelsysteem een automatisch veranderende instelwaarde heeft, bijvoorbeeld als de instelwaarde samen met de buitentemperatuur verandert. Het ja/neen-veld ‘Zonder namenging m.b.v. een driewegkraan’ Als u kiest voor ‘Ja’ bij ‘Constante instelwaarde vertrektemperatuur’ verschijnt het ja/neenveld ‘Zonder namenging m.b.v. een driewegkraan’. Vink het selectievakje ‘Ja’ aan als de combilus gebruik maakt van een standaardketel zonder namenging m.b.v. een driewegkraan. Vink het selectievakje ‘Neen’ aan als er wel namenging is m.b.v. een driewegkraan.

Versie juli 2013


289

Het ja/neen-veld ‘Waarden bij ontstentenis voor de temperaturen’ Als u kiest voor ‘Neen’ bij ‘Constante instelwaarde vertrektemperatuur’ of als u kiest voor ‘Neen’ bij ‘Zonder namenging m.b.v. een driewegkraan’ verschijnt het ja/neen-veld ‘Waarden bij ontstentenis voor de temperaturen’. Vink het selectievakje ‘Ja’ aan om de waarden bij ontstentenis te gebruiken voor de ontwerptemperatuur van het water in de afgiftekring. De waarde bij ontstentenis van de ontwerpvertrektemperatuur van het water in de afgiftekring is gelijk aan 55°C. De waarde bij ontstentenis van de ontwerpretourtemperatuur van het water in de afgiftekring is gelijk aan 45°C. Het vrije-invoerveld ‘Ontwerpvertrektemperatuur’ Als u kiest voor ‘Neen’ bij ‘Constante instelwaarde vertrektemperatuur’ of als u kiest voor ‘Neen’ bij ‘Zonder namenging m.b.v. een driewegkraan’ verschijnt het vrije-invoerveld ‘Ontwerpvertrektemperatuur’. Dit veld geeft (afhankelijk van de keuze in het ja/neen-veld ‘Waarden bij ontstentenis voor de temperaturen) een weergave van de waarde bij ontstentenis of u kan er de ontwerpvertrektemperatuur van het water in de afgiftekring invoeren. Het vrije-invoerveld ‘Ontwerpretourtempertauur’ Als u kiest voor ‘Neen’ bij ‘Constante instelwaarde vertrektemperatuur’ of als u kiest voor ‘Neen’ bij ‘Zonder namenging m.b.v. een driewegkraan’ verschijnt het vrije-invoerveld ‘Ontwerpretourtemperatuur’. Dit veld geeft (afhankelijk van de keuze in het ja/neen-veld ‘Waarden bij ontstentenis voor de temperaturen) een weergave van de waarde bij ontstentenis of u kunt er manueel de ontwerpretourtemperatuur van het water in de afgiftekring invoeren. Het overzichtsveld ‘Segmenten’ Klik op het blauwe plusteken om een segment toe te voegen. Scherm 379 toont de invoergegevens die per segment vereist zijn. Die invoergegevens worden besproken in hoofdstuk 7.4.

Scherm 379 – De invoergegevens per segment van een circulatieleiding combilus

Versie juli 2013


290

15.7.1.4 Het tabblad ‘ Gedeeld’ Het tabblad ‘ Gedeeld’ vereist geen invoer. Het geeft een overzicht van de EPB-eenheden waarin de combilus voorkomt.

15.7.2 Een combilus toevoegen aan een het project Dit deel behandelt het toevoegen van een combilus: -

als de ruimteverwarming in een energiesector van een EPB-eenheid in een EPWproject (zie 15.7.2.1) ; als de warmtapwatervoorziening van een EPB-eenheid in een EPW-project (zie 15.7.2.2).

15.7.2.1 Combilus voor verwarming Op het niveau van de energiesector (van een EPB-eenheid) kunt u aangeven dat er gebruik wordt gemaakt van een combilus. Klik op de knoop ‘Verwarming’ (onder de beschouwde energiesector en EPB-eenheid) in de energetische boomstructuur. In de keuzelijst ‘Soort verwarming’ kiest u ‘Gedeelde coll. verwarming (meerdere ESn)’ (zie Scherm 380). Er verschijnt een nieuwe keuzelijst ‘Keuze van het gedeelde systeem’. Kies in de keuzelijst ‘Keuze van het gedeelde systeem’ het combilussysteem.

Scherm 380 – Een gedeeld residentieel verwarmingssysteem (type combilus) toevoegen aan een energiesector

Scherm 381 toont hoe het invoervenster ‘Verwarming’ verandert als u hebt gekozen voor een combilussysteem: -

het ja/neen-veld ‘Individuele meting verwarmingskosten’ verschijnt (weergave inactief); het ja/neen-veld ‘Meerdere opwekkingsystemen’ verschijnt (weergave inactief); het tabblad ‘ Warmteopwekkingssystemen’ wordt voorzien van een radarsymbool ( ); het tabblad ‘Opslagsysteem’ wordt hernoemd tot het tabblad ‘Lokaal opslagsysteem’; een nieuw tabblad ‘ Gedeeld’ verschijnt.

Versie juli 2013


291

Scherm 381 – Het invoervenster ‘Verwarming’ van het gedeeld residentieel verwarmingssysteem ‘Combilus installatie1’

De gegevens van de tabbladen waar een radarsymbool ( ) voor staat moet u invoeren op het niveau van het gedeeld systeem (zie deel 15.7.1). De tabbladen ‘Lokaal opslagsysteem’, ‘Hulpenergie circulatiepompen’, ‘Verdeelsysteem’ en ‘Afgiftesysteem’ bevatten geen radarsymbool. De gegevens daarvan moet u invullen op het niveau van de energiesector van een EPB-eenheid. De invoergegevens van die tabbladen staan meer in detail beschreven in hoofdstuk 5. Het tabblad ‘ Gedeeld’ vereist geen invoer. Het geeft een overzicht van de EPB-eenheden die zijn aangesloten op deze collectieve verwarming.

15.7.2.2 Combilus voor warm tapwater Op het niveau van de EPB-eenheid kunt u aangeven dat er gebruik wordt gemaakt van een combilus. Klik op de knoop van het gepaste SWW-installatie, bijvoorbeeld ‘InstWTW1’ (onder de betreffende EPB-eenheid) in de ‘Energetische boomstructuur’. In de keuzelijst ‘Soort SWW’ kiest u ‘Gedeeld SWW (in meerdere ES)’ (zie Scherm 382). Er verschijnt een nieuwe keuzelijst ‘Keuze van het gedeelde systeem’. Kies in de keuzelijst ‘Keuze van het gedeelde systeem’ het combilussysteem.

Scherm 382 – Een gedeelde residentiële SWW-installatie (type combilus) toevoegen aan een EPBeenheid

Scherm 383 toont hoe het invoervenster ‘Installatie voor warm tapwater’ verandert als u hebt gekozen voor een combilussysteem:

Versie juli 2013


292

het ja/neen-veld ‘Meerdere opwekkingstoestellen’ wordt inactief; de tabbladen ‘ Warmteopwekkingssystemen’ wordt voorzien van een radarsymbool ( ); een nieuw tabblad ‘Warmtewisselaar’ verschijnt; een nieuw tabblad ‘ Gedeeld’ verschijnt.

Scherm 383 – Het invoervenster ‘Installatie voor warm tapwater’ in geval van de gedeelde residentiële SWW-installatie ‘InstWTW1’

De gegevens van de tabbladen waar een radarsymbool ( ) voor staat moet u invoeren op het niveau van het gedeeld systeem (zie hoofdstuk 15.7.1). De tabbladen ‘Warmtewisselaar’, ‘Circulatieleidingen’ en ‘Tappunten’ bevatten geen radarsymbool. De gegevens daarvan moet u invullen op het niveau van de EPB-eenheid. De invoergegevens van de tabbladen ‘Circulatieleidingen’ en ‘Tappunten’ staan meer in detail beschreven hoofdstuk 7. Het tabblad ‘ Gedeeld’ vereist geen invoer. Het geeft een overzicht van de EPB-eenheden die zijn aangesloten op de collectieve SWW-installatie. De invoergegevens van het tabblad ‘Warmtewisselaar’ zijn de volgende: De keuzelijst ‘Type’ Die keuzelijst is samengesteld uit: -

opslagvat; warmtewisselaar.

Als u kiest voor ‘Opslagvat’, moet u geen extra gegevens invoeren. Als u kiest voor ‘warmtewisselaar’ zijn de volgende gegevens noodzakelijk: De keuzelijst ‘Begrenzing van de wisselaar’ Kies hier de begrenzing van de warmtewisselaar. De volgende mogelijkheden zijn beschikbaar: -

in een aangrenzende onverwarmde ruimte; in het beschermd volume; naar de buitenomgeving.

Versie juli 2013


293

Het vrije-invoerveld ‘Oppervlakte van het omhullende lichaam’ Vul hier de oppervlakte van het omhullende lichaam in, uitgedrukt in m². De keuzelijst ‘Berekeningswijze van de thermische weerstand’. Die keuzelijst is samengesteld uit: -

waarde bij ontstentenis; berekende waarde.

Als u ervoor kiest om de thermische weerstand gedetailleerd te berekenen zijn de volgende gegevens noodzakelijk: Het vrije-invoerveld ‘Thermische geleidbaarheid’ Vul hier de thermische geleidbaarheid in, uitgedrukt in W/mK. Het vrije-invoerveld ‘Minimale dikte van de isolatie’ Vul hier de minimale dikte van de isolatie in, uitgedrukt in m.

15.7.3 Verwijzingen Meer informatie over dit hoofdstuk kunt u terugvinden op onze website: -

http://www.energiesparen.be/epb/prof/warmtapwater onder de titel ‘Combilus’.

Meer informatie over dit hoofdstuk kunt u hier terugvinden : -

MB van 12 december 2011.

Versie juli 2013


294

Bijlage I : Nieuwe berekeningsmethode Epicool Voor alle dossiers met vergunningsaanvraag of melding vanaf 1 januari 2014 is een nieuwe berekeningsmethode van toepassing. De nieuwe berekeningsmethode is gebaseerd op de huidige berekeningsmethode, maar bevat voor een aantal onderwerpen aanpassingen. Die aanpassingen zijn het resultaat van de Epicoolstudie (of kort: ‘Epicool’) en werden al geïntegreerd in de Altransoftware voor dossiers met vergunningsaanvraag of melding vanaf 1 januari 2014.

Impact van Epicool op de berekeningsmethode De Epicoolstudie heeft de methode voor koeling in woongebouwen, kantoren en scholen en de methode voor oververhitting in woongebouwen onderzocht. Hieronder volgt een opsomming van de onderwerpen waarvoor, door Epicool, aanpassingen aan de berekeningsmethode nodig waren. Voor woongebouwen:    

Netto-energiebehoefte voor koeling; Oververhittingsindicator; Zonwering en beschaduwing; Voorkoeling ventilatielucht.

Voor kantoren en scholen:     

Netto-energiebehoefte voor koeling; Koudeopwekkers; Zonwering en beschaduwing; Voorkoeling ventilatielucht; Hulpenergie voor koeling.

Een uitgebreide communicatie over de aanpassingen aan de berekeningsmethode, ten gevolge van Epicool, volgt nog. Die toelichting is voorzien als de wijzigingen zijn opgenomen in de regelgeving, dus bij de inwerkingtreding.

Impact van Epicool op de EPB-software In deze cursustekst zijn de wijzigingen opgenomen die een impact hebben op de invoer van een project in de EPB-software. Delen van de cursustekst die enkel van toepassing zijn voor projecten met vergunningsdatum of melding vanaf 1 januari 2014 (en waarvoor de Epicoolmethode van toepassing is) zijn in de cursus duidelijk aangegeven.

Deze cursus beschrijft de werking van de nieuwe EPB-software 3 gewesten

Recommend Documents