De wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) Presentatie voor de project!impuls op 10 november 2005 in Rotterdam
Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling
juli 2004
AANLEIDING
Sterke kostenstijging AWBZ - Kosten in 2004 ruim 20 miljard - AWBZ-premie is nu 13%; in 2020 bij ongewijzigd beleid 20 tot 25%
Te weinig samenhang tussen voorzieningen voor wonen, zorg en welzijn op lokaal niveau
Mensen worden te weinig aangesproken op hun verantwoordelijkheid (voor zichzelf en voor elkaar)
2
juli 2004
Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling
Uitgangspunten kabinet Terugdringing kostenstijging AWBZ Eigen verantwoordelijkheid van mensen centraal (mantelzorg en verzekering) Grotere rol voor de ‘civil society’ Gemeente verantwoordelijk voor samenhangend stelsel van ondersteuning voor inwoners die niet (goed) zelf of met anderen oplossingen vinden: WMO
3
Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling
juli 2004
Contouren WMO
Motto: ‘niet leunen maar steunen’: de overheid hoeft niet overal op in te springen Géén echte voorzieningenwet maar een wet die de verantwoordelijkheid van de gemeente regelt om actief beleid te voeren op maatschappelijke ondersteuning en participatie Er worden 9 prestatievelden benoemd. Daarover legt de gemeente horizontale verantwoording af Beperkte zorgplicht voor huish. zorg, scootmobiels en rolstoelen
4
juli 2004
Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling
Stand van zaken voorbereiding wetgeving Wetsvoorstel voor de zomer ingediend bij de 2e Kamer Heden beantwoording van de kamervragen (ruim 300), behandeling in de kamer waarschijnlijk november Geplande invoeringsdatum Wmo is 1 juli 2006 Pilots moeten duidelijk maken hoe de AWBZ-taak huishoudelijke zorg wordt overgedragen aan de gemeente
5
juli 2004
Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling
Prestatievelden van de wet: 1) bevorderen sociale samenhang in en leefbaarheid van dorpen, wijken en buurten 2) op preventie gerichte ondersteuning van jeugdigen met problemen met opgroeien en van ouders met problemen met opgroeien 3) het geven van informatie, advies en cliëntondersteuning 4) ondersteunen van mantelzorgers en vrijwilligers 5) bevorderen van deelname aan het maatschappelijk verkeer en het zelfstandig functioneren van mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem en van mensen met een psychosociaal probleem
6
juli 2004
Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling
Prestatievelden van de wet- vervolg 6) Het verlenen van voorzieningen aan mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem en van mensen met een psychosociaal probleem ten behoeve van het behoud van zelfstandig functioneren of hun deelname aan het maatschappelijk verkeer 7) bevorderen maatschappelijke opvang, w.o. vrouwenopvang 8) bevorderen van openbare geestelijke gezondheidszorg 9) bevorderen van verslavingsbeleid
7
Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling
juli 2004
Wat wordt in de WMO ondergebracht?
Welzijnswet
Maatschappelijke opvang (doeluitkeringen), ambulante verslavingszorg en OGGZ
Wet Voorzieningen Gehandicapten
Delen van de AWBZ: - huishoudelijke hulp (2006?) - onderst. en activ. begeleiding (2007) - diverse subsidieregelingen (o.a. MEE-subsidie, diensten bij wonen en zorg, coördinatie vrijwillige thuiszorg, etc.)
8
juli 2004
Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling
Procesverplichtingen gemeente Samenhangend beleid vastleggen in 4-jaarlijkse nota Informeren van gemeenteraad, opdat burgers en organisaties de prestaties van hun gemeente kunnen beoordelen en onderling vergelijken (benchmark) Informatie leveren aan rijksoverheid, zowel financieel als qua effecten van beleid
9
Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling
juli 2004
Rollen van de gemeente
Vraag verkennen Beleid ontwikkelen Plannen van voorzieningen Financiering Inkopen/contracteren Regie Informatie/loketfunctie Toegang reguleren/zorgvraag toetsen
10
Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling
juli 2004
Financiering
Geen doeluitkering, maar toevoeging aan gemeentefonds; in totaal zou voor uitvoering WMO ca. 5 miljard (incl. Welzijnswet en WVG) beschikbaar zijn. (NB: totale gemeentefonds is nu 13 miljard) Precieze geldbedragen staan nog niet vast (voor overheveling uit AWBZ geldt 2005 als peildatum) Onduidelijk of er voldoende rekening gehouden zal worden met grotestadsproblematiek (lage inkomens, slechtere gezondheid, meer multiprobleem-situaties, geringe sociale cohesie)
11
Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling
juli 2004
Gevolgen voor de burger
Er verdwijnen aanspraken uit de AWBZ WVG in huidige vorm (met zorgplicht) verdwijnt Welzijnswet verdwijnt In WMO geen ‘ verzekerd recht’ op voorzieningen Inkomen zal belangrijker rol spelen bij toegang tot voorzieningen (Rijk zal nadere regels stellen) Aard van en toegang tot voorzieningen kan per gemeente verschillen
12
Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling
juli 2004
Uitgangspunten voor implementatie WMO in A’dam:
De burger staat centraal en moet weten waarop hij kan rekenen Optimalisering van de verdeling van taken en verantwoordelijkheden tussen centrale stad en stadsdelen De toegankelijkheid van voorzieningen moet goed geregeld zijn Efficiënte en doelmatige levering van zorg en diensten In principe collectieve voorzieningen voor de grootste doelgroepen; individueel maatwerk voor degenen met de zwaarste problematiek Voor de individuele voorzieningen: geen verschillen binnen Amsterdam Zo min mogelijk bureaucratie Beperking van financiële risico’s
13
Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling
juli 2004
Wat staat ons het komende jaar te doen?
Wat is de aard en omvang van het voorzieningenpakket? - verhouding collectief/individueel - kwaliteitseisen Wie krijgt welke voorzieningen? formuleren toegangscriteria en toetsing Wat kost het en wie betaalt het? Hoe gaan we de inkoop organiseren? Heldere communicatie naar alle relevante partijen en betrokkenen
14
Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling
juli 2004
Financiering Prognose
2006
15
jaren daarna
Welzijnswet
€ 300 miljoen
€ 300 miljoen
WVG
€ 60 miljoen
€ 60 miljoen
Maatschappelijke opvang
€ 30 miljoen
€ 30 miljoen
Gem. aand. maatsch. opvang
€ 23 miljoen
€ 23 miljoen
Jeugdzorg
€
Huishoudelijke zorg
€ 80 miljoen
7 miljoen
Subsidieregelingen subtotaal
€
7 miljoen
€ 80 miljoen € 20 miljoen
€ 500 miljoen
€ 520 miljoen
juli 2004
Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling
16
Wmo-vraagstukken voor de stad De WMO gaat over . . .
en moet worden uitgewerkt in . . .
3
maatschappelijke cohesie in de stad zorg (plicht)
individuele producten, en voorzieningen 1
integrale, preventieve voorzieningen
collectieve voorzieningen
participatie in de samenleving welzijn civil society 2
Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling
juli 2004
17
Volgorde in oplossingsrichtingen . . . A
D
inclusief beleid en preventieve voorzieningen Integrale benadering beleidsvelden Samenwerking gemeentelijke diensten Gebruik infrastructuur in de stad
B
C
collectieve stedelijke voorzieningen
individuele producten Eigen verantwoordelijkheid Voorliggende voorziening / verzekering
1
Mantelzorg Vrijwilligerswerk Maatschappelijke instellingen (kerken, etc.)
2
Zorg inkoop Zorg subsidies
3
collectieve wijkgerichte voorzieningen
Vrijwilligerswerk Maatschappelijke instellingen (kerken, etc.)
1
Vrijwilligerswerk Maatschappelijke instellingen (kerken, etc.)
1
Inkoop Subsidiering
2
Inkoop Subsidiering
2
Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling
juli 2004
Een strategie voor het gemeentebestuur . . . Advies: 1
Kies voor een herijkingsoperatie van beleid (en inkoop) • inventarisatie doelbereik, kosten, lopende verplichtingen • analyse en conclusies en advies • tijdige aankondiging afloop van contracten
2
Kies voor een dienstverleningsconcept: • multi channeling (loket, telefoon, post, internet en op locatie) • over de keten heen
3
Kies voor een inkoopstrategie gericht op prestaties • vraaggericht • prestatiegericht (activiteiten, prestatie en effecten) • bestuurbaar op de kosten en de dienstverlening in de WMO-keten
4
Kies voor een besturingsmodel • dat financieel bestuurbaar is en risico’s beheerst • samenwerking stimuleert
5
Kies voor een WMO-servicecentrum • werkt in opdracht van stadsdelen en centrale stad • gemeenschappelijk bestuurd • hoogwaardige ICT
18
juli 2004
Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling
19
6 stedelijke programma’s: invulling en verantwoording door stadsdelen
Veiligheid en onderdak
1
Stedelijke uitgangspunten en prioriteiten
Gezondheid
2
Centraal afgestemde doelstellingen per programma
Zelfstandig wonen en mobiliteit
3
Toedeling budget per programma
Sociale participatie
4
Decentrale invulling van de programma’s
Maatschappelijke participatie
5
Bepalen Wmo-budget per stadsdeelprogramma
Informatie en advies
6
Decentrale verantwoording aan Wmo-service organisatie
juli 2004
Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling
20
Besturingsmodel . . . gebaseerd op samenwerken
convenant gemeenschappelijke visie en ambitie
onderscheiden programma’s per stadsdeel
op basis convenant afstemming programma’s
onderscheiden programma’s per stadsdeel
gezamenlijke uitvoering WMO-servicecentrum
stadsdelen verantwoording
stadsbrede verantwoording
Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling
juli 2004
Gemeenschappelijke punten stadstadsdelen
Het denkmodel (domeinen, doelstellingen, programma’s) Integrale visie en interactieve beleidsontwikkeling Efficiënte taakverdeling centrale stad en stadsdelen Individuele zorgvoorzieningen bij de centrale stad, preventieve welzijnsvoorzieningen bij de stadsdelen Op termijn (na 2006) integrale herijking van beleid en daarop afgestemd de verdeling van de middelen
21
Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling
juli 2004
22
Dienstverlening . . . het loket WMO-servicecentrum
WMO front-office
loket
levering
3
onderzoek
indicatie
besluit
opdracht
1
call center WMO portal
cliënt
4 2
5
front-office aanbieder
aanbieder x
telefoon
7 6
loket
juli 2004
Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling
23
Ondersteuning dienstverlening Wmo Algemene informatie WMO-portal
workflow
sociale kaart
product catalogus
WMO-servicecentrum onderzoek klant
indicatie
besluit
opdracht
call center
aanbieders onderzoek loket
indicatie
besluit
opdracht
juli 2004
Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling
Gemeenschappelijke punten stadstadsdelen Inrichting loket door de stadsdelen Service-centrum met back-office Servicecentrum gezamenlijke verantwoordelijkheid stadsdelen en centrale stad Serviceorganisatie klein en efficiënt, groeimodel Faciliterend naar stadsdelen, sturend naar individuele producten
24
juli 2004
Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling
Verdere planning Begin november besluitvorming door B&W In gang zetten van vervolgactiviteiten: – Beleid individuele voorzieningen en voorbereiden van de verordening – Voorbereiden overname huishoudelijke verzorging – Inrichting Wmo-servicecentrum – Voorbereidingen ondersteuning dienstverlening (ict-investeringen etc.)
Na besluitvorming overleg met externe partijen (patienten/consumenten, aanbieders) over verdere uitwerking van het businessplan (interactieve beleidsvorming)
25