DEWILLY WILLY TRANSITEDITIE
Jaargang 7, nummer 2 – Oktober 2015
1
INHOUD Inhoud ............................................................................................................................................... 2 Agenda............................................................................................................................................... 3 Transittips .......................................................................................................................................... 4 Column .............................................................................................................................................. 5 Interview ........................................................................................................................................... 7 Make-A-Wish ...................................................................................................................................11 Dixit ..................................................................................................................................................12 ‘t Gat van de Willy ...........................................................................................................................14 Sponsors ..........................................................................................................................................16 Colofon ............................................................................................................................................18
“I believe that music … finally I’m going to use a very harsh term - prevents one from becoming a swine.” Jean Barraqué 2
AGENDA Woe 28/10 AKM-TD (halloweenthema)
22u
Blauwe Kater
Vrij 30/10 Cultuuruitstap Marktconcert
12u30
Romaanse Poort
Vrij 20, Za 21, Zo 22/11 Weekend
17u15
Kaulille
Di 24/11 Musicolodeoncantus
20u30
Recup
Di 1/12 Cultuuruitstap Liebe Clara
20u
Bozar
Woe 2/12 Praatkamerfeestje
22u
Praatkamer Fak
Vrij te houden Di 01/03/16 Woe 02/03/16
3
Generale repetitie Musicologicaconcert Musicologicaconcert
TRANSITTIPS Ablinger of hoe lawaaierig een Mondriaan kan klinken. Ward Bosmans en Cedric Feys Als liefhebber van het betere lawaai ben ik erg nieuwsgierig naar het concert van Peter Ablinger, Gareth Davis & The Julie Mittens. Ablinger heeft al eerder op Transit interessante dingen gedaan met ruis en de experimenten van The Julie Mittens kunnen mij ook zeker bekoren. Black Series bestaat uit tien korte stukken, genoemd naar 20e-eeuwse schilders zoals Malevich en Mondriaan, wiens werk Ablinger gebruikte als inspiratie voor zijn grafische partituren. Een concert voor iedereen die ooit heeft willen weten hoe lawaaierig een Mondriaan kan klinken. Net als Ward kijk ik uit naar het concert van Peter Ablinger met The Julie Mittens en Gareth Davis. Ik zag deze laatste afgelopen maand al aan het werk met Svarte Greiner. Het lijkt me interessant om dezelfde muzikant in twee verschillende contexten aan het werk te horen, van dark ambient naar gedeconstrueerde rock. Verder ben ik benieuwd naar de muziek van Tim Mariën. Deze componist ontving in 2010 een stipendiumprijs in Darmstadt en schrijft muziek in onconventionele stemmingen. Bovendien studeerde hij musicologie aan de KU Leuven. Ook het concert met Alvin Lucier lijkt me veelbelovend. Zijn composities hebben vaak een conceptuele insteek en leunen aan bij sound art. Verder is Lucier de enige componist op Transit met een compositie voor Schotse doedelzak in zijn werklijst. Iets dat in de toekomst hopelijk zal veranderen!
4
COLUMN Op de tonen van het totaalvoetbal Jeroen Dejonckere "Football is born in the brain, not in the body. Michelangelo said he painted with his mind, not with his hands" (Arrigo Sacchi) Kunst en sport, in het bijzonder het edele balspel, het huwelijk tussen deze twee culturele entiteiten baart veelal een stroeve symbiose tussen hoge en lage cultuur. Nochtans spiegelen intellectuele voortrekkers in kleedkamers wereldwijd zich maar al te graag aan vertegenwoordigers van de gegoede kunst. De legendarische Italiaanse coach Arrigo Sacchi steigerde van geluk wanneer het spel van zijn AC Milan uit de jaren '80 in één zin werd genoemd met klassieke muziek. Zijn filosofie van collectief pressen en zoneverdediging vereiste immers intelligente spelers die hun talent en kwaliteiten moeiteloos konden inzetten voor een hoger gemeenschappelijk doel. Geen soloartiesten dus, maar een perfect op elkaar ingespeeld symfonisch orkest. De vergelijking die de schoenmakerszoon uit Fusignano predikte, neigde in de richting van het postmoderne structuralisme. Deze stroming steunt op de notie van het ingebedde individu in een overkoepelend systeem. Volgens de Nederlandse architect Jaap Bakema ontlenen entiteiten binnen eenzelfde structuur hun bestaansrecht aan hun onderlinge relatie. Deze interactie tussen verschillende systeemschakels, die als het ware geboetseerd worden naar elkaars voorbeeld, creëert één verheven raamwerk: Totaalurbanisatie en Totaalenergie als prominente vruchten. Vooraanstaande denkers zoals Lacan, Lévi-Strauss en Rinus Michels integreerden het structuralisme in hun specialisme. Die laatste naam zegt u waarschijnlijk bar weinig en doet u eerder denken aan een Hollandse volkszanger, maar Michels openbaarde samen met discipel Johan Cruijff het Totaalvoetbal in de jaren '70. U denkt waarschijnlijk: “Wat een zever lult die vrije medewerker in mijn geliefd boekje”. Toch kan zelfs de meest fervente culturo annex voetbalhater de tekens aan de wand niet uitwissen. Avant-garde kunst vond na WO II een uitlaatklep in het eens zo stoffige en grijze Amsterdam dat een broeihaard werd voor revolutionair gedachtegoed, in hippie-kraakpanden en op vers gemaaid gras. Conservatieve structuren en denkpatronen in vraag stellen, bekritiseren en slopen: de officiële stadsleuze van het Amsterdam rond 1970. 5
Bekijk nu nog eens de befaamde sonate van Cruijff in 1974, met op de eerste rij uittredend wereldkampioen als Brazilië als stille genieter. Rijsbergen trapt achteloos buitenkant voet het stuk op gang, richting de linkerflank van Rensenbrink. De bekende sonatevorm beveelt immers het spel zo breed mogelijk te maken in balbezit. De balvaste Krol vertraagt even de compositie waarna de rondo bombastisch ingezet wordt. De twee rijmklanken heten de linker van Rob en de rechter van Johan, de afsluitende vreugdetaferelen staan synoniem voor de classicistische sonate. Als u tijdens de komende herfstweken net zoals ik met een warme kop chocomelk de Europacup I-finale uit 1973 herbekijkt, denk dan even terug aan deze column. Als u dan zelf de link legt tussen het uiterst simpele voetbal van Ajax, dat na de vroege openingstreffer op verheven wijze zich meester maakte van de bal, en het minimalistische werk van tijdsgenoot Louis Andriessen, gaat een nieuwe wereld voor u open.
6
INTERVIEW Transit door de ogen van professor Delaere Cedric Feys en Ilse Vanholder postdoconderzoek deed. Daar leerde ik enkele festivals voor hedendaagse muziek 23 oktober 2015: het Transit-festival gaat kennen. Dat fenomeen was mij in België eigenlijk niet zo bekend, daarom viel mijn voor de zestiende keer van start. Nog mond des te meer open van wat er allemaal steeds is het een festival voor mogelijk was. Vervolgens heb ik mij hedendaagse muziek gebald in een geïnspireerd op het formaat van dat festival in weekend, maar dit jaar staat het voor het Berlijn, Invenzionen, om iets gelijkaardigs te eerst onder leiding van Maarten Beirens. beginnen in Leuven. Nieuwe Stemmen werd Zijn voorganger, professor Mark Delaere, volledig georganiseerd door de afdeling was vanaf de eerste editie artistiek Musicologie in Leuven. Dat was een vrij directeur van het festival. Voor hem roept lastige onderneming, want ons secretariaat vijftien jaar Transit natuurlijk een hele hier was absoluut niet ingericht om tickets te verkopen of om promotie te voeren. waaier aan ervaringen op. Desalniettemin was het enorm boeiend en zijn er prachtige concerten geweest… En het Dag professor Delaere. Om maar meteen was de inspiratiebron voor Transit natuurlijk. met de deur in huis te vallen: Wil u ons wat meer vertellen over de ontstaanscontext van En waren daarmee de moeilijkheden op Transit? praktisch vlak opgelost? MD: Transit is in 2000 toegevoegd aan het Festival van Vlaanderen in Leuven, dat zelf gestart was in 1995. Daarin werd de eerste ste vijf edities 20 -eeuwse en romantische klassieke muziek geprogrammeerd. Vanaf 2000 werd er een intens minifestival aan toegevoegd dat uitsluitend ging over muziek ste uit de 21 eeuw. Maar eigenlijk had Transit nog een directe voorloper met een festival dat ik organiseerde in de jaren ’90. De naam daarvan was Nieuwe Stemmen Festival. Ik heb daar vier edities van georganiseerd: in ’93, ’95, ’97 en ’99. Ik was toen net terug uit Berlijn, waar ik 7
MD: Ja. Transit maakt deel uit van het Festival van Vlaanderen, een vzw. Daardoor werd het festival efficiënter en professioneler. Er zijn twee personeelsleden een jaar aan de slag om alles voor te bereiden. Daaronder valt dan onder meer productie, communicatie, perscontacten, promotie en het zoeken van doelgroepen als publiek. Hoe is Transit geëvolueerd op vijftien jaar tijd?
MD: Het is niet onmiddellijk gestart als een festival dat uitsluitend muziek uit onze eeuw presenteert. Dat deden we pas vanaf de editie in 2004, ook al omdat we ons in het jaar 2000 ste blijkbaar nog niet al te lang in de 21 eeuw bevonden. Zo hadden we het eerste jaar als thema de minder bekende seriële muziek uit de jaren ’50, met werken van Goeyvaerts, Van San, Barraqué en Babbitt. Ik had er toen ook een colloquium rond georganiseerd, waar specialisten uit de hele wereld naartoe kwamen. De tweede editie dan, werkten we rond Finnissy’s The History of Photography in Sound. 2002 stond in het thema van Xenakis en in 2003 programmeerden we voor het ste laatst nog 20 -eeuwse muziek, met minimal music van Reich en Andriessen. Trouwens, enkele van deze componisten, zoals Andriessen en Finnissy, hebben hier nog les gegeven aan de studenten musicologie! Ik zocht dus telkens wel naar verbanden met de opleiding bij het Transit-festival, en als er dan een componist bij is die onze studenten een jaar lesgegeven heeft, is die band wel heel sterk. Absoluut! Zijn er, naast die verwantschap met de opleiding, nog andere elementen die bepalen wat het programma wordt? MD: Om te beginnen heb ik altijd de keuzes zelf en alleen gemaakt. Er zijn festivals waarvoor dat in samenspraak beslist wordt. Dan wordt een programma al snel een compromis, waarbij de rode draad verloren dreigt te gaan. Bij Transit was, en is (met artistiek directeur Maarten Beirens) het dus anders. Hoe worden die keuzes dan gemaakt? Door op zoek te gaan naar muziek. Heel veel
beluisteren, met mensen praten en vooral door veel op prospectie te gaan. Niet louter kijken naar wat er hier al is, maar ook inspiratie zoeken naar wat er in het buitenland bloeit en groeit. Toen ik directeur was, ging ik naar een zestal buitenlandse festivals per jaar. Om er veel indrukken op te doen en na te denken of er zaken zijn die in het programma van Transit zouden kunnen passen. Zijn er doorheen de jaren bepaalde uitvoeringen, ensembles of componisten geweest die memorabel waren voor u? MD: Ja, al is het niet zo eenvoudig om daar een antwoord op te geven! Ik kan niet buiten een geweldige finale met het Ensemble Intercontemporain als uitvoerders. Er werd een werk gecreëerd van Enno Poppe, Luc Brewaeys en Unsuk Chin. Dat was heel indrukwekkend: de schouwburg zat vol en mensen waren laaiend enthousiast… Maar eigenlijk kan ik er zo tientallen opnoemen! Er zijn natuurlijk ook heel wat uitvoeringen die je goed vindt, maar niet buitengewoon. Bij mij geldt dat meestal voor 40 à 50 procent van de concerten. En dan zijn er naar mijn aanvoelen – het publiek kan daar uiteraard anders over denken – twee concerten op vijftien jaar tijd geweest waar ik beschaamd over was. Mogen wij vragen welke dat waren? MD: Ja, dat mag. Een concert was een coproductie met November Music in Nederland. Daar voerden we dikwijls coproducties mee, omdat we grofweg in dezelfde periode vallen. Dan is het makkelijk om een productie op te zetten die op de twee 8
festivals uitgevoerd kan worden, dat heeft artistieke en financiële voordelen. Bij die coproductie streefden we ernaar om een compositie tegelijkertijd in ’s Hertogenbosch en in Leuven uit te voeren, met een live stream computer en met muzikanten op beide plaatsen. Dat zat vol goede bedoelingen en intenties en past ook in de snelle uitwisseling van informatie, het concept van streaming van muziek en wereldwijde verbondenheid. Het eerste idee was dat we ook in Tokyo, San Francisco en in Napels muzikanten zouden hebben. Maar eigenlijk was het al te veel om met Den Bosch zoiets te doen. Ik sta nog steeds achter het concept maar de uitwerking was te amateuristisch. Verliep de streaming dan niet juist? Daar was een probleem mee, en ook de muziek was niet geschikt en inhoudelijk niet sterk genoeg. Dat was trouwens in 2012. Toen organiseerde Transit het openingsweekend van de World New Music Days. Dat is een jaarlijks festival van de International Society for Contemporary Music, dat elk jaar plaatsvindt in een ander land. Het voordeel is dat er delegaties zijn uit zestig landen, belangrijk voor de netwerking. Maar het nadeel is dat je uit een lijst van recente composities een programma moet samenstellen. Dat is het enige jaar waar ik het programma niet 100 procent zelf gekozen heb. Uit elk land moet er iets geprogrammeerd worden. Voor Amerika is dat niet zo’n probleem, maar voor Azerbeidzjan, als er daar twee niet al te goede werken opstaan, moet je toch iemand programmeren. Dus daar leed de hele editie
9
onder. Het tweede concert was met Champ d’Action (editie 2014, red.) Waarom vond u dat niet goed? Het was helemaal niet zoals afgesproken. De afspraak was dat de drie componisten een collectieve compositie gingen maken. Op het einde blijkt dat ze gewoon elk hun eigen ding gedaan hebben, wat dan versnipperd werd over het hele concert. Met als gevolg een knipselstructuur die absoluut niet werkte. Een van de drie componisten had er met zijn klak naar gegooid, en dat was dan ook duidelijk te horen. Een andere heeft zijn gebrek aan inhoud proberen te verdoezelen met geluid. Ik schaamde me, maar ik was ook bang voor gehoorschade. Ikzelf hou van heel veel klank, ik heb graag dat heel mijn lichaam meetrilt en gevuld wordt door klanken. Daarom hield ik mijn oren niet dicht, maar ik had dat achteraf gezien misschien beter wel gedaan. Maar goed, het is enorm jammer, maar twee concerten op vijftien jaar, op meer dan 100 concerten, dat is niet zo slecht. Met een ongelimiteerd budget, welke componist of uitvoerder/ensemble zou je graag op Transit zien verschijnen? Dat is tegen de geest van Transit. Er bestaan festivals of concerthuizen die een zeer groot budget hebben en die gaan voor grote namen of ensembles. Het concert bijvoorbeeld met Ensemble Intercontemporain, daar hebben wij drie jaar voor gespaard. Van ons artistiek budget hebben we altijd een beetje overschot gehouden, om dan voor het feestconcert eens echt het beste van het beste binnen te halen. Maar ik vind niet dat Transit opdrachten moet
uitdelen, zeker wat betreft de grote namen uit de nieuwe muziek. Transit is meer een laboratorium, waar nieuwe dingen uitgetest worden en ontstaan. Ik heb het altijd bijzonder fijn gevonden om jonge componisten een duwtje in de rug te geven.
nieuwsgierig zijn: wat gaat ons hier te wachten staan? Waar zijn onze leeftijdsgenoten mee bezig? Herken ik daar dingen in die ook met mijn leefwereld overeenstemmen? Het is boeiend om te zien hoe creativiteit, die zich richt op dezelfde leefwereld, gestalte kan krijgen. Ik denk wel Waar kijkt u naar uit voor de komende dat vooral jonge mensen daar makkelijker editie? voor openstaan. Dus samengevat: luister naar Transit met nieuwsgierigheid, openheid en Om te beginnen moet ik zeggen dat ik geen voorgevormde oordelen over hoe gelukkig ben met het programma. Er zijn wat muziek moet klinken. accentverschuivingen, dat is natuurlijk nodig, anders had ik gewoon verder kunnen blijven doen. Het is goed dat er nieuwe ideeën komen. De geest van het festival zie ik nog altijd weerspiegeld in het programma. Er zijn iets minder opdrachten aan jonge Vlaamse componisten dan vorige jaren, maar zij zijn toch ook nog vertegenwoordigd. Misschien het concert met Nadar, dat zal waarschijnlijk toch weer een knappe combinatie worden met live-video, waar ze heel sterk in zijn. Ook het slotconcert met een liedcyclus van Lachenmann, en een nieuw werk van Neyrinck voor solo piano. Ten slotte, hebt u luistertips voor mensen die niet zo vertrouwd zijn met nieuwe muziek? Het allerbelangrijkste is om niet met een voorgevormd beeld van wat muziek is en moet zijn, naar zo een concert te gaan. Als je een idee hebt van hoe muziek er móét uitzien, en je zet die oren op, dan vallen ze eraf en luister je niet meer. Zonder oren kan je niet meer luisteren. Je hebt een setje passe-partout oren nodig. Dus openheid is absoluut belangrijk. Ook wel een beetje 10
MAKE-A-WISH Maak je wereld weer een klein beetje mooier Niels Coekaerts In deze Willy hebben wij een nieuwe rubriek voor u in petto. Met Make A Wish willen we van musicologie een land maken waar al jullie dromen uitkomen! Vlieg mee naar de regenboog, beklim de hoogste bergen, drink liters fristi, laat je drijven op een bed van gesmolten chocolade of rijd door de straten op een kameel. Je kan het zo gek niet bedenken of wij doen het voor jou, ja, ook voor jou! Doorheen het hele jaar doen wij ons best om steeds iemands droom in vervulling te laten gaan. Heb jij een droom die je graag zou zien uitkomen? Schrijf hem dan op een gele, groene, oranje of witte briefkaart. Vervolgens stop je de kaart in de brievenbus van de Fak, geadresseerd aan Musicologica. Op die manier komt je wens zeker bij ons terecht en doen wij onze uiterste best om hem te laten uitkomen, zodat het leven zo mooi wordt als een droom.
11
DIXIT MVDW: Zelfs Lauranne kan beter een baard groeien dan Jasper! CF: Ik ga iets te eten halen. AR: Maar gij hebt toch al ne patat in uw mond? AR: Maar neen, ik ga niet écht een naaktkalender maken. MS: Allez, ge hebt nochtans veel materiaal. SD: Ik heb een 40-urenkaars en Jasper heeft een theelichtje. CF: Diepzeevisjes zijn echt lelek. NC: Ja, die leven in het donker, logisch dat ze niet zo met hun looks bezig zijn. JG: (Met welk bier zou je je vergelijken?) Een Grimbergen tripel. JP: Ja, dat is best lekker MH: (Op de tonen van Symphonie Fantastique) Is dat de klokkenluider van de Notre Dame? MS: Poëzie roept meestal meer vragen op dan dat het antwoorden geeft. WV: De spin is een geleedpotige. En welke van jullie geleedpotigen zal er nu aan de piano komen zitten? WV: Waarom heet Chopin geen Chopinski? LN: Joene is de man van mijn leven! JD: Ik voelde me als een kind in een snoepwinkel. GDG: Het logo van muslicologica. RV: (in het Stuk) Het ruikt hier naar Basic Fit. JC: Nelle is lastig, ze vraagt zoveel moeite.
12
JC: Ik ben journalist in spe, ik weet waar ik nee op moet zeggen. MS: Man en vrouw samen zijn ook een mengsel. MS: Leven en dood is ook veel vrijheid he. LN: Oenen vallen op mij! JC: Zijn jullie klaar om te casten (op netflix) LN: Ja, gaan jullie auditie doen?? SD: Amai, netflix is net uitgevallen door de slechtheid van uw mop.
Was jij getuige van een grappige uitspraak? Stuur hem dan naar uw favoriete redactie via postduiven, briefkaarten of een ander mediavorm naar keuze!
13
‘T GAT VAN DE WILLY
Geovanny De Bock
Joene
Enno Poppe
Yves Saint Laurent 14
15
16
17
COLOFON Redactie Cedric Feys Ilse Vanholder
Auteurs Ward Bosmans Niels Coekaerts Jeroen Dejonckere Cedric Feys Ilse Vanholder
Met dank aan Jean Barraqué Professor Mark Delaere
Niet op de openbare weg gooien, a.u.b.
18
