De transities in vogelvlucht en hoe de toegang tot zorg georganiseerd is
ZorgImpuls – maart 2015
Inleiding Vanaf 1 januari 2015 is er veel veranderd in de zorg en ondersteuning. Het Rijk heeft veel taken bij de gemeenten neergelegd in het kader van de Transitie Jeugdzorg en de Overheveling AWBZ naar de WMO. Vanuit de overheid is de achterliggende gedachte dat gemeenten dichter bij de burger staan en zorg en ondersteuning daarom efficiënter kunnen organiseren. De gemeenten zijn nu verantwoordelijk voor jeugdhulp, de kinder- en jeugd GGZ, onderdelen van de AWBZ , hulp aan jeugd met beperking, cliëntondersteuning en dagbesteding. Daarbij behouden gemeenten hun eerdere taken in het kader van de WMO zoals maatschappelijk werk, schuldhulpverlening en huishoudelijke hulp. Daarnaast is vanuit de voormalige AWBZ onder meer wijkverpleging, persoonlijke verzorging, langdurige GGZ behandeling en extramurale behandeling overgeheveld naar de ZVW. Deze veranderingen worden tezamen aangeduid met ‘Hervorming Langdurige zorg’. Omdat in de (huisartsen)praktijk over deze veranderingen nog veel vragen bestaan heeft ZorgImpuls onderliggend document opgesteld. De volgende onderwerpen komen in ‘vogelvlucht’ aan de orde: • De Hervorming Langdurige zorg: welke zorg is naar welke wet (zorgdomein) overgeheveld? • De toegang tot zorg: hoe is de ‘toegang’ voor de verschillende zorgdomeinen geregeld? • Uitgelicht: de wijkverpleegkundige en het wijkteam De toegang tot gemeentelijke zorg wordt per gemeente bepaald en kan dus per gemeente danig verschillen. Onderliggende versie is voor dat deel van toepassing op de gemeente Rotterdam. Omdat het onderwerp Hervorming Langdurige zorg een veelomvattendheid onderwerp is, zijn in dit document verschillende ‘links’ opgenomen naar sites voor meer achtergrondinformatie. Dit betreft ook vooral praktische informatie zoals door de gemeente gecontracteerde zorgaanbieders. Deze ‘links’ herkent u aan de blauwe onderstreepte tekst .
Hervorming Langdurige zorg Welke zorg is naar welke wet overgeheveld? De Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) is herverdeeld over de Jeugdwet, de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO), de Zorgverzekeringswet (ZVW), en de Wet Langdurige Zorg (WLZ). Op hoofdlijnen gaat het om de volgende wijzigingen: 1.
2.
3. 4.
De AWBZ-zorg voor kinderen en jeugd (verder samen met ‘jeugd’ aangeduid) is grotendeels overgegaan naar de Jeugdwet. Daarnaast is ook de curatieve Jeugd GGZ (Generalistische basis en Specialistische Jeugd-GGZ) vanuit de ZVW overgeheveld naar de Jeugdwet. Het grootste deel van de extramurale AWBZ-zorg is overgegaan naar de WMO. Het betreft hier onder meer ondersteuning bij zelfstandig wonen, dagbesteding en persoonlijke ondersteuning en begeleiding bij een niet-medische oorzaak (zintuigelijke-, verstandelijke- of psychische beperking). Verpleging en verzorging thuis, voorheen AWBZ geïndiceerde zorg, is opgenomen in de ZVW. Deze zorg heet nu wijkverpleging. Intramurale zorg voor de meest kwetsbare mensen is ondergebracht in de WLZ. Het betreft hier de zorg voor mensen (volwassenen én jeugd) die blijvend 24 uur per dag zorg in de nabijheid of permanent toezicht nodig hebben.
Op de volgende pagina wordt bovenstaande nader in beeld gebracht. De WMO en Jeugdwet vallen onder verantwoordelijkheid van gemeenten. De (inkoop van zorg binnen de) ZVW valt onder verantwoordelijkheid van Zorgverzekeraars. De (inkoop van zorg binnen de) WLZ valt onder verantwoordelijkheid van Zorgkantoren.
Hervorming Langdurige zorg Welke zorg is naar welke wet overgeheveld?
24-uurszorg in de WLZ
nieuwe zorg in de ZVW
Recht op zorg met verblijf in instelling Permanent toezicht en 24-uurszorg nabij Integraal pakket aan zorg Zorg voor de meest kwetsbaren
60%
voormalige AWBZ
17%
Wijkverpleging Persoonlijke verzorging Langdurige GGZ met behandeling Extramurale behandeling Extramurale palliatieve zorg Intensieve kindzorg
nieuwe ondersteuning in de WMO
Ondersteuning bij zelfredzaamheid Ondersteuning bij participatie Beschermd wonen en opvang Ondersteuning bij mantelzorg Cliëntparticipatie
18%
Hervorming WLZ ZVW
nieuw in de Jeugdzorg
5%
Meer informatie
Bijna alle zorg aan kinderen tot 18 jaar over opgroei en opvoedproblemen
WMO Jeugdwet
De toegang tot zorg Hoe is de ‘toegang’ voor de 4 zorgdomeinen geregeld? De voormalige AWBZ is overgeheveld naar de ZVW, WMO, Jeugdwet en WLZ. De toegang tot de ZVW en WLZ is landelijk geregeld. De toegang tot de WMO en de Jeugdwet is een gemeentelijke verantwoordelijkheid. Onderstaand worden de verschillende ‘toegangen’ in relatie tot de 4 zorgdomeinen beknopt toegelicht. Vervolgens wordt dit schematisch in beeld gebracht.
Huisarts: toegang tot de ZVW en onderdeel Jeugd GGZ in de Jeugdwet De huisarts is voor de meeste zorgvragen van burgers (op basis van inschrijving bij de praktijk) het eerste aanspreekpunt. Voor het grootste deel van de zorg in de ZVW is een verwijzing van een huisarts noodzakelijk. Daarnaast heeft de huisarts het recht om direct te verwijzen naar Jeugd GGZ zorgaanbieders (Jeugdwet). Ook kan de huisarts (voorafgaande een verwijzing) voor consultatie t.a.v. Jeugd GGZ een beroep doen op het consultatie & diagnose team (CID). Een link naar meer informatie over het CID is opgenomen bij ‘De toegang tot gemeentelijke zorg’ verderop in dit document.
Wijkverpleegkundige: toegang tot onderdeel Verpleging & Verzorging in de ZVW De wijkverpleegkundige is, behalve uitvoerend verpleegkundige, de toegang voor Verpleging & Verzorging (V&V) en stelt hiervoor zelfstandig indicaties. Burgers kunnen hiervoor ook zelf ‘aankloppen’ bij de wijkverpleegkundige. Daarnaast hebben sommige wijkverpleegkundige (nieuwe) overstijgende wijkgerichte taken gekregen. Zie hiervoor de nadere toelichting over de wijkverpleegkundige verderop.
Centrum Indicatiestelling Zorg: toegang tot de WLZ Voor (de toegang tot) intensieve 24-uurszorg is een indicatie van het CIZ noodzakelijk. Zowel een zorgaanbieder als een burger zelf, kan hiertoe een aanvraag indienen. Daarnaast kan bij het CIZ , indien aan de orde, een BOPZ aanvraag (Wet Bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen) gedaan worden voor iemand met een psychogeriatrische aandoening of een verstandelijke beperking.
De toegang tot zorg Hoe is de ‘toegang’ voor de 4 zorgdomeinen geregeld? Wijkteam, CJG en Vraagwijzer: toegang tot de WMO en Jeugdwet De toegang tot gemeentelijke zorg is georganiseerd via het CJG, de Vraagwijzer en het Wijkteam. Bij relatief lichte problematiek kan voor jeugd verwezen worden naar het CJG en voor volwassenen naar de Vraagwijzer. Dit zijn ook de ‘loketten’ waar burgers zelf kunnen aankloppen. Bij complexe, meervoudige problematiek bij jeugd en volwassen kan verwezen worden naar het wijkteam. Het wijkteam is hier specifiek op (in)gericht. Naast vraaganalyse levert het wijkteam zelf ook kortdurende zorg en waar nodig wordt doorgeleid naar specialistische en/of langdurige zorg behorend tot de WMO of de Jeugdwet. Een wijkteam is breed samengesteld. Maatschappelijk werkenden, jeugd- & gezinscoaches, ouderenadviseurs en GZ-psychologen (voor jeugd) maken bijvoorbeeld deel uit van het wijkteam. Langdurige en/of specialistische zorg is een ‘individuele voorziening’ waarvoor een ‘verleningsbeschikking’ nodig is. Het betreft hier bijvoorbeeld zorg zoals gesloten jeugdhulp, specialistische dagbehandeling en verzorging voor verstandelijk beperkte jeugd, (specialistische) Jeugd-GGZ en beschermd wonen voor mensen met psychiatrische problematiek. Een verleningsbeschikking kan beschouwd worden als een ‘gemeentelijke indicatie’. De aanvraag van een verleningsbeschikking kan via een wijkteam gestart worden.
De toegang tot15. zorg Gegevensuitwisseling Hoe is de ‘toegang’ tot de 4 zorgdomeinen geregeld?
Jeugdwet
Wijkteam
WMO
Huisarts Meer informatie
CJG
VW
Huisartsen
ZVW CIZ
Wijkverpleeg kundige
Wijkteam CJG Vraagwijzer Wijkverpleging
WLZ
CIZ
De toegang tot V&V in de ZVW De wijkverpleegkundige uitgelicht De wijkverpleegkundige heeft een zelfstandig bevoegde en onafhankelijke functie naast de huisarts: de indicatiestelling voor V&V waarvoor de wijkverpleegkundige ook direct toegankelijk is voor burgers. Daarnaast heeft de wijkverpleegkundige nog een aantal nieuwe taken toegewezen gekregen. Er wordt hierbij onderscheid gemaakt tussen ‘niet-toewijsbare’ en ‘toewijsbare zorg’. Niet-toewijsbare zorg (wijkgerichte zorg, S1) Niet-toewijsbare zorg is wijkgerichte zorg gericht op zeer kwetsbare mensen, vaak (nog) zonder indicatie voor V&V met (een hoog risico op) meervoudige problematiek. De taak van de wijkverpleegkundige is om deze mensen tijdig in beeld te krijgen en indien nodig samen met professionals uit zorg en welzijn goed afgestemde zorg en ondersteuning te bieden. Signaleren, netwerken en stimuleren zijn haar belangrijkste taken. De wijkverpleegkundigen hebben een gestructureerde samenwerking met de wijkteams in Rotterdam, waardoor ze voor huisartsen gemakkelijk de verbinding kunnen maken met het wijkteam. Over de inzet van wijkgerichte zorg zijn afspraken gemaakt tussen zorgverzekeraar en gemeente. In (het overgangsjaar) 2015 is de wijkverpleegkundige met wijkgerichte taken in 30 van de 42 wijken beschikbaar. Voor 2016 is het streven dat wijkverpleegkundigen met alle 42 wijkteams samenwerken. Meer informatie
Toewijsbare zorg (verzorging en verpleging, S2) Toewijsbare zorg betreft verzorging of verpleging aan individuele verzekerden. De wijkverpleegkundige indiceert zelf en stelt samen met de patiënt een individueel zorgplan op. Ook zorgt ze voor de coördinatie van de zorg. Voor verzorging en verpleging (toewijsbare zorg) zijn, net als voorheen binnen de AWBZ-zorg, afspraken gemaakt tussen de zorgverzekeraar en de thuiszorgaanbieders .
Samenwerking huisarts en wijkverpleegkundige Niet-toewijsbare zorg in Rotterdam (S1) Samenwerking huisarts en specialist ouderengeneeskundige
Inkoopbeleid wijkverpleging
De toegang tot gemeentelijke zorg Het wijkteam uitgelicht Langdurige zorg
Jeugdhulp netwerk
Arrangementen
Ouderen Verstandelijk beperkten Lichamelijk beperkten Zintuigelijk beperkten GGZ/MO extramuraal GGZ/MO intramuraal Inloopfunctie GGZ Cliëntondersteuning
Expertteams
Zorgaanbieders Langdurige zorg
Maatregelen en hulp
buiten wijkteam
Jeugdbeschermingsplein Veiligheidshuis
Specialistische jeugdhulp
Veilig Thuis Crisis Interventie Team
WIJKTEAM
Meer informatie
Basishulp
Keukentafelgesprek Vraaganalyse (Kortdurende) basishulp Doorgeleiding langdurige / specialistische hulp Casusregie
Vraag wijzer
Jeugd GGZ Hulp aan verstandelijk beperkten Hulp aan gehandicapten
Consultatie en diagnose team
CJG
Meer informatie Wijkteam - Veilig Thuis - Crisis interventie team Samenwerking huisarts en wijkteam
Meer informatie Zorgaanbieders Jeugdhulp Consultatie & diagnoseteams
Meer informatie Op de voorgaande pagina’s zijn verschillende verwijzingen naar sites opgenomen voor aanvullende informatie. Enkele bronnen brengen we u graag nog onder de aandacht (website Rotterdam):
•
Hulp Dichtbij
•
Zorg Dichtbij
•
Informatie over Nieuw Rotterdams jeugdstelsel
Aan de slag in uw wijk? Of wenst u mondeling een nadere toelichting en/of ‘vertaling’ naar uw werkgebied? Neem contact op met de regioadviseur van ZorgImpuls voor uw werkgebied.
