De sterftecijfers voor het jaar 2009 worden vandaag gepubliceerd

Persvoorstelling

1/12/2011

Het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid verwerkt zelf de sterftecertificaten van het Vlaams Gewest. Sinds 2005 (registratiejaar 2003) wordt de nieuwe statistiek van de doodsoorzaken jaarlijks op de website van het agentschap gepubliceerd samen met een eerste algemene analyse. De sterftecijfers voor het jaar 2009 worden vandaag gepubliceerd.

http://www.zorg-en-gezondheid.be/cijfers/cijfers -over-sterfte

1

Persvoorstelling

1/12/2011

Overzicht


2

Persvoorstelling

1/12/2011

Het absolute aantal sterfgevallen bij inwoners van het Vlaamse Gewest schommelde de laatste 15 jaar rond de 56.600. Jaarlijks gemiddeld 690 mannen meer dan vrouwen. • In 2009 noteerden we 57.853 overlijdens. Dat zijn er 688 meer dan in 2008, en 2.017 meer dan in 2007. Er is dus een stijging in het absolute aantal sterfgevallen. Het aantal overlijdens per 1.000 inwoners (bruto sterftecijfer) ligt in 2009 daarmee op 9,32 per 1.000. Dit bruto sterftecijfer daalde bij mannen de laatste 15 jaar lichtjes, bij vrouwen bleef het stabiel.


3

Persvoorstelling

1/12/2011

Om de evolutie van de sterfte te beoordelen is het daarom nuttig om de cijfers te standaardiseren. Gestandaardiseerde sterftecijfers zijn fictieve cijfers. Zij geven aan wat de sterfte zou zijn als de leeftijdsverdeling van de bevolking dezelfde zou blijven en dezelfde zou zijn voor mannen en vrouwen. Hoewel het aantal sterfgevallen op zich niet duidelijk daalt over de laatste jaren, daalt de gestandaardiseerde sterfte wel en deze trend is statistisch significant. Ook het verschil tussen mannen en vrouwen is duidelijk statistisch significant. Vrouwen sterven op latere leeftijd dan mannen, maar het verschil wordt steeds kleiner met de jaren. De totale gestandaardiseerde sterfte daalde in de periode 1995-2009 met 26% bij mannen en met 20% bij vrouwen.


4

Persvoorstelling

1/12/2011

Bijdrage doodsoorzaken aan daling totale sterfte bij mannen De totale gestandaardiseerde sterfte bij mannen daalde in de periode 20002009 met 19% van 126 overlijdens naar 102 per 10.000 inwoners (ASR). De daling van de sterfte toegeschreven aan hart- en vaataandoeningen (I00-I99) leverde de grootste bijdrage (53%) aan deze globale daling.  De sterfte door hart- en vaataandoeningen bij mannen daalde met 28% tussen 2000 en 2009.  De tweede belangrijkste bijdrage kwam van een daling van het aantal overlijdens door kankers en andere nieuwvormingen (25%) (C00-D48): in 2009 overleden 16% minder mannen door een nieuwvorming dan in 2000.  Het aantal overlijdens door ziekten van het ademhalingsstelsel (J00-J99) daalde nochtans sneller: in 2009 overleden er 30% mannen minder door dan in 2000. Maar omdat er minder mannen overlijden door ziekten van het ademhalingsstelsel dan door kankers, is de bijdrage aan de totale daling van de sterfte minder groot (23%).


5

Persvoorstelling

1/12/2011

Bijdrage doodsoorzaken aan daling totale sterfte bij vrouwen De totale gestandaardiseerde sterfte bij vrouwen daalde in de periode 20002009 met 15% van 75 overlijdens naar 64 per 10.000 inwoners (ASR). Ook hier leverde de daling van de sterfte aan hart- en vaataandoeningen (I00-I99) de grootste bijdrage (78%).  De sterfte door hart- en vaataandoeningen bij vrouwen daalde met 29% sinds 2000.  In tegenstelling tot de mannen leverde de sterfte door ziekten van het ademhalingsstelsel de tweede belangrijkste bijdrage (16%) (J00-J99): in 2009 overleden 23% minder vrouwen door deze ziekten dan in 2000.  Het aantal overlijdens door kanker en andere nieuwvormingen (C00-D48) daalde tussen 2000 en 2009 toe met 6%.


6

Persvoorstelling

1/12/2011

Dalende sterftecijfers vertalen zich in een stijgende levensverwachting, zowel voor mannen als voor vrouwen De levensverwachting voor vrouwen is beduidend hoger dan die voor mannen, maar de mannen halen de vrouwen langzaam in. • De levensverwachting voor een jongetje geboren in 2009 is 78,3 jaar. Een pasgeboren jongen had in 2000 een levensverwachting van bijna 3 jaar minder, nl. 75,7 jaar. Dit is gemiddeld elk jaar 3,1 maand erbij. • De stijging van de levensverwachting voor een pasgeboren meisje was minder stijl maar toch nog gemiddeld 2 maand per jaar: van 81,5 jaar in 2000 naar 83,2 jaar in 2009 (hetzij een stijging van 1,7 jaar).


7

Persvoorstelling

1/12/2011

Op basis van de levensverwachting berekenen we ook het aantal verloren potentiële levensjaren (VPJ) bij mensen die sterven voor de leeftijd van 75 jaar. Daarmee kunnen we per doodsoorzaak aanduiden wat invloed is op de levensverwachting. Het totale aantal verloren potentiële jaren is bij mannen 1,5 maal groter dan bij vrouwen. Nieuwvormingen veroorzaken bij mannen en vrouwen ongeveer evenveel verloren jaren, zij het iets meer voor mannen. Het grote verschil in levensverwachting tussen mannen en vrouwen is vooral toe te schrijven aan hart- en vaatziekten en uitwendige oorzaken. Dit vraagt om meer details.


8

Persvoorstelling

1/12/2011

Longkanker, suïcide en ischemische hartziekten (IHZ) zijn bij mannen verantwoordelijk voor het grootste aantal verloren potentiële levensjaren. Zij zijn samen verantwoordelijk voor 30% van de VPJ bij mannen. Ook vervoersongevallen op land (VVO) en andere cardiovasculaire ziekten hebben nog een belangrijke bijdrage.

Bij vrouwen is borstkanker de belangrijkste oorzaak van verloren levensjaren (11% van de VPJ). Daarna volgen dezelfde 3 oorzaken als bij mannen: longkanker, suïcide en ischemische hartziekten samen goed voor nog eens 19% van de verloren jaren. Na borstkanker is longkanker nu de tweede oorzaak van verloren jaren geworden. Het VPJ-cijfer voor longkanker is namelijk sterk gestegen, en het cijfer voor ischemische hartziekten is sterk gedaald.

Afkortingen: k.: kanker IHZ: Ischemische hartziekten VVO: Vervoersongevallen op land Hartdecomp. e.a.:Hartdecompensatie, complicaties en onduidelijk omschreven hartaandoeningen CVA: Cerebrovasculaire aandoeningen (beroertes) COPD: Chronische obstructieve longziekten


9

Persvoorstelling

1/12/2011

Vervoersongevallen zijn de belangrijkste doodsoorzaak bij jongens en jonge mannen van 10 tot 24 jaar. Zij zijn verantwoordelijk voor ongeveer een derde van de overlijdens in deze leeftijdsgroep. Tot de leeftijd van 39 jaar sterven mannen en vrouwen vooral door gelijkaardige oorzaken, namelijk aangeboren afwijkingen, ongevallen en suïcide. Suïcide neemt 1 vakje meer in beslag dan in 2008, namelijk bij mannen van 25-29 jaar, waar vervoersongevallen op het land dit jaar minder slachtoffers eisten terwijl suïcide er meer eiste. Globaal is suïcide bij mannen en vrouwen gestegen t.o.v. 2008. Er pleegden 64 mannen (van 728 naar 792) en 11 vrouwen (van 299 naar 310) meer zelfdoding. Dit was ook zichtbaar in de gestandaardiseerde cijfers (die in september werden gepresenteerd).

NB: vervoersongevallen zijn hier beperkt tot vervoersongevallen op land (V01-V89)


10

Persvoorstelling

1/12/2011

Vanaf de leeftijd van 40 tot en met 69 jaar sterven vrouwen in de eerste plaats aan borstkanker, mannen meestal door suïcide (40 tot 49 jaar) of longkanker (50 tot 79 jaar). •

Bij mannen van 75-79 jaar is het aantal overlijdens door longkanker echter gedaald, zodat er dit jaar evenveel overlijdens waren als door ischemische hartziekten.

Op latere leeftijd volgen voor zowel mannen als vrouwen ischemische (en andere) hart- en vaatziekten als belangrijkste doodsoorzaken.

* Hartdecompensatie, complicaties en … : Hartdecompensatie, complicaties en onduidelijk omschreven hartaandoeningen (I46; I50-I51)


11

Persvoorstelling

1/12/2011

• Zowel mannen als vrouwen overlijden vaak in het ziekenhuis. In 2009 vonden respectievelijk 54% en 46% van alle overlijdens plaats in het ziekenhuis. • Omdat mannen vaker op jongere leeftijd overlijden, sterven zij vaker thuis dan vrouwen (27% van alle overlijdens bij mannen tegenover 19% bij vrouwen). • Vrouwen sterven vaker in een bejaardentehuis dan mannen (32 % bij vrouwen tegenover 15% bij mannen). • 10 jaar geleden was het aandeel van overlijdens in het ziekenhuis hoger.


12

Persvoorstelling

1/12/2011

Gezondheidsbeleid heeft tot doel het geheel van gezondheidsproblemen zo doelmatig en zo doeltreffend mogelijk te beïnvloeden. Cijfers over zogenaamd 'vermijdbare' sterfte moeten een beeld geven van waar verbetering mogelijk lijkt.

Dit kan enerzijds door te vermijden dat mensen ziek worden (primaire preventie) of anderzijds door een zo goed mogelijke organisatie van de gezondheidszorg (vaccinatie, vroegtijdige opsporing en gepaste behandeling) Bij mannen ligt de nadruk vooral op primair vermijdbare sterfte (24% van totale sterfte), bij vrouwen is het aandeel van medisch vermijdbare sterfte groter (29% van totale sterfte).


13

Persvoorstelling

1/12/2011

Bij mannen kan bijna 1 op de 4 overlijdens voor de leeftijd van 75 jaar beschouwd worden als vermijdbaar door primaire preventie. Bij vrouwen is 1 op de 8 overlijdens vermijdbaar door primaire preventie Meer dan de helft van deze overlijdens is te wijten aan longkanker (58%), gevolgd door ischemische hartziekten (19%) en levercirrose (11%). In de periode 2000-2009: • daalde het aantal overlijdens bij mannen met gemiddeld 73 overlijdens per jaar (niet significant); • Bleef het aantal overlijdens bij vrouwen schommelen rond 880.


14

Persvoorstelling

1/12/2011

Evolutie sterfte vermijdbaar door betere gezondheidszorg Bij mannen daalde het absolute aantal sterfgevallen voor de 3 belangrijkste doodsoorzaken vermijdbaar door medische interventies: • Het absolute aantal vermijdbare sterfgevallen door ischemische hartziekten (IHZ) daalde gemiddeld met 25 per jaar. • Het absolute aantal vermijdbare sterfgevallen door cerebrovasculaire aandoeningen (CVA) daalde gemiddeld met 19 per jaar. • Het absolute aantal vermijdbare sterfgevallen door colorectale kanker daalde gemiddeld met 12 per jaar. • De evolutie van sterfte door pneumonie en sepsis is onduidelijk. Ook de relatieve sterfte vertoont een dalende trend bij mannen: sinds 2000 daalde het percentage sterfgevallen vermijdbaar door een optimale gezondheidszorg met bijna 0,3 procentpunten per jaar.

Weergave van de vermijdbare doodsoorzaken die meer dan 1% van de totale sterfte uitmaken in deze leeftijdsgroep *IHZ: slechts de helft van de ischemische hartdoden tussen 0-4 jaar en tussen 65 en 74 jaar worden als vermijdbaar beschouwd.


15

Persvoorstelling

1/12/2011

Evolutie sterfte vermijdbaar door betere gezondheidszorg Ook bij vrouwen daalde het absolute aantal overlijdens voor de 3 belangrijkste doodsoorzaken vermijdbaar door medische interventies: • Het aantal vermijdbare overlijdens omwille van borstkanker daalde gemiddeld met 14 per jaar. • Het aantal vermijdbare sterfgevallen door ischemische hartziekten (IHZ) daalde gemiddeld met 14 per jaar. • Het aantal vermijdbare overlijdens door cerebrovasculaire aandoeningen (CVA) daalde met 17 per jaar. • De evolutie van de vermijdbare sterfte door colorectale kanker, pneumonie, baarmoederhalskanker en sepsis is onduidelijk. De totale relatieve sterfte vermijdbaar door een optimale gezondheidszorg vertoont geen duidelijke trend bij vrouwen.

Weergave van de vermijdbare doodsoorzaken die meer dan 1% van de totale sterfte uitmaken in deze leeftijdsgroep *IHZ: slechts de helft van de ischemische hartdoden tussen 0-4 jaar en tussen 65 en 74 jaar worden als vermijdbaar beschouwd.


16

Persvoorstelling

1/12/2011

Het Vlaams Gewest bevindt zich in het gezelschap van Europese lidstaten met lage sterftecijfers: zowel voor mannen als voor vrouwen bevindt het zich links in de rij. •Zweedse, Italiaanse, Cypriotische, Spaanse en Franse mannen sterven minder snel dan Vlaamse mannen (plaats 6).

•Franse, Spaanse, Italiaanse en Finse vrouwen sterven minder snel dan Vlaamse vrouwen (plaats 5). Verder valt het op dat de oostelijke lidstaten slecht scoren. Denemarken heeft de slechtste cijfers van de West- en Noord-Europese landen. Slovenië heeft het slechtste cijfer van de Zuid-Europese lidstaten. Deze cijfers zijn gemiddelden voor de jaren 2006 tot 2008, voor zover beschikbaar, voor 26 lidstaten en Vlaanderen. Opmerking: De Vlaamse cijfers zijn een onderschatting omdat overlijdens van Vlaamse residenten in het buitenland en in het Waalse Gewest niet kunnen meegeteld worden. Gebaseerd op de absolute cijfers voor 2004 schatten we die onderschatting op 1%. In sommige landen worden overlijdens van residenten in het buitenland wel meegeteld, in andere niet.


17

Persvoorstelling

1/12/2011

Die goede positie danken we vooral aan de lage sterfte door hart- en vaataandoeningen. Voor deze doodsoorzaken is het Vlaamse Gewest bij de laagste in Europa. In een vergelijking met 26 EU-lidstaten moet Vlaanderen enkel Frankrijk, Spanje en Nederland laten voorgaan. Het gemiddelde sterftecijfer in de EU voor mannen en voor vrouwen is 1,4 keer groter dan het sterftecijfer voor Vlaamse mannen en vrouwen.


18

Persvoorstelling

1/12/2011

Ook dit zijn gemiddelde cijfers voor 2006 tot 2008, voor zover beschikbaar. De Vlaamse sterftecijfers voor kanker situeren zich iets lager dan het Europese gemiddelde: 11 lidstaten doen beter, 15 doen het slechter. • Het gemiddelde kankersterftecijfer in de EU voor mannen en voor vrouwen is slechts 5% respectievelijk 4% hoger dan het Vlaamse cijfer. • Cyprus, Finland en Zweden hebben de laagste kankersterfte. • Hongarije, Polen en Denemarken hebben de hoogste sterftecijfers door kwaadaardige nieuwvormingen.


19

Persvoorstelling

1/12/2011

In een vergelijking met 26 EU-lidstaten situeert Vlaanderen zich bij de 6 lidstaten met de hoogste longkankersterfte. De sterfte van Vlaamse mannen door longkanker is hoger dan het Europese gemiddelde. De sterfte door longkanker bij Vlaamse vrouwen is lager dan het Europese gemiddelde. • Het gemiddelde sterftecijfer in de EU voor mannen is 12% lager en voor vrouwen 8% hoger dan het Vlaamse cijfer. Ook in Europa is er een groot verschil tussen mannen en vrouwen voor sterfte door longkanker. Enkel in Zweden, Denemarken, het Verenigd Koninkrijk en Ierland zijn de sterftecijfers voor mannen niet minstens dubbel zo hoog als die voor vrouwen. In al deze landen vertonen mannen relatief lage sterfte door longkanker (onder EU-gemiddelde) en vrouwen relatief hoge sterfte (boven EU-gemiddelde). • Zweedse mannen hebben het laagste sterftecijfer voor longkanker (gevolgd door Cypriotische en Finse mannen). • Hongaarse, Poolse en Estse mannen vertonen de hoogste longkankersterfte in de EU.

• Deense vrouwen hebben het hoogste sterftecijfer voor longkanker (gevolgd door Hongaarse, Britse en Nederlandse vrouwen). • Maltese, Spaanse en Litouwse vrouwen vertonen de laagste longkankersterfte in de EU.


20

Persvoorstelling

1/12/2011

Langdurig roken is de belangrijkste oorzaak van longkanker. Uit berekeningen per doodsoorzaak, schatten we dat: • de natuurlijke sterfte bij mannen van 35 jaar en ouder voor een kwart toe te schrijven is aan roken (26%); • de natuurlijke sterfte bij vrouwen van 35 jaar en ouder voor 6% is toe te schrijven aan roken. De longen ondervinden de grootste schade van het tabaksgebruik: • 92% van de longkankersterfte bij mannen en 65% van de longkankersterfte bij vrouwen is vermoedelijk toe te schrijven aan langdurig tabaksgebruik; • 68% van de overlijdens door chronische luchtwegaandoeningen bij mannen en 45% bij vrouwen is ook te wijten aan tabak; • Overlijdens door kankers aan mond en keelholte zijn ook voor twee derde (bij mannen) tot een kwart (27% bij vrouwen) toe te schrijven aan tabak. In vergelijking met 10 jaar geleden is de tabaksgerelateerde sterfte bij mannen gedaald, maar bij vrouwen gestegen. “Natuurlijke” overlijdens zijn alle overlijdens die niet zijn toe te schrijven aan uitwendige oorzaken (zoals ongevallen, geweld of zelfbeschadiging) of aan levercirrose.


21

Persvoorstelling

1/12/2011

De Vlaamse sterftecijfers voor borstkanker zijn bij de hoogste in Europa: slechts 1 lidstaat doet slechter (nl. Denemarken). Ierland en Nederland vervolledigen de top 3. • Spanje, Portugal en Zweden hebben de laagste borstkankersterfte. • Het Vlaamse sterftecijfer voor vrouwen is 23% hoger dan het gemiddelde sterftecijfer in de EU.


22

Persvoorstelling

1/12/2011

De Vlaamse cijfers voor sterfte door kanker aan baarmoeder en baarmoederhals zijn lager dan het EU-gemiddelde (plaats 9). • Finland, Griekenland en Nederland hebben de laagste sterftecijfers; • Bulgarije, Litouwen en Roemenië hebben de hoogste. • Het Vlaamse sterftecijfer is 17% lager dan het gemiddelde sterftecijfer in de EU.


23

Persvoorstelling

1/12/2011

De sterfte in het Vlaams Gewest ten gevolge van uitwendige oorzaken (ongevallen, zelfdodingen en geweld) is ongeveer gemiddeld in Europa. In een vergelijking met 26 EU-lidstaten staat Vlaanderen op plaats 14. • Voor mannen is het totale sterftecijfer iets lager dan het Europese gemiddelde (plaats 13). • Vlaamse vrouwen sterven echter 1,2 keer vaker dan het Europese gemiddelde (plaats 18). De Baltische lidstaten hebben de hoogste sterftecijfers, Nederland heeft de laagste.


24

Persvoorstelling

1/12/2011

Sinds 1998 is de sterfte door ongevallen bij mannen gedaald met 14%. Daarmee is voor mannen de doelstelling niet bereikt. • Voor vervoersongevallen werd de doelstelling wel bereikt (-42%). • De sterfte door niet-intentioneel vallen daalde slechts met 5% (niet statistisch significant). • De sterfte door andere ongevallen steeg daarentegen met 32% (niet statistisch significant). Sinds 1998 is de sterfte door ongevallen bij vrouwen gedaald met 21% (significant). Daarmee blijft de doelstelling voor vrouwen bereikt, zij het nipt, en niet voor alle ongevallen. • De sterfte door vervoersongevallen daalde bij vrouwen met 54% (significant). • De sterfte bij vrouwen door een ongelukkige val daalde met 16% (niet statistisch significant). • De sterfte bij vrouwen door andere ongevallen bleef gelijk ten opzichte van 1998.


25

Persvoorstelling

1/12/2011

Het Vlaamse Gewest bevindt zich in het gezelschap van Europese lidstaten met hoge suïcidecijfers: zowel voor mannen als voor vrouwen bevindt het zich rechts in de figuur. Het Vlaamse suïcidecijfer ligt 1,5 keer hoger dan het EUgemiddelde. • Bij de Cypriotische, Griekse, Italiaanse en Maltese mannen wordt het minst vaak suïcide geregistreerd.

• Griekse, Maltese, Cypriotische en Italiaanse vrouwen lijken het minst vaak te sterven door zelfdoding. • Verder valt het op dat de Oostelijke lidstaten slecht scoren. Portugal heeft de hoogste suïcidecijfers van de mediterrane landen. Ook Frankrijk heeft relatief hoge suïcidecijfers. Nederland, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk hebben lagere cijfers dan het EU-gemiddelde. Het aantal suïcides in Vlaanderen is vermoedelijk licht onderschat. Dit geldt echter ook voor andere Europese landen: elk land heeft zijn eigen wetgeving, culturele gevoeligheden (suïcide is een taboe) en registratiemethodes. Deze Europese cijfers moeten dus steeds met de nodige voorzichtigheid geïnterpreteerd worden en kunnen genuanceerd worden met het aantal overlijdens door uitwendige oorzaken waarvan de intentie niet kan bepaald worden (licht grijze blokjes op de figuur).


26

Persvoorstelling

1/12/2011

Startpagina Cijfers: http://www.zorg-en-gezondheid.be/cijfers/ Volgende rubrieken zijn vernieuwd: •Algemene sterftecijfers 2009 •Statistiek van de doodsoorzaken 2009 •Oorzaken van sterfte 2009

•Vlaanderen in Europa 2006-2008 •Suïcidecijfers 2009 (gepubliceerd in september) •Cijfers gezondheidsdoelstelling ongevallen: cijfers gezond leven > cijfers ongevallen in de privésfeer


27

Persvoorstelling

1/12/2011

http://www.zorg-en-gezondheid.be/Cijfers/Sterftecijfers/Statistiek-van-dedoodsoorzaken/  Gedetailleerde sterftecijfers 2000-2009 in rekenbladformaat (XLS) http://www.zorg-en-gezondheid.be/Cijfers/Vorige-cijfers/  Archief van cijfers en publicaties van vorige jaren (PDF)


28

De sterftecijfers voor het jaar 2009 worden vandaag gepubliceerd

Recommend Documents