De tijnaad accuraat voorspeld

DE NIEUWSBRIEF VAN MX.SYSTEMS / OKTOBER 2009 / NR.3

INHOUD 1 — de tijnaaD accuraat voorspeld —

2 — voorwoord — iso 9001 certificering verlengd —



3 — strakke deadlines, soepele samenwerking de complexe database van GVB —



4 — beroep: constructief bezig zijn projectleider max smits —



5 — hoe een sluitpost onmisbaar is geworden —



6 — samenwerking met SKF services: winst voor de klant — gis in het openbaar vervoer —

Modelberekening geeft loodsen belangrijke informatie

De tijnaad accuraat voorspeld Jarenlange ervaring en goed kijken. Daarmee vindt een loods zijn weg door het complexe stromings­gebied, op weg naar de Rotterdamse haven. Maar voorspellingen over waterstanden en stroom­snel­heden zijn daarbij een flinke steun in de rug. MX.Systems doet hiervoor de dagelijkse berekeningen.

en stroomsnelheden, waarmee de loods kan bepalen op welk tijdstip het verantwoord is om een haven in of uit te varen. Informatie ook, die met de schaalvergroting van de schepen en de beperkte manoeuvreerruimte in de haventoegangen alleen maar in belang toeneemt.

Een mammoettanker die naar de Rotterdamse haven vaart, gaat in Het Kanaal al snelheid minderen. Anders schiet het gevaarte zó door naar Den Helder. Het binnenvaren van de Nieuwe Waterweg zélf, vraagt dan ook om grote nauw­ keurigheid. Op de kade De loodsen weten bijvoorbeeld heel precies de ‘tijnaad’ te vinden, daar waar het rivierwater het zeewater raakt. Mis je de tijnaad, dan kan een schip op de kade belanden. Verder weten ze ook wanneer de waterstand laag genoeg is om onder de bruggen door te varen. Bij al dat soort omstandigheden kunnen ze (uiteraard alleen figuurlijk) vrijwel blindvaren op hun eigen kennis en ervaring.

Maar juist vanwege die nauwkeurigheid is het goed om met modellen te werken die voorspellingen opleveren. Voorspellingen die informatie geven over waterstanden

Rekencluster MX.Systems rekent voor die voorspellingen dagelijks tweemaal drie modellen door en zorgt ervoor dat informatie over de komende 36 uur bij het Havenbedrijf terechtkomt. De berekening gebeurt parallel op 32 CPU’s van het Linux-cluster van MX.Systems. Het laatste model uit de modellentrein, dat zowel in een fijne als een grove variant wordt doorgerekend, is een model dat het driedimensionale karakter van de waterbeweging goed weergeeft. Dit levert onder meer inzicht in de zout-zoetverdeling en

“De toekomst van voorspellingen met vertrouwen tegemoet zien” in de stroomsnelheden op verschillende dieptes. Belangrijke informatie, want het kan nogal wat uitmaken of een schip in de eerste vijf meter van het water ligt, of nog een stuk dieper steekt. Het Havenbedrijf is tevreden over al deze informatie en ziet de voorspellingen als een relevante uitbreiding van hun dienstverlening. pag.2 > < 1 >

Beste lezer,

> Vervolg van pagina 1

Als u deze nieuwe aflevering van MX.Press onder ogen krijgt, zullen de meeste lezers de vakantie al weer achter de rug hebben. Op het moment dat ik dit stukje schrijf, is het regenachtig weer bij een temperatuur van 17 graden en de vakantietijd is hier op zijn hoogtepunt. Ondanks de afwezige medewerkers bruist het bedrijf van de activiteiten. Zoals elk jaar moeten de mensen die er nog wél zijn, zich naast hun normale werkzaamheden door een groot aantal Europese aanbestedingen worstelen.

De modellen zijn in samenwerking met het Nautisch Service Centrum van het Havenbedrijf ontwikkeld door ingenieursbureau Svašek. Op de beneden- en bovenstroomse randen worden de modellen aangedreven met gemeten en voorspelde waterstanden en (rivier)afvoeren. MX.Systems rekent ze door met behulp van de SIMONA-programmatuur van Rijkswaterstaat, waarbij ook gebruikgemaakt wordt van Kalmanfiltering. De modelschematisaties worden regelmatig aangepast aan de actualiteit. Goed voorbeeld zijn de veranderingen die ontstaan door de aanleg van de Tweede Maasvlakte; een ontwikkeling die de loodsen zeker bezighoudt.

Na de vakantieperiode dient zich als het ware een nieuw jaar aan. Iedereen is goed uitgerust en de conferentie- en expositie-centra draaien weer op volle toeren om alle congressen, beurzen en workshops op een goede wijze te laten verlopen. Ook bij MX.Systems zijn nu de meeste medewerkers al weer terug en staan we aan de vooravond van een ingrijpende verbouwing van ons computercentrum. In de loop der jaren is er zoveel apparatuur bijgekomen, dat een hernieuwde inrichting, die voldoet aan de modernste eisen, nood­ zakelijk werd. Dit alles zal gebeuren terwijl onze dienstverlening normaal doorgang vindt. In het volgende nummer van MX.Press zullen wij hier zeker op terugkomen.

Zwemwedstrijd Het nut van de voorspellingen is duidelijk. En hoewel het daar voornamelijk voor bedoeld is, hoeft het niet eens alleen om de scheepvaartbegeleiding te gaan. De zout­ modellering, die ook in het model zit, kan bijvoorbeeld belangrijke informatie geven voor de inname van ballastwater, maar ook voor het onderhoud aan houten palen onder kademuren. Zelfs de jaarlijkse zwemwedstrijd rond het Noordereiland kan van de informatie over getijden en stroomsnelheden gebruikmaken om een geschikt starttijdstip te kiezen.

Paul Hilkhuysen, Directeur MX.Systems

ISO 9001-certificering verlengd Kwaliteit is een van de peilers van de dienstverlening van MX.Systems. Om het kwaliteitsniveau te handhaven besteden wij voortdurend aandacht aan de optimalisatie van de bedrijfsvoering en bedrijfsprocessen, die regelmatig worden beoordeeld door KEMA. KEMA is een erkend registrerende instantie, die met audits bepaalt of MX.Systems kan voldoen aan de eisen van de klant, de wet- en regelgeving en de eisen van de eigen organisatie. >

Door het succes van de voorspellingen ligt het voor de hand om te zien of de dienstverlening nog beter kan. Er zijn bijvoorbeeld al plannen om de modellen drie à vier keer per dag door te rekenen. Een andere mogelijkheid is dat de aanlevering een 7x24-uursdienst wordt. Allemaal veranderingen die leiden tot informatie, die nóg accurater en actueler is. Zo kan het Havenbedrijf de toekomst van de voorspellingen in ieder geval met vertrouwen tegemoet zien. <

Onlangs heeft KEMA een halfjaarlijkse audit uitgevoerd, met als resultaat dat de ISO 9001-certificering opnieuw is verlengd. Zo kan MX.Systems constante kwaliteit aan klanten, leveranciers en partners blijven waarborgen. <

Wist u dat…? ... MX.Systems al enkele jaren Oracle Partner is? Wij werken al vele jaren met Oracle en zijn dan ook een specialist op dit gebied. Onze Oracle-expertise zetten wij in bij een aantal van onze grote, toonaan­ gevende projecten en klanten. Wilt u meer informatie? Stuur dan een bericht naar [email protected].

< 2 >

De complexe database van GVB

Strakke deadlines, soepele samenwerking Zo’n 800.000 mensen reizen dagelijks met het openbaar vervoer door Amsterdam. Het openbaar vervoerbedrijf GVB zorgt ervoor dat al die reizigers veilig, snel en comfortabel op hun plaats van bestemming komen. De vervoersdatabase (VDB) speelt daarbij een essentiële rol en is volop in ontwikkeling. Applicatiecoördinator Leo van Dongen kan er over meepraten. MX.Systems ook.

aanpassingen de analyse, die ze vervolgens uitwerken tot functionele ontwerpen, die dan weer bij MX.Systems gebouwd worden.” Hoe verloopt de samenwerking? “Soepel. Er is er wel eens dreiging geweest van te weinig capaciteit, maar dat hebben ze altijd goed opgevangen. Ik kan niet anders zeggen, dan dat de samenwerking prima gaat.”

Het is een behoorlijk complex plaatje, dat van de VDB en de applicaties die ermee in verbinding staan. Het systeem moet dan ook vele verschillende zaken verzorgen: “Dienstregelingen, dienstverdelingen, route-onderhoud, halte-informatie, geografische positionering en managementrapportages. Eigenlijk alles wat met de vervoers­ omgeving te maken heeft.”

Hoe ziet de toekomst eruit? “We zijn nu samen met MX.Systems een GIS-applicatie aan het bouwen. Die hebben we nodig om goed om te kunnen gaan met ‘tijdelijke maatregelen’, zoals geplande omleidingen.

En dat is zeker ook nog voortdurend aan verandering onderhevig? “Ja, zo’n EtG-applicatie is er bijvoorbeeld gekomen voor het nieuwe chipkaartsysteem. Met de chipkaart is het veel belangrijker geworden om de precieze afstand tussen haltes vast te stellen, omdat die bepaalt wat een rit kost. Maar er zijn bijvoorbeeld ook veranderingen die voortkomen uit een nieuwe CAO voor het rijdend personeel. Vaak hebben die aanpassingen een strakke deadline en moeten ze binnen een korte tijd doorgevoerd zijn. Dan maak ik een opdracht voor MX.Systems en gaan we kijken wat er, op basis van priori­teiten, mogelijk is.” Wat doet MX.Systems precies? “Zij doen het beheer van de VDB voor GVB: onderhoud, aanpassingen en nieuwe onderdelen aanbouwen. Dat gaat eigenlijk al heel lang zo; ik weet bijna niet beter. In het begin ging het vooral om de bouw, maar na verloop van tijd zijn ze het gehele beheer gaan doen. Een aantal medewerkers van MX. Systems zit hier nu bijna permanent. Zij doen bij

“Het is een behoorlijk complex plaatje, dat van de VDB en de applicaties die ermee in verbinding staan” Door die applicatie zijn we ook gaan denken over een geheel nieuw VDB, die niet meer op Oracle, maar een SQL-server draait. Die nieuwe database is in lagen opgebouwd, zoals een infrastructuurlaag , topologielaag, een lijnvoeringlaag en een laag voor dienstregeling. Je komt dan al snel op een ‘service-bus’: een systeem dat niet meer werkt met interfaces, maar dat web services levert aan al die verschillende appli­ caties. Dat betekent dat je ‘real time’-communicatie met passagiers en bestuurder veel beter kunt regelen. We willen zelfs een service voor mobieltjes gaan maken. Reizigers kunnen dan bij de halte op hun mobiele telefoon zien hoe laat de bus of tram komt.” Pittige kost allemaal. “Leuke kost. Ik beleef er dagelijks plezier aan. Ze vragen wel eens aan me: ‘Hoe lang moet je nog?’ Dan denk ik: ‘Hoe lang mág ik nog?’”

< 3 >

“Europa is te belopen, en mensen hebben dat ook altijd al gedaan”

Projectleider Max Smits over zijn werk bij MX.Systems

Beroep: constructief bezig zijn Dingen in elkaar sleutelen in de werkplaats. Dat organiseren is waar projectleider Max Smits het meest van houdt. Lekker concreet, maar in de ICT hebben we met een vreemd, grotendeels onzichtbaar product te maken. De kunst is toch iets te leveren dat geruisloos werkt. “We zorgen ervoor dat het doet wat het moet doen.”

heel weinig geregeld en genormeerd, en de razendsnelle technologische ontwikkelingen hebben vaak ook een verstorend effect.” Verbeteren In de ICT is dus duidelijk nog een wereld te winnen, en dat is óók iets wat Max aanspreekt in zijn werk. “Ik hou van het ‘engineeren’, en ik vind het een uitdaging om het vak te verbeteren. Als bedrijfskundige vind ik het leuk om uit te zoeken hoe je de productie van software net zo betrouwbaar kunt uitvoeren als in de bouw.”

Op de Technische Universiteit van Eindhoven heeft Max Smits nog werkplaatstechniek gedaan. En wat hij sinds twee jaar bij MX.Systems doet is in wezen niet anders. “Ik zie het gewoon als een productieproces.” Dergelijke processen heeft Max de afgelopen tijd geleid voor klanten als het Sophia Kinderziekenhuis, het Gemeentelijk Vervoer­bedrijf van Amsterdam, Rijkswaterstaat en het Waterschapshuis.

Een derde onderdeel van het werk waar Max veel voldoening uit haalt, is het uiteindelijke resultaat. ICT-ers zijn mobiel en volgen vaak de technologische ontwikkelingen. Maar goede software kan verbluffend lang mee gaan; vaak veel langer dan de technologische ‘mode’. Het gevolg is dat organisaties met systemen kunnen blijven zitten waar niemand meer iets vanaf weet. “Wij zeggen dan: ‘Geef het maar aan ons. Wij hebben mensen in huis die de oude en de nieuwe technologie kennen, wij onderhouden jullie applicaties.’ Dan is het mooi om vervolgens een product op peil te houden en mee te laten ontwikkelen met de organisatie, zodat het blijft doen wat het moet doen en zonder problemen blijft lopen.”

Nieuwe functies Het is verleidelijk het beheer & onderhoud en de doorontwikkeling van informatiesystemen met de echte bouw te vergelijken. “Net zoals je aan een huis en dakkapel bouwt,

“Je hoort het niet, je ziet het niet; je merkt alleen dat het er is als het niet werkt” kun je applicaties uitbreiden met nieuwe functies. En net zoals dat huis dan moet blijven staan, moet zo’n applicaties tijdens en na die ontwikkeling op het zelfde niveau blijven functioneren.” Toch zijn er grote verschillen tussen een huis en een informatiesysteem: “ICT is in feite een raar product”, legt Max uit. “Je kunt er niet tegenaan schoppen, hoort het niet, je ziet het niet; je merkt eigenlijk alleen dat het er is als het niet werkt. In vergelijking met de bouw is er

Santiago Dat laatste geldt overigens ook voor Max zelf, want hij is een fervent langeafstandwandelaar. “Ik ben twee keer naar Santiago de Compostela gelopen; ook een keer met mijn zoon. Volgend jaar doe ik het weer, maar dan vanaf mijn eigen huis: 2000 kilometer, 20 tot 25 kilometer per dag. Wat ik er fascinerend aan vind? Dat Europa duidelijk te belopen is, en dat mensen dat ook altijd gedaan hebben. Wij zijn gemaakt om veel te lopen en ik word er ook nooit echt moe van. Ja, toen ik eens een stuk met de trein terugreed en al die plekken zag waar ik langs gekomen was, toen was ik aan het eind van de rit wél doodop.”

< 4 >

MX.Systems professionaliseert het testen

Hoe een sluitpost onmisbaar is geworden Iets wat je aan het eind van een ontwikkeltraject nog even doet: zo wordt er nog vaak over testen gedacht. Volkomen onterecht. Want structureel testen, ook al in de beginfase, kan veel gedoe voorkomen. Daarom is testen een echte discipline geworden bij MX.Systems.

kost geworden voor MX.Systems; ook voor applicaties van klanten die niet in beheer zijn. Het testproces is daarbij geborgd volgens het ISO kwaliteitssysteem en met de methodiek TMap kunnen de medewerkers de dienstver­ lening volgens een beproefd stramien uitvoeren.

Het komt nogal eens voor: aan het einde van een groot IT-project wordt iedereen opgetrommeld om bij de accep­ tatietest aanwezig te zijn. Dat vergt veel organisatie. Als de betrokken partijen dan vanuit het hele land op de belangrijke dag aanwezig zijn, blijkt er iets fout te zitten. De acceptatie moet over en dat loopt aardig in de papieren. Met voortijdig testen was dat te voorkomen geweest. Om nog maar te zwijgen over producten die door het beknibbelen op testen allerlei gebreken gaan vertonen en schade veroorzaken als ze in gebruik genomen zijn. Risico’s uitbannen Het is daarom onterecht dat het testen nog steeds vaak als sluitpost wordt gezien. Veel beter is het, om het als een divers, uitdagend en verantwoordelijk vakgebied te beschouwen. Een discipline waarmee je risico’s uit kunt

“Testen als een divers, uitdagend en verantwoordelijk vakgebied beschouwen” bannen. Risico’s op het gebied van veiligheid, stabiliteit en verwerkingssnelheid; zaken die uiteraard directe invloed hebben op de performance en effectiviteit van een product. MX.Systems onderkent het belang van testen en is al geruime tijd bezig met de professionalisering van deze dienst. Ondertussen is het testen zo’n beetje dagelijkse

Bouwbaarheid Maar hoe gaat het in z’n werk? Als het geen sluitpost mag zijn, wanneer zet je het dán in? Het antwoord moet zijn: verschillende keren. De eerste test is die van het functioneel ontwerp. Daardoor moet duidelijk worden of er een juiste match is tussen de wens van de klant en het op te leveren product. Bovendien moet dan blijken of de ‘bouwbaarheid’ van het ontwerp en de ‘testbaarheid’ op één lijn liggen. MX.Systems kan vervolgens ook een volledige systeemtest uitvoeren en professionele en praktische ondersteuning bieden bij de acceptatietest, die meestal door de gebruikers zelf gedaan wordt.

Testen ‘als vak’ betekent ook dat diverse testmomenten niet los mogen staan. Daarom heeft MX.Systems er ook een organisatie omheen gebouwd. Zo is er naast de project­ manager ook een testmanager in te zetten, die aangeeft wat de risico’s van een systeem kunnen zijn, hoe je ze kunt elimineren en welke kosten daaraan verbonden zijn. De testmanager staat meestal aan het hoofd van een testteam. Andere diensten zijn het testadvies en de testvoorbereiding. Volwassen Met deze diensten is het testen als volwassen discipline een feit. En wat voor de andere vakgebieden geldt, gaat hier ook op: bij elk ontwikkelingsproces wordt een passende uitvoering gezocht.

< 5 >

AAN- OF AFMELDEN VOOR MX.PRESS: [email protected] ONDERWERP: ‘NIEUWSBRIEF’

COLOFON UITGAVE MX.SYSTEMS PATRIJSWEG 32 2289 EX RIJSWIJK (ZH) T 070 307 37 37 F 070 307 37 00 WWW.MX-GROEP.NL TEKST KEES KAPTEIN TEKSTEN, RIJSWIJK ONTWERP STUDIO KOELEWIJN, DEN HAAG DRUK ANDO, DEN HAAG

Samenwerking met SKF Services: winst voor de klant Het begon met een samenwerking bij Zeeland Seaports. Dat beviel zo goed, dat SKF Services en MX.Systems een samenwerkingsverband zijn aangegaan. Nu kunnen ze systeembeheer, IT-infrastructuur en applicatiebeheer gecombineerd aanbieden. Dat is winst voor de klant: één aanspreekpunt voor alle IT-activiteiten en een betere afstemming tussen de verschillende onderdelen van de dienstverlening.

SKF Asset Management Services is sterk in het ontwerpen, implementeren en beheren van bedrijfskritische ICT-infrastructuren. Het bedrijf heeft klanten in de gezondheidszorg, de zakelijke dienstverlening, de industrie en bij de overheid. Doordat SKF een mondiaal kennisnetwerk heeft en dat combineert met de eigen specifieke IT-kennis, kan het zich onderscheiden van andere aanbieders. Samenwerking De synergie die de combinatie oplevert, is terug te vinden in de klantgerichtheid, deskundigheid en kwaliteit, waar beide partijen veel waarde aan hechten. Beide kennen een soortgelijke bedrijfs­ cultuur, streven naar kwalitatief hoogwaardige dienstverlening en zien de klant niet als een juridische partij, maar als een partner waarmee een goede en prettige samenwerking centraal staat. Door de sterktes samen te voegen zijn SKF en MX.Systems in staat om de dienstver­ lening naar een hoger niveau te tillen. Beide worden flexibeler, vullen elkaar aan in kennis en capaciteit en maken de klant deelgenoot van deze schaalvergroting. Ontzorgen De combinatie van asset management en applicatiebeheer biedt de mogelijkheid om het ICT-beheer optimaal in te richten. Het doel van SKF en MX.Systems is om de klant geheel te ontzorgen. Met het samenwerkingsverband is dat doel nu nóg beter te bereiken.

GIS in het openbaar vervoer Een alternatieve route op een eenvoudige manier oproepen. De GIS-applicatie die MX.Systems bouwt voor het Amsterdamse vervoerbedrijf GVB, is daarvoor bedoeld. Bij afwijkingen van de dienstregeling door bijvoorbeeld wegwerkzaamheden kan het GVB nu snel met een omleiding voor trams en bussen komen.

Tijdens de Infomiddag ‘GIS in het openbaar vervoer’, op 27 mei jongstleden, gaf MX.Systems informatie over deze toepassing, samen met Pitney Bowes Business Insight en het GVB. Pitney Bowes levert het platform MapXtreme, waarop de applicatie is gebouwd. Het was de eerste keer dat een dergelijke workshop bij MX.Systems werd georganiseerd. De gasten, allen van OV-organi­saties uit Nederland en België, hebben het duidelijk gewaardeerd. MX.Systems is daarom van plan om in de nabije toekomst ook voor andere onderwerpen dit soort bijeenkomsten te organi­ seren.

< 6 >

Eenvoudig Tijdens de infomiddag werd duidelijk gemaakt dat je met de GIS-applicatie op een eenvoudige manier tram- of buslijnen om kunt leiden. Het systeem houdt daarbij onder andere rekening met eenrichtingverkeer, routes waar geen bussen kunnen rijden en hoe snel een route is. In het verleden betekende een route verleggen altijd veel maatwerk en dus ook veel tijd.

De inzet van GIS bij omleidingen is maar één van de mogelijke toepassingen. Nu er, bijvoorbeeld door de komst van de chipkaart, steeds meer informatie gegenereerd wordt, krijgt GIS een steeds belangrijkere rol. Het is bijvoorbeeld ook te gebruiken voor analyses van de trajectbezetting van de metro, of van de in- en uitstappers per halte. De webapplicatie Exponare kan deze analyses weer ontsluiten en visualiseren voor een breder gebruikerspubliek. Al deze toepassingen laten zien dat de ontwikkeling van GIS in het openbaar vervoer in sneltreinvaart gaat.