Nummer 14 | 5 april 2007 | Uitgave Directie Voorlichting en Communicatie Ministerie van Defensie
Pagina 4 Marine en landmacht doen duikopleiding voortaan samen
Pagina 6-7 Adventure Concreet meer dan een kwaliteitscheck
Pagina 8 ‘We hebben ons mannetje gestaan’
DAGORDER CDS
GEDRAGSCODE DEFENSIE Met deze dagorder stel ik, mede namens de secretaris-generaal, de definitieve Gedragscode Defensie bekend. Dankzij uw waardevolle inbreng is de definitieve gedragscode ten opzichte van de voorlopige code aangepast. Wij vinden het belangrijk dat iedereen ken-
LANDMACHTDAGEN VERSPREID WEZEP - De Landmacht Open Dagen van dit jaar worden verspreid over twee weekeinden om de zondagsrust op de Veluwe te waarborgen. Aanvankelijk stonden ze gepland voor vrijdag 1 tot en met zondag 3 juni op de Prinses Margrietkazerne in Wezep. Omdat in de regio grote bezwaren bestaan tegen het houden van een groot en druk evenement op zondag, wordt het militaire uitje voor het eerst in de historie verspreid over twee opeenvolgende zaterdagen. Defensie en de gemeente Oldebroek, waaronder Wezep valt, zijn in een zeer vergevorderd stadium van overleg over deze oplossing. De Landmachtdagen worden nu gehouden op vrijdag 1 juni, zaterdag 2 juni en zaterdag 9 juni. Hiermee komt Defensie tegemoet aan de bezwaren binnen de Veluwse gemeenschap. De landmacht verwacht niet dat het uiteen trekken van de traditioneel aaneengesloten open dagen veel hogere kosten oplevert.●
BENOEMINGEN DEN HAAG - Generaal-majoor der artillerie, drs. Ton van Osch, wordt per 1 juni hoofd permanent militaire vertegenwoordiging bij de NAVO in Brussel. Dit gebeurt onder gelijktijdige bevordering tot luitenant-generaal. Commodore mr. Siem van Groningen volgt hem per 25 mei op als directeur van de Nederlandse Defensie Academie, tevens gouverneur van de KMA. Hij gaat 14 mei al naar Breda en wordt per gelijke datum bevorderd tot generaal-majoor. Kolonel ir. Emile van Duren neemt zijn functie als directeur Logistiek Centrum Woensdrecht op 11 mei over in de rang van commodore. Ook commodore wordt kolonel Madelein Spit, en wel per 1 augustus. Deze eerste vrouwelijke luchtmachtgeneraal gaat de functie van souschef Ressort Luchtsystemen bij de Defensie Materiaal Organisatie vervullen. Spit werkt nu nog in Washington als Nederlands vertegenwoordiger bij het Joint Strike Fighter Program Office. Daar houdt zij zich bezig met het Project Vervanging F-16. Ze volgt commodore Johan van Eijk op, die per 1 september met functioneel leeftijdsontslag gaat.●
nis neemt van de inhoud van deze gedragscode en daar naar handelt. De code doet een beroep op onze verantwoordelijkheid als professioneel defensiemedewerker. Wereldwijd zetten defensiemedewerkers zich in om vrede en veiligheid te brengen. Daarmee verdienen we nationaal en internationaal respect. Defensie is dan ook een organisatie waar we trots op mogen zijn. Daar past een werkomgeving bij waar iedereen zich prettig voelt. Dit bevorderen is een taak van ons allemaal. Gewenst gedrag bevorderen we niet alleen door een defensiebrede gedragscode. Daarom wordt de komende maanden een groot aantal maatregelen, vooral gericht op leiderschap, werk-en leefomstandigheden, opgestart. Een proces waar samen met u invulling aan wordt gegeven. Zo kunnen wij Defensie nog beter maken. Generaal D.L. Berlijn
VEEL WAARDERING VOOR INZET MARINE IN UNIFIL
DEN HAAG - De Vaste Commissies voor Defensie en Buitenlandse Zaken in de Tweede Kamer hebben in een Algemeen Overleg unaniem waardering uitgeproken voor de inzet van de Koninklijke Marine bij de VN-operatie Unifil voor de kust van Libanon. Niettemin zetten met name de VVD en de PVDA vraagtekens bij het nut en de effectiviteit van de missie in haar geheel. “Het is voor mijn fractie dan ook niet vanzelfsprekend dat er een vervolg komt na 31 augustus van dit jaar, als het mandaat afloopt”, sprak liberaal Hans van Baalen. Nederland neemt sinds augustus vorig jaar deel aan de operatie, waaraan de Kamer unaniem goedkeuring heeft verleend. Zowel Libanon als Israel hebben om de vredesmacht gevraagd. Eerst is Hr.Ms. Van Galen naar het gebied
vertrokken, nu patrouilleert Hr. Ms. Van Speijk in de regio. De maritieme taakgroep staat onder leiding van Duitsland. Frankrijk heeft het commando waar het de landcomponent betreft, die 12.500 man telt. De extra inzet op zee en op het land moet wapensmokkel zien te voorkomen. De vorige minister van Defensie, Kamp, had toegezegd de operatie en de Nederlandse inzet daarbij te willen evalueren. In zijn eerste optreden in commissie als bewindsman, sprak minister Eimert van Middelkoop liever over een ‘stand-van-zakenbrief’ dan een evaluatie. De Kamerleden maakten zich de meeste zorgen over het gebrek aan afwisseling voor de bemanning. “Het is daarom ook al geen gemakkelijke missie”, oordeelde Joël Voordewind (ChristenUnie). De commandant van Hr.Ms. Van Speijk meldt ech-
Commandant der Strijdkrachten
DEFINITIEVE GEDRAGSCODE DOET APPÈL OP PROFESSIONALITEIT DEN HAAG - Met de definitieve gedragscode wordt een appèl gedaan op de professionaliteit en verantwoordelijkheid van Defensiemedewerkers. Dat stelt plaatsvervangend Commandant der Strijdkrachten luitenant-generaal Bertholee bij de presentatie van de definitieve Gedragscode Defensie. Meer eigen verantwoordelijkheid van de medewerker en de leidingge-
vende met betrekking tot alcoholgebruik vormt één van de wijzigingen in de definitieve Gedragscode Defensie die vandaag (donderdag) is gepresenteerd. De pijlers één (professionaliteit), vier (integer & respect) en vijf (veiligheid) van de Gedragscode Defensie zijn in de definitieve versie het sterkst gewijzigd. De twee andere thema’s zijn op enkele punten redactioneel aangepast om de kern duidelijker naar voren te brengen. “De eerste pijler “Ik maak deel uit van een professionele organisatie” hebben we uitgebreid. Zo schept Defensie de randvoorwaarden voor een professionele, veilige en plezierige werk- en leefomgeving, waar-
bij ook een beroep wordt gedaan op de eigen verantwoordelijkheid “, zegt Bertholee. De pijler “Ik behandel iedereen met respect” is aangevuld met de zinsnede “Ik ben integer”. In de toelichting wordt benadrukt dat eerlijkheid en zorgvuldigheid belangrijke waarden zijn voor Defensie. Tevens zijn enkele wijzigingen aangebracht in de diverse toelichtingen. Zo zijn een aantal keren de woorden ‘wij’ of ‘de leidinggevenden’ vervangen door ‘Defensie’. De pijler in het kader van veiligheid is breder gemaakt en er wordt meer aandacht besteed aan verschillende vormen van veiligheid.
Lees verder op pagina 5
ter dat de sfeer aan boord nog altijd ‘top’ is. “In dit deel van de wereld kun je de aandacht niet laten verslappen”, zegt kapiteinluitenant ter zee René Tas. Lees verder op pagina 9
Speer stelt ernstoperaties voorop DEN HAAG - Het Departementaal Beraad heeft op 26 maart ingestemd met het rapport ‘Speer weer Spits’ en met de aanbevolen optie ‘Ernstoperaties eerst’. Dit scenario is gericht op het zo snel mogelijk verkrijgen van operationeel gebruiksnut op het vlak van de financiële basisadministratie en van de ondersteuning van materieellogistieke processen. Op 16 februari bood de supervisor van Speer, luitenant-generaal Hans Sonneveld, het rapport ‘Speer weer Spits’ aan secretarisgeneraal Ton Annink aan. Dit bevat een herijking van de doelstellingen en een integrale visie op de besturing, activiteiten, opbrengsten en (vooral) de benodigde financiën voor het programma. In het rapport worden drie scenario’s uitgewerkt voor de verdere voortzetting van het programma: ‘Beginnen bij de basis’, ‘Stap-voor-Stap’en ‘Ernstoperaties eerst’. Dit laatste scenario verdient de voorkeur. Lees verder op pagina 3
5 april | Pagina 2
IN HET KORT
LEGION OF MERIT VOOR ADMIRAAL KELDER WASHINGTON - Commandant Zeestrijdkrachten vice-admiraal Jan Willem Kelder heeft vorige week een hoge Amerikaanse onderscheiding ontvangen uit handen van de Chief of Naval Operations, admiraal Mike Mullen. De Legion of Merit in de rang van commander werd hem toegekend door de president van de Verenigde Staten. Dat vanwege de wijze waarop Kelder de samenwerking tussen de Amerikaanse en Koninklijke Marine verder heeft verdiept. De wereldwijde inzet van eenheden van de KM tijdens de operatie Enduring Freedom, anti-drugsoperaties en bij UNIFIL onderstrepen deze samenwerking. De president van de VS kent de Legion of Merit sinds 1942 toe.●
GEVALLENEN VERBINDINGSDIENST EDE - De jaarlijkse herdenking van de gevallen militairen van de Verbindingsdienst, wordt op vrijdag 11 mei gehouden bij het monument van het Regiment Verbindingstroepen op de Elias Beeckmankazerne in Ede. De ontvangst is tussen 13.00 - 13.20 uur in gebouw 2 (grote zaal). Na het opstellen op het Veteranenplein om 13.20 uur, begint tien minuten later de plechtigheid. Hiervoor en na afloop valt desgewenst het Museum Verbindingsdienst en een static show te bezoeken. Deelname aan de herdenking is mogelijk voor alle (oud-) militaire- en (oud) burgermedewerkers van het Wapen van de Verbindingsdienst. Meer info bij regimentsadjudant, adjudant H.A.A. de Gussem, tel: 0318 - 68 12 65●
en de Medical Task Force. Vanaf 1 januari tot 1 juli staan deze groepen stand-by om, indien nodig, binnen zeer korte tijd te worden uitgezonden. Of het ook zover komt, valt nog te bezien. In de toespraak zei brigadegeneraal Rob Knol hierover: “We zullen eraan moeten wennen dat er in het kader van de EUBG - en ook de NATO Response Force - periodes zijn, waarin we stand-by zijn en er geen beroep op ons wordt gedaan. Dat is dan wellicht een teleurstelling, maar het is niet anders. Mocht het er toch van komen, dan heb ik er in ieder geval vertrouwen in dat u, zoals u hier staat, de klus zult klaren en dat 1 Logistieke Brigade laat zien dat we er altijd van zijn.” Onlangs zijn de emblemen ook uitgereikt aan de eenheden van 101 Gevechtsteunbrigade en 11 Luchtmobiele Brigade (Air Assault).●
HERDENKING GRENADIERS EN JAGERS DEN HAAG - De herdenking van Garde Grenadiers en Jagers die zijn omgekomen als gevolg van inzet tijdens militaire operaties vindt dit jaar plaats op zondag 6 mei, bij het monument aan de Johan de Wittlaan in Den Haag. De plechtigheid begint om 13.00 uur (ontvangst vanaf 12.00 uur). Medewerking wordt onder meer verleend door de Regimentsfanfare Garde Grenadiers en Jagers, het mannenkoor ‘De Vereenigde Zangers’ en Anita Poolman, die enkele gedichten zal voordragen. Er is gelegenheid tot het leggen van bloemen en na afloop van de plechtigheid tot een samenzijn in de aula van het tegenover het monument gelegen ‘Sorghvliet’ gymnasium. Degenen die jaarlijks persoonlijk informatie over de herdenking wensen te ontvangen, wordt verzocht dit schriftelijk kenbaar te maken bij het secretariaat van de werkgroep Dodenherdenking, p/a De Amer 1, 5152 RV Drunen.●
breid voorlichten over de opbouw en de uitvoering van het ‘Nederlandse model’ van erkenning, zorg en onderzoek voor en naar veteranen en de samenwerking tussen militaire en civiele organisaties. Van Nederlandse zijde was er vooral belangstelling voor de wijze waarop in beide landen jonge veteranen worden benaderd. De eerste dag stond in het teken van het uitwisselen van kennis en informatie over civiel-militaire samenwerking, de coöperatie met veteranenorganisaties, activiteiten voor jonge veteranen en de Nederlandse Veteranendag. De tweede dag werd besteed aan een uitgebreid bezoek aan de nieuwe organisatie van de Dienst Militaire Geestelijke Gezondheidszorg, gevolgd door een bezoek aan het Dienstencentrum Reïntegratie op de Marinekazerne te Amsterdam.●
LUCHTMACHT RUIMT OP VLIELAND - Personeel van het luchtmachtdetachement op Vlieland heeft de handen uit de mouwen gestoken om het strand voor het Paasweekeinde schoon te maken. De jaarlijkse actie wordt breed ondersteund en uitgevoerd door verschillende instanties op het eiland: Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer, de gemeente Vlieland, Rederij Doeksen en dus de Koninklijke Luchtmacht. Behalve personeel werd ook een Unimog en een Werklust wiellaadschop in stelling gebracht.●
WWW.JONGEVETERANEN.NL DEN HAAG - Jonge missie veteranen (IFOR 1) hebben privé een website opgezet voor de jonge missie veteraan. Reden is dat zij menen dat er weinig aansluiting is voor de jonge veteraan bij de bestaande verenigingen. Verder constateren zij dat de drempel tussen de oude en jonge veteranen erg hoog is, onder meer doordat de jonge veteraan zich op heel andere zaken richt zoals het opbouwen van zijn toekomst etc. Dus moest er wat de initiatiefnemers betreft minstens een eigen website komen voor de jonge missie veteraan, ook zij die nog uitgezonden zijn: www.jongeveteranen.nl De jonge veteraan gaat de oudere collega uiteraard niet uit de weg. Zo leggen zij bijvoorbeeld gezamenlijk een krans tijdens de Dodenherdenking op 4 mei.●
EUBG EMBLEEM UITGEREIKT GARDEREN - Op de Generaal-majoor Kootkazerne in Garderen is vorige week het embleem van de European Union Battle Group (EUBG) uitgereikt aan de militairen van het Logistic Support Battalion
TARIN KOWT - Met een bescheiden ceremonie heeft luitenant-kolonel Tim Luiten van 17 Pantserinfanteriebataljon Garderegiment Fuseliers ‘Prinses Irene’ zaterdag 31 maart op Kamp Holland het commando over de battle group overgedragen aan zijn opvolger luitenantkolonel Rob Querido van 42 Pantserinfanteriebataljon Regiment Limburgse Jagers. Luiten refereerde in zijn afscheidstoespraak aan het goede werk van ‘zijn’ fuseliers en de ‘Wonju’ infanteristen van 12 Infanteriebataljon ‘Van Heutsz’ van 11 Luchtmobiele Brigade dat voor TFU 2 een compagnie leverde. “Dat we het er tot nu toe relatief ongeschonden vanaf hebben gebracht, is deels te danken aan het goed uitvoeren van de aangeleerde skills en drills, maar heeft ook te maken met het nodige geluk.” Om zijn woorden kracht bij te zetten toonde hij het zwijntje
dat hij van zijn voorganger, overste Piet van de Sar, kreeg bij zijn aanstelling. “Ik heb diverse malen in het zwijntje geknepen om er engeltjes uit te persen”, zei hij. Luiten droeg het kleinood (zie foto) vervolgens over aan Querido en wenste hem en zijn mannen en vrouwen heel veel krijgsmansgeluk. Ook het gemeentebord van Oirschot wisselde van eigenaar, waarmee de bevelsoverdracht officieel werd bekrachtigd. Overste Querido prees zijn voorgangers met de goede footprint die de ‘Limburgse Jagers’ verder hopen uit te bouwen. Vervolgens richtte hij het woord tot zijn mensen. “Ik weet dat u er klaar voor bent. We zullen het nodige voor onze kiezen krijgen maar we zullen indien nodig niet schromen om hard terug te slaan. Dat betekent dat u ook het nodige moet kunnen incasseren. Ik reken op u!” Foto: Sjoerd Hilckmann-AVDD●
CV90 ZOEKT NAAM COMMANDOWISSELING BIJ OCIO
OPEN DAG NATIONALE RESERVE
ERMELO - Kolonel Dirk Hoekendijk (l) is de nieuwe commandant van het Opleidingscentrum Initiële Opleidingen (OCIO) op de Generaal Spoor/Jan van Schaffelaerkazerne te Ermelo waar de OCIO-staf zetelt. Vorige week woensdag nam Hoekendijk de leiding over van kolonel David Lindenbergh. Bij het OCIO zijn vier schoolbataljons ondergebracht die aankomende soldaten en korporaals voor de landmacht opleiden, vormen en begeleiden. Hoekendijk, net terug van een uitzending in Irak, moedigde in zijn toespraak de leerlingen aan zich kennis en vaardigheden zo veel mogelijk eigen te maken. Zij kunnen er immers van uitgaan vroeger of later de taken te moeten uitvoeren in een van de uitzendgebieden.●
DEN HAAG - Onder het motto ‘Ken uw plaats en taak in de organisatie. En ken uzelf’, houdt het Korps Nationale Reserve zaterdag 14 april een opleidingsdag op het ISK Harskamp. Het programma bestaat uit lezingen, kleine demonstraties, static shows en een grote einddemonstratie. Aan het einde van de dag vindt een korpsappèl plaats, gevolgd door de prijsuitreiking van de jaarlijkse ‘Bakkers Bluf’-wedstrijden. Meer informatie bij eerste-luitenant Fred Warmer. Tel. 06 - 533 215 86.●
SCANDINAVIËRS BEZOEKEN VETERANENINSTITUUT DOORN - Een gemengde Deens-Zweedse delegatie was afgelopen week enkele dagen over de vloer bij het Veteraneninstituut in Doorn. De twaalfkoppige afvaardiging, bestaande uit psychologen, personeelsfunctionarissen en stafofficieren van de Deense en Zweedse krijgsmacht plus vertegenwoordigers van de Deense veteranenorganisatie, liet zich uitge-
BRABANTSE GESNEUVELDEN WAALRE - De Brabantse militaire gesneuvelden en Brabantse verzetsslachtoffers worden dit jaar op vrijdag 4 mei voor de 63ste keer herdacht. Dit gebeurt tijdens een plechtigheid van 19.00 tot ongeveer 21.00 uur in de kerk van de H. Willibrordus aan de Markt in Waalre. Een kranslegging bij het provinciaal gedachtenismonument in Waalre maakt deel uit van de plechtigheid. De ceremonie, georganiseerd door de Stichting Herdenking Brabants Gesneuvelden, wordt bijgewoond door talrijke nabestaanden van de slachtoffers evenals vele civiele en militaire autoriteiten.●
KANSRIJK Voorlichtingsbijeenkomst zelfstandig ondernemerschap Kansrijk organiseert binnenkort weer een voorlichtingsbijeenkomst op de Kromhoutkazerne in Utrecht. Deze bijeenkomst is voor defensiemedewerkers die geïnteresseerd zijn in het zelfstandige ondernemerschap. De bijeenkomst staat open voor medewerkers die behoren tot een knelpuntcategorie of herplaatsingskandidaat zijn of dat
Commando-overdracht battle group op Kamp Holland
gaan worden. U kunt zich inschrijven via het aanmeldformulier op www. kansrijk.info. Actuele vacatures Kansrijk Kijk voor een actueel overzicht en voorwaarden op de websites van Kansrijk. Dus jij weet risico’s goed in te schatten? De Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging (DKDB) zoekt ook voor 2007
persoonsbeveiligers. Ken jij het evenwicht tussen veiligheid en privacy? Kijk voor de eisen op de websites van Kansrijk. Vrijblijvend oriënteren op een baan buiten Defensie? Doe dan eerst de loopbaanscan SBK Defensie! Meer Kansrijkinfo op intranet: Startpagina Personeel en internet: www.kansrijk.info.●
AMERSFOORT - In 2008 zullen de eerste pantserinfanteriepelotons van het Commando Landstrijdkrachten worden omgeschoold op het nieuwe Infan-
MELDPUNT ONGEWENST GEDRAG Rutgers Nisso Groep
BEREIKBAAR OP WERKDAGEN VAN 08.00 UUR TOT 20.00 UUR (OOK VANUIT HET BUITENLAND BEREIKBAAR) 0800-3333673 (GRATIS) +31 (0)71-8807118 WWW.RNG.NL/MELDPUNT
teriegevechtsvoertuig (IGV). In de jaren daarna krijgen alle pantserinfanteriebataljons er de beschikking over. De officiële aanduiding ervan ligt echter niet erg makkelijk in het gehoor: CV9035NL MKIII. We dagen u daarom uit een andere, pakkende naam te bedenken. Kort, krachtig en passend bij het karakter van het IGV, volgens de traditie van andere tot de verbeelding sprekende gevechtsvoertuigen. De winnaar krijgt een leuk aandenken. Stuur uw idee naar: majoor Rob Olijve, projectofficier IGV, OTCMAN/ KCGM, R.Olijve @mindef.nl. Foto: Peter Wiezoreck●
5 april | Pagina 3
PATRIOT LUCHTVERDEDIGINGSSYSTEEM KRIJGT HOGER CIJFER
PAC 3 aan GGW overgedragen VREDEPEEL - Op de luchtmachtbasis De Peel is vorige week het Patriot PAC-3 luchtverdedigingssysteem officieel in handen van het Commando Luchtstrijdkrachten overgegaan. Namens het Amerikaanse Lower Tier Project Office droeg kolonel Vaughn het materieel over aan de directeur Wapensystemen en Bedrijven van de DMO, generaal-majoor Lex Besselink, die het weer doorgaf aan plaatsvervangend Commandant Luchtstrijdkrachten, generaal-majoor Erik Oliemans. Om het Patriot luchtverdedigingssysteem te verbeteren, werd een uit twee fasen bestaand mo-
derniseringsprogramma opgezet. Bij de eerste ging het om verbetering van de radar en de systeem-
ZEVEN KEER HULP VOOR TURKSE MEDEWERKERS DEN HAAG - Zeven TurksNederlandse militairen en burgers bij Defensie hebben een renteloze lening en buitengewoon verlof aangevraagd. Daarmee konden zij hun militaire dienstplicht in Turkije afkopen en deels vervullen. Dat schrijft staatssecretaris Cees van der Knaap in antwoord op vragen van de Kamerleden Angelien Eijsink en Jeroen Dijsselbloem (beiden PVDA). Op grond van de Regeling Faciliteiten Turkse Dienstplicht Defensieambtenaren uit 2002 kan iemand zijn dienstplicht van achttien maanden in Turkije afkopen, waarvoor eenmalig een renteloze lening van ten hoogste N 6000 wordt verleend. Om
daarvoor in aanmerking te komen, moet de belanghebbende één jaar naar tevredenheid onafgebroken bij Defensie hebben gewerkt. Ook wanneer gebruik wordt gemaakt van de afkoopregeling, blijft de verplichting bestaan een basistraining van vier weken in Turkije te vervullen. Voor deze periode krijgt de betrokkene twintig werkdagen buitengewoon verlof van Defensie, met behoud van bezoldiging. De regeling geldt overigens voor zowel militair- als burgerpersoneel. Het ministerie doet dit vanwege het belang dat het heeft bij het in dienst nemen en houden van militairen en burgers van allochtone afkomst.●
software. De tweede fase betrof de aanschaf van Patriot Advanced Capability Phase-III raketten (PAC-3) met een aantal lanceerinrichtingen en een aanpassing van de vuurleidingcentrales. Doel van de Patriot systemen is de verdediging tegen tactisch ballistische raketten, kruisvluchtwapens en andere luchtdoelen. Na deze modernisering kunnen ze een ruimer gebied verdedigen en tevens doelen op grotere hoogte onderscheppen. Boven-
dien is hun vuurkracht door invoering van PAC-3 aanzienlijk toegenomen. Met de PAC-3 launchers kunnen overigens ook oudere PAC-2 luchtdoelraketten worden verschoten. Dit type blijft bij de Groep Geleide Wapens van de Koninklijke Luchtmacht in de bewapening. De standaardconfiguratie bij de batterijen bestaat uit één PAC-2 en twee PAC-3 platforms. De GGW beschikt als eerste buitenlandse Patriot-eenheid over de PAC-3.●
Vervolg van pagina 1
SNELLE SUCCESSEN DEN HAAG - Kenmerken van een gewenst Speer-scenario zijn snelle successen, continuïteit, vermijden van reputatieschade en risicobeheersing. Met deze aspecten in het achterhoofd, is de keuze voor het ‘Ernstoperaties eerst’ een logische. Het stelt de migratie van de joint missie voorop en leidt daarmee eerder tot operationele effectiviteit en de gewenste snelle successen. Het Departementaal Beraad (DB) heeft deze week het rapport goedgekeurd. Ook zijn de financiële randvoorwaarden ingevuld. Daarnaast is een aantal aanwijzingen gegeven voor verdere uitwerking. Zo zal een stuurgroep worden opgericht van beleidsverantwoordelijken en commandanten van defensieonderdelen on-
STAATSSECRETARIS ONTVANGT TOPSPORTERS DEN HAAG - Staatssecretaris van Defensie Cees van der Knaap ontving afgelopen vrijdag twee leden van de Defensie Topsport Selectie: hordenloper en Europees kampioen Gregory Sedoc en nieuwkomer judoka Guillaume Elmont. De laatste kreeg van de bewindsman een beeldje dat aanstekelijk enthousiasme voor sport symboliseert. Sedoc werd verrast met een ingelijste actiefoto met persoonlijke boodschap. Foto: Hennie Keeris●
der leiding van de supervisor. De beleidsverantwoordelijken gaan de migratieprojecten aansturen. Waar mogelijk en zinvol worden de migratiepartners gecontracteerd op basis van resultaatverplichting. In overleg met het Directoraat-Generaal Financiën en Control zal de CDS voor 2007 de financiële randvoorwaarden invullen en deze voor de volgende jaren meenemen in de beleidsplannings- en begrotingsprocedure. In het DB is ook het project FINAD (financiële administratie) aan de orde geweest. De supervisor zal op basis van nader onderzoek vaststellen op welke wijze met FINAD live wordt gegaan. Hierover vindt in de komende periode nadere besluitvorming plaats. Het nieuwe doel is bekend, de middelen en randvoorwaarden zijn beschikbaar. Daarnaast is met het rapport de strategische richting vastgesteld. De verdere inrichting van de hiervoor benodigde organisatie, de governance, de inrichting, de besturing van het programma en de aanbesteding van de ketenprojecten wordt nu ter hand genomen. Het rapport staat gepubliceerd op de startpagina van SPEER. Home > Portaal > Bedrijfsvoering > Projecten > SPEER (startpagina, rechterzijde onder downloads).●
RICHTLIJN BEDRIJFSHULPVERLENING DEFENSIE VASTGESTELD DEN HAAG - In het verleden gaf elk defensieonderdeel op eigen wijze invulling aan de bedrijfshulpverlening (BHV), maar sinds 7 februari gebeurt dat eenduidig. Op die datum werd namelijk de Richtlijn bedrijfshulpverlening defensie vastgesteld. De BHV dient om in de eerste minuten na een beginnende brand of ongeval en waarbij de veiligheid van het personeel in het geding is, de aanwezigen en mogelijke slachtoffers te beschermen tegen verder letsel. Door ervoor te zorgen dat bij een brand een locatie snel wordt ontruimd en eerste hulp te bieden bij een ongeval totdat professionelere hulpverleners zoals ambulancepersoneel en brandweer ter plaatse zijn. Overal waar wordt gewerkt, bestaat de verplichting tot een goede bedrijfshulpverlening. Niet alleen tijdens oefeningen in het veld of bij daadwerkelijke inzet, maar ook op kazernes of in gebouwen. Een brand of ongeval kondigt zich niet van te voren aan. Het kan van levensbelang zijn dat er snel wordt
gehandeld bij een incident. In de meeste gevallen duurt het even voordat professionele brandbestrijders of ervaren medisch personeel gewaarschuwd en ter plaatse zijn. Daarom is het van belang dat er in de tussenliggende periode al actie wordt ondernomen om het aanwezige personeel in veiligheid te brengen en erger letsel te voorkomen. Het initiatief tot het organiseren van de BHV ligt bij de ‘werkgever’. In de regel is dat de commandant van de eenheid. Bij grotere complexen, kazernes of basis valt echter niet altijd ondubbelzinnig vast te stellen wie de verantwoordelijkheid heeft. Zeker nu Defensie steeds meer gezamenlijk optreedt en is gehuisvest. In de Richtlijn bedrijfshulpverlening defensie wordt zoveel mogelijk concreet aangegeven waar in dergelijke situaties de verantwoordelijkheid ligt. Belangrijke aspecten uit de richtlijn zijn verder: Een risico inventarisatie en evaluatie dient als basis voor de in-
richting en organisatie van de BHV. Dit houdt in dat er per locatie verschillen kunnen zijn in de benodigde BHV-ers en de uit te voeren taken. De BHV is alleen noodzakelijk op de uren dat er bedrijfsactiviteiten plaatsvinden. Tijdens de nachtelijke uren is er geen BHV vereist ten behoeve van de gelegerde werknemers. In de richtlijn wordt wel nadrukkelijk aandacht besteedt aan de zorgplicht die Defensie heeft ten aanzien van nieuw geplaatsten. In de eerste dagen van indiensttreding dient (ook) aandacht te worden besteed aan voorlichting over mogelijke calamiteiten die kunnen plaatsvinden op de werk-, recreatie- en rustplek en de wijze waarop men moet dan moet reageren. Wanneer personeel niet of zeer beperkt zelfredzaam is, zoals gedetineerden, zieken of gehandicapten, dient te allen tijde hulpverlening gewaarborgd te zijn. De Richtlijn bedrijfshulpverlening defensie is opgesteld in informeel overleg met materiedes-
kundigen van de verschillende defensieonderdelen en de centrales van overheidspersoneel, en ter beoordeling voorgelegd aan het ministerie van Sociale Zaken en
Werkgelegenheid en de Arbeidsinspectie. Met deze richtlijn wordt tevens invulling gegeven aan de recentelijk gewijzigde Arbeidsomstandigheden wetgeving en de
hierin opgenomen mogelijkheden tot sectorgericht maartwerk. Meer info: defensie intranet/ startpagina Personeel.●
STAATSSECRETARIS: ZORGEN OM MOTIVATIE PERSONEEL
Eerste NH-90 pas in 2009 DEN HAAG - De levering van de eerste NH-90 helikopters heeft extra vertraging opgelopen. Nederland zal de eerste pas in juli 2009 krijgen, terwijl Defensie uitging van april volgend jaar. De integratie van enkele missiesystemen, het gewicht van de helikopter en het daarmee samenhangende kwalificatieprogramma liggen hieraan ten grondslag. Staatssecretaris Cees van der Knaap is ontstemd over het nieuwe uitstel en dat niet alleen vanwege de operationele problemen. “Ik acht het onder meer van groot belang dat de vertraging van de NH-90 de motivatie van het personeel bij de verschil-
lende defensieonderdelen niet negatief zal beïnvloeden”, schrijft de bewindsman in een brief aan de Kamer. De Nederlandse vertegenwoordigers van het project NH-90, de Defensie Materieel Organisatie,
PREMIER BALKENENDE ONTVANGT AFGHANISTANGANGERS DEN HAAG - Premier Jan Peter Balkenende heeft zich vorige week woensdag in het Torentje door kolonel Theo Vleugels en nog drie oudAfghanistangangers laten bijpraten over de missie. Hij was nieuwsgierig naar de ervaringen van de militairen en wilde ook zijn waardering voor hun werk uitspreken. Tevens benadrukte de ministerpresident dat de missie niet alleen op militair vlak, maar ook op diplomatiek en humanitair niveau moet worden gewonnen. Ook defensieminister Eimert van Middelkoop en de voorzitter van de thuisfrontafdelingen, Ine van
der Linden, waren bij het gesprek aanwezig. Behalve met kolonel Vleugels praatte Balkenende met luitenant-kolonel Nico Tak, die het eerste commando voerde over het Provinciaal Recontructie Team. Verder waren groepscommandant korporaal Aram van der Heijden en luitenant-kolonel Bertil van Geel uitgenodigd. Laatstgenoemde was tweemaal commandant van het F-16 detachement in Afghanistan. De premier liet het gezelschap onder meer weten dat de ministerraad elke week even stilstaat bij de Nederlandse missie in de Afghaanse provincie. Copyright RVD/foto Eric Maas●
de Defensiestaf, het Commando Zeestrijdkrachten, het Commando Luchtstrijdkrachten en het op te richten Defensie Helikopter Commando, zijn inmid-dels een onderzoek gestart naar de mogelijke gevolgen van de nieuwe planning. Deze evaluatie zal nog enige tijd in beslag nemen. “Ik laat verder bezien in hoeverre maatregelen kunnen worden genomen om de gevolgen te beperken”, stelt de staatssecretaris. Vooral de marineversie (NFH) levert nog problemen op. Het hoofdlandingsgestel dient te worden gemodificeerd om te voldoen aan de operationele eis voor landingen op schepen. Tijdens beproevingen aan boord van een Duits fregat bleek dat een onderdeel ervan niet bestand was tegen de optredende krachten.●
5 april | Pagina 4
DEN HELDER - Het is geen fusie en een reorganisatie al helemaal niet. Marine en landmacht zijn op duikgebied een Living Apart Together-relatie aangegaan. De opleidingen van beide krijgsmachtdelen huizen sinds kort onder één dak, de Defensie Duikschool in Den Helder. Dat wil zeggen administratief, want om uit elkaars vaarwater te blijven, behouden de scholen hun huidige stek. De samenwerking zal er niet onder lijden, valt zowel aan landmachtals aan marinezijde te beluisteren. Al blijft het bundelen van twee culturen natuurlijk een lastige klus. Vooral als één partij de scepter zwaait. “De wet van de grote getallen gaf de doorslag.” TEKST: JACK OOSTHOEK FOTO’S: ALBERT VERMEULEN
Een commissie onder voorzitterschap van kapitein-ter-zee ir. Kees Boelema Robertus, groepsoudste van de Mijnendienst en tegenwoordig commandant van Hr.Ms. Rotterdam, mocht de klus klaren. Probeer tot één duikorganisatie te komen, zonder de kwaliteit uit te hollen. Ga uit van een ‘twee locaties’ -concept en verstevig de brug met het Nationaal Duikcentrum, de springplank naar de civiele duikwereld. Die instantie vervult een vooraanstaande rol bij het ontwikkelen van regelgeving en onderhoudt de voor Defensie noodzakelijke contacten met vakbon-
Links: Met de oprichting van de Defensie Duikschool verandert er relatief weinig. Het personeel van de Instructiegroep Duiken en de Duik- en Demonteerschool deed al jaren zaken. Rechts: De Defensie Duikschool leidt ook leden van eliteeenheden als de special forces op. Links: Kapitein Cees Vermeulen en luitenant-terzee 1 Marcel Fiévez. Op de achtergrond het praktijk- en instructieplatform Thetis, een onderdeel van de Defensie Duikschool.
MARINE EN LANDMACHT SMELTEN DUIKOPLEIDINGEN SAMEN
Rechts: Kwartiermeester Richard Lemstra van het duikvaartuig Cerberus brengt de compressiekamer op druk.
KLAAR VOOR ONDERWATER den en overheid. Bovendien is het centrum als onafhankelijke instantie en namens het ministerie van Sociale Zaken, gerechtigd de civiele beroepsduikopleidingen van de krijgsmacht te certificeren. Uit de hoge hoed kwam de volgende vondst: de Instructiegroep Duiken van de genie op de Pontonnierschool in het Brabantse ’s Hertogenbosch, en de Duiken Demonteerschool van de marine in Den Helder, gaan samenwerken in de Defensie Duikschool (DDS). Op 23 maart was het zover. Die dag zetten beide partijen in Den Helder hun krabbel onder het akkoord. Waarmee een al jaren bestaande samenwerking het stempel ‘officieel’
kreeg. Luitenant-ter-zee 1 Marcel Fiévez, commandant van de Defensie Duikschool: “De Duik- en Demonteerschool en de Instructiegroep Duiken doen al sinds jaar en dag zaken. Het personeel ontmoet elkaar regelmatig en zit in dezelfde werkgroepen. We wisselen instructeurs uit, adviseren elkaar en volgen dezelfde regels. Er verandert dus relatief weinig.” BREED PALLET
In organisatorisch opzicht slaat de Defensie Duikschool wel een andere weg in. Onder de noemer Single Service Management komt de leiding bij de marine te liggen, hoewel de soep in het leven van alledag waarschijnlijk niet zo
heet zal worden gegeten. Fiévez: “Wij beschikken getalsmatig over de meeste duikers en de grootste variëteit aan opleidingen en middelen. Ons pallet is breder. Kortom, de wet van de grote getallen gaf de doorslag. Overigens heeft de genie evengoed veel kennis en ervaring in huis.” Het Single Service Management is echter de enige verandering. In het licht van het ‘twee locaties’-concept handhaven de duikscholen hun vertrouwde stek aan de Maas in Hedel en in de Helderse marinehaven. Op die manier komen hun specialismen het beste uit de verf, legt Fiévez uit. Zo beschouwt de genie de riviergebieden in Nederland als haar werkterrein en kent ze het
klappen van de zweep bij het uit de weg ruimen van waterhindernissen als geen ander. De marine op haar beurt opereert voornamelijk op en rond het Continentaal Plat. Kortom, beide schoenmakers blijven bij hun leest. Het concept biedt nog een voordeel. Als aanbieder van beroepsopleidingen voor militairen en burgers, is de Defensie Duikschool in staat om haar klanten ‘maatwerk’ te bieden. En dat zijn er nogal wat. Een greep uit het assortiment: commando’s, special forces van de mariniers, vlootpersoneel, het genieduikerpeloton, marechaussees, brandweerlieden, douaniers, arrestatieteams van het Korps Landelijke Links: Het marineduikvaartuig Hydra Snellius en het Rijkvaartuig 50 van de genie oefenen regelmatig gezamenlijk, zoals onlangs in de Zeeuwse wateren. Rechts: Een service supplyduiker in actie. Volgens landmachtkapitein Cees Versteeg leidt de samenvoeging van de duikopleidingen van landmacht en marine vooral tot meer flexibiliteit.
Politiediensten, civiele in- en offshoreduikers, schoonmakers van aquaria in Diergaarde Blijdorp en artsen. Teveel om allemaal op te noemen. Alsof het nog niet genoeg is, zal het bestand in de toekomst verder groeien, voorziet Fiévez. Met als drijfveer de bijdrage van de regering aan de strijd tegen het (inter)nationale terrorisme. Zo gaat de DDS duikers klaarstomen voor de onderwaterbeveiliging van havens. “Ook krijgen we een rol bij het opleiden van personeel voor acties in ‘bruin water’, van nul tot tien meter uit de kust. Daarbij draait het onder meer om het vrijmaken van vaarroutes van explosieven, en het opruimen van hindernissen op de
Als het aan het personeel op de werkvloer ligt, komt de samenwerking in de Defensie Duikschool zo snel mogelijk op toeren. Zij willen simpel aan de slag.
5 april | Pagina 5
GEDRAGSCODE DEFENSIE Defensie staat voor vrede en veiligheid, in eigen land en daarbuiten. Wij leveren een bijdrage aan stabiliteit en vrijheid in de wereld en dienen daarmee de samenleving. Defensie is snel en flexibel inzetbaar en kan overal ter wereld optreden, ook onder de zwaarste omstandigheden. In nauwe samenwerking met anderen en gesterkt door een rotsvast vertrouwen in elkaar. Defensie wil een betrouwbare werkgever zijn. Defensiepersoneel is goed opgeleid en getraind, uitgerust met modern materieel. De militair kan indien nodig verantwoord omgaan met geweld. In het uiterste geval met gevaar voor eigen leven. Dat is Defensie. Deze kernboodschap is voor het personeel vertaald in een defensiebrede gedragscode die uitgaat van de eigen verantwoordelijkheid en staat voor professioneel gedrag, fatsoenlijke omgangsvormen en goede samenwerking. De code is een onderlinge afspraak en is gebaseerd op vijf pijlers:
kust. Alles bij elkaar komt er een grote belasting op ons af.” De groei van het klantenbestand kent echter een schaduwzijde. Met zeventien man in Hedel en 42 in Den Helder, kan de Defensie Duikschool die moeilijk aan. Fiévez. “Er moeten, schat ik, elf man bij, vooral voor de opleiding van special forces. In de over twee jaar af te ronden evaluatieperiode hopen we het definitieve aantal vast te stellen.” Ook op infrastructureel gebied dienen er bakens te worden verzet. In dat opzicht is de ‘redding’ echter nabij. In 2008 gaat op een steenworp afstand van het duik’platform’ de Thetis in Den Helder de eerste spade voor de nieuwbouw de grond in. ÉÉN TAAL
Evenals voor Fiévez, kan dat moment voor zijn evenknie uit ‘s Hertogenbosch, kapitein Cees
Versteeg, niet snel genoeg komen. Terwijl binnen de Instructiegroep Duiken aanvankelijk scepsis heerste over de nauwere samenwerking. “Sommigen vreesden door de marine te worden ondergesneeuwd.” Volgens de duikcoördinator van de landmacht, tevens liaison-officier, is het tij na een periode van wennen langzaam maar zeker ten goede gekeerd. “Iedereen heeft zoveel mogelijk naar elkaar geluisterd en geïnvesteerd in een goede communicatie. Door het zo aan te pakken, spreek je op den duur één taal. En dat moeten we juist hebben. Ja, we beginnen de voordelen van de samenwerking te onderkennen. Neem de uitwisseling van schippers voor onze wederzijdse vaartuigen. Is er één ziek, dan kunnen we gewoon doorvaren. En als de burgeropleiding in ’s Hertogenbosch vol zit, sturen we de betreffende klant door naar Den Helder. We zijn al met al flexibeler geworden. Ik zie tevens voordelen op het vlak van het uitwisselen van kennis. De nadelen van de nauwere samenwerking? Die moeten nog blijken. We weten bijvoorbeeld nog niet hoe het systeem van single service management aanslaat. De Defensie Duikschool moet immers nog op toeren komen. Op de werkvloer loopt het wel los. De specialisten daar willen maar één ding: aan de slag.” Fiévez: “Onze wederzijdse opleidingen zijn nog niet vergroeid; wel naar elkaar toe gegroeid. Zet deze tendens door, dan worden we ‘groot’.”● De Defensie Duikschool is bereikbaar onder telefoonnummer 0223 - 65 46 29
1. Ik maak deel uit van een professionele organisatie. Ik houd mijn kennis en vaardigheden, zowel vakinhoudelijk als sociaal, op het vereiste peil. Daardoor kan ik, ook onder moeilijke omstandigheden, mijn taken goed uitvoeren. Toelichting: Wij vinden het normaal dat we in ons dagelijks werk voldoende verantwoordelijkheden en bevoegdheden krijgen. Wij willen dat ook. Wij zijn immers volwassen en professioneel met ons werk bezig. Onze verantwoordelijkheden gaan verder dan onze directe taken. Defensie schept de randvoorwaarden voor een professionele, veilige en plezierige werk- en leefomgeving. Maar we zijn zelf verantwoordelijk voor het op peil houden van onze kennis, vaardigheden en fysieke conditie. We houden rekening met de mensen om ons heen en zijn steeds bereid rekenschap te geven over gemaakte keuzes. We nemen de regels in acht zonder ons erachter te verschuilen.
2. Ik ben lid van een team met een gemeenschappelijke taak. Ik werk samen met collega’s en ben mede verantwoordelijk voor hen en het team. Ik spreek anderen aan op hun gedrag en accepteer dat anderen mij op mijn gedrag aanspreken. Toelichting: Wij maken deel uit van een team met één taak of doelstelling, gebaseerd op wederzijds vertrouwen. Dat betekent dat we geregeld onze eigen belangen ondergeschikt maken aan de belangen van het team. Binnen het team hebben we allemaal een eigen taak. Toch zijn we niet alleen verantwoordelijk voor ons eigen gedrag, we dragen medeverantwoordelijkheid voor wat de anderen in ons team doen. Het beste resultaat behalen we alleen als we elkaar scherp houden en als we elkaar durven coachen en durven aanspreken op de kwaliteit van het werk en op ons gedrag. Leidinggevenden in onze organisatie hebben een bijzondere verantwoordelijkheid. Zij geven te allen tijde het goede voorbeeld. Zij durven de leiding ook daadwerkelijk te nemen. Tegelijkertijd geven zij teamleden ruimte voor inbreng.
3. Ik ben mij bewust van mijn verantwoordelijkheid. Ik schaad de belangen van Defensie niet en geef in houding, voorkomen en gedrag het goede voorbeeld. Ik ga verantwoord om met defensiemiddelen en gebruik deze zorgvuldig en rechtmatig. Toelichting: Wij staan voor vrede en veiligheid en dat brengt specifieke verantwoordelijkheden met zich mee. Negatieve gedragingen van de individuele defensiemedewerker hebben, meer nog dan bij andere organisaties, een negatieve uitstraling op de overige medewerkers en op de Defensie als geheel. Wij realiseren ons dat we voor de buitenwereld 24 uur per dag, 7 dagen per week defensiemedewerker zijn. Wij gaan verantwoord om met gemeenschapsgeld.
4. Ik ben integer en behandel iedereen met respect. Ik accepteer geen ongewenst gedrag zoals discriminatie, (seksuele) intimidatie en pesten, niet ten aanzien van mijzelf of anderen. Ik houd mij aan de geldende wetten en regels en misbruik mijn macht of positie niet. Toelichting: Wij zijn eerlijk, oprecht, betrouwbaar en zorgvuldig. We maken deel uit van een organisatie die veiligheid creëert. We accepteren dat we daarbij fysiek gevaar kunnen lopen. Dat kan alleen vanuit een sociaal veilige werkomgeving. We versterken het team door ons te realiseren dat we niet allemaal hetzelfde zijn maar wel gelijkwaardig. We behandelen anderen met respect zoals wij ook met respect behandeld willen worden.
5. Ik zorg voor een veilige werkomgeving. Ik voel mij verantwoordelijk voor de veiligheid van anderen en mijzelf. Dit geldt voor alle vormen van veiligheid, zoals operationele veiligheid, informatieveiligheid en veilige arbeidsomstandigheden. Ik laat mij niet in met drugs. Alcohol mag nooit invloed hebben op mijn functioneren. Toelichting: We werken met wapens en met zwaar materieel. We oefenen bij nacht en ontij. We treden bij ernstoperaties klokrond op onder fysiek en mentaal zware omstandigheden. We kunnen dat alleen maar succesvol doen als we oog hebben voor de veiligheid van anderen en onszelf. Daarin passen geen drugs. Gebruik en bezit van of handel in drugs zijn dan ook verboden. Ook alcohol kan onze veiligheid in gevaar brengen. Het gebruik van alcohol tijdens operaties, oefeningen en dienst uitoefening is daarom niet toegestaan tenzij na uitdrukkelijke toestemming van de bevoegd commandant.
5 april | Pagina 6
VOLKEL - Soldaat 2 Philip Elias zit nog maar enkele weken in dienst, maar is inmiddels wijd en zijd bekend. Tijdens de basisoefening Adventure Concreet 2 toont hij zich een volmaakte acteur. Nadat de aanval van de pseudo-terrorist op het C2 park van vliegbasis Volkel is mislukt, barst de gewonde, overmeester-de Elias spontaan uit in een luidruchtige stortvloed Arabisch gejengel. Het toekijkende personeel lacht er hartelijk om, maar de mannen van 631 OGRVsquadron vallen niet uit hun rol. “Liggen blijven!”
In de rol van terrorist nemen soldaat 2 Philip Elias en zijn kompanen het C2 park onder vuur.
ADVENTURE CONCREET MEER DAN EEN KWALITEITSCHECK
BASISOEFENING MET ALLURE
Ook de vliegers ontkomen niet aan een grondige ID check.
TEKST: ANDRÉ TWIGT FOTO’S: HENNIE KEERIS
Voor het grond- en vliegend personeel van Volkel geldt Adventure Concreet als voorbereiding op een komende operational evaluation (opeval) door de NAVO. Daarnaast vormt de exercitie voor andere eenheden van de krijgsmacht een mooie gelegenheid om de samenwerking tijdens enkele Afghanistan-achtige scenario’s te beoefenen. Zo werken gevechts- en transporthelikopters van de Tactische Helikopter Groep samen met F-16’s van Volkel in het verlenen van grondsteun. Op de Oirschotse Heide, het Luchtvaartterrein Deelen en in de Marnewaard leggen onder meer het Korps Commandotroepen, 11 Luchtmobiele Brigade (Air Assault), de
Nationale Reserve en 13 Gemechaniseerde Brigade zich toe op special operations, konvooibegeleiding en forward air control. Maar van dat buitengebeuren krijgen de meeste militairen van Volkel dus weinig mee. Met de opeval in april voor de deur sluiten zij zich drie dagen lang op in een oefenlocatie op de vliegbasis. Belangrijk oogmerk daarbij is Force Protection. Meer dan voorheen krijgt dit de nadruk tijdens de periodieke kwaliteitscheck van de NAVO. In een ver crisisgebied kan het operationele voortzettingsvermogen na een aanslag zwaar onder vuur komen te liggen, met stagnerende vliegoperaties tot gevolg. Om tegen iedere prijs te voorkomen dat de F-16’s niet kunnen uitvliegen, passeren tijdens Adventure Concreet de meest uiteenlopende
incidenten de revue. Zo duiken er in het, speciaal voor expeditionaire crisisbeheersingsoefeningen opgezette, kampement verdachte pakketjes op, is er geregeld de dreiging van gasaanvallen en delen radicale strijders flinke plaagstootjes uit door de kwetsbare gevechtsvliegtuigen en het C2 Park (Command & Control) op de korrel te nemen. SECTOREN
Dat valt trouwens niet mee. Weliswaar weten Elias en zijn twee handlangers door verscheidene prikkeldraadversperringen te komen, maar rondom het zenuwcentrum vinden ze hun Waterloo. Dik met beveiliging ingepakt, vormt het C2 park een onneembare vesting. Zo rijden er constant met mitrailleurs bewapende MB’s rond het complex,
klaar om een aanval met grof geweld af te slaan. Verder dekt commandant Force Protection majoor Wim Beckers de zwakke
plekken in het beveiligingsplaatje zo goed mogelijk af. Hiervoor leunt hij zwaar op de twee OGRV-pelotons (Object
GRondVerdediging) van 631 Squadron, die speciaal voor de bewaking van de zogenoemde Tactical Area of Operations vanui
INTERNATIONAAL TINTJE Volkel nam met driehonderd deelnemers op de grond en vier F-16’s in de lucht deel aan Adventure Concreet. Daarnaast deden er vier machines van Leeuwarden mee en leverden de vliegbases Soesterberg en Gilze-Rijen respectievelijk twee Chinook transport- en drie Apache gevechtshelikopters. De US Air Force gaf de exercitie een internationaal tintje door enkele A-10 Thunderbolts uit het Duitse Spangdahlem in de strijd te werpen. Samen legden de vliegende eenheden zich toe op zowel de onderlinge samenwerking als die met grondgebonden eenheden. Dat gebeurde aan de hand van enkele creatieve scenario’s, waarbij zogenaamd een A-10 was neergestort en de vlieger achter de vijandelijke linies beland. Het Korps Commandotroepen moest eraan te pas komen. Een ploeg
was in het bewuste gebied bezig met Forward Air Control, maar schakelde onmiddellijk over op Combat Search and Rescue. De tegenstander deed er alles aan om een reddingspoging te verhinderen. Zo werd de ongelukkige vlieger opgejaagd door een oefenvijand, die onder meer over enkele gevechtsvliegtuigen beschikte. Tevens werd het gevechtsveld geprepareerd. “Onverwacht stonden er enkele luchtafweerradars van de Koninklijke Landmacht”, vertelt Apache-vlieger kapitein Jasper. “Die moesten we tijdens de reddingsmissie uitschakelen. Door met enkele F-16’s samen te werken, lukte dat.” Jasper omschrijft de oefening als zeer realistisch. “Dergelijke situaties kunnen zich gemakkelijk in Afghanistan voordoen. Ook de werkdruk kwam over als net echt.” Tekstbijdrage: Lobke Degenaar●
5 april | Pagina 7
Boven en onder: Personeel van 631 Object Grondverdedigingssquadron in actie . Speciaal voor expeditionaire vredesmissies werd op Volkel een realistisch ogend kampement gebouwd. Foto: Sectie Voorlichting Vlb Volkel
Gespannen gezichten in de Force Protection CP.
Crisisberaad! Commandant Force Protection, majoor Wim Bekkers neemt in de CP het heft in handen.
Leeuwarden naar het zuiden zijn overgekomen. Tezamen met het personeel van Volkel nemen zij zeventien vuursectoren voor hun rekening, van waaruit ze de tegenstander gemakkelijk kunnen bestrijden. In de bin-nenste ring onderscheidt Beckers nog eens negentien sectoren, die het dienstdoende personeel in voorkomend geval zelf bemant. De bewaking en beveiliging van het met concertina’s omgeven oefenkamp gebeurt vanuit de Force Protection CP (commandopost), waarin sleutelfunctionarissen op velerlei gebied zijn samengebracht. Naast specialisten op het gebied van Active Ground Defense (AGD) onder anderen leden van de brandweer, de geneeskundige en de Explosieven Opruimingsdienst. Voor deze opzet werd mede gekozen
Foto: Sectie Voorlichting Vlb Volkel
vanwege de filosofie die de luchtmacht ten aanzien force protection aanhangt. Uitgangspunt daarin is dat het in stand houden van het voortzettingsvermogen vooral een gezamenlijke inspanning vormt en dat bij het voorkomen en bestrijden van calamiteiten altijd meerdere disciplines betrokken zijn. Dat kun je vrij uitzonderlijk noemen, want behalve bij de US Air Force is die opvatting volgens AGD-advisor kapitein Leen de Ruiter verder nog geen gemeengoed. “Veel luchtmachten zien de samenhang in force protection niet zoals wij. Zijn van meerdere voertuigen op een gegeven moment de banden lek, dan wordt zoiets vaak als een zaak voor de technische dienst beschouwd. In de breedste zin heb je te maken met een bedreiging van het
voortzettingsvermogen. Om nou snel alle gevolgen van zo’n incident, maar ook van een ongeval of aanslag, te kunnen overzien, vergt een gezamenlijke aanpak. In de CP bekijken de betrokken functionarissen welke consequenties een calamiteit op hun werkveld heeft. Daardoor ontstaat vrij rap een volledig beeld en reageer je sneller en beter.” GEGROEID
Force protection is volgens Beckers een kwestie van logisch nadenken. “Wanneer er een gat in de omheining zit, moet je er vaak van uitgaan dat er een verdachte op het kamp rondspookt. Voor zo’n incident hebben we een hele serie tegenmaatregelen klaarliggen. Dat neemt niet weg dat vooral de ergste dingen je gewoon overkomen.”
Een goed voorbeeld daarvan is de aanval van soldaat Elias en zijn twee maten. Voordat de beveiliging overgaat tot het bestrijden van de indringers, hebben zij hun magazijnen al bijna leeggeschoten. Toch is de actie tegenover zo’n overmacht bij voorbaat kansloos. Op een gegeven moment worden ze door een veelvoud aan schutters tegelijk op de korrel genomen. Doordat ze geen dekking hebben, vormen ze een gemakkelijk doelwit. Het ontwapenen achteraf gaat dan ook vrij kwiek, maar het inrekenen en afvoeren van de derde, niet gewonde terrorist, verloopt ronduit stroef. Hij moet op het veldje blijven liggen en bemoeit zich onophoudelijk met de verzorging van zijn twee kompanen. Bij enkele gelegenheden krijgt hij zelfs de kans op
te staan en zich tegen zijn bewakers te keren. Dat kan niet de bedoeling zijn. Geheid dat het internationale legertje evaluators in april ook kritisch naar de grondverdedigers kijkt. Desondanks ziet adjudant Bart van Breenen de komende examinering met vertrouwen tegemoet. “De meesten van ons hebben veel kennis en ervaring met dit werk. Belangrijk is wel de kern van de zaak niet uit het oog te verliezen. Wij allemaal zijn er namelijk voor om te zorgen dat die stukken ‘staal’ (vliegtuigen, red.) de lucht in kunnen.” Kolonel-vlieger Alexander Schnitger had het waarschijnlijk niet treffender onder woorden kunnen brengen. Ook de commandant van de vliegbasis Volkel ziet de opeval met vertrouwen tegemoet. In die opvatting
wordt hij gesterkt doordat personeel naar zijn zeggen steeds beter weet waar het allemaal om draait. “Uitzendingen zijn dermate confronterend dat mensen hun veiligheid alsmaar serieuzer nemen. Niet zo verwonderlijk wanneer je in de stad een autobom hoort afgaan.” Wat dat aspect betreft, is de luchtmacht volgens Schnitger operationeel flink gegroeid en de interesse voor typische militaire aangelegenheden, zoals zelfhulp/kameradenhulp en schieten toegenomen. “Een F-16 gereed stellen kennen we allemaal wel. De laatste jaren zijn vooral de dingen daaromheen zwaarder gaan tellen.“●
5 april | Pagina 8
TARIN KOWT - It’s the week after en de dag nadat het actualiteitenprogramma ‘Netwerk’ in zijn uitzending uitgebreid heeft teruggeblikt op de Suicide Vehicle Born IED**-aanslag van 20 maart. Die aflevering is in de Echo’s met argusogen bekeken door de direct betrokkenen en een aantal geïnteresseerden. Onder hen de pantsergenisten van het tweede peloton van 413 Pantsergeniecompagnie.
Links: Zo'n twaalf kilometer ten noorden van Kamp Holland ligt de pelotonslocatie Poentjak.
Onder: Infanterie patrouilleert samen met PRTteam in Nabighan, in de buurt van Poentjak.
DE PANTSERGENISTEN VAN ‘413’
‘WE HEBBEN ONS MANNETJE GESTAAN’ Links: Militairen van de pantsergenie zoeken bij zogenaamde ‘choke points’ op de route naar bermbommen. Dit gebeurt visueel en met behulp van metaaldetectoren.
Grote foto: Een burgervoertuig is het slachtoffer geworden van een IED. (Improvised Explosive Device). TEKST: GIAN SANTEGOEDS FOTO’S: SJOERD HILCKMANN-AVDD
Sergeant Gerard alias ‘Kaas’ (groepscommandant), soldaat 1 MarceI (rechterluikschutter van de YPR-765), korporaal Marijn (plaatsvervanger), soldaat 1 Martijn (‘manus van alles’ en combat life saver), soldaat 1 Bart (chauffeur), soldaat 1 Jochem (boordschutter) en soldaat 1 Christian (linkerluikschutter) zijn tevreden over de weergave. “De documentaire gaf een goed en duidelijk beeld van de aanslag”, luidt de eenduidige conclusie. Aan de achterzijde van hun woonchalet blazen ze stoom af na een uiterst bewogen week en een zo mogelijk nog beladener missie, die er nu voor hen opzit. “Ik ben er helemaal klaar mee”, voegde Gerard vlak na de aanslag het team van Netwerk toe. “Ik sta nog steeds voor honderd procent achter mijn woorden”, zegt hij nu op de valreep van zijn uitzending. “Ik had het na die aanslag echt gehad! Op Poentjak maakten we nog grapjes omdat het onze laatste rit was en bereidden we ons voor op eventuele TIC’s* en dan gebeurt zoiets. Ongelofelijk!” Het 2de peloton kende sowieso al een bewogen geschiedenis met de SVBIED-aanslag van 19 januari waarbij drie gewonden vielen. “Ik vind dat alle geniegroepen enorm goed werk hebben gedaan”, concludeert Gerard. “We stonden ons mannetje tijdens TIC’s en haalden meer dan dertig IED’s uit de grond. Welbeschouwd deed de hele TFU het perfect.” Volgens collega Marijn ligt het geheim van het succes in de aan-
geleerde skills en drills.”Iedereen voerde ze onder alle omstandigheden foutloos uit. Wanneer de pleuris uitbrak, deden ze allemaal wat er van hen werd verwacht, rustig en weloverwogen: dat heeft me op momenten behoorlijk verbaasd. We konden echt op elkaar bouwen, van hoog tot laag.” Gerard onderstreept de waarde van een hot debrief na afloop. “Je beleeft alles weliswaar nog een keer opnieuw, maar op die manier krijg je wel de feiten op een rijtje. Voor veel jongens helpt dat bij het verwerken van zo’n trauma.” De missie in Uruzgan stond voor de pantsergenisten met de toenemende IED-dreiging volledig in het teken van training on the job. Marlijn: “Wij hebben de basiszoekvaardigheden geleerd van de Engelsen, maar we moeten toe naar het niveau van Advanced Search. De tegenstander past zich voortdurend aan; dat betekent dat je jezelf ook continu moet blijven ontwikkelen.” Dat ze het oude pantsergeniewerk los moesten laten, vinden Gerard en zijn collega’s niet erg. Totaal niet zelfs. “De oude doctrine dient te worden aangepast aan de nieuwe situatie. Je gaat een brug bijvoorbeeld niet onder lading brengen wanneer je de beschikking hebt over luchtsteun.” WIJZE LES
Gerard verbleef de eerste weken met zijn groep in Deh Rawod. Vanwege de toenemende werkdruk rondom Tarin Kowt werden hij en zijn collega’s echter naar Kamp Holland gehaald. “Daar was ik in eerste instantie niet ge-
lukkig mee”, erkent hij. “Je laat je eigen club niet graag in de steek. Achteraf ben ik hartstikke blij dat ik bij het tweede peloton mocht aansluiten. Ik heb heel veel respect voor deze club. We zijn dichter naar elkaar toe gegroeid. Zagen mensen die we kennen gewond afvoeren. Dat doet wel wat met je.” Een aantal jonge collega’s heeft een razendsnel leer- en volwassenwordingproces doorgemaakt, zegt de sergeant. “Voor sommigen was TFU de eerste uitzending, waarbij ze het meteen flink voor de kiezen kregen.” Net als de sergeant kijkt Martijn
met veel voldoening terug op zijn uitzending. “Ik heb totaal geen spijt van mijn beslissing om met deze missie mee te gaan. Ik zou het zo weer doen. Mijn ervaringen zijn alleen maar positief.” Het feit dat je als genie-eenheid bij elke actie buiten de poort betrokken bent, deed volgens Christian de dagen voorbijvliegen. “De werkdruk is altijd hoog en je moet daarbij continu scherp blijven. Hierdoor verlies je elke notie van tijd.” Druk maakte plaats voor opluchting: de missie van 413 Pagncie is ten einde. De zorg gaat nu uit naar de opvolgers die een hete zomer in het vooruitzicht is gesteld. Gerard hoopt dat deze nieuwe lichting pantsergenisten de tips van haar voorgangers aanneemt en niet zelf het wiel gaat uitvinden. “Dit was nu al de tweede SVBIED. Hopelijk vormt dat een wijze les voor onze opvolgers, dat ze scherp zijn én blijven op verdachte voertuigen.” Marijn sluit zich daarbij aan. “Wij zijn min of meer in het diepe gegooid. Voor onze opvolgers is de situatie weer nieuw. Dan is het handig wanneer je ergens op terug kunt vallen.” Het feit dat iedereen heelhuids naar huis kan, versterkt het positieve gevoel dat Gerard over de missie heeft. Hij plaatst wel een kritische kanttekening. “Het PRTconcept zal ongetwijfeld zijn vruchten afwerpen, maar ik vind dat we tegelijkertijd meer veiligheid moeten creëren. Hoe noordelijker je komt, hoe onveiliger de situatie op dit moment is.”
CIRCUS
‘Thuis’ gloort en is bij het verschijnen van dit artikel al realiteit geworden. ‘Thuis’: het loon naar hard werken. “Het besef dat het voor ons voorbij is en dat we geen gevaar meer lopen, dringt nog niet echt door”, zegt Bart. “Wellicht komt dat op Kreta onder het genot van een biertje. Onze gedachten verschuiven langzaam richting thuis, maar we praten hier, op Kamp Holland, nog wel over wat we meegemaakt hebben.” Hij zal de missie sowieso niet helemaal los kunnen laten. Zeker niet tijdens de eerste weken. “Ik
volg mijn collega’s via het nieuws. Het is, denk ik, normaal dat je geïnteresseerd blijft na zo’n ervaring en inspanning. Bovendien ken ik veel van mijn opvolgers.” Wat nu volgt, is een dikverdiende vakantie. “Daarna business as usual”, besluit Gerard. “Met onderhoud aan ons materieel en het oppakken van onze reguliere werkzaamheden in Oirschot. Er komen een hoop nieuwe jongens binnen die weer wegwijs gemaakt moeten worden. Het circus draait uiteindelijk gewoon door.”● * Troops in Contact = vuurgevechten ** Improvised Explosive Device
5 april | Pagina 9
BEIROET - Zo’n zeventig kilometer ten westen van de Libanese hoofdstad Beiroet patrouilleert Hr.Ms. Van Speijk voor de kust, net buiten de ‘eigen’ zuidelijke sector nabij de grens met Israël. Ieder is waakzaam. “Want”, zegt commandant kapiteinluitenant ter zee René Tas, “het is nu eenmaal niet het veiligste gebied in de wereld. Er zijn geen signalen dat er een aanslag wordt voorbereid, maar het kan wel gebeuren. We houden kleine scheepjes en het vliegverkeer dus nauwlettend in de gaten.”
COMMANDANT HR.MS. VAN SPEIJK PRIJST INSTELLING BEMANNING
SCHEEPSBREED
‘WE ZIJN BEZIG MET DE ESSENTIE VAN ONS VAK’ Foto’s: Hr.Ms. Van Speijk
Overste Tas kan leven met de opmerking van PVDA-Kamerlid Angelien Eijsink in de Vaste Commissie voor Defensie, dat het hier niet de meest opwindende missie betreft. “Daar mogen we ook blij mee zijn”, stelt hij, “want je wilt toch echt niet dat het hier tot een geweldda-
dige confrontatie komt. Daar zit niemand op te wachten. Bovendien ligt het bewijs op tafel dat deze blokkade werkt. Het is al een half jaar rustig in het gebied.” De bemanning beseft echter dat ze niet voor niets voor de kust van het verscheurde land patrouilleert. “Er heerst toch een zekere dreiging”, voelt ook Tas. “Bepaalde groeperingen zijn niet gediend met meer stabiliteit in de regio. We hebben op 11 september 2001 gezien wat er kan gebeuren. Een Piper cub, een helikopter of bootje met explosieven is genoeg om flinke schade aan te richten.” Het is bekend dat de Islamitische beweging Hezbollah beschikt over anti-scheepsraketten en Ababil-T onbemande vliegtuigen (UAV) van Iraanse makelij. Die kunnen ook van een explosieve lading worden voorzien.
“Reken maar dat de commandocentrale en de luchtverdediging op scherp staan”, zegt Tas. En hoe, want de Van Speijk verzorgt het luchtbeeld voor de hele Task Force, die twintig oorlogsbodems telt: zes fregatten, snelle patrouilleboten en een Turks bevoorradingsschip. (Van die twintig zijn er gemiddeld acht operationeel voor de kust.) Het M-fregat heeft voornamelijk te maken met Israëlische vliegtuigen die het gebied doorkruisen. “De vliegers van het gevechtsvliegtuigen houden zich in het algemeen goed aan de afstand en hoogte die zijn afgesproken, de maritieme patrouilletoestellen wat minder”, constateert Tas. Dat is ook een van de redenen dat de bemanning van de commandocentrale niet hoeft stil te zitten. “Ze zijn er druk doende mee, het geeft aardig wat extra werklast. Het houdt ons alert.”
De voornaamste werkzaamheden bestaan echter uit het in kaart brengen van de scheepvaart bij Libanon. In totaal zijn er inmiddels dik 2700 (koopvaardij)schepen ondervraagd, waarvan bijna vijfhonderd door de Nederlandse fregatten. Door de deelname aan diverse operaties in de Arabische Golf heeft de Koninklijke Marine een flinke ervaring op dat gebied. “Zeventig procent van de tijd zijn we on station, de rest van de periode gaan we op weg naar of liggen in een haven voor een bezoek.” Het Nederlandse fregat doet daarbij geen Libanese, Israëlische of Syrische steden aan. Limassol op Cyprus vormt de uitvalsbasis. “De Van Galen heeft daar uitstekende contacten opgebouwd waar we dankbaar gebruik van maken. Het is echter ook weer niet zo druk dat we niet eens elders kunnen kijken. We gaan bijvoorbeeld naar Egypte en het is de bedoeling ook nog een keer naar Zuid-Turkije te varen. Dat houdt de sfeer aan boord goed. Overigens was die al top voor we vertrokken.” De internationale contacten worden dus vooral op zee gelegd. “Onder leiding van de commandant Task Force, Flottillenadmiral (commandeur) KarlWilhelm Bollow heeft de Duitse staf een aantal oefeningen gepland, met scenario’s die zich hier kunnen voordoen. De snelle boten van bijvoorbeeld de Zweden en Noren of de boordhelikopters figureren dan als vijandelijke eenheden die ons aanvallen.” Normaal gesproken heeft het fregat geen contact met de grondtroepen, maar vorige week was er toch een ontmoeting. “Vrijdag zijn wij op bezoek geweest bij Force Commander generaal-majoor Claudio Graziani in het hoofdkwartier van UNIFIL in Naqoura. “Daar konden we informeel spreken met de Italianen, die het commando over de landcomponent voeren. De grondtroepen hebben een flinke taak. Je hoeft geen raketgeleerde te zijn om te bedenken dat sommige groeperingen proberen wapens het land in te krijgen.” De Task Force doet haar uiterste best die smokkel via de zee te voorkomen. “We zijn bezig met de essentie van ons vak: het bewaren van vrede. Laten we eerlijk zijn: dat kun je toch beter hier doen dan in de haven van Den Helder. Dat we hier heel nuttig werk verrichten, wordt scheepsbreed gevoeld.”● TEKST: EVERT BROUWER
VN-VLOOTVERBAND STEUN VOOR KUSTBEWAKING LIBANON BEIROET - Hr.Ms. Van Speijk vertrok maandag 28 februari vanuit Den Helder voor deelname aan de VN-missie UNIFIL nabij Libanon. Het M-fregat loste daar Hr.Ms. Van Galen af. De maritieme taakgroep is in het leven geroepen na de offensieve operaties van Israël tegen Hezbollah, die ten doel hadden twee gegijzelde militairen vrij te krijgen, en die ook een zeeblokkade voor de kust van Libanon omvatten. De strijd duurde bijna een maand. Nadat de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties resolutie 1701 had aangenomen, kreeg de bestaande VN vredesmacht in Libanon - UNIFIL - er een maritieme
component bij. Op 8 september 2006 begon die zijn werk als Interim Maritime Task Force. Vanaf de Libanese kust is een gebied van 50 zeemijlen naar het westen bestempeld als maritiem
operatiegebied, opgesplitst in vier verschillende sectoren. De Libanese marine heeft 25 speedboten, negen patrouilleboten en twee landingsschepen. De kust wordt door 50 kuststations bewaakt. Vooral in de ondiepe kustwateren, bij verminderd zicht, ’s nachts, en bij ruwe zee zijn de capaciteiten van de marine ontoereikend. Te meer daar Libanon niet over een (marine) luchtmacht met vliegtuigen beschikt. Vandaar de steun vanuit de VN. Hr.Ms. Van Galen voegde zich op 15 december bij de MTF en is op 7 maart door Hr. Ms. Van Speijk afgelost. De missie betreft het ondersteunen van de Veiligheidsraadresolutie 1701 door het assisteren van de Libanese autoriteiten bij het voorkomen van
wapensmokkel over zee naar Libanon. UNIFIL werkt daartoe samen met het Libanese leger. Het zeegebied voor de kust van Libanon is verdeeld in een aantal sectoren. Voor de missie wordt de scheepvaart van en naar Libanon in kaart gebracht. Schepen die door het gebied van Hr.Ms. Van Speijk varen, wacht een ondervraging. Verdachte vaartuigen worden overgedragen aan de Libanese autoriteiten voor verder onderzoek. Een speciaal boarding team van het M-fregat kan ook zelf opdracht krijgen om aan boord te gaan voor een inspectie. Hr.Ms. Van Speijk zal tot 31 augustus deelnemen aan UNIFIL-MTF en op 8 september terugkeren in Den Helder.●
5 april | Pagina 10
DEN HAAG - Hr. Ms. Van Speijk (F828) en Hr. Ms. Van Amstel (F831) blijven, zoals bekend, als enige twee van de oorspronkelijke acht M-fregatten tellende Karel Doormanklasse in de inventaris van het Commando Zeestrijdkrachten. Beide schepen zijn volgens staatssecretaris Cees van der Knaap, met behulp van het project ‘Instandhouding Multipurpose Fregatten’, effectief in te zetten in het hele geweldsspectrum. Dit tot het moment van vervanging rond 2020. Van der Knaap informeerde afgelopen maand de Kamer over het project. Met het instandhoudingprogramma is ruim vijftig miljoen euro gemoeid.
M-fregatten moeten tot 2020 mee TEKSTBEWERKING: MONIQUE VAN RIJEN-BOS
Volgens de huidige planning loopt het moderniseringsprogramma voor het eerste Nederlandse M-fregat van augustus 2009 tot augustus 2010, voor de tweede van februari 2011 tot januari 2012. Na afloop wordt de hardware-software-integratie getest en volgen er beproevingen. Al met al is het eerste schip daarvoor nog eens drie maanden niet inzetbaar, het tweede ongeveer acht weken. Het uit 1980 daterende M-fregat werd destijds ontworpen om aanvoerlijnen naar Europa in oorlogstijd veilig te stellen door, zelfs bij luchtdreiging, oppervlaktestrijdkrachten en onderzeeboten op te sporen en te vernietigen. Inmiddels zijn de taken van de vloot ingrijpend gewijzigd. Vandaag de dag richten die zich meer op ondersteuning en beïnvloeding van landoperaties vanuit zee, op missies lager in het geweldsspectrum en het dalende aantal klassieke sea control en sea denial operaties. Deze functies en het westerse maritieme overwicht blijven belangrijk, maar vereisen geringere en ook andere middeHr.Ms. Willem van der Zaan.
BIJSPIJKEREN VAN AMSTEL EN VAN SPEIJK VOOR INZET IN VOLLEDIG GEWELDSSPECTRUM
Hr.Ms. Van Amstel. Archieffoto
len dan tijdens de Koude Oorlog. Evenals de LCF’s en de onderzeeboten, zijn M-fregatten geschikt voor operaties in het volledige geweldsspectrum. Ze blijven onmisbaar voor de beveiliging van andere maritieme eenheden en de bescherming van belangrijke maritieme knooppunten of handelsroutes op zee. M-fregatten, in de periode 1991 - 1995 aan de vloot toegevoegd, moeten daarnaast de toekomstige patrouilleschepen bij hun taken in het lagere deel van het geweldsspectrum ondersteunen of aflossen. Willen de Van Amstel en Van Speijk straks effectief opereren in kustwateren, dan is het noodzakelijk ze te moderniseren.
Ten slotte moet de capaciteit voor oppervlaktesurveillance verbeteren voor operaties in kustwateren. De modernisering van de M-fregatten omvat verder aanpassingen aan onder meer de drinkwaterinstallatie. Tevens moet het systeem dat het koelwater voor de elektrische apparatuur, sensoren en wapensystemen levert, gedeeltelijk worden vervangen. Het platform krijgt bovendien een behandeling met een nieuw verfsysteem. Uiteindelijk moet voor de platformtechnische installaties nog het automatiseringssysteem worden vervangen. Dit bewaakt de status van de voortstuwing en energievoorziening en signaleert eventueel brand en averij.
SENSOREN
MODIFICATIES
Er zijn om te beginnen diverse aanpassingen nodig aan het platform en het Sensor- Wapen- en Commandosysteem (SEWACO). Volgens het instandhoudingprogramma moet een aantal platformsystemen worden vervangen of aangepast. Tevens dienen de schepen geschikt te worden gemaakt voor operaties met de NATO Frigate Helicopter oftewel de NH90. Enkele verouderde of versleten SEWACO-systemen komen in aanmerking voor vervanging.
De NH90, groter en zwaarder dan de Lynx, vraagt om aanpassingen van vliegdek en hangaar. Zo komt er bijvoorbeeld een helikoptertransportsysteem om het toestel gecontroleerd van en naar het vliegdek te verplaatsen. De modificaties aan het SEWACOsysteem betreffen vooral de aanpassing of vervanging van niet meer te onderhouden computers, randapparatuur en systemen. Belangrijk onderdeel vormt het Combat Management System (CMS)
Officiële overdracht van de Karel Doorman aan België op 29 maart.
voor de centrale bewaking en bediening van sensoren en wapens. Een nieuwe commerciële hardware, om zowel bestaande als nieuw te plaatsen sewaco-systemen te integreren, vervangt uiteindelijk het huidige CMS. Om op te treden in Network Enabled Capabilities, moet ook het communicatiesysteem aan boord worden aangepast. Dit betreft verbetering
van de SATCOM-installatie en de implementatie van een moderne, beveiligde verbinding (SATURN) met onder meer de boordhelikopter en andere eenheden. Voor kustwateropereraties heeft het schip tijdens oppervlaktesurveillance een nieuwe sensor nodig. Deze SEASTAR detecteert in een meteorologisch en tactisch complexe omgeving snel diverse kleine contacten, ten gunste van de situational awareness. De verbeterde sensor stelt een M-fregat beter in staat de zogenoemde high value units, zoals amfibische transport- en bevoorradingsschepen, te beschermen tijdens operaties op het land. Tevens draagt de SEASTAR bij aan de mogelijkheden tot zelfbescherming van het fregat. VAN KAREL DOORMAN TOT LEOPOLD 1
Van de zes afgestoten M-fregatten is Hr.Ms. Abraham van der Hulst reeds overgedragen aan Chili. Hr.Ms Tjerk Hiddes vaart inmiddels ook richting dit ZuidAmerikaanse land. Als alles volgens plan verloopt gaat dit schip op 18 april daadwerkelijk over in Chileense handen. Het meest recent zijn Hr.Ms. Van Galen en Hr.Ms. Van Nes verkocht aan Por-
tugal. Beide M-fregatten verlaten in 2008 en 2009 Nederland. Van Harer Majesteits schepen Willem van der Zaan en Karel Doorman is België de nieuwe eigenaar. De zuiderburen hebben dit fregat vorige week donderdag na de officiële overdracht tot ‘Leopold 1’ gedoopt. Dit gebeurde door Hare Majesteit Koningin Fabiola op de marinebasis in Zeebrugge. De Leopold 1 heeft inmiddels ruim vijfhonderdduizend zeemijlen op de teller. Volgend jaar draagt Nederland ook Hr.Ms. Willem van der Zaan over aan België. Deze natie en Nederland streven naar nauwe samenwerking bij het onderhoud, de instandhouding en het opwerken van de M-fregatten. Daarom willen beide landen de configuratie van de schepen zoveel mogelijk gelijk houden. Het verdient dan ook de voorkeur het instandhoudingsprogramma uit te voeren met België. Dat land is geraadpleegd bij het opstellen van de behoeftestelling. Defensiebedrijven voeren een deel van het instandhoudingsprogramma uit. Nederlandse bedrijven kunnen eventueel voor een aantal platformmodificaties apparatuur leveren.●
5 april | Pagina 11
DIDAM (GLD.) - Als de poort van de vliegbasis Soesterberg in de toekomst zou zijn opengebleven, had helikoptervlieger Marco van den Berg het blauw waarschijnlijk nog steeds om de schouders gedragen. De sluiting van de bakermat van de luchtmacht leek voor hem en zijn thuisfront privé minder gunstig uit te pakken, en dat wilde hij liever niet. Daarom koos hij voor de traumahelikopter van de ANWB, die uitrukt voor slachtoffers van (zeer) zware ongelukken. Maar over de luchtmacht niks dan goeds. TEKST: JACK OOSTHOEK
Terwijl hij op zijn laptop videobeelden bekijkt van Nederlandse helikopteroperaties in Afghanistan, druipt de betrokkenheid van Van den Berg af. Hij zou het liefst ín de computer kruipen, om zo als het ware te kunnen meevliegen. De wisseling per 1 januari van garderobe, van het luchtmachtblauw naar het rood/geel, viel hem zwaar. Zoveel is wel duidelijk. Wat wil je ook. De KLU vormde als het ware zijn tweede ‘thuis’. Vers van school, liet de toen negentienjarige zich in 1984 strikken voor een carrière als onderofficier. De MTS of HTS vormden eveneens een optie, maar de loopbaan- en studiemogelijkheden bij Defensie gaven de doorslag. Op zijn eerste werkplek, het Technisch Squadron van de vliegbasis Twente, raakte hij geïnfecteerd door het ‘vliegervirus’. Zo zelfs, dat hij besloot zich aan te melden voor de vliegerselectie (1987). Tot eigen verrassing. “Het was nooit in me opge-
De huidige vloot van de Medical Assistance van de ANWB bestaat uit helikopters van het type Eurocopter EC 135. Foto Jan Beima.
HELIKOPTERPILOOT STAPTE MET PIJN IN HART OVER NAAR ANWB
‘Ik heb bij de luchtmacht een geweldige tijd gehad’ komen om piloot te worden. Totdat ik merkte dat je in deze functie, althans in de technische sector, méér kon bereiken dan als onderofficier.” Van den Berg werd als één van de weinigen goedgekeurd en kreeg een toegangsbewijs voor de officiersopleiding voor de Fighting Falcon. Op eigen verzoek switchte hij echter naar de helikopters. “Werken op een F-16 doe je grotendeels in je uppie. Jachtvliegers zijn door de bank genomen individualisten. Ze klaren een missie voornamelijk in hun eentje. Een helikopterpiloot daarentegen vervult een opdracht meer in een team. Dat trok me eerder.” HOOGSTE PRIORITEIT
Na opleidingen op onder meer de vliegbases Woensdrecht en Deelen, ‘promoveerde’ Van den Berg in 1991 van techneut tot helikoptervlieger. Als eerste toestel kreeg hij een Bölkow van het 299 Squadron op Deelen onder het achterwerk. Zijn eerste buiten-
landse klus, als blauwhelm in Tuzla in Bosnië-Herzegovina, was avontuurlijk. De vluchten met post en onderdelen van en naar Split, voerden dwars over oorlogsgebied. In tegenstelling tot menig buitenlands toestel, werden de Nederlanders nooit door kogels geraakt, vertelt Van den Berg. “We vlogen altijd op grote hoogte, buiten het bereik van het vuur van klein kaliber wapens. Dit neemt niet weg dat onze ‘Bo’s’ relatief kwetsbaar waren.” Na plaatsingen in en buiten 299 Squadron, klopte een oudcollega in 1998 bij hem aan. Of hij voelde voor het met een vacature worstelende vliegerkorps van de Medical Air Assistance van de ANWB? Haar vloot helikopters telde toen Bölkows, dus groot kon de overstap onmogelijk zijn. Het voorstel beviel Van den Berg wel. Hij vroeg en kreeg toestemming van de luchtmacht, omdat het ‘slechts’ een functie in deeltijd betrof. “In mijn contract kwam te staan dat de KLU altijd de
hoogste prioriteit genoot.” En zo hulde hij zich één dag per week in een rood/gele vliegeroverall van de ANWB, overigens na eerst cursussen te hebben gevolgd in onder meer EHBO en het bevrijden van passagiers uit verongelukte auto’s. Hoewel hij voor hetere vuren had gestaan, moest hij meer dan verwacht wennen. “Tijdens een dienst bij de ANWB loop je met een pieper op zak. Als die afgaat, moet je onmiddellijk de lucht in. Bij de luchtmacht werkt het anders. Daar staat het schema van een vlieger vrijwel vast. Het leven van een piloot bij de Medical Air Assistance is onvoorspelbaarder.” OP EN NEER
Negen jaar na dato werkt de 42jarige sinds 1 januari fulltime bij de ANWB. Als manager van de helivestiging op de luchthaven Zestienhoven bij Rotterdam, een van de vier in ons land. De reden voor zijn overstap ligt besloten in de toekomstige sluiting van de vliegbasis Soesterberg. Daar vloog Van den Berg sinds 2001 op de Cougar. Elke dag ging de kapitein fluitend aan het werk. Was het vliegveld bij Utrecht opengebleven, dan liep hij nu hoogstwaarschijnlijk nog in het militaire pak. Van den Berg, in december teruggekeerd uit Uruzgan: “De kans bestond dat ik zou worden overgeplaatst naar Gilze Rijen, of naar het hoofdkwartier van de luchtmacht in Breda. Dan had ik op en neer moeten gaan rijden tussen mijn woonplaats Didam en Breda. Een andere mogelijkheid was inwonend worden of verhuizen. Maar dat laatste wilde ik afhouden. Mijn vrouw en ik hebben ooit de deal gemaakt om in Didam oud te worden. De vele uitzendingen speelden ook een rol. Mijn echtgenote stond er thuis telkens alleen voor. Of ik een goede keuze heb gemaakt, weet ik over een paar jaar. Bij de luchtmacht heb ik hoe dan ook Marco van den Berg (rechts) kwam afgelopen december terug uit Uruzgan.
een geweldige tijd gehad, inclusief de vredesoperaties. De collegialiteit en werksfeer waren altijd prettig; de communicatielijnen tijdens buitenlandse missies kort. Dat kom je bij weinig werkgevers tegen. Mijn verwachtingen over een mooie loopbaan zijn helemaal uitgekomen. Er bestaan trouwens overeenkomsten met de Medical Air Assistance. Samen met de piloot streven de arts en de verpleegkundige in de heli hetzelfde doel na.” DIEPE INDRUK
Van den Berg zegt bij de ANWB volop profijt te trekken van zijn opleiding bij de KLU en de daar opgedane ervaringen. Die bieden soelaas bij het nemen van moeilijke beslissingen tijdens operaties met de traumahelikopter. “Maar mijn nieuwe burgercollega’s doen voor niemand onder. Sommigen ontbreekt het alleen aan ervaring in het werken in lastige situaties, zoals in Bosnië en in Afghanistan.” Anders ligt het met de confrontatie met meestal (zeer) zwaar gewonden. Dat went moeilijk en misschien wel nooit, laat Van den Berg doorschemeren. Het eerste ongeval in 1998 waarbij hij moest assisteren, hakte er stevig in. “Een vrouw die uit haar auto was geslingerd, lag kermend van pijn langs de weg. Ik besloot op afstand te blijven en het over me te laten komen. Toch deed het me heel wat.” Met name de ongelukken met kinderen als slachtoffer, maken telkens weer (diepe) indruk op Van den Berg. “Als een vader op je schouder staat te huilen omdat zijn kind zojuist om het leven is gekomen, heb je het zelf ook moeilijk. Ik ben zelf pappa, hè. Aan de andere kant krijgt een vlieger van de ANWB-traumaheli per definitie met bizarre ongelukken te maken. Daarin schuilt het bestaansrecht van de dienst. Toch schenkt dit werk me voldoening. Je probeert mensen te redden, hé. En dat de loopbaanmogelijkheden beperkter zijn dan bij Defensie, wist ik vooraf.”●
DEKAATJES heten de gratis advertenties in de Defensiekrant. De tekst van een Dekaatje mag niet langer zijn dan veertig woorden en kan alleen schriftelijk of per e-mail worden ingediend. Plaatsing geschiedt zo spoedig mogelijk. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud, noch voor de gevolgen van de plaatsing. Op de envelop of in de e-mail graag ‘Dekaatje’ vermelden. Dekaatjes kunnen worden ingestuurd naar de Defensiekrant, postbus 20701, 2500 ES Den Haag of defensiekrant@ mindef.nl, onder vermelding van naam, adres, woonplaats eventueel telefoonnummer, onderdeel en registratienummer.
WONINGEN Te koop: Alphen NB, Hofstade 5 wegens vertrek naar buitenland. Ruime vrijstaande woning met 5 slpks. Woonkmr. 51m2. In het centrum, nabij winkels, school en bossen. Kindvriendelijk dorp op ± 10 km van vlb Gilze-Rijen. Open huis 14 april 12u tot 15u. Vr.pr.: N 367.500,-.Zie: www.funda.nl Te koop: Beuningen (Gld.) Leemdonk 3, halfvrijstaande ruime woning met inpandige garage en grote tuin (west). In wijk De Balmerd, nabij snelwegen A73/A50, 10 automin. van Nijmegen NS, dichtbij uiterwaarden. Inhoud 500 m3, perceel 372 m2, bj. 1993. prima per auto 10. Vrpr. N 394.500 k.k. www.durftewonen. nl of bel 0318 - 65 36 66 Te koop: Den Helder, Kruiszwin 1142, middenwoning in centrum, dichtbij alle voorz. Ind.: entree, hal, ruime woonkamer, keuken, douche en toilet, erf met berging.Op 1e verd. 3 slpkmrs. Aan de achterzijde een ruim zonnig terras. Zie www.mulderbeheer.nl Te koop: Den Helder, Julianadorp, Cronjestraat 34, zeer ruime middenwoning met 5 slpkmrs. Carport, berging, entree, toilet, trapkast, woonkmr, keuken 2003 met inb,app, tuin met berging en goed onderh. bestrating. 1e verd.: badkmr met ligbad, douche, wastafel en tweede toilet, 3 slpkmrs. 2e verd.: 2 slpkmrs. www.mulderbeheer.nl Te koop: Gouda, zeer ruime uitgebouwde eengezinswoning, in groene, ruim opgezette Water- en Grassenbuurt, 200 mtr van Reeuwijkse Plassen en 5 min. fietsen v. station met alle voorzieningen in de buurt. Woonkmr. 52 m2, 4 slpkmrs, luxe keuken en badkmr. Zonnige voortuin. Grondopp. 140 m2, inhoud 450 m3. Vr.pr. N 297.500 k.k. Info tel. 06 - 534 310 53. Te koop: Maassluis, Jan Steenstraat 4, 6kmr eengezinswoning, achtertuin (ZW). Ind: woonkmr 55 m2, keuken, plav. vloer, vloerverw. 1e verd.: badkmr, 3 slpkmrs, wv 1 met dakterras, 2e verd.: 2 kmrs met dakkapel, douche en wast. V.v. kunstst. kozijnen met dubb. glas. Woonopp: 170 m2, perceelopp: 195 m2. Vr.pr. N 274.000 k.k. Op fietsafst. van DTO. Zie www.funda.nl of 06 - 517 856 97. Te koop: Rhenen, Zwarteweg 19, royale eengezinswoning (450m2) nabij uitvalswegen (A12, A15) en treinstation. Bossen, uiterwaarden en rivier de Rijn liggen op loopafstand. 3 slpkmrs, luxe tuingerichte woonkeuken, woonkmr en www.janscheffer.nl Te koop: Sprang-Capelle, gerenov. Vrijst. woning met dubbele garage, inhd 700m3, 990m2 grond. Ind: woonkmr met schouw, open keuken, studiekmr, eetkmr met antieke kachel, provisiekmr met kelder, schuur met hobbyzolder. 1e verd: 3 slpkmrs, badk. met douche/whirlpool. 2e verd: speelzolder en 4e slpkmr. Vr.pr. N 579.000 k.k. info 0416 - 53 19 90 of www.jkmakelaardij.nl. Evt ook te huur voor drie jaar info www.househunting.nl of 013 - 582 11 61.●
5 april | Pagina 12
ACTIVITEITEN LEGERMUSEUM DELFT - In het Legermuseum draait alles tijdens het museumweekend om ‘zien en gezien worden’. Leer over de verschillende camouflagetechnieken en ga zelf aan de slag met echte museumvoorwerpen in het museumlab. Op zaterdag 14 en zondag 15 april is het Legermuseum gratis toegankelijk. De militairen van de Landmacht doen van alles om niet op te vallen. Kleding in camouflage-
kleuren en schminken van het gezicht. Zelfs grote voertuigen zoals tanks zijn vaak aangepast
Museum Verbindingsdienst
aan de omgeving om zo min mogelijk aandacht te trekken. Kijk maar eens rond in het museum. Probeer ook de speciale kijkers en ontdek wat de moderne Landmacht doet om gezien of juist niet gezien te worden.
Redactie: Evert Brouwer (070 - 318 83 30) Jack Oosthoek (070 - 318 83 41) Monique van Rijen-Bos (070 - 318 83 74) André Twigt (070 - 318 83 36) Redactiesecretariaat en administratie: Marianne Beck Telefoon: (070) 318 83 26, via het militaire net: 501, tst. 88326 Fax (070) 318 74 32 Defensiesite: www.mindef.nl E-mail:
[email protected] Bezoekadres: Kalvermarkt 38, 2511 CB Den Haag Postadres: Postbus 20701, 2500 ES Den Haag, MPC 58B
MUSEUMWEEKEND BRONBEEK EDE - Tijdens het Nationaal Museumweekend biedt het Museum Verbindingsdienst in Ede een boeiend programma voor jong en oud. Voor de jeugd vanaf 12 jaar worden er op de Elias Beeckmankazerne demonstraties gegeven met als onderwerp ‘militaire telecommunicatie’. Voor de ouderen is er een bijzondere tentoonstelling van unieke militaire emblemen (zie foto) uit Nederlands-Indië in de periode 1946-1950. Binnen de Koninklijke Landmacht verzorgt de Verbindingsdienst al sinds 1874 de communicatie. In het Verbindingsdienstmuseum zijn historische seintoestellen, telefooncentrales, radiotoestellen en telexapparatuur opgesteld, grotendeels in
chronologische volgorde. Een deel daarvan is bedrijfsklaar en kan door de bezoekers worden bediend. Veel van het geëxposeerde is te zien in diorama’s. Zo neemt de bezoeker onder meer een kijkje in de Stelling van Amsterdam in 1900, een veldpostkantoor uit de mobilisatie van 1939-1940 en een communicatiecentrum van UNPROFOR in 1992. Tussen de museumgebouwen zullen zowel werkende ‘historische’ als ‘hedendaagse’ verbindingsvoertuigen zijn opgesteld. Het museum is op beide dagen van 10.00 tot 17.00 uur gratis te bezichtigen. Voor meer informatie: www.museumverbindingsdienst.nl●
MILITAIRE LUCHTVAART MUSEUM TOONT VERBORGEN SCHATTEN SOESTERBERG - De deuren van de normaliter niet toegankelijke depots op de Vliegbasis Soesterberg zijn tijdens het Nationaal Museumweekend op 14 en 15 april van 10.00 tot 16.30 uur wel open. De hangars herbergen vliegtuigen en grotere onderdelen hiervan. Bij wijze van uitzondering krijgen bezoekers de kans unieke toestellen als de Lockheed T-33A, de Catalina vliegboot, meerdere Starfighters en de net aangekochte Breguet Atlantic te aanschouwen. “Vliegtuigen die we graag aan het publiek tonen, maar waarvoor op dit moment helaas geen plek is in de museumhallen”, stelt directeur Jan Janssen. In de depots krijgen de bezoekers op deskundige wijze uitleg over collectiestukken die normaal verborgen blijven. Thema van het museumweekend is: ‘De kunst van het waarnemen’. ‘Waarneming’ of ‘verkenning’ hoort al sinds de beginjaren van het militaire vliegen tot het takenpakket. Op het museumterrein vallen in dit kader rondleidingen bij te wonen gericht op de specifieke waarnemingstoestellen uit de collectie. Ook worden een radar (PAR) en bijhorend Battery Control Centre (BCC) opengesteld voor het publiek. In de depots krijgen de toestellen en objecten die binnen het thema passen extra aandacht. Voor meer informatie: www.militaireluchtvaartmuseum.nl●
De activiteiten zijn erop gericht zowel volwassenen als kinderen via al hun zintuigen indrukken te geven van het vroegere Nederlands Indië en het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL). Zo kun je op eigen gelegenheid op expeditie gaan, waarbij je, letterlijk en figuurlijk, in aanraking komt met muziek, eten, kleding en wapens. Met een rondleider het museum en het landgoed verkennen, behoort ook tot de mogelijkheden. De groep Kusuma Budaya bespeelt de gamelan (zie foto) en toehoorders krijgen daarbij uitleg over hoe men deze inheemse muziek beluistert. In het Indisch restaurant Kumpulan kan men tegen geringe betaling Indische hapjes en drankjes proeven.Voor kinderen van 8 t/m 12 jaar is er een expeditie over het landgoed Bronbeek; met hulp van een kaart onderzoeken ze onbekende plekken en verborgen beelden. Ook aan kleuters tot 7 jaar is gedacht. Zij kunnen wegdromen bij een Indisch verhaaltje, een liedje zingen en proeven van lekkernijen. Voor meer informatie: www. bronbeek.nl●
De Defensiekrant is een wekelijkse uitgave van de directie Voorlichting & Communicatie van het Ministerie van Defensie bestemd voor het gehele Defensiepersoneel. Hoofdredacteur a.i.: Wiebren Tabak (070 - 318 66 77)
Voor kleine speurders is er een spannende speurtocht (zie foto) door het museum waarin ze op zoek kunnen gaan naar de technieken die dieren gebruiken om gezien of juist niet gezien te worden. Conservatoren en restauratoren vertellen interessante verhalen over aparte voorwerpen, die normaal niet te zien zijn. Bijvoorbeeld hoe je kunt zien of een object echt is of niet en hoe oud het is. Maar ook wordt uitgelegd hoe het vizier van een geweer werkt: dus hoe kun je de vijanden zien. Daarnaast vindt er elk uur een rondleiding plaats langs de hoogtepunten uit de collectie, met speciale aandacht voor voorwerpen die te maken hebben met ‘zien en gezien worden’. Voor meer informatie: www.legermuseum.nl●
ARNHEM - Bezoekers aan museum Bronbeek worden op zaterdag 14 en zondag 15 april via al hun zintuigen aangesproken. In dit Nationaal Museumweekend kan het hele gezin tussen 10.00 en 17.00 uur gratis deelnemen aan eenmalige activiteiten rond ‘De kunst van het waarnemen’.
Colofon
Defensie Evenementenkalender De verkorte versie van de Defensie Evenementenkalender vermeldt voor de komende tijd de volgende evenementen:
6 april: ‘Beatles in concert’ door het orkest van de Koninklijke Luchtmacht, Terneuzen 9 april: Marathon Utrecht m.m.v. de Koninklijke Landmacht, Utrecht 12 april: ‘Beatles in concert’ door het orkest van de Koninklijke Luchtmacht, Valkenswaard 13 april: ‘Beatles in concert’ door het orkest van de Koninklijke Luchtmacht, Deventer 14 april: ‘Beatles in concert’ door het orkest van de Koninklijke Luchtmacht, Waalwijk 14 en 15 april: Museumweekend met speciale activiteiten in alle Defensiemusea, Rotterdam, Delft, Arnhem, Soesterberg en Den Helder 18 april: ‘Beatles in concert’ door het orkest van de Koninklijke Luchtmacht, Zaandam 18 april: Nationaal Militair Kampioenschap Judo; Apeldoorn 18 april: Kinderworkshop ‘Morse’ in het Militaire Luchtvaartmuseum, Soesterberg 19 april: ‘Beatles in concert’ door het orkest van de Koninklijke Luchtmacht, Rotterdam 20 april: ‘Beatles in concert’ door het orkest van de Koninklijke Luchtmacht, Arnhem 21 april: ‘Beatles in concert’ door het orkest van de Koninklijke Luchtmacht, Almelo 22 april: ‘Lezing ‘Zestig jaar politionele acties’ in museum Bronbeek, Arnhem 22 april: Themabijeenkomst ‘werken en zaken doen in het voormalige Nederlands-Indië en Indonesie’, Reünie- en Congrescentrum Kumpulan, Arnhem 22 april: ‘Napoleontische tijd’ in het Legermuseum, Delft Surf voor meer informatie naar www.defensie.nl en klik via ‘Actueel’ op de link Evenementen. Voor veel medewerkers van Defensie ook bereikbaar via intranet.●
De inhoud van de artikelen in de Defensiekrant hoeft niet noodzakelijkerwijs de mening van de minister van Defensie of de krijgsmachtleiding weer te geven. Ingezonden brieven dienen betrekking te hebben op eerder in de Defensiekrant geplaatste artikelen. Zij geven uitsluitend de mening van de inzender weer en kunnen door de redactie worden bekort. Overname van artikelen of delen daarvan is alleen toegestaan met toestemming van de redactie. Aan rechtspositionele informatie kan geen recht worden ontleend. Deze informatie wordt in algemene bewoordingen en met terzijde lating van details weergegeven. Voor volledige informatie wordt verwezen naar de officiële stukken. Abonnementen: Per jaar N 13,61. Voor het buitenland N 15,88. Opgave schriftelijk bij administratie Defensiekrant (zie boven), in het geval van een dienstabonnement. Particuliere abonnees kunnen zich opgeven bij: Abonnementenland, postbus 20, 1910 AA Uitgeest, tel. 0251-31 39 39, waarna een acceptgirokaart wordt toegezonden. Adreswijziging: Het verdient aanbeveling adreswijzigingen vroegtijdig en uitsluitend schriftelijk op te geven; het kost enkele weken voor het nieuwe adres in het verzendbestand is opgenomen. Layout: Theo Olsthoorn (UnitedGraphics, postbus 659, 2700 AR Zoetermeer) Druk: DeltaHage, Den Haag ISSN: 0167-0808
