ERASMUS RASMUS@W @WORK ORK
DE STAAT VAN HET NIEUWE WERKEN: RESULTATEN VAN DE NATIONALE HNW Title B AROMETER goes here 2012 Erasmus@Work Nick van der Meulen Research Briefing #4 November 2012 Nick van der Meulen, MSc.
ITNDEX : HET NIEUWE WERKEN VRAGEN & ANTWOORDEN ITLE GOES HERE 2
Click to add textis 1.“Waarom
er een Het Nieuwe Werken Barometer?”
p. 3
2.“Wat houdt Het Nieuwe Werken in?”
p. 7
3.“Wie gaat er over Het Nieuwe Werken?”
p.11
4.“Wat levert Het Nieuwe Werken op?”
p.12
5.“Welke obstakels zijn er te verwachten?”
p.16
6.“Wat is de staat van Het Nieuwe Werken?”
p.18
7.“Hoe ziet de toekomst van Het Nieuwe Werken eruit?”
p.25
8.“Hoe kan de overheid Het Nieuwe Werken stimuleren?” p.26
“W AAROM IS ER EEN HET NIEUWE WERKEN BAROMETER?” TITLE GOES HERE 3
ClickNieuwe to add text Het Werken (HNW): een bekende term omringd door onduidelijkheid.
75%
van de deelnemers in ons onderzoek geeft aan dat de term ‘Het Nieuwe Werken’ onduidelijk is en verwarring oproept
67%
van de HNW oriënterende organisaties geeft aan niet goed te weten wat HNW inhoudt en wat het de organisatie oplevert
50%
van de deelnemers in ons onderzoek is van mening dat HNW weerstand en/of negatieve associaties oproept
12%
van de deelnemers in ons onderzoek is van mening dat HNW weerstand en/of negatieve associaties oproept
N ATIONALE HNW BAROMETER IN HET KORT TITLE GOES HERE 4
Click add text Het Nieuwe Werken Barometer heeft als doel het inzichtelijk ๏ De to Nationale maken van HNW in de praktijk. ๏ Overwegingen, implementatiekeuzes en ervaringen komen aan bod; de HNW Barometer kan daardoor worden gebruikt als benchmark en oriëntatie instrument.
๏ Ontwikkeld in 2010 door de Rotterdam School of Management, Novay, en het Center for People and Buildings. ๏ Ondersteund door Stichting TelewerkForum Het Nieuwe Werken, Microsoft Nederland, ECP-EPN, en de campagne 'Het Nieuwe Werken doe je zelf!'- een initiatief van Slim Werken Slim Reizen en Natuur&Milieu. ๏ Jaarlijkse metingen, tot dusverre gebaseerd op data van meer dan 250 Nederlandse organisaties. ๏ Data mag vrij worden hergebruikt onder bronvermelding.
>250 DEELNEMENDE ORGANISATIES TITLE GOES HERE 5
Click to add text (aantal werknemers): Organisatiegrootte
18% 1-50
10% 51-100
23% 101-500
49% >500
HNW Implementatieniveau: 2011
2012
1) HNW is nu niet belangrijk/HNW wordt niet ingevoerd
11%
5%
2) Oriëntatie/voorbereiding op invoering van HNW
46%
42%
3) Pilots/gedeeltelijke invoering van HNW
25%
40%
4) Volledige integratie van HNW in manier van werken
18%
13%
>250 DEELNEMENDE ORGANISATIES TITLE GOES HERE 6
Click to add text Sectoren:
“W ATGOES HOUDT TITLE HEREHET NIEUWE WERKEN IN?” 7
Click to add text
Top 5
Componenten van Het Nieuwe Werken 1. Thuiswerken toestaan 2. Open kantooromgeving met flexibele werkplekken 3. Aanbieden nieuwe IT voorzieningen (hardware/software) 4. Digitaal documenten beheer (‘paperless office’) 5. Stimuleren van autonomie en verantwoordelijkheid
ie
du ct
tro
un c
n
ex
te
!
!
!
!
s!
s! am
tie
oo r
nt
en
m
lo ca
ka
de
re n
rn e
te fs tu
el
/z
op
in g
w
or
re n
te
!
tie re n
ul e ili
ac
ff
im
st
! ng ! ni sa
ng sv
ki
er ou
rb
ve
le
ne
tio
ke
W er
e
n tie
ac en w
m
sa
n
ze
or ga
vi
ge
tie
an
ar
!
n!
an ag en
or om n
va re i
s
m
g!
in
d!
ke
er
w
ns p
tra
ht
ic
nt o
en
ka
tie
ke
er
m
za
uu r
D
e
uw
ie
N
de
am
za is w
Th u
n
id
nh e
lo ca
uu r
D
va
et
lli
te
sa
tif
ul
m
op
tie
sa
ni
op e
ge r
at
ht
ic
el
sd
nn i
ei
kh
lij
ss )!
rle
!
en
HNW invoering nog niet afgerond!
In
n
W er ke
er
od
M
er en
ul
ul ta
ke
er
itg
ite
tiv
Ac
er en
ul
oo rd e
w
nt
pe
pa
r(
in g
ng !
vi
ge
en
zi
vo or
ee
eh
IT
ra
ve
im
St
e
an !
ta
es
to
or om
n
ke
er
nt o
ka
tb
en
en
Re s
ie
le
uw
ie
cu m
do
no m
au to
al
ita
ig
im
St
er en
ul
im
St
N
xi be
fle
is w
Th u
8
D
n,
pe
O
C OMPONENTEN TITLE GOES HERE VAN HET NIEUWE WERKEN
Click to addvan textorganisaties dat een HNW component in zal voeren / in heeft gevoerd: Percentage HNW invoering afgerond!
100!
90!
80!
70!
60!
50!
40!
30!
20!
10!
0!
C OMPONENTEN TITLE GOES HERE VAN HET NIEUWE WERKEN 9
8 10
Click to add text Organisaties die de invoering van HNW nog niet hebben afgerond, verwachten gemiddeld 8 componenten op te nemen in het HNW concept.
Organisaties die de invoering van HNW hebben afgerond, hebben gemiddeld 10 componenten opgenomen in het HNW concept.
De verschillende componenten zijn sterk met elkaar verweven. Zo gaat bijvoorbeeld het toestaan van thuiswerken in 83% van de organisaties samen met het invoeren van nieuwe IT-voorzieningen, en gaat de open kantooromgeving met flexibele werkplekken in 95% van de organisaties samen met het toestaan van thuiswerken. ⤷ Clusters van componenten geven een indicatie van HNW strategieën
H ET N IEUWE WERKEN STRATEGIEËN TITLE GOES HERE 10
Click to addvan textde organisaties dat een bepaalde HNW strategie volgt: Percentage
HNW Duurzame strategie 11% Basiscomponenten + (onder andere) -Duurzame verbouwing van het kantoor -Duurzaam reizen stimuleren -Thuiswerken actief faciliteren (door meubilair, vergoedingen enzovoort)
HNW Combinatiestrategie 27% Combineert zoveel mogelijk aspecten van de overige drie strategieën
HNW Basisstrategie 35%
HNW Samenwerkingsstrategie 27%
-Open, flexibele kantooromgeving -Tijd- en Plaats onafhankelijk werken -Nieuwe IT voorzieningen -Stimuleren autonomie en verantwoordelijkheid
Basiscomponenten + (onder andere) -Introductie van multifunctionele en zelfsturende teams -Stimuleren van kennisdeling -Nieuwe samenwerkingsvormen
“W IEGOES GAATHERE ER OVER HET NIEUWE WERKEN?” TITLE 11
Click to add text In 16% van de organisaties heeft het management een
duidelijke top-down visie voor wat betreft HNW. In 31% van de organisaties bestaat de implementatie uit bottom-up initiatieven van de medewerkers. Meer dan de helft van de organisaties (53%) ziet HNW echter als een gezamenlijke ontdekkingsreis zonder duidelijke eindbestemming.
Organisatieonderdeel dat Het Nieuwe Werken op de agenda heeft gezet:
“W ATGOES LEVERT TITLE HEREHET NIEUWE WERKEN OP?” 12
Click to addwe text Wanneer het (verwachte) jaar van HNW invoering afzetten tegen de houding van het management ten aanzien van HNW, dan zien we dat het maken van een business case steeds belangrijker wordt:
2006
2008
2010
2012
2014
2016
Management is overtuigd: er is geen business case nodig
86%
42%
51%
41%
24%
17%
Management is enigszins overtuigd: er is een globale business case met afspraken op hoofdlijnen nodig
14%
32%
26%
31%
57%
58%
Management moet overtuigd worden: er is een uitgewerkte business case met duidelijke afspraken en resultaten nodig
0%
26%
23%
28%
19%
25%
H OGE VERWACHTINGEN TITLE GOES HERE 13
Click to add text
Top 5
Verwachtingen van Het Nieuwe Werken 1. Verhoogde werknemerstevredenheid 2. Verbetering van de werk/privé balans van werknemers 3. Aantrekkelijker werkgeversimago 4. Verhoogde productiviteit van werknemers 5. Besparing op huisvestingskosten
M OEILIJK TE REALISEREN TITLE GOES HERE 14
Click to add text Uit een lijst met 20 mogelijke effecten van HNW, verwachten
1/3
organisaties er gemiddeld 9 te realiseren. Achteraf blijkt dat gemiddeld slechts 1/3 van de verwachtingen is waargemaakt.
Meten is weten Meetbare effecten zoals kostenbesparingen worden vaker ‘gerealiseerd gemeld’ dan meer abstracte effecten. Organisaties die onderzoekspartners betrekken bij hun invoering van HNW hebben doorgaans minder verwachtingen, maar geven vaker aan deze te realiseren.
lij k
tie
ic a
an de ga n
or
o!
zi jn
el
!
er s!
ag
si m
sw
er
em
kn
er
tv
te i
ili
er
em
id
he
en
kn
er
w
kg ev
er
va n
w
w
er
rd
te
un
m
ib
fle x
m
co
de
be
Ve r
ke
ev re d
! en Ve sa is rh at m Re Be ie oo e ! n al v g w or de is e at de rk pr ie in rin o g! va du g n v c an le tiv id ite k er en Be it! sc ni sp ha sd ar ps el in in ve g Ve g! r B h a rb es ui n de et ve pa er rin s rin tin de g! g gs cr m ko ea ob Ve st tiv i lit en rb ite e ! et i t it sk er e Be o d n st in co sp en no m Ve ar ! va pe in rla t g t iv iti gi re ite ef ng is it! v zi er en ek m ve te og ve rb So en rz lij ci ! f u sk aa im os lb en te ew /o n! us fv te er D ro lo uu op nd rz Ve ! am er rh n oo er em gd on en e de ! kl rn an e tte m O en vr nt Be e ! w sp de ik ar ke nh in lin ei g d! g I T va ko n st in en tra ! pr en eu rs !
rd e
te
be
Ve r
ho og
Ve r
ns
la
er st
em
er kn
ba
w
15
re k
nt
Aa
e
iv é
pr
k/
er
w
og d
Ve rh o
rin g
te
be
Ve r
E FFECTEN VAN HET NIEUWE WERKEN TITLE GOES HERE
Click to addvan textde organisaties dat een HNW effect verwacht/heeft gerealiseerd: Percentage Verwacht! Gerealiseerd!
100!
90!
80!
70!
60!
50!
40!
30!
20!
10!
0!
“W ELKE ZIJN TE VERWACHTEN?” TITLE GOESOBSTAKELS HERE 16
Click to add text
Top 5
Obstakels bij invoering van Het Nieuwe Werken 1. Angst om de vaste werkplek te verliezen 2. Managementstijl past niet bij HNW 3. Angst om contact met collega’s te verliezen 4. Organisatiecultuur past niet bij HNW 5. Hoge weerstand van managers tegen verandering
ve
tij
s
lie
er
ts
en
em va
W ee
rg
O
rli
s l p te w es as an er rs kp tn IT is c ta on at le in i n et ie d k! ta fra c b v ct ul st i G an j tu H eb m ru m N ur et ct re a uu pa k co W! na ze r/o st lle ge W lfs ga ee n n r s ie de tu rs 's t t eg re rs ! ta bi n t e jH nd eu de n N ni ve va va W ng ra n a ! n rd m i s de Pr ig ed o r he ob nt ew oe ing d le ! e en m re en rke i m k rs en ed m te d! .b e w ge .t. e Fy n M in ve rke si f a o rs na ek ra rm Pr ! nd ge e ob a w t e m i e le er en be ring m k o t en ! ve m is ge ili om ni gi et aa ving An ov ng! O n n gs er is re tu t v vol on ge d ig oo to oe lg d! e rv ev nd re O er in ik e nv g sl en b ol O ec ud te d! nv do ht vo ge ol en e ld tb do rd de oe e e e s n f n! w ys ch de M er ie i an kb k/ ex ke pr ag aa p iv er em vo r! é tis ba en orz e ie la tv b Pr ni ns ob re M ng esc ! e an le hi en st m k ag b fra b em en gm esc aar t .a ! en hi en .v k tv .a ba ta re rb tie An ar e ei st / ! gs s ds ol on td is G be voo at m An ee e! rw he he n gs a e b tw tp ar rs us b er ro i aa den ne k bl rp ! ss te em r v c o en ee as je lz ct e pr m ! a of l' og e v Ta ss er el ak io ijk ne zak st ! el el le i lin j on k g tw en' pa ! ik st ke ni lin et g! bi jH N W !
st
An g
tv
gs
An ag
an
M
O BSTAKELS BIJ INVOERING VAN HET NIEUWE WERKEN TITLE GOES HERE
17 Click to addvan textde organisaties dat een HNW obstakel heeft ervaren: Percentage HNW invoering nog niet afgerond! HNW invoering afgerond!
100!
90!
80!
70!
60!
50!
40!
30!
20!
10!
0!
“W ATGOES IS DE STAAT VAN HET NIEUWE WERKEN?” TITLE HERE 18
Click Index to add(schaal text 1-10) van deelaspecten, 2011 vs. 2012: HNW
Werkomgeving
IT
Cultuur & Mentaal
HNW invoering nog niet afgerond [2011]
3,7
4,7
5,5
HNW invoering nog niet afgerond [2012]
4,3
4,8
5,0
HNW invoering afgerond [2011]
5,9
6,1
6,5
HNW invoering afgerond [2012]
6,5
6,3
6,6
D E SGOES TAAT HERE VAN HET NIEUWE WERKEN: WERKOMGEVING TITLE 19
Click invoering to add textnog niet afgerond: HNW
0%
De werklocatie is volledig gericht op flexibel werken!
De werklocatie wordt als inspirerend gezien!
De werklocatie is gericht op het bevorderen van samenwerking!
20%
12!
18!
14!
27!
De organisatie biedt (e-werk) faciliteiten aan in de buurt van de medewerker!
Geheel mee oneens!
Mee oneens!
Neutraal!
33!
Mee eens!
29!
37!
Geheel mee eens!
2!
18!
16!
43!
3!
25!
41!
29!
7!
12!
27!
35!
14!
14!
28!
22!
20!
100%
27!
31!
Het aantal beschikbare en benodigde werkplekken is in balans!
80%
22!
40!
25!
De organisatie ondersteunt actief het thuiswerken van medewerkers!
60%
45!
De werklocatie in ingericht volgens het activity-based working principe!
De kantoorpanden zijn duurzaam ontworpen/ingericht!
40%
8!
14!
2!
14!
2!
18!
12!
2!
8! 4!
D E SGOES TAAT HERE VAN HET NIEUWE WERKEN: WERKOMGEVING TITLE 20
Click invoering to add textafgerond: HNW
0%
De werklocatie is volledig gericht op flexibel werken!
20%
16!
De werklocatie wordt als inspirerend gezien! 2!
De werklocatie is gericht op het bevorderen van samenwerking!
De werklocatie in ingericht volgens het activity-based working principe!
6!
6!
De organisatie ondersteunt actief het thuiswerken van medewerkers!
8!
Mee oneens!
Neutraal!
60%
22!
34!
32!
32!
26!
30!
20!
38!
18!
34!
32!
Mee eens!
20!
38!
12!
100%
38!
22!
30!
16!
80%
26!
40!
10!
De kantoorpanden zijn duurzaam ontworpen/ingericht!
Geheel mee oneens!
20!
16!
Het aantal beschikbare en benodigde werkplekken is in balans!
De organisatie biedt (e-werk) faciliteiten aan in de buurt van de medewerker!
40%
12!
18!
36!
18!
Geheel mee eens!
24!
22!
16!
10!
D E SGOES TAAT HERE VAN HET NIEUWE WERKEN: IT TITLE 21
Click invoering to add textnog niet afgerond: HNW
0%
20%
IT voorzieningen stellen medewerkers in staat om altijd & overal (samen) te werken!
12!
Social media wordt gebruikt om samenwerking en sociale cohesie te stimuleren!
14!
Alle werkgerelateerde informatie in digitaal beschikbaar!
6!
Kennis en informatie wordt openlijk gedeeld (tenzij schadelijk voor de organisatie)!
8!
Medewerkers hoeven zich amper aan te passen aan bestaande IT voorzieningen!
De organisatie streeft naar een duurzaam gebruik van IT ('Green IT')!
Geheel mee oneens!
Mee oneens!
Neutraal!
5!
40%
35!
60%
16!
49!
39!
Mee eens!
100%
31!
6!
14!
20!
20!
29!
31!
37!
55!
12!
80%
45!
Geheel mee eens!
3!
4!
26!
20!
16!
35!
4!
8!
D E SGOES TAAT HERE VAN HET NIEUWE WERKEN: IT TITLE 22
Click invoering to add textafgerond: HNW
0%
IT voorzieningen stellen medewerkers in staat om altijd & overal (samen) te werken!
20%
4!
22!
10!
Social media wordt gebruikt om samenwerking en sociale cohesie te stimuleren!
De organisatie streeft naar een duurzaam gebruik van IT ('Green IT')! 2!
Geheel mee oneens!
Mee oneens!
Neutraal!
28!
Mee eens!
12!
28!
32!
42!
22!
100%
28!
36!
30!
10!
Medewerkers hoeven zich amper aan te passen aan bestaande IT voorzieningen!
80%
26!
20!
Kennis en informatie wordt openlijk gedeeld (tenzij schadelijk voor de organisatie)! 2! 12!
60%
46!
24!
16!
Alle werkgerelateerde informatie in digitaal beschikbaar!
40%
24!
34!
40!
Geheel mee eens!
10! 4!
26!
10!
D E SGOES TAAT HERE VAN HET NIEUWE WERKEN: CULTUUR & MENTAAL TITLE 23
Click invoering to add textnog niet afgerond: HNW
0%
20%
8!
Medewerkers worden in staat gesteld om autonoom te werken!
De organisatie stimuleert openheid in het dagelijks werk! Er bestaat een balans tussen wederzijds vertrouwen en controle van medewerkers!
6! 12!
De rol van het management wordt gezien als faciliterend (i.p.v. dirigerend)!
14! 6!
De organisatie heeft een duidelijke visie/missie (die richting geeft)!
6!
Medewerkers kunnen trainingen volgen over diverse aspecten van HNW! Geheel mee oneens!
Mee oneens!
Neutraal!
20! 23! 31!
33!
22! 43!
47! 29!
Mee eens!
2! 12!
31!
37!
16!
6!
49!
14!
2!
22!
39!
33!
Medewerkers worden afgerekend op afgesproken resultaten!
Management van de organisatie staat open voor initiatieven van de medewerkers!
35!
18!
4! 25!
49!
10!
100%
37!
43!
37!
6!
80%
20!
20!
Er zijn geen strikt gedefinieerde rollen en taakomschrijvingen! 2! Informatie over fouten of mislukkingen wordt openlijk gedeeld om van te leren!
60%
31!
10!
Medewerkers kunnen hun eigen werktijden bepalen!
40%
6! 29!
43! 33! Geheel mee eens!
29!
2!
4! 20!
2!
18!
4!
D E SGOES TAAT HERE VAN HET NIEUWE WERKEN: CULTUUR & MENTAAL TITLE 24
Click invoering to add textafgerond: HNW
0%
20%
Medewerkers worden in staat gesteld om autonoom te werken!
4!
Medewerkers kunnen hun eigen werktijden bepalen!
6!
Er zijn geen strikt gedefinieerde rollen en taakomschrijvingen!
8!
20! 34!
Geheel mee oneens!
Mee oneens!
Neutraal!
12! 12!
36!
38!
38!
24!
Mee eens!
8!
46! 42!
28!
6!
26!
30!
8!
2!
52! 44!
14!
4!
24! 36!
26!
Management van de organisatie staat open voor initiatieven van de medewerkers! 2!
Medewerkers kunnen trainingen volgen over diverse aspecten van HNW!
32!
18!
De rol van het management wordt gezien als faciliterend (i.p.v. dirigerend)!
20!
36!
Medewerkers worden afgerekend op afgesproken resultaten! 2! 10!
100%
18!
54!
14!
Er bestaat een balans tussen wederzijds vertrouwen en controle van medewerkers!
80%
44!
22!
De organisatie stimuleert openheid in het dagelijks werk!
60%
34!
Informatie over fouten of mislukkingen wordt openlijk gedeeld om van te leren!
De organisatie heeft een duidelijke visie/missie (die richting geeft)!
40%
22!
50! 22! Geheel mee eens!
8!
18! 34!
12!
“H OEGOES ZIETHERE DE TOEKOMST VAN HET NIEUWE WERKEN ERUIT?” TITLE 25
Click to add text
72%
van de deelnemers in ons onderzoek beschouwt ‘Het Nieuwe Werken’ als een term die niet snel zal verdwijnen
42%
van de oriënterende organisaties denkt dat het noodzakelijk zal zijn om binnen 2 jaar te starten met het invoeren van HNW
25%
van de oriënterende organisaties denkt dat een invoering van HNW (op termijn) niet noodzakelijk is
95%
van de deelnemers in ons onderzoekt geeft aan dat de overheid een actieve rol moet spelen om HNW te stimuleren
“H OEGOES KANHERE DE OVERHEID HET NIEUWE WERKEN STIMULEREN?” TITLE 26
Click to add text
Top 5
Randvoorwaarden om HNW te stimuleren
61%
1. Aanpassen van ARBO wet- en regelgeving
2. Fiscaal belonen van gewenst gedrag inzake flexibel werken
40%
41%
3. Mobiliteitsmaatregelen in het kader van bereikbaarheid
4. Overheid vervult voortrekkersrol door zelf HNW in te voeren
33%
5. Flexibel werken opnemen in de CAOs
38%
E RASMUS @WORK TITLE GOES HERE 27
Click to add text Het Nieuwe Werken Barometer is onderdeel van De Nationale Erasmus@Work: een interdisciplinair onderzoeksprogramma van het Erasmus Research Institute of Management (ERIM), gericht op het onderzoeken van de effecten van nieuwe manieren van werken voor individuen, teams, en organisaties.
Voor meer informatie, vragen of opmerkingen omtrent de Nationale Het Nieuwe Werken Barometer kunt u contact opnemen met Nick van der Meulen (
[email protected]). Voor meer informatie, vragen of opmerkingen omtrent Erasmus@Work, kunt u contact opnemen met Marcel van Oosterhout (
[email protected]).
WWW.HNWBAROMETER.NL WWW.NEWWORLDSOFWORK.NL
@ @
