VVE-RAPPORT DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE
BASISSCHOOL DE KINDERVRIEND
Locatie(s) Brinnr. Plaats Reg.nr. Onderzoeksnummer Datum onderzoek Datum vaststelling rapport
Odin 126270
:Basisschool De Kindervriend :08KA :2802 EM Gouda :3235784 :15345 :4 – 11 - 2011 :9 – 2 – 2012
Onderzoeksdatum: 4-11-2011
Pagina 1 van 7
1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In • • •
• • • •
dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: De voorwaarden van VVE De ouders De kwaliteit van de educatie − Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden − Het pedagogisch klimaat − Het educatief handelen De ontwikkeling, zorg en begeleiding De kwaliteitszorg De doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool De resultaten van VVE
Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk 3, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie kleutergroepen De Kindervriend: Groep 1/2a: 24 kleuters, waarvan 2 doelgroepkleuters1 Groep 1/2b: 22 kleuters, waarvan 3 doelgroepkleuters De kleutergroepen van De Kindervriend bevatten in totaal ongeveer 11% doelgroepkinderen.
1
Een doelgroepkleuter is een kleuter met een leerlinggewicht.
Odin 126270
Onderzoeksdatum: 4-11-2011
Pagina 2 van 7
2. HET TOTAALBEELD Op basisschool De Kindervriend heeft op 4 november 2011 een onderzoek plaats gevonden naar de kwaliteit van de vroegschoolse educatie. De Kindervriend heeft geen directe samenwerking met een peuterspeelzaal of kinderdagverblijf en ontvangt kleuters van verschillende voorscholen. Daarom is er geen sprake van een doorgaande lijn en een structurele afstemming gericht op het VVE-programma. De leerkrachten bieden met een gedegen pedagogische aanpak een veilig klimaat. Zij gaan sensitief met het jonge kind om en hebben hoge verwachtingen van de kinderen. Het educatief handelen is van goede kwaliteit en in de lokalen is een rijke leeromgeving voor de kleuters gecreëerd met aandacht voor de ontluikende geletterd- en gecijferdheid. De ouders zijn een belangrijke component bij VVE om het rendement te verhogen. Zij hebben een goede belangstelling voor de basisschool en zijn bereid bij de diverse activiteiten hand- en spandiensten te verrichten. Toch vormt het betrekken van de ouders bij de ontwikkelingsstimulering nog een belangrijk aandachtspunt voor het team, omdat hier veel winst geboekt kan worden. Een gedegen jaarlijkse evaluatie van het VVE-programma en een analyse van de opbrengsten voor de doelgroepleerlingen die het VVE-programma hebben gevolgd ontbreken. Het is van belang om op een systematische wijze de verschillende componenten van de kwaliteit van het VVEprogramma te borgen en te verbeteren.
Odin 126270
Onderzoeksdatum: 4-11-2011
Pagina 3 van 7
3. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS
Naam gemeente
Gouda
A CONDITIES
Bs De Kindervriend
A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) Ik en Ko A1.2 Wat is de kwaliteit van het programma? A3 Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") A5 Kwaliteit beroepskrachten A5.2 Alle beroepskrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) A5.3 Alle beroepskrachten spreken voldoende Nederlands A5.4 Alle beroepskrachten zijn toereikend geschoold (voor het VVE-programma)
2 3 3 3 2
Ik & Ko is niet als integraal VVE-programma erkend. Er is o.a. geen sprake van een beredeneerd aanbod voor de motorische ontwikkeling. De school vangt deze omissie op door het volgen van de leerlijnen motorische ontwikkeling uit het GOVK programma (A1.1). De leerkrachten hebben geen VVE-training gevolgd (A5.4). B OUDERS B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7
Gericht ouderbeleid Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd Intake Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen Participatie in VVE-activiteiten in de vroegschool Informeren over de ontwikkeling van hun kind Rekening houden met de thuistaal
Bs De Kindervriend 2 2 3 2 3 3 3
Binnen de vroegschoolse educatie is de oudercomponent van groot belang. De basisschool heeft geen concreet ouderbeleid beschreven gericht op de doelstellingen van VVE (B1/2). De vragen die in dit verband beantwoord dienen te worden, zijn: • Op welke wijze willen wij dat de ouders actief de ontwikkeling van hun kinderen stimuleren? • Welke concrete doelen stellen wij op dit gebied? • Wat voor ouders hebben wij? • Wat zijn hun mogelijkheden en wensen? • Welke activiteiten kunnen wij uitvoeren om onze doelen te bereiken? • Op welke wijze geven wij vooraf adequate informatie aan de ouders over het VVEprogramma? De ouders van de basisschool De Kindervriend geven aan dat zij participeren in bepaalde activiteiten, zoals bijvoorbeeld ondersteuning van de leerkrachten bij excursies. Ook worden zij betrokken bij verschillende thema-afsluitingen. Er worden weinig suggesties gedaan voor activiteiten thuis in het verlengde van de thema’s via de nieuwsbrief en/of de website van de school. De participatie kan worden verhoogd door bijvoorbeeld het thema gezamenlijk te starten met de ouders en kleuters bij aanvang van de ochtendschooltijd en door het meegeven van het woordveld in een themabrief en het laten logeren van de pop Ko bij de leerlingen thuis. (B4/B5).
Odin 126270
Onderzoeksdatum: 4-11-2011
Pagina 4 van 7
C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma C1.2 Werken met een doelgerichte planning C1.3 Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leerkrachten is respectvol C2.2 De leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen C2.3 De leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke competenties van de kinderen C2.4 De leerkrachten tonen respect voor de autonomie van het kind C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taaluitlokkend C3 Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C3.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten is goed op elkaar afgestemd C3.2 Er worden effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling uitgevoerd C3.3 De leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen C3.4 De leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken het spelen en werken C3.5 De leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen C3.6 Het gedrag van de leerkrachten met de kinderen is responsief C3.7 De leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van de individuele kinderen
Bs De Kindervriend 3 3 3 3 4 3 3 3 3
3 2 3 2 3 3
Basisschool de Kindervriend werkt met het programma Ik & Ko. In de jaarplanning worden de thema’s van het programma afgewisseld met zelfgekozen thema’s. De school werkt planmatig met weekplanningen waarin gerichte activiteiten beschreven staan en een dekkend aanbod gerealiseerd wordt. Het pedagogisch handelen van de leerkrachten is van goede kwaliteit en uiterst professioneel. De sfeer in de groepen is goed en veilig, alle kinderen worden gehoord en krijgen gelegenheid te participeren in de (taal)activiteiten (C2.1). De kwaliteit van het educatieve handelen van de leerkrachten is van voldoende niveau. Naast de gerichte taalactiviteiten om de woordenschat spelenderwijs te vergroten, hebben zij oog voor spontane gebeurtenissen in de groepen en spelen hierop in. Wel dienen zij meer de interactie tussen de leerlingen te bevorderen. De gesprekken bestaan nu te veel uit het stellen van gesloten vragen en één op één reacties tussen leerkracht en leerling. Hierdoor komt tevens te weinig de verschillen in aanpak van de leerlingen aan de orde en missen de leerlingen de momenten van het leren van elkaar (C3.3/3.5).
Odin 126270
Onderzoeksdatum: 4-11-2011
Pagina 5 van 7
D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG
Bs De Kindervriend
D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en het individuele kind D1.3 De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2.3 De leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden
3 3 2 3 3
3 3
Het vroegtijdig signaleren van knelpunten in de ontwikkeling is een belangrijk onderdeel van VVE. Aan het begin van groep 1 en 2 worden met behulp van verschillende toetsen en mede op basis van het gewicht en observaties van de leerkracht, de VVE-groepjes bepaald, die voor extra stimulering en begeleiding in aanmerking. De evaluatie vindt plaats op basis van een onafhankelijke toets maar zou meer en beter gericht kunnen worden op de doelgroepkinderen. Van belang voor de school is om vast te stellen of de ontwikkeling van de geïndiceerde leerlingen zodanig is dat zij geconstateerde achterstanden op de andere leerlingen inlopen. Daarnaast is het ook belangrijk om op basis van de observatiegegevens van kleuters, die extra begeleiding nodig hebben in de komende periode, dit te bieden middels een korte gerichte ontwikkelingsstimulering. Hierbij kan het zowel gaan om het aanbieden van meer uitdagende activiteiten, daar waar de ontwikkeling vlot verloopt, als het aanbieden en /of herhalen van werkjes om de ontwikkeling een extra duwtje te geven. Om zo de verzamelde gegevens te gaan gebruiken is een punt van aandacht (D1.3).
E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de vroegschool E2 De vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE regelmatig E3 De vroegschool evalueert de opbrengsten van alle kinderen E4 De vroegschool formuleert op basis van evaluaties verbetermaatregelen en voert die aantoonbaar en planmatig uit E5 De vroegschool borgt de kwaliteit van haar educatie E6 In de kwaliteitszorg van de basisschool wordt ook specifiek naar VVE gekeken
Bs De Kindervriend 3 2 3 2 2 2
Op basisschool De Kindervriend is iemand speciaal verantwoordelijk voor het coördineren van VVEactiviteiten en het bewaken van de kwaliteit van VVE (E1). De verschillende VVE-componenten worden echter nog niet systematisch geëvalueerd. Een gedegen evaluatie waarbij naar de verschillende educatieve componenten van VVE wordt gekeken, heeft de inspectie niet ingezien (E2). De doelstelling is geformuleerd dat alle kinderen eind groep 2 minimaal een C-score voor taal hebben om met succes in groep 3 te starten. Hierbij wordt geen onderscheid gemaakt tussen doelgroep- en niet-doelgroepkinderen en geen verband gelegd met het al dan niet gevolgd hebben van VVE op een voorschool. Een evaluatie van de opbrengsten op deze wijze vindt nog niet plaats (E3). De kwaliteit van VVE wordt op de school niet planmatig verbeterd op basis van het schoolontwikkelplan 2011-2015. Hierin is geen specifieke aandacht voor VVE. De basisschool zal VVE in haar kwaliteitszorg opnemen om specifiek naar de kwaliteit van VVE te kijken (E6).
Odin 126270
Onderzoeksdatum: 4-11-2011
Pagina 6 van 7
F DOORGAANDE LIJN F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool F2 Voldoende kinderen stromen door naar een vroegschool F3 De basisschool wint doelmatige informatie in bij de voorschool over de instromende peuters en maakt daar aantoonbaar gebruik van F4 Het aanbod van de voor- en vroegschool is op elkaar afgestemd F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en vroegschool is op elkaar afgestemd F6 De manier om met ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool is op elkaar afgestemd F7 De interne begeleiding en zorg zijn op de voor- en vroegschool op elkaar afgestemd
Bs De Kindervriend 2 2 2 -
De coördinator onderhoudt contacten met de verschillende voorscholen waar de peuters vandaan komen (F1). Door de wijkgerichte aanpak van de peuterspeelzalen is van structurele samenwerking en afstemming geen sprake. De wijkgerichte aanpak maakt dat peuterspeelzalen kinderen aan verschillende scholen van verschillende besturen leveren en dat scholen kinderen uit verschillende peuterspeelzalen ontvangen. Basisschool De Kindervriend ontvangt peuters van meerdere voorscholen. Ook stromen peuters in die geen voorschool hebben gevolgd. De basisschool heeft bij de instroom zelf de kleuters geselecteerd die voor de extra stimulering binnen de VVE-groep in aanmerking komen. Of alle doelgroeppeuters een volledige VVE-periode aangeboden krijgen, is hiermee een punt van aandacht (F2). Daarnaast constateert de school dat in de overdracht, die op papier geschiedt, de lijsten veelal veel te optimistisch zijn ingevuld. De school moet de meeste zaken nog eens overdoen. Van een warme overdracht is in het geheel geen sprake. Daardoor verkrijgt de basisschool geen doelmatige informatie (F3).
G OPBRENGSTEN VAN VVE G1 De resultaten worden gemeten conform de afspraken G2 De resultaten zijn van voldoende niveau G3 Verlengde kleuterperiode
Bs De Kindervriend 3
De inspectie doet geen uitspraken over de resultaten wanneer op gemeentelijk niveau geen actuele afspraken zijn over de opbrengsten van VVE.
4. VERVOLGAFSPRAKEN. Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken.
Odin 126270
Onderzoeksdatum: 4-11-2011
Pagina 7 van 7
