a,
.a
DEKOS :.: "- - "li :':.j
lii 't''::
ir "),.
:,tt, r" |r
'.:t,t,
t.:: :,::::
::rrl:
:::.:.'.
NQ[]IMEF.]SI.
,
REB.200,1"'':
,..'::.:.r,
);'l:lt:,
I
.'o*
. ,,
DE VIJFENZEVENTIGSTE KOSTERSTEEN In augustus 1982 kwam
de eerste Kostersteen
uit als opvolger van de Mededehngen van
Oud-Bennekom, dre srnds november 197 | verschenen waren. De Mededehngen kwamen 49 maal uit, de Kostersteen is nu aan zljn 75ste aflevering toe. Dat brengt het totaal op bryna 125 nummers. In die publicaties is een schat aan gegevens over de geschiedenis van Bennekom en van de Histonsche Verenigrng Oud-Bennekom te vinden.
Slechts een enkeling weet uit zijn hoofd wat er zoal in de laatste dertig jam over die onderwerpen geschreven is. Daarom leek het het bestuur en de redactie een goed idee de leden van Oud-Bennekom ter gele-
genheid van het 75ste nummer van de Kostersteen - als losse bijlage - een register aan te bieden, waarin, per auteur gerangschikt, deze schatten ontsloten worden. Lang niet iedereen zal de volledige series van beide bladen in zijn of haar bezit hebben. In de bibliotheek van OudBennekom, dre zich in het Krjk- en Luistermuseum bevindt, kan men echter de complete verzamelin g raadplegen.
De vruchten van onderzoek die leden van de vereniging naar de geschiedenis van Bennekom ingesteld hebben, vonden vaak hun weg naar de Mededelingen en naar de Kosterstesn. Bestuur en redactie hopen dat het bezit van het register velsn zal aanspo-
ren dergelijk onderzoek aan te vatten en de resultaten ervan aan de redactie aan te bie-
den.
Er zijn nog talloze niet
onderzochte
onderwerpen uit onze boeiende dorpshistorie dre de moeite van het belaiken meer dan waard zijn.
Dit jaar is het bovendren tien jaar geleden dat De Kostersteen bij de firma PERMAR gedrukt werd. Het 4lste nummsr is nu van hun persen gerold, zcdrat zij ruim over de helft van de uitgekomsn Kosterstenen hebben geleverd. Ter ere van dat feit he,eft de redactie dit jaar voor de kleur gtoen van het omslag gekozen. Daarmee worden in de persoon van de hesr Groen ook alle andere werftnemers van PERMAR bedankt voor de goede zoÍgen die zij tot nu to€ aan ons blad besteed hebben.
Bestuur en redactie
BENI 7,EKI
Ginkelse Heide
aTTJtr
i,
De aanleidr
"-')
rein aan de
sfvwwat
r\
l6m
--_,
som*&AP
behjken.
t
\.r;'-',1'
S'certic
rieros
@ dekzandru
"{gx
nnekom
In totaal ks schrln uit er nog 15 cm vent. Van I venvijderd,
van het dek drk esdek.
@c
Behalve dez nog de verk
o';1 I tt
I
Verkerk en vondst steld
aangetroffer herkenbare
l
lieten reconr
\wagenmgen
nemsn dat h
geweest zrjl entesrd was erfachter de .t
In
totaal k
onderscheid, HA"1r^n/
O
llzertijd, culruur
Kaart van Bennekom en omgeving met daarop
aangegeven de vindplaatsen uit de IJzertijd. Tekening W. Angenent, I: Bovenweg lI; 2, Wildekamp; j;Dorpsstraot I8/22; 4: Dorpsstraqt9/ll;5: UtbreidingsplanHalderbrink,6: LandgoedHoekelum; 7: Panoramaweg (Celtic Fields). De dikke zwarte liln geeft de plaats von de oude Diedenweg aan.
2
de penode begin van o
I
den worder stamden uit v. Chr. Dar
den dat het I den lJzertrjc
moet worder versierd mel nagelindrukl
BENNEKOM WAS IN DE IJZERTIJI) ZF.T{ER GEEN ONBEWOOND GEBIEI) De aanleiding tot het schrijven van drt artikel is esn archeologsche vondst op een bouwterrein aan de Bovenweg I I (nr I op het kaartje). Daar werd op 19 januari 2000 door de heren Verkerk en Van de Weg een aantal scherven gevonden, dre er oud uitzagen. Van deze vondst steldsn ze mlj onmiddelhlk op de hoogte, zodat ik de vrndplaats nog met hsn kon bekijken.
In totaal kwamen er 355 scherven tevoorschijn uit een kuil van ongeveer I m'? die nog 15 cm rn het dekzand was ingegravent. Van het dekzand was al ca 30 cm verwijderd. Op de oorspronkelijke hoogte van het dekzand lag een ongeveer 70 cm drk esdek.
Behalve deze afvalkuil werden rn het zand nog de verkleuringen van een aantal palen aangetroffen, die zich helaas niet tot een hsrkenbare plattegrond van esÍr gebouw lieten reconstrueren. Toch mogen we aannem€n dat het de sporen van esn boerdenS geweest zrjn dre op de Dredenweg geonenteerd was. De afralkuil lag dan op het erf achter de boerderij.
Meer naar de Bovenweg toe vonden wij nog een scherpe, cirkelvormige verkleuring van 40 cm diameter. Het bleek het restant te zrjn van een put te zijn die van een ton gernaakt was. Het hout was niet meer te dateren, mau genen de drepte waaÍop hij rn het dekzand was ingegraven, zal hr1 wel tussen de 500 en 1000 jaar oud ztin.
In totaal konden acht typen aardewerk onderscheiden worden die op twee na ur de periode tussflr ca 500 v. Chr. sn het begin van onze jaartelling gedateerd konden worden. De twee andere scherven stamden uit de periode tussen 700 en 400 mag geconcludeerd worden dat het hele vondstcomplex in de Midden lJzertijd (500 - 200 v. Chr.) geplaatst moet worden. Een aantal scherven is mooi versierd met zogeheten 'kamstreep' en met nagelindrukken.
v. Chr. Daaruit
Een in Bennekom gevonden scherf van het zogeheten Marne-aardewerk uit de Midden lJzertijd en reconstructie van twee Marne-potten. Tek. W. Angenent.
Misschien he,eft de put wel gehoord b4 een van de brinkjes dre tussen 900 en 1800 in deze streksn veehuldig voorlonamen. Deze brinken lagen van Wageningen
tot Luntersn allemaal tusssn de hogere, droge gronden die met bos en hei bedekt warsn en de lagere, natte gronden van de Gelderse Vallei. Op de brink was meestal een kolk aanwezig om het vee te kunnen drenken.
Dat deze'woonsftook' ook rn de lJzertijd aantrekkelijk voor bewoning is geweest, bhlkt urt de verschillende archeologische vondsten uit de tijd van ca 700 v. Chr. en het begin van onze jaartelhng dre daar gedaan zrjn (op het kaartje de nrs I t/m7).
Een korte beschrijving van deze zeven vindplaatsen volgt hieronder.
I
Bovenweg I I (anuari 2000). IJzertijd
sporen uit de periode tussen 700 en 400 v. Chr, Zie verder dit artikel.
de Halderbrink, die omstreeks 900 ontstaan is. De opgravrngen leverden veel informatie op uit de penode van de lJzsrtijd ím de l2e eeuw. Er werden verschillende waterputten gevonden en ongeveor l0 kg aardewerkscherven (droog gewrcht). De schervsn uit de IJzertijd lagen op 1,5 m diep0e, net iets boven het gele dekzand. Zn bleek ook op deze plaats weer dat de latere
brinken ook rn de IJzertiid al bewoond te
àint. 6. Landgoed Hoekelum (1988). Bij de verkenning van dit gebied werden de akkers en de weilanden afgelopen en - bijvoorbeeld door ploegen - naar de oppervlakte
gekomen vondsten verzameld. Gevonden werden voorwerpen van glas, ljzv en awdewerk. De oudste vondsten warsn scherven uit de Late IJzertijd (ca 200 v. Chr. begrn van onze jaartelhng)6.
v. Chr. De
boerdenj
was ongeveer 13 m lang en 6,5 m breedz.
3. Dorpsstraat
18122 (maart 1989). Op een diepte van 2,5 m een gesloten vondst van 24 scherven uit de periode tusssn 500 sn 300 v. Chr.3. 4. Dorpsstraat9-ll fianuari 1995). Op2,3 m drepte een waterput van 60 cm diameter uit 160 v. Chr. gemaakÍ van 5 cm drkke boomstammetjes brjeengehouden door wilgetenen. Op de bodem lagen scherven
uit de IJzertgda.
5. Uitbreidingsplan Halderbrink (1979l98l). Onderzoek door leden van de Archeologrsche Werkgemeenschap voor Nederland (AWN) naar oude bewoningssporen van de brink van de buurtschap Halle,
L
Celtic Fiet woonplaatr kers kan dr hebben.
D
'volksweg'.
geweest dir
ke
verbind rengebied t den daarva
Noten
'
De kuil is
liggrng ing weg en
ding;
16,,
coór<
keung
va
vrndplaatsr
2. Wildekamp (1976). Platbegrond van een
boerderij uit ca 500
zeer oude plaatsen ur
krijgen
var
7.
Panoramaweg (1980) Op de hogere gronden (ca 50 m + NAP) liggen aan beide ajden van de Panoramaweg akkertjes uit de IJzertijd, zogeheten Celtic Fields. Het zijn nerkante akkertjes met een zrjde van ongeveer 40 m. Zlj zijn omgeven door lage wallen die opgeworpen zijn door opslag van het veld langs de kantsn op te stapelen. De Bennekomse Celtic Fields staan op de lijst van beschermde archeologrsche
monumentsn.
In 1990 zljn ze over een
EEN
In het naja Bennekomr
een nieuw Hoefakker
oppervlakte van 3000 mr hersteldr.
Het
Als we het geheel overzien dan blijk
Famrlr
de
een van de
strook grond die tussen Wagenrngen tot voorbij Ede op een hoogte van 13 tot 15 m + NAP ligt, niet alleen in de Vroege Middeleeuwen, maar ook rn de lJzertUd een belangrijk woongebied te zljn gewe€st. Een interessant gegeven daarbrl is dat de
nekom. Zi burgemees l812 Vm
Ede
-
en
voort. De
I
tharina Pr
zeer oude Diedenweg langs al deze vindplaatsen uit de lJzertijd loopt. Alleen de
Celtic Fields liggen oostehlker, maar
de
woonplaats van de bewerkers van dre akkers kan dichter brj de Diedenweg gelegen hebbm. De naam Diedenweg betekent 'volksweg'. Het is dus een openbare weg geweest die al in de lJzertijd een belangnl-
ke verbinding vormde tussen het Rivierengebied ur de hogere gronden ten noorden daarvan. W. Angenent
Noten
t De kuil is door mrj gefotografeerd en zijn liggtng ingemeten: 50 m vanaf de Bovenweg en 16,5 m van de linker perceelsscheiding; coórdinaten 175,01445,1. Het nauwkeurig vastleggen van archeologische vindplaatsen is van groot belang voor verkrijgen van esn goed overzicht van de -
(pre)historische bewoning van een gebied. W. Angenent, 'Archeologrsch onderzoek
2
Bennekom 1990-1996 I', De Kostersteen 59, februari 1997,3-9. 3 W. Angurent, 'Archeologre rn Benne-
in
kom', De Kostersteen 32, apnl 1990,712.
W. Angenent, 'Archeologisch onderzoek in Bennekom 1990-1996 Il', De Kostersteen 60, apnl 1997, 5-10. s W. Angenent rn: AWN afdelng Zuid Veluwe en Oost Gelderland, Veldwerkverslag 198l-1982,73. 6 W. Angenent rn: AWN afdeling Zuid Veluwe en Oost Gelderland, Veldwerkver' s/ag 1988, ll. I F.G. van Oort, 'In de kaart gekeken 6', De Kostersteen 44, april 1993,4-10. a
EEN ENGEL VAI\ BRAAT In het najaar van 2000 ajn de werkzaamheden van de Werkgroep Behoud Oudste Gedeelte Bennekomse Begraafrlaats met het weghalen van de engel van het graf van de famrlie Prins een nieuwe fase rngegaan. ïhans staat deze engel bij het schildersbedrijf van de firma Hoefakker om een opknapbeurt te ondergaan.
Het Familiegraf Pnns behoorde toe aan esn van de belangrijkste families uit Bennekom. Ztj bracht onder me€r de enige burgerneestsr van Bennekom - dat van
ím l8l7 voor even los kwam van - sn twee burgemecsters van Ede voort. De laatste telg uit deze familie, Catharina Prins il haar zuster Simonetta, 1812
Ede
maakten de stichting van het Bennekomse ziekenhuis mogelijk' De engel op het familiegaf markeert een grafkelder. Voor zover nagegaan kon worden, vond daarin voor het eerst in januan
1859 een bijzettingplaats. De zestiende en laatste - die er in is bijgezet, is de hierboven genoemde Catharina, die op 13 mei
1916 op 83-jarige leeftrld overleed.
re, zinken verhoging staat.
Het 'tenein'van het familiegraf wordt omgeven door eeir hekwerk, dat vongjaar op initiatief van de werkgroep door de firma De Noorl werd opgelnapt en hersteld.
Het feit dat de Tubbergse engel op een graf staat dat uit l9l5 datesrt, maakt het heel waarschrlnhlk dat de Bennekomse engel geplaatst is na het overlijden van Cathanna prins in 1916.
zich op
13
'MÍ. Loodgr,
ontdeLte Br: bedekkings-
groot meo I buiten Delft
Degenen die wel eflls op dit gedeelte van
de begraafolaats zljn geweest, zal grauw-grijze engel niet ontgaan zljn.
de
Deuze
is vervaardigd van zink. Onderzoek heeft inmiddels aangetoond dat dit zink de weg van alle nnk gaat'. heel langzaam verweert het en vallen er gaten in, zoals brlvoorbeeld br1 dakgoten. Ingnlpen om dit monu-
ment te kunnen behouden, was dan ook geboden. Gelukkig viel het met de gaten nogal mee: zíj zljn inmiddels gedrcht. Tegelukertijd is uit verfsporen duidelijk geworden dat - zoals een enkeling zich nog kan hennneren - de engel woeger llrt is geweest. Door dit gegeven werd de herstel-route bepaald. Ter bescherming van het zrnk was het noodzakelryk dat de engel (weer) geschilderd zou worden en wat lag er daarbij meer voor de hand dan dat deze opnieuw wtt zou worden. Dat is dan ook wat er bry de firma Hoefakker op dit moment gebeurt. Het is de bedoeling dat de engel in dit voo4aar weer teruggeplaatst zal worden.
Hoe do engel er dan uit zal zien, toont de bU dit artikel geplaatste foto van het graf
van de luitenant-kolonel der
mariniers, Albert Johan Paehlig (Sneek 1860 - Tubbergen 1915F op de Hervormde Begraafplaats te Tubbergen. Op dit graf staat namehjk eenzelfde engel. Een belangnlk verschil met de Bsnnekomse engel is dat het Tubbergse exemplaar op een stenen sokkel van ongeveer 2% meter hoogte staat, terwijl dre in Bennekom op een veel lage-
6
Een engel ut
De engel op de Hervormde Begraafplaats te Tubbergen. Uit: Graven en Begraven
Om zijn mc het publiek
in Overijssel, Zwolle I981
zogeheten
.
Aan het voetstuk van de Bennekomse engel is een klern, koperen bordje bevestigd, waaruit blrykt dat deze vervaardrgd is brl de firma W.F. Braat te Delft. Dit bedruf was bekend vanwege de productie van allerlei soorten rnetalen ornamentsn, terwijl er ook veel yoorwerpen voor rndustriele toepassrngen gemaa}Í werden'
zaak werd in 1844 opgezet door de toen Z2-jange Frederik Willem Braat, die
spreid. In dr van allerlei
r
fonternen e. worden. Ror
Album van Braat (Hof Frederik
en
Hendrik) -
van maar lie
De
Helaas is vt
zich op 13 mei van dat jaar vestigde als 'Mr Loodgleter en Pompenmaker'. Al snel ontdekle Braat de kwaliteiten van zrnk als bedekkings- en siermiddel. En daar is hq groot mee geworden: hij leverde tot ver buiten Delft en zelfs naar het buitenland.
bewaard gebleven, waaruit afgeleid zou kunnen worden, wanneer de in dit artikel besproken engelen gemaakt zijn. In het eerder genoemde album komt al wel een engel voor (zie aÍbeelding), waaruit bhjkt dat engelen al ruim vóór 1900 rn het assortiment van Braat voorkwamen.
Naast zrnkproducten begon Braat na verloop van trjd ook met het vervaardigen van sier-smeedwerk. De frrma leverde versieringen voor tal van gebouwen. Enkele voorbeelden - uit vele - zrjn: het Centraal Station en het Scheepvaarthuis in Amsterdam, de Passage rn Den Haag en Musis Sacrum in Arnhem. Maar ook meer tnviale zaken als goten, dakbedekkrngen en hekjes rond graven bleven uit de fabriek van Braat geleverd worden. En dus ook de 'Engel van Bennekom'.
De firma Braat is in de jaren zevurtig van de vorige eeuw verdwenen: zlj heeft de strijd tegen de massa-productie verloren. Bert Lever Een engel uit een 'album'van Braat.
Noten
Om zijn modellen onder de aandacht van het publiek te brengen, werden catalogi, zogeheten 'albums' uitgebracht en vsrspreid. In deze albums staan aÍbeeldingen
De auteur bedankt de heren H. Vrielink te
van allerlei ornamenten, sokkels, rozettsn, fonteinen e.d. die bry hem besteld konden worden. Rond 1880 werd e€n album - het
Album van de Zink-Fabriek van F.lí/'. Braat (Hofleverancier van Z.K.H Prins Frederik en van wjlen Z.K.H.H. Prins Hendrik) - uitgebracht met afbeeldingen van maar liefst 1200 modellen. Helaas is van de
frma Braat
geen archief
Tubbergen en G. Verhoeven te Delft voor de door hen verschafte gegevens.
I H. Gjsbertsen,
'1894-1994, 100 jaar ziekenverzorgrng in Bennekom', De Kostersteen 48,3-16. 2 Zie voor de familie Paehlig: Nederlands Patriciaat 18. 3 De gegevens over de Firma Braat zijn ontleend aan: H. Braat, 'Hondsrd Vrlfentwintig jaar Koninkhjke Fabriek F.W. BraatN.V.'. ln'. Het Roam 13 (1969).
DE STRAAT WAARIN WIJ WONEN
VII
RECTIFIC
SCHOOL!
Herkomst en betekenis van straatnamen aanvullingen en rectificaties
in
Bennekom:
Het onden lbto is nie bourv linkr
l92l
de N
de latere
&
AANWLLING
DENNENOORDLAAII (BW
Keuning te Wagenrngen HrJ verhuisde in 196l naar de villa 'Mariënhof aan de Bovurweg. In 1962 opende de Stichting Philadelphia Tehuizen (opgericht op 26 juli 196l) haar esrste huis in de villa Dennenoord, die in 1971 werd afgebroken ur vervangon door eeir nieuw tehuis. In 1998 werd ook dit tehuis gesloopt.
15-08-
2000)
Doodlopurde laan van de Callunalaan in de richting van de Bovenweg. Deze laan loopt over het terrern van de voormalige villa 'Dennenoord', eigendom van de heer R. Zomer, directeur van drukkerij Znmer
.s
(
n'eest. De rechts achtr
SCHUURI
In de bes< zitten trvee
a:oplar niet
verkoc
von hem ge b: de koop r,ormde Ke
de Henorn ke rechtspe
:r,:li-l
rq f.f't'l
I
tl
i:,
BEGROT] lÈ:{:,tS el*l $\rl\r'i !l I
l,
.
Inkomsten Contnbutie Advertentir Rente-inko
Verkopen
e
Representa Secretanaa
Contnbutie Kosten ban
Excursieko Resenennl
Philadelphia tehuis Dennenoord in
8
de
jaren zevenfig. Collectie Oud-Bennekom
Totaal ink
RECTIFICATIES
ZWARTESTEEG De Zu'artesteeg loopt nict van de Dickc-
SCHOOLSTRAAT Het onderschrift onder dc brybehorende fbto is niet helemaal correct. In het gebourv links vooraan op dc foto is vanaf l92l de Nederlands Hen'ormde School dc latere Oranjeschool - gehuisvest gen'eest. De Openbare Lagere School staat rechts achter op de foto
nes\\'cg naar de Langesteeg, maar naar dc Lange Rqnsteeg
Het oude .straotnacrmborclje. Foto G i.j s be
SCHUURHOVEN In de beschrrlr'ing van dezc straatnaam zitten trvee fouten.
a: op I augustus 1729 *'crd het perceel niet verkocht san Hendnk Roeters, maar van hem gekocht.
b. de koop werd niet gesloten door de Hcrr,ormde Kerk, maar door de Diaconie van de Hen'ormde Kerk, die beide afzonderh;ke rechtspersonen lvaren.
Van HoffenLaan
Door de gemeente Ede rverden tn scptember 2000 alle straatnaamborden met een aanvullende beschr4r'ing vcn angen door borden met alleen de straatnaam Doordat dc rverklieden een van de oude bordcn vcrgaten mee te nemcn, kon ik drt - mct medewetcn l'an de gemeente - reddcn voor het nageslacht. Het bord hangt nu in het Krjk- en Luistermuseum. H. Gilsbertsen
BEGROTING VAN DE HISTORISCHE VERENIGING OLID-BENNEKOM Inkomsten
Uitgaven
Contnbuties Advertenties
Kostersteen (incl.
/ I 1.000,f | 200,Rente-inkomsten í 700,300,Verkopen en lezingen / Representatic / 100,300.Secretanaatskosten f Contnbuties f 400,' Kosten banVgiro Í 400,Excursiekosten / 100.500,Reservenngen algemeen / Totaal
inkomsten f rc.zfiO,-
Zaalhuar Lezingen Uitgaven voor
Totaal
H.
rts e n. (. o ll e ctie Oud- B e n ne ko m.
verzending)
Museum
uitgaven
/ Í / f
2OOI
l0 000,400,-
500.500.-
Í 13.2ffi,A. Van de lVeerdho/, penningmeesÍer
AGENDA VOOR DE ALGBMBNE LEDENVERGADERING VAN DB HISTORISCHB VERENIGING OUD.BENNEKOM OP 27 FEBRUARI 2OO1 TE 19.30 UUR IN HET KIJK. EN{ LUIS. TERMUSEUM, KERKSTRAAT 1.
VERSI-
VAN I GEHOI De Algen
l.
Opening
2.
Mededelingen
3.
Verslag van de Algemene Ledenvergadering op 29 februari 2000 (zie p. I I in deze
heet de
Kostersteen).
het brlzonr bertsen en
gehouden Volgens dt
l.
De voc aa
4.
Jaan'erslag van de secretaris over 2000 (zie
5.
Rekening en veranfwoordrng van de penningmeester over 2000 (is ter vergadcnng
van de
beschikbaar).
de heer Zer
Begroting 2001 (zie p. 9 in deze Kostersteen)
brief
6. 7.
p.
14 in deze Kostersteen)
2. Bericht
her
Van hct b ontv
deeld dat Vaststelling van de contnbutie 2002 it"rn invoering euro
nieuwc
br
onze leden
8.
Verslag van de kascontrolecommissie
attenderen.
9.
Benoeming van de kascontrolecommissie
van ons
10.
Benoemrngbestuursleden. Statutair aftredend zijn de heren A.J. Lever en A. van de Weerdhof Beiden stellen zich herkiesbaar. Tegenkandrdaten kunnen schriftelijk tot uiterlgk op de vergadenng gesteld worden, mits deze kandrdaatstelline door tenmrnste tien leden is ondertekend.
maakt voo
I
l.
12.
De voorzil I
Koppen hr
lvaar hry dt ploeg.
Het omslal geel van I
zijn
gevar
Rondwaag
reacties op dactie van
Sluiting
door hen
vr
De voorjai Pauze met
koffie en thee
kensrvaard
Eersel
Na afloop van de Algemene Ledenvergaderrng wordt u meegenomen op een rondgang door
en
komt in de
oud en nieuw Bennekom.
3. Het vers gaderrng v
l0
VERSLAG VAN DE ALGEMENE LEDENVBRGADERING VAN DE HISTORISCHE VERENIGING OUD-BBNNEKOM GEHOUDEN OP 29 FBBRUARI
2OOO.
De Algemene Ledenvergadenng van de Historische Vereniging Oud-Bennekom rvordt gehouden in de FerrandMoltz,erzaal van het Krlk en Luistermuseum en begrnt om 19.30. Volgens de presentieh.yst zrln 94 leden, inclusief het bestuur. aanu'ezrg.
1. De voorzitter opent de vergadering en heet de aanwezigen van harte welkom. in het brlzonder de ereleden de heren H. GUsbertsen en M.A. de Vos.
der dankzeggmg aan de oud-secretaris, de heer Dirksen, ongewryzigd goedgekeurd.
2. Bericht van verhrndenng is ontvangen van de heer en mevrouw Van Hattem en
goedgekeurd.
de heer Znegers.
5. De
Van het bestuur van de Dorpsraad is een brief ontvangen rvaarin wordt medegedeeld dat het op zoek is naar een aantal nieuwe besfuursleden. Men vraagt ons onze leden op dcze mogelrykheid te willen attenderen,
De voorzitter staat stil br1 het overhlden van ons lid de heer A.J. Koppen. De heer Koppen heeft zich zeer verdrenstehlk gemaalit voor het Kijk- en Luistermuseum, waar hg deel uit maakle van de technische ploeg.
Het omslag van De Kostersteen is drt jaar geel van kleur. De artikelen in het blad zr.ln gevarieerd en roepen veel positieve reacties op. De voorzitter bedankt de redactic van De Kostersteen voor het werk door hen vemcht. De voorjaarsexcursie gaat niet naar Valkenswaard en Turnhout (B), maar naaÍ Eersel en Postel (B). Nadere informatie komt in de volgende Kostersteen. 3. Het verslag van de Algemene Ledenvergadering van 25 februan 1999 wordt on-
4. Het Jaanerslag 1999 rvordt onder dankzeggng aan de secretaris ongewrlzigd
penningmeester legt rekenrng en verantwoording af over het financieel jaar 1999. Het jaaroverzicht sluit met een telling van I 30.202,12 en cen saldo per 3l december 1999 r,an
í
14.912,07.
Dc drukkosten van De Kostersteen zrln hoger uitgevallen dan vorig jaar. Dit komt gedeeltcl4k door de nieuwe r ormgeving, In het afgelopen jaar rverden een projector en een aantal exemplaren van dc publicatie over het Bennekomse Buurtboek aan-
bhlft naar de videoband over Bennekom, is hiervan weer een aantal exemplaren gecopreerd. De ovcrige kosten zrln op een gelryk nigeschaft. Omdat er waag
veau gebleven. Na de toelichting keurt de vergaderrng de rekenrng en verantrvoording goed. D€
voorzitter dankt de penningmeester en mevïouw Mantel (ledenadministratie) voor het door hen verrichte werk. 6. De pennrngmeester geeft een toelichting br1 de begrotrng voor het laar 2000. Bt1
'inkomsten' zalhet bedrag aan geinde contnbutie hoger norden en br1 'uitgaven'
zullsn de kosten voor De Kostersteen hoger uitvallen De vergadenng gaat accoord met de begroting 2000.
7. De kascontrolecommissie bestaat drt jaar urt mewouw E. r'an Drie en de heer W.C.L. van Kalleveen. De kascontrole-
De nieuwe voorzitter spreekt de heer Aalbers toe en memorcert de veranderingen die er tldcns diens negenjarig roorzitterschap in de verenigrng hebben plaatsgevonden. Het huidige bestuur is - mct uitzondenng van dc penningmecstcr - in dic trld volledig 'vernieuwd', dc Kostersteen
commissie verklaart de adminisrratie over 1999 te hebben gecontrolcerd en in orde bevonden. Zr1 stelt voor de penningmecster decharge te verlenen. De vcrgadenng
heeft een nieuwe vcrsch4ningsvorÍn gekregen en de Werkgroep Oude Begraafplaats
gaat br1 acclamatie accoord,
trldens de vergaderingen u'aar h4 op
8. Mer,rouw E. van Dric treedt af als lid
van dc
. In
haar kascontrolecommissie plaats wordt de heer G. Klomp benoemd.
9
Statutair aftredend zgn de heren A. Dirksen en P. Aalbers. De heer Drksen stelt zich herkiesbaar: de voorzitter. P. Aalbers, stslt zich niet herkiesbaar. Het bestuur stelt voor het bestuurslid A.J. Levcr tot voorzltter te benoerncn cn op de opcngevallen bestuursplaats mc\Touw M.S. de Vos te benoemen. De vergadenng gaat van harte accoord met de herbenoemrng en de beiroemrngen.
De scheidendc voorzitter. de heer P. Aalbers. spreekt de vergadering kort toe. Van l99l tot 2000 heeft hg met veel genoegen de (bestuurs)vergadenngen van Oud-Bennekom voorgezeten Hierbij wst ht1 zich gesteund door de overige bestuursleden. Ook heeft hr1 vele jaren deel uitgemaakÍ van de excursiecommissie. Hry dankt leden
en bestuur van Oud-Bennekom voor
de
pleziengc vergadenngen en de leden van de excursiecommrssie voor de vele gezelli-
ge momenten tijdens de voorbereidrngen van de excursies.
t2
is opgericht en
z,eeÍ actief.
Als voorzittcr
creëerde de heer Aalbers een prettrgc sfcer een
bcminnelijke manier knopen doorhakte. Het bestuur wrl hem hien'oor bcdanken. Als aandenken biedt de voorzitter hem ecn dognacglas aan rvaarin het logo van OudBennekom gegraveerd is en daarnaast een fles cognac om het glas mee te vullen. Mevrou\,\' Aalbers kl;gt een bos bloemen aangeboden.
BennekoÍ gaan in
dr
zicht
gck:
ons
dorp
werkgoel opgeven.
10. Het b
de naam verandcrer
Oud-Benr Bennekon
een oude
zoals ook de heer A
ring word ziging ool
het bestur
cniging'i b4 ccn ee formaliscr
Hiema stelt de nieurve voorzitter zich voor aan de vcrgadenng.
bl4ven. H king aang
Vcn'olgens wordt aandacht besteed aan de leden die 50 jaar lid zrln van Oud-Bennekom: mewouw J. Iddrnk cn de heren H, Grysbertsen en J.H. Storm. Alleen de heer C4sbertsen is aanwezig. Hem wordt een bos bloemen aangeboden. Br1 dc andercn zal een bloemenhulde n'orden thuisbc-
ll. Dc hr gende ve. daar aanr bruiken,
zorgd.
Bennekor pand Dorl van Oud-
De voorzitter vraagt aandacht voor de plannen een aantal werkgroepen op te richtcn. bryr'oorbeeld met betrekkrng tot de geschiedenis van Bennekom en afbeeldrngen van Bennekom in heden en verleden. Ook aan een werkgroep voorouderonderzoek wordt gedacht bestaande uit ca l0 personen - b4 voorkeur verdeeld over de Kraats en het Dorp - n'ier ouders beide uit
<
terstc
rr1
stemt daa
De
heer
gesloopt
Bennekom afkomstrg zr1n. Door het tcruggaan ln de stamboom kan zo brlvoorbeeld zicht gckrcgcn uorden op immigratic in
ons dorp
Belangstellenden
voor
dezn
wcrkgroepen kunnen zich b4 de secrctaris opgeven.
10. Het bcstuur stelt de vergadenng voor
de naam 'Vcrenigng Oud-Bennekom' te verandercn r:l'Histonsche Verenigtng Oud-Bennekom'. Het is gebleken dat OudBennekom door de buitenwacht vaak voor een oudercnvcrcnigrng gehoudcn u'ordt. zoals ook duidelgk wordt uit een bnef van de heer A.F. van Hattcm, die ter vergadering rvordt voorgelezen. Omdat naamswrlziging ook statutenwijziging inhoudt. stclt het bestuur voor de naam 'historische verenigrng' in de prakt4k te gebruiken en die bq een eerstvolgende statutenurjz.tglng Lc formalisercn. Hct logo zal ongewgzigd
bhlven. Het voorstel wordt bry handopsteking aangenomen.
stuur contact op tc nemen met het College
van B&W en met de Monumentencommissic van Ede. Hr1 r,raagt zich af wat er voor in de plaats zal komen en wat er met andere interessante panden in Bennekom gaat gebeuren, De voorzitter zegt dat ook het bestuur verrast was door het krantenbericht. Op de brief van I I januari 2000
van het bestuur aan B&W is nog geen antrvoord ontvangen en het bestuur zal zeker opnieurv contact opnemen. De heer J Groot Kormelink merkt op dat in icder gcval de voorgevel zou moeten blryven
B
staan, De voorzitter antwoordt dat drt voorlopig gcen optie is voor Oud-Bennekom: hct bcstuur streeft naar het behoud van het hele pand.
De voorzitter n'r.;st op dc komcndc activitciten van de verenigrng: 12 april ccn lezing van de heer drs H.J M. van Nie, gemeentel4k archeoloog van Edc. ovcr IJzerindustrie op de Velurve; op i0 mei ccn dagexcursie naar Eersel en Postel.
I l. De heer G. Klomp stelt voor bt1 volgende vergadenngen in het muscum de
daar aanwezige geluidsapparatuur te gebruiken, omdat nu niet alles tot op de achterste rrj verstaanbaar is. Het bestuur stemt daarmee in.
De heer K.B.A Bodlaender heeft in het Bennekoms Nieuwsblad gelezen dat het pand Dorpsstraat 48 ondanks de pogrngen van Oud-Bennekom het te behouden, toch
12. Met dank aan de aanrvczigen voor hun bijdragen aan de besluttvorming op deze Algemene Ledenvergadenng en met dank aan het Krjk- en Luistermuscum sluit de voorzitter de vergadering om 20.15 cn nodigt een ieder uit voor een kople koffie in de koffiekamer en de hal van het museum.
G.M. Hoogkamer
- Weijman, secretaris
gesloopt zal uorden. Hry rraagt het be-
l3
JAARVERSLAG VAN DE SECRETARIS OVER
2OOO
wonen rverd met deel VI rnlrvel voltooid. De reeks In de koart gekeken r,an F.G. r,an Ooí werd met nummer 14 rveer tot leven gelveLt. Wederom werd aandacht besteed aan het behoud van het
in wij
Bestuur Het bestuur van de Historische Verenrging
Oud-Bennekom krvam rn het verslagaar vier maal bijeen: op 26 januari, 5 april, 4 juli cn 3 oktober. Leden van het bestuur vertegenwoordrgden Oud-Bennekom bry vergaderingen van
de Dorpsraad en de Stichting Kunst en Cultuur, b4 openingen van tentoonstellingen en bij recepties van jubilerende verenigrngen.
pand Dorpsstraat 48. De redactie bestond in 2000 uit de heren T.J. Hoekstra (eindredacteur), C.A. Heitink, A.J. Lever en H.J. van den Oever Brl zr.;n benouning tot voorzitter van de vereniging heeft de heer Lever de redactie verlaten.
Algemene Ledenvergadering De Algemene Ledenvergadenng werd gehouden op 29 februari in de Fcnand Moltzerzaal van het Kryk- en Luistermuseum.
Statutair aftredend waren de heren bestuursleden P. Aalbers (voorzrtter) en A. Dirksen. De heer Dirksen stelde zich herkiesbaar en w'erd herkozen. De heer Aalbers stelde zich niet herkiesbaar. He1 bestuurslid de heer A.J. Lever n'erd tot voorzitter benoemd, teru.rjl op de vacante bestuursplaats melrouw M.S. de Vos lverd
Ledenadministratie
3l
december 2000 telde de Historrsche
Verenigrng Oud-Bennckom 255 indrviduele leden en 221 leden in gezinsverband. wat het totaal brengt op 697 leden. In 2000 vern'elkomde de verenigrng 36 nteuwe leden, terwijl er 19 door bedanlien of overlgden afvielen. De Kostersteen
In het verslagaar mers (71
verschenen vier numtlm74) De sene artikelen van H.
Gijsbertsen onder de tttel De sftaaÍ waar-
t4
Na afloop van de Algcmene Ledenvergadering op 29 februari verzorgde ons ltd me\rouw H. Grlsbertsen - Vogcl een lezing onder de zinspreuk Toon mii wat u draagt en ik zal zeggen wie u hent: betekenissen van kleding en klederdrocht. Vr4willigers van het Krlk- en Luistermuseum en leden van Oud-Bennekom showden daarbij textiel en kostuums uit de collectie van Oud-Bennekom en van het mu-
seum. Daamaast werden klederdrachten
gekozen.
Op
Lezingen
uit Drenthe, Zeeulvs-Vlaanderen, Scheveningen, Terschelhng en Gelderland uit particulicr bezit gctoond. Deze lezingannex-modeshorv trok 120 bezoekers en wcrd door de aanwezigen zccr ge\\aardeerd. Uitgebreide verslagen verschencn in de regionale pers.
De voorjaarslczing werd gehouden op 12 april in zalencentrum De Brinli. Drs H.J.M. van Nie, gemeentelryk archeoloog van Ede. hield een voordracht over Een middeleeuws Ruhrgebied? IJzerproductie op de Veluwe; ./ëiten en .fictie. Deze interessante lezing trok 62 bezoekers.
Op 22 no
van
Santr
Bouwhisk
Utrecht, e onder de
elkaar
he
waaronder
gebouwen geschieder
(1850 - l zing met hun detail werd door Excursies
De vooria mewouw heren P.
I
ging op I gens werd
Acht
Zah.
werd de T
van een 91 keld had. de Norbel aan de exc
Aan het Aalbers
er
er
leden van zltter van ver, sprak
dankte he voor hunj
De najaarr ber naar r sum. Zow
werden be van de gi< uit de ver Oud-Benn
gaf ter
afs
Op 22 november hield merrouw drs E.C
orgelconcert. Aan deze avondexcursie na-
van Santen van het Archeologisch en
men 55 leden deel.
Bouwhistonsch Centrum van de gemeente Utrecht, cvoneens in De Bnnk cen lezing ondcr de titel De stijlen buitelden over
elkaar heen .,. Aan de hand van dia's, waaronder ook van Bennekomse huizen en gebouwen, maakte zr1 ons wegwrjs in de geschiedenis van de jongere boun'kunst (1850 - 1940). Menigeen z,al na deze leztng met andere oggn naaÍ gebouwen en hun details in ons dorp krlken. Dc lezing werd door 68 personen bezocht.
De excursiecommrssie werd wcer op volle sterkte gebracht en bestaat nu uit de dames H. G4sbertsen - Vogel, M.S. de Vos en N. van Amerongen - Buddrng.
Vlegeldag Evenals vorig jaar gaf de Histonsche Vereniging Oud-Bennekom, sÍunen met het Kryk- en Luistermuseum, acte de présence trydens dc Vlegeldag op 23 augustus. Het
Krlk- en Luistermuseum frok krlkers
en
Excursies
luisteraars met het Bruderorgel en een ta-
De voorjaarsexcursie - onder lerding van melrouw H. Gijsbertsen - Vogel en de heren P. Aalbers en A. van Steenbergen ging op l0 mei naar de Kempen. 's Morgens werd in Eersel het streelsnuseum De Acht Zaligheden bezocht. ln de middag
fereel. Oud-Bennekom toonde oude en minder oude foto's, waarop 'onbekende' personen voorkrvamen. De hulp van het publiek rverd rngeroepen om deze onbekenden te identificeren. Dat leverde, naast goede informatie, veel commentaar, dis-
werd de Teutenroute gereden onder leidrng van een grds die zelf als krnd nog gesmokkeld had. De theepauze werd gehouden br1 de Norbertryner Abdrj te Postel in België. aan de excursie namen 54 leden deel. Aan het ernd van de tocht namen de heren Aalbers en Van Steenbergen afscheid als leden van de excursiecommissie. De voorzitter van de verenigrng, de heer A.J. Lever, sprak de scheidende heren toe en be-
cussie en gelach op.
Behoud Dorpsstraat 48 De acties die het bestuur ondemam ten behoeve van het behoud van Dorpsstraat 48, hadden succes. Het pand zal door dr ir E. Hogenbirk worden gerestaureerd.
Werkgroepen
dankte hen met een passend geschenk voor hun jarenlange rnzet.
De najaarsexcursie voerde op 26 september naar Het kerkje op de berg in Heelsum. Zowel het exteneur als het inteneur werden bekeken. Helaas kwam het verhaal
van de gids over het inteneur niet geheel uit de verf. De heer S. Wrlnsma, lid van Oud-Bennekom en organist van de kerk, gaf ter afsluiting van het bezoek een klein
lVerkgroep Behoud oudste gedeelte Bennekomse begraafplaats Het werk aan het oudste deel van de begraaÍplaats in de meest zuidehlke hoek gaat onverminderd door. Het onkruidwrl houden wordt nu ook in opdracht van de gemeente Ede gedaan. De engel op het
graf van de familie Prins lcrlgt een opknapbeurt en wordt opnieuw rn z4n oorspronkelgke wrtte kleur geschilderd. Voor
l5
de restauratie van de graven van Dros en van Jacobse Bouder.vrlnse is subsidie br1 de Prinsstichting, een onderdeel van de Johannitcr Orde. aangevraagd. De r'verkgroep bestaat uit de heren H. Alberts. R.
He4, C.A Heitink (voorzitter). D van Kampen, A.J Lever en J. de Nooq. ll'erkgroep l'itto's en andere ffieeldingen van Bennekom Het doel van deze u'erkgroep is te komen tot een inventansatie van het beeldmateriaal van Bennekom urt heden en verleden van oude prentbneÍkaarten en video-opna-
mes tot rnternet-site. De startbtleenkomst ran de rrerkgroep vond plaats op I I mci. een t$eede brleenkomst op I I december Leden z4n: de heren T van Beek. K.B.A Bodlaender, A Dirksen (r'oorzitter). H.
We
rkgroe p Voo roude ro n de rzo e k
Hct voornemcn van deze u'erkgrocp is om \ an ongeveer tien personen met t\\ee ouders die urt Bennekom of drrecte omgeving aÍkomstig zr;n en br1 r'oorkeur l'erdeeld over de KÍaats en het Dorp. allc voorouders tot rn de rr1ldc gcneratic in kaart tc brengen Op die manter kan inztcht ontstaan in vroege import in Bennekom en in de onderhnge famihcrelaties binnen dc dorpsgemeenschap gedurende de laatste anderhalve ccu\\'. Dc startb4eenkomst rverd gehouden op 30 oktober, Leden van de r.r'erkgroep zryn de dames
G.M Hoogkamer - Weriman. G.J. Mekking - van Beek, C. i'an Silflrout - r'an Rar.ensn'aai1 en de heren G. l'an den Born. H. Grysbertsen. G. r-an de Kamp. C. van Rarcnsuaaij cn A ran Silíhout (roorzittcr)
Gijsbertsen. F.G. van Oort. D. Poot, H.A.J. Rozenboom en A.J. Welgraven. ll'e
rkgroep
( ie s chie
deni s van Be nne kom
Het doel van deze rverkgtoep is pnmair het met elliaar ln contact brurgen van die mensen dre zich met de geschiedenis van Bennekom in al zryn aspecten en in alle penoden bezig houden. Daar waar dat mogelijk is, zal naw sarnenrverking gestreefd rvorden. Uitw'isseling van kennis en gegevens vindt op de bgeenkomsten plaats, die tn'eemaal per jaar gehouden irullen worden. De eerste vergadenng vond plaats op 24 mei. de tweede op 6 november. Leden van de werkgroep z4n: mewourv M. van Roorlen en de heren M. Aartsen. K.B.A. Bodlaender, G. Breman, H. Gtlsbertsen, C.A. Heitink. T.J Hoekstra (sccretans). M KoudUs. A.J. Lever (r'oorzitter), B. Luesink, W.P. Mantel. J. de Noor;, H.J. van den Oever, F.G. van Oort en P. Smit.
l6
de collecl groot ged computer
zal de bes vergen.
BERII De kruide Het heeft
onale pel
Kilk- en l een 'hist<
januari
2,
uit Ede (r Collectie Oud-Bennekom De heer G. r,an den Born beheerde als consenrator de collectie ran Oud-Bennekom dre in brurkleen is gegeven aan het Kilk- en Luistermuseum. Bq het onderhoud van de collectie rverd h4 b4gcstaan door de dames D. Mulder en J. van den Born die de textielverzameling veÍzorgden, temrll de technische ploeg van het museum het onderhoud ran de overige voonverpen voor zijn rekening nam. De rondleid(st)ers gaven aan de bezoekers
van het museum deskundrg uitleg br1 de tentoon gestelde voorwerPen.
pend door
Door zrln over de l blikvange
dus
alle
bezoek
ten en nJÍ
peren scl kocht wer Tentoonst
Van janui
over
thee
ook uit
Foto- en diacollectie De foto- en dra-collectie van Oud-Bennekom staat onder beheer van de heer H. Grlsbertsen Dc rerzamehng omvat circa 4000 foto's en ongeveer 1500 dia's De heer Grlsbertsen zette de beschrr;r'ing van
te
nu verpal
pa
ge
centru bgeengeb:
velen nos ven doen
r
de collectie het afgelopen jaar voort. Een groot gedeelte is reeds opgeslagen rn een computerbestand. Zonder hulp van derden zal de beschnjving nog ongeveer tweeJaaï
Danlrwoord Het bestuur bedankt allen die zich - op welke rvrlze dan ook - ingezet hebben voor het welz4n van de Historische Vereniging
vergen.
Oud-Bennekom G.M. Hoogkamer - ll/ei.iman, secrelaris
BERICHTEN UIT HET KIJK- EN LT]ISTERMT-TSEI.JM De kruidenierswinkel Het heeft al uitgebreid in de lokale en regionale pers gestaan: de collectie van het Kijk- en Luistermuseum is uitgebreid met een 'historische Lruideniersw'inkel'. Op 9 januari 2001 is drt geschenk van DeliXL uit Ede (voorheen Kok-Ede) plechtig geopend door wethouder Manlke van Haaren. Door zryn opstelling in de hal. recht tegenor,er de ingang is het wrnkelqe een rvare blikvanger rn het museum geworden. Er is
dus alle reden om het museum met een bezoek te vereren en te zien hce vroeger nu verpakte artikelen als suiker. spliterwten en njst los in bakken zaten en met koperen scheppen in papieren zaklien verkocht werden. Tentoonstellingen Van lanuari tot mei gaat de tentoonstelling over theeserviezen. Een njke collectie ook uit particulier bezit - van drt voormali-
ge centrum van het huiselgke leven, is bijeengebracht. De tentoonstellurg z.al blj velen nostalgische hennnenngen naar boven doen komen.
Voor oud en jong is er in het museum van mei tot oktober een miniatuur circus - met alles erop en eraan - te zien. Het is het werkstuk van een belvoner van ons dorp. Hr; maakte onder meer clorms, trapezcwerkers, acrobaten en roofdieren, terwijl de tent en de tnbune geheel uitneembaar zrjn en dan precies in een daan'oor gebouwde r,rachtwagen met aanhanger passen. Iets voor (groot)ouders en (klein)kinderen!
Vereniging van Vrienden van het Klik- en LuisÍermu:;eum Een groot aantal r.nywilligers helpt br1 het beheren van de collecties, deze tentoon te
stellen en bq het rondleiden van bezoekers. Niet alleen heeft het museum r,r4willigers nodig, maÍlr u kunt het museum ook helpen door lid te worden van de Vereniging van Vrienden van het Krlk- en Luistermuseum. Het secretanaat van de Vereniging is gevestigd Wuustersgoed 6,6721 XW Bcnnekom, telefoon 03 l8-4 14090. Redactie
MEDEDELINGEN VAN HET BESTUUR De Historische Vereniging
in actie
Fdeseweg 77, villa 'Í Endt Tot grote verbazing van het bestuur komt het pand Edeseweg 77, de Villa 't Endt, niet op de gemeentehlke monumentenhlst
voor. Het is die plaats echter meer
dan
waard. Daarom heeft het bestuur het College van B&W verzocht alsnog tot plaatsmg over te gaan.
Villa 't Endt is in 1897 gebouw'd in
op-
dracht van Caspanne Pierrette Brutel de la
fuvière woonachtig te Bennekom. Het huis is tot 1973 in de familie gebleven Sinds 1985 is het in bezit van Beheers-
Het huis met min of meer T-vormige plattegrond bestaat uit t$'ee. haaks op elkaar staande delen, rvaan'an het voorste dcel evenwrldig aan de straat. Een erker aan het achterhuis, een aangeboulvd schuurtje en
een uitgebouwde plee completeren het geheel. Alle onderdelen zrln gepleisterd. Het voorhuis bestaat uit twec lagen met een 'gebroken'kap en hecft op zqn hoeken
doorlopende, ondiepe nissen in het pleisterrverk. Het mrddelste van de drie traveeen is boven de gootl4n doorgetroklien en met een eigen kapje gedekt. Deze travee ts van een geprofileerde lryst in pleisterwerk voorzien. Het achtcrhuis heeft éen laag en een gebroken kap
maatschappij Slothouber bv te Ede.
l'ooraanr Bijzonde
ry ::l qq!Ff-'ï
st
j
i
ffi#
meer dan gervijzigc ingrrlpenr nische str
aï
gezion
een - nu geheel ca
De situer
is essenti de plaats r.n1 grote
Ten zuid
café
The
Keyzer)
Zij-aanzicht van villa 't Endt in mei 1989. Foto C.A. Heitink
t8
dern'eg
s
dubbel r
L'ooraanzicht van
villa
't Endt in mei
I989
Bijzonder is het feit dat het huis in z4n meer dan honderdjarig bestaan naurvehlks gervijzigd is. Ook het inteneur l4kt niet ingrrlpend verandcrd te zljn. De bouwtechnische staat van het huis ziet er van buiten af gezien goed uit. Rondom bevindt zich een - nu wat vem'aarloosde - tuitt, die het gcheel cachet verleent.
De situenng van het huis aan de Edeseweg is essentieel. Ten noorden van 't Endt - op de plaats van Westereng - zlln sinds kort rn1 grotc appartementgebouwen veÍïezcn. Ten zuiden staat het lage gebouw van het
cafó Theo cn Mien (voorheen café De Keyzer). Op de andere hoek met de Haldern'eg staat een fiaai en gaaf bewaard dubbel woonhuis, Edeseweg 69171. Te-
F'oto (- A. Heitink
genover't Endt staan het pas opgeknaptc Edeseweg 48 en de villa De Hulst (gemeentclijk monument). Om de eenheid van bebouwing rondom de kruising van de Edeserveg met de Halderweg/Acacialaan enigszins te behouden, is het bhlven bestaan \ an 't Endt met z4n tuin van \\ezenl4k belang. Het bestuur rvacht met belangstelling de reactie van het College van B&W van Ede af.
íí/erkgroep Behoud oudste gedeelte Bennekomse begraafplaats De werkgroep en de gel4knamige steunstichting hebben een rustig jaar achter de rug. Over de restauratie van de engel op het familiegraf Prins is elders rr deze Kos-
t9
tersteen te lezcn. evenals over de plannen tot restauratie van de gtaven Dros en Jacobse Boudewrlnse.
Voor hct eerst houdt de rverkgroep zich
voomaamste doel elkaar op de hoogte te houden van lopend onderzoek. Van belang is dat de archivarissen van zowel de Hervormde Kerk (8. Luesink) als van de Ge-
het teneir cheologrsr
gemeente Ede vervallen. De werkgroep zal daarna de restauratie ter hand nemen. Verheugend is het dat het Hoofd van de afdeling Cultuur van de gemeente Ede toege-
reformecrdc Kerk (M. Aartsen) in de werkgroep zrttrng hebben. Zlj behercn immers uiterst lvaardevol materiaal r,oor de Bennekomse dorpsgeschiedenis. zoals overduidel4k bhlkt uit de publicatie van laatstgenoemde: M. Aartsen. Flitsen uit het Archief I 8B7- 1962, Gereformeerde Kerk Bennekom, Bennekom 2000. De rverkgroep Oude Begraafplaats brengl historisch onderzoek naar de daar begraven personen en families mee (A J. Lever, C.A. Heitink. Ook andere famrlies die voor
zegd heeft zich voor het verknjgen van de
Bennekom r,an belang zryn gerveest, zoals
De
benodrgde gelden te willen inspannen. Voor de samenstelling en andere gegevens en activiteiten van deze werkgroep: zie het Jaan'erslag van de secretaris over 2000 in deze Kostersteen.
(Van Lóben) Sels, de naamgevers van
groep,
ook bezig met cen graf dat buiten de hoek met beschermde graven ligt. Het betreft de laatste rustplaats van de landeltlk bekende
schilder Dick Ket (1902-1940) en dtens ouders, dre er slecht br1 ligt. De eigcndomsrechten van de graÍbedekking zullen eind februari 2001 - na het doorlopen van een voorgeschreven procedure - aan de
de
Selterskamp (H. Grlsbcrtsen), de bervoners van Oud Vossenhol (H.J. van den Oever) en die langs de Heelsumsen'eg (M. r'an Rooryen, P. Smit). Aan de geschiedenis
(l
derland
en G. Ali matig ove
pervlaLte, zameld en
Hoewel d en gevari,
De mogel
ur Benneli over Bennekor cretans o\
Zie
Werkgroe eerstr
dir
zicht rn krlgen, v
,
De heer I ter van dt
van Hoekclum rvordt door K.B.A Bod-
zrln bego
Werkgroep Foto's en andere a/beelding-
laender en C.A. Heitink gerverkt.
en van
De maatschappehlke
teren van
Bennekom
r
Op de beide vergaderingen van de werkgroep is duidehlk gebleken dat er zich een rryke en gevaneerde hoeveelheid beeldmatenaal br1 de leden berust, van internet-site (T. van Beek) via video-opnamen (H.A.J. Rozenboom) tot foto's en prentbriefkaar-
Bennekom
gelaagdhetd van
vroege n(
in de negentiende eeuw wordt
stelling e groep zre
elders in deze Kostersteen.
door G. Breman bestudeerd. Het verentgrngsleven in de breedste zin l'an het woord en het onderwijs krijgen de aandacht van H. Grlsbertsen (de Bennekomse Schutterij), M. Aartsen (DOS, Gereformeerde School aan de Veenderweg) en J. de Noorl (Brlenvereniging, schieh'ereniging Wilhelm Tell) Artikelen over de geografie van Bennekom en wijde omgeving van de hand van F.G. van Oort versch4nen regelmatig in De
Werkgroep Geschiedenis van Bennekom Op de vergadenng van de werkgroep op 6 november 2000 is besloten de rverkgroep twee maal per jaar bryeen te roepen met als
Kostersteen. De Bennekomse straatnamen blijven de aandacht van H. Gijsbertsen behouden. De mechanisatie van de akkerbouw is het onderw'erp van W.P. Mantel. De oudste eeschiedenis van Bennekom is
ten (K.B.A. Bodlaender, H. Gr.;sbertsen, F.G van Oort, D. Poot en A.J. Welgraven). Bekeken wordt hoe deze \rerzamelingen ontsloten kunnen worden. Zie ook het Verslag van de secretaris over 2000
20
over 2000
Commiss
Contactd
Van bove
wr1 het vo
'Op zaterr
10.00 uur Contactda
satie is in delingen
sche Verr enkele an afdelinger
NGV.
zoi
het terrein van de archeologen van de Archeologrsche Werkgemeenschap voor Nederland (AWN) afdehng 17 (W. Angenent en G. Alink) In De Kostersteen is regelmatig over hun venichtingen te lezen. Oppervlaktevondsten van metaal worden verzameld en vastgelegd door M. Koudrjs. Hoewel deze opsomming indrukwekkend en gevarieerd is, is hij vene van volledrg.
De mogelijkheid van geschiedbeoefening rn Bennekom zijn schier onuiputtelijk.
Zie over de werkgroep
Geschiedenis van Bennekom ook het Jaarverslag van de secretans over 2000 rn deze Kostersteen.
p
k De eerste b4eenkomst van deze werkgroep, die onder andere beoogt enig urzicht in de rmmrgratie in Bennekom te krlgen, vond plaats op 30 oktober 2000. De heer A. van SilÍhout werd tot voorzitter van de werkgroep benoemd. De leden zrjn begonnen met het achterhalen en noteren van hun drrecte voorouders tot in de woege negentiende eeulv. Voor de doelstelling en samenstelling van de n'erkgroep zie het Verslag van de secretaris We
rkgro
e
Voo r ou de ron de r zo
e
tergenealogie, Heraldrek, Contactdrenst en
het Verenigrngscentrum in Weesp zullen rveer hun medewerking verlenen. Bovendien zullen andere Gelderse genealogische verenigingen, histonsche verenigingen, archievsn en computer/internet deskundigen aanwezigzijn. Zulke contactdagen zijn bry uitstek geschrlil om uw genealogische gegevens aan te vullen en uit te wrsselen en om contacten te leggen met andere genealogen die met name rn Gelderland genealogisch onderzoek verrichten.' Nadere gegevens zijnte verlarlgen br1: W. r an de Westeringh Boterhoeksestraat 34 6666 GA Heteren
Tel.026-4722192 Gelders Oudheidkundi g Contact Het Gelders Oudheidkundrg Contact biedt in 2001 weer een aantal interessante cursussen aan. Een opsomming en korte beschrrlving volgen hier. Workshop Computer en historisch onder-
over 2000 elders in deze Kostersteen.
zoek
Commissie Gelderse
Deze workshop is bedoeld voor diegenen die geinteresseerd 'zljn n het gebruk van
Genealogische
Contactdag Van bor engenoemde commrssie ontvingen wrj het volgende bencht: 'Op zatvdag 7 aprll 2001 zal in Tiel vanaf l0 00 uur de I le Gelderse Genealogische Contactdag gehouden u'orden. De organisatie is rn handen van de vrlf Gelderse afdelingen van de Nederlandse Genealogrsche Vereniging (NGV). aangevuld mct enkele andere r,'ercnigrngen. Ook andere afdelingcn en diensten van de landehlke NGV, zoals Familieorganisaties. Compu-
internet br1 historisch onderzoek. U doet en'aring op met het surfen over internet U
maakt kennis met zoelcnogelijkheden. drgtale encyclopedieën. geschiedenisportalen en hulpprogramma's. Deze workshop
rvordt vcrzorgd door het Rryksarchief in Gelderland te Arnhem op dinsdagmorgen 20 februari 2001. De kosten bedragen f 30,-.Nadere informatie en aanmeldrng: Rijksarchief rn Gelderland, telefoon 0264420t48.
2l
Jong,e bouwkunst en stedenbouw in Gelderland, onderzoek en hehoud Deze korte crrrsus zal de historische achtergronden en hedendaagse bescherming van monumenten, stads- en dorpsgezichten uit de penode na 1850 behandelen. De cursus zal bestaan uit dne avondbijeenkomsten, dre in de komende selzoenen rn drie Gelderse regio's gehouden zullen u'orden. Het doelgroep van deze cursussen is het vergroten van de kennis van de (leden
van) histonsche vereniglrlgen en
Jaarverslag Archeologie 1999 Fraai uitgegeven is het eerste Jaan'erslag r,an de Edese gemeentehlk archeoloog. waann voor Bennekom onder andere de
Bestuur v
veldverkenningen Breukereng en het onderzoek in de bounput van Snstselaar vermeld worden. Het verslag is te verkr4gen
ViceVoorz T.J. Hoe
br1 de dienst Ruimtehlke Ontwikkeling en Beheer van de gemeente Ede tav drs H.J.M. van Nie, Postbus 9024- 6710 HM
Mevrou, Penningm A. van d Leden:
Ede.
Mewou'
Mewou
de beleidsmatige kant behandeld worden, maar ook de inhoud en methodiek van hct onderzoek van te beschermen gebouwen
Histonschc Verenrging Oud-Bennekom'
Ledenadr Mevrou
Familie N de Gouw te Bennekom Familie A. van Silfhout te Edc Familie J. Snetselaar te Elst (Gld) Familie C. Vos te Ede Familie J. & F. Wien te Bennekom
Conservl G. van
Mutaties
Informatie Meer informatie over de cursussen en an-
schriftehlk te wrllen doorgeven aan de ledenadministratie: mewoun- E Mantel \ran Staaveren, Hogeweg 4, 6721 VE
Mutaties verzoeken wU
u
vriendehlk
Bennekom.
Redactie T.J Ho A. van, C.A. Hr H.J. vat
Agenda van de Historische Vereniging Oud-Bennekom t/m 9 mei 2001 l8 of 25 april 2001 Voorjaarslezing. 9 mei 2001 Voorjaarsexcursie naar Dalen (Dr.) en Havelte. Het beshur
Rectificatie luchtfoto van het voormaliIn deze Kostersteen vmdt u - los b{gevoegd - een afdruk van de onvolledrg rvas afgedrukt' 2000) ge Streekziekenhuis die in afleuËtlng i+ lnovember waardoor het artrkel van F.G. van Oort enigszrns onbcgnlpelryk
22
r
Beheer fi H. G4sl
het Gelders GenootschaP
(-ursussen Publicaties Activiteiten U kunt deze gratis brochure aanwagen br1 het GOC, Postbus 4040, 7200 AB Zutphen. telefoon 0525-5 11628, fax 0575-543223. e-mail stggoc@wxs nl Zie ook op internet: w\,!'w.m"v\'.nl (>cultuur >geschiedenis >GOC).
Dnkt
personen van de leden nieurve als welkom harte van
Hct bestuur heet de volgcnde
dere dtensten van het Gelders Oudherliundig Contact (GOC) vrndt u in de brochure
Secretaris:
Nieuwe leden
instellingen dre betrokken zrln bij de plaatselijke monumentenzorg. Niet alleen zal
aanmelden br1 het Gelders Oudheidkundig Contact, telefoon 05 75-5 I I 826. De cursus wordt georganiseerd in samenlverktng met
A.J. Lev
A
andere
en gebieden z.ullen aan bod komen. Nadere benchten volgen rn het voorjaar van 2001, maar belangstellenden kunnen zich na al
Voorzittcr
werd.
Redactie
Bestuur van OudBennekom Voorzitter: A.J. Lever, Prinsenlaan 2,6721EC Bennekom
ViceVoorzitter: T.J. Hoekstra, Van Hoffenlaan 44,6721XE Bennekom Secretaris:
Mewouw G.M. Hoogkamer - Werlman, Emmalaan 33,6721ET, Bennekom, tel, 416180 Pennurgmeester:
A. van de Weerdhof, Molenstraat 122,6721WP Bennekom Leden:
A. Drrksen, Pr. Bernh ardlaan 22, 67 2 | DR Bennekom Mewouw E. Mantel - van Staaveren, Hogerveg 4,6721VE Bennekom Mewouw M.S. de Vos, Dikkenbergweg 8,6721AC Bennekom
Ledenadministratie Mevrouw E. Mantel - van Staaveren, Hogeu'e g 4,6721 VE Bennekom Conservator Collectie OudBennekom G. van den Born. Selterskampweg25,6T2l AR Bennekom Beheer foto en diacollectie H. Ggsbertsen Gasthuisbouwng 9a. 6721 XH Bennekom
Redactie Kostersteen T.J. Hoekstra, Van Hoffenlaan 44,6721XE Bennekom, eindredacteur A. van den Bent, Dorpsstraat 14A,6721 JK Bennekom C A. Heitink, Bnnkerpad 29,6721WJ Bennekom H.J. van den Oever. Edeseweg 117,6721 JT Bennekom
/,-)
