De Vlinder
Infobrochure
Sudbury school Gent
Uitspraken na 2 jaar De Vlinder
De Vlinder is jezelf mogen zijn De Vlinder is heel confronterend De Vlinder is eindelijk terug leven Op De Vlinder mag je fouten maken, of nee, er zijn geen fouten De Vlinder is ‘als ik het niet weet kan ik het ontdekken’ De Vlinder is waar je je hart weer vindt De Vlinder is jezelf weer goed in je vel voelen De Vlinder is waar je je eigen leven in handen mag nemen De Vlinder is waar gebundelde kracht zoveel meer mogelijk maakt De Vlinder is waar problemen uitgepraat worden De Vlinder is waar je stem telt De Vlinder is een plek waar structuur ontstaat als ze nodig is De Vlinder is een plek waar je wereld groter wordt dan wat je dacht dat hij kon zijn
Welkom lezer, we puzzelden deze infobrochure in elkaar om je een beeld te schetsen van De Vlinder. We zijn ons echter terdege bewust dat het niet zo eenvoudig is om met enkel woorden en afbeeldingen een duidelijk beeld te creëren. Daarom willen we je ook uitnodigen om, als je interesse gewekt is of als je vragen hebt of…, met ons contact op te nemen. De Vlinder is iets waar we deel van uit maken omdat we er passioneel in geloven, we praten er dan ook graag over met jou. In ieder geval wensen we je veel lees- en kijkplezier en is feedback ook altijd welkom.
1
Wat is De Vlinder? De Vlinder is een school, zelfs al vullen we die term op een andere manier in dan hoe het in België meestal wordt gedaan. Een school is een instelling die ‘onderwijs’ verzorgt. Onderwijs wordt veelal gezien als het overdragen van kennis, vaardigheden, normen en waarden. Op De Vlinder zien we dit niet als (grotendeels) éénrichtingsverkeer van leerkracht naar student. Een groot deel wordt geleerd door deze zaken ten volle te leven en zelf te ervaren, verder door het zelf op te zoeken en uit te diepen (vaak al spelende, of tijdens gesprekken en discussies) en als de behoefte er is kan er ook een lessituatie ontstaan tussen teamlid en student, maar evengoed tussen studenten onderling. Sudbury scholen geloven in de kracht van intrinsieke motivatie en het ritme van de natuur. Kinderen leren spontaan praten en wandelen, waarom zouden ze alle andere vaardigheden en kennis niet vanuit dezelfde drijvende kracht ontwikkelen? Wat noodzakelijk is om deze weg te durven bewandelen, is een veilige en aanmoedigende omgeving, waar je onvoorwaardelijk jezelf mag zijn. Zo'n omgeving wil De Vlinder zijn, een plek waar kinderen en jongeren welkom zijn, en de mogelijkheden vinden om zich te ontplooien, trouw aan zichzelf. Omdat we geloven dat de wereld het best gediend is met een mens die zijn potentieel ten volle benutten kan en durft, en de verantwoordelijkheid draagt voor zijn leven.
De Vlinder in praktijk Op De Vlinder hebben studenten evenveel verantwoordelijkheid ivm de dagelijkse gang van zaken als de teamleden. Alles wat de school aanbelangt (bvb het opstellen van deze infobrochure) wordt uitgebreid besproken tijdens de wekelijkse meeting of de uit de meeting ontstane subgroepen met specifieke verantwoordelijkheden, en als concrete beslissingen dienen genomen te worden, dan wordt daarover gestemd (waarbij elke aanwezige student of teamlid 1 evenwaardige stem heeft). De afspraken gelden voor iedereen en kunnen steeds opnieuw op de meeting gebracht worden als dat nodig blijkt. Daarnaast zijn studenten ook verantwoordelijk voor hun eigen leven en hun eigen leren. Wij zijn er namelijk van overtuigd dat huidige studenten ook een plaats in de maatschappij zullen vinden en opnemen als ze naast een deel van wat nu op de andere scholen in België wordt onderricht, ook een groot deel persoonlijke interesses kunnen uitdiepen. Doordat ze hier de vrijheid (enkel beperkt door de afspraken van de meeting) krijgen om zichzelf te ontwikkelen, leren ze zichzelf bijzonder goed kennen en maken tijdens én na hun schooltijd heel bewuste keuzes. En dat is in onze steeds veranderende maatschappij een enorm pluspunt. Als Sudbury-afgestudeerden voor een bepaalde job kiezen, dan doen ze dat omdat ze weten dat die job bij hen past. Hun inzet, enthousiasme en communicatievaardigheden maken dat ze interessante werknemers zijn, als ze er niet voor kiezen om als zelfstandige hun brood te verdienen.
2
Voor welke leeftijden is De Vlinder en hoe worden de groepen ingedeeld? De Vlinder is een school voor kinderen en jongeren vanaf +/- 4 jaar. Het allerbelangrijkste criterium om toegelaten te worden is dat het kind of jongere `aanspreekbaar is op zijn gedrag'. De afspraken worden op de meeting gemaakt en gelden voor iedereen. Als er een afspraak niet nageleefd wordt, dan willen we dat we daarover kunnen praten. Studenten blijven er tot ze klaar zijn om verder te gaan in hun leven. Dat kan zijn als ze 18 zijn, maar evengoed als ze 20 zijn of als ze 16 zijn. Misschien kiezen ze er op een bepaald moment zelfs voor om gedurende een bepaalde tijd zich in te schrijven in een andere school, in België of in het buitenland. Op De Vlinder zijn er geen leeftijdsgroepen. Iedereen leeft en leert samen in hetzelfde huis. Hierdoor is er alle ruimte om van, met en aan elkaar te leren, met alle bijhorende voordelen.
Hoe ziet een typische dag op De Vlinder eruit? Er zijn geen 2 dagen dezelfde. De school wordt door een teamlid geopend om 8u15, en daarna druppelen de studenten binnen. Sommigen ontbijten op school, anderen beginnen onmiddellijk met iets wat ze op voorhand al hadden bedacht of waar ze de dag voordien niet mee waren rondgeraakt. Er zijn 2 constanten: de schoolmeeting is op dinsdag om 10u30 en er wordt heel veel gepraat, maar geen van beiden zijn verplicht. Er is één vaste regel die vastligt voor iedereen: bij binnenkomen schrijven we ons in en bij weggaan schrijven we ons uit op het aanwezigheidsformulier
Welke kwaliteiten verwachten jullie dat studenten op De Vlinder zullen ontwikkelen? Deze liggen evenver uiteen als de verschillen in persoonlijkheid van de studenten. Wat we wel ervaren is dat ze de volgende kwaliteiten vaak gemeen hebben en/of ontwikkelen op De Vlinder: zelfkennis en zelfwaardering, verdraagzaamheid, integriteit, eerlijkheid, begrip, assertiviteit, individualiteit, humor, communicatie vaardigheden, motivatie, creativiteit, gezond verstand.
Zijn er toetsen, punten of rapporten op De Vlinder? Zoals op alle Sudbury scholen en de meeste democratische scholen, heeft De Vlinder geen punten- of evaluatiesysteem. Behalve als de studenten daar zelf om vragen. De studenten zijn volledig verantwoordelijk voor hun eigen leer-pad. Ze kiezen de voor hun optimale leermethode en dat houdt in dat sommigen onder hen zullen vragen om toetsen. Anderen evalueren zichzelf en de Sudbury scholen die al langer bestaan ervaren dat deze zelfevaluatie vaak best streng is. Als ze zich echt inzetten voor iets, dan zullen ze niet stoppen tot ze het onder de knie hebben. We geloven dat deze zelfevaluatie heel erg waardevol is.
3
Welke mensen kiezen voor De Vlinder? Sommige families kiezen voor deze onderwijsfilosofie omdat ze willen dat hun kind leert om zijn eigen beslissingen te nemen en zijn eigen interesses uit te diepen in een omgeving rijk aan interactie en energie. Andere kiezen voor De Vlinder omdat hun kind zijn draai niet vindt in het gangbare onderwijs en ze voelen dat hun kind zich op De Vlinder wel kan ontplooien. Soms zijn het de studenten die zelf deze bewuste keuze maken. Er is geen `typische' Sudbury ouder, ze komen uit alle lagen van de bevolking en uit alle gezindten. En vaak wonen ze niet dichtbij de school (studenten komen uit Sluis, Lier, Antwerpen, Aalst, Gent…).
Hoe passen oud-studenten van een Sudbury school in de huidige maatschappij? Onze studenten zijn goed voorbereid voor het `leven in de echte wereld'. De Vlinder maakt namelijk integraal deel uit van dit leven. Ze zijn dan ook gewoon om de controle over hun leven in eigen handen te hebben en zelf hun beslissingen te nemen. Technologieën, wetenschap,... alles verandert constant. Onze studenten leren om zelf te leren, om de uitdagingen die hen boeien aan te gaan en om constant hun eigen nieuwsgierigheid te bevredigen. We geloven dat deze intellectuele, emotionele en sociale flexibiliteit en weerbaarheid hen de best mogelijke kansen geeft in deze snel-veranderende wereld. De visie van hedendaagse bedrijven leert dat 30% van de toekomstige jobs nog niet bestaat, dus dat je je er niet kan op voorbereiden door een studie. 85% van de mensen blijkt terecht te komen in een job die niks met het diploma te maken heeft. Organisaties en bedrijven verwachten van hun werknemers dat ze zich kunnen inwerken in een geheel zelfstandig kunnen werken creatief durven en kunnen zijn verantwoordelijkheid nemen een open geest bezitten die nieuwe horizonten opent. ... (vul zelf maar aan vanuit je eigen levenservaring) Dit zijn net alle aspecten waar het leven op De Vlinder rond draait.
Verstrekken jullie een diploma? Op dit moment kunnen we geen wettelijk erkend diploma uitschrijven omdat we nog geen erkenning krijgen van de overheid. Studenten kunnen ervoor kiezen hun diploma te behalen via de centrale examencommissie. Op vele Sudbury scholen is er een `Sudbury-diploma', waarbij de vertrekkende student een soort thesis schrijft en presenteert op de meeting, waarin zij uitlegt waarom zij voelt dat zij klaar is om de school te verlaten
Hoe kunnen studenten na De Vlinder verder studeren als ze geen rapporten of diploma hebben? Wij zijn nog niet lang genoeg bezig, maar de studenten van Sudbury scholen die al langer bezig zijn ondervinden dat ze ook zonder diploma wel een manier vinden om de mensen die beslissen over wie er toegelaten wordt op universiteit of ander voortgezet onderwijs, te overtuigen van wat ze kunnen en welke hun talenten zijn. In de bedrijfswereld is er trouwens steeds meer aandacht voor persoonlijke talenten, en Sudbury studenten zijn zich net heel goed bewust van hun talenten.
4
Ook de universiteiten en hogescholen in België laten inmiddels studenten toe zonder diploma. De toelatingsvoorwaarden bepalen de scholen/universiteiten zelf. Op de universiteit en de hogescholen in Gent ligt de leeftijd hiervoor op 21 jaar. Na een gesprek met de hiervoor verantwoordelijke persoon van de universiteit is het duidelijk dat ook studenten die nog geen 21 zijn maar wel gemotiveerd, zich kunnen inschrijven om verder te studeren als ze De Vlinder verlaten. Ze moeten slagen voor een toelatingsonderzoek, wat bestaat uit een intakegesprek, het samenstellen en screenen van een portfolio (CV, motivatietekst, bewijsstukken met betrekking tot geleverde prestaties, algemene reflectie, identiteitsbewijs, bewijs dat men voldoet aan de taalvoorwaarden) en eventueel een toelatingstest. Daarna volgt een (verplicht) oriënterend gesprek met een medewerker van de opleiding of instantie. Studenten kunnen er uiteraard voor kiezen om hun diploma te behalen via de Centrale Examencommissie.
Hoe lang bestaat deze onderwijsvorm? Niet-dwingende scholen als deze gaan terug tot 1783. Summerhill (Engeland) bestaat al sinds 1921, Sudbury Valley School startte in 1968 en Albany Free School in 1969. Wat is het allerbelangrijkste dat nodig is zodat een student op een school zoals De Vlinder kan slagen? Vertrouwen. Het allerbelangrijkste is vertrouwen dat de persoon zijn eigen weg kan en zal vinden. Vertrouwen dat de student wil ontdekken wat juist is voor hem of haar en op het geschikte moment. Dat is soms moeilijk, grootouders willen weten waarom hun kleinkind nog niet kan lezen, buren hebben gehoord dat het een rare school is. Het is van essentieel belang om sterk te zijn, voor de ouders om hun kind te steunen en voor de studenten om in zichzelf te geloven.
Moeten kinderen dingen bij jullie op school? In de Nederlandse taal heeft het woord `moeten' twee betekenissen: moeten als iets wat is opgelegd en moeten als gevolg van een eerdere keuze of beslissing. Het eerste is nauwelijks aanwezig op De Vlinder. Enkel door de regels die door de meeting zijn ingevoerd om de school te beschermen (zoals dat je steeds moet noteren als je tijdens de schooluren ergens naar toe gaat, wat nodig is in geval van brand om te weten hoeveel mensen er in het gebouw zijn) zijn er dit soort verplichtingen. Het tweede moeten is meer aanwezig, omdat het anders niet leefbaar is om met een groep mensen samen te zijn. Opruimen is zo een `hot item'. Veel mensen doen het liever niet, maar iedereen kan zich wel voorstellen wat het zou geven als dit zomaar kon. Hier zijn dan ook afspraken rond gemaakt waar van iedereen verwacht wordt dat ze ze naleven. We zijn er ons van bewust dat er later in de maatschappij wel een aantal dingen moeten. Alleen geloven we dat het niet nodig is om kinderen daarom nu ook al dingen te verplichten. Integendeel, daarmee leren we kinderen dat er geen opties zijn, dat ze geen zeggenschap hebben en voelen ze zich vaak het slachtoffer van de situatie. We willen niet kijken naar de beperkingen van het moeten, maar naar de mogelijkheden die je wél
5
hebt. Als je ergens voor kiest, neem je dan de minder leuke dingen erbij en neem je daar dan dus de verantwoordelijkheid voor? Of kijk je naar een oplossing waardoor je die dingen niet hoeft te doen (door bijvoorbeeld een taak te ruilen met iemand anders) of zorg je dat de minder leuke dingen wel leuk worden? Kinderen en jongeren leren bij ons om hun eigen leven vorm te geven en te kijken naar mogelijkheden die ze bezitten of kunnen ontwikkelen.
Kiezen kinderen niet steeds de gemakkelijkste weg? Als je zelf mag kiezen waar je tijd en energie aan besteedt, dan wil je die nuttig gebruiken. Als je dan ook nog niet bang hoeft te zijn om fouten te maken of opmerkingen te krijgen, dan is er helemaal geen reden om steeds de makkelijke of gekende dingen te kiezen. We ervaren dat jongeren in zo'n omgeving net die dingen kiezen waar ze nog niet goed in zijn, die een uitdaging zijn. Meestal houdt dit in dat ze voor dingen kiezen die hen op een bepaalde manier vooruit helpen. De gedrevenheid die baby's hebben om te leren lopen, die zien we nu terug bij het leren van de dingen waar hun interesse naar uitgaat. Kinderen en jongeren zijn van nature geneigd hun eigen kunnen uit te breiden .
Leren kinderen iets als ze de hele tijd spelen? Op De Vlinder hebben we het grootste respect voor `spel'. We proberen het niet aan te passen, erin tussen te komen of het te benoemen of beoordelen. Spel, in al zijn gevarieerde vormen, is het `werk' van jonge mensen. Spel is niet het tegengestelde van leren. We beschouwen het als het belangrijkste educatieve middel dat kinderen ter beschikking hebben. Het is door spel dat kinderen of jongeren leren zich te concentreren, te communiceren en hun verbeelding te gebruiken, door spel kunnen ze ontdekken wat hun gaven en interesses zijn, en door spel verkrijgen ze de vaardigheden om hun leven uit te bouwen in deze wereld. In spel ontwikkelen ze sociale vaardigheden en ontdekken ze de wereld van afspraken en grenzen.
Hoe leren studenten op een Sudbury school? Leren is passie. De essentie van leren is onzichtbaar. ‘Leren gebeurt in het hart van de luisteraar, niet in de stem van de leraar’. (citaat sudbury-student van Fairhaven) Eén van de dingen die studenten op gelijk welke Sudbury school ontdekken is waar hun passies liggen. Dit is een intens leerproces. Elke volwassene weet hoe slechts enkelen onder ons echt ontdekken wie we zijn, wat we willen en hoe we ons pad kunnen volgen op latere leeftijd, als we dat pad al vinden. Kinderen en tieners die dit proces op jonge leeftijd mochten doormaken hebben de kans bewuster in het leven te staan en dus beter passende keuzes te maken. Je kan niet leven zonder te leren. Alles kan een ontdekkingstocht zijn van wie je bent, wat het leven is, hoe de wereld in elkaar steekt. In deze omgeving bepalen de interesses van een student hoe zijn dag eruit ziet. De eb en vloed van deze activiteiten zijn afhankelijk van de persoonlijk gekozen weg. Studenten doen vaak mee met een activiteit die door iemand anders is opgestart. Op deze manier is er een constante interpersoonlijke uitwisseling van informatie, communicatie en enthousiasme tussen de leden van
6
de groep. In zo'n flexibele en gelijkwaardige omgeving worden interpersoonlijke en communicatieve vaardigheden heel erg belangrijk.
Wat is het wettelijk statuut van De Vlinder? De Vlinder is een privé-school die wordt ingericht door Nidus Solis VZW. We schrijven de studenten in bij het ministerie van Onderwijs. Volgens de administratie zijn de studenten ingeschreven als thuisonderwezen jongeren. De Vlinder voldoet aan de leerplichtwet en zal hiervoor ook de inspectie van het ministerie van onderwijs over de vloer krijgen om dit op te volgen.
Waarom een Sudbury school? We hebben De Vlinder opgericht voor elke jongere die voelt dat deze inclusieve vorm van onderwijs hem of haar ligt. Hier krijgen ze de ruimte om hun zelfvertrouwen te ontwikkelen en te onderzoeken wat voor hen de beste weg is om hun plek in de wereld in te nemen. Dit gebeurt volgens een filosofie die al bijna 40 jaar haar waarde bewijst en in heel veel landen weerklank vindt. (Er zijn er ondertussen meer dan vijftig over de hele wereld.) We voelen allemaal heel duidelijk aan dat dit soort onderwijs recht heeft van bestaan naast het reguliere onderwijs en thuisonderwijs. Maar omdat we volledig afhankelijk zijn van het maandgeld dat de ouders dienen te betalen en de vrijwillige inzet van de volwassenen die de school mogelijk maken, is dit onderwijs voor vele kinderen/jongeren die er ook baat bij zouden hebben, niet haalbaar. Ouders beamen unaniem dat ze zien dat deze vorm van onderwijs voor hun kind ‘werkt’, waar ze voorheen vaak tot de vaststelling kwamen dat de reguliere vorm van onderwijs nefast bleek voor hun kind (B of C-attest, spijbelen, strafstudies, schorsingen, ‘verzocht’ een andere school te zoeken, agressie, …). Kinderen/jongeren van De Vlinder gaan (opnieuw) in communicatie met volwassenen en andere jongeren, (hervatten) studeren, ontdekken nieuwe interesses, zijn constructief met hun eigen leven én de school begaan, staan graag op om de dag aan te vatten, studenten (ook de dyslectici) duiken graag in boeken, verwerpen soms vakantie, krijgen minder woedeaanvallen thuis… De Vlinder is een Sudbury school wat wil zeggen dat ze gebaseerd is op vrijheid en verantwoordelijkheid van ieder die erbij betrokken is. Waar veel mensen geleerd hebben dat iets moet afgedwongen worden, valt het hier op dat vrijheid tot verantwoordelijkheid leidt. De schoolmeeting die eenmaal per week wordt gehouden getuigt hiervan. Op deze schoolmeeting worden regels en afspraken gemaakt die een respectvolle manier van samenleven mogelijk maken. Vaak is dit niet op de manier die verwacht wordt maar juist deze
7
diversiteit maakt het sterker en vollediger. Alle betrokkenen worden uitgenodigd te denken en te handelen voor het hoogste goed van iedereen (wat uiteindelijk een van de steunpilaren van een democratische samenleving is). Hierdoor is De Vlinder een veilige omgeving waarin jongeren zich ontwikkelen. Wetenschappers zijn vrije denkers. Nieuwe uitvindingen en ontdekkingen zijn steeds van mensen die nieuwe wegen durven inslaan, gebaande wegen durven verlaten. Eenzaam in de woestijn durven te gaan roepen, steeds trouw aan zichzelf. Creativiteit kan niet afgedwongen worden. Als we naar jongeren luisteren en hen de kans bieden uit te zoeken en te delen wat wél voor hen werkt, past, dan kunnen we enkel besluiten dat er opeens zo veel mogelijk wordt. Ze studeren uit zichzelf • theoretische onderwerpen als computerprogramma’s, Turks, notenleer, reddersbrevet, anatomie, programmeren, engels, biologie, aardrijkskunde… • evenals algemene onderwerpen als: spelen, discussiëren, lachen, levensvisie, spiritualiteit, sociale vaardigheden, communicatie, conflict oplossen, verantwoordelijk zijn voor hun daden, initiatief nemen, projecten organiseren (kerstmarkt, schoolwinkel, uitstap paardrijden, opendeurdag,…), hoe werkt democratie?, stap-na-stap doorlopen van een ontwikkelingsproces (grondstoffen, leveranciers, ontwerp, productie, verkoop, reclame van vb zitzakken, kaarsen, hun eigen school) • of praktische ‘vakken’ als wol spinnen, breien, haken, tuinieren, houtbewerking, tekenen, knutselen, vilten, naaien, koken, kuisen, afwassen, muziek spelen Openheid en vertrouwen behoren tot de grondstoffen van deze school. Ingrediënten waar kinderen blijkbaar in hoge mate behoefte aan hebben om zich veilig te voelen en zichzelf te durven zijn. In deze sfeer schuwen ze geen verantwoordelijkheid. We zijn vaak verrast door het enthousiasme van de jongeren en staan versteld van hun kracht. We gingen van start…. De Vlinder ging op 1 september 2005 van start. We zijn gestart omdat we voelden dat we de studenten en vrijwilligers stonden te popelen en niet langer wilden wachten. Om de start mogelijk te maken (zonder financiën) konden we gebruik maken van een deel van de woning van een huidig teamlid. Na 2 jaar merken we dat we volledig klaar zijn om verder te groeien. Nu de inhoudelijke/filosofische basis gelegd is -en iedereen erbij betrokken ervaarde dat deze vorm van onderwijs werkt- zijn we klaar voor een nieuwe, grotere locatie zodat meer kinderen en jongeren kunnen genieten van wat De Vlinder hen te bieden heeft. Dank je voor je aandacht We hopen dat het je boeide. Vera, Steven, Line, Jan, Stefan, Hannelore Neelke, Oscar, Xanne, Lene, Laura, Nagaïa, Elvis, Maaike, Guillaume. Team en studenten van De Vlinder De Vlinder
[email protected] www.devlinder-sudbury.be 0485 436 983 (tijdens schooluren) 0498 22 66 30 (buiten schooluren, Vera Wagemans)
Nidus Solis vzw Tuinwijk ter Heide 47 9050 Gentbrugge
8
