Deontologie
DEONTOLOGIE « De betrouwbaarheid van de
boekhouding is immers een belangrijke schakel in het vertrouwen waarop het handelsverkeer gestoeld is ».
Frank Haemers, juridische dienst BIBF
DE ECONOMISCHE BEROEPEN Accountant
Boekhouder
Bedrijfsrevisor
Nazicht, corrigeren, expertiseopdrachten
Boekhouding jaarrekening opmaken
Audit
IAB
BIBF
IBR
www.accountancy.be
www.bibf.be
www.accountancy.be
STRUCTUUR BIBF BUREAU = uitvoerend orgaan Voorzitter, ondervoorzitter, penningmeester : verkozen binnen en door de Nationale Raad NATIONALE RAAD = wetgevend orgaan 18 werkende leden (9 N/9F) : erkende boekhouders(-fiscalisten) elke 4 jaar verkozen UITVOERENDE KAMER & KAMER VAN BEROEP = administratief & rechtsprekend orgaan per taalrol 3 (uitvoerende kamer) - 2 (beroep) werkende leden erkende boekhouders(fiscalisten) - elke 4 jaar verkozen Voorzitter : advocaat / magistraat Rechtskundig assessor (advocaat) = openbaar ministerie STAGECOMMISSIE – EXAMENJURY Voorzitter-Ondervoorzitter = voorzitter –ondervoorzitter BIBF Leden van de Nationale Raad Externe leden : al dan niet beroepsbeoefenaars – docenten (wordt elke 4 jaar opnieuw samengesteld)
29/09/2012 - seminarie stagiairs
1
Deontologie
WETGEVING BIBF - CODEX
KADERWET : Basis reglementering beroep – organisatie instituut - tuchtsanties
WET 22 april 1999 : vastleggen monopolie boekhouder – basisvoorwaarden toegang beroep boekhouder
KB 27 november 1985 : Verkiezingen organen - Werking organen – tuchtprocedure
KB 23 december 1997 : Goedkeuring Reglement van plichtenleer
KB 29 januari 1998 : Goedkeuring Stagereglement
KB 20 januari 2003 : bekwaamheidsexamen – stagecommissie
KB 15 februari 2005 : boekhoudvennootschappen
Beslissing N.R. 06 september 2002 :Huishoudelijk reglement
DEONTOLOGIE : ALGEMENE PRINCIPES BEGRIP geheel van gedragsregels
Geschreven & ongeschreven
niet-naleving
Disciplinaire sancties
STRAFRECHT ≠ DEONTOLOGIE
STRAFRECHT op iedereen van toepassing feiten enkel strafbaar indien in de wet
DEONTOLOGIE beperkt toepassingsveld = leden van de groep geen wetboek deontologie
29/09/2012 - seminarie stagiairs
2
Deontologie
DEONTOLOGIE EN DE BOEKHOUDER : DE BRONNEN
KB 23 december 1997 : Reglement van
Plichtenleer
Richtlijnen van de drie Instituten •
Richtlijnen van de Nationale Raad • • •
Gemeenschappelijke richtlijn dd. 28.02.2003 inzake verspreiding van publicitaire informatie Richtlijn dd. 08.05.1998 inzake onverenigbaarheden Richtlijn dd. 05.02.1999 bestuursmandaat in VZW Jaarlijkse richtlijnen inzake permanente vorming, ledenbijdragen
Huishoudelijk reglement (06/09/2002) Wetgeving ivm BIBF, stage, AWW … Aanbevelingen van de Nationale Raad inzake domiciliëring van vennootschappen, model opdrachtbrief … Vindplaats : www.bibf.be
REGLEMENT VAN PLICHTENLEER KERN : artikel 4 De boekhouder moet zijn beroep uitoefenen met de vereiste waardigheid, bekwaamheid en eerlijkheid.
cliënt
Instituut
collega
Het Reglement van Plichtenleer
7 HOOFDSTUKKEN
1. ALGEMENE BEPALINGEN :
2. DE BOEKHOUDER EN HET INSTITUUT :
3. VERPLICHTINGEN VAN DE BOEKHOUDER :
4.DE BOEKHOUDER EN ZIJN CONFRATERS
5.HET BEROEPSGEHEIM
6.BEROEPSACTIVITEITEN EN ONVERENIGBAARHEDEN
7.DE INFORMATIE NAAR HET PUBLIEK
29/09/2012 - seminarie stagiairs
3
Deontologie
1. Algemene bepalingen Artikel 1: toepassingsgebied alle leden (NP+RP) van het Instituut
Artikel 2 : definitie Artikel 3 : persoonlijke verantwoordelijkheid verplichting afsluiten BA [artikel 14] Artikel 4 : Bekwaamheid, eerlijkheid & waardigheid ook naar medewerkers toe Onafhankelijkheid : zie ook art 6,13 & 21
2. De boekhouder & het Instituut
Artikel 5 : betaling ledenbijdrage
Bedrag jaarlijkse richtlijn Nationale Raad
Artikel 6 : onafhankelijkheidsbeginsel • Naar de geest
Correcte uitvoering opdracht > wensen cliënt …
• Naar de letter :
Financiële belangen Familiale of zakelijke relaties Financiële onafhankelijkheid : • zeer beperkt cliënteel, aanzienlijke achterstand betaling ereloon
• Niet onafhankelijk = opdracht niet aanvaarden / stoppen
2. De boekhouder & het Instituut
Artikel 7 t.e.m. 10 : meldingsverplichtingen • Art 7 Gerechterlijk onderzoek : onderzoeksrechter • Art 8 Geschil met confrater • Art 9 brieven Instituut steeds beantwoorden ! • Art 10 melding samenwerkingen, statutenwijging, benoemingen…[zie ook K.B. 15.02.2005]
29/09/2012 - seminarie stagiairs
4
Deontologie
3. Verplichtingen boekhouder BIBF ARTIKEL 11 : OPDRACHTBRIEF niet verplicht maar wel nuttig
Aandachtspunten : nauwkeurige omschrijving opdracht wederzijdse verplichtingen omschrijven volmacht : steeds afzonderlijk document beëindiging & schorsing prestaties voorzien Ereloon : goede afspraken maken /[zie ook art.13] Teruggave documenten op vraag cliënt: geen retentierecht [zie ook art.17]
Model opdrachtbrief op www.bibf.be
… verplichtingen
ARTIKEL 12: • Van toepassing bij tuchtrechtelijke schorsing, schorsing stage ….
ARTIKEL 13: ereloon • maak duidelijke afspraken (hoogte, betaling, gevolgen niet-betaling) • opdrachtbrief
• er zijn geen barema’s v/h BIBF • commissielonen :
Onafhankelijkheid (art 4)
… verplichtingen
ARTIKEL 14:verzekering BA
Zie ook art 3 = persoonlijke verantwoordelijkheid
• Is ook een wettelijke verplichting [art 50 W 22.04.1999] • Basisdekking : besluit Nationale Raad • Individuele verplichting
Uitz : stagiair die uitsluitend voor stagemeester werkt
• ! Steeds goed nakijken of polis voorgenomen activiteiten dekt
Bv vereffenaar of syndicus : niet gedekt door collectieve polis (uitbreiding wel mogelijk) Activiteiten inzake handelshuurhernieuwing : enkel gedekt door collectieve polis indien opdrachtbrief
29/09/2012 - seminarie stagiairs
5
Deontologie
Aansprakelijkheid beperken … Vóór 17.01.2010 : geen aansprakelijkheidsbeperking mogelijk Wet 18.01.2010: wijzigt art 50. Wet 22.04.1999 • Enkel verbod beperking in geval van fout met :
Oogmerk om te schaden Bedriegelijk opzet
• Rechtspersoon
Dossierverantwoordelijke aanduiden • Tuchtrechtelijke verantwoordelijkheid
Zie ook Pacioli, 2010, nr. 309
… doch liever voorkomen
Bron: p.79 en volgende van syllabus seminarie BIBF-IAB-IBR 30/09/2010 : “De nieuwe aansprakelijkheidsregeling voor economische beroepen: rechtspersonen en natuurlijke personen” (integraal te vinden op www.bibf.be /seminaries /andere seminaries) zeer aanbevolen lectuur wegens de vele voorbeelden en adviezen Link met reglement van plichtenleer : artikel 4, 6, 15
… verplichtingen
ARTIKEL 15: Beroepsvervolmaking / permanente vorming
Beroep verandert dagelijks bijscholing Richtlijn 19 mei 2006 Nationale Raad : minimum & omschrijving • Tekst op www.bibf.be/ syllabus HOEVEEL ? : minstens 40u/jaar HOE ? • Instituut : seminaries stagiairs-leden • Onderwijs • BEROEPSVERENIGINGEN • E-vorming, publicaties, lesgever … (max. 8u /40u) WAAR VINDEN ? www.bibf.be / seminaries Zorg voor variatie Permanente vorming & stage : richtlijn 2010/03 Jaarlijkse verslaggeving : Extranet Kamers hechten hier veel belang aan !
29/09/2012 - seminarie stagiairs
6
Deontologie
SEMINARIEKALENDER
JAARLIJKS VERSLAG
4. Boekhouder BIBF & confraters
ARTIKEL 16 : Hoffelijkheid ARTIKEL 17 :overnemen dossier • Altijd voorganger aanschrijven • Aandringen tot betaling doch geen verbod om werkzaamheden te starten • Stukken overdragen : papier/digitaal/mail • ! NOOIT RETENTIERECHT ! • Inventaris opmaken : zeer belangrijk • Zie model bij model opdrachtbrief
• Idem in relatie met IAB/IBR • ! Artikel 6 stagereglement !
ARTIKEL 18: verzoeningsprocedure
29/09/2012 - seminarie stagiairs
7
Deontologie
5. Discretieplicht en …
Artikel 19 Discretieplicht: vertrouwensrelatie
• Ook in hoofde van medewerkers • Is louter tuchtrechtelijk • Ruimere inhoud dan beroepsgeheim • Uitzonderingen
In relatie tot Instituut Getuigenis in rechte (= eedafleggen) Wettelijke verplichting (vb anti-witwaswet) Eigen verdediging : enkel het noodzakelijke Toestemming cliënt
Beroepsgeheim Art 19 RVP – Art 58 W 22 april 1999 ALGEMENE PRINCIPES
Essentie: recht en plicht tot geheimhouding
Wie ?
In wet vernoemd : vb geneesheren, boekhouders, … Aan wie uit hoofde van het beroep geheimen worden toevertrouwd
•
Doel = bescherming cliënt
Wanneer niet ?
Eigen dossier = verdachte Tuchtzaken
Wat ?
Vertrouwelijke/geheime informatie –Verband met beroep Kennisname tijdens uitoefening beroep Materiële en immateriële stukken Rechter beslist
CASUS
AOIF-CONTROLE bij IAB-lid AOIF vraagt overlegging: • Contracten met cliënten • Time-sheets van prestaties
IAB-lid weigert beroepsgeheim Art 334 WIB : AOIF vraagt advies aan IAB over de al dan niet terechte inroeping van het beroepsgeheim
29/09/2012 - seminarie stagiairs
8
Deontologie
IAB - RECHTBANK
Stelling IAB : • Contracten & time-sheets vallen onder beroepsgeheim • Niet-overhandigen aan AOIF
AOIF is niet akkoord
Beroep tegen boete bij de rechtbank Rechtbank eerste aanleg (31.01.03)
• Boete 2.500 € (artikel 61 § 1 WBTW )
• Volgt stelling belastingplichtige & IAB
Beroepsgeheim is van toepassing
• Boete is niet verschuldigd
HOF VAN BEROEP
AOIF gaat in hoger beroep Hof van Beroep (30.11.06) :
CONTRACTEN MET CLIENTEN
• Onderscheid maken • Kan vertrouwelijke info bevatten
Strategie, planning ....
• Valt onder beroepsgeheim
TIME-SHEETS • Beroepsgeheim beschermt cliënt en niet de eigen fiscale situatie • In beginsel dus niet vertrouwelijk = voorleggen • Boete wordt herleid naar 1.000 €
5. … Beroepsgeheim UITZONDERINGEN Spreekplicht:
Meldingsplicht (CFI) – anti-witwaswetgeving Melding nooit meedelen aan cliënt
Spreekrecht :Getuigenis in rechte
(Onderzoeks-)rechter Parlementaire onderzoekscommissie Verschil met gewone getuigenis Eedaflegging = verplichting waarheid te spreken
29/09/2012 - seminarie stagiairs
9
Deontologie
5. … Beroepsgeheim HUISZOEKING Onschendbaarheid van de woning
Woning = zeer ruim begrip : ook bedrijfsruimte
Uitzonderingen Noodsituaties : bv ongeval Huiszoekingsbevel : onderzoeksrechter • Aanwezigheid lid Nationale Raad : niet-verplicht • Vertrouwelijke stukken : gesloten omslag
Onderzoeksrechter beslist
Bij ondervraging : Discretieplicht niet vergeten : zwijgen>praten
6.Beroepsactiviteiten en onverenigbaarheden
ARTIKEL 20 • VERENIGBARE ACTIVITEITEN
O.a. syndicus, vereffenaar…
ARTIKEL 21 • NIET-VERENIGBARE ACTIVITEITEN
ARTIKEL 22 : openbare sector & boekhouder BIBF
Toestemming bevoegde overheid
6.Onverenigbaarheden : Richtlijn Richtlijn 1998 :
Waar ? www.bibf.be : of Pacioli 1998, nr.35
29/09/2012 - seminarie stagiairs
10
Deontologie
6.Onverenigbaarheden : Richtlijn OVERGANGSPERIODE (bij inwerkingtreding) • Activiteit > 08.02.1998
Verderzetten tot 31.12.2003 Na 08.02.1998 : Geen nieuwe activiteit 01.01.2004 : kiezen
Uitzondering bij erfopvolging • Beperkt in tijd : maximaal 12 m • Meedelen aan Uitvoerende Kamer
6.Onverenigbaarheden : Richtlijn
STAGIAIRS • Activiteit > inschrijving lijst stagiairs
Verderzetten mogelijk
Geen NIEUWE activiteiten opstarten
• Inschrijving tableau /2° stageperiode : keuze maken
6.Onverenigbaarheden: Richtlijn
Toegelaten activiteiten
Beheer eigen vermogen :
Aandelen als belegging?
Middelenvennootschap samen met ander gereglementeerd intellectueel beroep : • ! KB 15.02.2005!. het verzorgen van de loonadministratie voor cliënteel waarvan men tevens activiteiten uitvoert conform artikel 20. (geen soc.secr.)
• burgerlijke patrimoniumvennootschap • Ja mits beperkte participatie /! Onafhankelijkheid !
het optreden als lasthebber ad hoc - art. 260 W.Venn.
Bestuur VZW : Richtlijn Nationale Raad 05.02.1999 (www.bibf.be)
29/09/2012 - seminarie stagiairs
11
Deontologie
7. Informatie naar het publiek Reglement van Richtlijn Nationale Raad : Plichtenleer (art 23-28) 1998 Wet Verwilghen (2002) Richtlijn Instituten (2003) = Wet handelspraktijken voor vrije beroepen (zie syllabus)
☺ Wat kan wel ?
Zich kenbaar maken Informatie
• Objectief • Discreet & tactvol
Printmedia & web
Wat kan niet ? Klanten ronselen Misleidende reclame Namen van klanten noemen Vorm of inhoud die strijdig is met de basisbeginselen van art 4 / beroepsgeheim
7. Informatie naar het publiek
Verplichte vermeldingen • • • •
(ook op web) Naam & voornaam Titel Lidnummer (NP& RP) Andere wettelijk verplichte vermeldingen
• • • • •
ondernemingsnummer
Toegelaten vermeldingen Firmanaam & logo Logo BIBF : ja maar geen verwarring Toegelaten activiteiten & voorkeurmateries Adres & communnicatiegegevens Lidmaatschap andere beroepsverenigingen
Vermelding erelonen ?
Ja, maar (zie punt V. Gedragsregels)
7. Informatie via E-RECLAME
KB 04 APRIL 2003 Electronische post = e-mail, sms …. Principe : electronische reclame : ja, mits toestemming Voorafgaand - Geïnformeerd & specifiek (doel) Recht van verbetering Recht van verzet (opt-out / altijd) Uitzondering : geen toestemming vereist
Naar cliënteel e-mail adres via cliënt zelf gekregen Voor gelijkaardige diensten
Naar rechtspersonen Naar niet persoonsgebonden adres (info@, sales@...) Diensten voor rechtspersonen
29/09/2012 - seminarie stagiairs
12
Deontologie
7. Informatie via E-RECLAME E-NIEUWSBRIEF ?
JA, doch enkel indien gevraagd (=inschrijving)
Ongevraagd sturen van newsletter = spamming
zie : www.internet-observatory.be Niet te vergeten : deontologie
Verplichte en toegelaten vermeldingen Waardigheid, bekwaamheid en eerlijkheid
8. Boekhoudkantoor & rechtspersoon
KB 15.02.2005 : erkenning verplicht
Rechtsvorm • Burg. Vennootschap of rechtspersoon
Aandelen & stemrechten • Altijd op naam • Meerderheid stemrechten : BIBF • minderheid : derden
Persoonlijk : bv familie, partner, … Professioneel : ander vrij beroep zoals bv. IAB/IBR …
8. Boekhoudkantoor & rechtspersoon
Doel • Beroepsactiviteit
Artikel 49 Wet 22 april + Alle verenigbare & toegelaten activiteiten (art 20-21) Beheer middelen&goederen vennootschap
• Middelenvennootschap : niet afzonderlijk erkend [!art 6 K.B 15.02.05 : toelating vooraf]
Bestuur : meerderheid BIBF
RP : vaste vertegenwoordiger BIBF (np) Twee bestuurders : minstens 1 BIBF - andere IAB/IBR/BIBF
29/09/2012 - seminarie stagiairs
13
Deontologie
8. Boekhoudkantoor & rechtspersoon Stage en rechtspersoon
• Bijkomende voorwaarde :
Samenwerking met stagemeester of BIBF-lid • Bestuur/aandelen/samenwerkingsovereenkomst
Interprofessionele vennootschap ?
• IAB-IBR : • Andere : perfect mogelijk
Erkenningsprocedure : formulieren op www.bibf.be Zie verder o.a. Pacioli 288 – nota op www.bibf.be
9. GESCHILLEN
INSTITUUT/KAMERS KUNNEN NIET • Schadevergoeding • Doen – niet doen Bevoegdheid gewone rechtbank
UITVOERENDE KAMERS KUNNEN WEL: • Arbitrage : ereloongeschillen
Enkel mits akkoord betrokken partijen Definitieve beslissing over ereloon • GEEN BEROEP MOGELIJK
• Advies aan de Rechtbank :
Niet bindend advies over ereloon
Art. 9 Kaderwet
9. GESCHILLEN-TUCHT
Tucht (KB 27.11.1985) • Klacht (cliënt/administratie …) • Onderzoek door rechtskundig assessor
Aanstellen verslaggever Klasseren Verwijzen naar Uitvoerende Kamer
• Uitvoerende Kamer : openbare zitting
Onontvankelijk Ontvankelijk doch ongegrond Gegrond doch geen sanctie Gegrond : morele of materiële sanctie
29/09/2012 - seminarie stagiairs
14
Deontologie
9. GESCHILLEN-TUCHT
SANCTIES (Kaderwet) • Morele sanctie
waarschuwing – berisping
• Materiële sanctie : zie ook art 12 Plichtenleer
schorsing (max. 2 jaar) – schrapping
• Tuchtsanctie en verkiezingen BIBF: zie KB 27.11.1985 !
RECHTSMIDDELEN • BEROEP (KB 27.11.1985)
BOEKHOUDER / RECHTSKUNDIG ASSESSOR Kamer Van Beroep: openbare zitting • • • •
Onontvankelijk Ontvankelijk doch ongegrond Gegrond doch geen sanctie Gegrond : morele of materiële sanctie
9. GESCHILLEN-TUCHT • VERZET (KB 27.11.1985)
Na behandeling bij verstek (enkel Kamer van Beroep) BOEKHOUDER Kamer Van Beroep: openbare zitting • • • •
Onontvankelijk Ontvankelijk doch ongegrond Gegrond doch geen sanctie Gegrond : morele of materiële sanctie
• CASSATIE (Kaderwet)
BOEKHOUDER / RECHTSKUNDIG ASSESSOR + VOORZITTER BIBF / PROC. GENERAAL CASS. Enkel vorm & wettigheidcontrole : niet de feiten Bij cassatie terug naar Kamer van Beroep
9. GESCHILLEN-TUCHT
WRAKING (KB 27.11.1985 + Ger.Wb)
Wraking NUK : beoordeling door Kamer van Beroep Wraking KVB : beoordeling door Hof van Cassatie
VERVAL VAN STRAF / EERHERSTEL • KB 27.11.1985 • Waarschuwing – berisping
Automatisch na 5 j (mits geen nieuwe sanctie)
• Schorsing – Schrapping
Ten vroegste na 5 j Verzoek tot eerherstel : Kamer van Beroep
29/09/2012 - seminarie stagiairs
15
