Deze bijlage schetst de aanleiding en de wijze waarop de micro-elektronicastimulering vorm wordt gegeven

Bijlage 1 Deze bijlage schetst de aanleiding en de wijze waarop de micro-elektronicastimulering vorm wordt gegeven. Achtergrond Gegeven de beperkte omvang van de beschikbare middelen voor innovatiestimulering leidde het beslag van grote bedrijven en Philips in het bijzonder in het verleden al tot een onevenwichtige situatie. Een en ander heeft er toe geleid dat de toegang voor grote bedrijven tot het instrumentarium moest worden beperkt. Gelet op het grote belang van Philips en van ICT voor Nederland is het Philips mogelijk gemaakt om op een andere manier ondersteuning voor zijn ontwikkelingsinspanningen te verkrijgen. Dat heeft in 1987 zijn vorm gekregen in een mondelinge afspraak waarbij Philips jaarlijks op basis van onderbouwde projectplannen een gemaximeerde R&D vergoeding tegemoet kon zien. Omstreeks 1998 is de aanwending toegespitst en werd het Philips mogelijk gemaakt te participeren in grote strategische (EUREKA) projecten. Vanuit de Philips kaderafspraak is voor technologieondersteuning voor Philips jaarlijks gemiddeld € 29,5 mln. (60 mln. gulden) beschikbaar. Het gaat hierbij dus niet om de R&D ondersteuning voor Philips in het kader van ICES/KIS-3. Eureka Deze stimulering richt zich met name op grote internationale strategische EUREKA-projecten (MEDEA+, ITEA). Daarnaast zijn er nationale samenwerkingsprojecten tussen Philips en de Nederlandse kennisinfrastructuur. Eureka is een initiatief van 33 landen en de EC om samenwerking op technologisch gebied tussen Europese bedrijven en instituten te stimuleren. Het doel is het marktgericht ontwikkelen van producten, processen en diensten. Sinds de start in 1985 heeft EUREKA bedrijven en instituten ondersteund bij samenwerking in bijna 3000 projecten. EUREKA heeft een bottom up karakter, de deelnemende bedrijven initiëren dan ook zelf de projecten. De deelnemende overheden ondersteunen de projecten uit eigen land. ITEA, Information Technology for European Advancement, is een Europees industrieel onderzoekprogramma op het gebied van software voor software- intensieve systemen. Het ITEA programma wordt uitgevoerd in het kader van EUREKA. MEDEA+, Microelectronics Development for European Applications, is een Europees industrieel onderzoeksprogramma dat wordt gerealiseerd in het kader van EUREKA door voornamelijk fabrikanten van halfgeleider componenten (IC-fabrikanten) en leveranciers van elektronische modules en (sub-)systemen (systeemleveranciers). Binnen MEDEA+ is de deelname van Nederlandse bedrijven de laatste jaren toegenomen. Nationaal gezien participeren, inclusief Philips, momenteel 13 Nederlandse bedrijven in 24 MEDEA+ projecten. Alle 13 deelnemende bedrijven ontvangen een stimuleringsbijdrage. Bedrijven en subsidie De bedrijven die ik in 2004 in het kader van de Micro-elektronicastimulering voornemens ben subsidie toe te zeggen zijn: ACE, ASML, ASMI, Philips, Thomson Broadcast & Media Solutions Nederland, FEI Company Electron Optics, Rohill Technologies, PANalytical, Dalsa en Mapper Lithography.

Bij deze stimulering gaat het om de volgende Micro-elektronica R&D-projecten: Projectnaam Subsidie MEDEA+ € 33.115.000,00 ITEA € 11.344.505,40 Strategische samenwerkingsprojecten € 3.401.208,65 Totaal € 47.860.714,05 Criteria en controle Jaarlijks wordt de invulling van de te ondersteunen projecten bezien. De projecten dienen te voldoen aan strikte criteria en hebben goedkeuring van de EC. Voorts vindt er inhoudelijke en financiele toetsing plaats. Naast jaarlijkse accountscontrole en streeksproefsgewijze verificatie worden alle projecten nauwlettend gevolgd. Ieder halfjaar wordt de voortgang gerapporteerd door en besproken met Philips. Voor de grotere R&D projecten zijn speciale onafhankelijke colleges van externe deskundigen die advies uitbrengen over de voortgang en eventuele bijstellingen van projecten. Ook op programmaniveau vinden verschillende evaluaties plaats. Zo zijn in april 2004 de resultaten beschikbaar gekomen van de zgn. Mid Term Assessment s van zowel het ITEA als het MEDEA+ programma. In bijlage 2 wordt nader ingegaan op de resultaten van de mid term assessments.

VERVOLG BIJLAGE 1 Overzicht micro-elektronica 2004

totale projectkosten

projectkosten en subsidies MEDEA+, aandeel Philips ITEA Totaal strategische samenwerkingsprojecten Totale stimulering Philips Totale stimulering Philips Totaal MEDEA+ exclusief Philips aandeel Totaal micro-elektronicastimulering Overzicht strategische samenwerkingsprojecten Philips Universiteits clusterprojecten Overige clusterprojecten Totaal strategische samenwerkingsprojecten

subsidiebedrag

Euro 33.336.000,00 29.522.000,00 6.582.856,00 69.440.856,00

in 2004 Euro 14.750.000,00 11.344.505,40 3.401.208,65 29.495.714,05

69.440.856,00 46.308.967,00 115.749.823,00

29.495.714,05 18.365.000,00 47.860.714,05

projectkosten Philips 3.781.000,00 2.801.856,00 6.582.856,00

subsidiebedrag 1.888.227,65 1.512.981,00 3.401.208,65

N.B. Ook de onderzoeksinspanningen van andere Nederlandse bedrijven, universiteiten en kennisinstellingen in het kader van ITEA worden ondersteund. Dit geschiedt in de Innovatiesubsidie Samenwerkingsprojecten (IS) en uitgevoerd door SenterNovem.

Bijlage 2 MEDEA+ Microelectronics Development for European Applications Doelen en beoogde resultaten MEDEA+ is een Europees industrieel onderzoeksprogramma dat wordt gerealiseerd in het kader van EUREKA door voornamelijk fabrikanten van halfgeleider componenten (ICfabrikanten) en leveranciers van elektronische modules en (sub-)systemen (systeemleveranciers). Alle toonaangevende Europese ondernemingen op het gebied van de micro-elektronica systemen participeren in MEDEA+. De MEDEA-organisatie heeft zich in het algemeen tot doel gesteld: “Het (verder) versterken van de wereldwijde concurrentiepositie door R&D samenwerking in technologie en applicaties waarin Europa leidend is”. De aandacht zal met name gericht zijn op geavanceerde halfgeleidertechnologie, en systeem applicaties waarin complete elektronische systeme n op één chip worden geïntegreerd (SoC; System on Chip). Hierbij staat het ontwikkelen van multifunctionele CMOS processen, schaalbare/hergroepeerbare systeem platformen en applicatie raamwerken centraal. In MEDEA+ wordt samengewerkt door bedrijven uit onder meer Frankrijk, Duitsland, Nederland, Italië, België, Oostenrijk, Zweden, Spanje, het Verenigd Koninkrijk en Zwitserland. Relatie met de geldende criteria voor de Philips -projecten De MEDEA+ projecten betreffen technologisch geavanceerde gebieden, waarop de Europese industrie qua know-how een belangrijke positie inneemt. Het gaat hier om enabling technologies, waarbij er een groot strategisch belang is deze binnen Europa verder te ontwikkelen, mede gezien de scherpe concurrentie met het Verre Oosten en de VS. De technologische en financiële risico’s van de projecten zijn hoog. Looptijd De looptijd van MEDEA+ is in principe 8 jaar, verdeeld over twee fasen van elk 4 jaar. De eerste periode loopt van 2001 tot en met 2004, de tweede van 2005 tot en met 2008. Na kennis te hebben genomen van de positieve resultaten van de MEDEA+ Midterm Assessment hebben de in MEDEA+ participerende overheden in april van dit jaar het groene licht gegeven voor de tweede fase van het programma. MEDEA+ midterm assessment (MTA) In april 2004 is het Midterm assessment rapport gepresenteerd aan de overheden die in MEDEA+ deelnemen en de MEDEA+ organisatie. Geconcludeerd wordt dat, ofschoon de meeste projecten nog lopen en de socio-economische invloed op langere termijn nog niet kan worden gemeten, MEDEA+ een belangrijke bijdrage levert aan de versterking van de prominente positie van de Europese industrie op de wereldmarkt van fotolithografie en consumenten elektronica. Enkele van de belangrijkste resultaten van MEDEA+ De meerderheid van de MEDEA+ projecten zijn in lijn met de ITRS roadmap of met de huidige stand van onderzoeksactiviteiten. Op sommige gebieden ligt Europa licht voor of

gelijk met de concurrentie (b.v. IC technologie integratie, 90nm CMOS technologie) terwijl in andere gebieden een duidelijk leiderschap te zien is (b.v. lithografie); MEDEA+ verschaft een platform voor de gezamenlijke ontwikkeling van prototypes, competenties and standaarden, zowel horizontaal als verticaal in de leveranciers keten. Het MEDEA+ programma heeft een belangrijk succes geboekt met het starten van het proces om een Applicatie Technologie Roadmap te ontwikkelen, wat uniek is op het gebied van applicaties. Het kan als een maatstaf dienen voor toekomstige activiteiten. Ook het midden- en kleinbedrijf speelt een rol van betekenis in het MEDEA+ programmma. Deze rol zou overigens nog verder kunnen worden versterkt. Het rapport bevat aanbevelingen voor de tweede fase (2005-2008). Deze aanbevelingen hebben onder meer betrekking op de visie ontwikkeling voor de Europese industrie op middellange termijn; verdere versterking van de afstemming tussen bedrijfsleven en overheden binnen MEDEA+; betere disseminatie van resultaten en successen naar buiten toe en versterking van de rol van het MKB. De aanbevelingen die op de MEDEA+ organisatie betrekking hebben, zijn in uitvoering of in studie. Tweede fase, voorbereiding en start Ter voorbereiding van de tweede fase is de MEDEA+ Applications Technology Roadmap (ATRM) ontwikkeld die een visie biedt gezien vanuit applicatie- op de wensen van de eindgebruiker in 2012. Het “White Book 2”, dat de overwegingen, doelstelling en onderzoeksthema’s bevat voor de tweede fase, is gereed gekomen. De eerste call van de tweede fase heeft een aantal nieuwe projectvoorstellen opgeleverd. Degene welke in lijn zijn met het White Book 2 en voldoen aan de toetsingscriteria van MEDEA+, zijn in behandeling genomen. Besluitvorming over deze projecten vindt ultimo 2004 plaats; de uitvoering kan dan begin 2005 van start gaan. Kosten en subsidie De begroting van de kosten van Philips in Nederland voor het jaar 2004 bedraagt afgerond € 33,3 mln. Het voornemen bestaat om in 2004 een subsidie met een omvang van € 14,75 mln. toe te kennen. De totale kosten van Philips voor de eerste fase van MEDEA+ (01-01-2001 31-12-2004) bedragen € 133,3 mln. Projectpartners De MEDEA+ portefeuille bevatte in augustus 2004 een totaal van 49 projecten. 10 projecten zijn aan het einde van 2003 met succes afgerond; 39 lopen nog in 2004. Van de 283 deelnemende partners in 2003 komt 27% uit de grote ondernemingen; 39% uit het MKB, 25% betreft universiteiten en 9% overige kennisinstellingen. Het aandeel in mensjaren komt globaal uit op: 72% grote ondernemingen; 14% MKB, 9% kennisinstelingen en 5% universiteiten. Nationaal gezien participeert Philips eind 2004 in 20 gesubsidieerde MEDEA+ projecten. Naast Philips participeren 9 andere Nederlandse bedrijven in totaal 9 projecten. Het betreft de ondernemingen: ASML, ASMI, FEI Company Electron Optics, Thomson Broadcast & Media Solutions, PANalytical, Mapper Lithography, Dalsa, ACE en Rohill Technologies. Uit de eerste call van de tweede fase van MEDEA+ liggen thans 21 projectvoorstellen ter beoordeling voor. Daarvan hebben 14 projectvoorstellen één of meer Nederlandse deelnemers. Van het totaal aantal begrote mensjaren van circa 6800 nemen Franse, Duitse en

Nederlandse bedrijven respectievelijk 41,2%, 18,3% en 17,6% voor hun rekening. Voor Nederland zijn daarvan Philips en ASML met afstand de grootste participanten, samen goed voor meer dan 1075 mensjaren. Inhoud projecten Voor de tweede fase zijn de volgende ontwikkelingsgebieden gedefinieerd: Silicon Applications Platforms en Technologies. Binnen Silicon Applications Platforms worden de volgende thema’s onderscheiden: - High speed communication networks - Networked ICE Terminals - Smart card systems for secure applications - Automotive electronics for in-car communications, environmental protection, safety and security - Security - User-centric applications - Electronic Design Automation (EDA) for System on a Chip (SoC) design and Design for Manufacturability (DfM) Binnen Technologies zijn de volgende werkgebieden gedefinieerd: - Technology Platform for Next-Generation Core CMOS process - Technology Platform for Process Options - Lithography - Enabling technologies for heterogeneous systems

Marktontwikkeling halfgeleiderindustrie Alle analisten lijken het er nu wel over eens dat de halfgeleidermarkt cyclisch zal blijven. Duidelijk is dat de markt sinds vorig jaar in een opgaande beweging zit. Onenigheid is er onder analisten over de vraag wanneer de volgende down turn zal inzetten. Pessimisten zien dat al in 2005 gebeuren, maar de meeste indicatoren duiden er toch op dat volgend jaar nog groei zal laten zien. De sterkste groei wordt gerealiseerd in China: de verwachtingen zijn dat de groei op 35% kan uitkomen in 2004, maar zelfs als deze groei 5 jaar aanhoudt, zou het marktaandeel van China pas 5% zijn. Opmerkelijk is de expansie in Korea: Samsung alleen heeft in de afgelopen jaren meer in expansie van capaciteit geïnvesteerd dan de complete Europese chip industrie samen! Experts nemen sinds de tweede helft van de laatste tien jaar een trend waar dat de lange termijn gemiddelde groei, die de laatste 40 jaar rond de 15% lag, begint af te nemen. Geen enkele andere technologie is er in geslaagd groei van een dergelijke grootte over zo’n periode te realiseren. De lange termijn gemiddelde groei, gemeten over periodes van 10 jaar, zou kunnen uitkomen in het gebied van 10-13% voor de periode van 2001-2007. Belang en voortgang van de projecten Bij de eerste call van de tweede fase zijn 21 projecten actief met de voorbereiding van een Full Proposal; door het grote aantal voorstellen is het waarschijnlijk dat de ondersteuning van de overheden relatief verder achter zal blijven bij de gevraagde ondersteuning in de ingediende voorstellen.

MEDEA+-projecten zijn financieel omvangrijk en vinden plaats in grote consortia met deelnemers die op wereldniveau zichtbaar zijn. Uitstraling vindt plaats op verschillende manieren. Zo worden de resultaten van een aantal projecten ingebracht in internationale fora waarin wordt gesproken over normen en standaarden. Op deze wijze is er veel uitstraling naar de toeleverende industrieën; veel projecten schakelen kleine bedrijven en universiteiten in als onderaannemers. Philips Semiconductor, STMicroelectronics en Infineon hebben zich de laatste jaren, mede dankzij de EUREKA initiatieven als MEDEA+, een plaats verworven in de mondiale top tien van IC- fabrikanten. Een belangrijk onderdeel van de micro-elektronica industrie betreft de apparatuur die wordt gebruikt bij de productie van ICs. Op het geavanceerde gebied van de fotolithografie is ASML een hoofdrolspeler in de wereld, met slechts twee, Japanse, concurrenten: Nikon en Canon. Ook ASMI is een belangrijke producent van apparatuur die wordt gebruikt bij chipsfabricage. Beide Nederlandse ondernemingen participeren in grootschalige MEDEA+ onderzoekprojecten.

ITEA Information Technology for European Advancement Doelen en beoogde resultaten ITEA is een Europees industrieel onderzoekprogramma op het gebied van software voor software- intensieve systemen. Het ITEA programma wordt uitgevoerd in het kader van EUREKA. Grotere en kleinere bedrijven, universiteiten en onderzoekinstellingen werken samen in ITEA. Hierbij zijn zowel makers als gebruikers op het gebied van informatietechnologie actief. De internationale samenwerking in ITEA is erop gericht een zo hoog mogelijke synergie te bewerkstelligen tussen leveranciers onderling maar ook tussen leveranciers en de toepassende industrieën. Het uiteindelijke doel van ITEA is het overbruggen van de momenteel bestaande kloof tussen de USA en Europa op het gebied van software en software engineering. In het ITEA programma wordt beoogd de concurrentiepositie te verbeteren door het gezamenlijk ontwikkelen van software infrastructuren voor complexe software-intensieve systemen. De hoofddoelstellingen van ITEA zijn: - het initiëren en versterken van de Europese samenwerking ter verbetering van de gezamenlijke industriële vaardigheid op het gebied van software technologie; - het spreiden van risico’s bij het creëren van een Europees platform voor “Softwareintensieve systeem engineering”. Op deze manier worden condities geschapen voor grotere synergie tussen betrokkenen in de Europese ICT industrie; - het stimuleren van integratie en systeem architectuur denken waardoor IT componenten, technieken en/of methoden kunnen ontstaan die het bedenken en ontwerpen van complexe systemen vergemakkelijken zodat de productiviteit wordt verhoogd; - een bijdrage te leveren aan het oplossen van de culturele uitdaging de kennis van succesvolle Europese systeem architecten voor Europa te behouden. In ITEA wordt samengewerkt door een grote verscheidenheid aan bedrijven, universiteiten en onderzoeksinstellingen uit heel Europa, met name uit Frankrijk, Duitsland, Nederland, België, Spanje, Italië, Finland en ook Zweden, Noorwegen, Denemarken, Oostenrijk, Zwitserland, Portugal, Engeland, Ierland, Tsjechië, Slovenië, Bulgarije, Griekenland en Israël. Relatie met de geldende criteria voor Philips -projecten Alle ITEA projecten zijn Europese samenwerkingsprojecten in EUREKA verband. De participerende (grote en kleine) bedrijven, universiteiten en instituten zijn op de een of andere manier afhankelijk van de software ontwikkeling voor software- intensieve systemen. ITEA projecten betreffen technologisch geavanceerde “competences” (vaardigheidsgebieden) waarin de Europese industrie qua know-how veelal een belangrijke positie inneemt. Het gaat hier vooral om “enabling technologies”, waarbij er een groot strategisch belang bestaat deze binnen Europa verder te ontwikkelen, mede gezien de bestaande kloof en de scherpe concurrentie met de VS. De technologische en financiële risico’s van de projecten kunnen als hoog worden beoordeeld. Looptijd De looptijd van ITEA is in principe 8 jaar, verdeeld over twee delen van 4 jaar. Het eerste deel loopt van juli 1999 tot en met juni 2003. Het tweede deel loopt van juli 2003 tot en met juni 2007.

Kosten en subsidie De begroting van de kosten voor 2004 bedraagt € 29,5 mln. Het voornemen bestaat om in 2004 een subsidie van toe te kennen van € 11,3 mln. De totale kosten (01-07-1999 t/m 31-122004) bedragen € 158,3 mln. Projectpartners Het resultaat van de eerste zes ITEA Calls voor projecten omvat 61 projecten met een totale werkomvang van 7.692 mensjaren. Deze zijn verdeeld over grote industriële bedrijven (ca. 60%), SME’s (ca. 20%), Research laboratoria (ca. 6%) en Universiteiten (ca. 14%).In 2004 wordt een groot aantal projecten voorbereid als voorstel in het kader van de 7e Call. Deze projecten zullen naar verwachting medio 2005 van start gaan. De belangrijkste bedrijven in ITEA zijn: Alcatel, Barco, Bosch, Bull, Daimler-Chrysler, Italtel, Nokia, Siemens, Thales, Thomson en Philips. Naast Philips zijn vele Nederlandse bedrijven en academische onderzoekinstellingen c.q. universiteiten betrokken: Océ, ASML, LogicaCMG, Thales Communications, Oratrix BV, het Software Engineering Research Centre (SERC), het Eindhoven Embedded Systems Institute (EESI), de Universiteit van Amsterdam, de Rijksuniversiteit Groningen, de TU Delft, de Universiteit Twente, het Centrum voor Wiskunde en Informatica (CWI), de TU Eindhoven. Nederland neemt in belangrijke mate deel aan ITEA, de werkomvang in Nederland in de projecten van ITEA Call 1-6 omvat een totaal van 1457 persoonjaren. Inhoud projecten De ITEA projecten zijn verdeeld over de gehele informatie keten en concentreren zich op een vijftal domeinen, zijnde:’Home’, ‘Cyber Enterprise’, ‘Nomadic’, ‘Intermediation Services & Infrastructure’ en ‘Services & Software Creation’. In het ITEA Roadmap proces zijn vele scenario’s ontwikkeld voor deze applicatie domeinen. Deze beschrijven, stap voor stap, hoe onze technologieomgeving in toenemende mate meer uit netwerken zal gaan bestaan en meer en meer autonoom en zelforganiserend gaat worden. Om dit te bereiken moet de softwaretechnologie vooruitgang boeken in een aantal engineering disciplines, zoals beschreven in de ITEA Roadmap. De tweede editie van deze “ITEA Roadmap for Software Intensive Systems” is gepresenteerd op de “26th International Conference on Software Engineering” (ICSE 2004) in Edinburgh (UK) en werd zeer positief ontvangen. De roadmap is beschikbaar gemaakt via de ITEA website; meer dan 200 “downloads” vanuit landen over de gehele wereld hebben inmiddels plaatsgevonden. Belang en voortgang van de projecten Vrijwel alle ITEA projecten zijn financieel omvangrijk en worden door grote consortia uitgevoerd. Philips in Nederland heeft deelgenomen of neemt deel aan 34 projecten uit een totaal van 61. Van deze 34 zijn alle 9 projecten uit de 1e “Call for Proposals”, 4 uit de 2e Call, 5 uit de 3e Call en 3 uit de 4e Call afgesloten met, volgens de ITEA reviewers, goede tot uitstekende resultaten. Er zijn 11 lopende projecten en 2 projecten van Call 6 zullen daarnaast starten in de tweede helft van 2004. In het kader van de lopende 7e Call zijn 10 projecten met voorgenomen Philips Nederland deelname in voorbereiding. De start van deze projecten wordt voorzien in 2005. In april 2004 zijn de uitkomsten van het ITEA “Mid Term Assesment” gepresenteerd. Het ITEA Mid term assessment heeft positieve resultaten opgeleverd en heeft aangetoond dat het ITEA programma goed op koers ligt. De behaalde resultaten van afgeronde ITEA projecten

hebben nadrukkelijk bijgedragen aan de vooraf gestelde doelen van het ITEA programma. De resultaten zijn goed en de onderzoeksactiviteiten hebben tot een significante verbetering van de toepassing van software-technologieën en -gereedschappen geleid. De deelnemers aan ITEAzijn over het algemeen positief over het programma en de uitvoering van de projecten, zowel ten aanzien van de selectie als de monitoring en evaluatie. Het programma is efficient georganiseerd en er is sprake van effectieve samenwerking in de ITEA projecten. Een belangrijke aanbeveling van het assessment betreft het voortzetten van ITEA. Een interne ITEA werkgroep is gestart met het bezien van een mogelijk vervolgprogramma (werktitel ITEA-NEXT), mede in het perspectief van ARTEMIS, het European Technology Platform voor Embedded Systems. Uitstraling van de resultaten behaald in ITEA vindt plaats op meerdere, verschillende manieren. De resultaten worden, rekening houdende met de intellectuele eigendomsrechten, zo veel als mogelijk is verspreid binnen en buiten ITEA. Hierbij is het doel te komen tot een hogere kwaliteit en effectiviteit van de ontwikkeling van software- intensieve systemen in Nederland en in Europa, door hergebruik en standaardisatie van de verschillende ontwikkelde technologieën, alsmede door het benutten door software huizen / integrators, van platforms die hun oorsprong binnen ITEA hebben, te bewerkstelligen. De concurrentiekracht van bedrijven wordt hiermee versterkt en aan het creëren van hoogwaardige werkgelegenheid wordt een impuls gegeven. Voor het verder verspreiden en publiceren van relevante projectresultaten wordt gebruik gemaakt van het internet, fora, conferenties en standaardisatieorganisaties. Ook universiteiten verwerken resultaten in hun leerstof. Jaarlijks wordt een ITEA Symposium gehouden, waar software experts en beleidsmakers uit industrie, academia en overheden elkaar ontmoeten en projectteams hun resultaten presenteren.

Clusterprojecten Inleiding In de nationale samenwerkingsprojecten doet Philips R&D samen met de publieke én private kennisinfrastructuur in Nederland De samenwerkingen zijn vormgegeven in samenwerkingsprojecten, met een looptijd van doorgaans 2 tot 4 jaar. In de projecten wordt lange termijn onderzoek uitgevoerd met potentieel industriële relevantie. Innovatie en economisch perspectief creëren d.m.v. samenwerking is de algemene leidraad voor de projecten. Relatie met Philips criteria Bedrijven zijn steeds minder in staat om nieuwe producten en productieprocessen op eigen kracht te ontwikkelen en moeten dus steeds meer samenwerken met elkaar en met kennisinstellingen. Philips voert bijna een derde van haar wereldwijde R&D in Nederland uit (circa één miljard euro in 2003). In haar R&D werkt Philips wereldwijd samen in talloze samenwerkingsverbanden. Mede dankzij het hier gevoerde accent op samenwerking met de Nederlandse publieke en private kennisinfrastructuur heeft Philips samengewerkt, en werkt samen, met de meeste Nederlandse universiteiten en een groot aantal ondernemingen. Momenteel heeft Philips bijvoorbeeld, middels de clusterprojecten, circa 85 projecten in opdracht bij de Nederlandse universiteiten. Inhoud De projecten zijn hoofdzakelijk gericht op de realisatie van langere termijn doelstellingen en zijn derhalve risicovol. De bijdrage van de overheid maakt het onder andere mogelijk om risico’s te overzien en een onderzoeksportefeuille te voeren waarbij lange en korte termijn onderzoek goed gebalanceerd zijn. Uitstraling De samenwerkingsprojecten met de publieke kennisinfrastructuur dragen er mede toe bij dat wetenschappelijke onderzoekers en instellingen vertrouwd raken met industriële behoeftes en de ervaring opdoen om op deze behoeftes te anticiperen in het onderzoek aan publieke kennisinstellingen. Behalve in de attitude van wetenschappelijke onderzoekers kan zich dat bij voorkeur ook vertalen in de onderzoeksprogramma’s van publieke kennisinstellingen. Een afstemming van wetenschappelijk onderzoek op de behoeftes van het bedrijfsleven vertaalt zich voor de publieke kennisinstellingen in een verbeterde mogelijkheid tot samenwerking met het innoverende bedrijfsleven, nationaal (de R&D uitgaven van het Nederlandse bedrijfsleven overstijgen de uitgaven van de publieke kennisinstellingen) én internationaal. Economische spin-off ligt hiermee voor de hand. Voor bedrijven geldt bovendien dat samenwerking hen in staat stelt om innovatie te versnellen en het onderzoek te verbreden.

Resultaten Omdat de onderzoeksprojecten veelal een verdieping van de basiskennis inhouden waarbij op langere termijn een potentieel industriële toepassing kan volgen, zullen de onderzoeksresultaten een breed toepassingsgebied vinden. Om toch een aantal concrete voorbeelden te noemen: - Aanstuurelectronica voor lichtapplicaties (cluster Lichtapplicaties) - Vermogensbeperking van geïntegreerde circuits (cluster technologieën voor geïntegreerde componenten)

-

Intelligente digitale consumentenelektronicasystemen voor multimediatoepassingen (cluster Informatietechnologie voor Consumentenproducten) Verbeterde diagnostische bruikbaarheid van medische beelden in relatie tot o.a. ziektes van hart, vaten en hersenen (cluster Medische beeldsystemen) Ontwerpen ten behoeve van hergebruik en recycling (clus ter Ecodesign) Toepassing van polymeren in biosensoren, bijvoorbeeld voor medisch-diagnostische toepassingen (cluster Polymeren)

Samenvattend overzicht MEDEA+ Titel

Samenw. Partners

Onderzoeksveld

PLA NET

Alcatel (D), CEA -LETI ( F), CTTC (E), Deutsche Telekom T- (D), Consulintel (E), Cable TV Burgenland (A), DS2 (E), FhG ESK (D), France Telecom (F), IMEC (B), Infineon (D,A), AINRIA (F), Philips (NL F B), Robotiker (E), Siemens IC (D), ST Microelectronics (B F I), Stollmann (D), Telefonica ( I+D), Telindus (B), Thales (F NL),Thomson (D), Synthesia (A) Infineon (D), AMIS (B), ATMEL (F), Bosch (D), ContiTemic (D), Philips (NL, F), SiemensVDO (D,F), STMicroelectronics (F), IMEC (B), TU-Berlin (D),

Platforms for € 827.851,27 Networked Service delivery.

FDQ

ANKH MORPORK

PICS

EsP@ss-IS

MESA

Pocket MM

Philips (N, F, A), Thomson (F, NL), Canal + (F), Thales, STM (F), Schlumberger (F), Esterel Technologies (F), Cryptolog (F), Innia (F) Thales (F), Thomson (NL, F), Philips (NL, F), Atmel (F), Dalsa (NL), Armines (F), Tima (F) Blue Eye Video (F), CEA (F) INPG/TIMA/UJF (F), Philips (NL), STMicroelectronics (F,I), Trusted Logic (F), Interpay (NL), Schlumberger (F), Telecom Italia Mobile (I), LETI (F), Thomson Multimedia (F), CP8 (F), CEA -LETI (F), Viaaccess (F) ACE (NL), Alcatel (B), ARM (B), CAPS Entreprise (F), ESAT/ KU-Leuven (B), EADS telecom (F), Polyspace (F), Uni Paris/ UPMC/LIP6 (F), Bull (F), EONIC Systems (B), IMEC (B), Metasymbiose (F), STMicroelectronics (B, F, I), COWARE (B), EPUN (F), INRIA (F), Philips (B, NL), Uni Grenoble /U J.F./TIMA (F), Bull (B) Philips (NL), CMM/Mines Paris (F), STMicro -electronics (F,I), Thomson Multi-media (F), Cambridge Display Technology (UK)

Subsidie Philips

Continui- Bijzonteit derheden Gestart oktober 2004

development, € 300.875,93 standardization and establishing of a novel comprehensive failure mechanism driven qualification methodology for reliability and analysis of electronic components. Specificatie € 1.847.289,72 security policies voor terminals in home networks CMOS imaging € 752.189,82

Gestart 1 januari 2004

“smart card” productgeneraties, op basis van een open “smart card” platformdefinitie.

Volgens planning

-

Volgens planning

Vanaf 2003 neemt ook het Nederland se bedrijf ACE B.V. deel

€ 331.848,45

System on Chip; € 1.649.065,57 IC’s voorzien van gecompliceerde her-configurabele multi-processor architectuur, binnen de laatste IC-technologie (100 nm) Ontwerpgereed€ 1.696.409,29 schap, methoden en technieken om de functionele eigenschappen van een komplex IC in de eindfase te configureren op de applicatie.

Gestart medio juli 2003 Gestart oktober 2003

Het wegvallen van twee partners is opgevang en door de andere deelnemers

SIDRA

Technodat

ASSOCIATE

MESDIE

BLUEBERRIES

65nm CMOS

Crescendo

0.1um Fab

Anastasia+

Bosch (D), Atmel (D), Infineon (D), Philips (NL), STM (I), XFAB (D), ETH (CH), TU Vienna (A)

Develop simula € 112.828,47 tion guided design methods to protect mixed signal ICs against damage from Electrostatic Discharge (ESD). CISC-Semiconductors (A), DOLPHIN Procestechnologie € 1.950.826,43 Integration (F), HIREX (F), Infineon ondersteunende (A), INPG/TIMA/UJF (F), IROC (F), gebieden. ISD (GR), Philips (NL), Cadence (F), STMicroelectronics (I,F) Alcatel (B), Infineon (F),Italtel (I), Gereedschappen, € 715.465,26 Temento (F), AMI Semi-conductors technieken en (B), Philips (NL, F), Uni Montpellier methoden t.b.v. /LIRMM (F), INESC (P), TECMIC kostenefficiënt (P) testen en analyseren van geïntegreerde schakelingen. Alcatel SEL (D), IBM (D), Magneti Electromagneti€ 869.000,48 Marelli (I), Robert Bosch (D), WIDIS sche emissie (D), AMG (D), IM ST (D), Nokia (D), (EME), signaalSTMicro -electronics (F,I), ZUKEN gevoeligheid en (D), EADS (F), Infineon (D), Philips substraatontvan(NL), TEMIC (D),FHG IZM-ASE kelijkheid (EMC) (D), INSA (F) van grote IC’s CRMC2/GPEC (F), CSEM (CH), Embedded € 187.162,53 EVE (F), IMEC (B), LPM (F), LSV systemen op chip (F), Motorola (F, ISR, CH), Philips (B, F, D, NL), ST (F, I), TNIVALIOSYS (F), YogiTech (I) ST (F), Philips (F, B, NL), Motorola CMOS op € 231.851,45 (F), Air Liquide (F), Aixtron (D), 300mmm wafers ASM (NL), Bull (F), CNRS LTM (F), FHG Erlangen (D), Horiba (F), IMEC (B) INORGTECH (VK), INPG (F), JIPELEC (F), LAHC (F), Leica (D), LETI (F), Trikon (VK), XPEQT (B) IMEC (B), Infineon (D), Philips (,B, System-On-Chip € 1.130.497,06 D, NL), STMicroelectronics (I,F) oplossingen dmv Non-Volatile geheugen en analoge process opties in de komende generaties diepe sub-micron ICtechnologieën 40-30 (F), Air Liquide (F), Alcatel Verbeteren en € 519.895,91 Vac.Tech. (F), ALES (F), ALTIS SC milieuvriendelijker (F),, Faure Ingenierie (F), maken van het ICGreca/Uni.JF (F), INCAM (F), LETI productieproces (F), Philips (NL), RECIF (F), SEPAREX (F), SOPRA (F), STMicroelectronics (I,F), EKC (F), Mondia Quartz (F) AMG (D), Mentor Graphics (F), Efficiënter ontwerp € 728.296,74 Atmel Germany (D,F), Bosch (D), proces voor CISC (A), EADS TELECOM (F), analoge en

Gestart 1 juli 2004

Volgens planning

-

Volgens planning

-

Project verlengd tot einde 2004 met grotere taak Philips. Op schema

-

Volgens planning

-

Duitse partners hebben project verlaten na stop funding. Aangepast project op planning. Op schema

Volgens planning

-

DIAMANT

CMOS SOI

MASKLESS MAPPER

PROJECTION ML

SUPERSTAR

FLUOR

EXTATIC

IMMS (D), Infineon Austria (A,D), ITWM(D), Melexis (D), MunEDA (D), Philips (NL), Sci-worx (D), SIEMENS MC (I) Alcatel Vac.Tech. (F), ASMI (NL), ATMEL W&M (F),FEI(NL) Canberra SC (B), ELDIM (F), FHG IIS (D), GEMETEC (D), H.P.E. (F), INCAM (F), LETI (F), MEMC (I), MITAC/Uni. Antwerp (B), Nanophotonics (D), PAN-alytical (NL), Philips (NL,F), RECIF (F), RUCA/Uni. Antwerp (B), SI Automation (F), SOPRA (F), STMicroelectronics (F,I), Uni. Cambridge (UK), Wacker (D) ACP (CH),CEA -DAM(F),Uni Chalmers (SW),ChipIdea(P), Cissoid (B),Ericsson(SW),ETH-Zurich (CH), IEMN/uni Lille(F), IMEP (F), Infineon (D,SW), IXL/Uni Bordeaux (F), LETI (F), Motorola (F), Philips (NL), Sarnoff(B), SOISIC (F), SOITEC (F), STMicro -Electronics (F), Toumaz (UK), UCL/Uni Louvain (B), Uni Linkoping (SW), Uni Lund (SW), Wacker (D) Mapper Lithography (NL) IMEC (B), Philips (NL, B, D)

hoogfrequente schakelingen

IMS (A), Leica (D), STM (F), IMSJena (D), LETI (F), Philips (NL), ETG (NL), Infineon (D), Fhg (D), EQUIcon (D), IMS Chips (D), TUC-Zfm (D) Alcatel (B), Atmel (F, D), CEA -LETI (F), Daimler Chrysler (D), EDSN (F, D), Rohill (NL), Telit (I), Thomson (F) ASML (NL), Carl Zeiss (D), IMEC (B), Infineon (D), Jenoptik (D), Honeywell (D), Korth Kristalle (D), Lambda Physik (D), M+W Zander (D), Philips (B), Schott Lithotec (D), Tuilaser (D)

Maskerloze lithografie

€ 74.334,05

Versterking ontwikkeling multi-mode en multiband chipsets Lithografische technieken met 157nm laserlicht

Geen NL Philips participatie

ASML (NL), Carl Zeiss (D), Sagem (F), Xenocs (F)

Ontwikkeling Geen NL Extreme UV full Philips field research tool participatie voor structuren tot 35nm.

automatische procescontrole tijdens de fabricage van gekompliceerde IC’s

€ 249.992,50

I.h.a. volgens planning.

Ontwikkeling van CMOS Technologie variant op SOI substraat

€ 426.093,41

Voort gang volgens planning

Maskerloze € 148.225,64 lithografie concept voor ASIC productie

Geen NL Philips participatie

Philips Analytical is verzelfstandigd onder de naam PANalytical

1 jaar vertraging na vrij komen kapitaal voor hoofdcontractant. Start op in Nederland in Q2 2004. Loopt door tot 2005 Project is ultimo juli 2004 (iets eerder) beëindigd.

Accent onderzoek wordt verlegd naar 193nm immersie technol. (project HYMNE) Technolo- Project is gisch zeer verlengd complex tot medio project, 2004 voortgang goed, ondanks

diverse technische issues.

Samenvattend overzicht ITEA Titel

Jules Verne

OSMOSE

Samenwerkende partners

Onderzoeksveld Subsidie Philips 2004 Philips (NL), THOMSON(F), Methodes en € 1.585.510,10 Telvent (ES), Cybercultus gereedschappen (LUX), Lucid’it (F), Cardinal voor de Information Systems (FIN), Saint specificatie van Thomas Production (F), CRP geavanceerde Henri Tudor (LUX), INRIA terminals Loria (F), Artemis (F) BULL (F), Philips (NL), France Software € 234.790,76 Telecom (F), Telefonica (ES), platform van Telvent (ES), Thales (F), Banrty “Open Source Technologis (IRE), INRIA (F), middleware” LIFL (F), Whitestein (CH), EPFL componenten (CH) e.a.

Continuiteit 1e review Febr 2004 succesvol verlopen, goede voortgang Vertraagde start, goed verlopen review in Maart 2004 Project maakt gebruik van de resultaten van het CAFÉ project, succesvol verlopen review in Juni 2004

Bijzonderheden -

-

FAMILIES

Philips (NL), Univ. Groningen Product-familie (NL), ICT-Norway (N), Nokia engineering (FIN), Helsinki University of methodologiën Technology (FIN), VTT (FIN), Siemens ZT (D), Robert Bosch (D) Market Maker (D), Fraunhofer IESE (D) Essen University (D) Vienna University of Technology (O), Thales (F), Ivorium Software (F), Softeam (F), INRIA (F), CEA -List (F), Telvent (E), European Software Institute (E), Universidad Politécnica de Madrid (E)

€ 2.450.892,74

CANDELA

Capvidea (B), Quadrox (B) Traficon (B),Vrije Universiteit Brussel (B), IT Optics (B), Multitel (B), VTT (FIN), Hantro (FIN), Solid (FIN), Bosch Security Systems (NL), Philips (NL), TU Eindhoven (NL), Ibermatica (E), ESI (E), Retevisión Móvil (E), Micro Genesis (E)

Beeld analyse, video systemen in netwerken

€ 444.603,78

Nu goede voortgang 1e review in Juni gaf goede resultaten te zien

COPS

Canal+ Technologies(F), CCS Copie protectie Technologies (I), Thomson systeem D.T.B. (D), Gemplus (F), Salerno Un. (I), Philips (F), Thomson(F), Philips (NL), RAI (I)

€ 351.225,46

1e review in Januari 2004 met succes verlopen

-

Space4U

Nokia (FIN), CSEM (CH), Visual Tools (E), Technical University of Madrid (E),

Project maakt gebruik

-

‘Open € 1.148.976,06 Component’ architectuur voor

-

Nomadic Media

Mobilizing the Internet

Agile

Aurora

Magellan

Merlin

IKERLAN (E), FAGOR (E), Philips (NL), TU Eindhoven (NL)

groot volume apparaten als mobiele telefoons, PDA’s, etc.

Philips (NL), TU Eindhoven (NL), Orga Kartensysteme (D), Univ. Of Paderborn (D), Siemens (D), Cybelius Software (FIN), Nokia (FIN), Oulu Univ. (FIN), VTT (FIN), Radiolinja (FIN), Ismap (F), Syllem (F), Univ. Of Paris (F), Atos Origin (I), CEFRIEL (I), CiaoLab (I), SysOpen (I), Vodafone Omnitel (I), Euscatel (E) Philips (NL), Thales Avionics (F), Thales Communications (F), EADS Telecom (F), FAGOR (E), Euskatel (E), Barco (B), Teamlog (F), Ismap (F), Sofnetix (FIN), CIM Networks (FIN), VTT (FIN), Robotiker (E)

Infrastructuur technologiën

VTT (FIN), Nokia (FIN), FSecure (FIN), Nemetschek (BUL), Océ (F), Kapion (SLV), Medius (SLV), ESI (E), P4Q (E), Maser (E), Philips (NL), Daimler Chrysler (D), Hood (D), KUL (B), Barco (B), SQS (E), It-wps (D), FAGOR (E), TCP (E), Hantro (FIN), E2S (B), Univ. Bolzano (I), Engisud (I), Fraunhofer (D), Univ. Duisburg (D), FICOSA (E) EADS (F), France Telecom (F), Xandmail (F), Intesi Group (F), Bull (F), Philips (NL), Mediagate (ISR), Cure (A), Siemens (B), Ayala (ISR), Telefónica (E) Philips (NL), Nexstream (F), Alcatel (F), Telefónica (E), Thomson (F), Philips (B), Thales (F), Albatronics (ISR), EADS (F), Engineering (I), Univ. of Palermo (I), QoS Metrix (F), VTT (FIN), HLI (F), Vitec (F), Univ. of Roma (I), Bitband (ISR), IMEC (B), Maxisat Oy (FIN), Hit.com (I), G-Cluster (FIN), CNR (I), Il Cormorano (I), Philips (F) Datapixel (E), LogicaCMG (NL), Nokia (FIN), Océ (NL), Philips (NL), Univ. Groningen (NL), Solid (FIN), SQS (E), Thales (F),

Framework bestaande uit “agile” componenten (methoden, technieken, gereedschappen, praktijkvoorbeel den) in “embedded systems”

€ 175.997,00

Software platform dat adaptieve “user interfaces” biedt aan de gebruiker Architectuur en componenten voor het aanbieden van veilige multimedia diensten in private netwerken

€ 284.361,97

Gebruikt de resultaten van het MOOSE project. Nieuwe

€ 281.672,06

€ 1.586.662,92

Multi service € 1.107.858,85 netwerk platform

€ 1.392.220,82

van ROBOCOP resultaten, goede review in Juni 2004 Review in Mei 2004 toonde goede voortgang en resultaten

Vertraagde aanloop nu overwonnen, succesvol verlopen review in Juni 2004 Vertraagde start, werk vangt eerst in 3e kwartaal 2004 aan

Project gestart in Mei, nog weinig resultaten Project is in plaats van in Januari gestart in April, nu goede voortgang

Mogelijke start eerst in 4e kwartaal

AMEC

TU Delft (NL), Univ. of Oulu methods en (FIN), uSysCom (E), VTT (FIN), technieken voor ZIV (E) co-development van embedded systemen Philips (NL), CTI (GRE), Univ. Ontwikkelplatfor € 299.732,88 of Aegean (GRE), Intrasoft m voor software(GRE), Cerda Inst. (E), ESI (E), omgevingen NMRC (IRE), Trinity College gericht op de (IRE), Univ. of Helsinki (FIN), eindgebruikers Ibermatica (E), Telefónica (E), FAGOR (E), IKERLAN (E), VTT (FIN), Finlux (FIN), Aptus FIN), IST (FIN), Villiruusu (FIN)

2004

Mogelijke start eerst in 4e kwartaal 2004

Samenvattend overzicht Clusterprojecten Titel Functionele Polymeren

VLSI Ontwerpkunde en RF-technologie

Physics of (in)organic thin film materials Analytical instrumentation and methodology Micro-mechanica

Ecodesign

Informatietechnologie toegepast in consumentensystemen

Technologieën voor geïntegreerde componenten Lichtapplicaties Medische beeldsystemen voor diagnostiek en therapieplanning High Efficiency Materials for the next Generation Polymer Displays and Lighting Applications Burst

Future Light

Samenw. partners Onderzoeksveld Subsidie naast Philips Philips UvA, TUD, RUG Functionele € 31.000,00 polymeren

Continuïteit Volgens planning

TUD, TU/e, UT

Ontwerp van microelektronica producten en processen Eurandom, UT, Dunne OrgaTU/e, TUD, FOM nische Lagen TU/e, VUA, TNO, Analytische en EUR, RUG, KUN, diagnostische UvM instrumenten TUD Ontwerpmethoden mechatronische bewegingssystemen TNO, TUD, TU/e Milieukundig ontwerpen, incl. recycling

€ 375.000,00

Volgens planning

€ 95.000,00

Volgens planning Volgens planning

TU/e, TUD, UU, UT, Eurandom, ESI, VUA, KUN, Stan Ackermans Institute TUD, TU/e, UT, RUL, KUN TU/e, TNO UU, TUD, TU/e, AMC A’dam

TNO-Industrie, Universiteit van Amsterdam, TU/e

Universiteit Wageningen, Erasmus Medisch Centrum, Universiteit Twente TU/e, TNO Bouw

€ 83.000,00

Bijzonderheden Project op toepassing van polymeren in biosensoren -

Focussering op biomedische onderwerpen -

€ 20.000,00

Volgens planning

€ 17.500,00

Volgens planning

Ambient intelligence (integratie van electronica in de leefomgeving) Geïntegreerde componenten

€ 250.500,00

Volgens planning

€ 584.000,00

Volgens planning

-

Elektrische verlichting Beeldsystemen voor medische diagnose en therapie Ontwikkeling nieuwe materialen t.b.v. polyLED technologie nieuwe medische behandelingstechnieken voor b.v. kanker en aderverkalking Nieuwe vormen polyLED verlichting

€ 186.000,00

Volgens planning Volgens planning

-

€ 787.213,00

Volgens planning

-

€ 690.768,00

Project start 1 november 2004

€ 35.000,00

Enkele maanden vertraging

€ 246.227,65

Onderzoek op Ecovalue toont dat elektronica gunstig uitvalt tov consumentenbestedingen -

-

Project had technische tegenslag

Bijlage 3

MEDEA+ Hieronder volgen beschrijvingen van de individuele MEDEA+ projecten met Nederlandse Philips deelname. PocketMM: dit project met Philips als Nederlandse deelnemer heeft als doel de definitie en ontwikkeling van een Silicon Application Platform voor draagbare consumenten elektronica. Verschillende technologieën zullen worden geëvalueerd. De Nederlandse bijdrage zal gericht zijn op onderzoek en ontwikkeling van ontwerpgereedschap, methoden en technieken om de functionele eigenschappen van een complex IC, zoals een System-on-Chip, d.m.v. ingebouwde, configureerbare, hardware logica (“hardware configurable embedded logic”) in de eindfase te configureren op de applicatie van de eindgebruiker, en te benchmarken tegen de andere oplossingen. Het wegvallen van een van de partners is opgevangen door een bijdrage van Philips op het gebied van HQ parametrische codering en het toevoegen van actieve en passieve OLED display demonstrators. Uitstraling: De methode van een “hardware configureerbaar” IC-ontwerp is uitermate geschikt om in een zeer korte tijd prototypen te maken van IC’s; hierdoor kan de “time-tomarket” voor complexe IC’s aanzienlijk verkort worden, dit alles ten gunste van de concurrentie positie. Voortgang: Het project boekt zeer goede resultaten op het gebied van audio codering: verbeteringen uit het project aan MPEG4 codering zijn expliciet beschreven in de laatste versie van de standaard die aangeboden is voor goedkeuring in de standaardisatie organisaties. Er is een eerste versie van de ‘coarse-grain’ ontwerp bibliotheek gereed gekomen en het routing gereedschap is aangepast zodat optimalisatie van de interconnect mogelijk is. Ankh Morpork: Industrieel onderzoek en ontwikkeling van een beveiligde architectuur voor multimedia apparaten die doorverbonden zijn door thuisnetwerken met de Nederlandse deelnemers Philips en Thomson Broadcast. De architectuur zal gebaseerd zijn op een opzet, die in dit project ontwikkeld zal worden, voor de implementatie van beveiliging in chip-sets op een zodanige manier, dat bescherming tegen illegaal kopiëren en versturen van digitale inhoud verzekerd is. Het project zal ook de visie van de eindgebruiker meenemen om acceptatie van het product te verzekeren. Uitstraling: De Amerikaanse overheden zijn bezig een verdediging op te zetten voor de media industrie. Deze opzet moet wettelijke oplossingen en eigen technologie gebruiken om de sterke locale media industrie te beschermen. Er is geen Europees tegenwicht, omdat hier een sterke media industrie ontbreekt maar ook door de variërende politieke en zakelijke interesse. Dit versterkt de positie van regionale oplossingen die zelfs invloed kunnen hebben op thuisnetwerken en de omroepindustrie. Daarom moet de Europese industrie in staat zijn eigen oplossingen aan te bieden die toegespitst kunnen worden op nationale en regionale eisen. Voortgang: In de architectuur die samen met de partners is opgezet, heeft Philips veel bijgedragen aan de ontwikkeling van de algemene architectuur voor de beveiliging. Voor het maken verifiëren van Blu- Ray disks is een inspanning geleverd aan de beveiliging. Er zijn verschillende testdisks gecreëerd voor verificatiedoeleinden. De eerste Blu-Ray spelers zullen gebaseerd zijn op PC componenten en o.a. de encryptie zal in software worden gedaan. Veel werk is gestoken in richtlijnen voor het ontwerp van veilige PC-achtige moederborden en het ontwerp van veilige communicatie over standaard aansluitingen zoals IDE enz.

SUPERSTAR: In het SUPERSTAR-project heeft het Nederlandse Rohill samen met de Engelse subcontractor SRT de afgelopen maanden gewerkt aan het omzetten van de systeem en subsysteem specificaties naar Printed Circuit Board (PCB) realisaties en het testen van de gerealiseerde ontwerpen inclusief de bijbehorende software. Rohill bouwt en integreert het prototype van het TETRA basestation op basis van bestaande COTS (commercial off-theshelf) verkrijgbare componenten op een dusdanige manier dat gereed gekomen SUPERSTAR-chips op de PCB’s kunnen worden gezet en grote delen van de PCB’s in functie overnemen. De strategische samenwerking met SRT heeft ook de bedoeling om Rohill RF-kennis te laten opdoen. Uitstraling: Commerciële vooruitzichten voor de professionele markt voor Private Mobile Radio (PMR) zijn goed. Te denken valt aan bus-/transportondernemingen en spoorwegen, maar ook vooral fabrieksterreinen. Veiligheid is momenteel in de belangstelling en voor beveiliging is goede betrouwbare en veilige communicatie erg belangrijk. En hierin voorziet nu juist TETRA. Belangrijk is natuurlijk wel of de ontwikkelde chipset ook commercieel geproduceerd gaat worden want anders is er geen product op te baseren. Voortgang: De overall timing is weliswaar vertraagd, maar de geplande prototype- integratie zorgt van nature voor synchronisatie tussen de partners. Het project loopt nu door in 2005, hiervoor is een change request door de MEDEA+ organisatie gehonoreerd. Er zijn geen majeure belemmerende factoren, het project loopt nu soepel(er). Wel is het zo dat de baseband processor-chip pas vrij laat beschikbaar komt. EsPass-IS: Industrieel onderzoek en ontwikkeling met als Nederlandse deelnemer Philips van herbruikbare, innovatieve, hardware en software bouwblokken, alsmede de daarvan af te leiden complexe IC’s (System on Chip) voor zeer veilige, “smart card” productgeneraties, op basis van een open “smart card” platformdefinitie. Uitstraling: In dit project wordt deelgenomen door alle sleutelspelers in Europa m.b.t de “smartcard” waardeketen, te beginnen bij de silicium- makers en eindigend met de operators uit de sectoren van de mobiele telecom, betaal TV, en het bankwezen. Door deze brede deelname wil dit project het “smartcard flagship” van Europa zijn. Het project is ondersteunend aan het Europese beleid, gericht op het tot stand brengen van een vooraanstaande positie op het gebied van beveiligde internet- en wireless toepassingen. Voortgang: Philips heeft het ontwerp van het medische scenario afgerond en gebruikt dit als een platform voor projecten met nieuwe partners op het gebied van de gezondheidszorg. In samenwerking met partners uit het Osmose project is een terminal gebouwd die gebruikt kan worden om de mogelijke voordelen te onderzoeken van een SIM gebaseerde module voor apparaten in huis. PICS: Dit project, met de Nederlandse deelnemers Philips Thomson Broadcast en Dalsa, focusseert op CMOS beeldopnemers en zeer snel programmeerbare beeldverwerking / analyse voor toepassingen in beveiliging, auto’s en de professionele omroep. Het project zal onderzoek bevatten naar de definitie van CMOS beeldpunten en additionele on-chip elektronica om de huidige nadelen van CMOS beeldopnemers op te lossen. Het project brengt alle kennis samen van de Europese spelers op het gebied van CCD beeldopnemers. Uitstraling: Dit project verzekert de competitieve kracht in de sectoren van de Europese beveiligings- auto- en omroep camera’s en de bijbehorende halfgeleider sector. Het maakt bij beveiligingstoepassingen intelligente camera’s mogelijk om misdaad in de steden in te perken. Bij toepassingen ter assistentie van bestuurders van auto’s maakt het goedkope beeldopnemers mogelijk die zowel onder dag- en nachtcondities werken en robuust zijn.

Voortgang: In deze eerste fase zijn de architectuur en wensspecificaties gereedgekomen. Verder zijn studies verricht naar diverse bouwblokken in de beeldopnemer. Een testchip met 120 verschillende soorten beeldpunten is ontworpen en gefabriceerd. MESA: Industrieel onderzoek en ontwikkeling van efficiënte ontwerp- en verificatiemethodes voor het maken en valideren van System on Chip IC’s voorzien van een zeer gecompliceerde configureerbare multi-processor architectuur met heterogene componenten (bijv. geheugens), binnen de mogelijkheden van de laatste IC-technologie-ontwikkeling (100 nm). Nederlandse deelnemer in dit project is Philips. Uitstraling: De noodzaak voor de ontwikkeling van deze methodes wordt het best geïllustreerd door de deelname van de belangrijkste Europese halfgeleider fabrikanten en systeemhuizen in dit project.De kritische massa van dit krachtige consortium in termen van kennis en ervaring zal leiden tot tijdige en relevante output, hetgeen de “time to market” van een groot aantal complexe IC’s voor “embedded systems” ten goede komt. Voortgang: Dit project heeft tools en methoden opgeleverd op het gebied van configureerbare processors. Deze resultaten worden momenteel zowel binnen als buiten Philips gebruikt voor het maken van high- throughput configureerbare processors. Tevens is er gewerkt aan methoden aan een prototype analysegereedschap waarmee vroegtijdig in het ontwerpproces de haalbaarheid van een ontwerp geanalyseerd kan worden. Binnen het werkgebied van communicatie en architectuur wordt gewerkt aan processor architecturen met voorspelbare eigenschappen.

ASSOCIATE: Industrieel onderzoek en ontwikkeling van gereedschappen, technieken en methoden voor het kostenefficiënt testen en analyseren van geïntegreerde schakelingen die de complexi-teit van een SoC (System on Chip) in zich dragen. De Nederlandse deelnemer is Philips. Uitstraling: De test- en analysekosten bedragen meer dan 35% van de totale productiekosten voor een IC met de complexiteit van een System on Chip Iedere weg die leidt naar een verlaging van deze test- en analysekosten heeft een grote invloed op de uiteindelijke productiekosten en daarmee op de concurrentiepositie van deze industrietak. Voortgang: Het design- for-test werk is afgerond. Een training voor de methodologie is ontworpen. Aangetoond kon worden dat een kortere reparatietijd en minder uitval in het veld het resultaat zal zijn hetgeen tot grote besparingen zal leiden. Bij design- for-debug zijn met de ontworpen gereedschappen experimenten gedaan. Als de ontwerpbeschrijving op een geschikte wijze gebeurt, kan nu de debug methode in een kwestie van seconden automatisch worden ingebouwd. MESDIE: Industrieel onderzoek en ontwikkeling, met als Nederlandse deelnemer Philips, van gereedschap, methoden, modellen en technieken ter vermindering van de elektromagnetische emissie (EME), stoorsignaal gevoeligheid en substraat- ontvankelijkheid van grote IC’s ,die via een complexe interne bedradingstructuur (interconnect) op hoge kloksnelheden werkzaam zijn in geavanceerde chipbehuizingen. Uitstraling: De ontwikkeling van nieuwe generaties van hoogfrequente complexe IC’s, zoals System on Chip, wordt in toenemende mate gehinderd door ongewenste parasitaire effecten van elektromagnetische aard. Het is daarom van het grootste belang dat deze effecten op een zo kort mogelijke termijn bestreden en geëlimineerd worden door alle belanghebbenden binnen Europa.

Voortgang: Vanwege een uitbreiding van de taken van Philips is het project verlengd tot het eind van 2004. Het werk voor de standaard testmethoden om immuniteit te meten tegen externe stoorsignalen vordert goed. Zo is een testchip om deze immuniteit te lokaliseren ontworpen en wordt deze geanalyseerd. Een nieuw model is ontworpen voor zeer dichtgepakte verbindingen en is na aangetoonde bruikbaarheid voorgesteld als wereld standaard. Anastasia+: Doelstelling van de Philips activiteiten in het Anastasia+ project is om te komen tot een efficiënter ontwerp proces voor analoge en hoogfrequente schakelingen. Meer in het bijzonder betreft het hier de ontwikkeling van innovatieve algoritmen en methoden voor de simulatie, dimensionering en synthese van zulke schakelingen. Uitstraling: Het werk aan verbeterde efficiëntie van het ontwerpproces heeft, middels de toepassing op elektronische producten in groeimarkten, een duidelijk effect op de economische groei in de micro-elektronica sector. Verder draagt het werk bij aan behoud en creatie van hoogwaardige werkgelegenheid en, via het betrekken van universiteiten, opbouw van kennis in Nederland en elders in Europa. Voortgang: Het prototype voor de simulator voor specifieke functies is nu volledig getest. Voor simulatie van radiocircuits is een prototype gebouwd op basis van een nieuw algoritme. Tests hebben geresulteerd in een beter algoritme en de methode werkt nu goed genoeg om de problemen die in de praktijk voorkomen, aan te kunnen. Ten slotte zijn bij circuitoptimalisatie via simulatie in de afgelopen periode belangrijke verbeteringen gevonden om de doorlooptijd te verkorten. TECHNODAT: De snelle evolutie van procestechnologie naar hogere dichtheden en nieuwe materialen vereist naast de grote investeringen in fabricagetechnologie een signi- ficante vooruitgang in ondersteunende gebieden zoals a) bibliotheek ontwikkeling voor standaardcellen en geheugens, b) low-cost testing en c) design technieken. De samen-werking in Technodat tussen de drie grote Europese semiconductor bedrijven (Philips, STM en Infineon) plus de vergaande samenwerking tussen Philips, STM, Motorola en TSMC, maakt het mogelijk om op deze drie gebieden tenminste gelijke tred te houden of voor te lopen op technologie-“drivers” als Intel. Nederlandse deelnemer is Philips. Uitstraling: Het werk in Technodat zorgt er mede voor dat Philips mee kan blijven doen in de race naar nieuwe procestechnologieën. Het succesvol implementeren van deze technologieën tegen acceptabele kosten is essentieel voor het uitbouwen van groeimarkten naar massamarkten. Er wordt in dit project op een breed terrein relevant onderzoek verricht. De onderzoekers presenteren regelmatig hun resultaten op conferenties en andere gelegenheden. Voortgang: Drie belangrijke standaarden op het gebied van low-cost testen zijn goedgekeurd bij een internationale standaardisatie organisatie. In de samenwerking met Crolles zijn er prototypes gereedgekomen waarmee de opbrengst van chips vooraf beter is in te schatten en kan worden verbeterd. Twee gereedschappen zijn gereedgekomen voor het automatisch ontwerp van de teststructuren op een chip. Ook zijn er vorderingen gemaakt bij de studie van nieuwe defect mechanismen op een chip en de methoden om deze op te sporen. CRESCENDO: Het onderzoeksproject richt zich op het verbreden van de toepassingsmogelijkheden van deep submicron CMOS technologieën, beginnend bij .25µm en .18µm tot uiteindelijk een eerste verkenning op 0.1µm, door het toevoegen van non-volatile geheugen alsmede het toevoegen van andere features. Nederlandse participant is Philips. Uitstraling: De behaalde resultaten binnen het programma vinden hun toepassing in TVmicrocontrollers, netwerk, communicatie en Automotive IC’s en smartcards. Het werk draagt bij aan behoud en creatie van hoogwaardige werkgelegenheid en verbetering van de

Nederlandse en Europese positie in de productie van hoogwaardige IC technologieën in Nederland en Europa. Het consortium verenigt sterke spelers op het gebied van ingebouwde (embedded) geheugens en beschikt over een goede kennisinfrastructuur. Voortgang: Het huidige onderzoek- en ontwikkel werk is gericht om in de 0.13um CMOS generatie ingebouwde Flash en EEPROM geheugen opties tegen concurrerende kosten toepasbaar te maken. Huidige aluminium metallisatie en 248 nm lithografie technologie worden verder ontwikkeld voor toepassing in kleinere afmetingen bij dezelfde silicium plakgrootte (200 mm ). Het onderzoek loopt goed. Betere apparatuur is nodig en gerechtvaardigd. Levertijd van deze apparatuur heeft tot gevolg dat de mijlpalen voor proces acceptatie en kwalificatie met een half jaar vertragen BLUEBERRIES: Industrieel onderzoek en ontwikkeling met als Nederlandse deelnemer Philips van geavanceerde processen, ontwerp en validatie methoden en gereedschappen voor ingebouwd (‘embedded’) geheugens zoals SRAM, DRAM en magnetisch MRAM geheugen. Philips focusseert zich op SRAM geheugens met laag energie verbruik voor de procesgeneraties 90nm en 65nm. Verder zullen er geheugen generator gereedschappen worden ontworpen, die het mogelijk maken de geheugens maximaal te exploiteren. Uitstraling: Moderne IC’s bevatten steeds meer ingebouwd geheugen: het kan wel tot 80% van de chip oplopen, verdeeld over een groot aantal kleinere eenheden. In een derde generatie GSM chip zitten bijvoorbeeld zo’n 100 afzonderlijke eenheden. Het is van groot belang deze geheugen compact te realiseren en het ontwerpen te automatiseren. Voortgang: In het eerste halfjaar van dit project is in nauwe samenwerking met de partners de wens specificatie gereed gekomen voor de generatie 90nm. De architectuur en cellen zijn ontworpen en in een basis compiler ingebouwd. Een aantal eenheden zijn hiermee gerealiseerd en in een testchip opgenomen. CMOS SOI: Doel is om de standaard CMOS technologie te gaan maken op SOI (Silicon On Insulator) substraat. In Nederland wordt een belangrijke bijdrage geleverd in het ontwerp van teststructuren en het modelleren van het gedrag van transistoren en andere componenten. Verder wordt er met design methoden, geschikt voor SOI, gekeken naar potentiële voor- en nadelen van SOI voor verscheidene applicaties. Deze informatie wordt later gebruikt om een goed onderbouwde beslissing te nemen over het al dan niet invoeren in massaproductie van deze nieuwe, maar dure, technologie. De Nederlandse deelnemer is Philips. Uitstraling: Daar de vraag naar steeds snellere schakelingen met een nog lager energie verbruik (high frequency, low power IC’s) dramatisch toeneemt is het voor de halfgeleider industrie van essentieel belang na te gaan welke IC technologieën voor bepaalde toepassingen de beste prijs/prestatie ratio leveren. Voortgang: Het nieuwe SOI transistor model is geverifieerd op het eerste 120-nm SOI silicium dat in het project beschikbaar gekomen is. Hierin zijn ook digitale ontwerpen op SOI gemeten en geanalyseerd. Analoge- en RF schakelingen zullen in een nieuwe serie SOI teststructuren getest worden op 90-nm SOI CMOS. 0.1umFAB: Onderzoek en ontwikkeling van apparatuur, methodes en technieken voor het verbeteren en milieuvriendelijker maken van het IC-productieproces binnen een halfgeleiderfabriek voor de huidige en toekomstige generatie van IC-technologieën. Nederlandse deelnemer is Philips. Uitstraling: De huidige wetgeving binnen Europa stelt steeds hogere milieueisen aan het fabriceren van halfgeleidercomponenten, zoals IC's. Binnen dit project is met name gewerkt aan thema’s als minder gebruik van chemicaliën tijdens cleans en het ontwikkelen van milieuvriendelijke cleans.

Voortgang: Op alle gebieden is grote voortgang geboekt. Eisen m.b.t. 65nm technologie zijn beter onderbouwd. Nieuwe chemicaliën en materialen worden beschikbaar gemaakt en bestaande cleans zijn vergaand geoptimaliseerd. Nieuwe cleans op basis van ozon zijn ontwikkeld en geïmplementeerd. Het belang van moleculaire contaminatie in relatie tot proces opbrengst wordt steeds duidelijker. Alle taken zijn op schema uitgevoerd en alle mijlpalen zijn gehaald. DIAMANT: De Nederlandse deelnemers ASM International, FEI Company, Philips en PANalytical B.V. werken in dit project aan een verscheidenheid aan nieuwe metrologie concepten gericht op de beschikbaarheid van metrologie "tools" voor elke "node" op de ITRS roadmap. Nadere studie vindt plaats naar de integratie van metrologie technieken op de verschillende niveaus in de productie omgeving variërend van "stand alone" tot volledig "in situ" voor automatische procesbeheersing.Philips Analytical is overgenomen door het Engelse Spectris. De Almelose -ex Philips- tak van het bedrijf neemt nu als PANalytical zelfstandig deel als participant in dit project. Uitstraling: In dit project is sprake van een bijzonder groot aantal partners en onderaannemers allen opererend in het brede gebied van de geavanceerde metrologie. De onderzoeksresultaten van dit project vinden deels hun weg in de productie van geavanceerde elektronen microscopen (SEM, TEM, FIB). Daarnaast komen ze beschikbaar voor de partners binnen DIAMANT, waaronder Philips Semiconductors. Voortgang: Er wordt gewerkt aan het gecontroleerd wegetsen van materiaal m.b.v. een gefocusseerde ionenbundel (FIB) geschikt voor bestudering met Transmissie Elektronenmicroscopie (TEM). Er wordt gewerkt aan TEM-holografie. Toetsing of een wafer vrij is van metallische verontreiniging is in de afgelopen periode bereikt voor alle belangrijke elementen door gebruik te maken van de Vapour Phase Decomposition techniek voor sample preparatie in combinatie met HRICPMS (High Resolution Inductive Couple Plasma) als analyse techniek. Een werkend prototype is verkregen van een "µ-sport XRF wafer analyser". In de Eindhovense vestiging van PANalytical wordt hiervoor een betere Röntgenbuis ontwikkeld. Projectpartner Canberra werkt aan meervoudige detectoren waardoor de gevoeligheid van het instrument nog met een factor 3 tot 8 zal toenemen. MASKLESS MAPPER: Nederlandse deelnemers in dit project zijn MAPPER Lithography en Philips. In dit project wordt een nieuw maskerloos lithografie concept onderzocht, dat het mogelijk zal maken met grote snelheid patronen af te drukken voor de 45 nm generatie IC processen. Het concept is gebaseerd op nieuwe elektronenstraal lithografie van project leider Mapper. Om de uitvoerbaarheid aan te tonen, zal een demonstrator worden ontwikkeld die het principebewijs voor de technologie levert. De Philips bijdrage is gerelateerd aan het ontwerp en de realisatie van onderdelen van deze demonstrator: De hoogvacuüm kamer en de plaktafel voor gebruik in hoogvacuüm. Uitstraling: De zeer sterk stijgende kosten van lithografie in de halfgeleiderindustrie is een bedreiging voor de voortzetting van de maatverkleining. De maskerloze technologie van Mapper houdt de belofte in van superieure laagste totaalkosten voor de komende generaties lithografie. Voortgang: In deze periode is aangetoond dat de wens specificatie gerealiseerd kan worden met het bestaande concept voor plaktafels. In de verdere uitvoering is vertraging opgetreden, omdat er vertraging was in het aantrekken van risico kapitaal bij Mapper. Deze situatie is nu opgelost, maar het project heeft een vertraging van ongeveer een jaar. Een wijzigingsvoorstel om het projectplan aan te passen zal worden ingediend.

FLUOR: Het project beoogt een lithografische techniek te ontwikkelen die gebruik maakt van 157nm (laser)licht. Het werk betreft de belichtingsmachine (aanpassingen en verbeteringen van de twin step en scan machine), de reticles, de resist en het bijbehorende proces, inclusief het ontwikkelen van de speciale materialen die nodig zijn voor lenzen en reticles. Doel is de halfgeleiderindustrie een machine te leveren voor de 65nm- en de 45 nmtechnologie. Uitstraling: Een deel van de opgebouwde kennis kan worden gebruikt bij het ontwikkelen van een andere lithografietechniek. Kennis is verworven op gebied van o.a. lensontwikke-ling, purging en cleaning, resist. Het staken van dit project toont het researchkarakter ervan aan. De technische problemen bleken groter dan voorzien. Door beschikbare alternatieven, die voor de eindgebruiker eenvoudiger en goedkoper in de productieomgeving te introduceren zijn, is de noodzaak en de drive om deze technische problemen te overwinnen voor de korte termijn verdwenen. Voortgang: De meeste activiteiten binnen het FLUOR project zijn stopgezet, en de (inmiddels nogmaals vertraagde) einddatum van het project (juli 2005) wordt niet meer nagestreefd. Vanwege de (plotseling) toegenomen hoge verwachting ten aanzien van de 193nm- immersie technologie en de grote impact die de 157nm technologie naar verwachting zal hebben op de chip-productie omgeving, is de interesse van de chipproducenten in de nieuwe techniek van 157nm sterk afgenomen. Als gevolg daarva n hebben ASML en de partners de specifieke werkzaamheden aan de 157nm machine voor de 65nm node per begin maart stil gelegd. Binnen Fluor en UV2Litho wordt verder gewerkt aan die activiteiten die ook van belang zijn om de 65nm/45nm node met 193nm te kunnen supporten. Ook de activiteiten die van belang zijn om te kunnen inschatten of de 157nm + immersie techniek op de langere termijn voor de 32nm node bruikbaar is, worden voortgezet. EXTATIC: De doelstelling van dit project met als Nederlandse partner ASML is een "first full field EUV research tool" te realiseren. EUV wordt mondiaal beschouwd als de meest veelbelovende nieuwe generatie lithografische technologie, die vanaf 2007 in een productie tool beschikbaar zou moeten komen. Met EUV moet het mogelijk worden structuren tot 35nm af te beelden. De complexiteit van de technologie en gigantische omvang van de R&D inspanningen maken het onderzoek op dit gebied tot een internationale, zelfs mondiale aangelegenheid. Europa, en -door ASML- zeker Nederland zijn uitstekend gepositioneerd om hierin een rol van betekenis te gaan spelen. Uitstraling: Het EUV project positioneert Europa als hoofdrolspeler op de wereld lithografiemarkt. Duidelijk is inmiddels dat EUV- lithografie wordt gezien als de lithografietechniek va n de toekomst. Veel chipfabrikanten hebben de EUV-techniek vast op hun Roadmap geplaatst. Doordat er steeds meer vertrouwen komt in de 193-immersie techniek, eventueel gevolgd door de 157nm- techniek met immersie, ziet het er naar uit dat de introductie van de EUV-techniek zal worden uitgesteld tot de 32nm- node. Daarvoor is meer ontwikkeling nodig dan voor het behalen van de 45nm- node (de doelstelling van EXTATIC). Juist door het langere toepassen van 193nm- en 157nm-technieken is de vertraging van 1 jaar van EXTATIC acceptabel. Voortgang: Het doel van het project is onveranderd gebleven: het aantonen dat EUVlithografie bij uitstek de lithografietechniek is voor beneden de 45-nm node en het reduceren van de (technische) risico’s bij de ontwikkeling van het productie-’tool’. Het project heeft een vertraging van een vol jaar. Er is in januari 2004 een herziene planning gepresenteerd die bovendien een grotere inzet van menskracht voorziet; de wijzigingen zijn aansluitend ook goedgekeurd. Van belang is dat het project volgens die nieuwe planning goed verloopt. Er zijn geen verdere vertragingen opgetreden. Er hebben zich ook geen nieuwe technische moeilijkheden voor gedaan.

ITEA Hieronder volgen beschrijvingen van de individuele ITEA projecten met Nederlandse Philips deelname. Jules Verne: Het werk richt zich op het in overeenstemming brengen van de eigenschappen en mogelijkheden van de interactieve, digitale ‘content creation’ industrie met de eigenschappen en mogelijkheden van toekomstige in- huis terminals en netwerken. Uitstraling: Een roadmap met methodes en gereedschappen voor content ontwikkeling, middleware, webdiensten en terminals die gebruikt kan worden voor de specificatie van geavanceerde terminals. Voortgang: De componenten voor de demonstratie van de nieuwe media technologieën zijn gereed , evenals een eerste implementatie van deze componenten in het platform. De 1e review van het project in februari 2004 is succesvol verlopen. OSMOSE: Het project is gefocusseerd op de ontwikkeling van een drietal software platforms bestaande uit ‘Open Source middleware’ componenten. Uitstraling: Flexibele en schaalbare Open Source middleware platforms voor de domeinen ‘Telecom’, ‘Home Gateway’ en ‘Avionics’. Voortgang: Na een vertraagde start is het project nu goed op gang, een eerste versie van de architectuur en de API’s (Application Programming Interface) is in maart 2004 uitgebracht. Bijdrages zijn geleverd aan een drietal ObjectWeb platforms, deze zijn geaccepteerd door de Open Source ontwikkelgemeenschap. De SURF componenten bibliotheek en de veiligheids module zijn gereed voor de testfase. De 1e review in maart 2004 is goed verlopen.

FAMILIES: Dit project heeft als doel de resultaten te consolideren van het ‘product familie engineering’ werk (architectuur, me thodieken en organisatie) in de hieraan voorafgaande projecten ESAPS en CAFÉ. Uitstraling: Op het terrein van product familie engineering methodieken zal een standaard worden gedefinieerd en gepropageerd die naast verhoging van de ontwikkel-effectiviteit een potentiële markt opent voor ‘tool vendors’, software producenten en consultants. Voortgang: Institutionalisering van het ‘Family Evaluation Framework’, hoofddoel van het project, is in volle gang. Resultaten zijn gepresenteerd op een in maart gehouden FAMILIES Workshop en zijn ingebracht in de standaardisatie processen van het OMG. In juni 2004 is het project met veel succes voor de eerste maal gereviewd. CANDELA: De focus is gericht op inhoud-analyse van video beelden, levering van deze analyses via netwerken en een architectuur van applicaties. Uitstraling: Het werk verenigt en uniformeert de video analyse kennis in Europa en zal de industrieën versterken die werken op het gebied van veiligheidsapplicaties, gebouwen surveillance, etc. Voortgang: Na eerst in het vierde kwartaal van 2003 met het werk aangevangen te zijn boekt het gehergroepeerde consortium nu grote vooruitgang. Op de eerste review in juni 2004 zijn reeds een viertal ‘demonstrators’ gepresenteerd : ‘Medical Imaging’, ‘Traffic Analysis’, Video Surveillance’ en ‘Multimedia’, die blijk geven van goede resultaten. COPS: Doel is een oplossing te genereren voor het probleem dat het illegaal kopiëren van software veroorzaakt in de ontwikkeling van de consumentenelektronica industrie. Uitstraling: Het project levert een kopie protectie systeem voor een compleet digitaal huis netwerk, dat de meest gebruikte multimedia formaten ondersteunt.

Voortgang: De technische resultaten lopen achter op de oorspronkelijke planning vanwege hergroeperingen in het consortium. Een eerste versie van de ‘business models’ is nu opgezet en de structuur van een demonstrator is ontwikkeld. Het project is in januari 2004 gereviewd. De projectduur is verlengd tot oktober 2005. Space4U: Doel van het project is de resultaten te consolideren en uit te breiden van het voorafgaande project ROBOCOP, met name op het gebied van fout preventie, energie management en terminal management. Uitstraling: Een op ‘Open Components’ gebaseerd platform dat bijdraagt aan (de- facto) standaards op het gebied van groot volume apparatuur als mobile telefoons, PDA’s, digitale TV’s etc. Voortgang: De eerste review in juni 2004 gaf blijk van de goede voortgang van het project: De platformarchitectuur is nu voorzien van de uitbreidingen en geconsolideerd. De toolset die is ontwikkeld in het ITEA TT-Medal project zal gebruikt worden om het platform te valideren. Meerdere bijdrages zijn geleverd aan de MPEG standaard en aan de EuroMicro 2004 conferentie; ook is het consortium gevraagd een tutorial te orga niseren op de ICCE 2005 in Las Vegas. Nomadic Media: Adresseert de intersectie tussen de infrastructuurtechnologieën in netwerken, de service- en ‘content’- leveranciers en zich verplaatsende gebruikers. Het project genereert oplossingen voor mobiele gebruikers. Uitstraling: Voor gebruikers eenvoudige toegang tot ‘content’ en diensten wanneer en waar ze willen, in private én publieke domeinen voorzien van die infrastructuur. Voortgang: Een aantal scenario elementen zijn gedocumenteerd, in clusters ondergebracht en gevalideerd, in interactie met gebruikers. ‘Situational awareness’ technologieën en concepten voor ‘Interoperability’ en ‘Content management’ zijn beschreven. Een eerste versie van de architectuur en de functionaliteiten van de Nomadic Media demons trator is gedefinieerd. Mobilizing the Internet: Het ontwikkelen van een multi-service netwerk platform dat naadloze verbinding garandeert met het Internet en haar diensten, in stationaire toepassingen en in mobiele, als in bv. treinen, vliegtuigen of bus sen. Uitstraling: Transparante en veilige toegang tot Internet voor de mobiele gebruiker. Voortgang: Het project kende een vertraagde aanloop, de eerste workshop van het consortium is eerst gehouden in november 2003 in Bilbao. Voor stationaire platforms (bedrijven, een campus, hotels, luchthavens, etc) zijn business- modellen, gebruikers- scenario’s, gebruikerseisen en architecturen gedefinieerd. Voor het mobiele platform is gewerkt aan de naadloze overgang van een vliegtuig-platform in het bereik van verschillende satellieten. Agile: Doel van het project is de ontwikkeling van software-intensieve systemen te versnellen, een betere balans te vinden tussen ‘time-to-market’ en ontwikkelkosten, als ook meer responsief te zijn t.a.v. ontwikkelingen in het ‘emb edded software’ domein. Uitstraling: Verbeterde productiviteit en efficiëntie bij het ontwerpen van grote gedistribueerde software systemen. Voortgang: Het project is eerst aangevangen in het 3e kwartaal van 2004. Aurora: Een software platform dat de gebruiksmogelijkheden voor de gebruiker uitbreidt met meerdere, adaptieve methoden van interactie, geoptimaliseerd op het niveau van presentatie en inhoud naar het gebruikers profiel. Uitstraling: Vereenvoudigde en effectievere toegang tot en beter gebruik van de middelen van de gebruiker.

Voortgang: Het project is pas in mei 2004 gestart, waardoor nog geen resultaten te melden zijn. Magellan: Het project ontwikkelt een architectuur voor multimedia diensten. Naast de benodigde netwerktechnologieën richt het project zich op drie belangrijke distributie kanalen: breedband IP, digitale uitzendingen en digitale opslag. Om een volledige oplossing te kunnen bieden behoren ook de ‘servers’ en ‘thin client terminals’ bij de ontwikkeling. Uitstraling: Veilige multimedia diensten voor private netwerken voor bv. stadsbesturen en burgers, voor Instituten of ’Workspots’. Voortgang: Na een vertraagde start (april 2004) ligt het project nu op koers. Merlin: Dit project bouwt voort op de resultaten van het ITEA project MOOSE en gebruikt de daarin gerealiseerde ‘Web repository’ om nieuwe methodes en technieken te ontwerpen voor het in samenwerkingsverband met meerdere partijen ontwikkelen van ‘embedded systems’. Uitstraling: Nieuwe standaards of de-facto werkmethoden die de software engineering processen van bedrijven verbeteren. Voortgang: De start van dit project wordt vorzien in het 4e kwartaal van 2004. AMEC: Ontwikkel platform met methodologieën, gereedschappen en ontwerpmethoden voor software omgevingen gericht op de gebruikers. Uitstraling: Stelt mensen instaat hun digitale omgeving te creëren, te beheersen of te veranderen op een natuurlijke manier. Voortgang: Het project dient nog van start te gaan.

Clusterprojecten Functionele polymeren: Met functionele polymeren is het mogelijk passieve en actieve elektrische, optische en electro-optische devices te maken. Het gebruik van polymeren is aantrekkelijk, omdat ze gemakkelijk verwerkt kunnen worden. Verder zijn kunststoffen licht en flexibel, van belang voor draagbare producten. Kunststoffen bieden ook voordelen vanuit milieukundig perspectief: geringer energiegebruik tijdens de productie en gebruik, en goede mogelijkheden tot hergebruik. Uitstraling: Ontwikkelingen op het gebied van functionele polymeren vormen de basis voor toekomstige innovaties in de electronische industrie, essentieel voor de “communicatie maatschappij”. Ook de Nederlandse chemie zal van de resultaten kunnen profiteren. De onderzoeksinspanningen en resultaten hebben een positieve uitstraling en stimulerende werking op de universitaire onderzoeksprogramma’s, ook van die universiteiten die niet direct betrokken zijn. Voortgang: In het cluster vindt een verschuiving plaats in de richting van functionele polymeren voor data opslag en voor sensorische toepassingen. Eerste producten (displays op basis van electroluminescente polymeren) zijn onlangs op de markt gebracht. De toepassing van functionele organische materialen in (bio)sensoren, met name voor medischdiagnostische toepassingen is recent gestart met de TU-Delft. In het programma zullen meer projecten worden gestart die medisch-biologische toepassingen nastreven. VLSI-ontwerpkunde en RF technologie: Het doel van het cluster is de opbouw van kennis voor het ontwerpen van micro-elektronica producten en processen. Uitstraling: Mogelijke toepassingsgebieden zijn de IC componenten in hun algemeenheid, alsmede gericht op producten voor bijv. interactieve digitale TV, DVD en mobiele communicatie toepassingen. Voortgang: In meerdere projecten hebben onderzoekers een deel van hun werk op internationale conferenties kunnen publiceren, verschillende demonstratie-opstellingen hebben de mogelijke bruikbaarheid van het onderzoek aangetoond, en relevante kennis is opgebouwd. Physics of (In)organic Thin Film Materials: Dunne films en coatings zijn een belangrijk gebied voor een breed scala van producten. Het betreft zowel de technologie van het aanbrengen van de films als het structureren van die films. De wisselwerking tussen de eigenschappen van die films en de technologie van het maken is een belangrijk veld van onderzoek. Uitstraling: De projecten zijn in het algemeen generiek van aard. Potentiële toepassingen op voor Philips relevante gebieden zijn coatings ter verhoging van efficiency in lichtbronnen, oprolbare displays, electronic paper, miniaturisatie in IC's en materialen voor data-opslag met hoge data-dichtheden. Voortgang: Het cluster begeeft zich met 2 nieuwe projecten op het gebied van de mechanische integriteit van laminaire multi- materiaalstructuren en de fysica van MEMS‘based’ sensoren. Analytical Instrumentation and Methodology: Analytische en diagnostische instrumenten spelen een cruciale rol bij o.a. de gezondheidszorg, de procesbewaking en de ontwikkeling van nieuwe materialen en technologieën. De meeste toekomstige ontwikkelingen op veel van deze gebieden vereisen instrumenten met specificaties die nu niet beschikbaar zijn. Deze instrumenten worden steeds kleiner en gebeurtenissen volgen elkaar steeds sneller op. Zo

maakt de medische wetenschap snelle vorderingen, mede dankzij steeds geavanceerder optische en magnetische (MRI) afbeeldingsmethoden. Uitstraling: Door de goede koppeling van lange-termijn onderzoek in dit cluster aan industriële research van Philips is een continue monitoring van de toepasbaarheid van de resultaten ingebouwd. Nederland heeft met o.a. Philips Medical Systems een vooraanstaande positie op de wereldmarkt voor dergelijke instrumenten. Ook op het gebied van de persoonlijke verzorging, waarin Philips Domestic Appliances and Personal Care een prominente rol speelt, zijn analytische instrumenten van groot belang. Voortgang: Technisch beweegt het cluster zich vooral in de richting van instrumentatie die voor de gezondheidszorg en persoonlijke verzorging van belang is. Micro-mechanica: Het doel is om inzicht en kennis op te bouwen van systematische ontwerpmethoden voor robuuste regelingen van mechatronische bewegingssystemen. Hierbij wordt de aandacht gericht op ontwerp-onderwerpen: feedback servo ontwerp, feed forward sturing en baangeneratie. Uitstraling: De resultaten zijn toepasbaar voor veel nauwkeurige mechatronische applicaties. Daarnaast wordt door het genereren van algemeen technologische kennis op het gebied van micro-systemen getracht het technologisch veld te verbreden en te verdiepen. Voortgang: Het cluster behoudt een focus op toegepaste servosturing en besturingsontwerpmethoden. Daarnaast moet de integratie van de disciplines op o.a. verstoring, besturing en mechanica een hogere (goedkopere!) functionaliteit leveren. Clusterproject EcoDesign: EcoDesign oftewel Milieukundig Ontwerpen van producten is een relatief nieuw onderzoeksgebied. Binnen het cluster zijn er twee speerpunten: geavanceerd milieukundig ontwerpen en ontwerpen specifiek t.b.v. hergebruik en recycling. Uitstraling: De opgedane expertise wordt wereldwijd gecommuniceerd aan externe geïnteresseerden via publicaties in (wetenschappelijke) tijdschriften en via conferentie bijdragen (bijvoorbeeld circa 20 in 2001) en lezingen en gastprofessoraten. Er is reeds grote internationale aandacht voor dit gebied. Voortgang: In alle drie de activiteiten wordt de implementatie van de verkregen kennis in Productmilieu-zorgsystemen en in Business value systemen steeds belangrijker. Ook het aanwenden van de kennis om de “compliance costs” van de zich steeds verder ontwikkelende Europese wetgeving beheersbaar te houden wordt een steeds belangrijker issue. Informatietechnologie Toegepast in Consumentensystemen: Met het onderzoeksprogramma van dit cluster beoogt Philips Research zijn leidende positie op het gebied Ambient Intelligence te versterken door onderzoek te verrichten naar nieuwe technologieën en interactieconcepten op het gebied van gedistribueerde multimedia toepassingen in consumenten systemen. Uitstraling: De projecten die binnen dit programma worden uitgevoerd adresseren zonder uitzondering aspecten die van groot belang geacht wo rden bij de realisering van de Ambient Intelligence visie, zoals Philips Research die eind van de negentiger jaren heeft ontwikkeld. Evenals in de voorafgaande jaren draagt het cluster bij aan de versterking van de samenwerking tussen de publieke en de private onderzoeksinstellingen in Nederland. De ervaring die in de loop van de jaren is opgedaan ten aanzien van het nut en de doelmatigheid van deze samenwerking is buitengewoon groot Voortgang: Hoofdlijn van onderzoek is de ontwikkeling van intelligente digitale consumentenelektronica-systemen voor multimedia toepassingen. Binnen het cluster ligt de nadruk op quality of service, digitale signaalbewerking, en mens-machine interactie. In vergelijking met het clusterprogramma van verleden jaar is de aandacht wat meer komen te

liggen op aspecten die met multimedia te maken hebben ten koste van aspecten die met software engineering te maken hebben. Security is als nieuw onderwerp toegevoegd aan het clusterprogramma. Technologieën voor geïntegreerde componenten: Voor geïntegreerde systemen bestaat een voortdurende wens tot beperking van het gedissipeerde vermogen, o.a. vanwege fysische materiaalgrenzen en maatschappelijke factoren (milieu, mobiliteit). Naast vermogensbeperking spelen ook steeds hogere schakelsnelheden een rol en de toenemende complexiteit van de componenten. Dit vraagt o.a. om een nieuwe kijk op testmethodologien en de modellerings-algorithmen voor signaalbewerking. Verder zal een toekomstige generatie van onderzoekers en ontwikkelaars vertrouwd gemaakt moeten worden met deze en andere, nieuwe industriele behoeftes en daarop vooruit moeten lopen met vernieuwend en aanvullend onderzoek. Uitstraling: De resultaten zijn toepasbaar voor halfgeleidertoepassingen in zijn algemeenheid. Van de gegenereerde kennis profiteren de kennisinstellingen en de halfgeleiderindustrie (bijv. ASM-I, ASM-L). Tevens kunnen de resultaten verwerkt worden in de opleidingen aan de universiteiten. Voortgang: Speerpunten blijven Silicium (Si) technologie en Si- design. We zien daarnaast projecten opkomen richting design methodologie. Dit is met name van belang op de design cap op te kunnen vangen die gaat ontstaan tussen wat op Si mogelijk is en de hiervoor vereiste design capaciteiten (kosten, etc). Ook zijn er een paar projecten gestart die zich richten op een snelle en flexibele manier om, via een systeem platformen met modules, efficiënt IC-designs te realiseren.In de toekomst zal er naar verwachting een verdere uitbreiding plaats gaan vinden richting systemen en platformen. Lichtapplicaties: De doelstelling is het verkrijgen van een dieper inzicht in het genereren van licht door middel van elektriciteit. In tijden waar zo zuinig mogelijk met elektrische energie dient te worden omgesprongen (de Kyoto akkoorden) staat onderzoek naar efficiënte lichtbronnen hoog in het vaandel. Uitstraling: Aangezien elektrische verlichting in de algemeen maatschappelijke- (industrie, handel, agrarische sector, verkeer) en consumentensfeer wordt toegepast, zal de bij dit cluster opgebouwde kennis in de toekomst een breed toepassingsgebied vinden, welke kan leiden tot nieuwe kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven. Voortgang: Efficiënt gebruik van elektriciteit is de hoofdrichting waarin het cluster zich beweegt. Ook wordt onderzoek gedaan dat kan leiden tot efficiëntere productiemethoden. Een derde richting zal ‘design for recycling’ kunnen zijn als onderdeel van sustainability programma’s, waar duurzaamheid en verantwoord produceren steeds belangrijker worden. Medische beeldsystemen voor diagnostiek en therapieplanning: Medisch diagnostische beelden worden gegenereerd met diverse verschillende technieken, zoals bijvoorbeeld röntgenstralen, magnetische resonantie, echografie, straling van isotopen etc. en waarbij in veel gevallen contrastmiddelen worden gebruikt. Tegenwoordig zijn veel van de verkregen beelden digitaal, wat de mogelijkheid om de beelden te bewerken aanzienlijk vergroot. De hoofddoelstelling van dit cluster is het verbeteren en/of versnellen van bewerkingsmethoden (zowel onmiddellijk bij de opname of achteraf op een zogenaamd werkstation), waardoor de diagnose van pathologieën met grotere zekerheid kan worden gesteld. Tegenwoordig zijn in vele gevallen 3 dimensionale afbeeldingen gewenst, die dikwijls kunstmatig worden samengesteld uit meerdere van de gemaakte opnames.

De medici bepalen in hoge mate de aanpak van de bewerkingen, zij zijn immers de deskundigen zowel als degenen, die van de verbeteringen de vruchten plukken. Uitstraling: Omdat de samenwerking de diagnosticeerbaarhe id van ziektes van hart, bloedvaten en hersenen zal kunnen verbeteren kan gerichter worden ingegrepen, waardoor de verblijftijden van patiënten in klinieken verkort zullen worden, met gunstige gevolgen voor de kosten van de gezondheidszorg. Voortgang: Veel van de te onderzoeken software applicaties moeten leiden tot 3 dimensionale beelden, een versterkt onderscheidend vermogen, het compenseren voor beweging in de patiënt (o.a. hartslag), en/of méér doen met beschikbare informatie (virtuele beelden berekene n) Tegelijkertijd wordt gepoogd de doorlooptijd van het onderzoek en de (stralings-) belasting voor patiënten en personeel te verminderen. High Efficiency Materials for the next Generation Polymer Displays and Lighting Applications: Het onderzoek is geric ht op de ontwikkeling van nieuwe materialen t.b.v. de polyLight Emitting Displays (LED) technologie. Specifiek zoekt men naar fosforescente metaalcomplexen die gecombineerd in een fluorescente polymeermatrix de lichtemissieefficiëntie van een polyLED display of lichtbron sterk kunnen verhogen. Uitstraling: De technologie kan leiden tot nieuwe en goedkope platte hoog efficiënte displays en nieuwe hoog efficiente verlichtingsconcepten. Voortgang: Het project is op 1 april 2004 van start gegaan. Burst: Het gaat hierbij om onderzoek naar de toepassing van microbelletjes als contrastmedium bij ultrasound diagnostiek en t.b.v. nieuwe gerichte medische therapie met ultrasound. O.a. zal gekeken worden hoe monodisperse suspensies van deze deeltjes kunnen worden gemaakt en hoe ze zich gedragen bij ultrasound excitatie. Uitstraling: Het project kan leiden tot nieuwe medische behandelingstechnieken voor bijvoorbeeld kanker en aderverkalking. Voortgang: Het project zal op 1 november 2004 van start gaan. Future Light: Deelnemers: Philips (Lighting), TU Eindhoven, TNO Bouw Het onderzoek is gericht op het ontwikkelen van nieuwe vormen van verlichting gebaseerd op polyLED technologie. Met polyLED’s kunnen elektrische lichtbronnen in de vorm van grote lichtgevende vlakken met iedere gewenste helderheid en kleur gecreëerd worden. Onderzocht wordt het effect op van deze vlakken op beleving en energiegebruik. Uitstraling: Het project kan leiden tot een compleet nieuwe, efficiëntere en comfortabelere vorm van verlichten van kantoren en andere werkplekken. Voortgang: Het project is op 17 november 2003 van start gegaan en loopt tot 1 maart 2004. Inmiddels is een proefopstelling op ware grootte gerealiseerd waarin de nieuwe verlichtingssituatie nagebootst kan worden. De resterende maanden wordt belevingsonderzoek met proefpersonen uitgevoerd. Op basis hiervan zullen tevens uitspraken gedaan worden over de verwachte energie-efficiënte. Door technische tegenslag bij de realisatie van de proefopstelling is een paar maanden vertraging ontstaan.