Energiebesparing in de Arnhemse huursector Rondetafelgesprek tussen Arnhemse huurders, corporaties en gemeenteraad 6 oktober 2011, 20.00-22.30u, Bezoekerscentrum Sonsbeekpark. Versnelling van de energiebesparing in de Arnhemse huursector staat centraal bij het debat tussen Arnhemse huurders, corporaties en gemeenteraadsleden. Het tempo waarin huurwoningen energiezuiniger worden gemaakt, ligt laag. Hoe zorgen huurders, corporaties en gemeenteraad er samen voor dat huurwoningen sneller energiezuiniger worden gemaakt? Dit debat over knelpunten, kansen en oplossingen is georganiseerd door de Gelderse Milieufederatie (GMF) en heeft plaatsgevonden op donderdagavond 6 oktober. Het debat is het eerste in een serie van 10, in diverse grote steden in Nederland, waaronder Rotterdam en Amsterdam. Zie hiervoor de website www.stookjerijk.nl . Het programma van deze avond bestaat uit drie delen: 1. een plenair deel met korte interviews en een vergelijking van de Arnhemse corporaties op energiegebied; 2. workshops over knelpunten en oplossingen; 3. verdere afspraken. Hieronder een verslag. Deel 1: plenair deel met korte interviews en de vergelijking van Arnhemse corporaties Convenant als startpunt isolatie huursector Voorzitter Maurits Groen opent de avond. Hij geeft aan dat in de gebouwde omgeving nog veel energie valt te besparen: 40% van onze energieverbruik vindt plaats in onze gebouwde omgeving. De isolatie van de huursector staat aan het begin. Het renovatietempo van huurwoningen ligt op ongeveer 1% per jaar. Landelijk zijn er 2.4 miljoen sociale huurwoningen. Speciaal voor de huursector is over energiebesparing in 2008 een convenant tussen branchevereniging van de corporaties Aedes, de Woonbond en het voormalige ministerie van WWI afgesloten. Doelstelling is om in de periode 2008-2018 in het 'gebouwgebonden' energieverbruik van huurwoningen (dwz gasverbruik voor verwarming) 20% CO2 te reduceren. Met isolerende maatregelen verminderen de woonlasten voor de huurder en gaat het wooncomfort er op vooruit. Door een minder tochtige woning en minder kou bij de ramen wordt het woonoppervlak als het ware groter. Je kunt je bank nu gewoon voor het raam zetten. Voordeel voor de huurder. Ook worden klimaat- en energiedoelstellingen van de gemeente voortvarender gerealiseerd. Na deze inleiding volgden enkele korte interviews met aanwezigen. Monitoring reduktie en isolatiemaatregelen Directeur Volkert Vintges van de GMF licht het doel van deze avond toe. Doel is meer energiebesparing te realiseren in de bestaande bouw. Slechts een beperkt deel van de energiebesparing in de huursector wordt gereliseerd in de bestaande bouw. Een belangrijk deel van de 20% reduktie wordt gerealiseerd door sloop gevolgd door nieuwbouw en verkoop. Daarom wil de GMF dat corporaties monitoren wat zij jaarlijks realiseren aan 1
labelstappen, CO2 reduktie en isolatiemaatregelen. Dat levert ook duidelijkheid voor huurders en de gemeenteraad. Op basis van de monitoring kan worden bepaald hoe men wil en kan versnellen.Samen met de Woonbond doet de GMF een voorstel voor een monitor energiebesparing in de Arnhemse huursector. Huurders en raadsleden kunnen zien hoe elke corporatie het doet en wat hun gezamenlijke bijdrage is. Prestatieafspraken als kans De nieuwe prestatieafspraken (zgn partnerships) van de gemeente met de Arnhemse corporaties geven voor de komende 4 jaar ondermeer invulling aan energiebesparing. In de afspraken kunnen gemeente met corporaties afspreken hoeveel labelstappen en CO2 reduktie er jaarlijks wordt gerealiseerd. Hier ligt een kans om de doelstelling voor energiebesparing in de bestaande huurwoningen scherp te krijgen. Om de knelpunten, kansen en oplossingen te bespreken, brengt de GMF de drie partijen samen. Woonlastengarantie Woonbond Jaap van Leeuwen, energieconsulent bij de Woonbond, geeft aan dat het huidige tempo van de isolatie te laag ligt. Het convenant wordt met name door sloop gevolgd door nieuwbouw, ingevuld. Door de stijgende energieprijzen nemen de woonlasten voor de huurders in de energieonzuinige huurwoningen toe. Een zgn woonlastengarantie (ontwikkeld door de Woonbond) kan ervoor zorgen dat huurders een beperkte huurverhoging toestaan terwijl hun woonlasten niet stijgen. De beperkte huurverhoging wordt meer dan goed gemaakt door de daling van de energierekening. Door de beperkte huursverhoging kunnen corporaties meer woningen isoleren. Vivare begint met G-, F- en E-huurwoningen Directeur Ger Glezer van corporatie Vivare Stad (8000 Arnhemse huurwooningen) geeft aan dat zijn corporatie begint met het isoleren van de energieonzuinige huurwoningen. In een pilot van een renovatie van 100 huurwoningen afgelopen voorjaar lukte het niet om van de huurders een beperkte huurverhoging (met woonlastengarantie) te vragen. 70% van de huurders moet daarvoor toestemming geven. Was dit wel gelukt, dan was het investeringsbudget verdubbeld van 40 naar 80 miljoen euro. Voorzitter Maurits Groen vraagt of de voordelen wel voldoende zijn gecommuniceerd. Ger Glezer weet vooralsnog niet waarom de huurders niet meegingen. Het Energieplan van Vivare wordt binnenkort vastgesteld. Dan begint Vivare met renovatie van de eerste complexen. Doel is om bij deze energiezuinige complexen energielabel B te halen. De woonlasten zullen dan flink dalen is de verwachting. Prestatieafspraken quantificeren Luuk Broer, lid van de raadscommissie VROM voor de PvdA, geeft aan dat de Woonagenda 2011-2015 dit voorjaar is vastgesteld. De Woonagenda is een actualisatie van de Woonvisie. Het is de opmaat voor de zgn Partnerships (Prestatieafspraken) die het college van B & W maakt met de afzonderlijke corporaties. In de Woonagenda heeft de raad energiebesparing als een van de drie prioriteiten aangegeven: de grootste winst qua energiebesparing is te behalen in de oude, bestaande woningvoorraad. Het motto 'bouwen, bouwen, bouwen' is omgezet in 'bouwen en beheren'. 2
Nadat B & W de prestatieafspraken heeft vastgesteld, wordt de gemeenteraad achteraf geinformeerd. Ook het zgn Bod van de Arnhemse corporaties aan B & W wordt dan bekend. De raad kan dan haar oordeel vellen over de doelstellingen van de energiebesparing. Doelstellingen dienen zo goed mogelijk te zijn gequantifceerd in te maken labelstappen en CO2 reduktie voor de komende 4 jaar. Onduidelijk is of huurdersverenigingen nog adviesrecht hebben op het Bod van de corporaties. Huurders willen gebruik maken van dit adviesrecht. Verkoop 500 niet-geisoleerde huurwoningen Job van der Plas,voorzitter van de huurdersraad van Woningstichting Ons Belang (WOB), geeft aan dat zijn corporatie 500 niet-geisoleerde huurwoningen (G-, F- en Elabels) zonder isolatie aan een marktpartij wil verkopen. WOB is een zgn niet-toegelaten corporatie en gedraagt zich als een commerciele verhuurder. De vraag is of de nieuwe verhuurder wel wil investeren in de aangekochte woningen. Isolatie van een complex is juist een kans. Het kan dan sneller en goedkoper. De voorzitter vraagt aan de drie aanwezige corporaties (Volkshuisvesting, Portaal Arnhem, Vivare Arnhem) of zij van de verkoop weten. Bij hen is hier niets van bekend. Job van der Plas vraagt aandacht van de raad voor dit probleem. Arnhemse corporaties langs de energiebesparingsmeetlat De Arnhemse corporaties zijn door de GMF wat betreft hun energiebeleid en de resultaten daarvan (voor zover bekend) onderling vergeleken. De vergelijking heeft op 10 onderwerpen plaatsgevonden. Maarten Visschers geeft een presentatie met toelichting. Ook worden goede voorbeelden van elders gepresenteerd. Vergelijking Bij de vergelijking zijn de conclusies ondermeer: • Portaal Arnhem is de enige Arnhemse corporatie die haar energiebeleid verwoord in een officieel Energiebeleidsplan 2008-2018. Resultaten van jaarlijkse monitoring van energielabelstappen en CO2 reduktie (voorzover uitgevoerd) worden niet actief gecommuniceerd. Volkshuisvesting heeft een interne memo over haar energiebeleid. Vivare komt binnenkort met een Energieplan. • Portaal Arnhem en Vivare Arnhem hebben een duidelijke huurdersparticipatie met een huurdersvereniging en bewonerscommissies. Volkshuisvesting heeft geen huurdersvereniging, alleen bewonerscommissies. • Van de drie grote corporaties heeft Portaal Arnhem de beste energetische kwaliteit (54% van de labels slechter dan C; Volkshuisvesting 70% slechter dan C; Vivare onbekend) • Basiskwaliteit isolatiemaatregelen is bij de corporaties mager. Portaal heeft een zgn standaardkwaliteit bestaande uit dubbel glas, gezonde ventilatie en HR ketels. Volkshuisvesting heeft alleen dubbelglas. De basiskwaliteit van Vivare is niet bekend. • Portaal Arnhem heeft de woningvoorraad op isolatiemaatregelen duidelijk doorgerekend en beschreven in het Energiebeleidsplan: 10% CO2 reduktie in bestaande bouw in 2008-2018. Nieuwbouw en verkoop leveren 8% en 7%. Vivare en Volkshuisvesting hebben geen (duidelijke) informatie.
3
• Portaal Arnhem en Vivare Arnhem geven een duidelijke programmering bij het isolatieprogramma aan. Portaal benoemt de wijken waar gerenoveerd wordt en Vivare doet eerst de wijken met de slechtste labels. Volkshuisvesting wil liever minder renoveren en meer via planmatig onderhoud doen. • Beperkte huurverhoging/ woonlastengarantie. Portaal Arnhem wil dit bij pilots nog wel proberen; Vivare ziet er na vier pilots definitief van af; Volkshuisvesting wil 10 euro vragen als beperkte huursverhoging. • Monitoring labelstappen en CO2 reduktie. Portaal is dit van plan (zie energiebeleidsplan). Bij Vivare is dit onbekend. Volkshuisvesting geeft genomen maatregelen aan in het jaarverslag 2010 (aantallen geplaatst dubbel glas, aantallen HR ketels en aantallen dakisolatie). Na 3 jaar landelijk convenant wordt de monitoring van de Arnhemse corporaties onvoldoende geacht. • Investeringen: Vivare en Portaal hebben investeringen echt vastgesteld. Bij Volkshuisvesting zijn de investeringen budget-gestuurd (3 miljoen per jaar). Vivare heeft 40 miljoen voor de uitvoering van haar Energieplan uitgetrokken. Portaal Arnhem heeft tot 2018 een budget van ca 8 miljoen uitgetrokken. • Isolatie vóór verkoop. Portaal past bij verkoop van bij VVE`s de standaardkwaliteit toe. Vivare vindt de verantwoordelijkheid bij de koper liggen. Bij Volkshuisvesting is dat niet duidelijk. Een van de belangrijke conclusies is dat er geen duidelijk zicht is op de resultaten en voortgang. Vandaar dat de GMF en de Woonbond een monitoring voorstellen (zie bijlage 1) Goede voorbeelden Corporaties Goede voorbeelden zijn er op het gebied van doelstellingen van corporaties. Of deze gerealiseerd worden moet nog blijken. Er zijn nog geen monitoringsgegevens (behalve bij Ymere, zie hieronder). Voorbeelden: Standvast Wonen Nijmegen (7000 huurwoningen) wil in de periode 2010-2020 van gemiddeld energielabel D naar gemiddeld energielabel B. De geraamde investeringen bedragen 40 miljoen euro. Standvast vraagt een beperkte huursverhoging van huurders: 50% van de berekende daling van de maandelijkse gasrekening. Mocht de daling van de gasrekening na isolatie tegenvallen, dan wordt dit bijgesteld. De huurder gaat er qua woonlasten op vooruit. Wonion te Ulft (bij Doetinchem) wil in 2017 al haar 4000 huurwoningen minimaal op energielabel C hebben. In 2030 wil Wonion haar huurvoorraad energieneutraal hebben. Vanaf 2014 bouwt Wonion alleen nog maar energieneutrale huurwoningen. In 2011 heeft een eerste aanbesteding van een energieneutraal nieuwbouwcomplex plaatsgevonden. Corporatie Ymere (50.000 huurwoningen in Amsterdam, Almere en Haarlem) houdt haar labelstappen in een monitor bij. Zij wil jaarlijks 5.000 labelstappen maken. Dat houdt in dat de woningvoorraad er in 10 jaar gemiddeld één labelstap op vooruit gaat. In 2009 is de doelstelling van 5000 labelstappen gehaald. Goede voorbeelden gemeenteraden 4
Voorbeelden: gemeenteraad van Enschede wil in de periode 2010-2020 dat elke huurwoning gemiddeld een labelstap van 1.5 verbetert. Energieonzuinige huurwoningen maken 2 labelstappen en relatiefzuinige huurwoningen één: gemiddeld 1.5 . de gemeenteraad Amsterdam heeft in haar nieuwe Raamovereenkomst met de corporaties Bouwen aan de Stad 2) afgesproken dat jaarlijks minimaal 12.000 labelstappen worden gemaakt. In 10 jaar totaal 120.000 labelstappen. Amsterdam telt 200.000 huurwoningen. Gemiddeld gaat de Amsterdamse huurvoorraad er dan 0.6 labelstappen op vooruit. De gemeenteraad van Nijmegen heeft B&W gevraagd in de prestatieafspraken isolatie voorafgaande aan verkoop vast te leggen evenals jaarlijkse monitoring van labelstappen en CO2 reduktie. Goede voorbeelden huurdersverenigingen Er zijn diverse voorbeelden van afspraken tussen corporaties en huurdersverenigingen over een beperkte huursverhoging met woonlastengarantie (zie www.woonbond.nl). Deel 2 programma: workshops 'Knelpunten en oplossingen' In drie workshops worden knelpunten en oplossingen besproken. Een workshop richt zich op de knelpunten & oplossingen voor corporaties, een voor de raad, en een voor huurders. Corporaties Jaap van Leeuwen (Woonbond) doet de terugkoppeling bij de workshop Corporaties. Jaap presenteert de volgende knelpunten en oplossingen: 1. Portaal Arnhem (manager vastgoed Alwin Nieuwenhuis) stelt dat de isolatie zonder huursverhoging financieel niet meer is te realiseren. Het 'meters maken' is moeilijk vol te houden. Als oplossing wordt voorgesteld in de komende 10 jaar met een beperkte huursverhoging (met woonlastengarantie) te werken. Communicatie over woonlastengarantie is daarbij van belang. 2. Wat betreft woningisolatie leeft er nog wel wantrouwen bij een deel van de huurders. Als oplossing wordt voorgesteld dat bewoners van complexen waar de isolatie succesvol is uitgevoerd, als een soort ambassadeur fungeren voor complexen waar isolatie nog moet plaatsvinden. De Woonbond kan worden betrokken bij het beoordelen van de voorstellen van de renovaties en de huurverhoging. 3. Als corporaties in 2030 een energieneutrale woningvoorraad willen hebben, dan moeten in de periode 2020-2030 nog grotere slagen worden gemaakt. Als oplossing wordt voorgesteld om isolaties – bij complexen die nog lang meegaan - in een keer goed uit te voeren. Nu wordt vaak een isolatie (van dak en muur) van 10-12 cm aangelegd. Dat kan ook meteen 20-30 cm zijn (bijvoorbeeld aan de buitenkant). 4. Investeringsruimte voor corporaties wordt kleiner als corporaties in de toekomst mee moeten betalen aan de huursubsidie.
5
Als oplossing wordt aangegeven het gezamenlijk inkopen om kostenvoordeel te halen. Ook bijvoorbeeld het gezamelijk inkopen van energie voor huurders. Dat kan nu al voor groene stroom via www.woonenergie.nl . Daarbij is het ook goed om te kijken naar opwekking van duurzame energie (bijvoorbeeld inkoop van zonneboilers). Huurders Erik van Oostveen van het Huurdershuis Arnhem presenteert de knelpunten en oplossingen vanuit de huurders. 1. Er is nog onvoldoende goede voorlichting over de mogelijkheden en voordelen van isolatie. Als oplossingen wordt voorgesteld dat huurders, corporaties en gemeente gezamenlijk optreden. Ambassadeurs onder huurders kunnen de voordelen van het via een beperkte huursverhoging meebetalen, vertellen. De verbetering van het wooncomfort en daling van woonlasten zijn belangrijke voordelen. Bij onderhouds- en renovatieprojecten wordt al zgn 1 op 1 communicatie gegeven en met demonstratiewoningen (modelwoningen) gewerkt. Een kleine groep huurders wordt uitgenodigd om een gerenoveerde huurwoning te bezichtigen en over de aanpassingen (isolatiemaatregelen) in gesprek te gaan. Aanbevolen wordt om deze persoonlijke benadering uit te breiden:'ga langs de deuren'. Verder wordt aanbevolen duidelijkheid te geven over het energiebeleid, de doelstellingen en resultaten daarvan. 2. Door de bouwtechnische staat van de woning zijn niet alle isolatiemaatregelen mogelijk. Als een van de oplossingen wordt gezien het kennisdelen in de regio. 3. Huurders zien op tegen de overlast bij ingrijpende renovatie. Als oplossingen worden gezien het ondersteunen van huurders bij het inpakken van spullen en afdekken van meubilair (tegen stofoverlast). In Nijmegen ondersteunt de organisatie 2Switch huurders bij dit soort voorbereidingen. In Amsterdam is over dit soort voorbeelden een boek uitgegeven. 4. Huurders raken (nog) niet enthousiast over isolatie. Als oplossing wordt gezien isolatiemaatregelen en renovaties eerder aan te kondigen (duidelijkheid over programmering). Bij een nieuwe huurder (nieuw huurcontract) kan worden aangegeven wat er in de toekomst met de huurwoning gaat gebeuren. 5. Het initiatiefrecht van huurders wordt onvoldoende gewaardeerd. Oplossing is dit meer te waarderen. Een voorstel voor isolatie van een huurder kan als signaal voor een hele wijk dienen. Voorzitter Maurits Groen geeft het initiatief Nudge aan. Het is een consumentenplatform voor duurzame initiatieven, voor bewoners die zelf een initiatief willen beginnen. Aan huurders met goede isolatievoorstellen kan de corporatie voorrang geven in de planning. 6. Het ZAV-beleid (Zelf Aangebrachte Voorzieningen) wordt door corporaties ingeperkt. In slecht geisoleerde huurwoningen willen huurders graag zelf isolatiemaatregelen treffen. Als oplossing wordt gezien het meer gebruik laten maken van deze voorzieningen en andere wegen mogelijk maken (beloon goed gedrag). De aanpak van de 6
corporaties kan vernieuwender, juist ook op de korte termijn. Per type woning (per bouwjaar) worden energiemaatregelen aangegeven in een rapport van AgentschapNL. Er kan meer gebeuren dan de basis- cq standaardkwaliteit. Mogelijk kan er bij renovatie meer geinvesteerd worden in isolatie dan in nieuw interieur (nieuwe keuken, badkamer, wc). Maak goede keuzes (juist richting energiebesparing) binnen het beschikbare renovatiebudget. Aandacht wordt gevraagd voor nieuwe technieken zoals het toepassen van zonnecollectoren en zonnepanelen. Gemeenteraden Maarten Visschers geeft de knelpunten en oplossingsrichtingen aan vanuit de raad. 1. De Partnerships (prestatieafspraken) heeft de gemeenteraad gedelegeerd aan B &W. Uitgangspunt hiervoor is de Woonagenda 2011-2015. Energiebesparing in de bestaande bouw heeft daarin prioriteit. De raad zal na vaststelling een oordeel vellen (keuze uit: fantastisch, voldoende, onvoldoende). Als oplossing wordt gezien de Partnerships goed te quantificeren en concrete doelstellingen te formuleren. Arnhem heeft in haar Klimaatprogramma 2011-2014 een jaarlijkse energiebesparing van 3% opgenomen (en 7% duurzame energieopwekking). Jaarlijks 3% energiebesparing betekent 30% CO2 reduktie in de periode 2010-2020. Dit is 10% meer dan de doelstelling van het landelijk convenant. Uitgaande van een gasverbruik van gemiddeld 3 ton CO2 per huurwoning, komt 30% CO2 reduktie overeen 1 ton CO2 per huurwoning in de convenantperiode van 10 jaar. Voor de 30.000 Arnhemse huurwoningen betekent dit ongeveer 30.000 ton CO2 reduktie in de convenant periode oftewel 3000 ton CO2 reduktie / jaar. Uitgaande van gemiddeld 1.5 labelstap per huurwoning in de convenantperiode bedraagt het totaal aantal labelstappen 45.000 labelstappen, oftewel 4500 per jaar. 2. Het convenant 'Arnhem Energiestad' is dit voorjaar tussen gemeente en de sectoren afgesloten. Men acht het van belang voor de bestaande bouw in de huursector dit convenant concreet gestalte te geven. 3.Verkoop (uitponden) van niet-geisoleerde huurwoningen remt de verduurzaming. Het is de vraag of de koper de woning gaat isoleren. Voor de huurder die blijft zitten in het complex dat wordt verkocht, zal de verhuurder mogelijk niet snel isolatiemaatregelen nemen. Als oplossing wordt gesteld dat de corporatie zelf de maatschappelijke verantwoordelijkheid heeft om haar huurwoningen in een goede staat/ kwaliteit te verkopen. 4. De raad is niet geinformeerd over de voortgang van het energiezuiniger maken van de huurvoorraad van de diverse corporaties. En daarmee ook niet aan de bijdrage van de corporaties aan het klimaatprogramma. Als oplossing wordt gezien dat de corporaties de raad jaarlijks over hun individuele en gezamenlijke bijdrage aan het Arnhemse klimaatprogramma informeren. Het format voor monitoring dat de Woonbond en GMF hebben opgesteld kan hiervoor een bijdrage leveren (zie bijlage 1). 5. Een goed contact tussen huurders en politiek wordt van belang geacht. Hiervoor kan een huurdersplatform worden opgericht. Goede communicatie met huurders opbouwen, wordt erg belangrijk geacht. 7
6.Men doet de suggestie om keuzepakketten ten aanzien van isolatie aan te bieden. 7.Een deel van de huurders gaat wél en een deel gaat niet mee met een beperkte huurverhoging(met woonlastengarantie). Van belang is de communicatie op beide groepen af te stemmen (maatwerk). 8. Bij commerciele huurders en VVE`s wordt zeer weinig aan energiebesparing gedaan. Deel 3 programma: verdere afspraken De voorzitter vraagt aan de aanwezige partijen om gezamenlijk afspraken te maken. Corporaties De aanwezige corporaties Portaal Arnhem en Volkshuisvesting geven aan dat de interactie tussen corporaties en huurders sterker kan. Ook kan er meer aandacht zijn voor individuele pakketten voor isolatie. De adviezen van huurders komen niet altijd door. In dit kader is ook de Overlegwet relevant. Portaal Arnhem en Volkshuisvesting willen de monitor over de verbetering van de energetische kwaliteit van de huurvoorraad voor 2010 en 2011 (zie bijlage) invullen. Invullen van het jaar 2009 is niet mogelijk omdat in dat jaar het vaststellen van de labels is gewijzigd. Vanwege de landelijke monitoring vanuit branchevereniging Aedes (landelijke database SHAERE) zullen de Arnhemse corporaties deze gegevens toch al hebben. Afgesproken wordt dat in maart 2012 een nieuwe bijeenkomst plaatsvindt om de gegevens te bespreken. De ingevulde formats zullen vooraf naar de Woonbond en de GMF worden gestuurd. Gemeenteraad Luuk Broer (PvdA) geeft aan dat de gemeenteraad de Partnerships zal beoordelen op een quantitatieve doelstelling met betrekking tot energiebesparing. Deze doelstelling dient voldoende ambitieus te zijn. De gemeente heeft een stimulerende en coachende rol, een aanjaagfunctie. Voorzitter Maurits Groen vraagt of de doelstelling van 45.000 labelstappen (1.5 labelstap per huurwoning in 10 jaar voor de 30.000 Arnhemse huurwoningen) in de Prestatieafsparken zal staan. Dat zullen de raadsleden nog bespreken. Het convenant Arnhem Energiestad en het Klimaatprogramma Arnhem 20112014 zijn belangrijke aanknopingspunten. Geld voor isolatie en investerinegn dient in de markt gezocht te worden, volgens Evert Vaartjes (VVD). Er kan meer geld uit de markt worden gehaald. De gemeente heeft daar geen regierol bij. De businesscase dient in de markt te worden opgelost. Verdubbelen van investeringsgeld (van 40 naar 80 miljoen bijvoorbeeeld) door een beperkte huursverhoging dient te worden mogelijk gemaakt. Marieke Overbeek en David Willemsen (Groenlinks) geven aan de overheid wél het vliegwiel moet zijn. Dit kan ook gebeuren door het oprichten van een duurzaam energiebedrijf (energiedienstencentrum). NUON gelden kunnen ook worden ingezet.
8
Huurders Fred Fonk (bewonerscommissie Monnikenhuizen van Portaal Arnhem) wordt gevraagd om zijn visie. Hij geeft aan dat hij niet namens de huurdersvereniging De Sleutel van Portaal Arnhem kan spreken over beleidszaken. Vanwege bestuurswisselingen is De Sleutel niet aanwezig. Hij kan dus geen uitspraak doen over het akkoord gaan met een beperkte huurverhoging (met woonlastengarantie) bij isolatiemaatregelen en renovatie. Het complex huurwoningen waar Fred woont is gerenoveerd voor een bedrag van 60.000 euro. Het aantal genomen isolatiemaatregelen vindt hij – gezien het totale budget van 60.000 euro - beperkt. Ook zijn er weinig waterbesparende technieken toegepast (bijvoorbeeld een kleinere stortbak in de toilet). Alwin van Nieuwendijk van Portaal Arnhem geeft aan hier met hem over in gesprek te willen gaan. Wil een complex een second opinion over de energetische kwaliteit en te nemen maatregelen, dan kunnen de huurders de Energiebus van de Woonbond inschakelen. Zie www.woonbond.nl . De kosten bedragen 500 euro voor leden en 1000 euro voor niet-leden. Afsluiting door voorzitter Maurits Groen vraagt Volkert Vintges, directeur van de GMF, om een kort slotwoord. Volkert Vintges geeft aan dat communicatie tussen de partijen belangrijk is. Bij deze communicatie heeft ook de gemeente een belangrijke rol. Meer maatwerk is goed voor de onderlinge relaties. De serie van 10 debatten -waarvan Arnhem de eerste is – wordt medio 2012 afgesloten met een landelijk slotdebat. Daarvoor is iedereen uitgenodigd. Een verslag van deze avond wordt iedereen toegezonden. Tot slot wijst hij er op dat de GMF ook werkt aan het ondersteunen van energiedienstenbedrijven. Binnenkort meer daarover. Maurits Groen bedankt – mede namens de GMF - iedereen voor hun deelname en inbreng. Hij nodigt iedereen uit voor een drankje. Bijlage 1: Monitor Energiebesparing Huursector Arnhem
Opzet monitor Energiebesparing Corporatie Geïnspireerd op de landelijke database SHAERE van brancheorganisatie Aedes stellen de GMF en de Woonbond voor om in de gemeente Arnhem voor de huursector ook een eigen monitor voor elke corporatie bij te houden. Omdat de corporaties uit Arnhem zeer waarschijnlijk al aan SHAERE deelnemen of gaan deelnemen, zal het voor hen betrekkelijk gemakkelijk zijn jaarlijks de gegevens voor Arnhem ter beschikking te stellen. Tabel I Corporatie:
aantallen woningen en maatregelen ……………
Verslagjaar: 2010 Eind 2010 9
Verschil tov 2009
Aantal %
Aantal
%
Voorkomen labels in de woningvoorraad A+ A B C D E F G Aantal woningen (bestaande voorraad) waar energetische verbetering is uitgevoerd 1 maatregel of meer 2 of meer maatregelen Aantal maatregelen per type uitgevoerd in 2010 HR-ketel Dubbelglas Dak isolatie Spouwmuur-gevelisolatie Vloerisolatie Verversing Verkoop Sloop Nieuwbouw Wijziging woningvoorraad
Tabel II
indicatoren Bestaande voorraad MJ/j %
Besparing gebouwgebonden energieverbruik Reductie CO2-uitstoot
Ton CO2/j
Totaal aantal bereikte labelstappen
10
Verversing MJ/j
%
Bijlage 2: jaarverslagen Arnhemse corporaties, onderdeel (gebouwgebonden) Energiebesparing Zie aparte Pdf
11
