Resultaten LeidenPanel over Denk mee met B

BIJLAGE

2020

Resultaten LeidenPanel over ‘Denk mee met B Gemeente Leiden / Beleidsonderzoek en Analyse / oktober 2015

O ASE VAN RU S T ÉN EEN U I SEN D Ewerken PL EKaan BplusC in 2020. In het collegeakko BplusC en deBR gemeente Leiden

van de bibliotheek een van de plannen van het nieuwe college. BplusC en de g hoe BplusC nog meer een 'knooppunt voor kennis, contact en cultuur' zou kunn organisatie die de bibliotheekfunctie in Leiden uitvoert. Aan de leden van het Le voorgelegd over hun ideeën voor een moderne bibliotheek, nu en in de toekom ‘ Met de kenn is die de waar naast het uitlenen van boeken ook eigentijdse ruimte is voor debat, ontmo b i blio t heek in huis en hekunst. e ft, Van de 680 leden van het LeidenPanel deden 321 personen mee, ee

‘Stop met lezen!’

z i t zij o p ee n kn ooppun t’

Bekendheid en gebruik vestigingen BplusC

TEKENEN VOO R DE TOEKO M ST

In Leiden zijn de bibliotheek, de muziekschool, het Leids Volkhuis en de Volk 2008 samengevoegd in BplusC (Bibliotheek plus Centrum voor kunst en cultuu BplusC zit in het pand in de Nieuwstraat, naast de Burcht. Oorspronkelijk was d De cursussen en lessen van BplusC worden binnen de singels op verschillend Nieuwstraat, het Rapenburg, de Oude Vest, de Middelstegracht en de Apothek er lessen gegeven in de wijken en in de regiogemeenten. Daarnaast zijn er bibliotheek in Leiden Noord, de Stevenshof, de Merenwijk, Leiderdorp en is er basisscholen rijdt.

Aan de leden van het LeidenPanel is gevraagd of ze BplusC kennen en of z vestiging van de bibliotheek in de Nieuwstraat bezoeken. 82% van de panelled BplusC gehoord, 29% alleen van naam. Een derde van de panelleden is klant eens in de locatie in de Nieuwstraat geweest, 11% komt er maandelijks en 3% Kent u de organisatie BplusC?

ja, kom er, ben klant; 33%

RAPPORT DE DROOM COMMISSIE VAN WILLEM COHEN

nee; 18%

ja, kom er, geen ONDERZOEK LEIDEN PANEL RAPPORT COMMISSIE COHEN klant; 20%

ja, van na 29%

INHOUD

INTRODUCTIE 03 Voorwoord 04  Persbericht Start raadpleging stad 05  Achterliggende redenering – vraag aan de stad 06 De droom van Willem STADSRAADPLEGING 08  Nacht van Kunst en Kennis – verslag 10  Nacht van Kunst en Kennis – concrete ideeën 12  Startbijeenkomst – verslag 14  Commissie Cohen – Bibliotheek van de toekomst 18  Startbijeenkomst – concrete ideeën 20  Expertmeeting partners – verslag 22  Week van BplusC – verslag 24  Week van BplusC – Talkshow-pitches 27  Week van BplusC – concrete ideeën 30  LeidenPanel

6

10

29

14

23

8 Redactie

Infographic

Jan Dobbe

Loek Weijts

'Denk mee met BplusC’ is een uitgave van

Saskia Ridder

Fotografie

BplusC en de gemeente Leiden.

Eindredactie

Buro JP

Eric Went

BplusC

COLOFON

Vormgeving Brenda de Graaf

VOORWOORD

Droom en werkelijkheid De technologische en maatschappelijke ontwikkelingen gaan razendsnel. Het traditionele boek is allang niet meer de belangrijkste informatiedrager. Keek je ooit in een encyclopedie om iets uit te zoeken, tegenwoordig raadpleeg je het internet. Met één druk op de knop heb je toegang tot een onuitputtelijke hoeveelheid informatie. We manifesteren ons op sociale media, maken kennis met de deeleconomie en -samenleving. We individualiseren, maar hebben ook steeds meer behoefte om kennis, cultuur en ervaringen met elkaar te delen. Muziek, taal, schilderen, voorstellingen, exposities en concerten; ook dit zijn allemaal uitingsvormen om met elkaar in contact te komen en ervaringen te delen. Ook Bibliotheek plus Centrum voor kunst en cultuur (BplusC) wil meegroeien met deze spannende ontwikkelingen. Ze wil zich voorbereiden op de toekomst, en daar een prominente rol in spelen. Natuurlijk heeft BplusC een eigen visie op hoe dat kan. En de gemeente heeft in beeld aan welke doelen BplusC bijdragen levert. Maar we willen vooral ook weten wat de gebruikers van BplusC ervan vinden. Om daar achter te komen vroegen wij, gemeente en BplusC samen, organisaties en professionals, maar vooral ook de inwoners van de stad mee te denken over de toekomst van BplusC. Onder het motto ‘Denk mee met BplusC’ zijn we dit najaar de stad ingegaan met de vraag ‘Hoe kan BplusC zich aan de Nieuwstraat, tussen nu en 2020, ontwikkelen tot joúw droomplek als 'knooppunt van kennis, cultuur en contact'?’ We deden dat met een Beelden-brainstorm tijdens de Nacht van Kunst en Kennis op 19 september. We raadpleegden Leiden Panel, met klanten en niet-klanten van BplusC. Ook stelden we de vraag tijdens een bijeenkomst met Leidse organisaties waar onder anderen Job Cohen spreker was. Met een aantal van deze organisaties gingen we verder in gesprek, om hun ideeën te verdiepen. Daarnaast peilden we de meningen in de Week van BplusC, die van 11 tot en met 15 november werd gehouden.

‘Denk mee met BplusC’ is een hartverwarmende, inspirerende en nuttige verkenning geworden. Ze heeft een schat aan ideeën, suggesties, meningen, beelden en fantasieën opgeleverd – uw ‘dromen’ zo u wilt. We hebben ze verwerkt in een eindverslag, dat we in de vorm van een magazine aan u voorleggen. In de bijlage die u nu leest, vindt u alle uitgebreide verslagen en input.

“Denk mee met BplusC is een hartverwarmende, inspirerende en nuttige verkenning geworden” Het is nu aan ons, BplusC en de gemeente Leiden, om met uw èn onze dromen aan de slag te gaan. We hopen dat het lukt om droom en werkelijkheid zo veel mogelijk met elkaar te laten samenvallen. We wensen u veel leesplezier!

Willem van Moort Voorzitter Raad van Bestuur BplusC Frank de Wit Wethouder Onderwijs, Sport en Duurzaamheid

3

PERSBERICHT - START STADSRAADPLEGING

Denk mee met de toekomstvisie van BplusC BplusC en de gemeente gaan samen met de stad op zoek naar hoe de modernisering van de Bibliotheek plus het Centrum voor kunst en cultuur er in 2020 uit zou moeten zien. Op zaterdag 19 september is een eerste brainstorm door het Stadslab tijdens de Nacht van Kunst en Kennis. Onder het moto ‘Denk mee met BplusC’ is iedereen uitgenodigd na te denken over de toekomstige functies van de Bibliotheek plus het Centrum voor kunst en cultuur. Frank de Wit (wethouder Onderwijs, Sport en Duurzaamheid): “Leiden is een echte cultuur- en kennisstad. De bibliotheek en het centrum voor kunst en cultuur, verenigd in BplusC, is onlosmakelijk met onze stad verbonden. Maar hoe kunnen we die band tussen de organisatie en de stad versterken? Op welke manier moet BplusC zich ontwikkelen om klaar te zijn voor de toekomst? Wie kan daar beter een antwoord op geven dan de stad zelf.” Deze stadsbrede brainstorm krijgt de vorm van een ‘ideeënfestival’ en moet begin 2016 leiden tot een geactualiseerde visie op BplusC.

Veranderende samenleving Willem van Moort (Voorzitter Raad van Bestuur BplusC): “Onze maatschappij verandert snel. Bibliotheken zijn volop in ontwikkeling om aan te sluiten bij de wensen van inwoners. De landelijke adviescommissie onder leiding van Job Cohen concludeert dat de bibliotheek van de toekomst een knooppunt moet zijn voor kennis, contact en cultuur. BplusC is al meer dan alleen een bibliotheek, maar we willen nog meer verbindingen leggen tussen kennis- en cultuuronderdelen.”

4

Centrale vraag De vraag die de komende tijd centraal staat, is: Hoe kan BplusC aan de Nieuwstraat zich, tussen nu en 2020, ontwikkelen tot jouw droomplek als ‘knooppunt van kennis, cultuur en contact’? Van Moort: “We vragen bewust naar de ideeën voor ons hoofdgebouw in het centrum. Hier willen we alles op gebied van kennis en cultuur samen laten komen. Dit wordt onze ‘flagstore’.” De Wit vult aan: “Het afgelopen jaar hebben onze inwoners zich zorgen gemaakt over Q-bus en de wijkbibliotheek Merenwijk. Dit stadsbestuur wil dat die functies blijven. Toch kan ik me voorstellen dat inwoners ook hier iets over willen zeggen. Dus ook al ligt de focus op de toekomstige functies van het hoofdgebouw van BplusC, we willen tijdens het ideeënfestival uitdrukkelijk alle ideeën over kennis en cultuur in de stad de ruimte geven.”

Start ‘Denk mee met BplusC’ BplusC en de gemeente Leiden hebben het Stadslab gevraagd een ‘beeldenbrainstorm’ te organiseren: een spannende, creatieve manier om toekomstbeelden te verzamelen. Op zaterdag 19 september

verzamelt het Stadslab in het Scheltemacomplex op een spannende, creatieve manier met de bezoekers van de Nacht van Kunst en Kennis hun toekomstbeelden. Deze ‘beeldenbrainstorm’ is de eerste activiteit in een reeks stadsbrede activiteiten en bijeenkomsten in de stad die resulteren in de toekomstvisie ‘BplusC in 2020’. Verder zijn er expertmeetings voor partners binnen het onderwijs, cultuur en welzijn. Het stadsbrede ideeënfestival eindigt met een ‘Week van BplusC (11-15 november) vol activiteiten voor de inwoners van Leiden om hun ideeën en wensen aan te dragen.

BplusC Vanaf 2008 zijn de bibliotheken van Leiden & Leiderdorp, de Leidse Volksuniversiteit K&O, het Leidse Volkshuis, de Muziekschool Leiden en omstreken samen verder gegaan onder de naam Bibliotheek plus Centrum voor kunst en cultuur, kortweg BplusC. Onder het motto ‘een leven lang leren’ bieden zij diensten aan op gebied van kennis, ontwikkeling, maatschappij, kunst en cultuur. Jaarlijks maken er ca. 1 miljoen mensen gebruik van het aanbod van BplusC.

ACHTERLIGGENDE REDENERING - WAAROM DEZE VRAAG AAN DE STAD

De vraag aan de stad In den lande…

in de ene gemeente de bieb vooral als ontmoetingsplek wordt 1. De Bibliotheek vertegentegenwoordigt van oudsher de waarden: ingericht (met vaak het accent toegankelijkheid, onafhankelijkheid, op de wijkvestigingen). Anderen pluriformiteit en betrouwbaarheid. kiezen vooral voor de bieb als vitale schakel in de kennissamenleving. 2. Onze maatschappij verandert snel. De bibliotheek heeft te maken En weer anderen combineren de bieb met kunst-, cultuur en met tal van trends, die gevolgen kenniseducatie. hebben voor het gebruik van de bibliotheekdiensten. Denk o.m. aan e-books, streaming, internet, In Leiden, nu… ontlezing. 8. Het huidige college heeft 3. In den lande zijn bibliotheken bij haar aantreden in het dan ook volop in ontwikkeling om bestuursakkoord aangegeven naar vanuit hun kernwaarden nieuwe modernisering van de bibliotheek wegen te vinden de burgers van te streven. Achterliggende dienst te zijn. gedachten: versterking van 4. De stand-alone bieb, begonnen de bijdrage van BplusC aan als ‘de boekenuitleen’, maakt Leiden Kennisstad, een bruisend steeds meer plaats voor een plek knooppunt van kennis, contact en waar van alles gebeurt op het cultuur in de binnenstad. gebied van kennis, contact en 9. In Leiden is de bieb een cultuur (rapport cie Cohen). integraal onderdeel van BplusC. 5. Sinds begin 2015 is er een Deze organisatie herbergt ook de Bibliotheekwet die de vijf muziek-, theater- en dansschool, kernfuncties noemt die een alsmede de educatieve activiteiten bibliotheek zou moeten vervullen van de volksuniversiteiten K&O om mee te kunnen doen in het en Het Leids Volkshuis, en het landelijk servicesysteem van Muziekhuis en het Centrum Bibliotheek (de landelijke digitale Amateurkunst. Dat biedt op zich bibliotheek!) uitgelezen mogelijkheden bij de 6. Art. 5 noemt de vijf kernfuncties verdere ontwikkeling van BplusC: van de bibliotheek (zowel fysiek als Bibliotheek en Centrum voor kunst digitaal) en cultuur. - ter beschikking stellen van kennis 10. Een deel van deze activiteiten en informatie; is verbonden met de bibliotheek, - bieden van mogelijkheden voor ofwel in hetzelfde gebouw, ofwel in ontwikkeling en educatie; een gecombineerd product. - bevorderen van lezen en laten 11. Het college heeft in de kennismaken met literatuur; Kaderbrief aan de raad gemeld - organiseren van ontmoeting en dat zij de activiteiten van BplusC debat; wil gaan concentreren in de - laten kennismaken met kunst en Nieuwstraat en het Volkshuis. cultuur. Behoud en versterking van BplusC 7. De gemeenten krijgen overigens op deze plekken draagt bij aan wel vrijheid bij invullen van deze versterking van de Binnenstad. functie. Dat heeft tot gevolg dat

In Leiden, in de toekomst... 12. BplusC en de gemeente gaan samen met de stad op zoek naar hoe de modernisering van de Bibliotheek plus het centrum voor kunst en cultuur eruit zou moeten zien. Dit resulteert eind 2015 in een eindverslag van de discussie met de stad. 13. De Centrale Vraag De centrale vraag aan de stad: Hoe kan de BplusC aan de Nieuwstraat zich, tussen nu en 2020, ontwikkelen tot jouw droomplek als ‘knooppunt van kennis, contact en cultuur’? 14. De onderliggende vragen zijn: (a) Lezen, kijken, luisteren, lenen: dat blijft op de Nieuwstraat. Lessen, cursussen: die ook. Welke activiteiten/ functies/ diensten zou je nog méér willen aantreffen bij BplusC als jouw ideale ‘knooppunt van kennis, contact en cultuur? (b) Welke activiteiten functies, diensten zou BplusC minder kunnen aanbieden? (c) Welke activiteiten functies, diensten zou BplusC specifiek kunnen aanbieden in het Volkshuis aan de Apothekersdijk? (d) Welke activiteiten functies, diensten zou BplusC specifiek kunnen aanbieden in de wijken en in de regio? (e) Met welke organisaties en/ of groepen zou BplusC kunnen samenwerken om van de vestiging aan de Nieuwstraat nóg meer jouw ‘knooppunt van kennis, contact en cultuur’ te maken?

5

INTRODUCTIE

BplusC als bruisend cultureel warenhuis Willem van Moort, voorzitter van de Raad van Bestuur van BplusC, is een man met een droom. Een droom waarin BplusC schittert als bruisend cultureel warenhuis. Een plek waar alle functies van BplusC binnen de singels van Leiden onderdak vinden en waar iedereen zich thuis voelt. De droom van Willem. Alle functies onder één dak 'Er waren eens vier culturele instellingen in Leiden; een volksuniversiteit, een muziekschool, een volkshuis en een bibliotheek. Acht jaar geleden vonden we het een goed idee om alles wat er binnen die organisaties gebeurde te concentreren in een organisatie. Zo zag BplusC in 2008 het licht. We wilden een bedrijf zijn dat uitstraalt dat activiteiten in combinatie worden aangeboden. Vanaf het begin waren we ervan overtuigd dat niet alleen de structuur van BplusC hierop aangepast moest worden, maar dat we ook fysiek bij elkaar moesten komen. Alle creatieve geesten zouden bij elkaar zitten en kruisbestuiving tussen de verschillende disciplines zou een organisch proces zijn. Zo is het idee ontstaan van één pand binnen de singels, in plaats van vijf. Een bruisend cultureel warenhuis waar je graag wil zijn. Naar voorbeeld van de Bijenkorf met een shop in een shop formule. We introduceerden twee metaforen: ‘dansen tussen de boeken’ en ‘7 dagen per jaar dicht’. Aanvankelijk hadden we een pand in de Breestraat op het oog. Maar de aandacht verschoof 6

naar de Nieuwstraat, een locatie met een grote emotionele waarde. En naar het Volkshuis, bedoeld om het volk te verheffen, waarvan is afgesproken dat het altijd een centrum voor kennis en cultuur moet blijven.

Het plan is gemaakt Nu, acht jaar later, is ons ultieme idee nog steeds om BplusCdisciplines te vermengen. Het onderzoek dat we lieten uitvoeren door LAgroup bevestigt dat we dit idee verder moeten uitwerken. Het plan is nu om de Nieuwstraat zo te verbouwen dat alle functies erin passen, inclusief de kantoren. En dat het Volkshuis wordt uitgebreid als leslocatie en exploitatie van de zaal. Het Muziekhuis en de panden aan het Rapenburg en de Oude Vest worden afgestoten. De locaties buiten de singels en in de regio blijven gewoon bestaan.

Hoe het zou kunnen Graag overleg ik met de gemeente, eigenaar van de panden waarin BplusC is gehuisvest, over de mogelijkheden tot verbouwing van de Nieuwstraat. Het gedeelte uit 1659 staat vanzelfsprekend onder monumentenzorg. Maar

driekwart dateert uit 1980 en kan drastisch worden verbouwd. De zolder biedt bijvoorbeeld enorme mogelijkheden. Waarbij rekening gehouden moet worden met de historische binnenstad. Vanaf de Burcht moet op de Hooglandse Kerk uitgekeken kunnen worden. De verbouwing mag dus niet leiden tot zichtvervuiling. Het betekent dat er ruimte gecreëerd moet worden, misschien wel onder de grond, met een glazen dak zodat je ook ondergronds daglicht hebt. Met een glazen dak, zodat je ook ondergronds daglicht hebt. Essentieel is dat het een open gebouw gaat worden, waar je doorheen kunt lopen en ook zo maar even binnenloopt, omdat het er gezellig is en gastvrij. Je kunt er ook wat eten of een kop koffie drinken. Denk aan de Bijenkorf in Amsterdam met verschillende inen uitgangen, mooie zichtlijnen en een hoop reuring.

We bouwen voor de toekomst De toekomstige BplusCformule is verbonden met ‘Leiden Kennisstad’ en met de modernisering van de bibliotheek. In juli is de gemeenteraad geinformeerd over het nader

DE DROOM VAN WILLEM

verkennen van de mogelijkheden om de vijf locaties van BplusC binnen de singels terug te brengen naar twee. Een verbouwing doe je met het oog op de toekomst. De keuzes die gemaakt gaan worden, zijn bepalend voor de komende veertig jaar (mee te denken over) de gewenste functie, activiteiten en diensten van BplusC in 2020. Daarbij is het opletten dat het bedrag dat is gemoeid met de verbouwing geen eigen leven gaat leiden. Het beeld mag niet ontstaan dat er onnadenkend en met grootheidswaan met gemeenschapsgeld wordt omgesprongen.

De ideeën van de bevolking wegen mee Wij zien het als een kans om op pad te gaan, met de BplusCtoonkaart met activiteiten en diensten bij de hand. En om te verkennen wat de wensen zijn van jong en oud om BplusC als cultureel warenhuis te laten bruisen. Uitgaande van wie we zijn en wat er bij ons allemaal gebeurt en mogelijk is. Er wordt niet in het wilde weg aan mensen gevraagd wat ze willen. Zij worden uitgenodigd om te komen met ideeën over de verschillende functies die in de Nieuwstraat aangeboden zouden moeten worden om het aantrekkelijk te maken om er te komen. En in te spelen op de wensen van ‘de klant’. Welke ‘waren’,

of producten zijn de moeite waard? En hoe zou het ‘huis’ ingericht moeten worden om een ontmoetingsplek te worden voor iedereen? En aantrekkelijk te blijven, omdat er steeds iets nieuws te ontdekken valt?

We trekken samen op BplusC en de gemeente gaan samen deze vragen voorleggen aan organisaties en- bovenal - de inwoners. Aan leden en gebruikers van BplusC, maar ook aan niet-gebruikers. Ik ben heel benieuwd naar alle reacties!' Willem van Moort Voorzitter Raad van Bestuur BplusC

7

STADSRAADPLEGING

Beelden-brainstorm levert mooi materiaal op Denk mee over een ‘droomplek’ aan de Nieuwstraat. Die uitdaging kregen bezoekers aan Nacht van de Kunst en Kennis voorgelegd op zaterdagavond 19 september in Scheltema aan de Marktsteeg. BplusC (Bibliotheek en Centrum voor Cultuur en Kunst) wil vernieuwen om nóg meer een centrum voor kennis, contact en cultuur te worden. Op verzoek van BplusC en de gemeente Leiden organiseerde Stadslab Leiden daarom in het Scheltema-complex een Beelden-brainstorm. Wie wilde, kon zijn droomplek uitbeelden, in tekeningen of collages. Tientallen Leidenaren maakten van die gelegenheid gebruik en brainstormden erop los: ‘De bibliotheek als ideale datingplek.’ Een impressie. De Beelden-brainstorm maakt deel uit van de raadpleging van de stad over de toekomst van BplusC. Centrale vraag: Hoe kan BplusC aan de Nieuwstraat nóg meer een ‘centrum voor kennis, kunst en contact’ worden?

Het is superdruk in de stad tijdens de Nacht van de Kunst en Kennis. Het Scheltema-complex is één van de locaties die een enerverend avondprogramma bieden met performances, lezingen en muziek. BplusC en de gemeente Leiden zijn met een team neergestreken in de foyer. Namens Stadslab leidt trainer/ coach Juliette Verhaegen de creatieve sessie.

Stiften en lijm Het programma trekt een massa bezoekers, van wie er veel aanschuiven bij de Beeldenbrainstorm. Daar zitten ze – alleen, stellen of hele groepen – aan een lange werktafel met vellen papier, stiften, lijm en tijdschriften om te verknippen. 8

Er is zelfs een tekenaar, Marjolein Ris, die zo nodig kan helpen ideeën in beelden om te zetten. Beelden die klaar zijn worden goed zichtbaar opgehangen. Op een projectiescherm is ‘live’ te zien welke ideeën er zoal binnenkomen en hoe die via social media wereldkundig worden gemaakt.

Fysiek of digitaal De ideeën zijn legio en variëren van LAN-party en muziekpodium tot Maker Space workshops en interactieve lezingen. Een brainstormer: ‘De Summerschools van De Wereld Draait Door zijn een prachtig voorbeeld van wat je juist ook bij BplusC kunt brengen. Ze zijn voor mij een geweldige vorm om

‘Boeken blijven, maar hun fysieke aanwezigheid zal minder worden’ kennis op te doen.’ Boeken blijven, volgens de meeste brainstormers, maar hun fysieke aanwezigheid zal langzaamaan minder worden. Onder andere door automatisering van het uitleenproces: ‘De Amerikaanse boekenketen Barnes & Noble is een mooi voorbeeld van hoe de bibliotheek in de toekomst kan werken. In hun winkels kun je alles wat ze hebben digitaal inzien en lezen. Is er iets van je gading

NACHT VAN KUNST EN KENNIS - VERSLAG

bij, dan kun je aangeven wat je wilt hebben. Zo kun je de fysieke boeken meer op de achtergrond brengen en heb je meer ruimte voor andere dingen.’

Ontmoetingsplek Ideeën zat voor wat die ‘andere dingen’ zouden kunnen zijn: flexwerkplekken (voor zzp’ers), expositieruimte voor (laagdrempelige) kunst, speakerscorner, muziek- en cabaretpodium, uitstekende horeca, oefenplekken, opnamestudio’s, cursusruimten, relaxruimten om rustig te lezen, piano (denk aan de grote NS-stations) of zelfs een pianobar. Iemand suggereert de introductie en duiding van nieuwe innovatieve producten, om mensen er zo vertrouwd mee te maken en ze op weg te helpen in het gebruik ervan: ‘Denk aan de 3D-printer. Die is voor de gewone burger nog te duur en te ver weg. Het zou prachtig zijn als die beschikbaar komt in de bibliotheek. En dat er bij wordt verteld wat je ermee kunt en hoe.' Meerdere malen wordt de mogelijkheid van een minibioscoop genoemd. ‘Een klein hoekje waar je in kunt stappen in een programma dat meerdere malen per dag wordt afgedraaid. Leerzaam, ontspannend. Leuk ook voor senioren, die zo elkaar na afloop met een kop koffie kunnen ontmoeten.’ Over ontmoeten gesproken: iemand ziet de bibliotheek als ideale datingplek. Innovatieve ideeën voor de educatieve rol van de bibliotheek zijn er ook: ‘Ik noem Maker Space: modern knutselen met ICT en elektronica. Of zoiets als de Khan Academy: die zetten colleges van

‘Als mensen niet meer komen, raak je niet meer in gesprek met hen. Nu ben je nog op tijd.’ gerenommeerde wetenschappers op internet, zodat je daar gratis kennis van kunt nemen. In de bibliotheek kun je hulp zoeken als je vastloopt bij zo’n digitaal college.’ Een bewoonster van de Merenwijk spreekt de hoop uit dat de inspiratie die er nu is voor de hoofdlocatie ook uitstraalt naar wijklocaties.

Op tijd Eensgezind zijn de brainstormers over het nut van deze stadsraadpleging. ‘Het is toch eigenlijk logisch dat je eerst de gebruiker vraagt wat hij wil’, vindt iemand die dit principe zelf toepast in de horeca. ‘Anders gaat het niet werken.’ Een ander formuleert het zo: ‘Je moet voorkómen wat er gebeurt met de kerken: mensen voelen zich er niet meer thuis, komen niet meer. En als ze niet meer komen, raak je niet meer in gesprek met hen. Nu ben je nog op tijd. Genoeg creatieve mensen in de stad – en in de bieb!’

Ga hier naar het complete overzicht van de resultaten van de Beelden-brainstorm en de bijbehorende beelden. 9

STADSRAADPLEGING

Beelden-brainstorm goed voor tientallen ideeën Tijdens de Nacht van de Kunst en Kennis worden tientallen bezoekers van het Scheltemacomplex uitgenodigd om mee te dromen over de toekomst van BplusC. Wat willen zij zien, horen, leren en doen aan de Nieuwstraat? Van speakerscorner tot cursus en van goede koffie tot podiumplek: alle inbreng van deze Beelden-brainstorm op een rij. Een verslag van de Beeldenbrainstorm vind je hier

1. Algemeen • Breken met traditie! • Globaal denken: wat haal je uit de wereld, wat breng je naar de wereld toe? • Werkplekken: voor ieder wat werks, verschillende werkplekken • De mensen-bieb: kom kennis halen • Duurzaamheid: in een duurzame omgeving werken, studeren en verdiepen (natuuractiviteiten, workshops, lezingen) • Naast centrum ook aandacht voor de wijken!: twee prachtige uitgewerkte totaalbeelden • De luxe-werkplek, speels, digitale revolutie • Denk -en werkplek waar collectief wordt gewerkt • Ontdek je talent!

2. Kennis en informatie • Onderscheid tussen gerichte informatie en nietgerichte algemene interesse (nieuwsgierigheid) • Stadsarchief: fototentoonstelling • Via virtuele bril • Koppeling naar musea

10

• Koppeling met HOVO •M  aak driehoek universiteit, BplusC, culturele organisaties (voorbeeld Delft) • Kennis delen, samen kennis creëren • L ezingen: interactief, actueel, koppelen met tv-uitzending • L AN-party om kennis te delen en kennis te creëren • Cursussen • Leerstoel, colleges

3. Ontwikkeling en educatie • Cursussen • Makerspaces (leren programmeren, kennismaken met nieuwe techniek) • Muzieklessen dichtbij • Cursussen rond schrijven

4. Literatuur en lezen • Lezingen auteurs • Cursussen leren schrijven, publiceren • Leesclub • Schrijfwedstrijden • Moderniseren collectie en voldoende beschikbaarheid garanderen • Collectie up-to-date houden • Lezingen van schrijvers

5. Ontmoeting en debat • Kleine bioscoop (twaalf stoelen, één scherm; koffie na) • Speakerscorner • Hip koffiecafe • Discussies • Lezingen • Na 18.00 uur ook een wijntje schenken

6. Kunst en cultuur • Wilde kunst: doorlopende expositie met ranking • Podium voor optredens talenten en locals • Muzieklessen

7. Digitalisering • Ruimte voor papieren boeken langzaam minder, digitaal zoeken en ‘bestellen’ steeds meer (kan ook thuis) • Boeken voor groot deel in magazijn, alleen nieuwste en meest aantrekkelijke fysiek aanwezig. Verder bestellen zoals bij Bol.com, maar boek komt wel direct uit magazijn en kan meegenomen worden. • Tablet mee: zoeken en alles lezen (kan ook thuis) • Samenwerken met de Maker Space Leiden (leren programmeren, kennismaken

NACHT VAN KUNST EN KENNIS - CONCRETE IDEEËN

met nieuwe techniek): bouwen, leren, helpen, inspireren. • Ondersteuning voor digitaal leren (Coursera, Udacity, Khan Academy, etc.) • Duur aan te schaffen software beschikbaar stellen • LAN-party om kennis te delen en kennis te creëren • Snelle en gratis WIFI

8. Wijken • Merenwijk 20.000 inwoners, een dorp in de stad • Podium: lezingen, voorlezen, optredens, cabaret, klein theater • Rechtshulp • Ontmoeten • Ook hoogopgeleiden zoeken contact • Cursussen, naailes, schilderles • Muzieklessen dichtbij en bereikbaar • Aanbod voor ouderenflat naast Merenwijk bieb • Café, eten, plek voor zzp’ers/ computers • Bibliotheek verplaatsen, samenvoegen met multifunctioneel centrum, binnen in het winkelcentrum

•M  inder winkels, dus BplusC toekomst voor winkelcentrum •O  efenruimte muziekgroepen

9. Extra voorzieningen/ activiteiten • Van-alles-winkel • Winkel kunstproducten • Werkplaatsen om te leren klussen: elektro, timmeren, fietsen maken, bakkerij • Datingmogelijkheden • Activiteiten autisten • Keuken om te leren koken: bewust eten, koken voor kinderen • (Big) data ondernemerschap • Knitting grannies • Activiteiten autisten

10. Gebouw • Ruimere openingstijden • Meer open in uitstraling • Lezen onder de Linden (bij de Burcht) • Nieuw terras • Groot podium voor talenten en lokale acts • Verschillende soorten werk-/ denkplekken => verschillende inrichting • Huiskamersfeer

• Half afgezonderde hoeken • Geen oude meuk, moderne inrichting, egg chair • Veel stopcontacten voor werkplekken • Relaxruimte om je terug te trekken met boek of tijdschrift • Plek voor mensen die niet online willen of kunnen werken • Cursuszalen, filmhuis • Theater • Werkplekken voor kunstenaars • Cafe, horeca, lekkere sandwiches, etc. • Groene inrichting • Kunnen parkeren • Verschillende plekken, verschillend interieuroefenruimtes, professionele opnamestudio

11. Podium (allerlei soorten programmering/ podiumoptredens): • Lezingen auteurs • Open podium voor en door de gewone mens • Stand-up comedy • Pianobar • Speelplek • Film vertonen

11

STADSRAADPLEGING

Startbijeenkomst: veel belangstelling Leidse organisaties 'We gaan dansen tussen de boeken!', droomt bestuursvoorzitter Willem van Moort van BplusC hardop in de grote zaal van het Volkshuis aan de Apothekersdijk. In de zaal zo'n zeventig vertegenwoordigers van Leidse organisaties op het gebied van onderwijs, welzijn, kunst en cultuur. Ze zijn afgekomen op de startbijeenkomst ‘Denk mee met BplusC’ van 8 oktober en laten zich inspireren door sprekers als Job Cohen, Bart Fiers en Frank de Wit. Daarna komen ze zelf in actie. Een impressie. 'De bibliotheek ontwikkelt zich tot een hedendaagse agora, een moderne sociaal-culturele marktplaats. Een centrale dynamische ontmoetingsplaats, waar mensen komen om in een inspirerende omgeving kennis en vaardigheden op te doen. […] De bibliotheek onderscheidt zich van andere ontmoetingsplekken door het toegankelijke, laagdrempelige en niet-commerciële karakter […], biedt meerwaarde op sociaal-cultureel vlak in stad, wijk en dorp, en draagt wezenlijk bij aan gemeenschapsvorming en cohesie.' Met dit citaat uit zijn rapport Bibliotheek van de Toekomst. Knooppunt voor kennis, contact en cultuur besluit Job Cohen zijn presentatie. Hij schetst een context van snelle veranderingen, teruglopende uitleen van boeken,

12

‘Belangrijk dat BplusC dé plek wordt waar de stad samenkomt. Elkaar ontmoeten staat voor mij centraal. De ‘dynamische ontmoetingsplek’ uit het verhaal van Cohen spreekt me zeer aan.’ Pepijn Smit, PS|theater

terugtrekkende overheid, digitalisering en bezuinigingen. 'Heeft de bibliotheek nog recht van bestaan? Ja, maar er moet wel wat gebeuren!' De bibliotheek als plek waar je “niet naartoe moet, zoals de school, maar waar je graag naartoe gaat.” Een plek waar je leest, leert, informatie verzamelt, elkaar ontmoet en bouwt aan de gemeenschap. Cohen: 'In een tijd van individualisering kan de bibliotheek een ontmoetingsplek zijn. Van collectie naar connectie noemen wij dat: niet meer alleen lezen, maar elkaar ontmoeten, verbinding maken. Met elkaar, maar ook met kunst en cultuur.’ Aansluitend spreekt dagvoorzitter Gijsbert van Es met bestuurder Bart Fiers van Het Cultuurgebouw

Hoofddorp. Deze spraakmakende culturele ontmoetingsplek van Haarlemmermeer geldt als een bron van inspiratie. In het gebouw bevinden zich naast de bibliotheek een theater/ galerie, een centrum voor kunst en cultuur, podia voor muziek en architectuur en een restaurant annex grand café. Fiers: ‘De samenwerking is organisch tot stand gekomen, het zijn allemaal zelfstandige organisaties die hun eigen dingen doen. Maar doordat we onder één dak zitten, met één bestuur en raad van toezicht, ontstaan er steeds meer dwarsverbanden. Denk aan gemeenschappelijke programma’s voor scholen en festivals waar alle disciplines bij betrokken zijn.’ De zaal is vooral geïnteresseerd

STARTBIJEENKOMST 8 OKTOBER - VERSLAG

‘Denken over BplusC is nu een witte, hoogopgeleide aangelegenheid. Ik zou meer mensen uit andere groeperingen betrekken. Denk aan mensen met en beperking of allochtonen.’ Guus van der Meer, stichting Vrijetijd Thuishulp en Vorming (VTV)

in hoe men in Haarlemmermeer omgaat met de diverse decentrale kernen, zoals Nieuw Vennep en Zwanenburg. Volgens Fiers komen ze daar goed uit en is het streven om in alle decentrale kernen een multidisciplinair aanbod te hebben. In gesprek met wethouder Frank de Wit zet bestuursvoorzitter Willem van Moort zijn droom voor BplusC uiteen: ‘Wij geloven in verbinding van alle functies. Dat kan het beste vanuit één gebouw, het pand aan de Nieuwstraat. Als je er nu langs loopt, zie je wat ramen waarachter boeken, maar je kunt niet naar binnen. Dan zie je een heel grote groene deur, maar die is dicht. Om de hoek zijn de ramen geblindeerd zodat je niet naar binnen kunt kijken. Uiteindelijk kom je bij een café, en dat blijkt bij nadere bestudering de ingang van de bibliotheek te zijn. Dat wil ik dus niet… Wat ik wél wil, is dat je straks langs die groene deur komt en dat die open is. En dat de ramen nergens zijn geblindeerd. Als je binnenkomt, gebeurt er van alles.

Aan de ene kant zie je boeken, verderop zie je jonge mensen schilderen, je ziet mensen muziek maken, je kunt er lekker eten en drinken, en het ziet er totaal anders uit dan nu. Een soort bijenkorf, waar je kunst, cultuur en kennis haalt èn brengt. De fanfare moet er aan de ene kant in-, en aan de andere kant weer uit kunnen lopen. We gaan dansen tussen de boeken.' Wethouder De Wit reageert: ‘Een mooie uitdaging om Leidenaren zo te verleiden dat BplusC een plek wordt waar het bruist en waar je bijna vanzelf even binnenloopt als je wat tijd over hebt. En ik hoor graag van de stad hoe zij BplusC in 2020 ziet, zodat we eerst de toekomstvisie kunnen bepalen en vervolgens na kunnen denken over eventueel hernieuwde huisvesting’.

we zo veel mogelijk naar hen toe brengen. Ook in de wijk willen we het liefst een aanbod met schilder-, muziek- en taallessen.’ In het interactieve deel van de middag worden de organisaties willekeurig aan elkaar gekoppeld. Opdracht: zet minstens drie ideeën of wensen voor de nieuwe BplusC op een rij. Het is een zaal vol betrokken professionals, en dat levert een keur aan inspirerende ideeën op.

Bekijk de filmimpressie van de startbijeenkomst.

Ook hier discussie met de zaal over hoe om te gaan met de wijken en met groeperingen waarvoor de drempel hoog is, zoals allochtonen en senioren. Van Moort: ‘De basisdiensten voor deze groeperingen willen

‘Privé vind ik het idee van een inspirerend gebouw waar alle disciplines samenkomen heel tof klinken. Belangrijk dat de bibliotheekfunctie ook in de wijken blijft bestaan.’ Alex Friso, duo-raadslid GroenLinks 13

STADSRAADPLEGING

De bibliotheek als kloppend hart van de gemeenschap VAN COLLECTIE NAAR CONNECTIE Het rapport ‘Bibliotheek van de toekomst, knooppunt van kennis, contact en cultuur’ van de commissie Cohen is een belangrijk aanknopingspunt en tevens inspiratiebron voor de stadsraadpleging in Leiden. Een samenvatting van dit rapport. Ontwikkelingen De samenleving verandert. Kennis en informatie worden steeds meer centrale productiemiddelen. Om mee te komen in en bij te dragen aan de kennisen informatiesamenleving moeten burgers voldoende zijn toegerust om continu kennis en informatie te verwerven, op de juiste wijze te interpreteren en uit te wisselen met anderen. Taalvaardigheid vormt de basis voor de ontwikkeling van andere vaardigheden en is essentieel om toegang te krijgen tot specifieke kennisgebieden en deze ook te begrijpen. Ondanks het groeiende belang van lezen zijn er ontwikkelingen waar te nemen die duiden op een afbrokkeling van de leescultuur. Hoewel er door de opkomst van digitale media meer van schermen wordt gelezen, besteden mensen minder tijd aan het lezen van boeken en hebben Nederlandse basisscholieren en middelbare scholieren, in vergelijking met kinderen uit andere landen, een negatieve houding tegenover lezen. Door de sluiting van boekwinkels, de verplaatsing van verkoopkanalen naar het digitale domein en door de verschuiving van print naar digitaal, verdwijnen 14

zichtbare elementen en plekken ter promotie van het lezen uit het fysieke straatbeeld. De verdergaande digitalisering en de groeiende hoeveelheid informatie die via het web wordt aangeboden, maakt van ICT-geletterdheid een basisvaardigheid. Naast de beschikking over ‘knoppenkunde’ gaat het om vaardigheden als het vinden, beoordelen, duiden en gebruiken van informatiebronnen. De toegenomen persona¬lisering van content door algoritmes doet bovendien een beroep op de vaardigheden van de informatiegebruiker waarbij hij er bewust van dient te zijn dat de informatie die hij krijgt voorgeschoteld, is afgestemd op zijn online zoekgedrag en dat andere informatie buiten beschouwing wordt gelaten. Niet iedereen kan even gemakkelijk meekomen in het verwerven van vaardigheden. Hoewel opgegroeid in een digitale samenleving blijken jongeren minder handig op het internet dan gedacht. En hoewel de kloof als het gaat om de toegang tot ICT inmiddels ver is gedicht, ontstaat er een nieuwe kloof tussen mensen die

ICT wel en niet goed weten in te zetten. Ook in de toekomst zullen er altijd groepen zijn die achterblijven, omdat zij geen toegang hebben tot de nieuwste technologieën en/of het hen ontbreekt aan de juiste vaardigheden. De snelle (technologische) veranderingen in de samenleving vergen van burgers dat zij de juiste kennis en vaardigheden ontwikkelen en dat zij dat bovendien hun hele leven blijven doen: een leven lang leren. Naast vaardigheden op het gebied van geletterdheid in taal, informatie en ICT, wordt specifieke aandacht voor de zogenaamde 21st century skills steeds belangrijker. Vaardigheden als samenwerken, creativiteit, communiceren, probleemoplossend vermogen en kritisch denken zijn essentieel in de economie van de 21ste eeuw. De manier waarop deze vaardigheden worden opgedaan en waarop kennis wordt ontwikkeld, is onder invloed van verschillende ontwikkelingen aan verandering onderhevig. Informeren krijgt steeds vaker de vorm van tweerichtingsverkeer waarbij het onderscheid tussen auteur,

SAMENVAT TING RAPPORT COMMISSIE COHEN

lezer en uitgever (consument en producent) vervaagt. Leren vindt steeds vaker plaats buiten de formele structuren en in een sociaal proces. Geholpen en gestimuleerd door moderne communicatietechnieken organiseren mensen zich horizontaal, soms wereldwijd en op informele wijze rondom bepaalde thema’s of interesses. Onderlinge connecties, kennisdeling en samenwerking spelen een steeds belangrijkere rol en er wordt steeds vaker een beroep gedaan op de denkkracht van de community voor het antwoord op vragen, voor het genereren van creativiteit en het realiseren van innovatie. Ondanks de groeiende connectiviteit in het digitale domein, bestaan er zorgen over het zwakker worden van onderlinge verbindingen in het fysieke domein. Ontmoetingen zijn niet alleen van belang voor onderling vertrouwen, herkenbaarheid en samenhang, maar kunnen bovendien bijdragen aan het voorkomen van eenzaam¬heid en het ontwikkelen van wederzijds begrip. Door de sluiting van buurthuizen neemt het aantal publieke organisaties af dat een bijdrage kan leveren aan de sociale verbondenheid binnen, en daarmee de leefbaarheid van, een gemeenschap. Dit geldt vooral voor de kleinere plattelandsgemeenten waar voorzieningen onder druk komen te staan door de leegloop van dorpen. De druk op de vrije tijd neemt steeds meer toe. Burgers hebben een groeiende behoefte aan gemak, snelheid en flexibiliteit

‘Het succes van de bibliotheek staat of valt met de verbindingen die ze teweeg brengt met en tussen mensen en de lokale gemeenschap, de lokale overheid, het lokale bedrijfsleven en lokale maatschappelijke organisaties.’ om werk, zorg en privé efficiënt te kunnen organiseren en combineren. Digitale media helpen daarbij maar zorgen tegelijkertijd voor gevoelens van stress en druk door de continue vraag om connectiviteit en be¬reikbaarheid. Hierdoor ontstaat de behoefte er juist ook even aan te ontsnappen. In de invulling van vrijetijdsbesteding is een verschuiving waar te nemen van nadruk op aandacht naar meer nadruk op beleving.

de leescultuur onder druk komt te staan.

De opdracht

De bibliotheek als instituut dat het mogelijk maakt mensen te verrassen en inspi¬reren en uit te dagen tot verbreding en reflectie in een wereld van personalisering en gefilterde informatie. De bibliotheek zal zich in de toekomst ook moeten richten op andere belangrijke vaardigheden die de 21ste eeuw van mensen vraagt. Door het faciliteren van een stimulerende leeromgeving biedt de bibliotheek een platform waar mensen kunnen samenkomen en kennis kunnen delen om deze specifieke vaardigheden te kunnen verwerven. De bibliotheek is daarbij niet alleen gericht op het verkleinen van achter¬standen, maar ook op het verder ontwikkelen van talent.

De kern van de opdracht van de bibliotheek is dat zij bijdraagt aan en de basis vormt voor de kennis- en informatiesamenleving. Haar opdracht bestaat uit het stimuleren, ondersteunen, faciliteren en toerusten van burgers om mee te kunnen doen in en bij te kunnen dragen aan de moderne kennissamenleving. De primaire taak van de bibliotheek begint bij geletterdheid in brede zin. Lezen is de basis voor het verwerven van kennis en stimuleert verbeeldingskracht en creativiteit. Ondersteuning van leesbevordering en promotie van de lees- en literaire cultuur behoort daarom ook in de toekomst tot het hart van de dienstverlening van de openbare bibliotheek. Zeker in tijden waarin

ICT-geletterdheid, met name de juiste interpretatie van en omgang met informatie, is daarnaast een basisvaardigheid voor deelname aan de samenleving en het kunnen verwerven en uitwisselen van kennis. Bibliotheken zijn experts in het vinden, verbinden en overdragen van informatie en spelen als adviseur ook in de toekomst een belangrijke rol.

In een individualiserende samenleving biedt de bibliotheek 15

STADSRAADPLEGING

‘Bibliotheken zijn experts in het vinden, verbinden en overdragen van informatie en spelen als adviseur ook in de toekomst een belangrijke rol.’

juist een plaats voor ontmoeting. Bouwen aan kennis kan niet zonder sociaal-culturele plaatsen van samenkomst. Aan alle mogelijkheden die digitale middelen bieden, voegen bibliotheken essentiële waarde toe: een prettige en stimulerende omgeving om te leren, te lezen, letterlijk onder de mensen te zijn of te ontsnappen aan de continue pressure of being connected. De bibliotheek ontwikkelt zich zo tot een moderne agora, een moderne sociaal-culturele marktplaats. Een centrale, dynamische ontmoetingsplek waar men zich kan ontspannen, anderen kan ontmoeten en waar actief burgerschap wordt gestimuleerd.

Van collectie naar connectie De komende jaren verschuift de wijze waarop de bibliotheek haar opdracht invult. Naarmate informatie in toenemende mate elders en gemakkelijk te vinden is, neemt voor de bibliotheek de noodzaak af om een eigen collectie beschikbaar te stellen. In een moderne netwerksamenleving worden lezen en leren steeds meer beïnvloed door, of zelfs onderdeel van, sociale processen. En snel ontwikkelende informatie- en communicatietechnologieën versterken de mogelijkheden om te delen met en een beroep te doen op anderen in de gemeenschap. De bibliotheek moet zich in de toekomst meer

16

richten op het tot stand brengen, stimuleren en faciliteren van waardevolle verbindingen. Meer dan ooit zijn mensen in staat om individueel en thuis te leren en te studeren. Met het wereldwijde web hebben zij alles tot hun beschikking. De bibliotheek is er voor wie meer wil en ontwikkelt zich tot een platform voor social learning waar mensen, ondersteund en gestimuleerd door de beschikbare hulpmiddelen, kunnen samenwerken en studeren. Bezoekers van de bibliotheek komen kennis halen én kennis brengen. De bibliotheek opereert in een lokale maatschappelijke context. Haar succes staat of valt met de verbindingen die ze teweeg brengt met en tussen mensen en de lokale gemeenschap, de lokale overheid, het lokale bedrijfsleven en lokale maatschappelijke organisaties. Vanuit haar stevig verankerde positie en fysieke aanwezigheid in de samenleving, en vanwege haar laagdrempelig en betrouwbaar karakter, is ze een aantrekkelijke partner voor andere organisaties. Ze faciliteert de toegang tot uiteen-lopende activiteiten en groeit uit tot lokale gids en makelaar.

De toekomst De ontwikkelingen in de informatietechnologie en de maatschappelijke en economische

veranderingen maken dat bibliotheken hun dienstverlening anders moeten inrichten en hun bedrijfsvoering anders moeten vormgeven. Ook moeten bibliotheken de opbrengsten van hun maatschappelijke opdracht en de taken die daar aan bijdragen, inzichtelijker maken. Een logische vraag is hoe de fysieke en digitale bibliotheek zich tot elkaar gaan ver¬houden. Het laat zich raden dat bibliotheken een groot deel van hun dienstverlening moeten verplaatsen naar digitale kanalen, want digitalisering is sterk in ontwikkeling. Beide domeinen zullen niet los van elkaar maar aanvullend op elkaar moeten functioneren: de digitale bibliotheek vormt een aanvulling op de fysieke en omgekeerd. Beide versterken en verrijken elkaar en in beide domeinen wordt men uitgenodigd tot gebruik van de ander. Met zo’n geïntegreerde benadering biedt de bibliotheek een rijkere ervaring en beleving voor de bezoeker. Een succesvolle transformatie naar een innoverende bibliotheek waar het draait om verbindingen, veronderstelt dat er een ondernemende houding is bij bibliotheken. Succesvolle cultureel-maatschappelijk ondernemers zijn alert, creatief, hebben lef en overtuigingskracht,

SAMENVAT TING RAPPORT COMMISSIE COHEN

combineren inhoud met marketing en zoeken naar een inhoudelijk en financieel draagvlak voor hun organisatie en diensten. Zij maken een voortdurende geactualiseerde balans tussen vraagen aanbodgerichte producten. Zij netwerken, sluiten maatschappelijke allianties en creëren een lerend bibliotheek¬netwerk waarin successen worden gedeeld en worden overgenomen indien passend bij de eigen omgeving en situatie.

‘De bibliotheek zal zich in de toekomst ook moeten richten op andere belangrijke vaardigheden die de 21ste eeuw van mensen vraagt.’

Conclusie Vanaf haar oorsprong in het begin van de twintigste eeuw heeft de bibliotheek zich gericht op ontwikkeling en ontplooiing van individu en samenleving. In 2025 is de basis van de openbare bibliotheek onveranderd: de bibliotheek draagt bij aan de ontplooiing van het individu. De bibliotheek blijft daarvoor een vitale schakel in de toekomstige kennissamenleving. Ze is, naast school, de enige instelling die garandeert dat ieder¬een toegang heeft tot informatie en bronnen om zichzelf te ontwikkelen. De bibliotheek in 2025 blijft, net als die van nu en als die van een eeuw geleden, toegang bieden tot informatie en kennis. Decennia lang is drukwerk de belangrijkste drager geweest daarvan. In de toekomst gaat het om een veelheid aan soorten kennis en informatie, in databanken en elektronische boeken, maar ook op papier en in de hoofden van mensen. De bibliotheek is een knooppunt waar een groot deel van die kennis samenkomt, actief wordt gedeeld en doorontwikkeld. De bibliotheek ontwikkelt zich tot een hedendaagse agora, een moderne sociaal-culturele marktplaats, het kloppend hart van de gemeenschap. De bibliotheek onderscheidt zich van andere ontmoetings¬plekken door het toegankelijke, laagdrempelige en nietcommerciële karakter. Met deze fysieke plaats biedt de bibliotheek meerwaarde op sociaal-cultureel vlak in stad, wijk en dorp, en draagt ze wezenlijk bij aan gemeenschapsvorming en cohesie.

Job Cohen over de bibliotheek van de toekomst.

Deze tekst is een samenvatting uit het rapport ‘Bibliotheek van de toekomst’ van de commissie Cohen. Het volledige rapport vind je hier.

17

STADSRAADPLEGING

70 betrokken professionals denken mee De opdracht: ga met iemand anders om de tafel zitten en zet minstens drie ideeën of wensen voor de nieuwe BplusC op een rij. Dat laten de zeventig betrokken professionals zich geen twee keer zeggen. Het interactieve deel van de bijeenkomst op 8 oktober levert dan ook enorm veel inspirerende ideeën op. 1. Algemeen • Cultuurplein door samenwerking met horeca bij de Burcht • De bieb kan een belangrijke functie vervullen voor laaggeletterdheid. Door b.v. het ontwikkelen van een taalhuis & taalpunten • Toevoegen de ’A’ van alfabet (educatie/onderwijs). Taalhuis (informatie over taalcursussen, mogelijkheid om te oefenen, extra aandacht voor doelgroepen als laaggeletterden (allochtoon en autochtoon), voorkomen van laaggeletterdheid (voorlezen enz.), mogelijkheid om digitale vaardigheden te ontwikkelen. • BplusC hoeft niet te doen wat anderen even goed doen voor dezelfde doelgroep met dezelfde kwaliteit en kosten • Gedachtengoed van Unibieb bij BplusC integreren • Wat: - Bieb/werkplekken Kunst; - cultuur in breedste zin. Locatie: centrum; huiskamersfeer + werkplekken + koffie/café • Waar veel kan en niets moet! • Ga naar buiten • Met allure! • Kruisbestuiving

18

•D  iscussie kan niet alleen over een gebouw gaan! •W  at willen klanten eigenlijk? • Laagdrempelig, veilig • Denk commercieel •O  ndernemerschap komt niet omdat je het wil. Dus toevoegen door samenwerking bv met cultuureducatiegroep •A  ltijd open •B  ang voor versnippering van aanbod

2. Doelgroepen • Doelgroep niet alleen kinderen & ouderen • Bibliotheek van Van Moort wordt toegankelijk voor hogeropgeleiden in en rond het centrum. Hoe bereikt men bv lager opgeleiden uit de Merenwijk? • Verschillende doelgroepen betrekken; BplusC + te wit + hoog opgeleid • Kritiek op het idee van 1 pand: minder bereikbaar voor lager opgeleiden uit bijvoorbeeld de Merenwijk • Projecten/activiteiten specifieke doelgroepen: autisme -> kennisvreters, slimme denkers. Mensen met een verstandelijke beperking. Bieb the place to be

• Hoogopgeleiden ook doelgroep -> geven ook dingen terug, kunnen ondersteunen • Nieuwe peuteropvang vóór 4 jaar (nieuwe wet). Jonge kinderen binnenhalen (NSO, BSO, KDV, TSO). Partner De Kinderhaven • Ouderen binnenhalen (m.b.v. Radius) • Ontmoeting jongeren (-18). Jongerenkroeg (ook aan het woord)

3. Scholen • Decentralisatie van educatie & leren functienaar scholen/onderwijs => multifunctionaliteit! MFA’s. • Decentrale functies zwaarder aan onderwijs (inhoud en locatie) koppelen • Laaggeletterdheid

4. Onderdak bieden • Vergaderplekken voor vrijwilligersorganisaties, zitjes e.d. • Ruimte voor vrijwilligers fysiek (ondernemen) en als plek; taal, onderwijs; ruimte voor maatschappelijke organisaties • Werkplekken voor middelbare scholieren

STARTBIJEENKOMST 8 OKTOBER - CONCRETE IDEEËN

• Creëer ontmoetingsplek voor internationale studenten • Lokale media in huis, studio lokale omroep • Informatieloket/inloopspreekuur voor mantelzorgers, zorgvrijwilligers en beroepskrachten in de zorg (sluit aan bij de oudere klanten) • Visitorscentre, toerisme, informatiepunt • Thuisbasis van de vertellers van de stad • Bespreekbureau voor de breedte van alle culturele activiteiten • Juridisch loket • Fablab • Postkantoor/pakjes internet • Expositieruimte (actuele kunst, stadsgeschiedenis, amateurkunst Bld, jongeren) • Debat – stad – actualiteit + geschiedenis • 10 zeepkisten die gebruikt kunnen worden als omroepplek, als sokkel, als tafel voor “Heel Leiden bakt” etc.

5. Allianties/samenwerking met andere partijen • Samenwerken met partners uit de stad is nodig • Openheid naar andere organisaties, niet alleen BplusC • Nieuwe functies door nieuwe partners (genoemd in voorbeelden: De Kinderhaven, Radius, Cultuureducatiegroep) • Van concurrentie naar verbinden en samenwerken • Maak allianties-> omarm andere initiatieven buiten BplusC • Samenwerken met: buurtbewoners en andere organisaties. Niet alleen eigen producten aanbieden • Nu al samenwerken! Niet wachten tot er

nieuwe voorzieningen zijn!Experimenteer! Onderzoek in kleine/tijdelijke samenwerkingsprojecten wat werkt en wat niet •E  erst experimenteren: organiseer met partners kleine projecten die verbinden, en maak naar aanleiding van die experimenten een beleidskeuze. Eerst doen, dan bepalen. En faciliteer alle clubjes die Leiden zo uniek maken •S  amenwerking met aan de sector gelieerde ondernemingen (van boekenwinkel tot balletjurken) •S  amenwerking met podia (schoolvoorstellingen) en inzetten cursisten bij producties • Kijk naar Taalmuseumideeën •V  oor doelgroep tussen kind & ouderen: zoek alliantie met UB! Voor werkplekken/studie (middelbaar + hogere school). En voor ideeën ‘studium generale’. Voor naar ‘buiten gaan’. Meerdere locaties voor af en toe lezingen in de buurt. Toegankelijkheid van binnen naar buiten! •A  ansluiting zoeken bij gratisruil-boek-beweging • Erfgoed oS  amenwerking met erfgoedorganisaties. o Erfgoedcafé oA  lliantie met erfgoedinstellingen o Erfgoedcentrum (2) o Informatiepunt historische stad

ruimtes door diverse groepen/ partijen • BplusC in ROC Level (5) • Nieuwstraat = kennis, Apothekersdijk = cultuur. Dan maar niet samen, alleen bij incidentele evenementen • Nadenken over inrichting in het beperkte historische pand (boekwinkel, ruimtes comfortabel/ontmoeting) • Modern boektransportsysteem (2). Goed opgeruimd, op bestelling (digitaal) leverbaar • Hippe pauzeliedje van vandaag moet afgaan als je binnenloopt • Niet te veel Anton Pieckuitstraling • Inrichting onderbelicht • Concentratie prima, maar heeft ook wel veel problemen

7. Wijken • Balans centraal/decentraal waarbij gebouwen geen belemmering zijn voor onvoorspelbaarheid toekomst • Zwaartepunt BplusC in wijken voor jongeren en ouderen (75+); binnen de singels dus voor jongeren en volwassenen

8. Diversen • Consequenties personeelsbestand • Een fatsoenlijke honorering voor alle professionele aanbieders, met name voor docenten • Netwerken onderwijs • Vrijwilligers/medewerkers uit doelgroepen lage SES

6. Gebouw/locatie • Inrichting + aanpak -> multifunctioneel, duurzaam en flexibel • Doe iets aan toegankelijkheid centrale bieb • Duurzaam flexibel gebruik

19

STADSRAADPLEGING

Cultuurwereld Leiden: 'Bied een fysieke plek voor de ontmoeting en werk samen met partners' Op 28 oktober kwam een aantal organisaties uit de cultuursector bijeen in de BplusC-vestiging aan de Nieuwstraat. Aanwezig waren vertegenwoordigers van Stadspodia, PS | theater, Erfgoed Leiden (ELO), Theater Ins Blau, de Werkgroep Amateurkunst (WAK), Cultuureducatiegroep, de Erfgoedkoepel, het Rijnlands Architectuur Platform (RAP) en Wijken voor Kunst (WvK). Zij bogen zich vooral over de vraag wat zij en BplusC in de toekomst nog meer voor elkaar zouden kunnen betekenen. Een aantal ideeën. Delen van kennis en expertise De maatschappelijke en technologische ontwikkelingen gaan snel. Hoewel veel informatie op internet is te vinden, blijft er altijd een rol voor een fysieke plek waar men kennis en informatie kan delen. BplusC kan – net zo min als andere stadspartners – niet alle kennis zelf in huis hebben. Daarom: gebruik en combineer met de kennis en netwerken van de stadspartners (Stadslab, RAP, de Historische Vereniging Oud Leyden en de Erfgoedkoepel). Specifieke aandacht was er voor kennis rond digitalisering. Een van de ideeën: zoek samenwerking met ICT-opleidingen en benut zo de kennis en vaardigheden van studenten. De opmerking wordt gemaakt dat dit net zo goed voor studenten uit andere studierichtingen geldt. Overigens is het wel nodig dat BplusC 20

over up-to-date apparatuur kan beschikken!

Debat Meerderen zagen een rol voor BplusC om een plek te bieden waar de stad (georganiseerd) met elkaar in gesprek raakt. Het organiseren of faciliteren van debat is ook een van de vijf functies die de Bibliotheekwet noemt. Nodig is een programma en regelmatige cyclus (eens per week, per maand?). De stad moet BplusC als debatcentrum weten te vinden. Zowel het RAP (met het format ‘De Stand van de Stad’) als PS | theater (bij de vormgeving/ productie) werken graag mee.

Producten combineren Ins Blau en Stadspodia stelden voor hun programmering nauwer te linken aan de activiteiten van BplusC; en vice versa. Voorbeelden: voorstellingen op basis van boeken vaker

combineren met een cursus/ workshop en onderwerpen uit de muziek, film, toneel etc. Activiteiten kunnen vaker gecombineerd worden met leesactiviteiten van BplusC. Erfgoed Leiden bood aan haar collectie te gebruiken bij het geven van creatieve cursussen. PS | theater stelde voor te kijken of BplusC de rol van Stadsprogrammeur zou kunnen vervullen. Deventer dient hier als inspiratiebron.

Fysieke plek Een van de pluspunten van BplusC is dat zij een fysieke plek biedt in deze tijd van virtuele werkelijkheid. Kennis en informatie worden veel achter de computer verworven en gedeeld, maar soms heeft men behoefte aan contact met anderen. Daarom is het creëren van third places, terugtrekplekken, ontmoetingsplekken, wifi-

EXPERTMEETING CULTUURSECTOR – VERSLAG

verbindingen en vergaderlocaties belangrijk. Voor burgers, maar ook voor organisaties. Er werd ook aandacht gevraagd voor spreiding van functies en activiteiten BplusC: ‘Fysieke ontmoeting is goed, maar niet alles op de Nieuwstraat’. Tot slot opperde Stadspodia dat het niet alleen om ‘Dansen tussen de boeken’ gaat, maar ook omgekeerd: ‘lezen in de foyers van Stadsgehoorzaal, Schouwburg etc’.

Locatie Nieuwstraat Bundeling van functies en activiteiten in de Nieuwstraat: het is de droom van BplusC. Nog niet iedereen was al overtuigd van de meerwaarde van het combineren van BplusC-functies op één plek. Sommigen dachten juist aan samenwerking op de Nieuwstraat met andere organisaties die hun wortels in de stad hebben. Erfgoed Leiden kwam met het idee voor een digitale

erfgoedshop in de Nieuwstraat. Het RAP en de Historische Vereniging Oud Leyden wilden nader verkennen of zij hun activiteiten meer vanuit de Nieuwstraat zouden kunnen verrichten, waarbij zij hun kennis, netwerk en vrijwilligers meenemen.

Faciliteren Brainstormen levert altijd nieuwe ideeën op, en nieuwe activiteiten voor BplusC. We noemen het idee van het Festivalhart. Laat BplusC het hart zijn van alle festivals en evenementen: kaartverkoop, programma, gerelateerde randprogrammering, verdieping, lezingen, amateurkunstoptredens, ingang in archief, literatuur, lunch, koffie, diner, start routes, afsluiting. Bijvoorbeeld bij Lichtjesparade, de Architectuurweek , de Hofjesconcerten, Expatfestival, LIFF, etc.

Een leven lang leren Een leven lang leren is van groot belang in deze tijd. Leren door te doen, door spelenderwijs te ontdekken. Ook moet er aandacht zijn voor het scholen van burgers in participatie. RAP/WvK kunnen doelgroepen aanleveren, kunstenaars betrekken en ontwikkelen van spelenderwijs leren.

Conclusie Conclusie van deze bijeenkomst: er is een duidelijke oproep tot faciliteren, coördineren, samenwerken en verbinden. En er zijn heel veel concrete plannen gedeeld, genoeg om samen aan de slag te gaan!

21

STADSRAADPLEGING

‘Oase van rust én een bruisende plek’ Een bruisende bibliotheek die een voorschot neemt op de toekomst. Dat is het beeld als je in de Week van BplusC het pand aan de Nieuwstraat binnenstapt. Je treft er - behalve boeken - muzikanten, acteurs, dansers, waarzeggers, MakerSpacers, radio- en televisiemakers, programmerende kinderen en debatterende volwassenen. En steevast klinkt de vraag: ‘Wat is jouw droom voor BplusC’? Het programma voor de Week van BplusC, die duurt van 11 t/m 15 november, is vol en divers. Rode draad is de rondleiding ‘De bieb een open boek’ langs plekjes waar je als bezoeker normaal niet komt. ‘Kan ik eindelijk eens zien waar mijn uitgelezen boeken terechtkomen als ik ze in die brievenbus gooi’, roept iemand. Via de boekverwerking, de ICTafdeling, afdeling onderwijs, expeditie, directiekamer en zelfs het dakterras, kom je uit in de Koolzaal. Daar wordt je gevraagd wat jouw droom voor BplusC is. Elders wordt er geprogrammeerd door kids van 7 tot 17, voorgelezen aan kleuters, knutselen kinderen aan hun ideale BplusC-gebouw, speelt er een muziekgezelschap, doet men aan action painting, laat je de toekomst voorspellen door een waarzegster, of adviseert een Boekenfluisteraar je bij je boekkeuze.

Innovatieve pitches Op woensdagmiddag vertellen zeven innovatieve Leidenaren in een elevator pitch van slechts 1 minuut hoe zij de toekomst 22

‘BplusC als kloppend festivalhart van Leiden’ van BplusC zien. Ze worden begeleid door het BplusCsaxofoonkwartet onder leiding van Anja Nielsen en op de achtergrond beschildert een kunstklasleerling van het DaVinci College een geluidsstudio. Stadsdichter Wouter Ydema richt zich in een gedicht op de functies van BplusC, en borduurt geniaal voort op de ‘sssst’-klank – een bekende klank in bibliotheken. Pepijn Smit van het PS | theater ziet BplusC als ‘het buurthuis van het centrum'. Om daadwerkelijk een 'buurthuis' te kunnen worden, zou er een Stadsprogrammeur moeten komen, die verbanden legt tussen de stad en alles wat er in het BplusC-gebouw gebeurt. Jennefer Verbeek van Peen & Ui, organisator van verrassende cultuurprojecten wil samen met onder meer beeldend kunstenaars, theatermakers, vormgevers en andere makers helpen met het realiseren van de BplusC-toekomst. ‘Wij rijden ons hypermobiel, een rijdend kantoor, gewoon bij BplusC naar binnen

en het experiment kan beginnen. We zijn er twee dagen in de week en nemen het hele 'OPEN Makers Netwerk' mee.’ Erica Haffmans van Wijken voor Kunst ziet BplusC als het kloppende festivalhart van Leiden: ‘Leiden heeft enorm veel festivals. Hoe leuk zou het zijn om op één vast punt kaartjes te kunnen kopen, alle informatie over een evenement te krijgen en een verdiepend randprogramma te organiseren, zoals debatten, ontmoetingen met de makers, workshops over het onderwerp?’ Lineke van Tricht van de Leidse Aanpak voor Talentontwikkeling introduceert 'Design Thinking’ in BplusC: in vijf stappen naar een mooi resultaat toewerken met kinderen die bijzondere talenten hebben. ‘Over welke kinderen gaat het, wat is het probleem, welke oplossingen zijn er te bedenken, maak een prototype en test dat uit. Dat doen we met Leidse kinderen en jongeren. Zij komen elkaar tegen bij BplusC.' Marten Vijn van MakerSpace Leiden zou

WEEK VAN BPLUSC – HET VERSLAG

‘Wat zou er mooier zijn dan een radio- en TV-studio binnen BplusC?’ graag neerstrijken in BplusC. 'MakerSpace is een werkplek waar mensen met gemeenschappelijke interesse, meestal in wetenschap, technologie, digitale en elektronische kunst, elkaar ontmoeten en samenwerken om dingen te maken. De Leidse MakerSpace heeft een kleine ruimte. We willen groeien, meer workshops geven, meer techniek en meer ontwikkeling van grotere zaken. Dat zou in het BplusC-pand uitstekend kunnen.' Hetzelfde geldt voor Rudo Slappendel van Unity FM en TV: ‘Kunst en cultuur komen bij BplusC tot leven: open podia, voorstellingen, workshops. Daarbij zie ik een belangrijke rol voor mijn eigen organisatie weggelegd. Want wat hier binnen gebeurt, moet naar buiten worden gebracht. Via radio, via televisie en via internet. Dat vergeet men nu nog wel eens. Dus wat zou er mooier zijn dan een radio- en TV-studio binnen BplusC?'

‘Dank voor het meedenken en – dromen’

Open Podium Vrijdagavond is er een zeer goed bezocht Open Podium in het Volkshuis. Daar treedt een zestal acts op, die de culturele pijlers van BplusC belichamen: Ben en Pauline (muziek), Tot Ieders Genoegen (theater), The Backalleys (muziek), het Eurokoor Nederland (zang), Rockstars (dans) en Edgar’s Hair (filmmuziek). Ook hier wordt mensen hun droom voor de toekomst van BplusC gevraagd. Het levert geïnspireerde bijdragen op.

Digitaal logo Minecraft met Coderdojo Zaterdagmiddag drommen tientallen kinderen, vooral jongens, samen in de Koolzaal. Ze komen hun bibliotheek van de toekomst bouwen met Minecraft. Organisator is Coderdojo Leiden. Ouder/begeleider Patricia Hogenes: ‘Minecraft is een soort digitaal Lego, bouwen dus. Het begint heel simpel met eenvoudige bouwsteentjes en al bouwend breid je het steeds verder uit. Het is een heel fantasievolle wereld. De kinderen halen hun instructies van het internet en weten hun weg daar uitstekend te vinden. Mislukt er

iets? Maakt niet uit. Ze zijn heel vindingrijk en zitten nergens mee.’ Haar zoon Jamie (9) is fervent Mindcrafter, al vijf jaar. Hij gaat maandelijks naar Coderdojo Leiden, waar ze van alles doen: digitaal tekenen, poppetjes laten bewegen, geluiden maken. Hoe weet hij hoe het moet? ‘Je kunt aan de begeleider vragen hoe het moet en aan andere kinderen.’ Begeleider Paul Brown is Engelsman, kan hij die verstaan? ‘Ja hoor, ik kan best goed Engels. Dat komt ook door Minecraft.’ Vandaag bouwt Jamie samen met nog zo’n zeventig kinderen aan zijn gedroomde bibliotheek. ‘Met veel boekenkasten, kassa, dansende poppetjes en natuurlijk een computerzaal.’ Op zondagmiddag is er een feestelijke afsluiting met een optreden van jazzzanger en componist Wouter Hamel. Het trekt een bibliotheek vol joelende toeschouwers, sommigen helemaal uit Korea waar Hamel razend populair is. Voorafgaand danken wethouder Frank de Wit en BplusC-directeur Willem van Moort de stad voor het meedenken en –dromen. Van Moort: ‘Jullie pleiten voor zowel een oase van rust en een ontmoetingsplek als een bruisende mix van activiteiten. Hoe tegengesteld kan het zijn? Daar moeten wij nu iets van gaan maken.’ Even later zingt Wouter Hamel: ‘Touch the Stars’… Ga naar het complete overzicht van de resultaten van de Week van BplusC. Klik hier. Alle pitches vindt u hier.

23

STADSRAADPLEGING RUBRIEKSNAAM

Samen dromen over de toekomst van BplusC Het gebouw aan de Nieuwstraat bruist tijdens de Week van BplusC! Er zijn tal van activiteiten, van open podium tot pitches en van rondleiding tot minecraften. En natuurlijk is er ruimte om te dromen over de toekomst van BplusC. Een inventarisatie van alle ideeën. Een verslag van de Week van BplusC vind je hier.

1. Collectie E-BOOKS • Uitlenen • Digitale bieb toegankelijk maken • Bladmuziek digitaal • E-readers verhuren PAPIEREN BOEKEN • Papieren boeken uitlenen/ moeten blijven! • BoekRang, Boekrecensies, boeken voorstellen • Topboeken zijn snel op/ boeken niet in collectie • Tijdschriften/kranten (leestafels) • Boeken over Leiden • Meer vakliteratuur (bijv. ICT) • Hulp bij ontdekken (nieuwe) boeken (enquête, gidsen) • Meer Engelstalig • Grote letterboeken • Reisgidsen • Meer boeken per abonnement mee mogen nemen • Inkijkexemplaren boeken • Wetenschappelijke afdeling LUISTERBOEKEN • Groter aanbod FILMS • Uitlenen CD’S

24

• Uitlenen • Documentaires MUZIEK • Uitlenen

2. Activiteiten DEBAT • Faciliteren/organiseren • Kleinere acties, zeepkist, Hyde park, Pecha Kucha • Bijeenkomsten gemeente met vraag aan de stad TENTOONSTELLING • Faciliteren • Kleine tentoonstellingen/galerie (kan beter) PODIUMKUNST • Amateurkunst (muziek, toneel, film etc.) • Ook voor anderen dan eigen publiek • Meer samengaan amateurkunst met professionals • D  iversen (o.a. professioneel, stadsdichters, salsa) • Kleine voorstellingen voor kids • Oefenruimte LEZINGEN • Faciliteren • Auteurs • Wetenschappers, a la HOVO • Thematisering (actuele onderwerpen, levensvragen) • (Nieuwe) boeken bespreken

• Ook voor internationale studenten, inwoners • Iets als De Burcht leest • Colleges • Excursies CONCERTEN • Lunchconcerten • Podium kleine concerten, klassiek, kamermuziek MEER VOOR KINDEREN • Organiseren • Kinderatelier, lezen in het weekend • Bemiddelingsbureau voor tweetalige kinderen • Educatieve speelhoek (ook met computers) • Voorleesdagen/voorleeshoek • Games, Coderdojo • Huis van sinterklaas • Voorlezen LEESCAFÉ • In huis FILMZAALTJE • Dvd’s voor kleine groep vertonen DIVERSEN • Instrumentenparade voor volwassenen • Rommelmarkt

WEEK VAN BPLUSC - CONCRETE IDEEËN RUBRIEKSNAAM

3. Gebouw / Locatie – Nieuwstraat NIEUWSTRAAT • Muziek op de achtergrond • Bruisend cultureel centrum/ cultuurhuis • Huiskamersfeer (vgl. Kijkhuis) • Fietsenstalling weg (maak een terras) • Betere akoestiek • Behoud deze (monumentale) locatie/sfeer • Prominentere ingang, meer welkom (nu sluis) • Glijbaan naar de kelder • Gebruik/behoud de binnenplaats (daglicht, frisse lucht) • Duurzaam, energieneutraal • Goed bereikbaar (parkeren, toegankelijk rollator kinderwagens, rolstoel etc.) • Veiligheid • Openbare wc fijn (maar soms vies, klein) • Modern pand • Het is nu niet gezellig in de Nieuwstraat INRICHTING • Radicale verbouwing • Herinrichten bestaande pand, geen nieuwbouw, nieuw gebouw • Mooi klassieke uitstraling, met moderne elementen • Klassieke inrichting voor boekencollecties als inspirerende werkomgeving • Themakamers VOLKSHUIS • Niet gezellig QBUS/MUZIEKHUIS • Integrale functie behouden (toegankelijkheid, tarieven) NIET MENGEN FUNCTIES IN PANDEN • niet nodig • behoud rust • meerwaarde niet helder TWIJFELS MENGEN FUNCTIES

•n  iet perse nodig WEL MENGEN FUNCTIES IN PANDEN •D  e C hangt er nog een beetje bij DEEL LOCATIES •M  et andere organisaties, niet alleen eigen activiteiten

4. Gedifferentieerde plekken ONTMOETING • Activiteiten met aandacht voor ontmoeting (bijv. Film, dating, ...) Mensen uit isolement halen • Wifivrije zones (contact, meer samen) • Ontmoetingsplek(ken) • Piano, samen muziek maken • Seats to meet • Reiscafe STILTE • Stiltebehoefte • Kinderhoek afschermen, Kindercafé (zodat elders rustig is) WERK/STUDIE • (Meer) studieplekken • ZZP • Plekken voor mensen met PC SPEELPLEKKEN JEUGDHOEK LEESHOEKJES ZITHOEKJES RUIMTES VOOR GROEPEN • Vergaderingen, bijeenkomsten, congressen, hobbyclubs PODIUM • Optredens op zaterdag • Oefencabines, podium voor bands op Nieuwstraat PODIUM JUIST ELDERS VOOR MUZIEK ETC. • In Nobel en Muziekhuis. RUIMTE/PODIUM NIEUWE INITIATIEVEN EN PROJECTEN • Presenteren nieuwe ideeën/

projecten • Open Studio, Open ateliers • Startup ruimte • Makerspaces VERENIGINGSRUIMTE • Plekken voor oefenen, vergaderen PLEK VOOR SCHOLIEREN • Hang- en werkplek

5. Digitalisering HARDWARE SOFTWARE INTERNET (GRATIS), VERBETEREN DIGITALE ONDERSTEUNING (LOKET/ OOK AAN HUIS) • Algemene digitale vaardigheden • Bij downloaden luisterboeken, e-books MEER AANBOD DIGITAAL • Bv website bouwen (kan met vrijwilligers)

6. Dienstverlening OPENINGSTIJDEN • Meer uren open (avonden, weekend, vroeger in ochtend) • Open tijdens feestdagen en vakanties • Zondag open (sommigen: met programmering) WEBSITE VERBETEREN • Algemene website toegankelijker • Betere info cursussen (cursusadministratie) ETEN EN DRINKEN • Koffie gelegenheid • Koffieautomaat (Betaalbaar) • Lunch • Restaurant, warme maaltijd, Foodcourt (Hallen A’dam) • Geen restaurant (kost ruimte, etensgeuren) • Wijn/bier • Klassieke muziek in café 25

STADSRAADPLEGING RUBRIEKSNAAM

FACILITEITEN • Meer stopcontacten • Begeleiding studenten • Inleverluik 24 uur (zie Utrecht) • Attendering per mail/sms inleverdatum • Kluisjes, veilig spullen achterlaten TARIEVEN • Veel dingen duur (reserveren boeken, cursussen, digitaal) kunst en cultuur betaalbaar houden! • Lagere cursusprijzen PERSONEEL • Prima dienstverlening • Meer specifieke deskundigheid (zichtbaar) • Gebruik meer vrijwilligers • Meer communicatief • Beroepskrachten • Werkervaringsplekken, Wajong ONLINE • Boeken uitlenen via de site of app • Beter bekend maken wat er allemaal gebeurd

8. Samenwerking VRIJWILLIGERS • Werven van gidsen • Pensionado’s Partners • Universiteit (UB), LAK, HOVO, Studium Generale • Pernassia psychiatrie • Theater, voorstellingen • Kijkhuis • Speel-o-theek Klapstuk • Musea • Horeca • Asielzoekerscentra (verhalen) • Kunstuitleen, Kunstatelier Gemiva • Onderwijs (po en vo) • Hoger opgeleiden in de stad • Gilde Samenspraak • Leiden Marketing

26

•B  oekhandel (Burcht leest) • L eiden Pas • Stadslab •H  aagweg 4 •W  eeshuis, Burchtzaal, Hooglandse Kerk • Veenfabriek •S  tadspodia, Ins Blau •D  eX

9. Cursussen • Cursus boekbinden/ boek illustreren voor kinderen • Meer in avonduren aanbieden • Meer overdag aanbieden • Cursussen meer afgestemd op amateurkunst • Leesgroepen • Volg trends, meer vraaggericht • Toegesneden op leeftijd/alle lagen bevolking • Dans en Yoga • Korte (taal) cursussen/ workshops • Geen buurthuis-achtige cursussen • Digitale cursus • Dans workshop • Schrijf-, spellings-, cursussen voor snellezen • Taalcursussen voor (tweetalige) kinderen • Voor middelbare scholieren: hoe vat ik samen, voorbereiding op examens, werkstukken, plek • Muziekles zoals schoolsport (kennismaking met muziek) • Leids voor beginners • Kookles / kookwedstrijd (voor kinderen) • Quiz in teams

10. Wijken • Grote zichtbaarheid in wijken

11. Diversen IMAGO/UITSTRALING • BplusC levendig van binnen, mag meer naar buiten treden!

• Focus (moet duidelijke plek zijn) • Dorpshuis, cultureel buurthuis • Beter laten zien wat er allemaal te doen valt • De bibliotheek als vluchtheuvel • Meer reuring • Bieb leent alles uit wat met cultuur te maken heeft HALEN EN BRENGEN • Meer vragen aan het publiek KANTOORFUNCTIES BUNDELEN • Levert winst op INTERMEDIAIRE FUNCTIE • Attenderen op andere (culturele) activiteiten • Makelaarsfunctie (ook virtueele netwerken) • Faciliteren delen van cultuurbeleving • Proeftuin voor gezinnen mbt muziek/toneel tekenen etc. • Programma voor hele gezin • Boekentips uit tijdschriften zijn dan vaak niet in bieb • Ontmoeting intergenerationeel, tussen culturen, allochtonen, alle lagen • Een pinautomaat • Ambachten leren • Ga in het gat van menselijk contact (bv geen machines inleverenboeken) • Onpersoonlijker geworden ARBEIDSMARKT • Bv voor starters, werkzoekenden, zzp’ers • Betaalbare spreekkamers voor zzp’ers ONTKOPPEL ‘GEBOUW’ VAN HET ‘AANBOD’ SCHAKELING NAAR ACTUALITEIT • B.v. nu met vluchtelingen DE REGIO BETREKKEN

WEEK VAN BPLUSC - PITCHES

Vijf pitches, vijf mooie plannen Actieve meedenkers dromen mee Tijdens de week van BplusC krijgen zes Leidenaars precies een minuut het podium om het publiek te vertellen hoe zij de toekomst van BplusC voor zich zien. Vijf actieve meedenkers, vijf mooie plannen! Pepijn Smit PS | theater

‘Stadsprogrammeur zorgt voor verbinding tussen dit pand en de stad’ 'Ik zie BplusC als het 'buurthuis van het centrum'. De plek waar mensen samenkomen. Niet alleen mensen komen hier samen, maar ook de verhalen, de gebeurtenissen van de stad. Het is de plek waar je een boek leest en waar je een kop koffie drinkt. Waar je muziek luistert en met elkaar in debat gaat. Waar je een cursus volgt en een bitterbal eet. Zoals een echt buurtcentrum betaamt, draait het hier met name om het gesprek. BplusC wordt naar mijn idee de plek waar we met elkaar praten - georganiseerd en ongeorganiseerd. Ik droom namelijk van BplusC als debatcentrum, waar we met elkaar in gesprek gaan, waar documentaires worden vertoond, lezingen worden gehouden, wekelijks live-radio wordt gemaakt en waar debatten in het heetst van de strijd worden gevoerd.

moeten worden. Stel een Stadsprogrammeur aan die verbanden legt tussen de stad en alles wat er in het BplusC-gebouw gebeurt. Iemand die ervoor zorgt dat het programma van het Leids Filmfestival perfect aansluit bij een cursus. Die de burgemeester zover krijgt dat hij maandelijks een stadsdebat leidt. Maar ook iemand die contact opneemt met mevrouw Kok van de 'Weet je nog van toen?'-quiz. Zij stelt zo’n quiz samen aan de hand van oude voorwerpen die niet meer worden gebruikt. Zij gaat ervoor gaat zorgen dat hier wekelijks zo'n quiz gespeeld wordt met ouderen. Iemand die studenten uitdaagt om een nieuw festival op te zetten en die hen daarbij ondersteunt. Kortom, iemand die zorgt voor verbinding tussen BplusC en de stad en van dit pand daadwerkelijk het buurthuis van het centrum maakt.'

Jennefer Verbeek Peen & Ui, organisator van verrassende cultuurprojecten

‘Samen manieren vinden om mooie dromen direct uit te voeren’ ‘Zin in nieuwe plannen maken? Brainstormen, uitschrijven, vergaderen, budgetteren, nog eens vergaderen, peilen, wikken en wegen. Werkt het wel? Het wordt vast duur, wat als het misgaat? Zou het niet heerlijk zijn als je het eens zou kunnen uitproberen? Direct aan de slag. En als het niet werkt, gewoon weer iets anders proberen. Hoe werkt Peen & Ui? Leidse makers zoals beeldend kunstenaars, theatermakers, vormgevers, fotografen en dansers krijgen

Om daadwerkelijk een 'buurthuis' te kunnen worden, zou er een Stadsprogrammeur aangesteld 27

STADSRAADPLEGING

Marten Vijn

MakerSpace Leiden

'MakerSpace past heel goed in BplusC-pand'

Lineke van Tricht Leidse Aanpak voor Talentontwikkeling

‘BplusC is een stimulerende plek voor talentontwikkeling’ 'Wij willen dat kinderen van 0 24 jaar hun talenten ontdekken, en de gelegenheid hebben die talenten te ontwikkelen. En ze vervolgens ook inzetten voor de maatschappij, te beginnen in Leiden. Wij werken samen met het Leidse onderwijs om bijzondere programma's aan te bieden voor bijzonder talent. We doen dat aan de hand van Design Thinking, dat werkt in vijf fases: Fase 1: Empathizing: over welke kinderen gaat het? Ze zijn leergierig, creatief, associatief, eigenwijs, hebben een brede interesse of juist diepe interesse of hebben het allebei. Fase 2. Defining: wat is het probleem? Hoe kunnen we de bibliotheek zo inrichten dat kinderen en jongeren hun talenten beter kunnen ontdekken en ontwikkelen? Fase 3. Ideating: bedenk zo veel mogelijk ideeën.

28

Ze moeten kunnen ontdekken, ontmoeten (experts of soulmates) experimenteren (alleen of samen) ontsnappen, schrijven, lezen, spelen. Fase 4. Prototyping: bedenk een prototype. Bijvoorbeeld een leerling die een vraag heeft: waarom houden veel mensen van dance muziek? Dan wil je iets weten over geluidsgolven, over ritme, maar je wil ook lezen en experimenteren: wanneer lukt het wel, en wanneer niet? Je wil vragen stellen aan de experts, maar ook aan de liefhebbers van dance. 5. Testing: werkt je oplossing? En dat doen we het liefst met Leidse kinderen en jongeren, die hebben we nodig voor de juiste oplossing. En waar komen ze elkaar tegen? Bij BplusC natuurlijk'

'De MakerSpace is een ruimte waar mensen met gemeenschappelijke interesse elkaar kunnen ontmoeten en samenwerken. Meestal ligt die gedeelde interesse bij wetenschap, technologie, digitale en elektronische kunst. MakerSpace is een open laboratorium, atelier, werkplaats, workshopruimte of studio waar mensen samenkomen om materiaal, werktuigen en kennis te delen en om dingen te maken. De Leidse MakerSpace bestaat drie jaar. We hebben een kleine ruimte waar we van idee, via ontwerp naar object gaan in een paar minuten. Inspiratie doen we op bij MakerFairs in Groningen, Twente, Eindhoven. Daar komen heel veel Makers bij elkaar en wisselen we ideeën en kennis uit.

WEEK VAN BPLUSC - PITCHES

We willen in Leiden graag groeien, meer workshops geven, meer techniek gebruiken en grotere projecten ontwikkelen. Dat zou in het pand van BplusC uitstekend kunnen. Het is nu nog een puur technische club, maar we willen voor een breder publiek toegankelijk worden, zodat iedereen ervan kan genieten. Daarom dus een MakerSpace in BplusC.'

Rudo Slappendel Unity TV

'Wat bij BplusC gebeurt moet ook naar buiten worden gebracht’ 'BplusC, centrum voor kunst en cultuur. Volgens het woordenboek betekent centrum ‘middelpunt’ of 'gebouw of plaats van samenkomst'. Als directeur van de streekzender Unity FM en Unity TV is de Leidse regio heel belangrijk. Er gebeurt dagelijks een heleboel, er broeit van alles, zeker ook in de kunst en cultuur. Ik zie BplusC als bloeiend middelpunt van kunst en cultuur - niet alleen voor Leiden, maar voor alle regiogemeenten die we rijk zijn. In mijn droom is BplusC hét centrum voor kunst en cultuur, neemt de touwtjes in handen, geeft leiding aan het culturele en kunstzinnige leven van de Leidse regio. Wat er speelt, speelt vanuit dit centrum: een kweekvijver van nieuw talent, met een hip imago. Kunst en cultuur komen hier tot leven: open podia, voorstellingen, workshops; het leeft! Daarbij zie ik ook een heel grote rol voor mijn eigen organisatie weggelegd. Want wat hier binnen gebeurt, moet naar buiten worden gebracht. Via radio, via televisie en via internet. Dat vergeet men nu nog wel eens. Dus wat zou er mooier zijn dan een radio- en TV-studio van Unity binnen BplusC?'

29

STADSRAADPLEGING

Uitslag Leiden panel Onderdeel van de stadsraadpleging was een vragenlijst die is voorgelegd aan de leden van het LeidenPanel. Kennen zij de organisatie en hoe maken zij gebruik van BplusC? Hoe denken de leden van LeidenPanel dat BplusC zich kan ontwikkelen tot een 'knooppunt voor kennis, contact en cultuur'? Ook is hen gevraagd welke ideeën zij hebben over een moderne bibliotheek, nu en in de toekomst. Van de 680 leden van het LeidenPanel deden 321 personen mee, een respons van 47%. De resultaten van dit onderzoek leest u hier.

30

UITSLAG LEIDEN PANEL

Resultaten LeidenPanel over ‘Denk mee met BplusC’ Gemeente Leiden / Beleidsonderzoek en Analyse / oktober 2015

BplusC en de gemeente Leiden werken aan BplusC in 2020. In het collegeakkoord was modernisering van de bibliotheek een van de plannen van het nieuwe college. BplusC en de gemeente verkennen hoe BplusC nog meer een 'knooppunt voor kennis, contact en cultuur' zou kunnen zijn. BplusC is de organisatie die de bibliotheekfunctie in Leiden uitvoert. Aan de leden van het LeidenPanel zijn vragen voorgelegd over hun ideeën voor een moderne bibliotheek, nu en in de toekomst. Een bibliotheek waar naast het uitlenen van boeken ook eigentijdse ruimte is voor debat, ontmoeting, educatie, cultuur en kunst. Van de 680 leden van het LeidenPanel deden 321 personen mee, een respons van 47%.

Bekendheid en gebruik vestigingen BplusC In Leiden zijn de bibliotheek, de muziekschool, het Leids Volkhuis en de Volksuniversiteit K&O sinds 2008 samengevoegd in BplusC (Bibliotheek plus Centrum voor kunst en cultuur). De hoofdlocatie van BplusC zit in het pand in de Nieuwstraat, naast de Burcht. Oorspronkelijk was dit alleen de bibliotheek. De cursussen en lessen van BplusC worden binnen de singels op verschillende locaties gegeven: de Nieuwstraat, het Rapenburg, de Oude Vest, de Middelstegracht en de Apothekersdijk. Tevens worden er lessen gegeven in de wijken en in de regiogemeenten. Daarnaast zijn er wijkvestigingen van de bibliotheek in Leiden Noord, de Stevenshof, de Merenwijk, Leiderdorp en is er een bibliobus die langs basisscholen rijdt. Aan de leden van het LeidenPanel is gevraagd of ze BplusC kennen en of ze wel eens de centrale vestiging van de bibliotheek in de Nieuwstraat bezoeken. 82% van de panelleden heeft wel eens van BplusC gehoord, 29% alleen van naam. Een derde van de panelleden is klant bij BplusC. 57% is wel eens in de locatie in de Nieuwstraat geweest, 11% komt er maandelijks en 3% wekelijks. Kent u de organisatie BplusC? nee; 18%

ja, kom er, ben klant; 33%

ja, van naam; 29%

ja, kom er, geen klant; 20%

Kent u de locatie van BplusC in de Nieuwstraat? ja, ik kom hier vrijwel elke maand; 11%

ja, ik kom hier een aantal keer per jaar; 43%

ja, ik kom hier vrijwel elke week; 3% nee, ik weet niet over welke locatie het gaat; 19%

ja, maar ik ben nog nooit binnen geweest; 24% 1

31

STADSRAADPLEGING

Ook is gevraagd in welke andere locaties van BplusC men wel eens komt. Van de bibliotheeklocaties worden die in de Merenwijk (9%) en die in de Stevenshof (8%) het meest bezocht. Van de leslocaties wordt die aan de Apothekersdijk (het Volkshuis) het meest bezocht, door 11% van de panelleden. In welke andere locatie van BplusC komt u wel eens? bibliotheek: Leiderdorp

5%

bibliotheek: Merenwijk

9%

bibliotheek: Stevenshof

8%

bibliotheek: Leiden Noord leslocatie: buiten het centrum

3% 2%

leslocatie: Apothekersdijk leslocatie: Middelstegracht

11% 2%

leslocatie: Oude Vest

7%

leslocatie: Rapenburg

4%

Gebruik en belang functies bibliotheek en centrum voor kunst en cultuur BplusC voert de volgende zes taken uit: 1. ter beschikking stellen van kennis en informatie bv. uitlenen van boeken (digitaal en op papier), kunnen inzien van kranten en tijdschriften, het raadplegen van digitale bronnen 2. bieden van mogelijkheden tot ontwikkeling en educatie bv. lessen en cursussen (omgaan met computer, o.a. (Nederlandse) taal, geschiedenis), huiswerk- en studeerplekken 3. bevorderen van lezen en laten kennismaken met literatuur bv. uitlenen van boeken, voorlezen aan peuters en faciliteren van leesgroepen en klassenbezoek 4. organiseren van ontmoeting en debat bv. leescafé, lezingen schrijvers, iDOE, Coderjo, Amnesty International 5. laten kennis maken met kunst en cultuur bv. exposities, informatie cultureel aanbod in Leiden, projecten voor scholen, concerten en voorstellingen 6. leren zelf een kunst te beoefenen en ondersteunen amateurkunst bv. workshops/cursussen/lessen (zoals muziek maken, toneelspelen, dansen, schilderen, beeldhouwen, fotograferen), ondersteunen amateurkunstverenigingen en festivals Aan de panelleden is gevraagd van welke functies ze momenteel gebruik maken. Het blijkt dat het meest gebruik wordt gemaakt van het ‘ter beschikking stellen van kennis en informatie’ (35%) en van ‘bevorderen van lezen en laten kennismaken met literatuur’ (23%). Dat zijn de functies die het meest in het verlengde van de traditionele bibliotheekfunctie liggen.

2

32

UITSLAG LEIDEN PANEL

Van welke functies van BplusC maakt u momenteel gebruik?

1. ter beschikking stellen van kennis en informatie

35%

2. bieden van mogelijkheden tot ontwikkeling en educatie

10%

3. bevorderen van lezen en laten kennismaken met literatuur

23%

4. organiseren van ontmoeting en debat

2%

5. laten kennis maken met kunst en cultuur

8%

6. leren zelf een kunst te beoefenen

7%

Vervolgens is gevraagd welke functies men momenteel het belangrijkst vindt voor zichzelf en welke voor het algemeen belang in 2020. Voor de respondenten zelf blijken de twee functies waar ze het meest gebruik van maken ook het belangrijkst te zijn. Voor het algemeen belang in 2020 komt ook functie 2, ‘bieden van mogelijkheden tot ontwikkeling en educatie’ in beeld. Het lijkt erop dat meer mensen waarde hechten aan de kennis-functies en minder mensen aan de cultuur-functies. Welke functies van BplusC vindt u het belangrijkst?

57%

1. ter beschikking stellen van kennis en informatie 27%

2. bieden van mogelijkheden tot ontwikkeling en educatie

54% 37%

3. bevorderen van lezen en laten kennismaken met literatuur 4. organiseren van ontmoeting en debat

66%

54%

5% 8%

5. laten kennis maken met kunst en cultuur

21%

6. leren zelf een kunst te beoefenen

21% 18%

32% momenteel voor mezelf in 2020 voor het algemeen belang

Belang wijkvestigingen bibliotheek Nu kijken we alleen naar de bibliotheekfunctie. Zoals gezegd zijn er in Leiden Noord, in de Merenwijk, de Stevenshof en in Leiderdorp ook vestigingen van de bibliotheek. Aan de mensen die wel eens een wijkvestiging bezoeken (het absolute aantal is 75 respondenten) is gevraagd wat de redenen zijn om juist deze vestiging te bezoeken. Ook aan mensen die de Nieuwstraat bezoeken (184 respondenten) is deze vraag voorgelegd. Men kon meer dan één antwoord kiezen. 3

33

STADSRAADPLEGING

Uit de antwoorden blijkt dat waar het de wijkvestigingen betreft inderdaad de (korte) afstand en bereikbaarheid redenen zijn om die vestiging te bezoeken. Toch is ook voor mensen die de vestiging in de Nieuwstraat bezoeken de afstand een belangrijke reden om naar die locatie te gaan. Alleen de (grotere) collectie is een nog belangrijkere reden. Een groot verschil zit in de reden ‘gezelligheid / levendigheid’. Voor 31% van de bezoekers van de Nieuwstraat is dit een bezoekreden tegenover 4% van de bezoekers van de wijkvestigingen. ‘Contact met buurtgenoten’ is in beide gevallen een weinig gekozen reden. Waarom kiest u voor de locatie? 52%

afstand

het aanbod/de collectie

gezelligheid/levendigheid

contact met buurtgenoten

24%

1%

47% 31%

4%

7%

nabijheid van winkels

openingstijden

58%

19%

bereikbaarheid

71%

30%

16%

Nieuwstraat 27%

7%

wijkvestiging

Er blijken 19 respondenten te zijn die wél een wijkvestiging bezoeken maar nooit in de Nieuwstraat komen. Aan deze mensen is gevraagd of ze ook gebruik zouden maken van de bibliotheekdiensten van BplusC als er geen wijkvestiging aanwezig was. Het bleek dat 6 van de 19 respondenten naar de centrale vestiging zouden gaan, 8 zouden in het geheel niet meer gaan en 5 zouden ‘misschien’ naar de centrale vestiging gaan. Vanwege het kleine aantal respondenten zijn deze uitkomsten niet statistisch betrouwbaar, maar het geeft een indicatie dat de meningen verdeeld zijn. Wat vindt men de minimale dienstverlening die beschikbaar zou moeten zijn in de wijken? Deze vraag is voorgelegd aan alle respondenten, zie grafiek op volgende bladzijde. 15% vindt dat een bibliotheek in het centrum voldoende is en dat wijkvestigingen niet nodig zijn, 12% heeft over deze vraag geen mening. Voor de andere mensen is de meest uitgebreide optie ‘een collectie voor de jeugd én volwassenen die meerdere dagen toegankelijk is’ het meest aantrekkelijk. Enkele mensen geven aan openstelling in het weekend belangrijk te vinden. De laatste vraag over de wijkvestigingen is of men, naast een bibliotheekfunctie, waarde hecht aan kunst- en cultuuraanbod in de wijkvestigingen. 33% hecht hier geen waarde aan en 21% weet het niet. De overige mensen zouden het vooral fijn vinden als er cursussen en lessen werden aangeboden. Enkele mensen hebben nog andere ideeën, dan gaat het vooral om ontmoetingsactiviteiten en tentoonstellingen.

4

34

UITSLAG LEIDEN PANEL

Wat vindt u de minimale dienstverlening die beschikbaar zou moeten zijn in wijken?

geen, een vestiging in het centrum is voldoende

15%

een inleverpunt voor boeken

4%

eens per week een bibliobus

7%

een collectie voor de jeugd van 0-12 jaar meerdere dagen toegankelijk

7%

een collectie en leesbevorderingsactiviteiten voor de jeugd van 0-12 jaar

11%

een collectie voor de jeugd en volwassenen meerdere dagen toegankelijk

43%

anders

2%

weet ik niet

12%

Vindt u dat er in wijkvestigingen naast de bibliotheek ook kunst- en cultuuraanbod moet zijn?

ja, concerten en voorstellingen

13%

ja, cursussen en lessen ja, iets anders

39% 5%

nee

33%

weet ik niet

21%

Knooppunt van kennis, contact en cultuur In Nederland wordt de bibliotheekfunctie steeds vaker gecombineerd met andere functies. Uit efficiency, voor inspiratie, voor onderlinge kruisbestuiving. BplusC en de gemeente streven naar een combinatie van functies die gezamenlijk in de Nieuwstraat in 2020 dé plaats maken waar je moet zijn als je de stad in gaat. Er zijn plannen om de locatie in de Nieuwstraat te moderniseren tot een ‘knooppunt van kennis, contact en cultuur’. BplusC zou in 2020 ook een 'store-in-store-concept' kunnen hebben. Net zoals bij de Bijenkorf zitten er dan verschillende organisaties onder één dak. De leden van het LeidenPanel is gevraagd om zich voor te stellen dat ze in 2020 naar de locatie in de Nieuwstraat gaan. Welke organisaties zouden zij dan, naast BplusC, in het knooppunt voor kennis, contact en cultuur willen aantreffen? Verschillende opties zijn voorgelegd, men kon ook zelf met ideeen komen.

5

35

STADSRAADPLEGING RUBRIEKSNAAM

Van de voorgelegde mogelijkheden werden ‘een punt van Erfgoed Leiden en omstreken’, ‘een gemeentelijk informatiepunt’ en ‘een kunstuitleen’ het meest aangevinkt. De redenen die men gaf, waren vooral dat het zaken zijn die bij een bibliotheek passen en persoonlijke interesse. Een compleet overzicht van de gewenste organisaties en de gegeven redenen is op te vragen bij BOA. Als u in 2020 naar de Nieuwstraat gaat, welke andere organisaties dan BplusC zou u in het knooppunt van kennis, contact en cultuur graag aan willen treffen? een punt van Erfgoed Leiden

40%

een gemeentelijk informatiepunt

35%

een kunstuitleen

31%

een 3D-printer die tegen betaling te gebruiken is

23%

een oefenruimte voor muziek

21%

een punt voor gezondheidsinformatie

18%

een podium om op te treden

18%

een punt/technisch lab voor innovaties

17%

een punt voor de lokale omroep

12%

vergaderruimtes

12%

anders

7%

geen

10%

weet ik niet

16%

De spontane ideeën die bij de respondenten opkwamen (mogelijkheid ‘anders’) waren de volgende:  Audiovisueel aanbod van cursussen fotografie, videokunst, stop motion, ontwerpen games  Centrum voor Jeugd en Gezin  Koffieplek / internetcafé  Kroeg  Filmzaal voor echt vernieuwende films / documentaires die je normaal niet in de bios kunt zien  Fotostudio  Kookcursussen  Lees- / studeerruimte  Trainings- / lesruimte  Mogelijkheden om te leren programmeren  Toeristische info / activiteiten zoals rondleidingen etc  Update cursus computertalen en social media voor ouderen  Workshopzalen voor verhuur of inhouse en/of extern georganiseerde workshops (-reeksen)

Tot slot Aan het einde van de vragenlijst kon men nog opmerkingen kwijt. Hieronder zijn deze weergegeven. Het zijn opmerkingen van diverse strekking. Enkele uitspraken die vaker dan eens genoemd zijn:  Bibliotheek moet in de Nieuwstraat blijven: fijn gebouw  Openingstijden vestiging Merenwijk zijn te beperkt  Leesbevordering blijft belangrijk, vooral voor kinderen, maar ook voor andere doelgroepen  Geen behoefte aan samenbrengen van bibliotheek en cultuur  Laagdrempelige kennismaking met kunst en cultuur in bibliotheek is goede zaak  Succes verder! 6

36

UITSLAGRUBRIEKSNAAM LEIDEN PANEL

Heeft u tot slot nog opmerkingen over dit onderwerp? Al deze moeite en drukte voor maar, weer, steeds dezelfde mensen. Ben alleen geïnteresseerd in de bibliotheek Benader scholen van inburgeraars actief om te komen kijken op de BplusC locatie om ze zo te laten kennismaken met de mogelijkheden van de locatie op het gebied van o.a. Nederlands leren (en de andere functie van de locatie). Bibliotheek moet op Nieuwstraat blijven Bibliotheekfunctie met uitleen van papieren boeken is absoluut een zeer belangrijk punt. BplusC in de wijk is op zeer beperkte tijden toegankelijk voor publiek. Openstelling op momenten waarin de jeugd op school zit en volwassenen werken leidt niet echt tot een hoog bezoekersaantal. Dat de bibliotheek Nieuwstraat op die blijft en niet wordt opgenomen in een soort supercultuurgebouw ergens anders. De bibliotheek in de Nieuwstraat is uniek qua gebouw, ligging en sfeer. Volgens mij is er helemaal geen behoefte aan een gebouw waarin alle cultuur verenigd is. Het lijkt mij een idee van wereldvreemde managers. De bibliotheek en BplusC zitten in een goed hoofdgebouw in de Nieuwstraat en dit moet zo blijven. De bieb in de Merenwijk is dagelijks te kort open om te kunnen functioneren. Je moet te veel rekening houden met de beperkte openingstijden en kan het dan niet met je boodschappen combineren. Je gaat dan vanzelf maar naar de Nieuwstraat toe. Jammer!!! De vraag over de functies is heel gek gesteld, dat leerdoelen jargon daar moeten we vanaf hoor! Ik ga naar de bibliotheek (ik denk nooit in termen van die gekke naam BplusC) omdat het fijn is om op een mooie, ruime, rustige en historische plek tussen de boeken te snuffelen. Soms leen ik wat, soms niet. Ik ga voor de combi van mooie plek en boeken, niet voor abstracties die jullie als optie geven. Evt wel dit: het gaat mij om de experience van ruimte, stilte en boeken. Door de verdere opkomst van nieuwe media (ook voor kennis en cultuur) wordt de traditionele functie van de bibliotheek uitgehold. De positionering van de bibliotheek lijkt mij een lastige. Complementair aanbod bijvoorbeeld gericht op verdieping en ontmoeting zou m.i. nuttig zijn. Door mijn specialisatie (software development) kan ik over het algemeen niet meer terecht in de bibliotheek. Het zou ook niet realistisch en efficiënt zijn om voor alle vakgebieden een collectie te hebben. Ik vind het belangrijk dat kinderen wel makkelijk lees- en kennisboeken kunnen krijgen. Daarom mijn voorkeur om alles op kinderen te richten en eventueel literatuur voor volwassenen. Een bibliotheek in iedere buurt hoort bij het Nederlands erfgoed. Een bibliotheek is belangrijk voor educatie, informatie en uitleen van boeken. 'n Podium voor kunst en erfgoed. Een bibliotheek met een uitgebalanceerde en kwalitatief goede collectie is in een stad als Leiden onontbeerlijk. Zeker in een tijd dat leesbevordering meer nodig is dan ooit. De basis van een bibliotheek moet altijd de boekencollectie blijven, eventuele aanvulling met andere cultuurelementen is mooi maar het moet niet zo zijn dat 'de bieb' gaat veranderen in een soort vrijetijdssupermarkt waar de boekencollectie het onderspit delft. Lezen is van groot belang, voor alle leeftijden en opleidingsniveaus. De bibliotheek moet ook altijd zijn best kunnen blijven doen om alle Leidenaren te bereiken! Een bieb heeft zijn informatievoorzieningsfunctie verloren. Maar blijft van belang om jonge kinderen aan het lezen te krijgen. Ik heb honderden prentenboeken geleend. Onze liefde voor lezen is met de bieb begonnen. Een centrum waar meer mogelijk is dan alleen een bibliotheek, trek meer mensen aan, is levendiger en biedt een goede ontmoetingsplek voor buurbewoners. Afstand en de hoeveelheid tijd die je nodig hebt om er naar toe te gaan is dan belangrijk. Goed dat er over wordt nagedacht. Up-to-date blijven is altijd goed. Goede enquête. Gooi de bieb nou gewoon open op zaterdag in de Merenwijk, ik moet gedwongen naar de stad. Het combineren van functies zie ik meer als een poging tot bezuinigen dan als een poging tot cross breeding tussen disciplines. Informatievoorziening in een tijd van internet is een uitdaging. Het is mijn ervaring dat lieden van allerlei pluimage z'n weg vindt naar de bibliotheek. Laagdrempelige toegang tot kennis en cultuur zijn essentieel voor het beschavingsniveau van de bevolking en het 7

37

STADSRAADPLEGING RUBRIEKSNAAM

is geweldig dat bibliotheken ook veel meer als ontmoetingsplek worden ingezet en het verenigingsleven ondersteunen. Het zou aanbevelenswaardig zijn om voor de aankoop van buitenlandse boeken literatuurbijlagen van goede buitenlandse kranten te raadplegen, zodat niet detectives e.d.de overhand hebben en men op de hoogde blijft wat zich literair gezien in het buitenland afspeelt. Hou een bibliotheek waar het voor bedoeld is. Voor de rest weer een buurthuis.... I was dissapointed that you stopped the recorded music (CDs) and the films( DVDs) service this year which I used a lot. This was the reason I cancelled my subscription in June this year. Ik ben erg blij met de opening van het spreekuur voor laaggeletterden in de bibliotheek aan de Nieuwstraat. Ik ben heel tevreden over het aanbod van zowel bibliotheek als cursussen. Ik ben onlangs zeer geschrokken van het feit dat de 'ontlezing' heel hard gaat. Ik zou er dan ook sterk voor willen pleiten om ook de oorspronkelijke bibliotheekfunctie te benadrukken. Ik ben van mening dat er veel meer gedaan moet worden op cultureel gebied. Kinderen zijn tegenwoordig heel technisch, kijk maar naar alle kinderen die nu al overweg met een i-pad en een mobiele telefoon. Waarom laten we die kinderen niet gewoon weer in de boeken duiken i.p.v. een i-pad. Ik ben wel voor bibliotheken in het algemeen, maar maak zelf vooral gebruik van de universiteitsbibliotheek. Ik ben zeer tevreden met de organisatie van BplusC en de locatie Nieuwstraat zoals deze nu is. Ik kom er graag en vind wat ik nodig heb. Ik ben zeer tevreden over de bibliotheek. Alle andere plannen mogen wat mij betreft niet ten koste gaan van de bibliotheek en haar collectie. Jammer alleen is dat als je ziek bent, je moeilijk in de stad kan komen om boeken in te leveren. Daar valt haast niet te parkeren. Ik heb al moeite om het rond mijn woning netjes te houden, dan gaan mijn gedachten niet uit naar de binnenstad, die MIJN stad niet meer is, jammer! Ik heb hier niets mee, sorry. Ik heb vooral veel van BplusC gebruik gemaakt met de kinderen (tot 15 jaar) nu veel minder. Ik hoop dat de bieb gewoon in de wijk blijft!!!! Moet er niet aan denken dat er geen gewone bieb meer is. Ben heus wel voor vernieuwing maar niet op deze manier aub!!! Ik kan er nog steeds niet aan wennen dat de muziekschool en bibliotheek nu één centrum zijn, met de mijns inziens onduidelijke naam BplusC. In mijn omgeving zeggen andere ouders ook nog steeds dat hun kind les heeft op 'de muziekschool' en niet: 'bij BplusC'. En wij gaan op zaterdag boeken halen in 'de bibliotheek'. Niet 'bij BplusC'. Gevoelsmatig klopt het niet, bibliotheek en muziekschool zijn totaal andere instellingen. Van mij hoeven er dan ook niet zo veel diensten bij elkaar gevoegd te worden. Dat is financieel waarschijnlijk interessant, maar voor de afnemer van diensten helemaal niet nodig (en ook niet per se duidelijk of een vooruitgang). Of voeg ze administratief samen maar ga niet geforceerd een overkoepelende naam bedenken. Ik kom alleen in de bieb met mijn kleine neefje en nichtje, niet voor mezelf. Ik kom graag in het gebouw aan de Nieuwstraat; ik hoop dat dat zo blijft of zelfs meer wordt. Het valt me wel op dat het er vaak rustig is, wat ook bijdraagt aan de prettige sfeer. Maar het is jammer dat er niet meer mensen komen. Ik vind de openingstijden in de Merenwijk VEEL TE BEPERKT. Ik mis intussen daar ook veel tijdschriften, daar is zeker op bezuinigd. Ik vind het belangrijk dat er een comfortabele plek is om rustig te lezen of studeren zonder in een 'sfeerloze koelkast' te zitten. In dat geval zijn er tal van saaie studeerruimten zijn op de Leidse faculteiten. Ik vind het erg belangrijk dat dit soort aanbod in stand wordt gehouden, als kind heb ik vele uren in de bibliotheek doorgebracht. Mensen moeten er met de oprukkende media echter wel voor geënthousiasmeerd worden en dat is minstens net zo belangrijk en niet zo gemakkelijk. Succes! Ik vind het moeilijk iets te zeggen over de toekomst van de bibliotheek los van de toekomst van andere instellingen zoals gemeente, wijkcentra e.d. Een "samenballing" daarvan zoals volgens mij (deels) in het Gebouw aanwezig is lijkt mij in principe een goede zaak.

38

8

UITSLAGRUBRIEKSNAAM LEIDEN PANEL

Ik vind het vooral belangrijk dat er een bibliotheek is en blijft. Ik vind oprecht dat de vestigingen van de bieb in de wijken open moeten blijven. Liever een kleiner aanbod en meerdere locaties dan andersom. Ik vond dit een vrij vage enquête, wat moet ik ermee. Ik vind dit iets dat door een stelletje ambtenaren verzonnen is. Kan me niet voorstellen dat het echt gaat werken en dat mensen hier nu echt op zitten te wachten. Lijkt ideaal: alles in 1 pand, maar daar is het veel te klein voor. Ik woon tegen Voorschoten aan, voor mij is Voorschoten veel aantrekkelijker om boodschappen te doen en naar de bibliotheek te gaan. Ik ben dus daar lid. Ik zou graag wat meer duidelijkheid willen over BplusC met name waar wat is te doen. In een stad als Leiden met veel buitenlanders is goede (en misschien wel eens teveel) informatie van groot belang. In elk geval vind ik een bibliotheek met een kwalitatief goed aanbod van boeken voor zowel volwassenen als de jeugd het meest belangrijk. Laat de bieb vooral bieb blijven! Lessen en cursussen zouden kunnen rouleren door de diverse wijk locaties. Meer bekendheid hier aan geven. Ik lees veel kranten en luister naar veel berichtgevingen, maar heb hier nog nooit van gehoord. Meer culturele uitvoeringen de komende jaren overdag i.v.m. met ouder worden van de populatie. Mooi dat jullie hier mee bezig zijn. Ik zie regelmatig dat de tafels om aan te werken goed bezet zijn, die functie van de bibliotheek is populair. Scholieren, studenten, zelfstandigen, mensen die gewoon boeken en kranten komen lezen... Dat is iets om op te letten bij de functie van de bibliotheek. Omdat de bieb zo dicht bij de Burcht zit, zou het misschien ook zinvol zijn om deze twee erfgoeden samen te combineren, door een museum (3 Oktober museum; het verhaal van de tachtig jarige oorlog?) ertussen te brengen, met Leidse city tourguides die vanaf daar toeristen belangrijke en interessante plekken in de stad te laten zien. Niemand kan zeggen dat we geen goede tourguides hiervoor kunnen vinden in Leiden. Dit alles zal de bieb echt een BplusC van wereldklasse maken. Gratis idee omdat ik van Leiden houd. Op cultuur moet je niet beknibbelen. Je moet deze juist onder de aandacht brengen, ondanks de kosten daarvan. Aanraking met cultuur moet laagdrempelig zijn voor de inwoners. Op scholen moet er beter gewerkt worden aan het lees-, cultuur- en kunstaanbod, daar hoort het thuis; de kwaliteit van het onderwijs moet omhoog! Succes ermee! Uitleen digitaal combineren met koopmogelijkheid. Verruiming van de openingstijden in de Nieuwstraat Volgens het SCP loopt de belangstelling voor papier terug, omdat de jonge generaties minder lezen en veel van hun informatie op het internet vinden en omdat de digitale ontwikkeling versnelt en het besteedbaar inkomen groeit, waardoor de maatschappelijke rol van de openbare bibliotheek in de toekomst marginaal is. Waarom zou dan je in een toekomstvisie de bibliotheek zo krampachtig een leidende rol willen geven. Het zou beter zijn cultuur te versterken waarin de bibliotheekfunctie ook meegenomen wordt. Vooral bibliotheken in de wijken laten, al is het duur qua huur. Er zijn nog veel te weinig mensen die (kunnen) lezen. Net als met schoolzwemmen, schaf het niet af, want daar komen ongelukken van. Waarom moet ik vragen beantwoorden als ik al heb aan gegeven dat ik geen gebruik maak van BplusC. Wat er ook gebeurt, als er maar zorg gedragen wordt voor het behoud van de mooie locatie aan de Nieuwstraat. Een prachtig voorbeeld voor Nederland hoe een monument optimaal toegankelijk is voor het publiek. Ook in 2020 moet de bibliotheek/informatiefunctie aan de Nieuwstraat het belangrijkst zijn. Zowel volkshuis als Nieuwstraat zijn inspiratievolle gebouwen die voor culturele activiteiten behouden moeten worden!

9

39

“BplusC gaat dieper dan Google” – Week van BplusC –

“De bibliotheek als plek waar je niet naar toe moét, maar waar je graag naartoe gaat” – Job Cohen –

“Zorg voor een balans tussen centraal en decentraal waarbij gebouwen geen belemmering zijn voor onvoorspelbare toekomst” – Startbijeenkomst –

“Een plek waar je niet alleen iets komt halen, maar ook komt brengen” – Week van BplusC –

“Bibliotheken zijn de kathedralen van onze tijd” – Francine Houben, architectenbureau Mecanoo –

De afgelopen maanden heeft een stadsraadpleging over de toekomst van BplusC plaatsgevonden. Centrale vraag was: Hoe kan BplusC aan de Nieuwstraat nóg meer een ‘centrum voor kennis, contact en cultuur’ worden? Deze bijlage geeft een zo compleet mogelijk overzicht van de stadsraadpleging onder inwoners van Leiden, maatschappelijke organisaties en partners. Er is ook een magazine gemaakt. Heeft u vragen over het vervolg van het proces BplusC 2020, stuur dan een mail naar het bestuurssecretariaat van BplusC, t.a.v. mw. J. de Boer [email protected], of aan de projectleider van de gemeente Leiden, mw. M. van Es [email protected].