De zomerbijeenkomst van de beroepsvereniging Groene Zorg 23 juni jl., een sfeerimpressie. De vrijdag na de zonnewende. Af en toe pakten zich donkere wolken samen boven het midden van het land. Het weer was op z’n minst onstuimig te noemen. Dat weerhield twintig natuur, tuin en wandeltherapeuten c.q. coaches er niet van om op deze vrijdagmiddag naar Langbroek te komen naar De Lijster en de Vink – een prachtige locatie midden in het groen. De zomerzonnewende, een verdieping Het thema van de middag is verdieping. Yvonne Kruseman leidt de bijeenkomst in. Wat betekent deze periode in het jaar 2012? Het lijkt wel of alles een beetje de kluts kwijt is, inclusief het weer. Zo rond kerstmis is er sprake van de twaalf heilige nachten. Die nachten zijn allemaal ongeveer even lang en donker. Daarna beginnen de dagen te lengen, wordt de invloed van de zon ook weer steeds groter. Eerst gebeurt dat nog voorzichtig, maar na de dag- en nachtevening in maart, maakt de natuur een groeispurt. Alles wordt geprikkeld. Zo rond de 21e juni is alles volop in bloei, de uiterlijke wereld roept ons toe. We zijn er altijd enorm van onder de indruk, het maakt ons lichter, maar we kunnen er ook overprikkeld door raken.Te veel meegaan in wat er om ons heen gebeurt en opbranden als we onze eigen maat uit het oog verliezen. Vroeger waren er rond de zonnewende in de zomer allerlei vuren en feesten. Het werd ook pas echt warm na de zonnewende, als de wereld van de illusie weer afneemt. De bloembladeren vallen, Juist nu is het de tijd van de toekomst. De vruchtbeginselen zwellen. Het is tijd van vrucht zetten, rijp worden en zaad zetten. Alles wat aan het licht gekomen is, is eindig. In het donker li(g)(ch)t de toekomst. Op 24 juni is het feest van St Jan - Johannes de Doper. Als je naar de afbeeldingen van Johannes kijkt, zie je een man met een groot vel om, die wijst naar een baby in het donker, hij wijst naar het Christuskind en Johannes lijkt te zeggen dat hijzelf kleiner mag worden, minder zichtbaar mag zijn en dat het Christuskind, het innerlijk licht, mag groeien. De natuur is afhankelijk van de uiterlijke zon, maar de innerlijke zon moet groeien. Hoe krijg je het innerlijk vuur brandend? Wat wil nu in de wereld gezet worden. Ook dat kan nu het thema zijn. Zomerbijeenkomsten zijn momenten, waarop we onze creatieve uitingen mogen vieren. We weten wie we zijn, wat we doen en daar mogen we blij mee zijn. Wil je meer lezen, dan is er een boekentip: Paul Ferrini – Volmaakt in het nu. Dit boek ligt bij de Selexyz boekhandels momenteel bij de Ramsj (€ 5,-). Wie zitten er vandaag aan tafel? Het is fijn om iedere keer weer nieuwe gezichten te mogen ontmoeten tijdens de bijeenkomsten van de beroepsvereniging Groene Zorg. Degenen die voor het eerst zijn, stellen zich wat uitgebreider voor, dan degenen die al vaker zijn geweest. Een kort rondje. Laura Bosschieter heeft afgelopen dinsdag haar diploma tuintherapeut gekregen, samen met Ursula Schmidt. Ze wil verder in de zorg met het werken met kinderen. Tijdens de opleiding heeft ze ontdekt dat ze het schrijven van verhalen graag doet en wil verder in de narratieve therapie.
1
Kees van Dorp is vorig jaar afgestudeerd. Hij wil een zorgkwekerij bij Den Hoorn nieuw leven in blazen en heeft na twee jaar wikken en wegen zijn baan per 1 juli opgezegd om zich daar volledig aan te wijden.
Harrie Scheppers werkte jarenlang bij Staatsbosbeheer. Hij richtte natuurgebieden in. Na bezuinigingen verloor hij zijn baan, maar hij heeft nu een eigen bedrijf – vitaliserende loopbaanperspectief en daar ligt ook zijn raakvlak met Groen en Zorg. Ariëtte Zuidhoff studeerde biologie aan de universiteit van Wageningen. Een paar jaar geleden maakte zij een carrièreswitch door de opleiding tot tuintherapeut op te pakken. Ze studeerde af bij Annette Beerens. Via stages kwam ze uiteindelijk terecht bij een kweker van snijbloemen en daar heeft ze een zorgtak opgezet voor mensen met een psychiatrische achtergrond. Felix Stephanus komt uit Uithuizermedum en runt daar samen met zijn vrouw een zorgboerderij. Zijn hoofdmissie is de vreugde van het tuinderbedrijf over te brengen op leerlingen in het speciaal onderwijs. Jongeren met autistische stoornissen en jongeren met een licht verstandelijke beperking vinden bij hem een arbeidsmatige dagbesteding, waardoor in hun leven ook structuur en ritme wordt aangebracht. Marijke van Gaal heeft een zorgtuin voor mensen met niet aangeboren hersenletsel. Ze is daarin gespecialiseerd. Sandra Ramaekers is coach en trainer bij De Spiegeling. Ariënne Henkemans heeft gewerkt op verschillende zorgboerderijen met jongeren, zette vorig jaar een therapietuin op in Gelselaar en is nu bezig met een nieuw initiatief in Zutphen. Daarnaast werkt ze samen met Yvonne Kruseman en Simône Verlaan aan een nieuw initiatief hier in Langroek. Sophie Sliepen is orthopedagoog en leidt docenten op in het werken met groen met kinderen. Adelheid van Veen is beschikbaar als reïntegratiecoach, tuintherapeut en/of wandelcoach. Ursula Schmidt is net afgestudeerd en wil graag een tuin opzetten voor mensen die afhankelijk zijn van de voedselbank en die dan hun eigen groenten kunnen verbouwen. Voor haar staat de vraag centraal hoe ze uit de “vrijwilligershoek” komt. Philip Gortemaker is zoekend tuintherapeut. Hij heeft een lange carrière in zorgtuinen en werkt nu weer in Hengelo op een lapje grond. Wellicht dat hier nieuwe perspectieven liggen.
2
Simône Verlaan is coach en trainer en werkt samen met Yvonne Kruseman en Ariënne Henkemans bij de Lijster en de Vink in de tuin aan hun nieuwe initiatief. Ania Alabrudzinska is coach en counsellor en bezig met een eigen onderneming. Job van Weelden is shamanistisch genezer en combineert in zijn werk Chi Kung, Sjamanisme en Natuurwerk. Hij doet deep forrest work bij zijn eigen bedrijf De zachte beuk. Yvonne Kruseman is creatief therapeut en beeldend kunstenaar. Een paar jaar geleden werkte ze met mensen met burnout in de tuin. Nu geeft ze diverse cursussen en trainingen in haar eigen bedrijf en werkt ze samen met Ariënne en Simône aan een nieuwe start. Marijke Heunks werkt bij de vrije school in Driebergen en heeft een eigen bedrijf, waar ze met kinderen in het groen werkt. Leonie Joosting Bunk Gonçalves is studiecoördinator van de opleiding tot tuintherapeut aan de Kraaybeekerhof. Daarnaast werkt ze één dag per week als vrijwillig tuintherapeut bij de Groene Cirkel – de dagbesteding van GGZ instelling Rivierduinen – in Oegstgeest. Verdieping in de praktijk Yvon Schuler is opgeleid als pedagoog en onderwijskundige. Ze studeerde in 2006 af aan de Kraaybeekerhof. Ze heeft nu een eigen adviesbureau en werkt onder meer als integratief kindertherapeut. Door de tuintherapie en de opleiding die ze heef is ze zich steeds meer gaan ontwikkelen. Ook is ze voorzitter van de Beroepsvereniging Groene Zorg. Aan de hand onze eigen bespreken we de volgende onderwerpen. - Veiligheid creëren - Afstand en nabijheid - Angst om (de aarde) aan te raken - Matchen van activiteiten in het moment - Wat doe jij met cliënten in juni? We gaan vandaag niet in groepen uiteen, maar brengen de verdieping aan door ervaringen te delen en met elkaar in gesprek te gaan. Yvon Schuler werkt met kinderen op een boerderij. Dat kan onverwachte en gevaarlijke situaties opleveren. In het begin stoven de kinderen overal heen. Door een gebied af te bakenen met hooibalen en de kinderen duidelijk te maken dat dit hun speelruimte is, houdt ze het gevaar enigszins binnen de perken. Daarnaast hebben de kinderen rode overalletjes aan, zodat ze goed zichtbaar zijn. Over het algemeen luisteren de kinderen goed en zijn ze gehoorzaam. De meeste discussie voert Yvon met de ouders. Soms stuit ze op wensen en vragen van de ouders. De wens of vraag van de ouders is heel vaak niet de wens of vraag van het kind. Op de boerderij wordt regelmatige gediscussieerd of en in hoeverre je de ruimte helemaal inricht op kinderen – dus ook giftige planten als hedra en digitalis achterwege laat, of dat je de dingen laat gebeuren en in het moment kan laten ontstaan. Yvon heeft een voorkeur voor het laatste, want dan kan er wat gebeuren. Philip brengt zijn ervaring op de zorgboerderij in. Hij was en is nogal van de lijstjes. Op sommige dagen stond hij er alleen voor en had dan het programma helemaal in het hoofd. Zijn belangrijkste vraag was dan vaak “Hoe krijgen we het werk klaar”. Door schade en schande heeft hij ontdekt dat het beste is om alle lijstjes en denkbeelden los te laten en dingen laten gebeuren. Als je alles loslaat nemen anderen, waarvan je het vaak niet verwacht, vaak taken over. Het is als een zeilbootje. Als je alles loslaat, lig je opeens met je kop in de wind. De mentale aandacht wordt op een gegeven moment een gevoel en handeling op een ander niveau. Veiligheid is een mooi begrip, maar vooruitgang wordt meestal pas geboekt als het ook nog eens mis mag gaan. De veiligheid was voor Philip overigens wel een issue en ook een zwak punt. Als automutilatie een reële bedreiging is, in hoeverre laat je mensen dan zelfstandig 3
met scherpe gereedschappen werken. Zijn ervaring is echter dat het meestal niet mis ging. Scherpe mesjes kwamen eerder per ongeluk in het veevoer terecht, dan in de huid van een cliënt. Een vraag die hier overigens mee samenhangt is hoe je kunt voorkomen dat je alleen nog maar kwaliteitshandboeken en veiligheidsvoorschriften zit te schrijven. De huidige regelgeving smoort initiatief. Het is belangrijk dat er een succeservaring staat tegenover iets dat is mis gegaan. Er moet balans zijn. Het gaat echter ook over je eigen grenzen. Er zijn risico’s en confrontaties. Als je zo perfectionistisch bent en nooit tevreden bent over jezelf leg je de lat wel heel hoog, ook voor je cliënten. Weet waar je grens ligt en zorg voor een goede intake. Toen Simône coach wilde worden, had ze al een idee hoe de ruimte waar ze haar klanten ging ontvangen eruit ging zien. Ze kocht een schilderijtje, had nagedacht over de kleuren in haar werkkamer. In haar hoofd was het perfect. Uiteindelijk werd ze wandelcoach – werken in de ideale ruimte van de natuur, maar die heeft ook zo zijn streken. Het weer kan dwarsliggen, het kan glad zijn. Pas geleden wandelde ze met iemand die in de rouw was en lag er een dood konijn langs de kant van de weg. Dan is de vraag - hoe benut je dat. Simône vindt de voorbereiding belangrijk. Ze is liefst even alleen op de plek van de afspraak voordat de cliënt komt. Een andere vraag is hoe je omgaat met dingen onderweg, die eigenlijk niet zo gewenst zijn. Marijke Heunks heeft ervaring met pubers. Die hebben af en toe andere agenda’s. Wat bij hen vaak werkt, is het delen van verantwoordelijkheden. Let goed op je eigen houding, want bij pubers geldt vaak: hoe harder jij werkt, hoe minder zij hoeven te doen.
Sandra neemt ons mee in onze eigen ervaring. Het is even droog en we gaan naar buiten. We doen een ontspanningsoefening en gaan bij onszelf op zoek naar de vraag waar bij onszelf de verdieping zit. We worden de prachtige tuin in gestuurd met die vraag en Sandra vraagt ons een symbool te zoeken en indien mogelijk mee te nemen, wat staat voor onze
4
eigen verdieping. Daarna kunnen we in tweetallen uitwisselen. Het is een mooie opdracht die de hele middag verluchtigt en verlevendigt en bagage meegeeft voor de zomer. Na dit intermezzo vertelt Felix zijn ervaringen. Hij heeft een zorgboerderij en heeft te maken met de ARBO wet en andere eisen aan de werkplek. Daar was hij heel krampachtig in en hij hield zich zo goed mogelijk aan de RINE (risicoinventarisatie en evaluatie). Dat kostte veel geld en tijd. Dat duurde totdat de ARBO inspecteurs langskwamen. Vanaf dat moment kon Felix zijn krampachtige houding loslaten. Hij heeft de tip op basale dingen te letten – stalen neuzen in de laarzen, knielappen als je op de knieën werkt. Marijke van Gaal vindt veiligheid een belangrijk issue. Je moet verzekerd zijn, vindt ze. De kosten hiervan zijn bedrijfskosten. Bij Marijke komen mensen aanwaaien met niet aangeboren hersenletsel. In juni oefent ze vooral met de herkenning van kleuren met een mevrouw die dat allemaal kwijt is geraakt. Marijke biedt structuur, ritme en liefdevolle ruimte. Ze is van huis uit verpleegkundige. Marijke heeft behoefte aan samenwerkingsverbanden, ook om de steeds ingewikkelder wordende regelgeving te doorgronden. Ursula heeft vorig jaar een aantal tuinen bezocht, waardonder een tuin van een bejaardentehuis in Berlijn. Daar kwamen jongeren één keer in de twee weken om in de tuin te werken. Doel was dat de ouderen de jongeren zouden onderwijzen. De kinderen hadden van hun ouders geleerd dat ze de aarde niet aan mochten raken, omdat het vies was. Ursula komt van een boerderij en vond het geweldig dat kinderen één keer per week er een modderpoel van mochten maken. Sophie vult aan. Via de Stichting Oase heeft Sophie in Berlijn scholen bezocht die groene schoolpleinen hebben. Het gaat dus de goede kant uit. Ursula wil iets opbouwen en wil uit de vrijwilligershoek de professionele sfeer in. Ze zoekt verder in de buurt van Haarlem. De oogst van deze middag: thema’s voor de BVGZ o Als beroepsvereniging hebben we een taak om de professionaliteit van ons beroep onder de aandacht te brengen. o Er is veel in beweging in Nederland op het gebied van gezondheid en groen. Van 6 t/m 8 september a.s. is hierover een congres in de buurt van Venlo. Meer informatie: www.ipps2012.com. o In de toekomst gaat de begeleiding van mensen van de AWBZ over naar gemeenten. Iedere gemeente mag zelf bepalen wat en hoe ze dat gaan oppakken. Hier ligt wellicht een kans voor de BVGZ. o Veel zorgboerderijen en werkplaatsen willen om die reden erkend zijn. Er bestaat de landelijke federatie landbouw en zorg. Als je lid wordt van deze federatie, ga je een evaluatietraject in. Dit traject is vooral in het leven geroepen voor grote instellingen en bijna onwerkbaar voor kleine bedrijven. Dit is een belangrijk thema om binnen de BVGZ op te pakken als belangenbehartiger. o Een ander item voor de BVGZ is in hoeverre de grenzen tussen behandelaars en therapeuten duidelijk zijn in dagbesteding. Hoe ga je met elkaar om, hoe koppel je terug en in hoeverre is privacy een item. Bij instellingen is vaak heel veel verloop en daardoor is ook vaak niet duidelijk hoe persoonlijk begeleiders met patiënten omgaan. o Omgaan met risico’s in werksituaties moeten bij de intake worden besproken. Verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid zijn onderwerpen die in een overeenkomst tussen coach/therapeut en de klant moeten zijn opgenomen. o De therapietuin Alnorp in Zweden doet al jaren onderzoek naar de effecten van tuinieren op de gezondheid. Er is een boek over geschreven in het Zweeds. Mensen die Zweeds begrijpen worden opgeroepen om mee te helpen met de vertaling van het boek.
5
o o o o o
Philip, Ariënne en Job zullen een dropbox maken waar de notulen in komen te staan en andere interessante artikelen Ariënne zal “Zet jezelf op de kaart” weer oppakken. Dit is een kaart uit google maps waar leden van de BVGZ kunnen aangeven waar ze in het land zitten en wat ze doen. Leonie zal iedereen een factuur sturen van deze bijeenkomst. Degenen die hun lidmaatschap hebben voldaan, ontvangen een factuur van het lidmaatschap, voor zover ze deze nog niet hebben gekregen. Wat is voor jou, als lid van de BVGZ of als geïnteresseerde, de essentie van de BVGZ en waar zit voor jou de groei? Denk daarover na – in het najaar komen we hierop terug.
Interessante plekken om te bezoeken voor mensen die met mensen werken in het groen o Bartimeüs historische moestuin, Doorn o De kas van Kees van Dorp o …… De volgende netwerkbijeenkomst van de BVGZ is op vrijdag 21 september 2012. Zet alvast maar in je agenda. De locatie wordt nog definitief bekend gemaakt.
6
