Het gebruik van uitgegraven in de 3 gewesten – grensoverschrijdend transport Grondbank, 25 september 2014 Informatievergadering ‘Vervuilde gronden in en rond Brussel’ CBBH
Grondbank – gewaarborgd grondverzet
Inhoud
Basisprincipes in de 3 gewesten
Juridisch Verantwoordelijkheden Procedures
Samenvattende vergelijking Case: ontdekking van een verontreiniging tijdens de werken
1
Vlaams Gewest - grondverzetsregeling Andy Heurckmans - Grondbank vzw
Grondbank, 25 september 2014 Informatievergadering ‘Vervuilde gronden in en rond Brussel’ CBBH
Grondbank – gewaarborgd grondverzet
Vlaams gewest Uitgegraven bodem ≠ afvalstof
Indien herbruikbaar volgens de bepalingen van uitvoeringsbesluit Vlarebo hfstk XIII Grondverzetsregeling = onderdeel van bodemdecreet Traceerbaarheid vanaf plaats uitgraving tot aflevering op eindbestemming
2
Basisprincipes
Stand-still Voorafgaandelijke analyses – opmaak technisch verslag Normen en voorwaarden voor hergebruik van uitgegraven bodem Verplichtingen en verantwoordelijkheden van de verschillende actoren Traceerbaarheidsprocedure en Codes van Goede Praktijk Rol van tussentijdse opslagplaatsen en centra voor grondreiniging Informatieoverdracht van opdrachtgever aannemer (via lastenboek) Onafhankelijke controle via traceerbaarheidsprocedure
Technisch verslag verplicht? Voor alle gebruik van uitgegraven bodem als bodem of als bouwkundig bodemgebruik, behalve:
Afkomstig van niet-verdachte grond + totale uitgraving bedraagt minder dan 250m³ (tenzij samengestelde partij van meer dan 250m³) Afkomstig van verdachte grond + totale uitgraving minder dan 250m³ + gebruikt binnen de kadastrale werkzone (volgens Code van Goede Praktijk) Gebruik binnen de Zone voor Gebruik ter Plaatse (volgens Code van Goede Praktijk) Herbruikt ikv bodemsanering (volgens voorwaarden conformiteitsattest vh bodemsaneringsproject)
3
Toepassingsmogelijkheden
Bodem: ophoging, nivellering, opvulling putten, …
Waarde vrij gebruik (bijlage V) Bodemsaneringsnormen (bijlage IV)
Bouwkundig bodemgebruik: onderfundering wegenis, omhulling rioolbuizen, taludlichamen, …) Bijlage VI (totaalconcentraties) Bijlage VII (schudproef)
Vormvast product: bakstenen, dakpannen, zandcementmengsels, betonproducten
Idem bouwkundig bodemgebruik
Verantwoordelijkheden opdrachtgever = initiatiefnemer grondwerken
TV laten opmaken* (vóór aanvang werken of via toestemming op TOP/CGR/vergunde inrichting) TV overmaken aan erkende bodembeheerorganisatie ter conformverklaring Clausules in bestek die naleving grondverzetsregeling waarborgen = informatieoverdracht (SOG laten opmaken, indien opdrachtgever initiatief neemt)
4
Verantwoordelijkheden aannemer = uitvoerder grondwerken
Melding start werken bij eBBO Selectieve uitgraving uitvoeren volgens zoneringsplan en opmetingstabel (in functie van beoogde gebruik) Grondtransportmelding voor afvoer naar TOP/CGR Voorafgaandelijk Grondverzettoelating aanvragen Ontvangstverklaringen overmaken Kopie bodembeheerrapport overmaken aan initiatiefnemer grondverzet én eindgebruiker (kopie eindgebruiker niet verplicht voor verdeling in kleine hoeveelheden)
Traceerbaarheidsprocedure Technisch verslag Conformverklaring
OPDRACHTGEVER
Lastenboek
Melding start der werken
AANNEMER
Gebruik binnen de werf
Afvoer naar een TOP of CGR
Afvoer naar andere eindbestemming
Gebruiksbrief
Grondtransportmelding
Grondtransporttoelating
Eindverklaring
Eindverklaring
Eindverklaring
Bodembeheerrapport
kopie aan Opdrachtgever Eindgebruiker
Bodembeheerrapport
kopie aan Opdrachtgever Eindgebruiker
5
Zoneringsplan
Massabalans
6
Tussentijdse opslag - grondreiniging
Gecertificeerde TOP (C-TOP) Opslag en/of reiniging als hoofdactiviteit
Erkende TOP / CGR Levert zelf CTV en BBR af voor eigen partijen
Erkenningsvoorwaarden (art. 203 vlarebo) Keuring door BBO (certificaat)
Bedrijfsgebonden TOP (B-TOP) Opslag als nevenactiviteit bij de aanneming
Kwaliteitsreglement OVAM Vw voor erkenning door minister
In hoofdzaak bodem van eigen werken stockeren op eigen terrein Draaiboek voor B-TOP’s Grondbank
Werfgebonden TOP (W-TOP)
Opslag in functie van de werfactiviteiten
Richtlijnen Grondbank
Waals Gewest - Valorisatie van afvalstoffen Andy Heurckmans – Grondbank vzw
Grondbank, 25 september 2014 Informatievergadering ‘Vervuilde gronden in en rond Brussel’ CBBH
Grondbank – gewaarborgd grondverzet
7
Bodembeheer in Wallonië (≠ gebruik van uitgegraven bodem) Décret relatif à la gestion des sols (5 déc 08)
Doelstelling: via bodemonderzoek de bodemkwaliteit en eventuele saneringsnoodzaak (en saneringsmodaliteiten) bepalen Verantwoordelijkheid van een aannemer analogie met Vlaamse bodemdecreet: Indien een aannemer (zonder het te weten) verontreinigde bodem op een terrein toepast, is hij verantwoordelijk voor het veroorzaken van een nieuwe verontreiniging* en zal hij bijgevolg instaan voor de sanering
* Nieuwe verontreiniging: na 30 april 2007
Hergebruik uitgegraven bodem
Geregeld via afvalstoffenwetgeving Décret du 27/06/1996 relatif aux déchets AGW du 14/06/2001 favorisant la valorisation de certains déchets Iedere afvalstof blijft afvalstof tot op het moment van valorisatie Analyses enkel verplicht voor gereinigde bodem (teste de conformité)
8
Hergebruik van uitgegraven bodem
3 types
Niet verontreinigde gronden Verontreinigde gronden
Te reinigen Gereinigde gronden
A traiter Normes terres décontaminées
Terre décontaminée Terre polluée Normes terres non polluées
Terre non polluée
Procedure (≠ traceerbaarheidsprocedure) Uitgegraven bodem
Niet-verontreinigde bodem
Verontreinigde bodem Conc. > terres polluées
Conc < terres décontaminées
Centre de Traitement autorisé CAT
Hergebruik binnen de werf (Valorisation sur site)
Aanvulling, ophoging, nivellering
Afvoer buiten de werf
Valorisation
TOP/CGR
Stortplaats CET classe III
Milieuvergunning
Uitloogproef
Sur autre site
Geen traceerbaarheid
Gebruikscertificaat
Procedure Art 13
In overeenstemming met stedenbouwkundige vergunning
En cohérence avec le permis de bâtir
= Aanvaardingscriterium
9
Gebruiksmogelijkheden
Niet-verontreinigde bodem (proper) conc < terres non-contaminées
Binnen de werf (niet beschouwd als afvalstof) Buiten de werf (nieuwe bestemming) Vergelijkbaar met vrij gebruik 17.05.04 (identificatiebon) Registratie voor valorisatie van afvalstoffen
Andere mogelijkheden:
Tussentijds stockeren (één enkele vergunning: milieu + stedenbouw) Afvoer naar CGR (Centre de Traitement Autorisé) Storten op klasse 3 stortplaats – CET (uitzondering op uitvoeren van uitloogproeven)
Opmerking: geen verplichte analyses, geen toelating
Gebruiksmogelijkheden
Verontreinigde bodem > normes terres décontaminées
Verplichte afvoer naar centrum voor grondreiniging (CTA) 17.05.03 (identificatiebon) Na reiniging:
Gebruik in industriegebied (art 30 van het CWATUPE)
19.13.02 (identificatiebon) Teste de conformité (bijlage II van het AGW van 2001) Gebruikscertificaat verplicht Registratie voor valorisatie van afvalstoffen
10
Gebruiksmogelijkheden
Verontreinigde bodem terres non-contaminées < conc < terres décontaminées
Afvoer naar CTA (CGR) OF
Aanvraag tot valorisatie cfr. Art 13 van het AGW (uitzondering) Gebruik in industriegebied (art 30 van het CWATUPE) Registratie voor valorisatie van afvalstoffen Verplichte analyse
Verplichtingen/verantwoordelijkheden Opdrachtgever Informatieplicht : alle informatie betreffende bodemkwaliteit ter beschikking stellen aan aannemer (opgelet : dit geldt ook voor de algemene aannemer naar zijn onderaannemers) Een ontdekte bodemverontreiniging melden aan de bevoegde administratie
11
Verplichtingen/verantwoordelijkheden Aannemer Aannemer die grond toepast op andere bestemming is aansprakelijk in geval hij een verontreiniging veroorzaakt Op de plaats herkomst : aannemer = ‘exploitant’ en dus onderhevig aan verplichtingen ikhv bodemdecreet:
Bouwheer op de hoogte brengen van een ontdekte bodemverontreiniging Indien de opdrachtgever dit zou nalaten: melden aan de bevoegde administratie In principe kan aannemer verplicht worden om de verontreiniging zelf te saneren, wanneer de veroorzaker niet geïdentificeerd kan worden.
Brussels Hoofdstedelijk Gewest Richtlijn afgegraven gronden Andy Heurckmans - Grondbank vzw
Grondbank, 25 september 2014 Informatievergadering ‘Vervuilde gronden in en rond Brussel’ CBBH
Grondbank – gewaarborgd grondverzet
12
Bodembeheer: Ordonnantie de 5/03/2009
01/01/2010: Ordonnantie van 5/03/2009 betreffende het beheer en de sanering van verontreinigde bodems
Inventaris van de bodemtoestand Interventienormen en saneringsnormen Types verontreiniging, behandelingswijzen en houder van de verplichtingen Aanleidinggevende feiten Bodemonderzoeksprocedure
Inventaris van de bodemtoestand
Categorieën
Catégorie 0: potentieel verontreinigde percelen Catégorie 1: percelen waarop de saneringsnormen niet worden overschreden Catégorie 2: percelen waarop de interventienormen niet worden overschreden Catégorie 3: percelen waarvoor de risico’s aanvaardbaar zijn/ aanvaardbaar werden gemaakt (risicobeheer) Catégorie 4: Verontreinigde percelen, waarop een sanering aan de gang is / dient te worden uitgevoerd
13
Ordonnance: procédure
Aanleidinggevende feiten
14
Voorwaarden hergebruik afgegraven gronden Richtlijn – infofiche BIM
Dossiers in het kader van de ordonnantie Maar : Art 3 25°: Toename van de verontreiniging: stijging van de concentratie van verontreinigende stoffen in de bodem na 20 jan 2005, vastgesteld door vergelijking met de resultaten van een door het Instituut goedgekeurd of gelijkvormig verklaard of geacht bodemonderzoek, met uitzondering van stijgingen van de concentratie van verontreinigende stoffen in de bodem als gevolg van een verspreiding van een verontreiniging vanaf een naburig perceel of een herverspreiding van reeds bij het eerste bodemonderzoek in de grond aanwezige verontreinigende stoffen.
Voorwaarden hergebruik afgegraven gronden : principes
Aangevoerde aanvulgrond
Voldoen aan saneringsnormen. Gehalte bodemvreemde materialen (bvb. resten bouwafval): maximaal 1% (massa/volume). Parameters (minimaal) : PAK's, zware metalen, minerale olie en VOCl's, + verdachte parameters;
Grond afkomstig van het perceel zelf (voor zover het geen te saneren grond betreft)
Concentraties < 80% interventiewaarden (betreffende kwetsbaarheidszone); Geen bijkomende grondwater- of oppervlaktewaterverontreiniging veroorzaken; Mogelijke blootstelling geen bijkomend risico voor milieu of volksgezondheid;
15
Voorwaarden hergebruik afgegraven gronden : principes
Algemeen
Mengen van gronden om een betere kwaliteit te verkrijgen is verboden; Vóór hergebruik bemonsteren, volgens tabel in ‘Voorwaarden voor hergebruik van afgegraven gronden. Uitzonderingen daarop uitsluitend met akkoord BIM; Bodemanalyses : labo's erkend in Wallonië of Vlaanderen; Gronden die niet voldoen voor gebruik in Brussels Gewest, kunnen nog in Wallonië of Vlaanderen worden toegepast, mits aan de respectievelijke regelgeving wordt voldaan; Gebruik toeslagstoffen (bouwtechnische kwaliteit verbeteren), toegestaan indien dit niet leidt tot toename bodemverontreiniging.
Ordonnantie vs grondwerken
Aanleidinggevend feit 1 : aanvraag bouwvergunning: (art 13 ordonnantie) Verkennend bodemonderzoek (of volgende stap in de procedure)
Percelen in categorie 1 en 2: de grondwerken mogen starten Percelen in categorie 0 en 4: Bodemonderzoeksprocedure doorlopen vooraleer de grondwerken starten Percelen in categorie 3: ‘Follow-up’ maatregelen
‘light’ procedure voor risicobeheer op voorwaarde dat grond- en bemalingswerken in de verontreinigde zone < 3 maand duren Termijn gelijkvormigheidsverklaring = 30 dagen
16
Ordonnantie vs grondwerken
Aanleidinggevend feit 2 : Ontdekking van een ongekende verontreiniging:
Tijdens de graafwerken Tijdens de opmaak van een technisch verslag (procedure Vlaamse gewest)
Art. 4 (ordonnantie): diegene die de ontdekking heeft gedaan moet dit melden aan (cascade):
Houder van de zakelijke rechten De exploitant of, indien ongekend
BIM
Ordonnantie vs grondwerken
Ontdekking procedure ‘beperkt saneringsvoorstel’
Op voorwaarde dat saneringswerken < 120 dagen (inclusief rapportage)
Vereenvoudigd beperkt saneringsvoorstel, indien:
Dringende interventie nodig Beperkt verspreide verontreiniging van max enkele meter rond de bron, die binnen 1 dag kan worden verwijderd Verontreiniging in grondwater (geen drijflaag), maar niet in bodem, waarbij het grondwater opgepompt en behandeld wordt voor lozing
17
Gewestgrensoverschrijdend transport Andy Heurckmans – Grondbank vzw
Grondbank, 25 september 2014 Informatievergadering ‘Vervuilde gronden in en rond Brussel’ CBBH
Grondbank – gewaarborgd grondverzet
Gewestgrensoverschrijdend transport
Gewestgrensoverschrijdend transport valt niet onder de Europese Afvalstoffenrichtlijn (EVOA) Identificatiebon De plaats van gebruik bepaalt:
de te volgen procedure de bemonsteringsstrategie en analyses
18
Gewestgrensoverschrijdend transport Vlaanderen
Brussel
Wallonië
Vrachtbon Identificatiebon Identificatiebon + nr. GTT
Euralcode
Verontreinigde bodem : 17.05.03 Niet-verontreinigde bodem : 17.05.04 Gereinigde bodem : 19.13.02
Verplichtingen
Technisch verslag, bodembeheerrapport
Geen verplichtingen
Enkel indien afgevoerd vanaf CGR
Samenvatting 3 gewesten Andy Heurckmans – Grondbank vzw
Grondbank, 25 september 2014 Informatievergadering ‘Vervuilde gronden in en rond Brussel’ CBBH
Grondbank – gewaarborgd grondverzet
19
Samenvatting 3 gewesten VLAAMS GEWEST
BRUSSELS GEWEST
WAALS GEWEST
Wetgeving
VLAREBO Hoofdstuk XIII
Richtlijn ‘Hergebruik van afgegraven gronden in het GHG’’
AGW favorisant la valorisation de certains déchets 14/06/2001
Bemonsteringsstrategie
Af te graven grond: Afhankelijk van aard en volume
Af te graven grond: Niet beschikbaar
Af te graven grond: Niet beschikbaar
Uitgegraven grond: Afhankelijk van aard en volume
Uitgegraven grond: 1 analyse / 250 m³ tot 1 analyse / 2000 m³
Uitgegraven grond: Niet beschikbaar
Verplicht: 3 > 250 m 3 < 250 m suspect Mengmonsters Risicozones: puntstalen
Niet verplicht
Verplicht voor gereinigde gronden (terres décontaminées)
CMA-methode OVAM
NEN-methode of CMA-methode OVAM
Staalname
Analyses
Terreinen cat. 0, 3 of 4 (ordonnantie) Puntstalen!
Mengmonsters toegestaan in CWBP /CWEA Risicozones: puntstalen
CWEA
Samenvatting 3 gewesten Parameters
VLAAMS GEWEST
BRUSSELS GEWEST
WAALS GEWEST
Metalen, MO, PAK’s + verdachte parameters + pH + lutum + org. stof
Metalen, MO, PAK’s + verdachte parameters
Metalen, MO, PAK’s + verdachte parameters + lutum + org. stof
Uitloogproef (Bouwkundig bodemgebruik / vormvast produkt)
Normen
Gehalte stenen
Uitloogproef : stortplaats (CET)
Normen voor hergebruik Herrekend in functie van : - lutum - org. stof - pH
Saneringsnormen Interventienormen (Ifv bestemmingstype)
Max. 5%
Max. 1%
Normen voor hergebruik Terres non contaminées Terres décontaminées Herrekend in functie van: - lutum - mat. org. Max. 5%
20
Samenvatting 3 gewesten
Gebruiksmogelijkheden
Vlaams gewest
Brussels gewest
Waals gewest
Bodem Bouwkundig bodemgebruik/ vormvast produkt
Bodem
Niet verontreinigde bodem Gereinigde bodem (terres décontaminées) industriezone
Indienen bij
Grondbank vzw of Grondwijzer vzw IBGE: Procedure Ordonnantie (niet specifiek voor grondverzet)
Attest
Conformverklaring TV Bodembeheerrapport
OWD: enkel voor 'terres décontaminées'
(Ordonnantie) Gebruikscertificaat Cat. 0 : gelijkvormigheidsverklaring Voor ‘terres décontaminées’ verkennend bodemonderzoek Cat. 3: Follow-up Cat. 3, 4: gelijkvormigheidsverklaring
Case study Andy Heurckmans - Grondbank vzw
Grondbank, 25 september 2014 Informatievergadering ‘Vervuilde gronden in en rond Brussel’ CBBH
Grondbank – gewaarborgd grondverzet
21
Case: Ontdekking verontreiniging
Situatie: Tijdens de grondwerken wordt een vergeten stookolietank aangetroffen. De grond er rond ruikt sterk naar Mazout. De verontreiniging beperkt zich tot ca 2 meter rond en onder de tank. (geen acuut gevaar) Wat moet de aannemer doen ? Wat moet de opdrachtgever doen ? Kunnen de grondwerken gewoon doorgaan ?
Case: Ontdekking verontreiniging Vlaams gewest:
De aannemer meldt ontdekking aan :
Opdrachtgever en Grondbank
Opdrachtgever doet beroep op eBSD om de verontreiniging te bevestigen + af te bakenen Verontreiniging wordt weggenomen (onder begeleiding van de eBSD) De grondwerken kunnen doorgaan. Grondtransporttoelatingen worden afgeleverd na ontvangst analyseresultaten + besluit eBSD Opdrachtgever houdt resultaten en verwerkingsattesten bij
Goed huisvaderschap
22
Case: Ontdekking verontreiniging Brussels gewest:
De aannemer meldt ontdekking aan :
Opdrachtgever / houder zakelijke rechten / eigenaar
Opdrachtgever / hvzr / eigenaar meldt aan BIM Bodemverontreinigingsdeskundige : beperkt saneringsvoorstel BIM gelijkvormigheidsverklaring (max 30 dagen) Verontreiniging wegnemen (onder begeleiding) Bodemverontreinigingsdeskundige stelt eindbeoordeling op (incl. verkennend BO) slotverklaring BIM De grondwerken kunnen doorgaan.
Gedetailleerde procedure
Case: Ontdekking verontreiniging Waals gewest:
De aannemer meldt ontdekking aan opdrachtgever
Opdrachtgever meldt bij Département des sols
DG03 du SPW Belangrijke verontreiniging procedure bodemdecreet wordt opgestart
Aangeraden: beroep op expert om werken te begeleiden Aannemer mag verontreiniging wegnemen + naar CGR vervoeren (behoudens tegenbericht van Dép.) Na verwijdering : opdrachtgever laat oriënterend BO uitvoeren (door expert)
Procedure
opstarten & goed huisvaderschap
23
Grondbank vzw
Verantwoordelijke TOP/CGR/DOP Kathleen Wielant
[email protected] - tel 02 545 58 48 Cel Ondersteuning Elisa Vermeulen
[email protected] - tel 02 545 58 83 Verantwoordelijke Projecten Cindy Bullens
[email protected] - tel 02 545 58 82 Afdelingshoofd Exploitatie Andy Heurckmans
[email protected] - tel 02 545 58 52
24