De Zorgmeetlat Wat belooft het kabinet aan 300.000 verpleegkundigen en verzorgenden in 2014?
De Rijksbegroting VWS 2014 langs de meetlat van V&VN 17 september 2013
De Zorgmeetlat : wat belooft het kabinet aan 300.000 verpleegkundigen en verzorgenden in 2014 17 september 2013
1
Inhoudsopgave Inleiding
3
Hoe is de zorgmeetlat opgebouwd?
4
Hoe zijn de punten toegekend?
7
Wat is de score?
8
De Zorgmeetlat : wat belooft het kabinet aan 300.000 verpleegkundigen en verzorgenden in 2014 17 september 2013
2
Inleiding In Nederland werken 300.000 verpleegkundigen en verzorgenden. Dat is ruim 4% van de beroepsbevolking in Nederland. Vergelijkbaar met meer dan 6 zetels in de Tweede Kamer. Wat belooft het kabinet het komende begrotingsjaar aan die 300.000 verpleegkundigen en verzorgenden? En wat betekenen die beloftes? Komen er meer zorgverlenende collega’s? Of zal de werkdruk juist verder toenemen? En hoeveel geld wil dit kabinet investeren in kwalitatief goede zorg? Of gaat het juist bezuinigen? Om verpleegkundigen en verzorgenden inzicht te geven in de regeringsplannen voor 2014 heeft V&VN de Rijksbegroting van VWS voor 2014 langs de zorgmeetlat gelegd. De resultaten leest u hier.
De Zorgmeetlat : wat belooft het kabinet aan 300.000 verpleegkundigen en verzorgenden in 2014 17 september 2013
3
Hoe is de zorgmeetlat opgebouwd? Over de zorgmeetlat De zorg draait om mensen. Mensen die zorg vragen. En mensen die zorg geven. Daarom heeft V&VN bij het samenstellen van de zorgmeetlat de vraag gesteld: Wat hebben wij, als zorgprofessionals, nodig om in de komende kabinetsperiode goede zorg te kunnen geven aan onze patiënten, bewoners en cliënten? Bij het beantwoorden van die vraag is vooral gekeken naar de vraagstukken die de komende jaren opgelost moeten worden. Zoals de toenemende vergrijzing en de stijgende vraag naar zorg. Wanneer we die vraagstukken onvoldoende oplossen, zal het steeds moeilijker worden om goede zorg te blijven verlenen. Daar zijn niet alleen de patiënten, bewoners en cliënten de dupe van. Maar ook wij, de verpleegkundigen en verzorgenden. Want ons vak draait om motivatie, betrokkenheid en deskundigheid. Wanneer daar geen ruimte meer voor is, verliest het werken in de zorg zijn glans. Wij vinden dan ook dat het de taak is van het kabinet om er voor te zorgen dat de vraag naar zorg binnen de perken blijft. Maar vooral dat wij over voldoende goed opgeleide collega’s kunnen beschikken, zodat we ons werk op een goede manier kunnen doen. Dat vraagt om gericht beleid. Maar ook om investeringen. Want dat er de komende jaren moet worden geïnvesteerd in de zorg, dat staat voor V&VN als een paal boven water. Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen van 2006 werd de Zorgmeetlat voor de eerste maal gehanteerd. Bij de verkiezingen van 2010 en 2012 heeft V&VN de Zorgmeetlat langs alle partijprogramma’s gelegd. In de andere jaren is de Rijksbegroting langs de Zorgmeetlat gelegd. De huidige Zorgmeetlat is gericht op de impact van het kabinetsbeleid op het werk van verpleegkundigen en verzorgenden en hanteert een zestal criteria. Deze criteria staan hieronder beschreven en toegelicht. We beginnen steeds met de kernwoorden waar het criterium om draait. Daarna volgt een korte beschrijving en een toelichting.
De Zorgmeetlat : wat belooft het kabinet aan 300.000 verpleegkundigen en verzorgenden in 2014 17 september 2013
4
1. Preventie en begeleiding Stimuleer dat burgers zo lang mogelijk voor zichzelf kunnen zorgen Als ouderen en zieken langer onafhankelijk blijven, hebben ze minder zorg nodig. Dat vraagt wel om een goed preventief beleid gericht op het stimuleren van zelfredzaamheid. En om intensieve begeleiding van chronisch zieken en optimaal samenwerken met informele zorg. Verpleegkundigen en verzorgenden moeten daarom meer worden ingezet voor advies, instructie en begeleiding.
2. Instroom Maak het aantrekkelijk voor schoolverlaters om te gaan werken in de zorg Om de stijgende vraag naar zorg het hoofd te bieden, zullen veel jongeren voor een loopbaan in de gezondheidszorg moeten kiezen. Daarom is het belangrijk om het ‘zorgen voor mensen’ op een positieve manier in beeld te brengen. Ook moeten studenten in zorgopleidingen beter worden begeleid en moeten er voldoende stageplaatsen zijn. Op die manier voelen studenten zich bevestigd in hun opleidings- en beroepskeuze. Waardoor ze na hun diplomering ook graag blijven werken in de zorg.
3. Motivatie en behoud Voorkom dat verpleegkundigen en verzorgenden teleurgesteld de zorg verlaten Zorgprofessionals zijn het kostbaarste goed in de gezondheidszorg. Dat geldt zowel letterlijk (personeel is duur) als figuurlijk (ze zijn veel waard én onmisbaar). Daarom is het behouden van verpleegkundigen en verzorgenden als grootste beroepsgroep in de zorg cruciaal. Een goed loopbaanperspectief, met horizontale én verticale carrièremogelijkheden, verpleegkundig leiderschap en autonomie in het werk dragen bij aan het behoud. Ook moet worden geïnvesteerd in bij- en nascholingen. Wanneer verpleegkundigen en verzorgenden structureel kunnen werken aan hun deskundigheid blijven zij trotse en betrokken professionals. In een krappe arbeidsmarkt zijn zorginnovaties noodzakelijk. Technologische innovaties als E-health en zorg op afstand, maar ook andere vormen als werken als zelfstandige.
4. Kwaliteit en veiligheid
De Zorgmeetlat : wat belooft het kabinet aan 300.000 verpleegkundigen en verzorgenden in 2014 17 september 2013
5
Investeer in de kwaliteit en veiligheid van zorg Patiënten, bewoners en cliënten hebben recht op goede zorg. Daar zijn we het allemaal over eens. V&VN vraagt aan de politiek om voldoende geld ter beschikking te stellen voor de ontwikkeling en implementatie van kwaliteitsmaatregelen. Van groot belang is dat de deskundigheid van verpleegkundigen en verzorgenden transparant is. Zorgvuldige registratie vermindert risico’s voor patiënten en maakt de zorg beter en veiliger. Een wettelijke verankering van een kwaliteitsregister biedt waarborgen voor deskundige verpleegkundigen en verzorgenden.
5. Flexibiliteit en taakherschikking Zet iedere zorgverlener dáár in, waar haar/zijn competenties het meest effectief zijn Patiënten, bewoners en cliënten vragen andere dingen van zorgverleners dan twintig jaar geleden. Omdat ze mondiger zijn geworden. Maar ook omdat ze met andere problemen kampen, zoals de toename van chronische ziekten. Dat is bijvoorbeeld zichtbaar in de verschuiving van taken van artsen naar verpleegkundigen en van verpleegkundigen naar verzorgenden. Dit maakt in veel gevallen de zorg toegankelijker, terwijl de patiënten meer tevreden zijn over de begeleiding. Effectieve taakherschikking vraagt om passende wet- en regelgeving, bijvoorbeeld in de bekostiging en organisatie van de zorg. Noodzakelijk veranderingen vereisen een voortvarende aanpak.
6. Geld Investeer in de zorg Iedere Nederlander vindt gezondheid en gezondheidszorg van het grootste belang. Ondanks de stijgende zorgkosten moet het kabinet oog houden voor het aanpakken van verspilling van zorg en waarborgen bieden voor continuïteit in zorg. Daarom mag er niet worden bezuinigd op de zorg. Zeker niet met een stijgende zorgvraag en een afnemende beroepsbevolking. Er moet juist geïnvesteerd worden.
De Zorgmeetlat : wat belooft het kabinet aan 300.000 verpleegkundigen en verzorgenden in 2014 17 september 2013
6
Hoe zijn de punten toegekend? De tekst van de Rijksbegroting is getoetst aan de hand van de 6 opgestelde criteria. Voor elk van de eerste 5 criteria kan een score van 0 tot 4 punten worden behaald. Voor criterium 6 is een andere methodiek gehanteerd. Criteria 1 t/m 6 0 punten de Rijksbegroting zegt niets over dit criterium 1 punt de Rijksbegroting noemt het criterium slechts in algemene zin 2 punten de Rijksbegroting noemt het criterium specifiek in relatie tot verpleegkundigen en verzorgenden 3 punten de Rijksbegroting belooft een concrete maatregel voor verpleegkundigen en verzorgenden 4 punten de Rijksbegroting maakt expliciet geld vrij voor deze maatregel Wanneer de Rijksbegroting een criterium ‘enigszins’ noemt is een ‘gewogen oordeel’ geveld. Dit is vermeld in de toelichting. Criterium 6 Voor criterium 6 kunnen uitsluitend aftrekpunten worden verkregen. Ieder miljard dat wordt bezuinigd levert 1 aftrekpunt op. Het maximum aantal aftrekpunten bedraagt 5. Totaalscore Het totaal aantal punten dat de Rijksbegroting scoort op de zorgmeetlat is omgerekend naar een rapportcijfer op een schaal van 1 tot 10.
De Zorgmeetlat : wat belooft het kabinet aan 300.000 verpleegkundigen en verzorgenden in 2014 17 september 2013
7
Wat is de score? De score Criterium 1. Preventie en begeleiding 2. Instroom 3. Motivatie en behoud 4. Kwaliteit en veiligheid 5. Flexibiliteit en taakherschikking 6. Geld
Score 3 2 3 2 2 - 1½
Totaal score
10,5
Rapportcijfer
5,5
Toelichting 1. Preventie en begeleiding: 3 punten Het kabinet investeert in preventie en heeft de contouren van haar beleid in het Nationaal Preventie Programma verwoord. Voor dit programma komt €8,6 miljoen beschikbaar. Ook worden burgers gestimuleerd om voor zichzelf te zorgen. Zelfredzaamheid moet meer een vanzelfsprekend uitgangspunt zijn. Een andere manier van werken door zorgverleners met informele zorg krijgt hierbij aandacht, o.a. met E-health. Het programma In-voorzorg krijgt voor het ondersteunen van zorgverleners in deze nieuwe manier van werken middelen (€18,4 miljoen). 2. Instroom: 2 punten De noodzaak om te investeren in voldoende gekwalificeerd personeel krijgt beperkt ruimte in de begroting. Wel wordt het stagefonds met €110 miljoen gecontinueerd. En blijft het Fonds Ziekenhuis Opleidingen bestaan en structureel geborgd in wetgeving. 3. Motivatie en behoud: 3 punten Door de omvangrijke transities die in de curatieve en langdurige zorg worden ingezet bestaat de noodzaak voor het waarborgen van het zorgaanbod. De voorgenomen hervormingen veroorzaken (baan)onzekerheid bij werknemers. Het kabinet komt dit najaar met een arbeidseffectrapportage en een sectorplan om mensen die hun baan dreigen te verliezen via mobiliteit, omscholing, herscholing en bijscholing aan de slag te houden. Concrete middelen voor dit scholingsplan ontbreken. Wel stelt het kabinet €48 miljoen beschikbaar voor een kwaliteitsimpuls voor verpleegkundigen in het ziekenhuis. Zij krijgen de mogelijkheid om door te
De Zorgmeetlat : wat belooft het kabinet aan 300.000 verpleegkundigen en verzorgenden in 2014 17 september 2013
8
scholen naar een hoger deskundigheidsniveau. Het kabinet zet het beleid door om de administratieve lasten en regeldruk te verminderen. 4. Kwaliteit en veiligheid: 2 punten Standaardisatie, normering en transparantie zijn volgens het kabinet cruciaal om de kwaliteit en veiligheid te verbeteren. Het kwaliteitsinstituut krijgt hierbij een stimulerende rol. Het ontwikkelen van kwaliteitsinstrumenten voor verzorgenden en verpleegkundigen krijgt geen prioriteit van dit kabinet ondanks dat de beroepsgroep deze ontbeert en ingrijpende hervormingen hierom vragen. Programma’s die wel extra aandacht en middelen krijgen zijn het Deltaplan Dementie (€32 miljoen) en het Nationaal Programma Ouderenzorg (€3 miljoen). Bij patiëntveiligheidprogramma’s verschuift het kabinet het accent naar het borgen van patiëntveiligheid in de opleidingen. 5. Flexibiliteit en taakherschikking: 2 punten De wijkverpleegkundige krijgt in het kader van een sterke geïntegreerde eerstelijn veel aandacht in de plannen van het kabinet. Het kabinet investeert vanaf 2015 €200 miljoen in wijkverpleegkundigen. Het kabinet stelt dat de inzet van de verpleegkundig specialist en physician assistant in het kader van taakherschikking moet worden geoptimaliseerd en stelt extra opleidingsplaatsen beschikbaar. Hiervoor is in 2014 € 21 miljoen beschikbaar’. Naast deze maatregelen ontbreken middelen en maatregelen om andere groepen binnen de verpleging en verzorging op een effectievere manier in te zetten. 6. Geld - 1½ punt Het kabinet stelt dat de grootste groeiers onder de uitgaven in Nederland worden veroorzaakt door de oplopende zorgkosten. Daarom worden er maatregelen getroffen om de zorgkosten terug te dringen. Een van de maatregelen is het voortvarend aanpakken van verspilling in de zorg. Daarnaast zijn er door het afsluiten van hoofdlijnakkoorden met veldpartijen ombuigingen in de zorgkosten afgesproken. Het gaat hierbij om € 1,5 miljard aan ‘bezuinigingen’. ________________________________
Over V&VN Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland (V&VN) is dé beroepsvereniging van verpleegkundigen en verzorgenden. De vereniging zorgt ervoor dat de 300.000 verpleegkundigen en verzorgenden in Nederland hun beroep goed kunnen uitoefenen. Maar ook dat zij plezier houden in het werk en trots blijven op hun vak. V&VN maakt zich daarom sterk voor alles wat dat mogelijk helpt maken, zoals scholing, beroepsprofielen, kwaliteitsrichtlijnen, uitwisseling en invloed op beleid. De Zorgmeetlat : wat belooft het kabinet aan 300.000 verpleegkundigen en verzorgenden in 2014 www.venvn.nl 17 september 2013
9
