ERASMUS RASMUS@W @WORK ORK
DE STAAT VAN HET NIEUWE WERKEN: RESULTATEN VAN DE NATIONALE HNW Title B AROMETER goes here 2013 Erasmus@Work Nick van der Meulen Research Briefing #6 Januari 2014 Nick van der Meulen, MSc.
ITNDEX : HET NIEUWE WERKEN VRAGEN & ANTWOORDEN ITLE GOES HERE 2
Click to add textis 1.“Waarom
er een Het Nieuwe Werken Barometer?”
p. 3
2.“Wie heeft de Barometer ingevuld?”
p. 4
3.“Hoe staat men tegenover (de term) HNW?”
p. 7
4.“Wat houdt Het Nieuwe Werken in?”
p. 8
5.“Wie gaat er over Het Nieuwe Werken?”
p.12
6.“Wat levert Het Nieuwe Werken op?”
p.13
7.“Welke obstakels zijn er te verwachten?”
p.17
8.“Wat is de staat van Het Nieuwe Werken?”
p.19
9.“Hoe kan de overheid Het Nieuwe Werken stimuleren?” p.25
“W AAROM IS ER EEN HET NIEUWE WERKEN BAROMETER?” TITLE GOES HERE 3
Click add text Het Nieuwe Werken Barometer heeft als doel het inzichtelijk ๏ De to Nationale maken van HNW in de praktijk. ๏ Overwegingen, implementatiekeuzes en ervaringen komen aan bod; de HNW Barometer kan daardoor worden gebruikt als benchmark en oriëntatie instrument.
๏ Ontwikkeld in 2010 door de Rotterdam School of Management, Novay, en het Center for People and Buildings. ๏ Ondersteund door Stichting Forum Duurzaam Werken, ECP-EPN, en de campagne 'Het Nieuwe Werken doe je zelf!'- een initiatief van Slim Werken Slim Reizen en Natuur&Milieu. ๏ Jaarlijkse metingen (onder nieuwe organisaties), tot dusverre gebaseerd op data van meer dan 300 Nederlandse organisaties. ๏ Data mag vrij worden hergebruikt onder bronvermelding. ๏ Rapporten van de HNW Barometer editie 2012 en 2011 zijn ook te vinden via de volgende QR-code:
“W IEGOES HEEFT DE BAROMETER INGEVULD?” TITLE HERE 4
Click to add textHNW Barometer wordt ingevuld door één werknemer met De Nationale kennis van de ontwikkeling van HNW binnen zijn/haar organisatie.
Functieniveau van de respondenten:
Achtergrond van de respondenten:
Overig! 7%!
Overig! 15%!
Lijnmanagement! 6%!
Hoger management! 33%!
Niet ! Vrijgegeven! 9%!
Algemeen (Top) Management! 33%!
Ondernemingsraad! 2%! IT! 6%!
Beleidsmedewerker! 18%!
Projectmanagement! 28%!
Facilities! 13%!
Human Resources! 23%!
P ROFIEL TITLE GOESVAN HEREDE 68 DEELNEMENDE ORGANISATIES IN 2013 5
Click to add text (aantal werknemers): Organisatiegrootte
24% 1-50
10% 51-100
Leeftijd van organisatie:
24% 101-500
42% >500
Aantal vestigingslocaties:
2013
2013
< 5 jaar
12%
≤ 1 locatie
7%
5-25 jaar
25%
2-10 locaties
40%
25-100 jaar
40%
10-50 locaties
20%
> 100 jaar
23%
> 50 locaties
33%
P ROFIEL TITLE GOESVAN HEREDE 68 DEELNEMENDE ORGANISATIES IN 2013 6
Click to add text Sectoren:
ICT & Media! 10%!
Onderwijs & ! Onderzoek! 9%!
Consultancy! 8%!
Zorg! 10%!
Bank- en verzekeringswezen! 6%!
Other! 13%!
Zakelijke dienstverlening! 14%!
Industrie! 2%! Transport & Logistiek! 3%! Bouwnijverheid! 2%!
Overig! 6%! Overheid! 31%!
“H OEGOES STAAT MEN TEGENOVER (DE TERM) HET NIEUWE WERKEN?” TITLE HERE 7
Click to add In 2013 zientext we een lichte stijging van negatief sentiment ten aanzien van HNW. Tegelijkertijd zien we ook dat de term dit jaar duidelijker wordt gevonden.
2013 Stelling 1) “Deze term is een hype en zal snel weer verdwijnen” Stelling 2) “Deze term is duidelijk: iedereen weet wat ermee bedoeld wordt” Stelling 3) “Deze term roept weerstand en/of negatieve associaties op” Stelling 4) “Deze term roept enthousiasme en/of positieve associaties op”
2012
25% 28% 36% 25% 19% 12% 39% 50%
“W ATGOES HOUDT TITLE HEREHET NIEUWE WERKEN IN?” 8
Click to add text
Top 5
Componenten van Het Nieuwe Werken (in 2013) 1. Thuiswerken toestaan 2. Digitaal documenten beheer (‘paperless office’) 3. Open kantooromgeving met flexibele werkplekken 4. Activiteit gericht werken (kantoorconcept) 5. Stimuleren van kennisdeling
ie
ct
du
te re n!
s!
s!
tie
am
te ili
ac
ff
tie
ac
de
re n
en !
rm ca
lo
!
sa tie
ni sv o
ng
re n! nt oo r!
ka ga
or
rn e
te
ex
lfs tu n
ke
ze
op e/ er
sw
Th ui
ne l
io
nc t
n
ki
er
va n en w
m
sa
s
tie
ul e
vi ng !
an tie ! ge st im in g
w
ou
n
ze
re i
ar
n!
en !
ge
ni n
ro m
oo
nt
ka
ie
!
id !
he
ag
an
ns p
tra
m
rz
vo o
ht
ric
en
IT
rb
ve ca
ke
W er
e
uw
ie
fu
N
tlo
e
am
lie
sa te l
ul ti
op
m
n
de
id
am
za
n
va
uu r
uu rz
D
D
sa tie
ni
nh e
e
uw
ie
op e
N
lij k
rd e
lin g!
n!
in g
ss )!
ke
er
w
ni sd e
ke n
tw oo
ge
at
ta
re n
an
ve r
su l
en
ul e
ht
ic
er
ge v
rle
!
HNW invoering nog niet afgerond!
In tro
ke
W er
er
od
M
re n
ul e
ie
im
itg
pe
or om
ka nt o
an
ta
es
to
r( pa
n
ke
er
eh ee
tiv ite
Ac St
Re
no m
au to
St im
er en
ul
im
St
e
el
ib
n, fle x
pe
en tb
cu m
do
Th ui sw
9
O
al
ita
ig
D
C OMPONENTEN TITLE GOES HERE VAN HET NIEUWE WERKEN
Click to addvan textorganisaties dat een HNW component in zal voeren / in heeft gevoerd: Percentage HNW invoering afgerond!
100!
90!
80!
70!
60!
50!
40!
30!
20!
10!
0!
C OMPONENTEN TITLE GOES HERE VAN HET NIEUWE WERKEN 10
Click to add text Organisaties die de invoering van HNW nog niet hebben afgerond, verwachten gemiddeld 7 componenten op te nemen in het HNW concept.
Organisaties die de invoering van HNW hebben afgerond, hebben gemiddeld 9 componenten opgenomen in het HNW concept.
7 9
De verschillende componenten zijn sterk met elkaar verweven. Zo gaat bijvoorbeeld het toestaan van thuiswerken in 68% van de organisaties samen met het invoeren van nieuwe IT-voorzieningen, en gaat de open kantooromgeving met flexibele werkplekken in 93% van de organisaties samen met het toestaan van thuiswerken. Clusters van componenten geven een indicatie van HNW strategieën
H ET N IEUWE WERKEN STRATEGIEËN TITLE GOES HERE 11
Click to addvan textde organisaties dat een bepaalde HNW strategie volgt: Percentage
HNW Duurzame strategie 10% Basiscomponenten + (onder andere) -Duurzame verbouwing van het kantoor -Duurzaam reizen stimuleren -Thuiswerken actief faciliteren (door meubilair, vergoedingen enzovoort)
HNW Combinatiestrategie 23% Combineert zoveel mogelijk aspecten van de overige drie strategieën
HNW Basisstrategie 45%
HNW Samenwerkingsstrategie 22%
-Open, flexibele kantooromgeving -Tijd- en Plaats onafhankelijk werken -Nieuwe IT voorzieningen -Stimuleren autonomie en verantwoordelijkheid
Basiscomponenten + (onder andere) -Introductie van multifunctionele en zelfsturende teams -Stimuleren van kennisdeling -Nieuwe samenwerkingsvormen
“W IEGOES GAATHERE ER OVER HET NIEUWE WERKEN?” TITLE 12
Click to add text In 17% van de organisaties heeft het management een
duidelijke top-down visie voor wat betreft HNW. In 27% van de organisaties bestaat de implementatie uit bottom-up initiatieven van de medewerkers. Meer dan de helft van de organisaties (56%) ziet HNW echter als een gezamenlijke ontdekkingsreis zonder duidelijke eindbestemming. Anders! (o.a. medewerkers)! 14%! Ondernemingsraad! IT! 3%! 3%!
Organisatieonderdeel dat Het Nieuwe Werken op de agenda heeft gezet:
Facilities! 17%!
Human! Resources! 12%!
(Algemeen) Management! 54%!
“W ATGOES LEVERT TITLE HEREHET NIEUWE WERKEN OP?” 13
Click to addwe text Wanneer het (verwachte) jaar van HNW invoering afzetten tegen de houding van het management ten aanzien van HNW, dan zien we dat het maken van een (globale) business case steeds belangrijker wordt: 100%! 90%! 80%! 70%! 60%!
Management moet worden overtuigd: uitgebreide business case nodig! Management enigszins overtuigd: globale business case nodig! Management overtuigd: geen business case nodig!
50%! 40%! 30%! 20%! 10%! 0%! 2007!
2009!
2011!
2013!
2015!
2017!
V ELEGOES VERWACHTINGEN TITLE HERE 14
Click to add text
Top 5
Verwachtingen van Het Nieuwe Werken (in 2013) 1. Besparing op huisvestingskosten 2. Verhoogde werknemerstevredenheid 3. Verbetering van de werk/privé balans van werknemers 4. Aantrekkelijk werkgeversimago 5. Verhoogde flexibiliteit van de organisatie
M OEILIJK TE REALISEREN TITLE GOES HERE 15
Click to add text Uit een lijst met 20 mogelijke effecten van HNW, verwachten
1/4
organisaties er gemiddeld 9 te realiseren. Gemiddeld blijkt dat ±1/4 van de oorspronkelijke verwachtingen wordt waargemaakt.
Meten is weten Verwachtingen worden slechts in 1/5 van de gevallen gemeten. Meetbare effecten zoals kostenbesparingen worden vaker ‘gerealiseerd gemeld’ dan meer abstracte effecten. Organisaties die onderzoekspartners betrekken bij hun invoering van HNW hebben doorgaans minder verwachtingen, maar geven vaker aan deze te realiseren.
g
rin
te og
riv
de er kn
w
g
ar in
sp
Be
k/ p
er
w
Ve rh o es
iv
hu
tin em gs ko er é st ba Aa st ev en la nt re ns ! re de kk va nh el n ijk ei w Ve d! er er Ve rh k w r oo ne be er Ve m gd t k e ge rb er r e d et s! v fl w e ex er r e s de rk ib im ne ili ag co te m o! m it e m va rs un w n el de ic zi at jn or ie ! g en an Ve is sa at rh m ie oo Re Be en ! gd al w vo e is e rd rk at pr er in ie od in g! va g uc n va tiv le n id ite k er en it! sc ni Be ha sd sp p el ar Ve sv in in g! er rb g an et m er de ob Be d rin ili co sp te g! m ar its Ve p in ko et rla g i st t gi re ie en ng fv is ! -e er zi ek m n og ve te rb ve en So l r i ! z j ci fs ui aa ko m lb st en en ew /o ! fv us t e er rlo D uu on op rz Ve de ! a rh rn m oo er em gd on en e de ! kl rn an em tte en O vr Be nt ! e w de sp Ve ik nh ar ke rh in ei lin oo g d! g I gd T v an ko e cr st i n ea en tra tiv ! p ite re ne it/ in ur no s! va tiv ite it!
Ve rb e
E FFECTEN VAN HET NIEUWE WERKEN TITLE GOES HERE
16 Click to addvan textde organisaties dat een HNW effect verwacht/heeft gerealiseerd: Percentage Verwacht (invoering nog niet afgerond)! Verwacht (invoering afgerond)! Gerealiseerd (invoering afgerond)!
100!
90!
80!
70!
60!
50!
40!
30!
20!
10!
0!
“W ELKE ZIJN TE VERWACHTEN?” TITLE GOESOBSTAKELS HERE 17
Click to add text
Top 5
Obstakels bij invoering van Het Nieuwe Werken (in 2013) 1. Angst om de vaste werkplek te verliezen 2. Managementstijl past niet bij HNW 3. Hoge weerstand van managers tegen verandering 4. Angst om contact met collega’s te verliezen 5. Organisatiecultuur past niet bij HNW
ve
tij
s
lie
er
ts
en
em va
W ee
rg
O
rli
s l p te w es as an er rs kp tn IT is c ta on at le in i n et ie d k! ta fra c b v ct ul st i G an j tu H eb m ru m N ur et ct re a uu pa k co W! na ze r/o st lle ge W lfs ga ee n n r s ie de tu rs 's t t eg re rs ! ta bi n t e jH nd eu de n N ni ve va va W ng ra n a ! n rd m i s de Pr ig ed o r he ob nt ew oe ing d le ! e en m re en rke i m k rs en ed m te d! .b e w ge .t. e Fy n M in ve rke si f a o rs na ek ra rm Pr ! nd ge e ob a w t e m i e le er en be ring m k o t en ! ve m is ge ili om ni gi et aa ving An ov ng! O n n gs er is re tu t v vol on ge d ig oo to oe lg d! e rv ev nd re O er in ik e nv g sl en b ol O ec ud te d! nv do ht vo ge ol en e ld tb do rd de oe e e e s n f n! w ys ch de M er ie i an kb k/ ex ke pr ag aa p iv er em vo r! é tis ba en orz e ie la tv b Pr ni ns ob re M ng esc ! e an le hi en st m k ag b fra b em en gm esc aar t .a ! en hi en .v k tv .a ba ta re rb tie An ar e ei st / ! gs s ds ol on td is G be voo at m An ee e! rw he he n gs a e b tw tp ar rs us b er ro i aa den ne k bl rp ! ss te em r v c o en ee as je lz ct e pr m ! a of l' og e v Ta ss er el ak io ijk ne zak st ! el el le i lin j on k g tw en' pa ! ik st ke ni lin et g! bi jH N W !
st
An g
tv
gs
An ag
an
M
O BSTAKELS BIJ INVOERING VAN HET NIEUWE WERKEN TITLE GOES HERE
18 Click to addvan textde organisaties dat een HNW obstakel heeft ervaren: Percentage HNW invoering nog niet afgerond! HNW invoering afgerond!
100!
90!
80!
70!
60!
50!
40!
30!
20!
10!
0!
D E SGOES TAAT HERE VAN HET NIEUWE WERKEN: WERKOMGEVING TITLE 19
Click invoering to add textnog niet afgerond (2013): HNW 0%
20%
27!
De werklocatie is volledig gericht op flexibel werken!
De werklocatie is gericht op het bevorderen van samenwerking!
19!
De werklocatie in ingericht volgens het activity-based working principe!
19!
De organisatie ondersteunt actief het thuiswerken van medewerkers!
Mee oneens!
Neutraal!
42!
Mee eens!
8!
19!
46!
31!
4!
38!
19!
46!
15!
8!
30!
39!
19!
100%
15!
35!
De organisatie biedt (e-)werk faciliteiten aan in de buurt van de medewerker!
Geheel mee oneens!
80%
35!
31!
Het aantal beschikbare en benodigde werkplekken is in balans!
60%
50!
31!
De werklocatie wordt als inspirerend gezien!
De kantoorpanden zijn duurzaam ontworpen/ingericht!
40%
15!
20!
19!
31!
Geheel mee eens!
4!
8!
15!
35!
15!
12!
D E SGOES TAAT HERE VAN HET NIEUWE WERKEN: WERKOMGEVING TITLE 20
Click invoering to add textafgerond (2013): HNW 0%
De werklocatie is volledig gericht op flexibel werken!
20%
4!
15!
De werklocatie wordt als inspirerend gezien!
4! 8!
De werklocatie is gericht op het bevorderen van samenwerking!
4! 8!
De werklocatie in ingericht volgens het activity-based working principe!
12!
Het aantal beschikbare en benodigde werkplekken is in balans!
De kantoorpanden zijn duurzaam ontworpen/ingericht!
De organisatie ondersteunt actief het thuiswerken van medewerkers!
De organisatie biedt (e-)werk faciliteiten aan in de buurt van de medewerker!
Geheel mee oneens!
Mee oneens!
Neutraal!
8!
40%
15!
60%
31!
35!
27!
8!
26!
Mee eens!
27!
50!
23!
15!
27!
23!
42!
38!
15!
12!
46!
15!
12!
100%
35!
41!
8!
80%
27!
23!
39!
27!
Geheel mee eens!
4!
15!
23!
8!
D E SGOES TAAT HERE VAN HET NIEUWE WERKEN: IT TITLE 21
Click invoering to add textnog niet afgerond (2013): HNW 0%
IT voorzieningen stellen medewerkers in staat om altijd & overal (samen) te werken!
12!
Social media wordt gebruikt om samenwerking en sociale cohesie te stimuleren!
4!
Kennis en informatie wordt openlijk gedeeld (tenzij schadelijk voor de organisatie)!
4!
De organisatie streeft naar een duurzaam gebruik van IT ('Green IT')!
Geheel mee oneens!
Mee oneens!
Neutraal!
40%
19!
60%
46!
Mee eens!
4!
43!
19!
19!
38!
46!
15!
100%
27!
42!
58!
8!
80%
38!
15!
Alle werkgerelateerde informatie is digitaal beschikbaar!
Medewerkers hoeven zich amper aan te passen aan bestaande IT voorzieningen!
20%
27!
42!
Geheel mee eens!
28!
8! 4!
15!
15!
4!
D E SGOES TAAT HERE VAN HET NIEUWE WERKEN: IT TITLE 22
Click invoering to add textafgerond (2013): HNW 0%
IT voorzieningen stellen medewerkers in staat om altijd & overal (samen) te werken!
Social media wordt gebruikt om samenwerking en sociale cohesie te stimuleren!
Alle werkgerelateerde informatie is digitaal beschikbaar!
Kennis en informatie wordt openlijk gedeeld (tenzij schadelijk voor de organisatie)!
4!
8!
De organisatie streeft naar een duurzaam gebruik van IT ('Green IT')!
8!
Mee oneens!
Neutraal!
60%
23!
50!
22!
27!
49!
49!
Geheel mee eens!
12!
23!
39!
35!
Mee eens!
100%
23!
34!
19!
12!
80%
54!
19!
12!
8!
40%
15!
12!
Medewerkers hoeven zich amper aan te passen aan bestaande IT voorzieningen!
Geheel mee oneens!
20%
8!
23!
8!
D E SGOES TAAT HERE VAN HET NIEUWE WERKEN: CULTUUR & MENTAAL TITLE 23
Click invoering to add textnog niet afgerond (2013): HNW
0%
Medewerkers worden in staat gesteld om autonoom te werken!
20%
15!
Medewerkers kunnen hun eigen werktijden bepalen!
4!
Er zijn geen strikt gedefinieerde rollen en taakomschrijvingen!
4!
Informatie over fouten of mislukkingen wordt openlijk gedeeld om van te leren!
4!
De rol van het management wordt gezien als faciliterend (i.p.v. dirigerend)! Management van de organisatie staat open voor initiatieven van de medewerkers! De organisatie heeft een duidelijke visie/missie (die richting geeft)! Medewerkers kunnen trainingen volgen over diverse aspecten van HNW! Geheel mee oneens!
Mee oneens!
Neutraal!
35!
45!
35!
19! Mee eens!
19! 30!
53! 27!
8!
34! 58!
12!
12! 31!
39!
12!
19!
38! 42!
8!
4!
23!
46!
12!
100%
27!
54!
8!
4!
80%
34!
27!
Medewerkers worden afgerekend op afgesproken resultaten!
60%
58! 23!
De organisatie stimuleert openheid in het dagelijks werk! Er bestaat een balans tussen wederzijds vertrouwen en controle van medewerkers!
40%
23! 34!
23! Geheel mee eens!
19! 46!
4! 8! 8! 12!
D E SGOES TAAT HERE VAN HET NIEUWE WERKEN: CULTUUR & MENTAAL TITLE 24
Click invoering to add textafgerond (2013): HNW
0%
Medewerkers worden in staat gesteld om autonoom te werken!
4!
Medewerkers kunnen hun eigen werktijden bepalen!
8!
Er zijn geen strikt gedefinieerde rollen en taakomschrijvingen!
8!
Informatie over fouten of mislukkingen wordt openlijk gedeeld om van te leren!
4!
De organisatie stimuleert openheid in het dagelijks werk!
4!
Er bestaat een balans tussen wederzijds vertrouwen en controle van medewerkers! Medewerkers worden afgerekend op afgesproken resultaten! De rol van het management wordt gezien als faciliterend (i.p.v. dirigerend)! Management van de organisatie staat open voor initiatieven van de medewerkers! De organisatie heeft een duidelijke visie/missie (die richting geeft)! Medewerkers kunnen trainingen volgen over diverse aspecten van HNW! Geheel mee oneens!
Mee oneens!
Neutraal!
20%
40%
27!
60%
46! 30!
23!
46!
23!
38!
42!
38! 15!
8!
4!
50!
8!
4!
46!
23!
4! 4!
23!
38!
4! 8!
100%
23!
39!
27!
4!
80%
8!
50! 46!
34!
4! 27!
39!
27!
19!
50!
15!
54!
Mee eens!
Geheel mee eens!
8!
15! 19!
12!
“H OEGOES KANHERE DE OVERHEID HET NIEUWE WERKEN STIMULEREN?” TITLE 25
Click to add text
Top 5
Randvoorwaarden om HNW te stimuleren
54%
1. Aanpassen van ARBO wet- en regelgeving
2. Overheid vervult voortrekkersrol door zelf HNW in te voeren
45%
37% 3. Flexibilisering dienstverlening overheid (bijv. openingstijden) 4. Fiscaal belonen van gewenst gedrag inzake flexibel werken 34% 33% 5. Flexibel werken opnemen in de CAOs
E RASMUS @WORK TITLE GOES HERE 26
Click to add text Het Nieuwe Werken Barometer is onderdeel van De Nationale Erasmus@Work: een interdisciplinair onderzoeksprogramma van het Erasmus Research Institute of Management (ERIM), gericht op het onderzoeken van de effecten van nieuwe manieren van werken voor individuen, teams, en organisaties.
Voor meer informatie, vragen of opmerkingen omtrent de Nationale Het Nieuwe Werken Barometer kunt u contact opnemen met Nick van der Meulen (
[email protected]). Voor meer informatie, vragen of opmerkingen omtrent Erasmus@Work, kunt u contact opnemen met Marcel van Oosterhout (
[email protected]).
WWW.HNWBAROMETER.NL WWW.NEWWORLDSOFWORK.NL
@ @
S AMENVATTING TITLE GOES HERE : RESULTATEN VAN DE HNW BAROMETER 2013 27
Rotterdam, januari Click to add text 2014 – In het afgelopen jaar was de voornaamste verwachting van Het Nieuwe Werken (HNW) concept dat dit een kostenbesparing voor het bedrijf gaat opleveren. Werd in 2012 vooral nog een groeiende werknemerstevredenheid en een verbeterde werk/privé-balans voor werknemers verwacht – dit jaar is het reduceren van kosten de belangrijkste ambitie. Terwijl HNW steeds vaker wordt ingevoerd en de definitie steeds herkenbaarder wordt, groeit de weerstand en neemt het enthousiasme af. Dit blijkt uit de Nationale Het Nieuwe Werken Barometer 2013. In de afgelopen jaren zijn steeds meer organisaties met Het Nieuwe Werken aan de slag gegaan (43% van de respondenten in 2011, 53% in 2012, 64% in 2013). Gemiddeld genomen scoren deze organisaties steeds beter op HNW-gerelateerde factoren, zoals het vinden van een goede balans tussen wederzijds vertrouwen en controle van (tijd- en plaatsonafhankelijke) medewerkers, het online beschikbaar stellen van benodigde werkgerelateerde informatie, en het stimuleren van openheid in het dagelijks werk. Voor ondervraagden is de betekenis van het HNW concept duidelijker geworden, maar roept het tegelijkertijd ook minder positieve associaties op (39% nu, tegen 50% in 2012) en nemen de negatieve associaties toe (19% nu, tegen 12% in 2012). De voornaamste obstakels voor een succesvolle implementatie van HNW waren in 2013 de angst onder werknemers om de eigen (vaste) werkplek te verliezen, weerstand van managers tegen het concept, de angst om onderling contact te verliezen met collega’s, en een mismatch van HNW met de bestaande organisatiecultuur.
