Nieuwsbrief Jaargang 2009, nr. 2
....en dat is elf
Het elfde veldseizoen van onze vereniging. Een jaar van vooruitblik en terugblik. We kijken vooruit naar –na 11 jaar- de opvolger van Programma beheer. We kijken op 11 november terug op 11 jaar samen agrarische natuur beheren. Maar we kijken natuurlijk ook naar wat ook dit elfde jaar weer om ons heen groeit, bloeit en beweegt.
Van de voorzitter Het is weer tijd om de leden te informeren, over het Agrarisch Natuurbeheer. De meeste activiteiten van de contracten SAN 2004-2009 zitten erop, alleen nog wat ruige mest uitrijden en het inventariseren van de toegewezen meetvakken in de slootkanten. Verderop in deze nieuwsbrief de voorlopige cijfers van de weidevogels. Ook de laatste berichten over het nieuwe stelsel dat Programma beheer opvolgt, kunt u lezen in deze nieuwsbrief. Het bestuur is hier al heel druk mee bezig. Er verandert heel veel maar ik hou me bewust op de achtergrond wat betreft het bijwonen van vergaderingen hierover. De reden hiervoor is dat ik dit jaar in november zal aftreden als voorzitter, de statuten schrijven dit tenslotte voor. Het (nieuwe) bestuur zal de taken opnieuw moeten verdelen. De werkzaamheden die ik voor de vereniging deed in afgelopen jaren zijn teveel voor iemand die er ook nog een taak/werk of bedrijf naast heeft. Er zijn al voelhorentjes uitgezet voor mijn opvolging en ik heb er vertrouwen in dat dit goed komt. Wat wel zeker is dat het kantoor gaat verhuizen naar Dirk en Betty Blok. Agrarische natuur en landschapsvereniging De Hollandse Venen, secretariaat: Hogedijk 5 2435 NC Zevenhoven tel. 0172 408 500 www.dehollandsevenen.nl -
[email protected] rekeningnummer 30.03.67.031 Rabobank Nieuwveen
Kousweg 3 in Zevenhoven. Precies eender als bij mij destijds het geval was, vliegt er ook daar een zoon het huis uit en is er een kamer vrijgekomen. De nieuwe inschrijvingen voor het Agrarisch Natuurbeheer zullen daar plaats gaan vinden.
Weidevogels 2009 Een klein stukje schrijven over het veldseizoen werd gevraagd, maar als ik over de vogels begin kan ik niet meer stoppen. Het leukste wat ik van het jaar heb meegemaakt is toch wel de controle van een nest met 6 eieren, 2 van de grutto en 4 had de scholekster er gelegd. En een boerin die de nesten opzoekt met een trampoline is ook heel bijzonder. Ze ligt daar lekker te zonnen en kijkt dan over de polder en vind zo de nesten. Echt een manier om niet er moe te worden bij het zoeken en om ook niets te verstoren. Is het misschien wat om alle vrijwilligers een trampoline te geven ? Er is ook een boer die een digitale stalkaart maakt met Google Earth. Elk nest heeft een “vlaggetje” op de satelietfoto van zijn percelen. Wellicht de toekomst ! Het weer was echt geweldig, ik heb geen bui op mijn hoofd gehad. Ook de resultaten waren goed, van de kievit op gras heb ik 335 nesten gecontroleerd, op het ogenblik worden die nog steeds gevonden soms met hele kleine eitjes, dat zal dan wel een derde leg zijn. Kieviten op bouwland zijn vaak gevonden dit jaar, totaal 648 nesten. De scholekster 148 keer, dat is een flinke stijging ten opzichte van de afgelopen jaren. Ook de grutto en de tureluur hebben het goed gedaan 187 en 107 nesten. De slobeend, toch de moeilijkste om te vinden, is nog 13 keer gevonden en gecontroleerd. Ik ben alleen bang dat een veelvoud hiervan minder geluk had. Ook dit jaar stellen we het weer op prijs om de weidevogelboekjes of kopie toegestuurd te krijgen, dan kunnen de vrijwilligers alle gegevens weer verwerken. Dit jaar wordt er door Sovon een broedpaarmonitoring uitgevoerd. Anders dan bij nestcontroles wordt hierbij niet of weinig het veld doorlopen. Er wordt vanaf een afstand gekeken naar de activiteiten van de vogels in het veld. Daarmee wordt een inschatting van territoria gemaakt die op kaart gezet worden. Een ervaren vogelaar kan hiermee zonder te verstoren een goede inschatting maken van de aantallen. In de SAN is deze monitoring verplicht in het derde en zesde jaar. Resultaten van dit jaar zijn nog niet bekend.
Ruige mest 2009 Er zijn inmiddels al weer aardig wat ruige mest meldingen bij de vereniging binnen gekomen. Ook van de mogelijkheid om extra ha’s te melden is gebruik gemaakt.
2
Inmiddels weten de meeste leden wel dat ze de melding bij Tanneke Burggraaff moeten doen. Voor de goede orde toch nog even de spelregels op een rijtje, om voor subsidie in aanmerking te komen. Alléén percelen waar een contract op is afgesloten bij de ANV komen in aanmerking voor subsidie. Er mogen ook dit jaar weer extra ha’s gemeld worden. Ook degenen die geen contract hebben voor ruige mest mogen meedoen. Er moet tussen de 10 en 20 ton ruige mest per ha uitgereden zijn. Op percelen met een late maaidatum moet uiteraard de rustperiode gehandhaafd worden en mag er dus alleen uitgereden worden buiten de rustperiode, tot 1 september. Per perceel kan slechts 1 keer per jaar subsidie aangevraagd worden. De subsidie geldt niet voor akkerbouwpercelen. Melden van de ruige mest moet binnen 3 dagen. Dit doet u door op een bedrijfskaartje in te tekenen op welke percelen u ruige mest uitgereden heeft. Vervolgens schrijft u er bij hoeveel ton ruige mest er per ha. is uitgereden, de datum van uitrijden en op hoeveel ha..er in totaal uitgereden is. Vervolgens stuurt u dit kaartje op en voor vragen kunt u haar altijd bellen. Tanneke Burggraaff, Westzijde 22A, 1426AS De Hoef, tel. 0297-593598
Slootkanten 2009 De leden met randenbeheer hebben kort geleden de meetvakken toegestuurd gekregen waar de planten dit jaar geïnventariseerd mogen worden. Tot en met 15 augustus kan er een controle aangevraagd worden bij de coördinator Franny Corts, tel. 0172-408500 De controles worden met heel veel plezier gedaan door Tanneke Burggraaff , Ben van Vliet en door de coördinator. Door het bestuur zijn 10 leden geselecteerd die naast hun reguliere meetvakken, ook 3 meetvakken gaan doen met de nieuwe plantenlijst voor 2010-2015. Hoewel het nog zeer twijfelachtig is of randenbeheer in ons werkgebied nog wel mogelijk is, hebben we toch de keus gemaakt om een proef te houden die gericht is op de toekomst. De provincie heeft in haar wijsheid besloten dat randenbeheer in de droogmakerijen niet zinvol is, het veenpakket is te dun of niet aanwezig. Dus zijn deze polders op de grondsoorten kaarten als kleipolders aangemerkt. Het bestuur heeft daar tijdig bezwaar op gemaakt en hoopt dat de resultaten die zijn behaald met het beheer in de afgelopen jaren, de provincie van mening doet veranderen.
De Gr oene Jonker Het nieuwe natuurgebied aan de Hogedijk in Zevenhoven is een onderdeel van de Ecologische Hoofdstructuur. De EHS is een samenhangend netwerk van bestaande en nog te ontwikkelen belangrijke natuur- en landbouw-gebieden met veel natuurwaarden in Nederland. Het doel is dat de natuur (dier en plant ) voorrang
heeft en beschermd wordt. De verwerving van deze gronden vindt plaats op basis van vrijwilligheid. Het nieuwe natuurgebied is ruim 100 ha groot en is in 2007 aangelegd. DLG heeft een plan laten maken met veel ruimte voor water. Met de uitgegraven grond is rondom een dijkje aangelegd. Het waterpeil is natuurlijk, er wordt geen water ingelaten. De regen bepaald het peil. In de winter is de oppervlakte water vrij groot (heel leuk voor de schaatsers) en in de loop van de zomer verdroogt een gedeelte, wat als gevolg heeft veel slikranden. Het gebied heeft een enorme aantrekkende werking voor veel soms zeer zeldzame vogels, zoals Geoorde Fuut, Dodaars, Kleinst waterhoen, Porseleinhoen, Steltkluut en Kluut, allen zitten er te broedden. Het is opvallend dat er zeer veel grutto’s en tureluurs met jongen lopen, die zo dicht bij de wandelpaden komen, dat het ervaren vogelaars verbaasd. Vogelaars uit heel Nederland en daar buiten staan soms rijen dik te turen met grote telelenzen en maken vele foto’s die vervolgens worden gepubliceerd op internet. Bij Google, Groene Jonker Waarnemingen intikken en je komt op de site waar dagelijks op gemeld wordt wat iedereen heeft gezien. Ook staan daar de foto’s. Met GPS wordt dan ook nog de locatie van de vogel aangeduid, alleen zijn op de kaart nog de weilanden te zien zoals het was voordat het gebied werd ingericht.
Groene Hart Kloppe nd Hart Deze stichting is ontstaan uit een samenwerking tussen de Agrarische Natuurverenigingen in Utrecht en Noord-en Zuid-Holland. De grootste doelstelling is het bevorderen van het agrarisch toerisme in deze regio en het promoten van allerlei streekproducten. Daarbij is de vraag: hoe krijg je zoveel mogelijk toeristen in het gebied en hoe houdt je ze dan hier ? Om dit te realiseren worden er allerlei activiteiten georganiseerd zoals bijvoorbeeld: - smaakmarkten en boerenkaasroutes; - streekgidsen zijn samengesteld; - wandel-, vaar- en fietsroutes uitgezet in samenwerking met de ANWB; - overnachtingsmogelijkheden gecreëerd (bv slaaphooibergen, boerencampings ed.); - ‘de week van de smaak’ wordt weer gehouden van 20 t/m 27 september. Ook geeft men educatie op en rond de boerderij; zijn er ondernemercursussen en is de Groene Hart Academie opgericht. Maar ook ontspannend vermaak zoals
4
klompgolfen, (water)spelletjes, roeien, varen, zelf kaasmaken, verjaarspartijtjes, bedrijfsuitjes, enz. enz. Kijk eens op Gro eneh art.nl of op Gro eneh artkloppe ndhart.nl wat er allemaal te doen is en trek erop uit. Hebt u zelf interesse om te verbreden? Meldt u dan via de website aan en u krijgt alle ondersteuning die nodig is. Contactpersoon vanuit de vereniging is Ben Verkleij. Veel plezier in ons ‘Groene Hart’!
Subsidiestelsel Natuur en Landsch apsbeheer Sinds 1999 werken we met Programma beheer. Het begon met een jaartje TRAN, toen vier jaar de eerste versie van de SAN, en nu voor het zesde jaar de tweede versie van de SAN. Programma beheer is door het ministerie van LNV opgebouwd in de jaren negentig, en op 1 januari 2007 overgedragen aan de provincies. Veel ergenissen heeft Programma beheer gegeven, en toch kunnen we er mee uit de voeten. Na elf jaar komt er nu een einde aan Programma beheer, als de Europese Commissie heeft ingestemd met het nieuwe Subsidiestelsel Natuur en Landschapsbeheer (SNL). Er zijn verschillende redenen waarom er een nieuw stelsel komt. Een belangrijke reden is de wens van overheden en beheerders om te werken met een eenvoudiger regeling: minder administratieve rompslomp en meer echt beheren. Voor agrarisch natuurbeheer is een oplossing voor het collectieve weidevogelbeheer nodig, sinds de nestbescherming in 2006 uit de SAN gehaald is. De grootste verandering wordt de Index natuur en landschapsbeheer, waarin voor alle natuur in Nederland en voor alle beheerders, natuur en beheer getypeerd worden. Deze Index wordt het standaardwerk en vervangt alle indelingen die de verschillende overheden, beheerders, wetten en regelingen nu nog kennen. Er is straks 1 taal, die alle beheerders verstaan en waarmee samenwerken makkelijker wordt. De Index is een landelijke lijst van 24 natuurtypen, 73 beheertypen en 43 (agrarische) beheermaatregelen. De Index kan per provincie uitgebreid worden met unieke natuur of landschapstypen, zoals de schurvelingen op Goeree, de tuunwallen op Texel en de kalkgraslanden van zuidelijk Limburg. De beschrijving van natuur en beheer is globaal, en biedt daardoor ruimte voor regionale invulling. Daar zit ook de winst van het stelsel: niet alles tot in detail voorschrijven maar vertouwen op de kwaliteit van de beheerder die de lokale situatie het beste kent en er dagelijks rondloopt. Verwacht wordt dat de beheerder
zijn best doet om de aanwezige natuur te behouden, zonder de beheerder af te rekenen op succes of tegenslag. We worden betaald voor onze inzet en daarop gecontroleerd. Het monitoren van het rendement van beheer zal door overheid en beheerders gezamenlijk gebeuren. Wat ook landelijk wordt afgesproken zijn de subsidieregels: een regeling voor beheer en een regeling voor kwaliteitsimpulsen. Er is geen aparte regeling meer voor agrarisch beheer. Agrarisch natuurbeheer is onderdeel van de regeling beheer, net zoals de vergoeding van organisatiekosten voor de vereniging. Elke provincie stelt de landelijke afgesproken regels als eigen regelgeving vast. Rond het aanvragen van een beheersubsidie of de controle van beheermaatregelen, verandert niet veel. De vereniging zal aan u vragen voor welke beheer u belangstellng heeft voor een subsidie van 2010 t/m 2015, en daarmee uw aanvraag voorbereiden. De aanvraag zal bij de Dienst regelingen (DR) moeten worden gedaan (vanaf half november). Ook de controle blijft door een rijksdienst worden uitgevoerd, alleen niet langer door de Dienst landelijk gebied (DLG), maar door de Algemene inspectiedienst (AID). Als de DLG komt is dat voor advies.
Natuurbeheerplan Het SNL heeft een duidelijk landelijke opzet en ook een belangrijk deel van de uitvoering gebeurt door rijksdiensten. Toch is het SNL echt van de provincies die met het landelijke stelsel hun provincie beter willen en kunnen beheren. Beter betekent vooral completer: alle natuur in de gehele provincie wordt op kaart gezet. De oude Natuurgebiedsplannen voor nieuwe natuur en het Gebiedsbeheerplan voor agrarische natuur, worden gecombineerd met EHS, Natura2000, particulier beheer en andere natuur, tot een totaalbeeld van natuurtypen en beheertypen in de provincie: het Natuurbeheerplan (NBP). De provincie heeft voor het Natuurbeheerplan 2010 het bestaande beheer vastgelegd. Met dit totaalbeeld kan later bekeken worden of we dit beheer wel slim organiseren, of beheerders elkaar eigenlijk niet tegenwerken met hun beheer en of het uitgevoerde beheer wel op een zinvolle plaats gebeurt. Het Natuurbeheerplan is belangrijk voor alle beheerders. Het aangegeven beheertype voor een perceel bepaalt voor ons welke subsidie voor agrarisch natuurbeheer aangevraagd kan worden. Ook voor particuliere beheerders, Natuurmonumenten, Zuid-Hollands Landschap en Staatsbosbeheer is het NBP bepalend waar zij beheervergoeding voor kunnen krijgen. Onafhankelijke beheerders maken op vrijwillige basis gebruik van het NBP en de Index. De provincie Zuid-Holland was de eerste provincie die haar ontwerp-NBP gereed had. Het heeft tot 4 juni ter inzage gelegen. Het bestuur heeft namens de leden 14
6
bedenkingen ingebracht op dit plan. Wij zijn het er niet mee eens dat een deel van ons gebied niet meetelt als weidevogelgebied, terwijl er wel hoge dichtheden gevonden worden (alleen niet van de grutto). Ook de begrenzing waarbinnen slootkantbeheer vergoed kan worden is volgens ons onnodig krap. Voor het beheer van slootkanten vinden wij de bedachte regels onbegrijpelijk. Er wordt gewerkt met andere soorten en een andere methodiek dan onze bestaande methode die ooit met de provincie ontwikkeld is. Bovendien maakt deze opzet de regeling onnodig ingewikkeld. Verder hebben wij de provincie een aantal suggesties gedaan voor verbetering van het NBP.
Nieuwe regeling, nieuwe spelregels Er is een Index, er zijn regelingen en er is een Natuurbeheerplan. In dit drieluik staan alle spelregels waar beheerders op hun eigen terreinen mee aan de slag kunnen. Een belangrijke nieuwe spelregel is de gebiedscoordinator. Deze staat tussen de provincie en de beheerders/natuurverenigingen in een groot gebied. De gebiedscoordinator moet zorgen voor samenhang in beheer en een effectieve besteding van subsidiegelden. Voor 2010 moet de coordinator toezien op goede mozaieken van beheer voor weidevogels. De coordinatoren zijn dan ook vanuit de ANVs voorgedragen aan de provincie. De coordinator doet niet wat de vereniging altijd al deed. Wij zullen gewoon de leden langsgaan om te kijken of we niet vanzelf al een goed mozaiek neerleggen als we al ons beheer op de kaart zetten. De coordinator moet vervolgens puzzelen om met de verenigingen en Natuurmonumenten te komen tot goede mozaieken. Wij delen een gebied met ANV De Wetering. Aantal, omvang, ligging en doelstelling van mozaieken ligt niet vast, daarvoor zijn de broedgegevens van weidevogels bepalend. Als de coordinator, die aangewezen wordt door de provincie, een beheerplan voor het gehele gebied heeft gemaakt wordt dit aan de provincie voorgelegd. Voor elk mozaiek dat wordt goedgekeurd, wordt daarmee ook de financiering gereserveerd. Van deelnemers in een mozaiek wordt verwacht dat ze voor het opgegeven beheer ook de subsidie aanvragen. Nieuw is dat het uitgevoerde beheer per jaar kan verschillen voor een individuele deelnemer. Voorwaarde is dat de kwaliteit van het gezamenlijke mozaiek behouden blijft. De beste reden voor een bijstelling is een ecologische, maar een bedrijfseconomische kan ook. Naast deze jaarlijkse wijziging vooraf (vastgesteld voor 15 mei) kan tijdens het seizoen het beheer aangepast worden, vooral met kuikenstroken of verlenging van uitgesteld maaien, op plaatsen waar dat ecologisch gewenst is. Ook hierin heeft de coordinator een belangrijke rol.
In Zuid-Holland zijn specifieke spelregels om in aanmerking te komen voor subsidies, zoals de aangetoonde dichtheid in weidevogels en de aanwezigheid van planten in slootkanten. Over die spelregels voor slootkanten gaat een van onze bezwaren tegen het ontwerp-NBP.
Nieuw j aar, nieuwe vergoedinge n Er is nog een vierde document wat moet worden vastgesteld: het openstellingsbesluit. Hierin bepaald de provincie voor hoeveel geld en hoeveel hectare van bepaalde beheertypen aangevraagd kunnen gaan worden. Hierbij wordt ook de vergoeding voor beheer in het volgende jaar vastgelegd. De voorlopige bedragen, die zouden gelden in 2009, zijn bekend. Voor agrarisch natuurbeheer geldt dat de berekening vooral gebaseerd is op gederfde inkomsten (KVEM), en de hoogte hiervan wordt jaarlijks opnieuw bepaald. De omvang van openstelling zal naar verwachting ongeveer gelijk zijn aan de huidige vergoeding voor beheer voor ons gebied. De lagere vergoeding voor nestbescherming heeft te maken met de aanscherping van de algehele zorgplicht. Enkele verwachte subsidiebedragen (situatie 2009) vergeleken (€/ha) SAN 2009 SNL “2010” Nestbescherming/legselbeheer (1 nest/ 2 ha) € 72,€ 55,76 Uitgesteld maaibeheer 1 juni € 222,€ 301,83 Uitgesteld maaibeheer 15 juni € 442,€ 604,40 Vluchtstroken/kuikenstroken € 417,€ 388,24 Slootkantbeheer/botanische weiderand € 1.143,€ 1.667,06
SNL: Verandering en verbetering ? Het nieuwe SNL betekent in ieder geval een verandering, en dus gewenning. De verwachtingen van verbetering zijn er, maar de praktijk zal het leren. Het stelsel is gebouwd op vertrouwen, dat moeten we niet beschamen en dat mogen we van overheden en andere beheerders ook verwachten. Het stelsel is nieuw, en ondanks een lange voorbereiding is het zo complex dat “kinderziekten” niet uit te sluiten zijn. We zullen dus een aantal wijzigingen mogen verwachten de komende jaren. Het is een verandering die hoopvol stemt. Laten we er met elkaar iets moois van maken en komend jaar onze wel verdiende subsidiegelden voor beheer naar ons prachtige gebied halen. Zie ook onze eigen website (www.deh ollandse ven en.nl) en de landelijke website over het stelsel (www.na tuurb eh eersubsidie.nl) Colofon: teksten van Tanneke, Betty, Ben en Franny en Franck, tekeningen en foto’s van Internet en Betty, bijdragen en eindredaktie Franck.
8
