De wederopbouw van Europa

www.hoorgeschiedenis.nl

Europa 1945: puinruimen en opnieuw beginnen © Feico Houweling

Foto’s: US Dept of State (voorgrond) en Mlefter/Wikimedia Commons (achtergrond)

De wederopbouw van Europa



vrijdag 16 oktober 2015

Europa in 1945, wederopbouwplannen, vraagstukken

vrijdag 20 november 2015

West-Duitsland en Berlijn

vrijdag 18 december 2015

Verenigde Naties, Verenigde Staten, Marshallplan

vrijdag 22 januari 2016

Frankrijk en Engeland

vrijdag 19 februari 2016

Benelux en Scandinavië

vrijdag 18 maart 2016

Midden- en Oost-Europa

vrijdag 15 april 2016

Europese eenwording

vrijdag 20 mei 2016

Rotterdam en de Europese wederopbouw

© Feico Houweling




© Feico Houweling



Wat is er vernield? Wat moet er weer worden opgebouwd? En wat is dat eigenlijk – wederopbouw?

© Feico Houweling



De oorlogsschade in Rotterdam

© Feico Houweling


De wederopbouw van Europa Vernielingen door het bombardement

25.479 woningen – 79.600 mensen dakloos (12,8 procent) 675 pakhuizen en vemen 1.437 kantoorpanden 13 bankgebouwen 69 schoolgebouwen 24 kerken 13 ziekenhuizen 4 stationsgebouwen

Maquette Museum Rotterdam Foto F. Houweling © Feico Houweling


De wederopbouw van Europa Maar ook ...

517 café’s en restaurants 12 bioscopen 2 schouwburgen 26 hotels 11 pensions 44 logementen 31 warenhuizen 2.320 winkels Pschorr, fotograaf onbekend.

© Feico Houweling


De wederopbouw van Europa Optreden van het Rotterdamsch Philharmonisch Genootschap (RPhG) in de Doelezaal in 1923.

1930 1934 1940 © Feico Houweling

Afbraak oude Doelezaal Ingebruikname nieuwe Doelezaal Verwoesting in bombardement


De wederopbouw van Europa En bijvoorbeeld ook... Een groot deel van het werk van schilder/beeldhouwer Hendrik Chabot (atelier Wijnstraat)

Hendrik Chabot, ‘De brand van Rotterdam’, 1940 © Feico Houweling



Glazen van Marius Richters in de Zuiderkerk

Schets voor het raam boven de preekstoel Foto: Stadsarchief Rotterdam / Marius Richters Rotterdam, Liesbeth van der Zeeuw, 2005 © Feico Houweling


De wederopbouw van Europa Architectuur: Bijenkorf van Dudok

Foto Wikimedia Commons © Feico Houweling


De wederopbouw van Europa Archieven: Bedrijfsarchief Hoboken met alles van het Kasteel van Rhoon

Foto: F. Houweling © Feico Houweling


De wederopbouw van Europa Massagraf slachtoffers van het bombardement van 14 Mei 1940 Algemene Begraafplaats Crooswijk Vak GG Circa 550 slachtoffers

© Feico Houweling


De wederopbouw van Europa De Joodse gemeenschap in Rotterdam

De Joodse begraafplaats aan de Oostzeedijk.

© Feico Houweling


De wederopbouw van Europa Oorlogsdoden in Rotterdam 10 mei 1940 – 5 mei 1945 (schatting)* Bombardement 14 mei 1940 Bombardement 31 maart 1943 Overige luchtaanvallen op en na 10 mei 1940 Verzetsstrijders, gevangenen, gegijzelden, straatexecuties Joden Homoseksuelen, zigeuners etc. Hongerwinter Minimaal aantal oorlogsdoden

850 401 526 n.b. 6.302 n.b. 4.300 12.379

* Op basis van diverse tellingen in J.L. v.d. Pauw, Rotterdam in de Tweede Wereldoorlog, Meppel, 2006 en ‘Kaddisj. Ter nagedachtenis van de joodse Rotterdamse burgers 1940-1945’, Rotterdam, 2000.

© Feico Houweling



De oorlogsschade in Europa

© Feico Houweling


De wederopbouw van Europa Coventry in de ‘Blitz’ Aanvallen: • 14/15 november 1940 • 8 april 1941 Aantal doden Vernielde huizen Vernielde fabrieken

1.236 4.330 75 % Coventry na de aanval van november 1940 Foto: UK Government, Public Domain

Alleen in Londen en Plymouth meer schade

© Feico Houweling


De wederopbouw van Europa ‘Trümmerfrauen’ in Berlijn

Foto mevr. Janczikowsky, WC GNU Free Documentation License

Vernielde woningen Duitsland Frankrijk Sovjet-Unie

Berlijn Dresden Warschau

© Feico Houweling

3,6 miljoen 2 miljoen 6 miljoen

70 % verwoest 75 % verwoest vrijwel 100 % verwoest

22 %


De wederopbouw van Europa Land

Soldaten

Burgers

Totaal

Sovjet-Unie 13.000.000 China 3.500.000 Duitsland 6.491.186 Polen 300.000 Japan 2.060.000 India 24.338 Joegoslavië 740.000 Hongarije 360.000 USA 407.316 Roemenië 378.000 Frankrijk 210.000 Groot-Brittannië 270.825 Italië 240.000 Oostenrijk 100.000 Nederland 22.000 Overige 277.486 Totaal 28.381.151

14.000.000 10.000.000 1.170.000 5.700.000 1.700.000 3.000.000 950.000 590.000 nb nb 150.000 62.000 60.000 130.000 198.000 388.505 38.098.505

27.000.000 13.500.000 7.661.186 6.000.000 3.760.000 3.024.338 1.690.000 950.000 407.316 378.000 360.000 332.825 300.000 230.000 220.000 665.991 66.479.656

© Feico Houweling


De wederopbouw van Europa Doden in de Tweede Wereldoorlog als percentage van de bevolking Totaal aantal doden Burgers Slachtoffers holocaust Militairen

Iris Kesternich, Bettina Siflinger, James P. Smith, and Joachim K. Winter: The Effects of World War II on Economic and Health Outcomes across Europe Rev Econ Stat. 2014 Mar 1; 96(1): 103–118 (online version) © Feico Houweling


De wederopbouw van Europa De Europese samenlevingen volkomen ontwricht 1954, Heinrich Böll Haus ohne Hüter (‘Huizen zonder vaders’)

Kinderen in Londen tijdens de ‘Blitz’

New Times Paris Bureau Collection. (USIA), Public Domain © Feico Houweling


De wederopbouw van Europa Volksgerichtshof 1934 - 1945

5.200 doodvonnissen

Roland Freisler (1893-1945) 1942 - 1945: President Volksgerichtshof

© Feico Houweling



Afloop en nasleep van de Eerste Wereldoorlog

© Feico Houweling

Wilson 14 punten intro

We zijn bij deze oorlog betrokken geraakt, omdat rechten waren geschonden ... Wij willen dat ... de wereld een goede en veilige plaats is om te leven en veilig is voor iedere vredelievende natie die haar eigen lot wil bepalen, haar eigen instituties wil inrichten en verzekerd wil zijn van gerechtigheid en een eerlijke behandeling door andere volkeren.... Redevoering bij de bekendmaking van de Veertien Punten op 8 januari 1918

Woodrow Wilson pres. VS. 1913-1921 F.G. Cootes, 1913

© Feico Houweling

Wilson 14 punten lijst

De Veertien Punten van Woodrow Wilson (samenvatting): 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Vredesverdragen openbaar Vrije scheepvaart Vrijhandel Ontwapening met garanties Dekolonisatie Zelfbestuur Rusland Soevereiniteit en wederopbouw België Volkenbond

9. 10. 11. 12. 13. 14.

Gebieden terug naar Frankrijk Herziening Italiaanse grenzen Autonomie voor volkeren van Oostenrijk-Hongarije Roemenië, Servië en Montenegro zelfstandig, toegang tot zee voor Servië Soevereiniteit Turken en voor volkeren in Turkije Autonomie Polen

© Feico Houweling

Verdrag Versailles hoofdpunten

Verdrag van Versailles: • Verantwoordelijkheid voor WO I • Herstelbetalingen (later bepaald) • Geen onderzeeërs en luchtmacht • Grondgebieden afgestaan

Verder: • Demilitairisering en bezetting Rijnland • Duitsland geen lid van de Volkenbond • Verlies van alle koloniën

© Feico Houweling

Grondgebieden door Duitsland afgestaan na WO I Kaart: Wikimedia Commons

Verdrag Versailles NL meningen

Nederlandse meningen over het Verdrag van Versailles (1919) „Het Volk”(socialistisch) 21 juni 1919 „Het grootste volk van het vasteland wordt geketend en tot dwangarbeid gedreven (… .) vernedering en verbittering. Wraakzucht hier, overmoed, machtsbegeerte, roekeloosheid daar, zijn de nieuwe „beschavingselementen”door het vredestraktaat gewekt”.

De Standaard, 29 juni 1919 „Van een oefening van recht en gerechtigheid is hier geen sprake; het is de door niets meer te stuiten overmacht, die Duitsland verplettert”

© Feico Houweling

Dr. W. Klinkert, ‘ Nederland en de Vrede van Versailles’ , Stichting Studiecentrum Eerste Wereldoorlog

Herstelbetalingen 1919-1922

De Duitse herstelbetalingen 1920

296 miljard goudmark tot 1962 + nieuwe zeppelins

1921

+ 12 % exportwaarde

1929

Youngplan 114 miljard goudmark tot 1968 Verzet politiek rechts, Adolf Hitler terug in politiek Beurskrach, begin depressie

1931 © Feico Houweling

Hoover-moratorium, Duitsland failliet

Bundesarchiv, Bild 102-11010 / CC-BY-SA



Afloop en nasleep van de Tweede Wereldoorlog

© Feico Houweling

Bezettingszones na WO2

West-Duitsland na WO II

De bezettingszones en afgestane gebieden van Duitsland na de Tweede Wereldoorlog. (Saarland apart van 1947-1956)

© Feico Houweling

Heimatvertreibene

Heimatvertriebene Totaal

11,9 miljoen mensen

Ca 75 % naar westelijke zones

Kari Wessel, ‘Die Flucht’, 2007 © Feico Houweling


De wederopbouw van Europa 1947 Juni

Aankondiging Marshall Plan

1948 Januari Douane-unie Benelux April

Oprichting Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO / OECD)

Mei

Europees Congres, oprichting Europese Beweging

1949 mei © Feico Houweling

Verdrag Raad van Europa


De wederopbouw van Europa West-Duitsland in 1949 mei

Oprichting Bondsrepubliek Duitsland Grondwet, verkiezingen

Konrad Adenauer 1876-1967 Bondskanselier Duitsland 1949-1963

De Bondsdag in Bonn in 1952

Bundesarchiv, © Feico Houweling B 145 Bild-F091457-0005 / Munker, Georg / CC-BY-SA 3.0

Bondsrepubliek met DDR

Bondsrepubliek Duitsland

Duitse Democratische Republiek (DDR) van 7 oktober 1949 tot 3 oktober 1990

1957: Saarland bij Bondsrepubliek © Feico Houweling



Wederopbouw – wat is dat?

© Feico Houweling



Wederopbouw wat is dat eigenlijk?

Foto: US Dept of State, Public domain

© Feico Houweling



Wederopbouw? 1. (Letterlijk) Het weer volbouwen van de stad • Woningen • Kantoren en fabrieken • Winkels • Theaters, bioscopen, concertgebouwen, wijkcentra

© Feico Houweling

Foto F. Houweling



Wederopbouw? 2. (Breder) Het weer opbouwen van de sociale structuur • Nieuwe welvaart en creativiteit mogelijk maken • Structuren in de samenleving herstellen (o.a. democratie) • De samenleving beter maken dan zij was © Feico Houweling


De wederopbouw van Europa ‘Na de oorlog moest alles anders’ Alles wat na de oorlog werd gedaan, droeg het teken van vernieuwing en wederopbouw. Het waren pogingen om de vergissingen die we voor de oorlog hadden gemaakt, te herstellen. We wilden het allemaal ‘beter doen’. Voor de oorlog werkte ik als analist in een ziekenhuis. Maar de oorlog veranderde mijn leven en ik kwam op het nieuwe instituut ‘Kerk en Wereld’voor een opleiding als maatschappelijk werker in de kerk. Ko Vos, ‘The influence of Rosenstock-Huessy on my life and work’, paper for the conference Eugen Rosenstock-Huessy: Studies in His Life and Thought, Renison College, Waterloo, Canada, 1982.

© Feico Houweling

Willem Banning 1888-1971 directeur (1945-1953) Kerk en Wereld Foto Stadsarchief Rotterdam



Kenmerken van de wederopbouw

© Feico Houweling


De wederopbouw van Europa Vragen over de wederopbouw van Europa Klopt het dat het naoorlogse Europa niet zozeer door het herstel van de materiële economie bijzonder was, maar juist door de geest die deze in beweging bracht?

Uit: D.W. Ellwood, Rebuilding Europe: Western Europe, America and Postwar Reconstruction, Londen, 1992. © Feico Houweling



Foto F. Houweling

© Feico Houweling


De wederopbouw van Rotterdam Doel: functionalisme in stadsplanning en architectuur • anti-romantisch • anti-historisch • niet Europese, maar Amerikaanse steden voorbeeld ‘Visionair’: positivistisch vooruitgangsgeloof Burgers onmondig tegenover economen en technocraten Eerste keerpunt: Communicatie ‘70 © Feico Houweling

www.pinterest.com/adavandenherik/oud-rotterdam/



De wederopbouw van Europa Verdragen van Rome (1957) EEG Euratom België Duitsland Frankrijk Italië Luxemburg Nederland Handtekeningen o.a. Spaak Adenauer Luns

© Feico Houweling



‘ Waar het in wezen om gaat, is dat mensen begrijpen dat ze een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid dragen. Dat is in een paar woorden het hele verhaal van de Europese Unie.’ Max Kohnstamm 1914-2010 (Bron: interview www.4en5mei.nl)

© Feico Houweling


De wederopbouw van Europa De wederopbouw in West-Europa Doel: vrede door samenwerking • breken met traditionele tegenstellingen • Amerika ten dele als voorbeeld Gidsrol voor vernieuwers (Schumann, Kohnstamm) Positivistisch geloof in techniek en grootschaligheid Eerste keerpunt: Noors ‘nee’in 1972 Anti-EU-spandoek, Lofoten 1972 Foto: Feico Houweling

© Feico Houweling


De wederopbouw van Europa Vragen over de wederopbouw van Europa Hoe kon het kapitalisme van de vrije markt, dat in Europa tijdens twee wereldoorlogen en de opschudding van de jaren 1930 zich binnen tien jaar zo herstellen en als nooit tevoren opbloeien?

Uit: D.W. Ellwood, Rebuilding Europe: Western Europe, America and Postwar Reconstruction, Londen, 1992. © Feico Houweling



vrijdag 16 oktober 2015

Europa in 1945, wederopbouwplannen, vraagstukken

vrijdag 20 november 2015

West-Duitsland en Berlijn

vrijdag 18 december 2015

Verenigde Naties, Verenigde Staten, Marshallplan

vrijdag 22 januari 2016

Frankrijk en Engeland

vrijdag 19 februari 2016

Benelux en Scandinavië

vrijdag 18 maart 2016

Midden- en Oost-Europa

vrijdag 15 april 2016

Europese eenwording

vrijdag 20 mei 2016

Rotterdam en de Europese wederopbouw

© Feico Houweling

De wederopbouw van Europa

Recommend Documents