Deerns Overzicht DIT IS EEN UITGAVE VAN DEERNS RAADGEVENDE INGENIEURS BV
2009
Om onze opdrachtgevers optimaal van dienst te zijn, werkt Deerns aan innovaties op technisch gebied en in de bouw- en beheerprocessen waarbij we betrokken zijn. Om deze ambities te verwezenlijken investeert het bureau in de ontwikkeling van zijn medewerkers en daarmee in de ontwikkeling en borging van onze kernwaarden: Deskundigheid, Ondernemerschap, Reputatiegerichtheid, Integriteit en Samenwerkingsvermogen. Als vooraanstaande onderneming wil Deerns zijn maatschap pelijke verantwoordelijkheid jegens medewerkers en de samenleving op zorgvuldige wijze dragen.
Organisatie
Wie wij zijn en wat we doen Deerns is een topspeler in de conceptontwikkeling, het technisch ontwerp en de realisatiebegeleiding van technische installaties in de gebouwde omgeving. Wij willen als geen ander in staat zijn, de ontwikkeling van duurzame en innovatieve concepten te verbinden met een probleemloze uitwerking daarvan tot een betrouwbare, praktische realisatie - en daarmee bijdragen aan een duurzame, veilige en comfortabele verblijfsomgeving. Naast vele kleine tot zeer kleine opdrachten die Deerns uitvoert voor zeer uiteenlopende opdrachtgevers, beschouwen wij als onze specialiteit het ondersteunen van complexe organisaties bij het oplossen van complexe technische installatievraagstukken.
De organisatie van ons bureau is gericht op de markt. Vijf Adviesgroepen werken vanuit onze kantoren in Amsterdam, Eindhoven, Groningen, Maastricht en Nijmegen primair voor onze opdrachtgevers in deze regio’s. Vier andere Adviesgroepen, Utiliteitsbouw, Laboratoria/Industrie/Telecom, Luchthavens en Gezondheidszorg, werken vanuit het kantoor in Rijswijk nationaal en internationaal voor opdrachtgevers in deze markt segmenten. De Adviesgroepen bieden dienstverlening op werktuigbouwkundig, elektrotechnisch, bouwfysisch en energietechnisch gebied: conceptontwikkeling, ontwerp, contractering en uitvoeringsbegeleiding. Daarnaast zijn vanuit Rijswijk drie Expertisegroepen werkzaam, bestaande uit teams van sterk gespecialiseerde en ervaren technici, ontwerpers en ontwikkelaars op de specifieke aandachtsgebieden: • Gebruikersinstallaties: Transport & Logistiek, Communicatienetwerken, Beveiliging, Medische en Laboratoriuminrichting; • Gebouwexploitatie: Regeltechniek, Gebouwbeheer/-onderhoud, Kostenmanagement; • Onderzoek, Bouwfysica en Energie.
Deerns Organisatieschema Vestigingen
Eindhoven Norbert van Berckel
Groningen Gerard Kluivingh
Directie
Jan Karel Mak
Maastricht Aad Bijl
Nijmegen Laurens Meulendijks
Amsterdam Luciano Rodrigues dos Santos
Staf
Marcel Schellekens
Sjoerd Hora Siccama Daan Eijgendaal
Alex Jansen
Adviesgroepen
Erik Lousberg
Luchthavens Daan Eijgendaal
Laboratoria, Industrie en Telecom Wim Buters
Senior Adviseurs
Financiën Leon van Dartel
Marketing & Communicatie Joyce Riekerk
Personeel & Organisatie Jeannette Kool
Kennismanagement Ids Dijkstra
Business Development Huub van Rooij
Gezondheidszorg Utiliteit Jan Willem van Rijen Xavier Crolla
Paul Stoelinga
Wim Bosman
Cor Prop
Eric Stuiver
Ruud Jacobs
Jules Huyghe
Donald Schotel
Nico Vermeer
Jaap Schoenmaker Wouter Kok
Expertisegroepen
Exploitatie Andrew Glavimans
OBE* Bert Nagtegaal
Gebruikersinstallaties Hendrik Scheper
* Onderzoek, Bouwfysica en Energie
Internationale organisatie Via meerderheidsbelangen heeft Deerns twee vestigingen in Duitsland: Schmidt Reuter Integrale Planung und Beratung GmbH (Keulen, 65 medewerkers) en Planungsgruppe BerlinBrandenburg GmbH (Berlijn-Charlottenburg, 25 medewerkers). Gezien de positieve ontwikkeling van beide kantoren en de ambitie om in de Duitse markt verder te groeien, is besloten tot integratie van beide ondernemingen in 2009. Zij zullen verder gaan onder de naam Schmidt Reuter.
Een toenemend aantal specialisten van deze Expertisegroepen is gestationeerd in een van de andere vijf kantoren ter waarborging van een vlotte samenwerking met de adviesgroepen. De Expertisegroepen ondersteunen het werk van de Adviesgroepen en leveren daarnaast zelf specialistische adviesdiensten aan vele opdrachtgevers. De Expertisegroep Onderzoek Bouwfysica en Energie fungeert als initiator en ondersteuner van de innovaties binnen het bureau, met name via onderzoek en modellering op het terrein van duurzame energievoorziening en de geïntegreerde ontwikkeling van bouwfysische en installatietechnische inzichten. Ons bureau beschikt daarnaast over een groep Senior-Adviseurs: zeer ervaren consultants, die de verantwoordelijkheid dragen voor een bepaalde klantengroep, adviespraktijk of expertise gebied, en die teams van de adviesgroepen bij grote, complexe opdrachten ondersteunen. Het ‘One Firm Principle’ en de bureaucultuur maken een eenvoudige uitwisseling tussen groepen en kantoren mogelijk van mensen, opdrachten en kennis. Zo worden het belang van de opdrachtgever en de werkkwaliteit ondersteund, en niet belemmerd, door de interne bureauorganisatie en kan Deerns zich in elke opdracht manifesteren met een flexibel, deskundig en toegewijd projectteam.
Kwaliteitsborging Deerns is gecertificeerd conform ISO 9001 en toetst frequent de naleving van zijn eigen kwaliteitsdoelstellingen via interne audits, uitgevoerd door gezaghebbende auditteams. De kwaliteit van het technisch advieswerk wordt verder ondersteund door negen techniekmentoren: ervaren technici die met diepgaande kennis van een bepaald deelterrein hun collega’s informeren over nieuwe ontwikkelingen, kerngegevens en bijzonderheden op dit deelterrein en de basiskennis bijhouden die de technici moeten beheersen. Onze techniekmentoren zijn:
In Dubai is het kantoor gevestigd van Deerns Middle East, dat geldt als steunpunt voor onze uiteenlopende activiteiten in deze regio. Daarnaast hebben wij twee vestigingen in de Verenigde Staten: Deerns USA, deze zijn gevestigd in Phoenix (Arizona) en in Denver (Colorado). In Europa werkt Deerns nauw samen met enkele collega-bureaus in België, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. In Spanje worden momenteel twee vestigingen opgezet in de regio’s Barcelona en Madrid.
Allianties Deerns heeft een aantal samenwerkingsverbanden met andere dienstverlenende ondernemingen. Tot de belangrijkste behoren de volgende:
Econcern een zeer snel groeiende onderneming gericht op het ontwikkelen van een duurzame energievoorziening waarmee Deerns reeds enkele jaren samenwerkt. Tot de samenwerkingsprojecten behoort de ontwikkeling van koeling met oceaanwater van hotels aan de stranden van Curaçao en Aruba waardoor een aanzienlijke CO2 -reductie wordt gerealiseerd.
Yxion Deerns Pharma b.v. een samenwerking met het Amsterdamse bureau Yxion, dat zich specialiseert in procestechnisch ontwerp en validaties van onderzoeks- en productiefaciliteiten voor de farmaceutische industrie.
Techniekmentoren
Richard Stabel, Techniekmentor Uitvoering
Maurice Quaring, Techniekmentor Warme media
Ralph van den Berg, Kees van Krimpen Techniekmentor Techniekmentor Verlichting Sterkstroom
Andre Hazebroek, Techniekmentor Zwakstroom
Han Berkhout Techniekmentor Luchttechniek
Richard Roos, Techniekmentor Sanitaire techniek
Dick Maas, Techniekmentor Koeltechniek
Richard Striekwold Bart van Velzen, Techniekmentor Techniekmentor Zuivere bedrijfsstoffen Brandbestrijdingsinstallaties
Deerns/NACO b.v. een reeds decennia lang actieve samenwerking met Netherlands Airport Consultants, een architectonisch en studiebureau specifiek gericht op de luchthavenmarkt.
Bouwcommissioning Nederland b.v. een combinatie met ingenieursbureau Van Zanten gericht op het vanaf de bouwvoorbereiding toetsend begeleiden van de proceskwaliteit ter minimalisering van faalkosten en overschrijdingen.
Werkvelden
Kantoren en multifunctionele complexen
Woonzorg
Laboratoria
Ziekenhuizen
Deerns is in Nederland het grootste gespecialiseerde adviesbureau op het gebied van de technische voorzieningen in de gebouwde omgeving. Wij werken in Nederland voor een groot aantal opdrachtgevers in uiteenlopende werk velden. Een aantal belangrijke hiervan zijn hieronder weergegeven:
Cleanrooms
Luchthavens
Belangrijke diensten van Deerns zijn:
Cultuur
Penitentiaire inrichtingen
Datacenters
Scholen
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •
Beheer en onderhoud Beveiliging Bouwfysica Communicatienetwerken 3D-ontwerp Elektronisch aanbesteden Energieadvies Energieopslag Gevelonderhoudinstallaties Kostenmanagement Legionellabeheersing Levensduurkosten Lichtadvies en -simulatie Liftinstallaties Logistieke studies Regeltechniek Technische inrichting Thermische modellering Validatie
Kernpunten ondernemingsjaar 2008
Zowel in Nederland als in Duitsland vormde de moeilijke arbeidsmarktsituatie de grootste belemmering in onze ontwikkeling. Door het vasthouden aan hoge kwaliteitseisen voor onze medewerkers was de instroom beperkt, en trad in 2008 ook enige uitstroom op van nog pas kort in dienst zijnde medewerkers. In Nederland groeide de personeelscapaciteit niettemin licht (figuur e). Voor het eerst sinds lange tijd konden alle vacatures in leidinggevende functies worden vervuld, waarbij in 2008 voor het eerst een vrouwelijke lijnmanager is benoemd: per 1 januari 2009 treedt Ir. Anke Matijssen (33) op als plaatsvervangend manager Luchthavens. De grootse viering van ons 16e lustrum, met een uitgebreide conferentie- en feestbijeenkomst voor externe relaties afgelopen voorjaar en een schitterend personeelsfeest in de nazomer, stond de uitvoering van onze strategie niet in de weg. De verdere verbetering van onze operationele kwaliteit, onze eerste strategische speerpunt, kreeg in 2008 weer nieuwe stimulansen. Wij namen het initiatief tot de instelling van een nieuw team van ‘vreemde ogen’ die de uitvoering van een selectie van onze meest risicovolle projecten kritisch gaan toetsen. Dit team bestaat uit zeer ervaren installatie-adviseurs van buiten Deerns: Özdal Atici (partner/directeur adviesbureau Abstract Management), Freek Boonstoppel (oud-directeur/oprichter ingenieursbureau Boonstoppel), Frits van der Helm (oud-directeur GTI Installatietechniek), George Müller sr. (gepensioneerd adj.directeur Deerns), en Ruud van Silfhout (oud-directeur Burgers Ergon installatiebedrijven). Ook via gerichte opleidingen werkt Deerns aan verdere kwaliteitsverbetering; zo volgden in 2008 ca. 90 medewerkers de in eigen huis ontwikkelde en door eigen docenten verzorgde ‘Basistraining Projectleiderschap’. De tweede strategische speerpunt, differentiatie in ons dienstenpakket, kreeg eveneens aandacht in 2008. De ontwikkeling van de groep Bouwfysica werd voortgezet, en op energiegebied is veel innovatief werk gedaan. De samenwerkingsrelatie met Econcern, een onderneming die zich richt op het realiseren van een duurzame energievoorziening, kwam in een stroomversnelling; in 2008 werd in een twintigtal projecten met Econcern samengewerkt. Ook aan onze internationale ontwikkeling, de derde strategische prioriteit, is gewerkt. In de VS werden veelbelovende contacten gelegd, en voorbereidingen werden getroffen voor de start van een vestiging in Spanje (Barcelona). Oriënterend onderzoek werd gedaan naar ontwikkelingsmogelijkheden in het Verenigd Koninkrijk en in Frankrijk. De uitstekende gang van zaken in Duitsland compenseerde ruimschoots de stagnerende ontwikkeling van onze vestiging in Dubai.
45 40 35 omzet in miljoen euro
De opdrachtontvangst was goed gespreid over ons opdrachtgeversspectrum (figuur c). De grootste instroom vond plaats in het segment van de kantoren en multifunctionele centra, ondanks de slechte situatie in de markt voor commerciële vastgoedontwikkeling. Enkele voorbeelden: het hoofdkantoor van TNT Groep (ontwikkeld door OVG Vastgoed) en het ‘Overhoeks’-gebied in Amsterdam-Noord. Op de valreep ontving Schmidt Reuter een bijzonder grote opdracht voor renovatie en nieuwbouw van de Opera in Keulen.
Figuur a
30 25 20 15 10 5 0 2008
2007
2009 (prognose)
* gegevens gebaseerd op beschikbare cijfers in december 2008
Figuur b 6,0 5,5 bedrijfsresultaat in miljoen euro
In zijn tachtigste bestaansjaar is Deerns opnieuw gegroeid in omzet en resultaat (figuur a). De autonoom gerealiseerde omzetgroei van meer dan 10% is te danken aan een stijgende opdrachtontvangst in beide thuismarkten, Nederland en Duitsland. Het bedrijfsresultaat steeg navenant (figuur b), doordat Deerns in Nederland goede cijfers schreef, maar ook doordat Schmidt Reuter (Keulen) voor het eerst sinds zijn start in 2004 flink bijdroeg.
5,0 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5
0
2008
2007
2009 (prognose)
* gegevens gebaseerd op beschikbare cijfers in december 2008
Figuur c opdrachtontvangst in miljoen euro Kantoren en multifunctionele centra Ziekenhuizen Datacenters Luchthavens Cleanrooms Woonzorg Onderwijs Overig
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
3,5
4
4,5
5
5,5
6
6,5
7 7,5
8
8,5
Figuur d Omzetverdeling over de werkvelden 2008 kantoren en multifunctionele accommodaties ziekenhuizen datacenters cleanrooms en laboratoria onderwijs luchthavens woonzorg GGZ overig
9
Vooruitzichten voor 2009 Vanzelfsprekend staat Deerns een uitdagend jaar te wachten. De mondiale economische neergang heeft ons in 2008 nog nauwelijks geraakt; de orderportefeuille voor 2009 is redelijk gevuld. Er moet echter rekening worden gehouden met een teruggang doordat sommige van onze particuliere en semipublieke opdrachtgevers wegens financieringsproblemen vastgoedinvesteringen zullen reduceren of uitstellen. Het verloop van de kredietcrisis is zo ongewis, dat voorspellingen hier weinig zin hebben; in elk geval zal ons bureau in 2009 alert en zorgvuldig koers trachten te kiezen rond de mogelijk opdoemende klippen. De faciliteiten die ons daarvoor ten dienste staan, zullen begin 2009 weer een aanmerkelijke verbetering ondergaan: in Groningen, Maastricht en Eindhoven verhuist Deerns naar ruimere kantoren (in de Lichtstad de juist gerenoveerde monumentale ‘Lichttoren’), en ons bureau zal overal telefonisch bereikbaar zijn via nieuwe ‘088-‘ telefoonnummers. Tenslotte zal Deerns los van alle conjuncturele zwarigheden een open oog houden voor grote strategische kansen – ook wanneer deze van ingrijpende betekenis zijn.
Duurzaam Deerns Vandaag de dag staat het duurzaamheidsdenken hoog op iedere politieke agenda. Dat is goed nieuws, want Deerns ‘doet’ al decennialang aan duurzaamheid. Veel van onze opdrachten worden voorzien van energiebesparende oplossingen die werken: realiseerbare concepten voor duurzame energievoorziening. Dankzij deze innovatieve concepten is heel wat CO2 -uitstoot vermeden.
Eén van de projecten waar Deerns opmerkelijk duurzame technieken heeft toegepast, is het nieuwe hoofdkantoor van Reem Emirates Aluminum in Abu Dhabi. Dit gebouw wordt onder andere voorzien van vloerkoeling, een uiterst innovatieve klimaatgevel en een daglichtsysteem. Door een optimaal gebruik van selectief binnenvallend daglicht, is minder kunstlicht nodig en wordt dus energie bespaard. Het project is bekroond met de prestigieuze Middle East MEP Award, een prijs voor projecten die toonaangevend zijn op het gebied van installatietechniek. ‘Bij dit project zijn verschillende bouw componenten en technieken succesvol geïntegreerd, waardoor veertig procent aan energie wordt bespaard in vergelijking tot een conventioneel ontwerp’, prees het juryrapport.
In China werd tot voor kort niet of nauwelijks naar energiebesparing en CO2 -uitstoot gekeken. Suntech Power Holdings, internationaal toonaangevend op het gebied van zonnepanelentechnologie, stelde zowel hoge eisen aan het binnenklimaat van zijn nieuwe kantoren- en productiecomplex in Wuxi als aan energiezuinigheid. Door een mix van duurzame energieopwekking en -systemen toe te passen, zorgde Deerns ervoor dat een nagenoeg energieneutraal ontwerp gerealiseerd kon worden. Het grote gebouw gebruikt door de toepassing van diverse innovatieve concepten, waaronder bodemopslag, warmtepompen en een gevel waarbij de zonnepanelen volledig geïntegreerd zijn, zo goed als geen energie en heeft een voorbeeldfunctie in China. Het is één van de vier Nederlandse projecten die in het EVDjaarboek ‘Made in Holland’ is vermeld als voorbeeld van innovatief en energiebewust ontwerpen.
Nog niet gerealiseerd, maar wel goed ontvangen op een congres in Dubai is een wolkenkrabber die, met name nabij de evenaar, met hoge temperaturen, toch een beperkte koellast heeft en daardoor energieneutraal is. De Burj al Shams (Toren van de Zon) is een concept voor
een gebouw van 200 m hoogte. Het is door toepassing van allerlei bouwfysische, bouwtechnische en installatietechnische innovaties energieneutraal ontworpen. Zo zorgt de vorm ervoor dat de toren een groot deel van de dag in zijn eigen schaduw staat en een zo klein mogelijk oppervlak beschenen wordt. De opgevangen zonnewarmte wordt benut om de ribben, die langs de gevel lopen, te laten werken als zonneschoorsteen, die ventilatielucht afvoert. Op gebied van datacenters ontwerpt Deerns ook zo groen mogelijk. Het verlagen van de energievraag krijgt topprioriteit. Een paar jaar geleden noemde de IT-sector zich nog de meest milieuvriendelijke bedrijfstak. Die stelling gaat anno 2009 niet meer op. Voortschrijdend inzicht laat zien dat de informatietechnologiesector verantwoordelijk is voor twee procent van de mondiale CO2 -uitstoot (Bron: Gartner). Tijd om serieus na te
Personeel Figuur e
Figuur f +56
420
80 -4
400
70 +12=383
380
371
-41
60 aantal medewerkers
360
360
340 320 300
50 40 30 20 10 0
0 bezetting 31-12-2007
instroom
pensioen of overlijden
vertrek
bezetting 31-12-2008
denken over maatregelen die het tij kunnen keren. Een van de oplossingen die de sector kunnen verduurzamen, is het zogeheten ‘groene datacenter’. Deerns heeft een toonaangevend concept ontwikkeld waarmee een écht groen datacenter gerealiseerd kan worden. Het concept is in 2008 genomineerd voor ‘De Vernufteling’ en is sindsdien nog verder ontwikkeld. Wij weten hiermee tachtig procent energie te besparen bij datacenters.
Deerns is ook al jarenlang actief in de gezondheidszorg. In 2008 zijn twee ziekenhuizen opgeleverd die tot de absolute top van energiezuinige ziekenhuizen van Nederland behoren: het Deventer Ziekenhuis en het Martini Ziekenhuis. In het Deventer Ziekenhuis is voor een nieuwe aanpak gekozen voor zowel opwekking als distributie van de verschillende media. Daarnaast is het toegepaste klimaatconcept integraal ontworpen en afgestemd op het energieconcept dat is gekozen. Deze geïntegreerde aanpak leidt tot een spectaculaire verbetering van de EPC-waarde en een substantiële verlaging van de energiekosten. Zeven onderstations zijn aangesloten op het distributienet van de lange-termijn-opslag-installatie.
starters 01-01-2009
20-25
26-30
Door deze aanpak wordt het gasgebruik van het ziekenhuis met ca 90% terug gebracht, hetgeen ook een aanzienlijk financieel voordeel betekent. Door de directe toepassing van het bronwater als koelmedium is ook geen investering in koelmachines noodzakelijk. Ten gevolge van de opzet van het nieuwe energieen klimaatconcept heeft het ziekenhuis slechts behoefte aan twee transportnetten, namelijk het aardgasnet en het transportnet voor de distributie van het bronwater naar de verschillende onderstations. Hierdoor wordt tenminste 10% van de totale energie bespaard. Ook dit concept was genomineerd voor ‘De Vernufteling’. Bij de nieuwbouw van het Martini Ziekenhuis staat het concept van industrieel, flexibel en demontabel (IFD) bouwen centraal om te komen tot aanpasbaarheid van de indeling, veranderbaarheid van de gebouwfunctie en uitbreidbaarheid. Het bouwconcept leidt tot flexibiliteit op alle niveaus. Daarnaast is aandacht besteed aan energieefficiëntie en welzijn door binnenmilieu en gebouwbeleving. Om meer van daglicht te gebruik te maken zijn relatief grote raamoppervlakken gerealiseerd waardoor 30% meer daglicht toetreedt tot het
31-35
36-40
41-45
46-50
51-55
56-60
61-65
65 +
leeftijd in jaren
gebouw. De gevel is een zogeheten dubbele huidfaçade en bestaat aan de buitenzijde geheel uit glas dat een geluidsisolerende functie heeft en een warmtebuffer creëert rond het gebouw. De lucht die zich in deze ruimte bevindt, kan worden gebruikt voor de energievoorziening. In november 2006 ontving het Martini Ziekenhuis van het Ministerie van VROM een subsidie van 530.000 euro voor het nieuwe, zeer energiezuinige gebouw. De nieuwbouw scoort qua energiebesparing 18% onder de energieprestatienorm en in de gerenoveerde voormalige lokatie ‘Van Swieten’ daalt het energiegebruik met maar liefst 48%.
Één van de projecten waarmee Deerns een paar jaar geleden al de ID-NL innovatiejaarprijs won, is het ontwerp van de zeewaterwarmtecentrale (ZWWC) die 790 woningen in de Haagse wijk Duindorp gaat verwarmen. In dit unieke project wordt voor het eerst warmte gewonnen uit zeewater. Een gasnet in de wijk is niet nodig. Op 12 januari 2009 is de ZWWC op het Norfolkterrein officieel in gebruik genomen.
Deerns groep bv Keulen T +49 221 57 41 201 Berlijn T +49 30 3980 1920 Barcelona T +34 93 645 5110 Madrid T +34 91 128 7916 Dubai T +971 43 41 80 80 Phoenix (Az) T +1 602 343 1823 Denver (CO) T +1 303 385 8535
90331-1/jul- 2009/800
Deerns raadgevende ingenieurs bv Fleminglaan 10 Amsterdam T 088 374 02 40 Postbus 1211 Eindhoven T 088 374 02 20 2280 CE Rijswijk Groningen T 088 374 02 00 T 088 374 00 00 Maastricht T 088 374 02 10 F 088 374 00 10 Nijmegen T 088 374 02 30 www.deerns.nl
