DEFENSIE. een toekomstbeeld

DEFENSIE

een toekomstbeeld

Marc Lambotte, CEO Agoria • 13 februari 2015

Agoria groepeert en verdedigt ondernemingen in de technologische industrie, waaronder meerdere bedrijven die actief zijn in het domein van ‘Aeronautics, Space, Security, Defence Technology’. Met 1.700 lidbedrijven is Agoria de grootste sectorfederatie van het land. Agoria Reyerslaan 80, 1030 Brussel www.agoria.be Marc Lambotte, CEO Agoria, [email protected]

INHOUDSTAFEL Context....................................................................................................................................................................... 4 Synthese..................................................................................................................................................................... 5 Heeft de Belgische samenleving nood aan een defensieapparaat in 2030?....................................................... 5 Kernopdrachten................................................................................................................................................ 5 In welke zin dient de Belgische Defensie te evolueren, vertrekkend van de realiteit van vandaag?..................... 5 Nood aan een defensieapparaat.............................................................................................................................. 6 Evolutie................................................................................................................................................................. 6 De opdrachten van Defensie................................................................................................................................. 6 Algemeen......................................................................................................................................................... 6 Mogelijke toekomst........................................................................................................................................... 6 Industrieel canvas.................................................................................................................................................. 7 Defensiegerelateerde aspecten die voor de industrie belangrijk zijn........................................................................ 8 Vitrine van Belgische “knowhow”...................................................................................................................... 8 Stabiliteit van de partnerlanden......................................................................................................................... 8 Veilige omgeving............................................................................................................................................... 8 Samenwerking met Defensie............................................................................................................................. 8 Gebruik van nieuwe technologieën.................................................................................................................... 8 Security of Supply............................................................................................................................................. 9 Conclusie.............................................................................................................................................................. 9 Internationalisering van de industrie................................................................................................................... 9 Nood aan fysieke tussenkomsten..................................................................................................................... 9 “Burden sharing” – “Risk sharing”..................................................................................................................... 9 Nood aan sterkte op (middel)lange termijn........................................................................................................ 9 Nood aan een defensieapparaat in 2030........................................................................................................... 9 Kernopdrachten......................................................................................................................................................... 10 Karakteristieken van kernopdrachten..................................................................................................................... 10 Nationale en internationale prioriteiten............................................................................................................... 10 Nationale veiligheidsbelangen........................................................................................................................... 10 Specialiseren vs. dupliceren.............................................................................................................................. 10 First in class...................................................................................................................................................... 10 Economische waarde....................................................................................................................................... 10 Aspecten die voor de industrie belangrijk zijn......................................................................................................... 11 Investeringen rentabiliseren............................................................................................................................... 11 Hoge toegevoegde waarde van de vereiste industriële processen..................................................................... 11 Bereidheid tot internationale industriële samenwerking...................................................................................... 11 Conclusie.............................................................................................................................................................. 11 Politiek kader.................................................................................................................................................... 11 Hoofdkarakteristieken van kernopdrachten....................................................................................................... 11 Evolutie van de Belgische Defensie......................................................................................................................... 12 Huidige situatie (‘As is’).......................................................................................................................................... 12 Personeel.......................................................................................................................................................... 12 Inlichtingen en veiligheid.................................................................................................................................... 12 Operationele uitrusting...................................................................................................................................... 12 Infrastructuur.................................................................................................................................................... 12 Budget.............................................................................................................................................................. 12 Samenwerking met de industrie........................................................................................................................ 13 Mogelijke evolutie (‘to be’)..................................................................................................................................... 13 Concentratie van middelen............................................................................................................................... 13 Brede waaier van opdrachten........................................................................................................................... 13 Aspecten die voor de industrie belangrijk zijn......................................................................................................... 13 Uitbesteding..................................................................................................................................................... 13 Security of Supply............................................................................................................................................. 14 Economisch en wetenschappelijk potentieel..................................................................................................... 14 Cybersecurity.................................................................................................................................................... 14 Belgische essentiële veiligheidsbelangen........................................................................................................... 14 Conclusie.............................................................................................................................................................. 14 Industriële bereidheid tot samenwerking........................................................................................................... 15 Hoofdassen van de evolutie.............................................................................................................................. 15 Timing............................................................................................................................................................... 15

3

CONTEXT In zijn brief van 29 december 2014 legt Steven Vandeput, Belgisch minister van Defensie, drie vragen voor aan een ‘wise pen team’, met de bedoeling hun input in overweging te nemen bij het opstellen van een strategisch plan voor de Belgische Defensie.

1. Heeft de Belgische samenleving nood aan een defensieapparaat in 2030? 2. Zo ja, wat zouden de kernopdrachten dan moeten zijn? 3. In welke zin dient de Belgische Defensie dan te evolueren, vertrekkend van de realiteit van vandaag?

Dit document behandelt deze vragen vanuit de invalshoek van de Belgische industrie.

4

SYNTHESE Heeft de Belgische samenleving nood aan een defensieapparaat in 2030? Vertrekkend van de redelijke veronderstelling dat België in 2030 nog zal bestaan, heeft ons land een eigen defensieapparaat nodig: • als onderdeel van de instrumenten die de regering kan gebruiken om onze veiligheid en ons welzijn te verzekeren; • om als volwaardig lid van de internationale gemeenschap zijn eerlijke bijdrage (‘fair share’) te kunnen leveren – bij interventies of als afschrikking (‘deterrence’).

Om in geval van nood een beroep te kunnen doen op de hulp van bevriende landen, moet België zijn internationale rol als volwaardige partner blijven vervullen.

Kernopdrachten De specifieke kernopdrachten moeten aan een aantal gemeenschappelijke vereisten voldoen. • Zij moeten omkaderd worden door een aangepast, relevant wettelijk kader zodat de Belgische essentiële nationale veiligheidsbelangen ingevuld kunnen worden. • De verdediging van de Belgische economische belangen in het buitenland maakt deel uit van de onderliggende drijvende krachten die het beleid ondersteunen.

• De opdrachten moeten passen in een Europees kader, zodat België zich kan specialiseren in taken die het ook op langere termijn kan onderhouden. Elders beschikbare capaciteiten moeten door internationale samenwerking gebruikt worden om zo onnodige duplicatie te vermijden. • Het belang van de Belgische bedrijven gaat meer uit naar de karakteristieken van de kernopdrachten dan naar de kernopdrachten zelf.

In welke zin dient de Belgische Defensie te evolueren, vertrekkend van de realiteit van vandaag? Rekening houdend met de budgettaire beperkingen (zowel algemeen als op personeelsvlak), moet een hoge prioriteit worden gegeven aan de uitbesteding van zoveel mogelijk ‘standaardtaken’. Dankzij de schaalvoordelen die externe bedrijven kunnen realiseren, moet het mogelijk zijn om de behoefte aan eigen personeel bij Defensie te reduceren en zich toe te spitsen op kernvaardigheden die afgestemd zijn op het vervullen van de kerntaken. Op die manier kunnen de personeelskosten teruggedrongen worden en de functioneringskosten geoptimaliseerd. Door de kernopdrachten snel te bepalen en met een stevig wettelijk kader te ondersteunen, kunnen de prioritaire investeringsprogramma’s geïdentificeerd en gerechtvaardigd worden (bv. vervanging van Air Combat Capability, vervanging van Surface Combat Ships, vervanging van Mine Counter Measures Vessels, etc.).

5

NOOD AAN EEN DEFENSIEAPPARAAT EVOLUTIE De overheid beschikt over een reeks middelen die ze kan aanwenden om de veiligheid en het welzijn van de bevolking te garanderen – of op zijn minst te verhogen. Naast diplomatie, economische overeenkomsten, sociaal overleg, gebruik van media en vele andere ‘gereedschappen’ moet Defensie een belangrijke rol spelen. In het verleden werd al aangetoond dat België een rol kan spelen, zowel in scenario’s met interventies als in scenario’s waarin afschrikking centraal stond. De focus die tot WO II op interventie lag, werd nadien verlegd naar afschrikking. Sinds het einde van de Koude Oorlog wordt weer vaker actief tussengekomen in conflicten – terwijl een afschrikkingseffect behouden blijft door het signaal dat België in staat is om snel en doeltreffend tussen te komen wanneer het nodig is.

DE OPDRACHTEN VAN DEFENSIE Algemeen De opdrachten van Defensie worden door de regering vastgelegd en kunnen binnen verscheidene contexten uitgevoerd worden: nationaal, Verenigde Naties, NAVO, Europese Unie, coalitie, humanitair, etc.

Ook in het type activiteit zien we een grote verscheidenheid, in het militaire jargon vaak omschreven als Hulp aan de natie, Non-combatant Evacuation Operation (NEO), B-FAST, Peace Enforcement, Peace Keeping, Air Policing, etc.

Mogelijke toekomst Het recente verleden heeft nog maar eens aangetoond dat een grote flexibiliteit nodig is om snel en doeltreffend nieuwe opdrachten te kunnen aangaan. De uitdagingen die Defensie hierbij het hoofd moet bieden, lopen gelijk met die van de industrie – en het zakenleven in het algemeen. Er moet snel kunnen worden ingespeeld op nieuwe situaties door in te zetten op materieel, personeel, vorming, training, techniek en procedures die alle gekenmerkt worden door een grote mate van aanpasbaarheid. Rigide doctrines, tactieken en keuzes zijn niet

meer geschikt voor de omgeving waarin een moderne Defensie moet kunnen functioneren. Europese initiatieven rond buitenlands beleid, defensie en veiligheid zullen een grote invloed hebben op de opdrachten die onze Belgische Defensie zal moeten kunnen uitvoeren (denk aan de Common Security and Defence Policy, de External Action Service etc.).

6

De evolutie van de rollen van de NAVO (strategisch concept, summits, emerging challenges,…) en de VN zal eveneens een grote invloed hebben op onze opdracht. Het is aan de regering om te bepalen welke rol België wil (blijven) vervullen binnen deze internationale organisaties – en in welke mate onderdelen van de huidige Nationale Soevereiniteit eventueel zouden kunnen worden getransfereerd.

Welke beslissingen ook genomen worden, het is belangrijk dat het volledige gamma van defensieopdrachten ter beschikking van de regering blijft – onafhankelijk van welke organisatie ze in de feiten zal uitvoeren.

INDUSTRIEEL CANVAS Exportgerichte industriële activiteit is de motor van onze economie. Zij zorgt ervoor dat belangrijke financiële middelen naar België vloeien, dat werkgelegenheid beschikbaar is en dat zich rondom de zuiver industriële bezigheden ook een intensieve dienstenmarkt kan ontwikkelen. 74% van de in België geleverde diensten zijn rechtstreeks afhankelijk van de industriële activiteiten. Meer dan 76.5% van wat we in de Belgische industrie produceren wordt geëxporteerd.

De volgende kerngetallen geven een beeld van de Belgische industrie:

BELGISCHE INDUSTRIE

# BEDRIJVEN

% SME

# WERKPLEKKEN

16.261

95%

499.000

% BELGIAN PRIVATE SECTOR

JAARLIJKSE OMZET (M€)

OMZET TOT EXPORT (%)

18%

227.000

76,5%

Hoewel ons land voornamelijk uit kleine ondernemingen bestaat, zien we dat de export en de innovatiegerelateerde inspanningen die de basis vormen van onze toekomst, voornamelijk door (middel)grote ondernemingen geleverd worden. Het is dan ook van het allergrootste belang deze bedrijven in België te verankeren om onze welvaart te beschermen.

7

DEFENSIEGERELATEERDE ASPECTEN DIE BELANGRIJK ZIJN VOOR DE INDUSTRIE Een goed uitgebouwde Defensie kan ook haar steentje bijdragen tot de verdere ontwikkeling van de industriële activiteiten in België. Op die manier kan Defensie het industriële canvas dat voor de middelen zorgt waarmee de overheid onze welvaart ondersteunt en beschermt, op haar beurt een duwtje in de rug geven. Met andere woorden, Defensie kan er mee voor zorgen dat de Belgische export aangezwengeld wordt – waardoor België over de middelen kan beschikken die maken dat België een land is waar het goed ondernemen en leven is.

De volgende factoren zijn van belang. De opsomming heeft niet de intentie volledig te zijn, noch om een prioriteit toe te wijzen.

Vitrine van Belgische “knowhow”

Veilige omgeving

Defensie kan de Belgische industrie helpen op internationale markten.

Kunnen werken in een “veilige” omgeving is fundamenteel voor de ontwikkeling van onze bedrijven – zowel in België als in het buitenland. De verbindingslijnen tussen de verschillende stappen in de waardeketens van de bedrijven moeten uiteraard ook veilig zijn.

Dit kan bijvoorbeeld gebeuren door de Belgische troepen met Belgische kwaliteitsproducten uit te rusten, in welk context (training, operaties) dan ook. Naast het “vitrine”-effect worden op die manier de verschillende kwaliteiten en kenmerken van het materieel (of de diensten) duidelijk en in een operationele omgeving gedemonstreerd. Buitenlandse troepen en verantwoordelijken zullen dan de Belgische knowhow in een realistische omgeving kunnen inschatten. Andere landen doen dit al.

Stabiliteit van de partnerlanden Defensie kan bijdragen tot het bewaren van de stabiliteit in onze partnerlanden die een rol spelen als klant, leverancier of gastland voor buitenlandse vestigingen van Belgische bedrijven. Op die manier wordt een voorspelbaar klimaat gecreëerd dat het mogelijk maakt onze industriële activiteiten voort te zetten en uit te bouwen.

Samenwerking met Defensie Samenwerken in domeinen waar synergieën mogelijk zijn, lijkt een evidentie. Defensie kan haar expertise op het vlak van dreigingen delen met de industrie, die op haar beurt kennis over beschermende middelen ter beschikking kan stellen – bijvoorbeeld op het vlak van cybercrime. Deze samenwerking kan snellere en diepgaandere innovatie stimuleren en zo de concurrentiële positie van onze Belgische producten verbeteren.

Gebruik van nieuwe technologieën De aankoopprocedures zouden de keuze van de beste kwaliteit/prijs-verhouding moeten bevorderen. Momenteel is het aspect prijs zo doorslaggevend bij de uiteindelijke keuze, dat het risico op technologische stagnatie groot is.

8

Door de focus te leggen op de prijs van het aan te kopen product (of de te kiezen dienst) wordt al te vaak de volledige waardeketen uit het oog verloren. Ook heel wat bedrijven maken deze fout, vaak met ernstige financiële of zelfs nog ernstigere gevolgen.

Security Of Supply De Belgische industrie moet kunnen blijven functioneren om de Belgische troepen te kunnen steunen en hun materieel te kunnen onderhouden in alle mogelijke omstandigheden, in zowel het binnen- als het buitenland.

Conclusie Internationalisering van de industrie Onze industriële activiteiten zijn steeds meer afhankelijk van een groot aantal globale factoren zoals: • beschikbaarheid van grondstoffen, • transportinfrastructuur (zowel voor import als voor export), • stabiliteit van de buitenlandse valuta, • stabiliteit van de beurzen, • betrouwbaarheid van de ICT-kanalen.

Elke verstoring in deze globale keten kan onze welvaart ernstige schade toebrengen. Defensie moet een rol spelen bij de bescherming van de globale waardeketens.

Nood aan fysieke tussenkomsten De sleutelfactoren uit het vorige punt zijn gevoelig voor allerlei risico’s: natuurrampen, internationale criminaliteit (bv. piraterij), terroristische acties en nog vele andere. De industriële wereld beschikt niet over de mogelijkheid – noch over het mandaat – om fysiek in te grijpen wanneer dit nodig is. Het is aan de overheid om dergelijke “storingen” onder controle te houden – ook internationaal.

“Burden sharing” – “risk sharing” Defensie heeft niet de mogelijkheid alle mogelijke opdrachten zelf uit te voeren. Het is daarom noodzakelijk dat België binnen het kader van internationale samenwerkingsverbanden een redelijke bijdrage kan leveren om zo ook te kunnen gebruikmaken van de taken die door andere landen uitgevoerd worden.

Nood aan sterkte op (middel)lange termijn Verstoringen van de wereldorde hebben langdurige effecten die op hun beurt oplossingen vergen die voor een lange periode moeten uitgerold worden. Om deze oplossingen tot een goed einde te brengen, moeten we dus in staat zijn onze Belgische bijdrage tot het internationale samenwerkingsverband zowel betrouwbaar als bestendig te maken.

Nood aan een defensieapparaat in 2030 Het antwoord op deze vraag is dus ongetwijfeld positief: onze economische activiteiten hebben nood aan voldoende globale stabiliteit en om die te kunnen verzekeren is een efficiënt defensieapparaat nodig.

9

KERNOPDRACHTEN KARAKTERISTIEKEN VAN KERNOPDRACHTEN Nationale en internationale prioriteiten Het bepalen van de kernopdrachten van Defensie moet gebeuren binnen het kader dat bepaald wordt voor de prioriteiten die België op het vlak van zijn binnenlands en buitenlands beleid wil stellen. Elke kernopdracht moet bijdragen tot minstens een van deze twee beleidsdomeinen.

• onnodig dubbel werk vermeden wordt (elimineren van duplicatie), • een evenwicht bewaard wordt in de verdeling van de kosten onder de partners – om te voorkomen dat iedereen zich toelegt op de minst dure delen van de totaaloplossing.

Nationale veiligheidsbelangen

‘Burden sharing’ en ‘risk sharing’ zullen dus het onderwerp uitmaken van belangrijke onderhandelingen.

Een andere basisvoorwaarde om de kernopdrachten te kunnen identificeren, is de definitie van de Belgische essentiële veiligheidsbelangen. Elke kernopdracht moet een bijdrage kunnen leveren voor de verdediging van deze belangen.

De gemaakte keuzes kunnen echter ook een positieve impact hebben op het bedrijfsleven van sommige partners. ‘Reward sharing’ zal dus even zwaar moeten wegen in de onderhandelingen.

Specialiseren vs. dupliceren

First in class

Door de focus te leggen op kernopdrachten, aanvaardt men dat andere taken niet noodzakelijk meer door de Belgische Defensie – of zelfs met Belgische middelen – uitgevoerd zullen worden. Men kiest met andere woorden voor het specialiseren van de Belgische Defensie en rekent erop dat andere taken door anderen zullen kunnen worden vervuld.

In een internationale context is het ondenkbaar dat een lid een capaciteit ter beschikking van zijn bondgenoten zou stellen zonder dat deze capaciteit van een zeer hoog kwaliteitsniveau is. De definitie van de kernopdrachten moet bijgevolg gepaard gaan met de garantie dat het gepaste kwaliteitsniveau kan worden verzekerd.

In een internationale omgeving bestaat de kans dat andere landen dezelfde redenering zullen volgen en zich op hun eigen kernopdrachten zullen toespitsen.

Economische waarde

Het is niettemin van essentieel belang dat de uitvoering van alle “nodige” opdrachten mogelijk blijft (dus ook de opdrachten die door niemand als kernopdrachten beschouwd worden). Alle nodige middelen moeten dus ergens beschikbaar blijven – onder aanvaardbare voorwaarden. De verdeling van alle nodige taken is dus een noodzakelijke voorwaarde voor landen die zich (i.c. hoofdzakelijk) willen toeleggen op hun kernopdrachten. Binnen een internationaal samenwerkingsverband zal het totaalplaatje steeds opnieuw bekeken moeten worden om ervoor te zorgen dat:

Welke de gekozen kernopdrachten ook zijn, deze moeten economisch gezien zo kostenefficiënt mogelijk zijn. Beschikbare middelen moeten zo optimaal mogelijk gebruikt worden. Internationale samenwerking moet schaal- en scopevoordelen opleveren. Bij de evaluatie van de verschillende opties moet de ratio kost/doeltreffendheid determinerend zijn. “Kost” betekent hierbij “de kostprijs voor de Belgische samenleving”. Deze kostprijs kan sterk gereduceerd worden wanneer de economische gevolgen van een keuze positief zijn (bijvoorbeeld doordat Belgische innovatie gestimuleerd wordt, maar vooral als er in België werkgelegenheid mee gecreëerd wordt).

10

ASPECTEN DIE VOOR DE INDUSTRIE BELANGRIJK ZIJN

Conclusie

Investeringen rendabiliseren Om Defensie zo goed mogelijk te kunnen ondersteunen, en bijgevolg tot de “Security of Supply” te kunnen bijdragen, is het van belang dat het geheel (nationaal en internationaal) van de industriële activiteiten die de kernopdrachten ondersteunen een voldoende grote kritische massa heeft.

Hoge toegevoegde waarde van de vereiste industriële processen Aangezien de Belgische industrie zich – noodgedwongen door de hoge loonkosten – op sectoren met hoge toegevoegde waarde richt, is het meer dan wenselijk dat een nauwe samenwerking tussen Defensie en het industriële canvas zich tot doel stelt de economische activiteit in deze sectoren te bevorderen.

Bereidheid tot internationale industriële samenwerking Gelet op de te verwachten bereidheid van de Belgische Defensie om internationale samenwerkingsakkoorden aan te gaan, is het voor de Belgische industrie van groot belang dat ze nauw betrokken wordt bij alle internationale industriële samenwerkingsactiviteiten.

Politiek kader Een eerste onontbeerlijke stap om kernopdrachten te kunnen bepalen, is het opstellen van een buitenlands beleid en van een wettelijke definitie van de gekozen Belgische essentiële veiligheidsbelangen. Op datum van januari 2015 bevat de wet geen dergelijke definitie.

Hoofdkarakteristieken van kernopdrachten Eerder dan de op zich te definiëren kernopdrachten, bepalen we in dit document de hoofdkenmerken ervan. Deze kenmerken moeten tot een zo productief mogelijk effect (kost/doeltreffendheid) leiden. • Coherentie met Belgisch buitenlands beleid en essentiële veiligheidsbelangen. • Lage ratio kost/militaire doeltreffendheid. • Hoge internationale toegevoegde waarde (geen duplicatie, hoge betrouwbaarheid). • Excellentie van personeel, materieel en vaardigheden (aankoop, onderhoud, scholing, training). • Lage behoefte aan logistiek op het terrein dankzij een goede samenwerking met de industrie.

11

EVOLUTIE VAN DE BELGISCHE DEFENSIE HUIDIGE SITUATIE (‘AS IS’) Personeel



In de komende jaren zal een groot aantal ervaren medewerkers op natuurlijke wijze afvloeien. Over een periode van 5 jaar gaat het om 8.000 mensen (26% van het effectief).

Elk van de vier machten gebruikt wapensystemen die een bepaalde levensduur hebben. We merken dat materieel door gebrek aan investeringen verouderd is – terwijl de operationele capaciteit niettemin verzekerd moet worden.

De opvang van deze vertrekken vergt grote inspanningen op het vlak van aanwerving en vorming. De tijd dringt omdat – naargelang van het vereiste niveau – een inwerkperiode nodig is die kan oplopen tot enkele jaren. Pas na die tijd is voldoende impliciete kennis overgedragen zodat de rekruut een volwaardig Defensiemedewerker geworden is.



Operationele uitrusting

Infrastructuur Ondanks de saneringsacties van de jongste jaren blijft Defensie met een aanzienlijke achterstand kampen op het vlak van infrastructuur (bv. verouderde gebouwen) en oefenmogelijkheden (bv. simulatiemiddelen).

Inlichtingen en veiligheid

Hoewel de verscheidenheid aan opdrachten al groot was, is ze recent nog verder toegenomen. Denk maar aan de sterk verhoogde dreiging rond cybersecurity. De beschikbare middelen om deze problemen aan te pakken zijn beperkt – en een uitbreiding valt niet onmiddellijk te verwachten. Samenwerking met de industriële wereld kan een deel van de oplossing bieden (denk aan de samenwerking die momenteel gezocht wordt binnen het kader van de taken betreffende de bescherming van het economisch en wetenschappelijk potentieel).

Budget De economische toestand heeft de regering tot drastische besparingsmaatregelen gedwongen. De eerder vermelde factoren (personeel, operationele uitrusting en infrastructuur) zetten veel druk op het bestaande budget. Om op langere termijn tot structurele en betekenisvolle besparingen te kunnen komen, zullen waarschijnlijk op korte en middellange termijn extra middelen beschikbaar gemaakt moeten worden om de noodzakelijke investeringen – die leiden tot de besparingen – te kunnen doen.

12



Samenwerking met de industrie

Het relationeel model In tegenstelling tot andere landen (bv. Nederland), is de samenwerking tussen Defensie, kennisinstellingen en het bedrijfsleven in België suboptimaal. Er is zo goed als geen “gouden driehoek”. Toch zou een dergelijke samenwerking zowel tot een verbetering van de inzetbaarheid van Defensie als tot een kostenbesparing kunnen leiden. Elke partij van de driehoek zou immers een duidelijke en onderbouwde (middel)langetermijnstrategie kunnen ontwikkelen in perfecte harmonie met haar partners.

Bestaande voorbeelden van dergelijke samenwerkingen tussen de Belgische overheid, de academische wereld en de industrie zijn de initiatieven rond “Factories of the Future”, “Intelligent Transport Systems” en “Proton Therapy”. Het wettelijk kader In een reactie op fouten uit het verleden heeft de wetgever de samenwerkingsmodaliteiten aan strikte banden gelegd. Het zou voor alle partijen waardevol kunnen zijn om die beperkingen te herzien.

MOGELIJKE EVOLUTIE (‘TO BE’) Er bestaan twee belangrijke opties voor de verdere evolutie van de Belgische Defensie:

Concentratie van middelen

Brede waaier van opdrachten

Deze optie stemt overeen met “specialiseren”. Zoals eerder vermeld kan deze optie maar onder welbepaalde voorwaarden gekozen worden. Op lange termijn heeft ze vrijwel onomkeerbare gevolgen.

Deze optie gaat ervan uit dat geen specialisering mogelijk is op middellange termijn en dat bijgevolg de volledige waaier van opdrachten in de schoot van de Belgische Defensie moet behouden worden – tot de internationale politieke toestand een evolutie naar verdere specialisering zou mogelijk maken.

Het is onrealistisch te veronderstellen dat deze optie op korte termijn gerealiseerd kan worden binnen de huidige internationale context. Een gefaseerde aanpak waarbij België instapt in internationale samenwerkingsakkoorden die leiden tot een begin van specialisering valt echter te overwegen. Hoe ver we dan staan in 2030 is de grote vraag. Externe factoren kunnen dit scenario zowel versnellen als vertragen.

Rekening houdend met de realiteit van vandaag (zie ‘as is’) zijn er dan wel drastische beslissingen nodig om het tekort aan personeel op te vangen en de noodgedwongen vervanging van verouderd materieel mogelijk te maken.

ASPECTEN DIE VOOR DE INDUSTRIE BELANGRIJK ZIJN Uitbesteding Meer uitbesteden kan de personeelsproblematiek minstens gedeeltelijk aanpakken. Uitbesteding kan ook budgettaire voordelen hebben – zij het dan enkel in domeinen waar schaalvoordelen spelen (bv. door gebruik te maken van diensten die nu al gebruikelijk zijn in de burgerwereld).

13

Security of supply Deel uitmaken van de “Supply Chain” van Defensie, al dan niet via OEM’s, is van groot belang voor de Belgische industrie om haar internationale aanwezigheid te verstevigen. Gezonde, Belgische bedrijven in de eigen leveringsketen hebben, impliceert ook voordelen voor Defensie (meer soepelheid en hogere snelheid in de leveringen). De Belgische industrie kan haar steentje bijdragen aan zowel Maintenance/Repair/Overhaul (MRO) van wapensystemen als aan modernisering in alle domeinen (kwalificatie, gereedschappen, reserveonderdelen, simulatie & training,…).

Economisch en wetenschappelijk potentieel Een doorgedreven samenwerking tussen openbare diensten en industrie in het domein van de bescherming van het economisch en wetenschappelijk potentieel is per definitie een belangrijk aspect voor de industrie.

Conclusie Industriële bereidheid tot samenwerking De industrie is vragende partij om nauwer met Defensie samen te werken in alle domeinen waar industriële samenwerking tot het oplossen van de verschillende uitdagingen van Defensie kan bijdragen.

Hoofdassen van de evolutie De hoofdassen van de evolutie zouden als volgt moeten zijn: • het ontstaan van een Belgische gouden driehoek rond Defensie mogelijk maken, • optimaal gebruikmaken van uitbesteding.

Cybersecurity Doordat de cyberdreiging universeel is geworden, biedt het domein van cybersecurity één van de meest vanzelfsprekende samenwerkingsopportuniteiten. De in dit domein gebruikte technologieën zijn immers ook buiten Defensie van toepassing.

Belgische essentiële veiligheidsbelangen

Timing De timing van de verschillende actielijnen zou snel geregeld moeten worden om: • besparingen zo vroeg mogelijk te realiseren, • alle besparingen binnen Defensie te kunnen gebruiken om tot de voorspelbare meerkosten van de “transitie” bij te dragen.

De wettelijke bepaling van welke de Belgische essentiële veiligheidsbelangen zijn is niet alleen nodig bij het bepalen van de kernopdrachten. Deze belangen zijn even belangrijk voor de industrie om er de industriële strategieën op af te stemmen.

14