Jaargang 2013 nr. 3
September 2013
pagina 1
De Stadsheraut Van de voorzitter VAN DE VOORZITTER IN DIT NUMMER
:
VAN DE VOORZITTER
1
DE STADHUIS BEIAARD
2
TOEKOMST OOSTWATERING
3
JAGERS
4
DE
IN VEERE
PAPAVER
5
AGENDA LEDENVERGADERING
9
We begonnen deze zomer met goede voornemens in het Placemakingsproces. Er was een redelijk compromis en het wachten was op het raadsvoorstel en de beslissing van de gemeenteraad. Die heeft echter voor het overgrote deel zijn oren laten hangen naar de lobby van de middenstand. Het voorstel van het College van B&W is niet geheel getorpedeerd maar Veere Autoluw is wel op de lange baan geschoven. Er is weliswaar een datum genoemd van 1 januari 2016 dat het Oranjeplein nog slechts de helft van het huidige aantal parkeerplaatsen zal tellen, maar dat is afhankelijk van de spa die in de grond gaat voor bijvoorbeeld de overdekte markthal. Gezien de belangen van een paar ondernemers rond het plein – heeft u de frietoorlog een beetje gevolgd? – hebben wij daar een hard hoofd in. Er is echter nog wel een lichtpuntje: in 2015 zal het verkeersverwijssysteem in werking treden. Wij zullen er alles aan doen, met uw ondersteuning, dat dit ook werkelijk gebeurt. Houdt u ondertussen de verkiezingsprogramma’s van de politieke partijen voor de gemeenteraadsverkiezingen in de gaten, want die zullen het komend najaar gaan verschijnen.
VERSLAG LEDEN- 10 VERGADERING VEERS ALLERLEI
14
LEDENVERGADERING De algemene ledenvergadering wordt gehouden op maandag 9 september om 20.00 uur in De Korenmaat, Kapellestraat, Veere
CONTACT Secretariaat Stadsraad Veere Ravelijn 3, 4351 TB Veere Telefoon : 0118—501586 E-mail:
[email protected] Website: www.stadsraadveere.nl
Jaargang 2013 nr 3
September 2013
pagina 2
DE STADHUISBEIAARD Stelt u zich voor: een prachtige zomeravond, in een stadstuin onder het Stadhuis een gezelschap van ruim veertig aandachtige luisteraars, een vertelster die de opera Dido en Aeneas van Henry Purcell toelicht en een gelijktijdige concertante uitvoering daarvan op de stadhuisbeiaard door een eminent beiaardier. Dit voorlopig laatste zomeravondconcert op 27 juli j.l., georganiseerd door stadsbeiaardier David van der Vlies, werd gespeeld door Arie Abbenes. Abbenes is oud stadsbeiaardier van Utrecht, Eindhoven, Tilburg en Asten, was docent aan de Nederlandse Beiaardschool in Hilversum en is adviseur bij historische beiaardprojecten. In zijn praatje na afloop van het concert roemde hij het Veerse carillon, dat hij beschouwt als een uniek en topinstrument in zijn genre. De laatste keer dat het carillon een grote onderhoudsbeurt kreeg was in 1972, ruim 40 jaar geleden dus. En dat is te merken. De uur en halfuurdeuntjes klinken niet altijd zoals ze zijn geprogrammeerd. En dat komt doordat het mechaniek waarmee de klokken worden aangestuurd (trommel, klavier en klavierdraden) nodig moet worden herzien en aangepast. Hij constateert dat de restauratie van het stadhuis en de stadhuistoren een uitstekende gelegenheid kan zijn om ook de beiaard grondig aan te pakken, zodat het weer jaren mee kan. Inmiddels heeft Arie Abbenes het gemeentebestuur een aantal aanbevelingen gedaan m.b.t. de opstelling van de beiaardklokken, het klavier en het trommelspeelwerk. Hopelijk ziet men daar voldoende grond in fondsen te werven om dit belangrijke historische erfgoed te behouden. Ruud Backx
Andreas van den Gheyn uit Leuven vervaardigde in 1790 zijn laatste instrument voor Veere. Het zou de kroon op zijn werk worden. De familie Van den Gheyn was al wel bekend in Veere. Peter II v.d. Gheyn leverde al in 1594 een carillon voor de Stadhuistoren (de grote uurschelle rest hier nog van) en zijn nazaat Peter van den Gheyn verving dit spel in 1736 door een nieuwe beiaard van 35 klokken. Dit spel bevredigde op den duur niet geheel en Peter´s neef Andreas kreeg de opdracht om in 1790 een negental defecte klokken te hergieten en de overige bij te stemmen. Na jarenlange verwaarlozing en goed bedoelde docht slecht uitgevallen restauraties, werd het spel in 1972 goed gerestaureerd en uitgebreid met een vierde octaaf. Dat het nodig is het carillon grondig te restaureren blijkt wel uit het feit dat op 20 augustus j.l., tijdens een bespeling, een klepel van zo’n 40 kilo spontaan uit zijn klok denderde, maar gelukkig aan een klavierdraad bleef hangen. (zie foto).
Jaargang 2013 nr. 3
September 2013
pagina 3
TOEKOMSTPLANNEN OOSTWATERING De afgelopen maanden heeft bureau Vrolijks uit Breda gewerkt aan de uitwerking van drie scenario’s voor de toekomst van het Oostwateringgebied. Daarbij hebben zij met de gebruikers en met ‘de buitenwacht’ gesproken. Op 14 augustus zijn hun bevindingen gepresenteerd en bediscussieerd in de Roergangershut, het clubhuis van WV de Arne. Bestuursleden van de Stadsraad Veere waren hierbij aanwezig. De slides van de presentatie met de situatieschetsen konden nog niet worden vrijgegeven omdat de gemeente formeel eerst in kennis moet worden gesteld. Hieronder dus alleen een beknopt verslag. Het gaat om drie scenario's die allen een verfraaiing van het terrein en een verbetering van haar functionaliteit beogen. - Het eerste scenario is niet veel meer dan het opschonen en verfraaien van de bestaande situatie. Het clubgebouw 'de Roergangershut' van WV de Arne wordt op en in de dijk geplaatst en de huidige aanrijdroute wordt achterom het botenstallingsterrein van de Jachtwerf gelegd. - Het tweede scenario gaat verder. De haven wordt in een stuk voor de bedrijven en een stuk van WV de Arne gesplitst. Alleen het bootjesstrandje blijft op zijn plek waardoor 'de Arne' op twee plaatsen een stek heeft. De toegang van de Arne wordt verlegd naar de oude noordingang aan de kant van Vrouwenpolder. Het voordeel hiervan is dat het bedrijfsmatige gedeelte gescheiden wordt van het recreatieve deel. Er rijden dus geen bezoekers meer op de plek waar zowel de Jachtwerf als WV de Arne met boten op bokken rondzeulen. Dat is veel veiliger. De huidige ingang wordt gewijzigd in twee afritten die beneden aan de dijk bijeenkomen op een rotonde/parkeerterrein. Gevaarlijke draaimanoeuvres op de dijk zijn dan verleden tijd. - Het meest kostbare scenario, scenario 3, wordt door de voornaamste gebruikers als meest wenselijk beschouwd. Het heeft alle elementen van scenario 2. Verder wordt het huidige bootjesstrandje naar de overkant van de haven tegen de dijk gebracht. De dijk moet daarvoor wel verbreed worden. Hierdoor heeft WV de Arne maar één locatie met aparte ingang. Dit is voor hen veel praktischer. De ruimte van het huidige bootjesstrandje kan dan ingevuld worden met lage verblijfsaccommodatie. Het vrachtschip van de zeilschool kan vervangen worden door een vaste accommodatie. Hoogbouw is daar (gelukkig) niet mogelijk want er kan niet geheid worden vanwege de betonblokken die gebruikt zijn bij de demping van de in 1944 gebombardeerde dijk. De kantine van WV de Arne wordt in alle plannen verplaatst naar de dijk met uitzicht op het meer of de haven. Het wordt al dan niet gekoppeld aan een nieuwe horeca gelegenheid. Naar de mening van uw bestuur hebben de scenario's veel leuke en goede elementen. Vooral scenario 3 ziet er goed uit en draagt bij aan de verbetering van de omgeving. De kosten zullen door private financiering gedragen moeten worden. Of dat lukt is de vraag. Een tweede knelpunt is dat de erfpachtrechten van de gebruikers die tot 2043 lopen. Om scenario 3 te kunnen realiseren zullen de erfpachthouders met elkaar tot overeenstemming moeten komen. Ook dat is wellicht mogelijk. Op 23/9 worden de plannen besproken in de commissie ruimtelijke ordening. We zijn als bestuur enthousiast over de plannen maar houden één en ander voor u in de gaten. Tjeerd Kuiper
JAGERS IN VEERE, HET VERVOLG In de vorige Stadsheraut lieten we u een foto zien van een viertal jagers op het voordek van de toenmalige tonnenlegger. Ze staan er vol trots met een geschoten vogel. We wilden weten of u één of meer van de heren herkent. Het vermoeden was dat één van hen Hugh Popham, een Engelse jager, is. We zijn door allerlei hulp wat verder gekomen en laten u dat graag weten.
Jaargang 2013 nr 3
September 2013
pagina 4
De linker man met de grote pet is inderdaad Hugh Popham. Over hem valt veel te vertellen maar we zullen eerst beginnen met de connectie met Veere. De vogel is een Jan van Gent. Onze informatie is deels afkomstig van Ard van der Steur, de huidige eigenaar van het geweer van Popham, en voor zover het de Veerse connectie betreft van Lex Minneboo. Deze laatste is de kleinzoon Sander Minneboo, de jachtopzichter van de schorren langs het Veerse Gat en de Zandkreek. Zijn jachtgebied liep van de haven van Kamperland tot voorbij Geersdijk en aan de andere kant besloeg het de Piet en de Oranjepolder. Een waar eldorado voor de jager op waterwild. De familie Minneboo was eigenlijk helemaal geen jagersfamilie maar een vissersfamilie die met een hoogaars de zee op ging om te vissen. Een hoogaars had in die tijd een bemanning van 4 man en Sander was de vierde zoon van zijn vader. Voor hem was er aan boord van de ouderlijke hoogaars geen plaats en hij werd bemanning bij Jan de Blieck, de grote jager van Veere in die tijd. Voor deze was jagen niet iets dat hij erbij deed, het verschafte een belangrijk deel van zijn inkomen. Sander werd dus ook jager en hij heeft dat zijn hele leven gedaan. Naast die mazzel trouwde hij ook nog eens met de enige dochter van zijn schipper, Angelina. Dat is de grootmoeder van onze bron, Lex Minneboo. Hij beschrijft haar als de zakenvrouw in de familie. Het schip, de VE13, was van haar en het huis naast de Campveersche Toren waar ze woonden ook. Lex heeft goede herinneringen aan haar. Popham en zijn vriend Thomas Mayer Pike bleven ieder jaar gedurende langere tijd in Veere en fungeerden als gastheren voor vaak hooggeplaatste Britse en Nederlandse jagers in deze omgeving. Popham logeerde bij Sander Minneboo thuis en hij had daar een eigen kamer. Met al die medejagers schoten ze indrukwekkende hoeveelheden waterwild. Dat werd voor een deel uitgedeeld aan de behoeftigen in Veere, voor een deel echter ook via de mailboot vanuit Vlissingen naar afnemers in Engeland gestuurd. Beide mannen leverden ook specimen van hun jachtbuit, als het zeldzame soorten betrof, aan musea in zowel Nederland (aan het huidige Naturalis) als in Engeland. Ze waren beiden ook actief als veldornitholoog. De combinatie jager en ornitholoog zal de huidige vogelliefhebbers een rolberoerte bezorgen maar een groot deel van onze huidige kennis over de natuur is vergaard door die nu verguisde jagers van vroeger. In de periode dat Popham en Pike hier jaagden was 'collecting of species' een gewaardeerde hobby waar veel informatie uit vergaard werd. Uit bewaard gebleven correspondentie blijkt hoe serieus hun onderzoek was. Aan de hand van specimens werd bepaald in hoeverre varianten van dieren nu een andere soort waren of alleen een variant. Met een verrekijker is vaak dat niet te onderzoeken. We hebben van Johan van Cranenburgh een tweede foto van hetzelfde gezelschap gekregen die we u hier laten zien. Zes mannen staan op het achterdek van diezelfde schokker. Rechts achter herkennen we Hugh Popham. De drie mannen links zijn de metgezellen in de andere foto. Onze vraag aan u is wie de schipper met zijn grote baard is. Gezien het feit dat hij de helmstok in handen heeft zal het de schipper van de Tonnenlegger zijn. Dat is dus ongetwijfeld een van Beveren. Is dit nu die beruchte Barre Teeuw? De man rechts voor met de puts in handen zal bemanning geweest zijn, ook al af te lezen aan de klompen die hij draagt. Een ander raadsel dat deze foto oproept is waarom hij aan boord van de Tonnenlegger is terwijl Popham in die tijd met Jan de Blieck jaagde? Wat is de connectie tussen Jan de Blieck, Sander Minneboo en de familie van Beveren. We houden dus wat vragen voor u en we waarderen het als u ons antwoorden kunt geven. In een volgende aflevering zullen we u over Hugh Popham iets meer vertellen. Het was een interessante man die ontdekkingsreizen naar Noord Siberië heeft gemaakt en daar allerlei avonturen beleefde. Geen doetje dus, die Engelsman die zo veel in Veere was. Jan Paul Loeff
Jaargang 2013 nr. 3
September 2013
pagina 5
EEN SCOON HUYS IN DE WINGAERTSTRATE Vijfhonderd jaar De Papaver Dit jaar is het precies vijfhonderd jaar geleden dat het huis De Papaver van Bert Bakker op het eind van de Wijngaardstraat is gebouwd. Een jubileum dus, al zal er door de vele verbouwingen weinig van het oorspronkelijke gebouw bewaard zijn gebleven. De geschiedenis van het huis begint op 2 maart 1513 toen burgemeesters en schepenen een contract sloten met de kerkmeesters van de Onze Lieve Vrouwekerk voor de bouw van een nieuwe school met ernaast een woning voor de schoolmeester. Het ontwerp voor beide is gemaakt door Rombout Keldermans, die zijn vader in 1512 als bouwmeester van de kerk was opgevolgd. De kerkmeesters namen op zich de school te laten bouwen, maar omdat hun geld opgeslokt werd door de afbouw van de kerk moesten ze bij de stad een lening afsluiten. De school werd gebouwd bij de Grote Kerk ‘an die noortside van de west roester (rooster) van den selven kercke streckende also verre oestwaerts’. Een dergelijk rooster lag bij iedere toegang tot de kerk om te verhinderen dat dieren op de begraafplaats zouden komen. Om de school het nodige aanzien te geven werd ervoor een bordes van één of twee treden boven de begane grond gemaakt en in plaats van met een strooien dak werd hij gedekt met dakpannen. Dit laatste gebeurde door de hoge kosten die daarmee gemoeid waren nog maar zelden in de stad. De school is al twee eeuwen geleden afgebroken. Alleen de schoolmeesterswoning staat er nog en sinds het midden van de vorige eeuw draagt hij de naam De Papaver. Op de plaats van de Wijngaardstraat lag vroeger de grote wijngaard van het grafelijk slot Magdalon. Dit kasteeltje stond op de hoek van de Wagenaarstraat en de Baljuwstraat. Nadat het in 1346 in bezit van de heer van Veere was gekomen begon hij de voorhof te slopen, de bomen te kappen en de gracht te delven. Daarna werden de Wijngaardstraat, de Wagenaarstraat en de Baljuwstraat aangelegd. Tot Napoleon in 1812 een muur om de kerk liet bouwen was de Wijngaardstraat de doorgaande route van de Zandijkse Poort naar de Kaai. In 1600 stonden er vierendertig huizen die door honderd personen van ouder dan veertien jaar werden bewoond. Een paar bekende namen onder hen zijn de reder Balthasar de Moucheron en de ontdekkingsreiziger Joris van Spilbergen. Behalve ambachtslieden, vissers en zeelieden woonden er dat jaar ook de stadsdoctor, de schoolmeester en de tafelhouder van de Bank van Lening. Halverwege de straat stond een herberg waarin het goed toeven geweest moet zijn, want op het uithangbord prijkte de naam Het Paradijs. Ook andere huizen in de straat hadden een naam, zoals De dry Trappen, 't Wapen van Den Bosch, De vergulde Ruiter, Duinkerke, Hemelvaart, Brouwershaven, 't Moriaenshooft en De gouden Kop. Dit laatste van de regentenfamilie De Mauregnault was even groot als Het Lammetje op de Kaai. Het huis van De Moucheron werd van 1613 tot 1763 door de stad aan de Schotse kooplieden afgestaan om er hun bijeenkomsten te houden. In dit Schotse Natiehuis was ook de Schotse Court gevestigd, een rechtbank die zich uitsluitend met Schotse zaken bezig hield. Na de Franse Tijd zijn bijna alle huizen in de Wijngaardstraat gesloopt. In 1930 stonden er nog drie. Pas in de tweede helft van de vorige eeuw zijn er weer nieuwe huizen en een school gebouwd. Dertig jaar na de bouw van de schoolmeesterswoning woonde de schoolmeester er niet meer in. Hij was naar de school verhuisd. In 1542 verhuurde de Tafel van de Heilige Geest, het rooms-katholiek armbestuur, het huis voor twaalf gulden per jaar aan Maerten Janszoon. Maerten was slijter en woonde er samen met zijn zoon Pieter. Zijn buurman was meester Jan, de zangmeester die de koorknapen opleidde tot goede zangertjes. In het hoekhuis Den Moriaen ertegenover woonde de pastoor en in twee andere huizen bij de school woonden ook geestelijken. In juni 1543 betaalde het armbestuur de helft van de kosten van een muur die tussen Maerten Janszoon en meester Jan de zangmeester was opgemetseld.
Jaargang 2013 nr 3
September 2013
pagina 6
In 1548 huurde de havenarbeider Jasper de voormalige schoolmeesterswoning. Hij hielp bij het laden en lossen van de schepen in de haven en het vervoer van goederen van en naar de pakhuizen in de stad. De huurprijs was inmiddels gezakt naar negen gulden. Jasper heeft er slechts kort gewoond, want een jaar later huurde Jan Bouwenssen het huis. Jan was één van de twaalf kanunniken van de kerk en betaalde jaarlijks acht gulden. Op 1 april 1555 verkocht het kerkbestuur het huis aan Cornelis Houck van Cloetinghe, pastoor en kanunnik van de Onze Lieve Vrouwekerk. Bij het armbestuur sloot hij een hypotheek af tegen een vaste jaarlijkse rente van twaalf gulden. Als onderpand gaf hij zijn huis in de Wijngaardstraat. Een deel van de hypotheek aflossen was mogelijk, maar niet verplicht. Telkens opnieuw ging hij van de ene eigenaar over op de andere, net zolang tot Tanneken Pool, weduwe van Pieter Mattheussen, hem in 1672 volledig afloste, waarna hij werd geroyeerd. Toen de kerk de schoolmeesterswoning aan de pastoor verkocht woonde Jan Bouwenssen er nog steeds in. Hij mocht er blijven wonen en vijf jaar later was het huis van hem. Na zijn overlijden in 1570 werd heer Robbert Polderman er eigenaar van. Omdat hij heer wordt genoemd weten we dat hij ook priester was. Op 6 mei 1572 veroverden de Watergeuzen de stad en deed de hervorming zijn intrede. De geestelijken sloegen op de vlucht en hun goederen werden verbeurd verklaard. Door de chaos die daarna ontstond zijn er geen aantekeningen gemaakt over wat er met hun bezittingen is gebeurd. In de rekening van het armbestuur van 1575 staat het huis op naam van Jan de Coninck. Jan bezat vijf huizen in de stad en woonde zelf in het huis De drie Haringen in de Baljuwstraat. Hij was metselaar en zijn kalk sloeg hij op in een vervallen huis ertegenover. Het huis in de Wijngaardstraat verhuurde hij aan de havenarbeider Pieter Aelbrechtssen. Uit het kohier van het haardstedengeld van 1588 weten we dat De Papaver over drie stookplaatsen beschikte. Dat waren er evenveel als in De Colve op de Markt of De Mutse op de Kaai. Na de Reformatie werd het huis steeds aan ambachtslieden verhuurd. Op het eind van de zestiende eeuw aan Hans Loot van Antwerpen, die net als zijn buurman passementwerker was. Beiden maakten boordsel van goud- of zilverdraad tot versiering van kledingstukken en meubelzittingen. Hans was getrouwd met Cathelijne Jacobsdochter. Na haar overlijden in maart 1599 bleef hij met drie kinderen achter, Mayken van negen, Jan van vijf en Elisabeth van drieënhalf jaar. Intussen was er een huisje op het kerkhof als achterhuis bij De Papaver gevoegd. In een belastingkohier van 1630 wordt De Papaver omschreven als ‘een scoon huys in de Wingaertstrate‘, zodat er waarschijnlijk kort daarvoor een grondige verbouwing heeft plaatsgevonden. In het kohier van de huisschatting van 1700 lezen we dat de laatste twee huizen in de Wijngaardstraat als koetshuis en paardenstal bij het ernaast staande huis van burgemeester Isaak den Heldt in gebruik genomen waren. Deze fraaie patricierswoning met de naam De Zeeperie was gebouwd op de plaats waar tot 1654 een zeepfabriek had gestaan waarin men zachte zeep voor het wassen van stoffen en kleding had vervaardigd. Hoe en wanneer De Papaver in bezit van Isaak den Heldt is gekomen is niet bekend. Tanneken Pool had hem in oktober 1666 uit de nalatenschap van haar man Pieter Mattheussen gekregen. Zoals hierboven reeds staat geschreven, loste zij in 1672 de hypotheek af die er al sinds 1555 op rustte. De overdracht van De Papaver moet plaats hebben gevonden tussen dit moment en maart 1691 toen Tanneken met de twee kinderen uit een eerder huwelijk van haar overleden echtgenoot Abraham Hildernisse een betalingsregeling trof voor de overname van de helft van een huis in de Warwijcksestraat die zij hadden geërfd. De regeling werd in een schepenacte vastgelegd en als borg gaf Tanneken het huis in de Warwijcksestraat tot onderpand. Tanneken was met Abraham getrouwd nadat zijn vrouw in mei 1675 was overleden. Het was niet haar laatste huwelijk, want na zijn dood trouwde ze met haar buurman Cornelis Kakelaar. Tanneken stierf, inmiddels voor de derde keer weduwe geworden, in het najaar van 1709. Toen Tanneken nog met haar drie dochters en een zoontje in de Wijngaardstraat woonde, heeft ze een akkefietje met Janneke Veugt gehad dat haar duur kwam te staan. Toen Janneke op zaterdag 10 november 1668 tegen de avond met een schotel vlees in haar handen het huis van Maatje Pool had verlaten, kwam ze in de Stadhuisstraat een groep joelende kinderen tegen. Tijdens het passeren botste een van hen zo hard tegen haar arm dat haar hoofdkap een stuk naar achteren schoof. Enige tijd later klopte Tanneken bij Melchior Maquilijn aan, waar Janneke als dienstmeid in huis was. Het bleek een van haar dochters te zijn geweest die Janneke bijna omver gelopen had.
Jaargang 2013 nr. 3
September 2013
pagina 7
Zodra Janneke naar buiten kwam, begon Tanneken meteen te schelden. Op het tumult kwamen veel buurtbewoners af. Omdat Tannekens dochtertje bij de botsing een zilveren ‘iserken’ van de streekdracht had verloren, moest Janneke haar de plek aanwijzen waar ze tegen haar aangelopen was. Toen het sieraad daar niet gevonden werd, schreeuwde Tanneken zo hard dat de hele buurt het kon horen: ‘Ghij hebt het iserken gestolen, ghij alleen ende niemant anders zijt den dief daer van’. Janneke pikte deze valse beschuldiging niet en deed aangifte bij de baljuw. In maart werd de zaak door de vierschaar behandeld. De baljuw eiste een geldboete van duizend Karolus gulden. Een week later deden burgemeesters en schepenen uitspraak. Tanneken werd veroordeeld tot betaling van de proceskosten en de secretaris moest op haar kosten een brief schrijven waarin Janneke van alle blaam werd gezuiverd. Deze moest ze persoonlijk aan haar overhandigen. Tot het begin van de negentiende eeuw werd De Zeeperie door notabelen bewoond, waaronder drie baljuws, twee burgemeesters en een predikant. De getaxeerde waarde ervan was evenveel als die van het huis Oostenrijck op de Kaai, dat vroeger een verdieping hoger was. Rond 1720 kwam er nog een pakhuis op het kerkhof bij, dat vroeger ook tot de zeepfabriek had behoord. In 1800 kocht Hendrik Anthonie Rijsteborgh De Zeeperie voor fl. 1050,-- van dominee Wanders, die drie jaar daarvoor naar Scherpenzeel was beroepen. Rijsteborgh was kapitein-ter-zee in dienst van de Bataafse republiek en in 1799 getrouwd met Anna Lexau. In 1801 kocht hij van de gemeente voor honderd gulden ook een erf ‘agter de thoorn’ en voor vijfhonderd gulden het in slechte staat verkerende Schotse Natiehuis aan de rechterzijde van De Zeeperie. Als reden voor de laatste aankoop gaf hij op dat hij de tuin achter dit huis graag bij de zijne wilde voegen. De gammele schutting tussen beide hoefde hij dan niet te laten vervangen, wat hem een kostenbesparing van ongeveer driehonderd gulden zou opleveren. Omdat er vanwege de oorlog met Engeland nog soldaten in gehuisvest moesten kunnen worden, mocht hij het zolang de oorlog duurde niet slopen of verhuren. In 1807 stonden de huizen van Rijsteborgh leeg en hij had Paulus van Oosten gevraagd een oogje in het zeil houden. Tijdens het Engelse bombardement op 31 juli 1809 werd ook De Zeeperie door kogels getroffen. Van Oosten taxeerde de schade op tweehonderd gulden. De dag na het bombardement gaf de stad zich over en werd door de Engelsen bezet. Toen de Britten op eerste kerstdag capituleerden werd Zeeland, in tegenstelling tot de rest van het koninkrijk, meteen bij Frankrijk ingelijfd. Rijsteborgh, die intussen tot kolonel bij de Hollandse marine was bevorderd, zal zich door deze ontwikkelingen voorlopig niet meer in Veere hebben kunnen laten zien. Op 4 september 1811 verkocht Paulus van Oosten als zaakwaarnemer van Rijsteborgh De Zeeperie voor twee duizend gulden aan de koopman in sterke dranken Thomas Scraggs. Het jaar erna kreeg Thomas bericht dat het achterhuis en het pakhuis op het kerkhof gesloopt moesten worden en een deel van zijn erf onteigend zou worden. Dit was nodig omdat Napoleon beslag op de Grote Kerk had laten leggen om er een militair hospitaal van te maken. Ook zou er een muur om de kerk worden gebouwd die pal achter zijn stal kwam te staan. Op 14 augustus tekende Thomas de overeenkomst. Ter compensatie keerde het Franse keizerrijk hem een vergoeding van ongeveer negenhonderd gulden uit. In het begin van het jaar 1815 werd Thomas op bevel van de commissaris van politie in hechtenis genomen en overgebracht naar het huis van bewaring in Middelburg. Hij werd ervan verdacht Maria de Wit in zijn pakhuis met geweld te hebben verkracht. Maria was dienstmeid bij de slijter en koffiehuishouder Matthijs de Jonge op de Kaai.
Jaargang 2013 nr 3
September 2013
pagina 8
Op een zaterdagavond in september, kort na het bezoek van koning Willem I aan Veere, had hij Maria met twee lege flessen naar Thomas gestuurd om ze met jenever te laten vullen. Omdat Thomas naar een kotter was gevaren die op een zandplaat was gelopen, zei zijn vrouw dat ze de volgende dag maar moest terugkomen. Nadat ze de volgende morgen om zeven uur had aangebeld en Thomas haar in de tuin had gelaten, nam hij haar mee naar zijn pakhuis. Daar pakte hij de flessen af die ze bij zich had, greep haar vast en verkrachtte haar. Uit schaamte had ze er met niemand over durven praten. Pas toen haar hele lichaam zes weken later onder de puisten zat en de dokter geconstateerd had dat ze een geslachtszieke had opgelopen, vertelde ze het aan haar vader, die schipper op een loodsboot in Vlissingen was. Die deed aangifte bij de politie, waarna Thomas in hechtenis werd genomen. Tijdens de verhoren bij het hof van Assisen in Middelburg bleef hij hardnekkig ontkennen Maria ooit iets te hebben aangedaan. Ook verklaarde hij dat hij met niemand anders dan alleen met zijn vrouw de liefde had bedreven en zeker geen geslachtsziekte onder de leden had. Het hof had grote twijfels over zijn verklaring, mede omdat hij de dokterskosten van Maria voor zijn rekening had genomen. Op 6 juli werd Thomas tot vijf jaar gevangenisstraf veroordeeld, die hij in het huis van detentie in Middelburg heeft uitgezeten. Toen hij in 1820 weer op vrije voeten kwam ging hij naar zijn vrouw die intussen naar Vlissingen was verhuisd. In die stad werd hij logementhouder in het logement Middelburg tegenover de Beursbrug. Daar is hij op 10 december 1825 overleden. Op 26 februari 1820 kreeg Jacob Dirk Oerlemans van het gemeentebestuur vergunning De Zeeperie en het Schotse Natiehuis te slopen. Beide panden waren toen nog niet van hem. De overdracht vond pas twee dagen later bij notaris Adriaan Jacobze plaats. Oerlemans liet de huizen afbreken en de paardenstal tot woonhuis verbouwen. Dit is nu het huis De Papaver. In 1820 kocht hij van de gemeente ook de voor een deel ingestorte stadsschool, brak hem af en bouwde er een nieuwe schuur voor in de plaats. Het grote erf, dat zich uitstrekte tot aan de Wagenaarstraat en de Baljuwstraat, kwam als groentekwekerij in gebruik. Toen Oerlemans het huis twee jaar later verkocht, werd het omschreven als ‘een goed sterk en geheel vernieuwd huis benevens een nieuw gebouwde schuur met annexe erve’ . Laatste tuinder was Willem Brouwer, die huis en erf in 1903 van zijn vader had geërfd. In 1908 liet hij de schuur door een nieuwe vervangen. Deze brandde op 1 april 1915 af, waarna hij weer opnieuw werd opgebouwd. Vijf jaar later is een deel ervan tot woonhuis ingericht en kwam er een bergplaats bij. Op 17 oktober 1939 kocht Marinus Brouwer het huis op een openbare veiling in de Campveerse Toren. Toen hij het in 1956 van plan was te slopen, kochten Claire Bonebakker en haar partner Jan Koers het om het van de ondergang te redden. Omdat ze in de Corenbloem op de Kaai woonden gaven ze het de naam De Papaver. In 1964 werd Claire als eigenaar opgevolgd door de kunsthistorica Victorina Hefting uit Den Haag, die het huis als tweede woning in gebruik nam. Een deel van de tuin en de bergplaats bleef van Jan Koers, die graag tuinierde en in een kas cactussen kweekte. Na het overlijden van Victorine kwam De Papaver in handen van de huidige eigenaar Bert Bakker. Het grote erf is in de loop van de tweede helft van de vorige eeuw in verschillende percelen verdeeld. Hierop kwamen weer nieuwe huizen te staan. Dit begon al in 1950 met de bouw van vier woningwetwoningen in de Baljuwstraat en twee jaar later met een blok huizen in de Wijngaardstraat. Vervolgens werden op het eind van de jaren tachtig in de tuin van Jan Koers aan de Wagenaarstraat twee woningen gebouwd en tot slot kocht de familie Versluis de schuur, die inmiddels de naam De Zonnebloem had gekregen. Jan Midavaine
Jaargang 2013 nr. 3
September 2013
AGENDA LEDENVERGADERING 11 JUNI 2013 Plaats: De Korenmaat Aanvang: 20.00 uur
1. Opening 2. Vaststellen agenda 3. Notulen van de ledenvergadering 11 juni 2013 (in deze Stadsheraut, pagina 10) 4. Mededelingen algemeen. a) Ontwikkelingsplannen Oostwatering (zie pagina 3) b) Lawaaioverlast Bastion c) Restauratie stadhuis en beiaard (zie pagina 2) d) Groenvoorziening e) Museum de Schotse Huizen f) Mijnenmagazijn 5. Binnengekomen vragen/opmerkingen van leden a) Veere (woon)erf? 6. Evaluatie Historische markt 7. Evaluatie parkeerbeleid en verkeer Pauze 8. Placemaking proces Stand van zaken Wat nu? 9. Rondvraag 10. Sluiting
pagina 9
Jaargang 2013 nr 3
September 2013
pagina 10
Verslag ledenvergadering Stadsraad Veere op 11 juni 2013 Plaats: de Korenmaat,Veere Aanwezig Bestuur Jan Paul Loeff (voorzitter) Tjeerd Kuiper (secretaris) Lieneke Kamphuis (penningmeester) Ruud Backx (bestuurslid)
Gemeente Veere Wethouder Jaap Melse
Verontschuldigd Rob Veth Henri Fagel Aantal aanwezigen: 28 1.
Opening om 20.00 uur De voorzitter heet de heren Poppe en De Pundert van de politie Veere welkom.
2.
Vaststellen agenda Enkele kleine veranderingen worden voorgesteld en akkoord bevonden.
3.
Notulen van de ledenvergadering van 11 maart 2013 De vergadering keurt notulen goed.
4.
Mededelingen algemeen a) Bouw Kapellestraat. Er is een plan gemaakt om één dubbel huis te bouwen met twee voor gevels ongeveer in de vorm van het huis van Mevr. Mol. Het huis wordt aan de kant van de Peperboom neergezet. Aan de andere kant komt een ruimte voor parkeren. Een oplossing waar iedereen in de omgeving blij mee is. b) Extra rondvaartboot. De gemeente heeft een vergunning afgegeven voor een tweede rondvaart boot op het hoofd (Rederij Denick). We hebben hier meteen bezwaar tegengemaakt bij de kern wethouder op grond van aantasting van de historische waarde van het hoofd en het gebrek aan ruimte in de havenmond. Daar hebben we nog geen adequaat antwoord op gekregen. Reacties Dhr. v.d. Broek: De stichting Veere heeft ook problemen met deze vergunning met name als daar door aanpassingen aan de historische steiger nog zijn. Dhr. Vooijs: Merkt op dat een rondvaartboot van Dijckhuizen met opzet het Maritieme evenement leek te verstoren. c) Skatebaan: De gemeente heeft ons gevraagd om te kijken naar het verzoek van Daan en Joep Karman om een skatebaan in Veere te realiseren. In de stad zelf zijn weinig mogelijkheden. Het is misschien een idee om de baan die nu bij het tennisveld ligt uit te breiden. d) en e) Grote Kerk en Schotse huizen: Er ligt een voorstel om deze gebouwen over te dragen aan een nog op te richten landelijke stichting. De Stichting Delta Cultureel vreest dat de huur voor de Schotse huizen dan niet meer opgebracht kan worden. Het bestuur van de Stadsraad vindt het belangrijk dat deze gebouwen toegankelijk blijven voor een groot publiek. Midden juni wordt het rapport verwacht over gebruiksmogelijkheden van de Grote Kerk. Voor de Schotse Huizen wordt een inzamelingsactie gehouden (kopen van steentjes) om de aan koop van de Schotse Huizen van Rijksgebouwendienst te helpen financieren. (verwachte vraag prijs is marktconform circa € 800000.--).
Jaargang 2013 nr. 3
September 2013
pagina 11
Discussie. Enkele aanwezigen betwijfelen of de "steentjes actie" genoeg zal kunnen opbrengen. Waarom niet met de op te richten organisatie samenwerken? Dhr. Boender adviseert de Stichting Delta Cultureel de (zwakke) juridische positie van de Rijksge bouwendienst te gebruiken. Deze dienst heeft de Schotse huizen immers verkregen om niet maar wel onder zeer stringente voorwaarden. Een pro-deo juridisch advies is vast te verkrijgen. Laat vroegtijdig je tanden zien! Dhr. Burki stelde voor 't Akkoord te gebruiken voor muzikale evenementen in plaats van de Grote Kerk f) Ontwikkeling Oostwatering. Bureau Vrolijks, een in havens gespecialiseerd bureau, doet onder zoek naar alle drie de varianten die de gemeente voor ogen staan: (1) opknappen, (2) uitbreiding ligplaatsen of (3) echt ontwikkelen. De voorkeur van het bestuur is optie 1: opknappen met behoud van de huidige mogelijkheden voor zelfwerkzaamheid door lig plaatshouders. Dus niet uitgebreid ontwikkelen en zeker geen hoogbouw. g) Plaats basisschool. De basisscholen worden begin van het volgend schooljaar samengevoegd in de Valeriusschool. Dat proces gaat veel sneller dan eerder werd gesuggereerd. We vinden dit vreemd en vragen ons af of één en ander zorgvuldig beoordeeld is. We hebben geprobeerd een me ning van de ouders in Zanddijk te polsen maar veel is daar niet uit gekomen. h) Nieuw trekvlot over de kreek. We hebben als Stadsraad de gemeente gewezen op problemen met zwerfvuil door toename van toeristen en met langs de Kreekweg geparkeerde auto's van mensen die met het vlotje willen varen. Hier zou rekening mee gehouden worden. i) Vergadering stads- en dorpsraden. Er is eenmaal per jaar overleg tussen de stads- en dorpsraden en de gemeente Veere. De gemeente Veere hecht belang aan deze bijeenkomsten. Eén van de zaken die aan de orde kwam was het nieuwe welkomstbord bij de ingangen van elke kern in Veere. We blijven deze (scheve) borden niet mooi vinden maar ze staan er nu eenmaal. Maar wat schrijnend is dat er wel geld uitgegeven wordt aan dit soort opleuken en bijvoorbeeld niet aan het openstellen van de openbaar toiletvoorzieningen aan het Oranjeplein gedurende het gehele jaar. En dat hebben we nog eens heel duidelijk bij de gemeente neergelegd. j) Toilet Oranjeplein. We hebben met de Ondernemingsvereniging en Stichting Veere een brief geschreven om te pleiten voor openstelling gedurende het gehele jaar. Standpunt gemeente: er is geen geld voor permanente openstelling, deels ook vanwege het verwachte vandalisme. Ons aan bod om een invalidentoilet op de Kaai vanuit het Tonnenmagazijn te verwarmen is in beraad bij de gemeente. Het idee van de gemeente om een openbaar toilet in Stadhuis te maken na de restauratie wordt niet door het bestuur ondersteund omdat het niet permanent toegankelijk zal zijn en ook niet geschikt is voor invaliden vanwege de trappen. k) Website We hebben onze website opgepoetst. Er is nu ook een hoofdje actueel bijgekomen, waar u de laatste zaken vindt. Verdere suggesties zijn welkom. Reacties: Dhr. Van Dam: 1) Kan de Stadsheraut ruim voor de ledenvergadering op het web gezet worden? A: ja. 2) In Google search is de Stadsraad Veere slecht zichtbaar. Dhr. Van Wijk: Kan er meer actu ele informatie op de website. l) Er wordt een restauratie aan de zeemuren en de Stenen Beer voorbereid door Rothuizen. De werkzaamheden starten dit najaar. m) Twee banieren over het vliegkamp zullen op zaterdag 15 juli om 14.00 uur in de Grote Kerk onthuld worden. 5.
Binnengekomen vragen/opmerkingen van leden: geen
6.
De wijkagent. Dhr Poppe, wijkagent voor heel Veere gaf een korte presentatie over de politie in Veere. Hij ging in op bereikbaarheid en de statistische gegevens van brand en criminaliteit. Hij deed een oproep om al het onraad te melden liefst met zoveel mogelijk details via telefoon of de politie website. Zijn presentatie staat op onze website onder actueel.
Jaargang 2013 nr 3
September 2013
pagina 12
Vragen Dhr. Kuiper: Bereikbaarheid van het 0900 nummer vanaf mobiele telefoon is slecht (via spraak computer in Utrecht). Dhr. Poppe is hiermee bekend maar kan daar weinig aan doen. Overtreding snelheidslimieten (Kaai, fietspad Veerseweg): er wordt regelmatig gecontroleerd maar te hard rijden houd je daarmee niet tegen. 7.
Kascommissie 2014. Dhr. Van Wijk stelt zich beschikbaar voor de kascommissie 2014.
8.
Placemaking proces – update Procedureel Na de openbare bijeenkomst op 12 februari in de Kleine Kerk, is door de klankbordgroep nog ver gaderd waarna Bosch Slabbers een concept rapport heeft ingediend bij de gemeente. Daar hebben we nog commentaar op kunnen geven maar daarvan is niet alles in de definitieve versie van het rapport terecht gekomen. Toch heeft het rapport voor een heel groot deel onze instemming. We zijn nog nooit zo dichtbij een autoluw Veere geweest terwijl de ruimtelijke invulling voor een groot deel onze instemming heeft. Het definitieve rapport wordt op 17 juni door de commissie RO besproken. We zullen daarbij zijn en inspreken. Op 4 juli wordt hierover in de Gemeenteraad besloten. De vergadering begint om 13.00 uur! Dit najaar start fase B van het Placemaking proces waarbij de feitelijke indeling van het Oranjeplein wordt bepaald. Ook daar zullen vertegenwoordigers van de Stadsraad bij zijn. Hoe het met de voorbereiding van de omgeving Grote Kerk, Kaai en Markt zal gaan is nog onbekend. We willen daar zeker over meepraten. Inhoudelijk Omgeving Grote Kerk: Muur blijft met een open doorgang tegenover cisterne. De tuin wordt heringericht, met misschien een parkeerplaatsje bij de kleine Kerk. In de Oudestraat van de Kapellestraat naar de Veerseweg wordt tweerichtingsverkeer toegestaan. Discussie: Er bestaat een gevaarlijk verkeerssituatie bij de kruising naar de Kanaalweg Westzijde. De kruising is onoverzichtelijk door een hoge heg en bebouwing. Kaai: Als proef wordt voorgesteld om het parkeren aan de Kaai van Markt tot Jachtclub op te hef fen. De zieke kastanjes zullen worden vervangen door andere bomen (nog onbekend). De kruising Markt-Kaai wordt opgeschoond. Discussie: Mevr. Beun vindt de vermindering van het aantal parkeerplaatsen niet passend. Dhr. Burki: wat gebeurt er dan met het vrijgekomen terrein? Dhr Boenders: Hoe wordt de fietsoverlast aangepakt? Markt: De "groene" ovalen worden iets aangepast en worden gesloten voor voetgangers. Ze krij gen een toegang voor maaimachines. De ruimte tussen de ovalen in het midden wordt vergroot. De heggen worden 'stevig' gemaakt zodat er fietsen tegen gezet kunnen worden zonder schade aan de heg en er komen wat meer fietsenrekken. Oranjeplein: Beperkte bebouwing met gemengde bestemming naast een soort markthal. Mogelij ke bebouwing in het stuk tussen Kaai en Oranjeplein en tussen Oranjeplein en het Mauritsbolwerk. De doorgang tussen Mauritsbolwerk en het plein wordt mooi en uitnodigend (zo snel als mogelijk). Montfoortse toren herbouwen als er iemand geld voor heeft. Dat geldt voor de rest ook. Verkeer en parkeren: De meeste verkeerssituaties blijven gelijk. Er worden een paar knelpunten aangepakt: de Oudestraat van Kapellestraat tot Veerseweg wordt weer tweerichtingsverkeer. Dat kost daar helaas een paar parkeerplaatsen bij de grote kerk. Het overloop terreintje naast het busstation zou voor vergunninghouders kunnen worden ingericht om dat verlies op te vangen. In de hele stad is parkeren alleen toegestaan voor vergunninghouders behalve het Oranjeplein waar 50 gemengde plaatsen over blijven. Verder kan worden geparkeerd langs het ka naal en in de gedempte haven. Het overloopterrein wordt daar ook voor ingericht.
Jaargang 2013 nr. 3
September 2013
pagina 13
Er komt een elektronisch verwijzingssysteem dat de stad voor toeristen afsluit als de parkeergelegenheid op het Oranjeplein vol is. In dat geval kan het ook op 'Veere vol' gezet worden. In feite wat nu door verkeersregelaars gebeurt. Discussie: Mevr. Noppen: Kan de vergunningenkaart kleiner? De huidige is overmatig groot. Dhr. Burki: Er rijden nog steeds bussen door de Wagenaarstraat. Met name aan de oostzijde van de Wagenaarstraat is het inrijverbod voor bussen niet duidelijk. Dhr. Melse belooft actie te nemen. Dhr. Van Dam: Wat is de timing? A: de nieuwe verkeerssituatie wordt in 2015 gerealiseerd. Dhr. Boender: Wanneer gaan de klinkers uit het Oranjeplein? A: Samen met de realisatie van de andere verkeersvoorzieningen. Dhr. Mosmans verwacht dat op de kaai het parkeerverbod voor niet-vergunninghouders massaal zal worden overtreden. Dhr. Houmes adviseert heel duidelijke borden want toeristen met een boete op te zadelen geeft een wrange smaak. Dhr. Van Dam: Let op uitvoerbaarheid en handhaving van alle plannen! Dhr. Boender: Kijk met de ogen van een (internationale) toerist naar de borden en aanwij zingen. 9.
Gemeentelijke subsidie van 2000 Euro Het bestuur stelt voor deze subsidie te gebruiken bij het inrichten van een rustplek voor ouderen bij Sandenburgh. De vergadering gaat daarmee akkoord. Mocht dit project geen doorgang vinden dan wordt een andere mogelijkheid gezocht om deze subsidie goed te besteden. Reactie: Dhr. Den Beer Poortugael sponsort dit project. Het moet klaar zijn op 10/12/2013. Rondvraag Dhr. Den Beer Poortugael doet een aantal mededelingen: • Hij zal jaarlijks een aanzienlijk bedrag aan de Stadsraad gaan doneren • Op 30/04 hing er geen vlag van de kerktoren. Tijdens de afgelopen marine festiviteiten hing er wel een vlag. Het moet dus ook kunnen op koningsdag volgend jaar. Wie is ervoor verantwoordelijk? • De kruising Markt- Oude straat is onveilig. Oproep aan de gemeente daar wat aan te doen. • De kap van het Veerse bos ten behoeve van de renovatie van de kreek is verschrikkelijk. Een gigantische ramp. • Vanwege zijn gezondheid zal hij niet meer deelnemen aan de vergaderingen van de Stadsraad maar hij wil wel graag goed contact blijven houden. Dhr. Boender: Er staat een nieuw bankje op het Mauritsbolwerk gedoneerd door Van Lansschot. Wildgroei? Dhr. Melse antwoord dat het bankje via de gemeente is geplaatst en zal worden onder houden. Dhr. Reneman: Bestrating van de Sandenburghlaan is in april begonnen en nog steeds niet klaar!! De hele herbestrating was volstrekt onnodig. De tonnen geld die hieraan besteed zijn konden beter gebruikt worden. Antwoord Dhr. Melse: Zegt toe hier aandacht aan te besteden. Wat niet nodig is doen we niet. Dhr. Reneman en Boender: De wandelpaden op de wallen zijn slecht begaanbaar o.a. door uitwerp selen. Een systematisch beheersplan is nodig. Dhr. Mosmans: Stelt voor dat de gemeente de inkomsten van het "stenen project" voor de Schotse Huizen moet verdubbelen. Marinus: De afzetting aan de oostkant van de markt met paaltjes geeft veel schade. De E-paal werkt vaak niet goed. Suggestie om de situatie snel te verbeteren.
10.
Sluiting Om 23.07 uur sluit de voorzitter de vergadering en dankt de aanwezigen voor hun positieve in breng.
Jaargang 2013 nr 3
September 2013
pagina 14
VEERS ALLERLEI LAATSTE ZOMERCONCERTEN GROTE KERK De twee laatste zondagmiddagconcerten van het seizoen, aanvang 15.30 uur, in de Grote Kerk worden gegeven door: Pianiste Dinara Klinton (15 september) met werk van Liszt, Prokofiev en Schumann en De Tallis Scholars o.l.v. Peter Phillips, Engeland (22 september) met hun 40 jarig jubileumprogramma. (Dit programma komt in de plaats van het Mondrian Trio). Informatie: www.muziekpodiumzeeland.nl
ZEELAND NAZOMERFESTIVAL IN DE GROTE KERK Na de succesvolle voorstelling Medea vorig jaar bij de Stenen Beer op het Bastion staat van 1 t/m 6 september in de Grote Kerk de muziektheaterproductie Escorial van Michel de Ghelderode op het programma. Belgisch theatermaker en acteur Josse de Pauw, regisseert deze voorstelling, waarin hij eveneens acteert met o.a. de Vlaamse topacteur Dirk Roofthooft. Het Collegium Vocale Gent ondersteunt de voorstelling met composities van Orlando di Lasso en George Alexander van Dam. Informatie: www.theaterzeelandia.nl
CONCERT MET VERZOEKNUMMERS VEERSE BEIAARD Wegens de restauratie van het Stadhuis sluit het museum op 1 oktober. Ter gelegenheid daarvan speelt stadsbeiaardier David van der Vlies op maandag 30 september vanaf 16.00 uur een verzoekprogramma. Deze verzoeken kunt u tot uiterlijk 15 september doorgeven aan
[email protected]
EXPOSITIE ZEEUWSE KUNST KRING Vanaf zaterdag 21 september tot en met donderdag 31 oktober exposeren 20 leden van de Zeeuwse Kunst Kring hun werken in Museum de Schotse Huizen. De tentoonstelling wordt op 21 september om 16.00 uur geopend door burgemeester Rob van der Zwaag. Informatie: www.schotsehuizen.nl
Veere, Mira Peters
1
