Denk mee en praat mee, ga in debat met de provincie!

Jaargang 21, nummer 4, december 2008

Denk mee en praat mee, ga in debat met de provincie! Van wie is het buitengebied? Wie is de baas in het dorp? Is het voor de jeugd nog aantrekkelijk om op het platteland te (blijven) wonen? Dit is slechts een greep uit de onderwerpen die aan de orde zouden kunnen komen op het tweede PlattelandsParlement Gelderland (PPG), dat op 7 februari in Valburg wordt gehouden. Op de website www.gelderlandindebat.nl verschijnen steeds meer ideeën van plattelanders voor deze tweejaarlijkse ontmoeting met de provinciale bestuurders. Iedereen in Gelderland kan onderwerpen aandragen voor dit openbare debat. En iedereen kan ook reageren op voorstellen die anderen doen. Het lijstje groeit gestaag, maar is natuurlijk nooit compleet. Want er leeft veel op het Gelderse platteland en het is belangrijk, dat ‘ze’ in Arnhem ervan horen. Daarom roept de VKK iedereen op om mee te denken en onderwerpen in te brengen. Dat kan via de website, maar ook via de post of per telefoon. Wat maar het beste uitkomt. Het PlattelandsParlement is een debat tussen de bewoners van het platteland en de leden van Provinciale Staten. Vanuit de provincie bestaat een grote behoefte aan een directe ontmoeting met haar inwoners. De statenleden willen graag met de plattelandsbewoners, als zijnde de ervaringsdeskundigen, in gesprek. De acties die daaruit voortvloeien, moeten leiden tot een beter platteland waarvan bewoners weer het gevoel krijgen dat zij aan het roer staan. Maar het PPG is meer. Het is ook een middel voor de bewoners om van gedachten te wisselen. Om samen knelpunten aan te pakken of nieuwe initiatieven te ontwikkelen.

De ervaringsdeskundigen van het platteland zitten boordevol goede ideeën! Laat uw ideeën, plannen, ergernissen of oplossingen horen! Meldt ze aan op de website of bel. Denk mee over de voorstellen die al zijn gedaan of kom zelf met een brandende kwestie op de proppen. Dit is uw kans om gehoord te worden door de Gelderse bestuurders en om er voor te zorgen dat er ook daadwerkelijk iets wordt gedaan. U kunt ervoor kiezen om mee te denken en te discussiëren in het voortraject, nu dus, en het daarbij te laten. Reacties moeten voor 5 januari binnen zijn. Maar u kunt ook deelnemen aan het eigenlijke debat in februari. En beide kan natuurlijk ook. In het inlegvel van deze Kleine Kernen Koerier leest u hierover meer. Treedt in contact met de organisatie, via de website www.gelderlandindebat.nl of bel 0314-631168.

Verhuizing naar het Streekhuus

De VKK Gelderland is midden oktober 2008 verhuisd van het kantoor in Wittebrink naar de Dr. Grashuisstraat 8 in Zelhem. In het gebouw aan de Dr. Grashuisstraat zijn wij gezamenlijk gehuisvest met Bureau Achterhoek en Liemers van de Provincie Gelderland, Plattelandshuis Achterhoek en Liemers, Landelijke Vereniging voor Kleine Kernen, en Stichting Staring Advies (kenniscentrum voor flora en fauna). Het nieuwe pand is op 20 november jl. feestelijk geopend en heeft de naam Streekhuus gekregen, dat de samenwerking voor een vitaal platteland symboliseert. VKK Gelderland Dr. Grashuisstraat 8, 7021 CL Zelhem tel. 0314-631168, fax 084-7188906 [email protected], www.vkkgelderland.nl

Inhoudsopgave jaargang 21/4, december 2008 1. Denk mee en praat mee 2. Streekhuus 2. Inhoudsopgave 3. Van de voorzitter 3. CPO in de Liemers 6. Nieuws van de LVKK 6. Natura 2000 gebieden 7. Stand van zaken 7. Even voorstellen 8. Uitslag Waterschapsverkiezingen 8. Voor u geknipt 9. Wonen in dorpen: huren als serieuze optie 10. Vriend in the picture 11. Vrienden van de VKK 11. Bestuur, adviseurs en medewerkers 11. Jaarprogramma 12. Colofon Inlegvel: Tweede PlattelandsParlement Gelderland

2

(gemeente Brummen), Henk Reijmer, VKK-adviseur, bestuurslid ROCOV namens VKK en secretaris Dorpsraad Ooij (gemeente Zevenaar) en Joke van der Kerk, secretaris VKK en ex-voorzitter Haarlo’s Belang (gemeente Berkelland). Tijdens de komende ALV in maart 2009 zullen zij hun bevindingen voorleggen en bespreken met de leden.

Van de voorzitter Zo aan het eind van het jaar 2008 kijken we terug op een roerig jaar met moeilijke, maar ook mooie momenten. Ik memoreer het plotselinge vertrek van onze voorzitter Paul Peters, omdat hij onafhankelijk voorzitter werd van de provinciale commissie voor de fysieke leefomgeving. Helaas zijn we er nog niet in geslaagd om de gewenste opvolger te vinden. De zelfstandigheid van de VKK was afgelopen voorjaar in het geding, door een voorstel van gedeputeerde staten. Gelukkig bleek dat een meerderheid van provinciale staten inzag dat de dorpen beter af zijn met een zelfstandige VKK. Gevolg hiervan was dat met de Federatie Dorpshuizen Gelderland eind november is afgesproken dat beide organisaties vooralsnog zelfstandig blijven. Wel wordt zo veel mogelijk samengewerkt en gebruik gemaakt van elkaars kennis en kunde. Zo werkt de FDG weer mee aan het PlattelandsParlement Gelderland (PPG) dat op 7 februari volgend jaar wordt gehouden in Valburg. In het hart van dit blad treft u meer informatie en de wijze van aanmelding aan.

Dit najaar is de VKK verhuisd van Wittebrink naar Zelhem en heeft zij een mooi kantoor in het nieuwe Streekhuus, dat op 20 november door gedeputeerde Harry Keereweer officieel is geopend. De provincie opent op 20 januari 2009 het Bureau Rivierengebied in Elst. Peter van Heek krijgt één dag in de week hier een werkplek. Lex Hoefsloot zit al in het Bureau Veluwe van de provincie dat verhuist naar Apeldoorn en is ook één dag per week in Scherpenzeel bij het projectbureau SVGV (Samen Vernieuwen in de Gelderse Vallei en Eemland). Ik wens u namens het bestuur prettige feestdagen toe en ik hoop velen van u te ontmoeten op het PlattelandsParlement op 7 februari 2009. Tinie Voortman-te Dorsthorst vice-voorzitter

Collectief Particulier Opdrachtgeverschap in de Liemers

Door een verlaging van de provinciale subsidie is 2008 een financieel moeilijk jaar geworden. De penningmeester heeft erg veel tijd en moeite gestopt in het draaiend houden van de VKK. Met de nieuwe beschikking van de provincie en het opzetten van enkele grotere projecten ziet 2009 er financieel gezonder uit. Ook ontvangen we van diverse gemeenten een bijdrage ter aanvulling op de contributie die we van de leden ontvangen.

De stichting WOEL (Wonen Op Eigen Locatie) uit Zevenaar schept mogelijkheden voor starters om een betaalbare koopwoning te bemachtigen. Hoe is dat zo gekomen? Allereerst: betaalbaar is een rekbaar begrip. De stadsregio Arnhem-Nijmegen hanteert de grens van € 172.000 als zijnde nog betaalbaar. Zeker voor jongeren is dit echter onbetaalbaar. WOEL hanteert bedragen die beginnen rond de € 120.000. En dan rijst de vraag is dat haalbaar? Het antwoord is ja. Maar je moet er wel wat voor doen.

Half juni kwamen er vragen van leden waarom de VKK Gelderland niet mee ging doen aan de nieuwe opzet van de Waterschapsverkiezingen. Na lang wikken en wegen heeft het bestuur besloten om te onderzoeken of er voldoende kandidaten waren om deel te kunnen nemen aan de verkiezingen. Het is gelukt om in elk waterschap in Gelderland op tijd een lijst in te leveren met gemiddeld 8 geschikte kandidaten per waterschap. Tijdens de extra ledenvergadering op 8 oktober heeft het bestuur verantwoording afgelegd aan de leden voor het gevoerde beleid. Op voorstel van het bestuur is besloten dat een commissie de werving, de kandidaatstelling en de benoeming van vertegenwoordigers van de VKK in externe commissies en besturen onderzoekt en met aanbevelingen en/of een draaiboek komt om de te volgen procedures te verbeteren. Inmiddels is deze commissie gestart die bestaat uit Bob Altena, voorzitter van Leuvenheims Belang

Ten eerste dient de grondprijs ‘sociaal’ te zijn. Daarmee wordt bedoeld dat de grondprijs voor de betaalbare koopwoning gelijk is aan de grondprijs voor een sociale huurwoning zoals een woningcorporatie die bouwt. Ten tweede moeten de bijkomende kosten van de projectontwikkelaar vermeden worden. En dat kan bereikt worden door in gezamenlijkheid zelf het bouwproject te ontwikkelen: het zogenoemde Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO). Dit betekent dat een groep mensen in verenigingsverband hun eigen woningen ontwikkelen en bouwen. Voor deze opzet moet je niet bij de projectontwikkelaar zijn. Voor betaalbaar bouwen onder CPO moet je bij de gemeente zijn en dus bij de politiek.

3

ren van het Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing (ISV-2) waarin de subsidiemogelijkheden voor CPO bij amendement werden vastgelegd. De informatieavond op 17 februari 2005 bevestigde de enorme belangstelling voor bouwen onder CPO in Zevenaar. Vervolgens is de Stichting ‘Wonen Op Eigen Locatie’ (WOEL) - bij notariële acte - opgericht om de ideeën nader uit te werken. Politiek Zevenaar was hiervoor zeker nog niet rijp gezien de negatieve reacties in de krant. Een eerste poging om grond van de gemeente te verwerven strandde dan ook in de gemeenteraad, zij het op het nippertje. Om bouwgrond te verwerven werd al in een vroeg stadium de gemeente Zevenaar gevraagd in de beoogde locaties grond te reserveren voor enkele tientallen koopwoningen voor starters. Intensieve communicatie van de Stichting WOEL met de gemeente, daarbij ondersteund door de bouwbegeleiders uit Casteren, leidde uiteindelijk tot toezeggingen voor bouwgrond op een drietal locaties. Parallel daaraan werden wervingsacties gestart voor jongeren om zich aan te melden voor kopersverenigingen om in verenigingsverband woningbouwprojecten te starten. Begin 2006 werd de eerste bijeenkomst van starters gehouden in Babberich. Na een oproep tot inschrijving

In Zevenaar was het woningbouwbeleid bij de gemeente er van oudsher op gericht grote woningbouwprojecten onder te brengen bij woningcorporaties voor de huursector en voor de sector koopwoningen projectontwikkelaars in te schakelen. Daarmee stonden de jongeren die een betaalbare koopwoning wilden hebben, buiten spel. Bij de gemeenteraadsverkiezingen, in verband met de gemeentelijke herindeling in 2004, is de partij Lokaal Belang met vijf zetels in de Gemeenteraad van Zevenaar gekomen. Deze partij heeft tevens de wethouder voor Ruimtelijke Ordening geleverd. In het partijprogramma is onder meer opgenomen: het bouwen van betaalbare woningen voor koopstarters. De partijleden Frans Turling, Jan van der Veer, Wim Meurs en Louis Gerritsen hebben op zich genomen invulling te geven aan dit programmapunt. Zij vormen het bestuur van de stichting WOEL die het bouwen onder CPO gestalte tracht te geven. Als voorbeeld diende een woningbouwproject in Brabant (Casteren, gemeente Bladel) waar, op initiatief van Wethouder Pijnenburg, een groep jongeren onder CPO met succes hun eigen woningen hebben gerealiseerd. Begin 2005 werd duidelijk dat ook de provincie Gelderland deze ontwikkelingen zou ondersteunen met het goedkeu-

Het bestuur van de Stichting WOEL, de kopersverenigingen BOOG en BIZON

4

ven hoe zij denken om te gaan met de verscheidenheid aan opties die de leden aandragen. Niet vergeten mag worden dat de bouwplannen ook moeten vallen binnen de vaak stringente randvoorwaarden die gemeente stelt. Het lukt echter wonderwel om een geschikte architect te vinden die, waar nodig, de gewenste steun krijgt van de bouwbegeleiding in de omgang met het collectief. Als een architect gevonden is, gaan de leden aan de slag. Onder leiding van de architect worden proefverkavelingen gemaakt, waarover gestemd wordt. De meerderheid beslist hoe het plan eruit komt te zien. Tegelijkertijd leert de architect de leden hoe zij om moeten gaan met de indeling van hun woning. Keuken voor, keuken achter, plaats van de trap, indeling van de bovenverdieping etc. Ook zorgt de architect ervoor dat in het plan woningen komen, die aansluiten bij de verscheidenheid aan besteedbare financiën van de leden. Zo worden rijtjeshuizen, hoekwoningen en twee-onder-eenkap-woningen in het plan opgenomen. Het is opmerkelijk hoe de sociale samenhang onder de leden groeit naarmate de plannen vorm krijgen. Als zodanig is CPO een sociaal proces dat een goede basis vormt voor de sfeer en de leefbaarheid in de te realiseren woonwijk.

voor een CPO bouwproject in Zevenaar begin 2007 werden starters bijeengebracht om gezamenlijk in te tekenen. Op 23 mei 2007 passeerden de oprichtingsaktes van de kopersvereniging BOOG (Bouwen Op Onze Grond) voor Babberich met 18 leden en de kopersvereniging BIZON (Bouwen In Zevenaar Oost Nu) voor Zevenaar met 32 leden. Inmiddels is ook een kopersvereniging opgericht voor een tweede bouwproject in Zevenaar met 11 woningen. In 2007 werd de stichting WOEL door de gemeente Montferland gevraagd elf starters te begeleiden in een project in Braamt waar de gemeente grond ter beschikking heeft gesteld. Mede door de medewerking van de gemeente Montferland ligt de bouwaanvraag van de kopersvereniging Braamt West nu ter inzage. De start van de bouw van de woningen voor deze kopersvereniging is gepland in januari 2009. De overige projecten bevinden zich in het voortraject van de bouwaanvraag. De provincie heeft in het geschetste traject de stichting WOEL meermalen geïnformeerd over de beschikbare subsidies voor de begeleidingskosten voor deze projecten en daarbij gewezen op de ondersteuning die het Plattelandshuis bij de aanvraag kan bieden. De eerste drie subsidieaanvragen zijn inmiddels gehonoreerd met een totaal van € 243.000. Ook voor het vierde project is de subsidieaanvraag bij de provincie ingediend. Onderdeel van de subsidieaanvraag is een financiële onderbouwing van de begeleidingskosten. Omdat de kopersvereniging pas over financiële middelen kan beschikken als de woninghypotheken zijn afgesloten, dienen de begeleidingskosten te worden voorgefinancierd. De woningbouwcorporatie Baston (in Zevenaar) en woningbouwstichting Bergh (in Braamt) hebben dit op zich genomen. Ook het risico van een niet-verkochte woning nemen deze organisaties over; de zogenoemde achtervang. Daarmee is een gezonde financiële basis voor de woningbouwprojecten gewaarborgd.

De laatste en zeker niet de minste stap is het zoeken van een aannemer die de woningen tegen een vooraf te bedingen prijs zal bouwen. Ook hier wordt een selectieprocedure gehouden om tot de beste keus te kunnen komen. Het zal verder duidelijk zijn dat door alle activiteiten rond de planontwikkeling en de woningbouw in eigen hand te houden, woningen tegen een lagere prijs gerealiseerd kunnen worden. Enkele jaren geleden was een prijsvoordeel van ca 30% haalbaar. Momenteel loopt dit voordeel terug omdat het aandeel van overheadkosten - waarop bezuinigd kan worden - in vergelijking met de stijging van de bouw en grondprijzen procentueel afneemt. Een laatste aspect dat hier ook een rol in speelt is de grondprijs. Gebruikelijk is dat woningbouwcorporaties voor huurwoningen een lagere grondprijs betalen om de huurwoningen bereikbaar te houden voor de lagere inkomensgroepen. Voor koopwoningen wordt dit niet gehanteerd. De Stichting WOEL heeft zich in de Liemers sterk gemaakt om ook voor koopwoningen voor starters – met over het algemeen een beperkt budget – grondprijzen voor deze categorie vergelijkbaar te houden met de grondprijs voor sociale (huur)woningen. In de beschreven projecten is dit met succes bereikt, waarmee Collectief Particulier Opdrachtgeverschap nadrukkelijk op de kaart is gezet en mogelijk een voorbeeld voor navolging is. Meer weten: mail naar [email protected]

Het collectief bouwen van woningen is een heel speciaal proces. De eerste stap, het bijeenbrengen van gegadigden is relatief eenvoudig. Het houden van enkele informatieavonden is al voldoende om gegadigden bijeen te brengen. Omdat deze veelal geen kennis hebben van woningbouw is het noodzakelijk dat, wanneer de kopersvereniging eenmaal is opgericht, de leden deskundige ondersteuning inhuren. Hiervoor zijn verschillende bureaus in de markt en deze worden door de ledenvergadering uitgenodigd een presentatie te komen houden over hun kundigheid en ervaring. Na de presentaties kiezen de leden dan hun bouwbegeleider. Onder leiding van dit bureau wordt de stap gezet een architect te vinden die de bouwplannen kan verwezenlijken. Opnieuw worden nu verschillende bureaus gevraagd hun visie op de bouwplannen te geven, waarbij zij specifiek moeten aange-

Jan van der Veer Stichting WOEL

5

Nieuws van de LVKK De afgelopen periode heeft de LVKK aandacht gevraagd voor de specifieke gevolgen van een aantal maatregelen, waarover op landelijk niveau in de komende maanden wordt besloten voor de leefbaarheid van het platteland. De Staatsecretaris van OCW dreigt te bezuinigen op (het aantal te vergoeden uren èn de vergoeding per uur in de) gastouderopvang. Juist op het platteland is de gastouderopvang veelal de enige beschikbare opvang en het heeft als voordeel dat het dichtbij is, flexibel is en dat kinderen gewoon kunnen deelnemen aan hun sport-, muziek- of andere activiteiten in het dorp. Wij hebben in een brief aangegeven dat het gevolg van deze maatregel kan zijn dat kinderen buiten het dorp worden ondergebracht en dat dan het gevaar op de loer ligt dat ze (later) ook naar scholen elders gaan. In een reactie geeft de staatsecretaris aan de maatregel nog nader uit te zullen werken en daarbij in overleg te treden met de brancheorganisaties. Zij zal onze zienswijze meenemen bij haar overwegingen.

Gelderland kent een groot aantal Natura 2000 gebieden. Het grootste is de Veluwe, maar daarnaast zijn er nog een kleine 20 andere N2000-gebieden aangewezen, sommigen groter (Gelderse Poort, Randmeren), anderen heel klein (Groot Zandbrink, dat slechts enkele hectares groot is). Op dit moment wordt voor elk gebied apart een beheerplan opgesteld. In het beheerplan wordt vastgelegd hoe de natuurdoelen in dat gebied moeten worden gehaald. De goede lezer begrijpt het al: het beheerplan legt dus ook beperkingen op aan andere gebruikers van het gebied, want mede door die beperkingen kan de natuur zich op de gewenste wijze ontwikkelen. Het beheerplan is dus een belangrijk document.

Het terugbrengen van het aantal brandweerkazernes is een slechte zaak voor het gevoel van veiligheid in dorpen. De vrijwillige brandweermensen, die de regio kennen en snel ter plaatse zijn, zijn belangrijk voor dat gevoel. Daarnaast heeft de vrijwillige brandweer in veel dorpen een belangrijke functie bij allerlei activiteiten van actieve verenigingen en is het een belangrijke organisatie ter bevordering van de sociale cohesie. De LVKK heeft hierom de Vakvereniging Brandweer Vrijwilligers gesteund.

Het beheerplan voor de Veluwe wordt gemaakt door de provincie Gelderland. Echter, de provincie wil dit doen samen met alle belangrijke partijen in dat gebied. De VKK Gelderland is ook gevraagd deel te nemen aan dit proces. Dat houdt in dat de VKK mee gaat draaien in een groep van ongeveer 20 vertegenwoordigers van gemeenten, natuurgroepen, agrariërs en terreinbeheerders. Die groep komt in december 2008 voor het eerst bij elkaar om samen vast te stellen wat nu het huidige bestaande gebruik van de Veluwe is. Bestaande rechten zullen in elk geval in de toekomst ook gelden. Vervolgens volgt er een proces dat in de zomer van 2009 afgesloten wordt met de vaststelling van het beheerplan.

We verdiepen ons momenteel in de problematiek van kleine dorpsscholen. Het gaat hierbij om de opheffingsnorm, om het gegeven dat ook scholen met een leerlingaantal ver boven die opheffingsnorm soms door hun bestuur gesloten worden en om de gevolgen van de lumpsumfinanciering voor kleine dorpsscholen.

De VKK kan dit natuurlijk alleen maar als haar medewerkers goed geïnformeerd worden door de dorpsraden op en om de Veluwe. Op dit moment zijn alle dorpen op of dicht tegenaan het natuurgebied van de Veluwe aangeschreven met de vraag om informatie. De respons is goed, men begrijpt dat dit mede gaat over de eigen toekomst. In de komende maanden zal de VKK de dorpen zoveel mogelijk betrekken bij het beheerplan.

Op 28 november boden we het rapport ‘Kleine kernen in beweging’ aan Bas van der Vlies aan. Het onderzoeksrapport, het vervolgonderzoek (o.a. in Rhenoy) en de conclusies zijn te vinden op de website www.lvkk.nl Koos Mirck coördinator LVKK

Natura 2000 gebieden, beheerplannen en dorpen……..

Mocht u willen controleren of uw dorp wellicht in de buurt ligt van een Natura 2000 gebied, dan kunt u het best zoeken op de website van het ministerie van LNV, www.minlnv.nl, waar veel basisinformatie over Natura 2000 staat (o.a. de aanwijzing van de verschillende gebieden).

Wellicht bent u al eens tegen de habitat- of vogelrichtlijn aangelopen omdat een bouwplan of uitbreiding van bedrijfsactiviteiten niet door kon gaan vanwege aanwezige natuurwaarden. Mogelijkerwijs zegt de term Natura 2000 u dan ook iets omdat in de Natura 2000 gebieden de natuurwaarden hoe dan ook prominent aanwezig zullen zijn.

Lex Hoefsloot

6

Dorpsplan

bouwkunde gedaan en heb mij vervolgens gespecialiseerd in de stedenbouwkunde. Daar tussendoor liep de onvolprezen militaire dienst. Eind 1966 ben ik in dienst getreden bij de provincie Gelderland als districtsstedenbouwkundige voor het gebied Achterhoek (inclusief De Liemers), dat toen nog ruim 30 gemeenten telde. Ik functioneerde daarbij als adviseur over ruimtelijke ordeningsplannen, enerzijds in de richting van het provinciaal bestuur en anderzijds in de richting van de gemeenten in het werkgebied (zowel betreft ontwikkelingsplannen voor kernen als voor het buitengebied) en vervulde in die hoedanigheid vaak een intermediaire rol. Daarnaast was ik betrokken bij de ontwikkeling van een breed scala van plannen die ruimtelijke ordening raakten, zoals ruilverkavelings- en landinrichtingsplannen, plannen van waterschappen en zuiveringsschap, recreatie- en landschapsplannen, wegen- en dijkverzwaringsplannen. Later kwamen daar de stads- en dorpsvernieuwing, stedelijke herinrichting en duurzame stedelijke ontwikkeling bij. Dat werk heb ik ook een aantal jaren in het Rivierenland gedaan.

Stand van zaken...

Veel dorpen in Gelderland hebben een dorpsplan; ze zijn ermee bezig, hebben deze onlangs gepresenteerd of denken erover hun (wat oudere) dorpsplan te updaten. Een positieve ontwikkeling volgens de VKK. Door bewoners met elkaar te laten kijken hoe hun dorp er in de toekomst uit zou moeten zien en wat daarvoor zou moeten gebeuren, wordt concreet handen en voeten gegeven aan ‘het leefbaar houden van de eigen kern’. De bottom-up methode van de VKK om een dorpsplan te maken wordt altijd door twee vrijwilligers van de VKK begeleid. Een groep van ongeveer 25 enthousiaste procesbegeleiders is hier verspreid over Gelderland mee bezig. Wij vroegen één van hen, Geert-Jan Oosterhuis (foto), procesbegeleider Oosterhuizen, Westendorp en Exel, wat hem zo aanspreekt in het begeleiden van een dorpsplan:

In de jaren ’70 heb ik ook de ontwikkeling van de eerste generatie streekplannen voor Gelderland meebeleefd, met name het streekplan voor Oost-Gelderland. Al met al een breed geschakeerd en afwisselend werkpakket. Gedurende die lange looptijd heb ik uitgebreid te maken gehad met de problematiek van het buitengebied en die van de kleine kernen. Ik heb daarbij altijd gemengde gevoelens gehad bij de toepassing van het begrip ’kernenhiërarchie’ en het stringente – beperkende – beleid t.a.v. kleine kernen. Kleine kernen moeten namelijk enerzijds hun kleinschaligheid, intimiteit en leefbaarheid kunnen behouden en anderzijds een beheerste ontwikkeling kunnen doormaken om dat te kunnen waarborgen.

"Als procesbegeleider is het interessant om je te verdiepen in een andere kern dan waar je zelf woont. Door er een aantal maanden vrij intensief met de bewoners bezig te zijn, leer je de sociale cohesie en de structuur van het dorp beter kennen. En iedere kern heeft natuurlijk zijn eigen identiteit. Het is prettig om met de mensen in het dorp mee te denken en om hen te adviseren in dit mooie proces." De groep procesbegeleiders van de VKK kan nog altijd uitgebreid worden. Op 16 en 17 januari 2009 wordt een training gegeven voor nieuwe procesbegeleiders. Mocht u hier interesse in hebben, neem dan contact op met ons of neem een kijkje op onze website voor meer informatie.

In mijn tijd in Zeeland, mijn opleidingstijd in Twente en mijn lange werkzame tijd in Gelderland heb ik de inhoud van de begrippen leefbaarheid en naoberschap leren kennen (en waarderen!). Mijn opstelling in het werk is er altijd een geweest van: niet alleen zeggen dat iets niet kan, maar ook aangeven hoe iets wel kan; ofwel: creatief en oplossingsgericht denken. Dat werd over het algemeen in brede zin gewaardeerd, bij mijn eigen bestuur alsook bij de gemeenten.

Rianne Boenink

Even voorstellen Mag ik mij even voorstellen: ik ben Jan Bruinshoofd en VKK-adviseur op het terrein van de ruimtelijke ordening in brede zin. Ik ben in 1940 geboren in Amsterdam uit Zeeuwse ouders. Daardoor verbleef ik in mijn jeugdjaren - maar ook daarna - veelvuldig in de geboortedorpen van mijn ouders in Zeeland en heb daardoor het leven in een dorpsgemeenschap van binnenuit meegemaakt en gewaardeerd. Halverwege mijn gymnasiumtijd verhuisde ons gezin naar Hengelo(O), waar ik die opleiding afrondde. Aansluitend heb ik de ingenieursstudie

Omdat ik mijn uitgebreide kennis en brede ervaring op het vakgebied van de ruimtelijke ordening na mijn pensioenering eind 2005 niet wilde laten verdampen, maar daarentegen dienstbaar maken aan anderen, ben ik toegetreden als adviseur bij de VKK. Ik hoop daar nog enige tijd een vruchtbare en zinvolle bijdrage te kunnen leveren, zowel in de richting van het bestuur als in de richting van de leden. Jan Bruinshoofd

7

Uitslag waterschapsverkiezingen Voortman-te Dorsthorst gaat nu aan de slag in het waterschapsbestuur, zodat we dit Waterschap van dichtbij kunnen volgen. We zijn benieuwd welk effect het heeft om deel uit te maken van het waterschapsbestuur. Maar zeker zo belangrijk is uw bijdrage in het leveren van informatie aan onze waterschapsbestuurder, zodat zij uw vragen en opmerkingen kan inbrengen in het waterschapsbestuur. Omgekeerd zal zij ook uw reactie vragen op belangrijke waterschapsvoorstellen, zodat de VKK echt ‘bottom-up’ kan werken. Alle mensen die spontaan hebben meegewerkt aan deze eerste waterschapsverkiezingen willen we graag hartelijk bedanken voor hun inzet, enthousiasme en lef.

In één van de vier waterschappen in Gelderland is het gelukt. De VKK Gelderland gaat deel uitmaken van het waterschapsbestuur van het Waterschap Rijn en IJssel met één zetel. Bij de andere drie waterschappen is het niet gelukt om voldoende stemmen te trekken. Het nog niet genoeg bekend zijn van de VKK in Rivierenland, op de Veluwe en in het gebied Vallei en Eem hebben ongetwijfeld meegespeeld dat we niet voldoende stemmen hebben gekregen om een zetel te behalen. Ook de late start van de ‘no-budget’ VKK-campagne en de bedroevend lage opkomst zijn mede oorzaak daarvan. Het feit dat maar liefst 10% van de stemformulieren ongeldig was geeft aan dat bij volgende waterschapsverkiezingen de gevolgde procedure moet veranderen. Onze lijsttrekker voor het waterschap Rijn en IJssel, Tinie

Bestuur VKK Gelderland

Voor u geknipt... Uit Nieuwsbrief 3 7e jaargang oktober 2008 van de Koninklijke Nederlandsche Heidemaatschappij

8

Uit bovenstaande tabel blijkt dat Beter Wonen zeker in de wat grotere dorpen een heel belangrijke aanbieder van woningen is. Huren in de sociale sector blijkt een factor van belang in de meeste dorpen van Apeldoorn.

Wonen in dorpen: Huren als serieuze optie De VKK heeft de afgelopen jaren tientallen dorpen begeleid in het maken van een dorpsplan. Daarin geven de dorpsbewoners hun toekomstvisie weer op hun eigen dorp plus buitengebied. In vrijwel elk dorpsplan komt wel een hoofdstuk woningbouw voor. En heel vaak merkt de VKK dat dan vrij automatisch gedacht wordt aan nieuwbouw van koopwoningen, maar dan wel voor starters en/of senioren, met in veel gevallen de toegevoegde wens dat die vooral afkomstig moeten zijn uit het eigen dorp. Er zijn natuurlijk best starters en senioren die een koopwoning kunnen betalen, maar voor velen is dat nauwelijks een haalbare kaart. Nu zijn er wegen om goedkopere koopwoningen te bouwen. Er is al wel enige ervaring met nieuwbouw in eigen beheer, via kopersverenigingen en collectief particulier opdrachtgeverschap. De praktijk leert ons dat de koopprijs (VON) in sommige gevallen 20-30% lager kan uitvallen. Hierover heeft de VKK al eerder geschreven in dit blad.

Huren of Kopen of bestaat er iets tussenin? Van oudsher denkt men heel snel dat de keus eigenlijk vrijwel zwart-wit is: of je huurt een woning en dan ben je enkel gebruiker maar geen eigenaar, of je koopt een woning en dan ben je gebruiker en eigenaar tegelijk. De laatste jaren zijn er echter een heel scala aan andere gebruiker/eigenaar concepten ontwikkeld. Beter Wonen biedt een aantal van die vormen onder de noemer Te Woon aan. Beter Wonen is daar in 2007 mee begonnen. Toen hebben ze de zittende huurders van in totaal 100 van de 1035 woningen de mogelijkheid gegeven te kiezen tussen de volgende concepten: • Huur: dit is de oude vorm van volledige splitsing tussen gebruiker (= huurder) en eigenaar (= Beter Wonen); oftewel bij deze keus verandert er niets. • Huurvast & Huurzeker: Bij Huurvast wordt de huurder niet meer ieder jaar geconfronteerd met de huurverhoging. De huurprijs wordt voor vijf of tien jaar vastgezet. In het begin is de huur weliswaar iets hoger, maar per saldo is over de hele periode de huur iets lager. Dit biedt extra zekerheid. Bij Huurzeker is er wel een jaarlijkse huurstijging, maar de hoogte van de huurstijging wordt voor meerdere jaren vooraf vastgelegd. • Koopgarant: Met Koopgarant krijgt de gebruiker de mogelijkheid een woning te kopen met een korting op de marktprijs die kan oplopen tot 25%. De koper verplicht zich wel de woning weer terug te verkopen aan Beter Wonen, waarbij winst of verlies gedeeld wordt tussen Beter Wonen en de eigenaar. • Koop Goedkoop: bij deze variant worden het gebouw en de grond gesplitst. De koper koopt het gebouw en huurt in erfpacht de grond van Beter Wonen, waarbij Beter Wonen de erfpacht gedurende de eerste 9 jaar subsidieert. Bij verkoop heeft Beter Wonen het eerste recht van koop.

Hier willen we aandacht besteden aan een ander heel reëel alternatief: huurwoningen. In de komende tijd wil de VKK aandacht besteden aan praktijkervaringen van woningcorporaties die actief zijn in dorpen van Gelderland. In dit nummer beginnen we met de Stichting Beter Wonen, de woningcorporatie voor de dorpen van de gemeente Apeldoorn. Beter Wonen (BW) Het werkgebied van Beter Wonen bestaat statutair uit de hele Regio Stedendriehoek. Concreet huisvest Beter Wonen 1.035 huishoudens in het niet-stedelijk gebied van de gemeente Apeldoorn. In het volgende overzicht is de woningvoorraad van Beter Wonen verdeeld over de verschillende kernen, weergegeven: Dorp

Uddel Hoog Soeren Hoenderloo Loenen Oosterhuizen Klarenbeek Lieren Beekbergen Wenum/Wiesel, Beemte Broekland

Bezit BW

170 15 135 330 8 65 40 275 13

Totaal # huizen in dorp

En waar is dan de meeste belangstelling voor onder de zittende huurders? Van de 100 aangeboden woningen heeft 80% gekozen voor voortzetting van de traditionele huurvorm. 5% heeft gekozen voor een van de twee alternatieve huurvormen, terwijl 15% gekozen heeft voor de Koopgarant vorm met maximale korting (25%). Beter Wonen weet echter uit de ervaring van andere woningcorporaties die al langer werken met deze alternatieve concepten, dat als woningen vrij komen omdat huurders vertrekken, 40% van de nieuwe gebruikers kiezen voor een van de koopvarianten. Beter Wonen wil uiteindelijk toegroeien naar een situatie waarin ze ongeveer 60% van haar totale bezit aanbiedt

760 185 590 1250 298 620 430 1460 1000

9

volgens het Te Woon principe. De resterende 40% zijn dan bijvoorbeeld woningen die binnen 20 jaar op de nominatie staan om gesloopt te worden voor vervanging, of woningen die tegen een ontwikkellocatie aan liggen, waardoor op korte termijn overlast te verwachten is. Ook gestapelde woningen (appartementen) zal Beter Wonen niet via het Te Woon principe aanbieden, omdat ze dan binnen één gebouw te maken gaan krijgen met een vereniging van eigenaren. Voorrang voor de inwoners uit het eigen dorp….. In veel dorpen blijkt een belangrijke wens te zijn dat de eigen jeugd of de eigen senioren absolute voorrang krijgen bij de toewijzing van woningen. Bij nieuwbouw van koopwoningen is dat te regelen door gebruik te maken van een kopersvereniging, en dan kan door samenwerking met een woningcorporatie ook nog gebruik gemaakt worden van bijvoorbeeld het koopgarant-concept (volgens het bekende voorbeeld van Casteren, gemeente Bladel).

FOTO: EDDY BOERAKKERS ARTERR@

Met meer dan 25 jaar ervaring in tuinontwerp, -aanleg en -onderhoud is WissingTuinen een bekende hovenier in de regio. Maar ook in het buitenland, in Europa en soms zelfs erbuiten, is het bedrijf geen onbekende. Oprichter en eigenaar Nico Wissing heeft een passie voor groen. Hij houdt zich vooral bezig met het ontwerpen van tuinen en het geven van adviezen. Zijn vernieuwende kijk op het ontwerpen van buitenruimten heeft hem al diverse prijzen opgeleverd. De 35 medewerkers van WissingTuinen zijn verdeeld over drie verschillende BV’s: Wissing Hoveniers, Wissing Tuinverzorging en Wissing Ontwerp en Advies. Bedrijven, instellingen, overheden, particulieren, eigenlijk iedereen die zoekt naar ‘kwaliteitsgroen’ in een vernieuwend design is bij WissingTuinen aan het goede adres.

Echter, hoe zit dit nu bij nieuwbouw van Te Woon woningen door een woningcorporatie? Dick de Man, directeur van Beter Wonen, legt uit dat de Huisvestingwet uitgaat van ‘vrijheid van vestiging’. Dit geldt zelfs in de gehele Europese Unie. Hier is een woningcorporatie door gebonden. Dit betekent dat het niet mogelijk is de inwoners van een bepaalde kern een status aparte te geven. Overigens is de ervaring van Beter Wonen dat die wens lang niet voor alle dorpen geldt. In een aantal dorpen wordt het niet als een probleem ervaren dat buitenstaanders evenveel kans maken op een woning als autochtone bewoners. Echter, binnen de Stedendriehoek erkennen zowel de gemeenten als de samenwerkende woningcorporaties wel dat in sommige van de dorpen de wens om eigen bewoners voorrang te geven legitiem is. Daarom wordt binnen de Stedendriehoek momenteel een regeling uitgewerkt die het mogelijk moet maken zogenaamde beschermende maatregelen te nemen voor bestaande bewoners uit dorpen als aantoonbaar is dat de druk op woningen in dat dorp erg hoog is. In de praktijk betekent dit dat Beter Wonen bijvoorbeeld moet gaan aantonen dat de wachtlijst voor senioren in een bepaald dorp langer is dan 7 jaar. Deze regeling is nog niet goedgekeurd, maar Beter Wonen hoopt wel dat ze hier binnenkort mee aan de slag kunnen.

Het platteland als rustige woon- en werkomgeving inspireert. Nico vertelt: "Ik zit heel graag op het platteland. Inspiratie haal ik uit de natuur en het landschap. Inpassing van groen in het landschap staat bij ons voorop." Ook de integratie van binnen naar buiten komt steevast terug in de ontwerpen van WissingTuinen. Een voorbeeld is het gebruik van dakbegroeiing, waardoor gebouwen verweven worden met de landelijke en groene omgeving. Groen draagt bij aan een prettige leefomgeving. Volgens Nico is er nog te weinig aandacht voor deze positieve invloed van groenvoorzieningen op het leven van mensen. "Op groen wordt vaak als eerste bezuinigd. Ik ben het hier niet mee eens. De natuur hoort juist een toonaangevend bestanddeel te zijn bij nieuwbouwprojecten, industrieterreinen en dergelijke. Het gaat erom dat een gebouw optimaal is ingebed in zijn natuurlijke omgeving."

Lex Hoefsloot

Vriend in the picture In elke Kleine Kernen Koerier besteden we aandacht aan een Vriend van de VKK Gelderland. De ‘Vrienden’ steunen de vereniging financieel en daarvoor zijn we ze erg dankbaar. In dit nummer staat WissingTuinen uit Megchelen, al veertien jaar Vriend van de VKK, in de schijnwerpers.

WissingTuinen hoopt de VKK Gelderland nog lang te kunnen ondersteunen met het leefbaar houden van het platteland. Rianne Boenink

10

Vrienden van de Vereniging Kleine Kernen

BESTUUR

Lankhof Beveiliging&Telecom

AALTEN

Mini Camping ‘De Wolboom’

AALTEN

Klein Camping de Rijnstrangen

AERDT

SAB Arnhem BV

ARNHEM

Meubelfabriek Joh. Rutgers BV

DE HEURNE

Rabobank Graafschap-Midden

DOETINCHEM

Postma en Partners elektrotechniek BV

DUIVEN

Bongers en Lemmers Makelaardij

GAANDEREN

Ernst Bouwbedrijf BV

GAANDEREN

Gamalco

GAANDEREN

Schildersbedrijf te Boekhorst

GAANDEREN

Hondeveld Weg- en Waterbouw

GELSELAAR

vice-voorzitter [email protected] Joke van der Kerk, secretaris [email protected] Joop Spijkers, penningmeester [email protected] Ate van Balen, bestuurslid [email protected] Wim Giesbers, bestuurslid [email protected] Theo Harbers, bestuurslid [email protected] Pieter Hulsegge, bestuurslid [email protected] Frans Turling, bestuurslid [email protected] Michiel Verschoor, bestuurslid [email protected]

Rabobank Achterhoek-Oost

GROENLO

VKK-ADVISEURS

Coops Mengvoeders BV

HALLE

Notariskantoor Van der Reijt en Reijenga

‘S HEERENBERG

Mart Schouten Advies

LOCHEM

Woningstichting Beter Wonen

LOENEN

Installatiebedrijf Pierik

MEDDO

Café Restaurant J. ter Voert

MEGCHELEN

Kiwitz Megchelen BV

MEGCHELEN

Tillman Chemische Bouwstoffen BV

MEGCHELEN

Wissing Hoveniers BV

MEGCHELEN

Geerdink Groen

NEEDE

Wanders Metaalproducten BV

NETTERDEN

Mevr. E.M. Vennevertloo Fysiotherapie

RIETMOLEN

H.P. Goudswaard

SILVOLDE

Hotel Restaurant Herberg Jan

SILVOLDE

Rabobank Graafschap-Zuid

SILVOLDE

Ankersmit Tuinmachines

SINDEREN

Kramp Nederland BV

VARSSEVELD

Kuenen garantiemakelaars

VARSSEVELD

Restaurant Van Hal

VOORST

Drukkerij Weevers

VORDEN

Fa. Lucassen Boomkwekerij

VORDEN

28 mei

WBC-Projekten BV

WINTERSWIJK

4 juni

Bouwbedrijf Wiggers-Nijenhuis

WOOLD

Scheffer Badkamers

ZELHEM

Rabobank Graafschap-Noord

ZUTPHEN

Het bestuur van de Vrienden bestaat uit: Nico Wissing tel. 0315-377276, Reiny Dijkstra 0315-230085 en Pieter Hulsegge 055-5061554

Tinie Voortman,

Specialisme verkeer en burgerparticipatie ruimtelijke ordening landbouw, natuur/landschapsprojecten, agrarisch natuurbeheer Henk Reijmer, onderwijs en openbaar vervoer Gerard Roos, plattelandsvernieuwing, reconstructie, leefbaarheid, kleine kernenbeleid De VKK adviseurs zijn bereikbaar via het VKKkantoor: Telefoonnummer: 0314-631168 Email: [email protected] Peter ter Beek, Jan Bruinshoofd, Eduard Poodt,

MEDEWERKERS Peter van Heek, Lex Hoefsloot, Rianne Boenink,

coördinator [email protected] consulent [email protected] consulent [email protected]

JAARPROGRAMMA 7 februari 04 maart 14 mei

24 november

11

Tweede PlattelandsParlement Gelderland Algemene Ledenvergadering VKK Gelderland Themabijeenkomst Achterhoek/Liemers Themabijeenkomst Rivierenland Themabijeenkomst Veluwe/IJsselvallei/Gelderse vallei Bijeenkomst kleine kernen en buurtschappen tot 1000 inwoners

Start nieuwe ronde Kern met Pit Koninklijke Nederlandsche Heidemaatschappij (KNHM) roept bewoners die zich verantwoordelijk voelen voor de leefomgeving op mee te doen aan de twaalfde ronde van de wedstrijd Kern met Pit 20092011. Iedereen die een concreet plan wil uitvoeren om de leefbaarheid van buurt, wijk of dorp te verbeteren, kan meedoen. KNHM selecteert maximaal tweehonderd projecten die moeten worden uitgevoerd tussen 1 september 2009 en 31 augustus 2010. Bewonersgroepen kunnen, als ze dat willen, ondersteuning krijgen bij de uitvoering. Geslaagde projecten krijgen een prijs en de eretitel ‘Kern met Pit’. Inschrijven is mogelijk tot 1 mei 2009. Informatie: www.knhm.nl, e-mail: [email protected] of tel. 026-4455146.

Actie Vrienden van de VKK Gelderland De stichting Vrienden van de VKK Gelderland wil de vriendenkring graag uitbreiden. Onlangs zijn naar alle leden van de VKK wervingsfolders gestuurd. De dorpen zijn gevraagd om in hun omgeving nieuwe vrienden (mensen of bedrijven) te werven, die willen bijdragen aan het gemeenschappelijke doel het Gelderse platteland leefbaar te houden. De donaties van de Vrienden worden onder andere gebruikt als financiële bijdrage voor de uitgave van de Kleine Kernen Koerier. Alleen met uw hulp wordt deze actie een succes! De nieuwe folder van de Vrienden van de VKK Gelderland kan aangevraagd worden bij het VKK-kantoor.

De VKK Gelderland wenst u prettige feestdagen en een kernachtig 2009!

Colofon Jaargang 21, nummer 4, december 2008 De Kleine Kernen Koerier is het officiële orgaan van de VKK Gelderland en verschijnt vier keer per jaar. Oplage: 1100 VKK Gelderland, Dr. Grashuisstraat 8, 7021 CL Zelhem Telefoon 0314 – 63 11 68, Fax 0847 – 188906 Het kantoor is geopend op dinsdag, woensdag en donderdag E-mail: [email protected], Website: www.vkkgelderland.nl Redactie: Rianne Boenink Martin Bouwmeesters Peter van Heek Peter Venhuis Tinie Voortman Eindredactie: Ben Kothuis Vormgeving: Ton Baake, Hengelo(O) Druk: Drukkerij Weevers Vorden

Het volgende nummer Het volgende nummer verschijnt in maart 2009. Reacties en kopij graag sturen of mailen naar het VKK-kantoor. Abonnement VKK-leden ontvangen drie exemplaren per nummer voor de voorzitter, secretaris en penningmeester van de dorpsbelangenorganisatie. Extra nummers of losse nummers sturen wij toe via een abonnement. Dit abonnement kost € 15,- per jaar. Hiervoor ontvangt u vier nummers. Opgave voor een abonnement bij het VKK-kantoor.