Een toekomstbestendige bezoekers parkeerregeling in Den Haag Een onderzoek naar de effectiviteit van de bezoekersparkeerregeling in de Gemeente Den Haag
EINDRAPPORT G. Mingardo
[email protected]
Februari 2013
1.
Introductie
Vrijwel alle stedelijke regio’s worden met een lastige afweging geconfronteerd. Aan de ene kant dienen steden mobiliteit en bereikbaarheid te stimuleren met het doel competitief te blijven; aan de andere kant dienen zij de leefbaarheid in de stad te garanderen. De voortdurende toename van mobiliteit zou onder andere kunnen leiden tot minder prettige woongebieden binnen de stad. Hierdoor is het van essentieel belang een gedegen mobiliteitsbeleid te ontwikkelen. Binnen het gemeentelijk mobiliteitsbeleid krijgt parkeren een steeds belangrijkere functie. Vaak moet het parkeerbeleid de algemene visie en strategie van de stad ondersteunen. Een van de belangrijkste doelen van het parkeerbeleid van de Gemeente Den Haag is het herstellen van het evenwicht tussen vraag en aanbod van parkeervoorzieningen en het evenwicht in verdeling van functies in de openbare ruimte1. Binnen het parkeerbeleid speelt onder andere het parkeervergunningsysteem een belangrijke rol. Betaald parkeren is voor de meeste bewoners een zeer gevoelig item dat vaak leidt tot ontevredenheid en onrust. Voor de bewoners van de stad is niet alleen een parkeervergunning voor de eigen auto(s) belangrijk, maar ook de parkeervergunning voor hun bezoekers. Geen enkele bewoner wil het gevoel hebben dat hij/zij minder sociaal bezoek krijgt omdat parkeren lastig (lees: duur) is. Om het juiste evenwicht te vinden moet de parkeerregeling voor de bezoekers onder andere met de specifieke behoeftes van de bewoners rekening houden. Bovendien moet het beleid toekomstbestendig zijn; de maatschappij verandert snel en de mobiliteitsbehoefte van mensen daarmee ook. RHV BV, de capaciteitgroep Regionale, Haven- en Vervoerseconomie van de Erasmus Universiteit Rotterdam heeft in opdracht van de gemeente Den Haag van mei tot december 2012 onderzoek gedaan naar de effectiviteit van de bezoekersparkeerregeling in de gemeente Den Haag.
Doelstelling en methodologie Het hoofddoel van deze studie is het adviseren over een toekomstbestendige bezoekersparkeerregeling voor de gemeente Den Haag, zodanig dat de juiste beleidsbesluiten of aanpassingen van het product van de huidige bezoekersvergunning genomen kunnen worden. Het hoofddoel wordt bereikt door middel van kwantitatief en kwalitatief onderzoek. Het kwantitatieve deel van de analyse maakt gebruik van statistische analyses om de gebruiksgegevens van de bezoekersparkeerregeling in Den Haag te analyseren. Het 1
Haagse Nota Mobiliteit, 2010.
2
betreft hier de analyse van alle datagegevens over het gebruik van de bezoekersparkeervergunningen. Deze kwantitatieve analyse geeft inzicht in het gebruik van de bezoekersparkeervergunning in de stad Den Haag. Het kwalitatieve deel van de analyse bestaat uit een enquête en discussiegroepen met bewoners, waarbij inzicht verkregen wordt in de issues van de bezoekersparkeerregeling. Een online enquête is uitgevoerd tijdens een periode van twee weken in oktober 2012, waarbij de gebruikers van de bezoekersparkeerregeling de mogelijkheid hadden om hun mening en ervaring te delen met betrekking tot de bezoekersparkeerregeling. Ongeveer 5.000 gebruikers zijn uitgenodigd om mee te doen aan de enquête – dit is ongeveer 10% van het totaal aantal bezoekersparkeervergunninghouders - meer dan 1.000 personen hebben gereageerd. Daarnaast zijn in december 2012 twee groepsdiscussie gehouden met gebruikers van de bezoekersparkeervergunning. Deze onderzoeksmethode is uitermate geschikt voor het achterhalen van beweegredenen en motivaties van vertoond gedrag [bijv. structureel hoog gebruik van uren voor bezoekers] maar ook bij het in kaart brengen van het beeld dat de bewoners hebben bij de huidige situatie/probleem, de parkeerregeling en de mogelijke [toekomstige] oplossingen.
Leeswijzer Dit rapport is ingedeeld op basis van de volgende stappen. In hoofdstuk 2 wordt een korte inleiding gegeven over parkeerbeleid. In hoofdstuk 3 wordt de bezoekersregeling in de gemeente Den Haag kort beschreven; daarnaast worden de belangrijkste aspecten met betrekking tot de bezoekersregeling voor parkeren in verschillende Nederlandse steden kort weergegeven. In hoofdstuk 4 wordt de statistische analyse van de datagegevens van het gebruik van de bezoekersparkeervergunningen gepresenteerd. In hoofdstuk 5 volgen de resultaten van het kwalitatieve onderzoek, met name de online enquête en de groepsdiscussies. Tenslotte worden in hoofdstuk 6 de belangrijkste conclusies en aanbevelingen voor een toekomstbestendige bezoekersparkeerregeling voor de gemeente Den Haag uiteengezet.
3
2.
Parkeerbeleid
Het gemeentelijk parkeerbeleid is een van de belangrijkste instrumenten om de mobiliteit en bereikbaarheid van de stad te reguleren. Daarnaast speelt parkeerbeleid een cruciale rol in het kader van stedelijke leefbaarheid en duurzaamheid. In het kort; een goed parkeerbeleid levert een belangrijke bijdrage aan een optimaal functionerende stad. Normaal gesproken wordt een actief parkeerbeleid – vooral het invoeren van blauwe zone en/of betaald parkeren – door de gemeente gebruikt in de gebieden waar de vraag naar parkeren (aantal automobilisten die een parkeerplaats zoeken) hoger is dan het aanbod (aantal beschikbaar parkeerplaatsen). Binnen het gemeentelijk parkeerbeleid krijgt het reguleren van parkeren van bewoners en hun bezoek een steeds belangrijkere en complexere rol. Aan de ene kant wil de stad de behoefte aan parkeren voor de bewoners en hun bezoekers faciliteren. Aan de andere kant wordt de stad geconfronteerd met schaarser wordende ruimte en met stijgende populatie en welvaart, en dus stijgend autobezit. Deze situatie leidt tot een belangrijk dilemma voor de stad: als in een specifiek gebied het beleid te ruim is, met bijvoorbeeld veel gratis parkeren, dan krijg je te veel autoverkeer in het gebied en dit is slecht voor de leefbaarheid van het gebied zelf. Als het beleid te strikt is, dan loop je het risico dat bewoners zich niet welkom voelen in de stad.
Gratis parkeren bestaat niet Een van de grootste misverstanden met betrekking tot parkeren is dat gratis parkeren bestaat. Gratis parkeren bestaat niet. De [hoge] kosten van parkeren worden doorberekend in de prijzen van alle overige producten en diensten. Dit betekent dat als de gebruiker van een parkeerplaats [de automobilist] niet de volledige kosten van het parkeren betaalt, dat dan de resterende kosten door de maatschappij worden betaald. Dit fenomeen zie je ook, en vooral, bij openbaar parkeren. Als de gebruiker van een openbare parkeerplek [bijvoorbeeld op straat] niet de volledige kosten betaalt, dan komt de rest op de rekening van het gemeentelijk budget. Indirect, worden deze kosten door alle bewoners van de stad betaald. Met andere worden, elke keer als er geen parkeertarief of kunstmatig laag parkeertarief [onder de kostprijs] wordt gehouden, dan is er sprake van een subsidie voor de automobilist. Uiteraard kan dit de bedoeling van het beleid zijn. Een voorbeeld hiervan is de zeer lage prijs voor de [eerste] parkeervergunning voor bewoners die veel steden,
4
waaronder de gemeente Den Haag, hanteren. Toch moet de gemeente de juiste balans vinden tussen de kosten die door de gebruiker worden betaald en de kosten die op rekening van de hele maatschappij komen. De bezoekersvergunning valt ook in deze categorie: als de bewoners of hun bezoekers niet de volledige prijs van parkeren betalen, dan wordt de rest door de gemeente gesubsidieerd. Hiermee staat de gemeente Den Haag voor een belangrijk dilemma: geef je meer vrije of zeer goedkope parkeeruren voor bezoekers (en daarmee subsidie aan de automobilist) of laat je bezoekers (een groot deel van) de kosten betalen door middel van hogere parkeertarieven?
3. Bezoekersparkeerregelingen in Nederland De bezoekersparkeerregeling in de gemeente Den Haag is eerst vergeleken met de regelingen in andere vergelijkbare steden in Nederland. Het doel van deze vergelijking is aangeven hoe in andere steden in Nederland wordt omgegaan met het vraagstuk van bezoekersparkeren en hoe de gemeente Den Haag zich op stelt in dit vraagstuk in vergelijking met andere steden in Nederland. Allereerst zal een korte beschrijving van de bezoekersparkeerregeling in acht steden in Nederland (inclusief Den Haag) worden gegeven en vervolgens zal een vergelijking wat betreft de kosten voor bezoekers parkeren worden gemaakt tussen deze plaatsen.
Den Haag In de gemeente Den Haag kunnen bewoners een bezoekersparkeervergunning aanvragen, waarmee hun bezoek kan parkeren zonder te betalen bij de automaat. Bij deze vergunning hoort een aantal uren, wat afhankelijk is van het aantal uren betaald parkeren in het betreffende gebied, variërend van 115 tot 277 uur . Hoe meer uren betaald parkeren in het gebied, des te meer uren tegoed de gebruiker krijgt bij de vergunning. Indien het maximum aantal uren bereikt wordt, dient het bezoek van de bewoner een kaartje te kopen uit de parkeerautomaat tegen het geldende straattarief. De kosten voor een bezoekersvergunning bedragen €18,36 per jaar. Ongebruikte uren komen aan het eind van het jaar te vervallen. Het is niet mogelijk om uren bij te kopen.
Rotterdam In de gemeente Rotterdam kunnen bewoners een bezoekerspas aanvragen die recht geeft op een aantal uren parkeren tegen gereduceerd tarief. Per bezoek kan een ticket worden gekocht voor één dagdeel, wat bestaat uit vijf aangesloten uren. Dit tegen een gereduceerd tarief van €1,40 per dagdeel. De kosten voor het gebruik van de 5
bezoekerspas worden achteraf verrekend via automatische incasso. De bezoekerspas zelf wordt aan de bewoner eenmalig gratis verstrekt. Met een bezoekerspas kunnen 100 dagdelen per kalenderjaar worden gekocht (staat voor maximaal 500 uur parkeren per jaar). Het is niet mogelijk om extra uren te kopen tegen het gereduceerde tarief. Eventueel resterende dagdelen mogen aan het eind van het jaar niet worden meegenomen naar het volgend jaar en komen te vervallen.
Amsterdam De gemeente Amsterdam kent geen speciale bezoekersparkeerregeling. Bezoekers betalen dus het regulier geldende straattarief.
Utrecht In de gemeente Utrecht geeft een bezoekersvergunning recht op 70 uur per kwartaal tegen een gereduceerd parkeertarief(280 parkeeruren per jaar). Parkeren is tijdens deze 70 uur vijftig procent goedkoper. Het betaald parkeren gebied in Utrecht is onderverdeeld in drie gebieden, met corresponderende parkeertarieven. De tarieven zijn gebaseerd op de ruimtelijke verdeling en ligging ten opzichte van het stadscentrum. In gebied een, het stadscentrum, is de parkeerprijs per uur €2,13 (i.p.v. €4,26); in gebied twee, de eerste ring om het stadscentrum, is de parkeerprijs per uur €1,30 (i.p.v. €2,60); en in gebied drie, de tweede ring om het stadscentrum, is de parkeerprijs per uur €1,17 (i.p.v. €2,33). Extra uren bijkopen of resterende uren meenemen is ook in Utrecht niet mogelijk. De bezoekerskaart kost eenmalig € 6,00.
Delft In de gemeente Delft kunnen bewoners, die in een betaald parkeren gebied wonen, een bezoekerskaart aanvragen voor hun bezoek. Een bezoekerskaart is een jaar geldig. Met een bezoekerskaart kan de bezoeker parkeren voor maximaal 3 of 4 achtereenvolgende uren (afhankelijk van het gebied). Deze uren geeft men aan via de draaischijf op de bezoekerskaart. De bezoekersparkeervergunning kan onbeperkt gebruik worden. Per woonadres kan een bezoekerskaart aangevraagd worden. De bezoekerskaart kost € 29,40 per jaar, m.u.v. het meeste centrale gebied waar de kaart € 58,20 per jaar kost. Er is geen maximum aantal uren per jaar.
Leiden In de gemeente Leiden is er een systeem met kraskaarten. De bezoekersvergunningen bestaan uit kraskaarten, die geldig zijn voor maximaal vier aaneengesloten uren. Een kraskaart is zone gebonden en kan eenmalig worden gebruikt. De kraskaarten kosten per stuk € 2,50 in het betaald parkeren gebied en € 1,75 in het blauwe zone gebied. De kraskaarten zijn te koop per boekje van 5 stuks (respectievelijk € 12,50 en € 8,75). Per adres worden maximaal vijftig bezoekers kraskaarten per jaar verstrekt. Dit betekent een totaal van maximaal 200 uren parkeren per jaar.
6
Dordrecht In de gemeente Dordrecht is er ook een systeem met kraskaarten. Met de kraskaarten kan drie uur geparkeerd worden. Bij aankomst dient de maand, de dag van de maand, de dag van de week en de aankomsttijd open gekrast te worden. De kosten zijn € 16,20 per vijftien kraskaarten en er is een maximum van vijftien kraskaarten per kwartaal. Dit betekent een totaal van maximaal 180 uur parkeren per jaar.
Groningen In de gemeente Groningen kunnen bewoners één bezoekerspas aanvragen per adres. Deze bezoekerspas geeft recht op een aantal parkeeruren (16-25 uur per week). De kosten voor een bezoekerspas zijn €32,30 per jaar, exclusief een eenmalige borg van €15. De gemeente Groningen heeft een vergelijkbaar systeem als dat van Den Haag voor het aan- en afmelden van de bezoekers.
Conclusie Een vergelijking tussen de verschillende steden wat betreft de kosten en het aantal beschikbare uren is weergegeven in tabel 1. Stad
Den Haag Rotterdam
Kosten per Maximaal Mogelijkheid Mogelijkheid uur (€) aantal uren per extra uren te resterende uren jaar kopen mee te nemen 0,07 – 0,16 277 - 115 Nee Nee 100 dagdelen (500 uur) -
Nee
Nee
Amsterdam*
0,28 (1,40 per bezoek) 1,10 – 5,00
-
-
Utrecht
1,17 – 2,13
280
Nee
Nee
Leiden
0,44 – 0,63
Nee
Nee
Nee
Nee
Dordrecht
0,36
200 (50 keer 4 uren) 180
Groningen
0,02 – 0,04
1300 - 832
Nee
Nee
n.v.t.
Geen maximum
Nee
n.v.t.
Delft
Tabel 1: overzicht kosten en aantal uren per jaar in verschillende steden, tarieven 2012. (* Amsterdam kent geen speciale bezoekersregeling; het normale straattarief is dus van toepassing)
In vergelijking met andere steden biedt de gemeente Den Haag bezoekersparkeren tegen een zeer voordelig tarief aan. Van de vier grote steden kan bezoek van de bewoners in Den Haag met de bezoekersparkeervergunning ruimschoots het goedkoopste parkeren. Van de acht onderzochte steden, bieden Groningen en Delft meer uren per jaar voor de bezoekersregeling. Rotterdam biedt in theorie ook meer uren aan, maar in praktijk 7
pakt dit anders uit. Een bewoner in Rotterdam kan namelijk 100 keer per jaar een ticket kopen voor een dagdeel (5 uur) tegen een gereduceerd tarief; als het bezoek minder dan 5 uur duurt, dan is de bewoner de resterende tijd kwijt. Net als in Den Haag is het ook in andere steden niet mogelijk om extra uren bij te kopen of de resterende uren mee te nemen naar het volgende vergunningjaar. Geconcludeerd kan worden dat de huidige bezoekersregeling van de gemeente Den Haag zeer gunstig voor de bewoners is in vergelijking met die van andere steden.
8
4.
Het kwantitatieve onderzoek
De dataset die gebruikt wordt voor het kwantitatieve onderzoek bevat de registratie van het gebruik van de bezoekersvergunningen. Ter aanvulling op deze dataset is gebruik gemaakt van algemene data over de diverse wijken in de gemeente Den Haag, verkregen via de gemeente Den Haag en via het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het doel van de kwantitatieve analyse is inzicht te verkrijgen in het daadwerkelijke gebruik van de bezoekersparkeerregeling. De resultaten van de kwantitatieve analyses geven informatie over zaken als het percentage gebruikers, het daadwerkelijk gebruik van de vergunningen en het gebruik van automatisch afmelden. Daarnaast worden nog enkele andere analyses uitgevoerd. De dataset bevat in totaal ongeveer 2,8 miljoen parkeeracties. Dit zijn alle parkeeracties vanaf het moment van introductie van de bezoekersparkeerregeling tot en met juni 2012. Op basis van de dataset zijn voor verschillende vergunninggebieden verschillende tijdsspannen aangegeven, variërend van zes maanden tot meerdere jaren. De tijdsspannen is afhankelijk van hoe lang in de betreffende vergunninggebieden gebruik gemaakt wordt van de bezoekersparkeervergunning. Vergunninggebieden 18, 22 en 30 hebben een tijdsspanne van zes maanden; hierbij dienen de resultaten als richtlijn en kunnen er geen algemeen bindende conclusies aan verbonden worden omdat de tijd minder dan een jaar is en de variatie over het jaar niet aanwezig is. Voor vergunninggebieden 1, 2, 3, 7, 8, 9, 10, 11, 43, 45, 46 is de tijdsspanne een jaar, variërende periodes in de jaren 2011 en 2012. Vergunninggebieden 12, 17, 23, 25, 28, 32, 33 en 34 zijn geanalyseerd voor meerdere jaren. In tabel 2 wordt een overzicht gegeven van de indeling van de vergunninggebiedenin gemeente Den Haag, welke wordt gebruikt in het onderzoek.
Vergunningsgebied
Gebiedscode Vergunningsgebied Gebiedscode
Centrum midden
1
Mient tot Volendamlaan
23
Centrum west
2
Regentessekwartier en Duinoord
25
Centrum zuid
3
RustenburgOostbroek
28
Nieuwe Schoolstraat e.o
7
Schilderswijk
30
Archipelbuurt
8
Schilderswijk-
30A
9
Noordwest Belgisch Park
9
Transvaal
32
Benoordenhout
10
Valkenboskwartier
33
Bezuidenhout
11
Heesterbuurt-Noord
34
Bomenbuurt
12
Scheveningen Noord 1
43
Scheveningen Dorp Oost
17
Renbaankwartier
45
Slachthuisterrein
18A
Metskwartier
45M
Schipperskwartier
18S
Scheveningen Noord 2
46
Leyweg winkelgeb.
22A
Tabel 2: vergunninggebieden en gebiedscodes (juni 2012).
Het percentage gebruikers Allereerst is het aantal vergunningen dat de bezoekersparkeervergunning ten minste één keer heeft gebruikt ten opzichte van het totaal aantal uitgegeven vergunningen geanalyseerd. Dit is gedaan om te kijken hoeveel procent van de bewoners die een bezoekersvergunning hebben aangevraagd, ook daadwerkelijk (tenminste één keer) gebruik hebben gemaakt van deze vergunning. De resultaten van deze analyse zijn te vinden in figuur 1. Gemiddeld maakt 81% van de pashouders tenminste een keer gebruik van de bezoekerspas en er zijn geen grote verschillen tussen de vergunningsgebieden. Deze resultaten houden in dat gemiddeld 19% van de vergunninghouders de vergunning nooit gebruikt heeft.
10
% Vergunningnummers tenminste 1 keer gebruikt 100,00% Wijk 1
90,00%
Wijk 2 Wijk 3
Wijk 7
80,00%
Wijk 8
Wijk 9
70,00%
Wijk 10
Wijk 11
60,00%
Wijk 12
Wijk 17 50,00%
Wijk 18
Wijk 22 40,00%
Wijk 23
Wijk 25 30,00%
Wijk 28
Wijk 32 Wijk 33
20,00%
Wijk 34 Wijk 43
10,00%
Wijk 45 Wijk 46
0,00% *Gemiddelde wijk 12, 17, 23, 25, 28, 32, 33 en 34 zijn gemiddelde waarden over meerdere jaren
Figuur 1: percentage vergunninghouders die de bezoekersvergunning ten minste een keer hebben gebruikt. De zwarte lijn geeft het gemiddelde weer (81%).
Het daadwerkelijk gebruik: de grootverbruikers De tweede analyse betreft het daadwerkelijk gebruik van de bezoekersparkeervergunningen. Er is gekeken naar het totale gebruik binnen de betreffende tijdsspanne, om een analyse te doen van het percentage gebruikers met een gebruik boven een bepaald niveau. Dit niveau wordt bepaald aan de hand van het aantal beschikbare uren per jaar. Het daadwerkelijk aantal gebruikte uren is omgerekend naar het relatieve aantal uren, als percentage van het maximum aantal uren. Indien iemand bijvoorbeeld 166 uren gebruikt van zijn maximale 277 uren, dan gebruikt deze persoon ongeveer 60% van het maximum. Dit type analyse is voor alle gebruikers van de bezoekersparkeervergunning uitgevoerd, om het totaal aantal mensen boven bepaalde niveaus weer te geven. Het doel van deze analyse is het in kaart brengen van het percentage grootverbruikers, dit is het percentage vergunninghouders die in het afgelopen vergunningjaar het maximum aantal uren (100%) van de bezoekersparkeerregeling heeft gebruikt. De belangrijkste resultaten van deze analyse worden weergegeven in figuur 2. De vergunninggebieden waar slechts een analyse van zes maanden kon worden uitgevoerd, vanwege het feit dat de digitale bezoekersvergunning ten tijde van het onderzoek nog niet langer geïntroduceerd is, zijn niet meegenomen in het figuur.
11
Percentage gebruikers dat 100% gebruikt heeft 35.0 30.0 25.0 20.0 15.0 10.0 5.0 0.0 Wijken 1-46; van links naar rechts oplopend 1
2
3
7
8
9
10
11
12
17
23
25
28
30A
32
33
34
43
45
46
Figuur 2: percentage grootverbruikers per vergunningsgebied (in 2012).
Het aantal vergunninghouders dat 100% van het maximum aantal uren gebruikt is in veel gebieden kleiner dan een paar procent. Het percentage grootverbruikers gemiddeld niet boven de 3,8%. Er zijn twee vergunninggebieden waarin een substantieel percentage van de gebruikers 100% van de uren gebruikt, namelijk 23 (Mient tot Volendamlaan) en 32 (Transvaal). In vergunninggebied 23 heeft 17% van de gebruikers 100% van het totaal aantal uren gebruikt, en dit percentage ligt voor vergunninggebied 32 op 20%. Een aantal vergunninggebieden (wijk 12, 25, 28 en 33) konden voorheen ook aangemerkt worden als gebieden met relatief veel grootverbruikers, maar na de verhoging van het aantal uren met 35% in 2011 is dit percentage gedaald (zie tabel 3). Vergunninggebied
Wijk 12 (Bomenbuurt)
Percentage grootverbruikers Percentage grootverbruikers na voor de 2011 verhoging de 2011 verhoging 19,6%
0,5%
Wijk 25 (Regentessekwartier en Duinoord)
22,5%
0,5%
Wijk 28 (Rustenburg – Oostbroek)
9,4%
0,6%
10,6%
0,6%
Wijk 33 (Valkenboskwartier)
Tabel 3: Het percentage grootverbruikers voor en na de 2011 verhoging van het maximaal uren per jaar.
12
De analyse laat ook zien dat het aantal grootverbruikers in de gehele gemeente Den Haag relatief beperkt is. In veel vergunninggebieden gebruikt de helft, of zelfs 60% 70% van de vergunninghouders, minder dan 50% van het totaal aantal beschikbare uren. Als gekeken wordt naar het percentage bezoekersvergunninghouders dat in het afgelopen jaar 90% of 80% van de beschikbaar uren heeft gebruikt, dan heeft 17% van de vergunninghouders heeft 90% [of meer] van de beschikbaar uren gebruikt en 21% van de vergunninghouders heeft 80% [of meer] van de uren gebruikt. In beide gevallen zijn er geen grote verschillen tussen de vergunninggebieden. Geconcludeerd kan worden dat de huidige bezoekersregeling in Den Haag qua aantal uren goed is. In het algemeen is het percentage grootverbruikers beperkt (3,8% gemiddeld) en de vergunninggebieden met minder beschikbare uren kennen gemiddeld geen hoger percentage van grootverbruikers.
Beschrijvende analyse van de vergunninggebieden met relatief veel grootverbruikers De derde analyse is een beschrijvende analyse van de twee vergunninggebieden waar relatief veel grootverbruikers zijn. Met behulp van statistische gegevens over de karakteristieken van deze gebieden is geprobeerd een beeld te schetsen van deze vergunninggebieden, om te kijken of in deze gebieden gemeenschappelijke variabelen zijn die het grootverbruik kunnen verklaren. De vergunninggebieden worden op vijf punten vergeleken met de gemiddelde waardes van de gemeente Den Haag als geheel. De vijf zaken waarop de vergunninggebieden worden vergeleken met de gemeente als geheel zijn: 1. 2. 3. 4. 5.
Het percentage inwoners van 65 jaar of ouder; Het percentage huishoudens met kinderen; Het aantal personen auto’s per huishouden; Het aantal auto’s per ha verkeersgebied; Het percentage huishoudens met een laag inkomen.
De resultaten van deze vergelijkingen zijn te vinden in tabel 4. Op basis van deze analyses kunnen de volgende conclusies worden getrokken: Het percentage 65 jaar of ouder, % huishoudens met kinderen en aantal personenauto’s per huishouden is gemiddeld niet hoger in de specifieke vergunningsgebieden dan op gemeentelijk niveau. Het aantal auto’s per ha verkeersgebied en % huishoudens met laag inkomen is gemiddeld wel hoger in deze gebieden dan op gemeentelijk niveau.
13
Vergunninggebied
23 (Mient tot Volendamlaan)
32 (Transvaal)
Gemeente Den Haag
% 65 jaar en ouder
18%
8%
18%
% huishoudens met kinderen
28%
37%
27%
Personen auto’s per huishouden
0.70
0.50
0.77
184.70
220.50
138.7
50%
67%
45%
Aantal auto’s per ha verkeersgebied % huishoudens met een laag inkomen
Tabel 4: Socio-economische aspecten van gebieden 23 en 32.
Weekverdeling bezoekerspatronen Nu het daadwerkelijke gebruik van de bezoekersvergunningen is geanalyseerd, kan specifieker op zaken worden ingegaan. Een van deze zaken is de verdeling van het gebruik. Zijn er piekmomenten gedurende de week of zijn er andere opmerkelijke zaken? De eerste analyse op dit gebied analyseert of er verschillen zijn in mate van gebruik gedurende de week. Voor deze analyse wordt alle data gebruikt., Er wordt een vergelijking gemaakt tussen de verschillende dagen van de week, op basis van het aantal aanmeldingen. Het percentage aanmeldingen op elk van de zeven weekdagen wordt berekend, om conclusies te kunnen trekken over eventuele piekmomenten (tabel 5). Op basis van de resultaten kan geconcludeerd worden dat er geen grote verschillen bestaan in het gebruik van de bezoekersparkeervergunning gedurende de week. Dit betekent dat er geen specifieke piekdagen geïdentificeerd kunnen worden in relatie met het gebruik van de vergunning. Met andere woorden; het gebruik van de bezoekersvergunning is ongeveer gelijk verdeeld over alle dagen van de week. Op vrijdag en zaterdag zijn iets meer aanmeldingen dan gemiddeld, maar dit zijn geen grote verschillen.
14
Weekverdeling aanmeldingen
%
Maandag
13%
Dinsdag
12%
Woensdag
15%
Donderdag
13%
Vrijdag
16%
Zaterdag
17%
Zondag
14%
Totaal
100%
Tabel 5: Weekverdeling aanmeldingen (gehele dataset).
Gebruik automatisch afmelden Een aspect dat extra analyse nodig heeft is het gebruik van automatisch afmelden. Automatisch afmelden houdt in dat de parkeeractie geautomatiseerd wordt afgemeld aan het einde van de werkingstijd van betaald parkeren. In deze analyse wordt bekeken hoe de verhouding tussen automatisch afmelden en een alternatieve manier van afmelden (via telefoon of via internet) is. Meer dan 20% van de afmeldingen gaat via de optie automatisch afmelden. Dit kan een indicatie zijn van onnodig gebruik van de beschikbare hoeveelheid uren. Waarschijnlijk blijft een bepaald aantal bezoekers daadwerkelijk tot na de eindtijd van het betaald parkeren (en worden dan automatisch afgemeld). Maar het is niet uit te sluiten dat een deel van het aantal automatische afmeldingen te maken heeft met gemak. Dat de bewoner zijn bezoek wel aan-, maar niet meer afmeldt.
15
Analyse automatisch afmelden Om het gebruik van de optie automatisch afmelden nog iets verder te specificeren is een analyse gedaan naar het gebruik van de optie gedurende de week. Een vergelijking tussen het gebruik van automatisch afmelden doordeweeks (zondag – donderdag) en in het weekend (vrijdag – zaterdag). Deze verdeling is gebaseerd op het totaal aantal keer dat de optie automatisch afmelden gebruikt is. Deze analyse laat zien dat er in het weekend veel meer gebruik wordt gemaakt van de optie automatisch afmelden dan doordeweeks (zie figuur 3). Vooral op zaterdag is het percentage hoger, namelijk 43% hoger. Dit percentage kan verklaard worden doordat in het weekend absoluut gezien meer bezoek komt. Een tweede verklaring kan zijn dat bezoek van bewoners later weggaat in het weekend en dus pas na de automatische afmeldingtijd (is de eindtijd van betaald parkeren in het betreffende betaald parkeergebied) vertrekken.
Afwijking van het gemiddeld gebruik van automatisch afmelden 50% 40% 30% 20% 10% 0%
Gemiddeld gebruik van automatisch afmelden
-10% -20% Figuur 3: gebruik van de optie automatische afmelding door de week.
Manieren van aan- en afmelden Bewoners kunnen hun bezoek zowel online als telefonisch aan- en afmelden. Het gebruik van de telefonische optie is gratis voor de gebruikers maar leidt tot hoge kosten voor de gemeente, gemiddeld €40.000 per maand. Om te kijken welke manier het meest wordt gebruikt om aan- en af te melden, is een analyse van alle parkeeracties gedaan. Er is gekeken welk deel van de totale hoeveelheid aan- en afmeldingen per telefoon, internet, of in het geval van de afmeldingen, automatisch is gedaan. Zowel bij de aan- als bij de afmeldingen is telefonisch veruit de meest gebruikte methode. Bijna 85% van de parkeeracties met de 16
bezoekersparkeervergunning wordt per telefoon aangemeld, de rest van de vergunninghouders gebruikt het internet. Bij de afmeldingen meldt bijna 60% van de gebruikers bezoek af via de telefoon; ruim 30% gaat via de optie automatisch afmelden en de overige bijna 10% gaat via het internet (zie tabel 6).
Aanmeldingen
Afmeldingen
Internet
16%
9%
Telefoon
84%
60%
-
31%
100%
100%
Automatisch afmelden Totaal
Tabel 6: manier van aan- en afmelden.
17
5.
Het kwalitatieve onderzoek
De kwalitatieve analyse bestaat uit twee onderdelen, de online enquête en de groepsdiscussies. De resultaten van de enquête worden eerst geanalyseerd, en vervolgens worden de belangrijkste punten en inzichten uit de groepsdiscussies besproken.
Gebruikers enquête De enquête is gehouden onder houders van de bezoekersparkeervergunning. De enquête is online aangeboden voor een periode van twee weken (van 6 t/m 20 oktober 2012) op de website van de gemeente Den Haag. Ter bekendmaking van de mogelijkheid tot deelname aan de enquête heeft de gemeente Den Haag 10% van de bezoekersparkeervergunninghouders een brief gestuurd (ongeveer 5000 brieven). Indien men niet over internet beschikt, was het ook mogelijk om schriftelijk deel te nemen aan de enquête. De vragen in de enquête behandelden aspecten als gebruiksgemak, het aantal parkeeruren en doeleinden van het gebruik van de bezoekersparkeervergunning. In totaal hebben 1.153 vergunningshouders de enquête ingevuld (1.020 de online enquête, 133 de papieren versie). Dit geeft een response van 23%. Dit is een zeer hoge respons voor dit type enquêtes; normaal gesproken ligt de response rond de 5%. De belangrijkste resultaten uit de enquête zijn: Ongeveer een derde van de vergunninghouders (32%) weet niet hoeveel uren per jaar beschikbaar zijn in hun gebied; meer dan een derde van de vergunninghouders (37%) wist niet op het moment van de enquête hoeveel uren (ongeveer) als resterend saldo aan hun bezoekersparkeervergunning gekoppeld waren; De mening over het aantal beschikbare parkeeruren per jaar is precies gelijk verdeeld: 47% van de vergunninghouders vindt dat het aantal uren ruim voldoende of net voldoende is voor hun behoefte en 47% vindt dat het aantal uren ruim onvoldoende of net onvoldoende is voor hun behoefte (zie figuur 4); Als de gemeente een systeem introduceert waarbij men extra parkeeruren voor de bezoekersparkeervergunning kan kopen tegen het geldende straattarief, wil 58% van de vergunninghouders geen gebruik maken van deze regeling; 19% wil wel gebruik maken, terwijl 23% het (nog) niet weet. De meeste vergunninghouders (89%) zijn bekend met het systeem van automatisch afmelden; Opvallende resultaten komen voort uit de vraag m.b.t. de doeleinden waarvoor de vergunning meestal gebruikt wordt. De drie belangrijkste doeleinden zijn bezoek van familieleden, vrienden en eigen partner (LAT-relatie); toch wordt
18
de pas ook regelmatig gebruikt voor zakelijk bezoek (18% van de vergunninghouders) en voor het parkeren van de eigen auto (8%). De waardering van het gebruiksgemak van het systeem is te zien in tabel 7; de aanvraagprocedure is door 60% van de respondenten positief gewaardeerd, terwijl slechts 16% deze procedure negatief waardeert. Het percentage, dat een positieve waardering geeft aan het gebruiksgemak van het aan- en afmelden via de telefoon (52%), ligt hoger dan dat van de online procedure (33%). Dit kan verklaard worden door het feit dat de meeste respondenten de telefoon optie gebruiken en dus geen mening hebben over het gebruiksgemak van het online aan- en afmelden (37%). Tenslotte, meer dan de helft van de vergunninghouders (52%) denkt dat door de introductie van een mobiele app het aan- en afmelden voor de bezoekersparkeervergunning makkelijker zal worden.
47% denkt dat het aantal uren onvoldoende is
35%
12%
17% 6% 30%
47% denkt dat het aantal uren voldoende is
Figuur 4: mening over het aantal beschikbaar parkeeruren per jaar.
19
Positief (Goed of Redelij k)
Totaal Negatief Geen Neutraal (Matig of mening Slecht)
Hoe waardeert u het gebruiksgemak van het aanvragen van de bezoekersparkeervergunning?
60%
17%
16%
7%
100%
Hoe waardeert u het gebruiksgemak van het aan- en afmelden van de bezoekersparkeervergunning via internet?
33%
8%
22%
37%
100%
Hoe waardeert u het gebruiksgemak van het aan- en afmelden van de bezoekersparkeervergunning via de telefoon?
52%
7%
26%
15%
100%
Tabel 7: waardering van het gebruiksgemak van het systeem.
Discussiegroepen In december 2012 zijn twee groepsdiscussies gehouden waar vergunninghouders aan mee deden die ook de enquête hadden ingevuld. In de enquête was aan de vergunninghouders gevraagd of ze bereid waren mee te doen aan een discussiegroep. Op basis van de postcode van de vergunninghouders die zich hiervoor hebben aangemeld, zijn verschillende groepen gemaakt. Uit deze groepen is een random selectie van vergunninghouders gemaakt. In totaal zijn meer dan 40 uitnodigingen gestuurd. Hier hebben 24 vergunninghouders vervolgens positief op gereageerd. Uiteindelijk waren 22 vergunninghouders aanwezig bij de twee groepsdiscussies: twaalf op maandag 10 december en tien op donderdag 13 december. De groep van 22 vergunninghouders was erg divers betreffende leeftijd en sociaal-economische achtergrond. Een groepsdiscussie, beter bekend als focus groep, is een onderzoeksmethode die uitermate geschikt is voor het achterhalen van beweegredenen en motivaties van vertoond gedrag [bijv. structureel hoog gebruik van uren voor bezoekers] maar ook bij het in kaart brengen van het beeld dat de bewoners hebben bij de huidige situatie, parkeerregeling en de mogelijke [toekomstige] oplossingen. Een aantal thema’s zijn besproken tijdens de groepsdiscussie, onder andere: Het beleid van de gemeente Den Haag m.b.t. de bezoekersparkeervergunning (communicatie, doelen, etc);
20
Klantvriendelijkheid van het systeem (aan- en afmeld procedure; introductie van een mobiele app; informatie over het saldo etc); De ervaringen van vergunninghouders met de bezoekersparkeervergunning (aantal uren, gebruik etc); De positieve aspecten van het systeem Ideeën om het systeem te verbeteren.
De belangrijkste uitkomsten van de discussiegroepen zijn: Met betrekking tot het beleid van de gemeente:
Er zijn een aantal die niet begrijpen waarom ze (en hun bezoekers) voor parkeren moeten betalen en waarom er verschillende tarieven in de stad zijn. Ook is het voor een aantal mensen niet duidelijk waarom voor de bezoekersparkeervergunning slechts een beperkt aantal uren beschikbaar is; Er is veel onbegrip over het feit dat het resterende saldo aan het eind van het jaar niet mee genomen kan worden naar het volgende jaar; De bewoners die gewend waren aan het oude systeem (de papieren bezoekersvergunning met draaischijf) begrijpen niet waarom er voor het nieuwe systeem is gekozen. Ze vinden het in het algemeen minder makkelijk te gebruiken;
Met betrekking tot de klantvriendelijkheid van het systeem en de belangrijkste problemen die de gebruikers ervaren:
Een algemene conclusie is dat het systeem gebruiksvriendelijker en moderner zou moeten worden; meer specifiek: o De inlogprocedure kan lastig zijn, vooral voor oudere mensen die moeite hebben met het herinneren van codes; o Het moet mogelijk en/of makkelijker kunnen zijn om meer bezoekers tegelijk aan en af te melden (bijvoorbeeld bij een feest); o Het moet mogelijk kunnen zijn om bezoek voor het hele weekend aan te melden; o Een mobiele app voor het aan- en afmelden wordt als zeer positief gezien; Er zou een mogelijkheid moeten zijn om extra uren te kunnen kopen tegen een bepaald tarief. Momenteel krijgt iedereen binnen hetzelfde vergunninggebied hetzelfde aantal uren per jaar. Voor sommige mensen is dat te veel, voor anderen te weinig. Voor gehandicapten zou het mogelijk moeten zijn om meer uren per jaar te krijgen, omdat deze mensen waarschijnlijk meer bezoek krijgen/ nodig hebben;
21
Sommige bewoners vinden de alternatieven voor het gebruik van de auto niet goed genoeg, met name de P+R voorzieningen zijn niet voldoende.
22
6.
Conclusies en aanbevelingen
Het hoofddoel van deze studie is het adviseren over een toekomstbestendige bezoekersparkeerregeling voor de gemeente Den Haag. Om dit vraagstuk te kunnen beantwoorden is een vergelijkend onderzoek gedaan naar de bezoekersregeling in andere steden, is een kwantitatief onderzoek gehouden naar het gebruik van de huidige regeling en is een kwalitatief onderzoek (online enquête en groepsdiscussies) uitgevoerd onder gebruikers. In dit hoofdstuk worden de belangrijkste conclusies en aanbevelingen uiteengezet.
Alle feiten op een rij Vergelijking met andere steden
Als het complete bezoekersparkeerbeleid van de gemeente Den Haag wordt vergeleken met andere steden in Nederland, kan geconcludeerd worden dat parkeren voor bezoeker van bewoners met een bezoekersparkeervergunning in Den Haag relatief goedkoop is. Ook biedt de stad veel uren in vergelijking met de meeste grote steden in Nederland. Net als in andere steden is het ook in Den Haag niet mogelijk om extra uren bij te kopen voor de bezoekersparkeervergunning of om niet gebruikte uren aan het eind van het jaar mee te nemen naar het volgende jaar. Hieruit kan geconcludeerd worden dat het bezoekersparkeersysteem in Den Haag zeer gunstig voor bewoners en hun bezoekers. Zeker ten opzichte van de drie andere grote steden in de Randstad.
Statistische analyse Het aantal bewoners dat geclassificeerd wordt als grootverbruiker [mensen die 100% van het aantal beschikbare parkeeruren gebruikten] is relatief beperkt. In slechts twee vergunninggebieden (23 en 32) is er duidelijk sprake van een significant percentage mensen dat alle beschikbare parkeeruren per jaar gebruikt. Het percentage grootverbruikers is gemiddeld 3,8%. Dit suggereert dat de huidige regeling qua aantal uren goed is.
Totale vergunningshouder s
100% (57.678)
Percentage vergunninghouders die de bezoekersvergunning tenminste een keer heeft gebruikt:
Totale percentage grootverbruikers:
3,8%
81%
23
Er zijn vier vergunninggebieden te identificeren waar het aantal grootverbruikers sterk gedaald is als direct gevolg van de uitbreiding van het aantal uren (met 35%) in 2011. Het percentage 65 jaar of ouder, percentage huishoudens met kinderen en het aantal personenauto’s per huishouden is gemiddeld niet groter in de vergunninggebieden met relatief veel grootverbruikers (gebieden 23 en 32) dan op gemeentelijk niveau. Dit suggereert dat er geen direct verband is tussen het percentage oudere mensen en het gebruik van de bezoekersparkeervergunning. Als het gebruik van de bezoekersparkeervergunningen gedurende de week wordt bekeken, concluderen we dat de aan- en afmeldingen ongeveer gelijk verdeeld zijn over de dagen van de week en er dus geen specifieke piekmomenten in het gebruik zijn. Echter, als we de optie ‘automatisch afmelden’ analyseren, constateren we een duidelijke verdeling binnen de week. Op vrijdag en zaterdag wordt veel meer gebruik gemaakt van de optie automatisch afmelden dan gemiddeld genomen verwacht mag worden. Respectievelijk +14% op vrijdag en +43% op zaterdag.
Enquête De enquête onder de bewoners laat zien dat ongeveer een derde van de vergunninghouders niet weet hoeveel uren ze per jaar beschikbaar hebben en ook niet weet wat hun huidig saldo is. Uit de enquête blijkt dat de mening over het aantal beschikbare parkeeruren per jaar ongeveer “fifty-fifty” verdeeld is tussen mensen die positief en negatief zijn. Dit is in contrast met de resultaten uit de statistische analyse, deze analyse geeft aan dat de huidige regeling qua uren goed is. De enquête gaat over de mening van de bewoners, de statistische analyse gaat over hun werkelijke gedrag. 19% van de vergunninghouders zou gebruik willen maken van de mogelijkheid om extra uren te kunnen kopen tegen het geldende straattarief; 23% overweegt deze mogelijkheid. De drie belangrijkste doeleinden zijn het bezoek van familieleden, vrienden en eigen partner. Toch wordt de vergunning ook regelmatig gebruikt voor zakelijk bezoek (18%) en voor het parkeren van de eigen auto (8%). Dit suggereert dat de vergunning ook gebruikt wordt om andere redenen dan privé bezoek. Dit terwijl de vergunning eigenlijk voor privégebruik bedoeld is. Meer dan de helft van de pashouders staat positief t.o.v. de introductie van een mobiele app voor het aan- en afmelden. Groepsdiscussie De communicatie rond het beleid van de bezoekersparkeerregeling kan verbeterd worden. Er bestaat onduidelijkheid over de doelen, de verschillende tarieven in de stad, het aantal beschikbare uren etc. Het aan- en afmeldsysteem zou gebruiksvriendelijker en moderner kunnen.
24
Conclusie en aanbevelingen Op basis van de uitkomsten van dit onderzoek kunnen we concluderen dat het huidige beleid met betrekking tot de bezoekersparkeervergunning in de gemeente Den Haag goed is, zeker in vergelijking met de andere grote steden in de Randstad. Het lage percentage grootgebruikers (minder dan 4%) is een duidelijk signaal dat het aantal beschikbare uren per vergunninggebied voldoende is voor de bewoners en dat dit niet uitgebreid hoeft te worden. Een eventueel uitbreiding van het aantal uren voor de bezoekersregeling is niet wenselijk zijn ten opzichte van het algemeen parkeerbeleid van de gemeente. Een dergelijke uitbreiding betekent meer [bijna] gratis parkeeruren die door automobilisten kunnen worden gebruikt. Dit kan extra automobiliteit stimuleren en, op langere termijn, een negatieve invloed op de parkeerbalans van de wijken hebben. Bovendien is het gemeentelijk parkeerbeleid bedoeld voor de hele stad en het kan niet gebaseerd zijn op de behoeften van een klein percentage van de bewoners. Toch kan het product van de bezoekersparkeervergunning “gemoderniseerd” worden waardoor het helemaal past bij de huidige en toekomstige behoeften van de bewoners. Om het product te moderniseren adviseren we de gemeente Den Haag de volgende maatregelen op korte termijn te nemen: 1. Meer aandacht besteden aan de communicatie rond het beleid ten aanzien van de bezoekersparkeervergunning. Een goede communicatie is essentieel om meer maatschappelijk draagvlak te creëren voor het beleid. Bewoners en bezoekers moeten goed geïnformeerd worden over de doelen en de redenen van het beleid en de relatie met het algemene mobiliteitsbeleid van de gemeente. Ook het functioneren van het systeem moet goed uitgelegd worden; 2. In het algemeen moet het systeem gebruiksvriendelijker worden. Specifieke aanbevelingen zijn: a. Meer aandacht besteden aan de mogelijkheid dat het systeem de codes voor het aan- en afmelden kan onthouden. Dit is nu onvoldoende bekend bij de vergunninghouders. Het onthouden van de codes maakt het voor (oudere) mensen die moeite hebben met het onthouden van de codes makkelijker om aan- en af te melden. b. Een mobiele app ontwikkelen en introduceren om het aan- en afmelden makkelijker te maken. Deontwikkeling van een mobiele app maakt het systeem niet alleen klantvriendelijker maar kan ook kostenbesparend voor de gemeente werken. Het gebruik van de telefonische optie voor aan- en afmelden kan de gemeente Den Haag in de huidige situatie tot €40’.000 per maand kosten. 25
c. De mogelijkheid introduceren om extra uren te kunnen kopen, tegen geldend straattarief, zodat vergunninghouders de bezoekerspas kunnen blijven gebruiken als het uurtegoed op is; d. Om het gebruiksgemak te vergroten de mogelijkheid introduceren om op een makkelijke manier meerdere mensen tegelijk aan- en af te kunnen melden; e. De mogelijkheid om in een keer voor meerdere dagen aan te kunnen melden. Of in elk geval een soort “weekend-optie” waarbij mensen in een keer voor de hele weekend aangemeld kunnen worden (dus met de automatisch afmelding uitgeschakeld). Hierdoor wordt het gebruiksgemak vergroot. Ten slotte adviseren we, op de lange termijn, om een systeem te introduceren waarbij vergunninghouders de mogelijk hebben om te kiezen tussen verschillende uur tegoeden, waarbij het huidige maximum tegoed gehandhaafd blijft. Nu is het beleid “one size fits all” – in hetzelfde vergunninggebied krijgt iedereen hetzelfde aantal uren. Het huidige gebruik van de bezoekersparkeervergunning laat echter zien dat de meeste vergunninghouders geen gebruik maken van alle toegekende uren. Zelfs 1/5 (19%) van de vergunninghouders gebruikt de vergunning niet en de helft of zelfs 60%-70% van de vergunninghouders gebruikt minder dan 50% van het totaal aantal beschikbare uren. Hierbij kan ook de optie om een beperkt aantal niet gebruikte uren mee te nemen naar het volgende jaar geïntroduceerd worden. In dit geval dient wel rekening te worden gehouden met het maximum aantal beschikbare parkeeruren dat aan het vergunningsgebied gekoppeld is.
26
