INHOUD Voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xix DEEL I. DE WETTELIJKE MOEDERLIJKE AFSTAMMING Patrick Senaeve . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 HOOFDSTUK I. SITUERING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 HOOFDSTUK II. DE BETWISTING VAN DE WETTELIJKE MOEDERLIJKE AFSTAMMING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 § 1. Titularissen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Termijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Afwezigheid van bezit van staat vereist . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Geen automatische vestiging van het moederschap van de betwistende werkelijke moeder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5 6 7 8
DEEL II. DE VADERLIJKE AFSTAMMING BINNEN HET HUWELIJK Patrick Senaeve . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 HOOFDSTUK I. DE VASTSTELLING VAN HET VADERSCHAP BINNEN HET HUWELIJK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 § 1. De inkrimping van de vaderschapsregel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Situering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Gevallen waarin de vaderschapsregel niet langer van toepassing is . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. De uitschakeling van de vaderschapsregel voor de kinderen geboren na de ontbinding van het huwelijk verworpen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De uitschakeling van de vaderschapsregel voor vier ‘verdachte’ categorieën kinderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Intersentia
11 11 13
13 15
v
Inhoud
a. Gevallen waarin de vaderschapsregel wordt uitgeschakeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b. Werkwijze bij de geboorteaangifte . . . . . . . . . . . . . . . c. Situatie bij een onterechte vermelding van de naam van de echtgenoot in de geboorteakte . . . . . . . . . . . . C. Uitschakeling van de vaderschapsregel niet absoluut . . . . . . D. Erkenning door de echtgenoot en onderzoek naar het vaderschap tegen de echtgenoot mogelijk . . . . . . . . . . . . . . . E. Overgangsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Geen uitbreiding van de vaderschapsregel naar de wettelijke samenwoning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
15 21 24 25 28 28 29
HOOFDSTUK II. DE BETWISTING VAN HET VADERSCHAP BINNEN HET HUWELIJK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 § 1. De titularissen en de termijn inzake de vordering tot betwisting van het vaderschap van de echtgenoot . . . . . . . . . . . A. De titularissen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Situering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Het ontzeggen van het betwistingsrecht aan de genetische vader en de rechtspraak van het Arbitragehof . . . 3. Het openstellen van het betwistingsrecht voor de genetische vader van het kind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a. De genetische vader als nieuwe titularis . . . . . . . . . . b. Bijkomende vereiste voor en consequentie van het vorderingsrecht van de genetische vader . . . . . . . . . . B. De termijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Wetsgeschiedenis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De aard van de termijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Het vorderingsrecht van de moeder . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Het vorderingsrecht van de (ex-)echtgenoot . . . . . . . . . . a. De nieuwe regeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b. Overgangsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Het vorderingsrecht van de man die het vaderschap opeist . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a. De nieuwe regeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b. Overgangsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
vi
35 35 35 35 39 39 42 45 45 47 48 48 48 55 58 58 59
Intersentia
Inhoud
§ 2.
§ 3.
§ 4.
§ 5.
6. Het vorderingsrecht van het kind zelf . . . . . . . . . . . . . . . . a. De wijziging door de wet van 1 juli 2006 . . . . . . . . . . b. De bijkomende wijziging door de programmawet van 27 december 2006 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c. Overgangsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Het vorderingsrecht van de verwanten in de rechte lijn van de echtgenoot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Het vorderingsrecht van de vorige echtgenoot . . . . . . . . Gronden van niet-ontvankelijkheid van de vordering . . . . . . . . A. Het bezit van staat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Geen instemming tot een daad die de voortplanting tot doel had . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Organisatie van de betwisting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Vaderschapsbetwisting op tegenbewijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Vaderschapsbetwisting zonder bewijsvoering . . . . . . . . . . . . Mogelijkheid van in rechte optreden door de genetische vader vóór de geboorte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Situering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Het instellen van een vordering tot betwisting vóór de geboorte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. De situatie vóór de wet van 1 juli 2006 (oud afstammingsrecht) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De situatie ingevolge de wet van 1 juli 2006 . . . . . . . . . . . 3. De situatie ingevolge de programmawet van 27 december 2006 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Consequenties voor de naam van het kind . . . . . . . . . . . . . . Personen tegen wie de vordering moet worden ingesteld . . . . .
62 62 67 68 71 72 72 72 73 74 74 75 77 77 77 77 78 79 83 84
DEEL III. DE MOEDERLIJKE EN DE VADERLIJKE ERKENNING Gerd Verschelden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 HOOFDSTUK I. ERKENNING DOOR EEN VROUW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 § 1. Grondvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 A. De naam van de moeder is niet vermeld in de geboorteakte van het kind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
Intersentia
vii
Inhoud
B. Toestemming van de vader en/of het te erkennen kind . . . . 90 1. Ratio van de toestemmingsvereiste . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 2. Wettelijk vereiste toestemmingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 3. Procedure na toestemmingsweigering . . . . . . . . . . . . . . . 94 C. Uit de erkenning blijkt geen op bloed- of aanverwantschap gesteund absoluut huwelijksbeletsel tussen de erkennende vrouw en de vader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 § 2. Vormvereisten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 § 3. Bijzondere publiciteit bij erkenning door een gehuwde vrouw: mededeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 A. Toepassingsgebied van de beschermingsregeling . . . . . . . . . 98 B. Wijze waarop de mededeling geschiedt . . . . . . . . . . . . . . . . 102 1. Kennisgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 2. Betekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 C. Sanctie bij niet-naleving van de mededelingsverplichting . 106 HOOFDSTUK II. BETWISTING VAN DE MOEDERLIJKE ERKENNING . . . . . . . . . 107 § 1. Gemeenrechtelijke betwisting van een moederlijke erkenning (art. 330 B.W.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Ontvankelijkheidsvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Algemeen: afwezigheid van bezit van staat t.a.v. de erkennende vrouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Bijzondere voorwaarde voor de erkennende vrouw en degenen die tot deze erkenning hebben toegestemd: een wilsgebrek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Titularissen van de vordering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Termijnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Partijen in het geding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Gegrondheid van de vordering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Bijzondere procedure tot nietigverklaring van een moederlijke erkenning (art. 329bis, § 3 B.W.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
108 108 108
108 110 111 112 113 115
HOOFDSTUK III. ERKENNING DOOR EEN MAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 § 1. Grondvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 A. Het vaderschap staat niet vast krachtens artikel 315 of 317 B.W. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 viii
Intersentia
Inhoud
B. Toestemming van de moeder en/of het kind (art. 329bis B.W.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Wettelijk vereiste toestemmingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . a. Het kind is meerderjarig of ontvoogd . . . . . . . . . . . b. Het kind is een niet ontvoogde minderjarige wiens ouder bekend en in leven is en in de mogelijkheid verkeert zijn wil te uiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c. Het kind is een niet ontvoogde minderjarige zonder bekende ouder of met een ouder die overleden is dan wel in de onmogelijkheid verkeert zijn wil te uiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Vorm van de toestemming en ogenblik waarop zij moet worden gegeven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Toestemmingsweigering en het geding dat daarop volgt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Uit de erkenning blijkt geen op bloed- of aanverwantschap gesteund absoluut huwelijksbeletsel tussen de erkenner en de moeder (art. 321 B.W.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Totaal verboden erkenningen waaruit een absoluut huwelijksbeletsel blijkt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Voorwaardelijk toegelaten erkenningen waaruit een absoluut huwelijksbeletsel blijkt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Toegelaten erkenningen waaruit een relatief huwelijksbeletsel blijkt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Toegelaten erkenningen waaruit geen huwelijksbeletsel blijkt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Geding na toestemmingsweigering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Bevoegde rechtbank . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Gedinginleidend stuk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Afwezigheid van termijn om de vordering in te leiden . . . . D. Vertegenwoordiging van het te erkennen kind . . . . . . . . . . 1. Het kind is jonger dan twaalf jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Het kind heeft de volle leeftijd van twaalf jaar bereikt . E. Verzoeningspoging door de rechtbank . . . . . . . . . . . . . . . . F. Oordeel van de rechtbank bij gebrek aan verzoening . . . . 1. Ratio en ontstaansgeschiedenis van de nieuwe wettelijke regeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Bewijs dat de aspirant-erkenner niet de biologische vader is . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Intersentia
119 119 119
119
122 123 123
124 127 128 129 131 131 132 133 134 137 137 139 140 141 142 143 ix
Inhoud
§ 3.
§ 4.
§ 5.
§ 6.
x
3. Afwezigheid van bewijs van biologisch niet-vaderschap van de aspirant-erkenner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a. Het te erkennen kind is jonger dan één jaar op het tijdstip van inleiding van de procedure . . . . . . . b. Het te erkennen kind is ouder dan één jaar op het tijdstip van inleiding van de procedure . . . . . . . 4. Samenvatting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Beoordeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . G. Bijzonder geval: de aspirant-erkenner wordt vervolgd wegens verkrachting van de moeder . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Ratio en ontstaansgeschiedenis van een bijzondere beschermingsregeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Inhoud van de bescherming tegen de verkrachter . . . . 4. Kritische bedenkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . H. Behandeling van de zaak in raadkamer . . . . . . . . . . . . . . . . I. Situatie en verdere verloop na het oordeel dat de erkenning kan plaatsvinden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Erkenning van een overspelig kind a matre . . . . . . . . . . . . . . . . A. Afschaffing van de procedure tot voorafgaande machtiging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Overgangsregeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Erkenning door een gehuwd man van een overspelig kind a patre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Afschaffing van de homologatieprocedure . . . . . . . . . . . . . B. Invoering van een mededelingsverplichting, op straffe van relatieve niet-tegenwerpelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Toepassingsgebied van de beschermingsregeling . . . . . 2. Wijze waarop de mededeling geschiedt . . . . . . . . . . . . . 3. Sanctie bij niet-mededeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a. Relatieve niet-tegenwerpelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . b. Erfrechtelijke consequenties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Overgangsregeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Erkenning van een verwekt kind vóór de geboorte . . . . . . . . . A. Toelaatbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Nut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Doodgeboren kind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Vermelding van de naam van de vader in de akte van aangifte van een levenloos kind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
144 145 146 148 148 151 151 152 154 157 159 160 161 161 162 162 162 164 164 165 165 165 166 169 171 171 175 176 176
Intersentia
Inhoud
B. Erkenning blijft onmogelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 7. Erkenning van een overleden kind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 8. Publiciteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Kantmelding (enkel) in de geboorteakte van het kind . . . 1. Problematisch karakter van deze algemene publiciteitsregeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Oplossingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Mededelingsverplichting na erkenning van een kind door een gehuwd man (art. 319bis B.W.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Kennisgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Betekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Mededelingsverplichting van een zonder toestemming(en) gedane erkenning (art. 329bis, § 3 B.W.) . . . . . . . . . . . . . . . § 9. Uitwerking van een erkenning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Declaratief karakter van een erkenning . . . . . . . . . . . . . . . B. Beperkte uitwerking van een erkenning door een gehuwde ouder die niet aan diens echtgeno(ot(e) is meegedeeld (art. 313, § 3 en art. 319bis, 3de lid B.W.) . . . . . . . . . . . . . . . C. Beperkte uitwerking van een erkenning zonder de voorafgaande toestemming(en) (art. 329bis, § 3, 6de lid B.W.) . .
178 179 180 180 180 181 184 185 186 186 188 188
188 188
HOOFDSTUK IV. BETWISTING VAN DE VADERLIJKE ERKENNING . . . . . . . . . . . 191 § 1. Gemeenrechtelijke betwisting van een vaderlijke erkenning (art. 330 B.W.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Algemene ontvankelijkheidsvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . 1. Afwezigheid van bezit van staat ten aanzien van de erkennende man . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Een levensvatbaar geboren kind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Bijzondere ontvankelijkheidsvoorwaarde voor de erkennende man en degenen die tot de erkenning hebben toegestemd: een wilsgebrek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Titularissen van de vordering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Beperking van het aantal vorderingsgerechtigden . . . . 2. Overgangsregeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Uitsluiting van bepaalde vorderingsgerechtigden . . . . . D. Termijnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Vorderingsrecht van de moeder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Intersentia
191 191 191 192
193 195 195 196 196 198 199 xi
Inhoud
2. Vorderingsrecht van het kind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Vorderingsrecht van de erkenner . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Vorderingsrecht van de man die het vaderschap opeist . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Partijen in het geding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Vertegenwoordiging van het erkende kind . . . . . . . . . . . . . 1. Als verweerder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a. De betwistingvordering wordt ingeleid door de erkenner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b. De betwistingvordering wordt ingeleid door de moeder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c. De betwistingvordering wordt ingeleid door de man die het vaderschap opeist . . . . . . . . . . . . . . 2. Als eiser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . G. Gegrondheid van de vordering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Nietigverklaring van een zonder toestemmingen gedane erkenning (art. 329bis, § 3 B.W.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Bezit van staat t.a.v. de erkenner is geen onontvankelijkheidsgrond . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Procedureregels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Titularissen van de vordering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Termijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Partijen in het geding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Vertegenwoordiging van het erkende kind . . . . . . . . . . . a. Als verweerder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b. Als eiser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Bevoegde rechtbank . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Gedingleidend stuk en procedureverloop . . . . . . . . . . . C. Oordeel van de rechtbank over de gegrondheid van de vordering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
199 200 202 204 205 205 205 206 206 207 207 209 209 210 210 210 211 212 213 213 213 214 215 216
DEEL IV. HET ONDERZOEK NAAR HET MOEDERSCHAP EN NAAR HET VADERSCHAP Frederik Swennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 HOOFDSTUK I. INLEIDING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221 xii
Intersentia
Inhoud
HOOFDSTUK II. VESTIGING VAN DE AFSTAMMING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225 § 1. Materieel toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Onderzoek naar het moederschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Onderzoek naar het vaderschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Regeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Overgangsregeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Ontvankelijkheid en gegrondheid van de vordering . . . . . . . . A. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Ontvankelijkheid van de vordering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Incestueuze afstamming (art. 314, 2de lid en 325 B.W.) a. Regeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b. Overgangsregeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Vetorecht meerderjarig of ontvoogd kind (art. 332quinquies, § 1 B.W.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a. Regeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b. Overgangsregeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. De gegrondheid van de vordering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Kennelijke strijdigheid van de vaststelling van de afstamming met de belangen van het kind (art. 332quinquies, § 2 B.W.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a. Regeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b. Overgangsregeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Bewijs van (de afwezigheid van) de biologische band (art. 332quinquies, § 3 B.W.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. De ‘exceptie van verkrachting’ (art. 332quinquies, § 4 B.W.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b. Regeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c. Overgangsregeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . d. Beoordeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Partijen in het geding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Titularissen van de vordering (art. 332ter, 1ste en 2de lid B.W.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Vertegenwoordiging (art. 331sexies B.W.) . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Termijn voor de vordering (art. 331ter B.W.) . . . . . . . . . . . . . . . § 5. De verplichting tot betekening van de beslissing (art. 322, 2de lid B.W.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
225 225 226 226 227 228 228 228 229 229 234
Intersentia
xiii
235 235 235 236
236 236 240 241 242 242 242 244 244 246 246 249 252 255
Inhoud
HOOFDSTUK III. BETWISTING VAN DE AFSTAMMING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257 DEEL V. DE GEVOLGEN VAN DE AFSTAMMING – DE VORDERING TOT UITKERING VOOR LEVENSONDERHOUD TEGEN DE VERMOEDELIJKE VERWEKKER Frederik Swennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259 HOOFDSTUK I. INLEIDING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261 HOOFDSTUK II. DE GEVOLGEN VAN DE AFSTAMMING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263 § 1. De verplichting tot betekening van de beslissing waarbij de overspelige vaderlijke afstamming wordt vastgesteld (art. 322, 2de lid B.W.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De opvoeding van het overspelige kind in de echtelijke verblijfplaats (oud art. 334bis B.W.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. De vermogensrechtelijke bestraffing van de overspelige echtgenoot (art. 334ter B.W.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. De naam (art. 335 B.W.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Ook het a patre overspelige kind krijgt vadersnaam (art. 335, § 1 en § 3, 2de lid B.W.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De wijziging van moedersnaam naar vadersnaam (art. 335, § 3, 2de lid B.W.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Weerslag van de vaststelling van afstammingsbanden van een meerderjarig kind op zijn naam (art. 335, § 4 B.W.) . . § 5. Vruchtgebruik van de langstlevende echtgenoot in samenloop met overspelige kinderen (oud art. 745quater, § 1, 2de lid B.W.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Regeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Overgangsregeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 6. Vruchtgebruik van de langstlevende echtgenoot in samenloop met stiefkinderen (art. 745quinquies, § 2, 1ste lid B.W.) . § 7. Uitsluiting van overspelige kinderen uit de verdeling in natura van de nalatenschap (oud art. 837 B.W.) . . . . . . . . . . . A. Regeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
xiv
263 264 265 266 266 269 271
273 273 275 277 277 277
Intersentia
Inhoud
B. Overgangsregeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279 § 8. Huwelijksvoordelen in samenloop met niet-gemeenschappelijke kinderen (art. 1465 B.W.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279 HOOFDSTUK III. DE VORDERING TOT UITKERING VOOR LEVENSONDERHOUD TEGEN DE VERMOEDELIJKE VERWEKKER . . . . . . . . . 283 DEEL VI. DE AFSTAMMING NA MEDISCH BEGELEIDE VOORTPLANTING Tim Wuyts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287 INLEIDING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289 HOOFDSTUK I. BESTAAT ER EEN RECHT OP EEN KIND? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295 § 1. Vanuit mensenrechtelijk perspectief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295 § 2. De MBV-wet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298 HOOFDSTUK II. TOEPASSINGSGEBIED . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299 § 1. Medisch begeleide voortplanting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Uitvoering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Toegang tot medisch begeleide voortplanting . . . . . . . . . . . . . A. Personen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Medische indicaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Leeftijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
299 299 302 305 305 309 310
HOOFDSTUK III. AFSTAMMING NA MEDISCH BEGELEIDE VOORTPLANTING
313
§ 1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Draagwijdte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Ratio legis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Beginselen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Praktische gevolgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Plan van het onderzoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
313 313 314 314 317 317
Intersentia
xv
Inhoud
§ 2. Heteroseksueel (echt)paar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Langs moederszijde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Vaststelling van rechtswege . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Erkenning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Onderzoek naar moederschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Betwisting van de afstamming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Langs vaderszijde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Vaderschap van rechtswege . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a. De vaderschapsregel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b. Gevolgen van de uitdrukkelijke toestemming van de echtgenoot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c. Wijze waarop de toestemming wordt gegeven . . . . . d. Belang van het huwelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . e. Opvolgend huwelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Erkenning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Onderzoek naar vaderschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Betwisting van de afstamming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Vordering tegen de verwekker . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Homoseksueel (echt)paar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. De bio-fysiologische moeder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De lesbische meemoeder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Alleenstaande moeder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Langs moederszijde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Tweede afstammingsband? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
318 318 318 318 320 321 322 322 322 323 325 327 328 328 330 331 333 334 334 334 336 336 336
HOOFDSTUK IV. ANONIMITEIT VAN HET DONORSCHAP . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339 § 1. Groeiende consensus over het bestaan van een ‘recht op kennis van de genetische oorsprong’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Aandacht in de voorbereidende werken . . . . . . . . . . . . . . . B. Het adoptierecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Artikelen 3 en 7 I.V.R.K. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Artikel 8 E.V.R.M. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Recht op informatie over het jeugdbeschermingsverleden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Gebrek aan consensus over het behoud van de anonimiteit van de donor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
xvi
339 339 339 340 343 343 344
Intersentia
Inhoud
3. Recht op identiteit bij de vaststelling van een afstammingsband . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Recht op identiteit bij anoniem bevallen . . . . . . . . . . . . 5. Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. MBV-wet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Beginsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Niet-anonieme donatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Registratie en mededeling van bepaalde gegevens . . . . . . . D. Toetsing aan het I.V.R.K. en het E.V.R.M. . . . . . . . . . . . . . . E. Anonimiteit en huwelijksbeletselen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Het beroepsgeheim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
344 345 348 349 349 351 352 354 357 358
HOOFDSTUK V. DRAAGMOEDERSCHAP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359 § 1. Wettelijke omkadering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De afdwingbaarheid van de draagmoederschapsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Afstamming na draagmoederschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Volgens de gewone regels inzake afstamming . . . . . . . . . . . 1. Beginsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Afstamming langs moederszijde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Afstamming langs vaderszijde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a. Kind geboren binnen het huwelijk . . . . . . . . . . . . . . b. Kind geboren buiten het huwelijk . . . . . . . . . . . . . . B. Adoptie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
359 360 363 363 363 363 365 365 368 369 372
HOOFDSTUK VI. AFSTAMMING NA OVERLIJDEN VAN ÉÉN VAN DE WENSOUDERS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375 § 1. Toelaatbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Post-mortem implantatie van overtallige embryo’s . . . . . . . C. Post-mortem inseminatie van overtallige gameten . . . . . . . D. Intrekking van de toestemming bedoeld in artikelen 7, 13 en 42 MBV-wet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
375 375 377 379 382
Intersentia
xvii
Inhoud
E. Verstrijken van de bewaartermijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Bewaring van overtallige embryo’s . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Bewaring van overtallige gameten . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Termijn voor implantatie en inseminatie . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Gevolgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Afstamming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Langs moederszijde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Langs vaderszijde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Naamgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Erfrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Geen afstammingsband met wensvader . . . . . . . . . . . . . 2. Wel een afstammingsband met wensvader . . . . . . . . . . . D. Schenkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Onderhoudsvorderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Onderhoudsvordering tegen de verwekker? . . . . . . . . . . 2. Onderhoudsplicht op grond van een vastgestelde afstammingsband? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Recht op identiteit? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . G. Doodgeboren kinderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
383 383 385 386 387 387 387 388 388 392 393 393 393 399 399 399 400 400 401
BIJLAGE: GECOÖRDINEERDE VERSIE VAN DE WETTEN VAN 1 JULI 2006, 27 DECEMBER 2006, 10 MEI 2007, 15 MEI 2007 EN 6 JULI 2007 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403
xviii
Intersentia
