de sepia Wat je misschien nog niet wist over

cover_233.indd 3

TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT ‘NELOS’ - Nr. 233 - mrt./apr. 2011 - € 2,50

Wat je misschien nog niet wist over

de sepia

23-3-2011 11:49:16

cover_233.indd 4

23-3-2011 11:49:21

April 20

Nr 233 maart/april 2011

Van de redactie DOOR IVO MADDER De winter is definitief voorbij. Spijtig? Had had wel iets, zo’n sneeuwtapijt. Zelfs in de Antwerpse Zoo was het – ondanks de koude – prachtig. Wel vreemd als je er sommige exotische dieren in hun ondergesneeuwd verblijf ziet ijsberen. Vreemd, dat moeten ook de bezoekers gedacht hebben toen ze enkele duikers in uitrusting zagen rondlopen in de Zoo om er de bassins te kuisen. Maar genoeg over de winter. De fitheidsproeven voor kandidaten 1*I waren weer een succes. De prestaties waren goed en dat zonder gebruik te maken van rodebietensap – een nieuwe legale doping die misschien ooit zijn intrede doet bij de competitiesport onderwaterhockey. ‘t Water wordt warmer en de eerste clubduiken staan op het programma. Met wat geluk zie je nog een snotolf. Weldra is het weer drummen om de paringsrituelen van de sepia’s gade te slaan. Alhoewel er heel wat meer te ontdekken is in de Oosterschelde, zijn sepia’s toch altijd weer leuk om te zien. In deze uitgave leggen we je uit waarom de mannetjes hun ogen wijd opensperren tijdens het paringsritueel. Je kan dat zelfs vaststellen op de foto’s genomen tijdens Zeelandfl itsen – een fotowedstrijd die binnenkort opnieuw plaatsvindt. We presenteren je twee reisverhalen: Gozo, in de Middellandse Zee, en een verre bestemming: Saoedi-Arabië. Op beide locaties liggen er enkele wrakken om op te duiken. Ook dichter bij huis ligt er binnenkort een duikwrak. In de Grevelingen gaat men rond de paasvakantie het betonnen wrak ‘Le Serpent’ afzinken. De vissers krijgen een duikvrije zone achter het wrak, ter compensatie. Niet enkel daar is duiken verboden; ook in de Oosterschelde zijn er dit duikseizoen weer verschillende verboden duikplaatsen omwille van de dijkverstevigingen. Het zal druk worden op de overige duikplaatsen. Zorg dat je tijdens die duiken de nodige documenten bijhebt en invult, of je zou wel eens in problemen kunnen komen met de Nederlandse ARBO-wetgeving. Duikplanning en luchtmanagement horen daar zeker bij. Over duikplanning gesproken… bij Atlantis – (Zilvermeer Mol) – verkoopt men onderwaternavigatiekaarten, waarmee men onder water een nieuwe planning kan maken om zodoende de gewenste beelden te vinden. Bijna zo handig als het navigatiekristal dat de Vikings gebruikten, tenminste als je ermee overweg kan. Navigeren van beeld tot beeld, misschien een goed idee om de drukke duikplaatsen in Zeeland te ontvluchten? Je kan ook naar de Noordzee trekken en er een wrak schoonmaken. Als je maar (veilig) duikt! Ik hoop in ieder geval wat minder achter mijn computer te zitten, ver weg van hackers en andere virussen… het zilte water in, alhoewel virussen ook in het water blijken te zitten. Veel leesgenot en een prachtig, veilig duikseizoen. Ivo

Bondsnieuws ARBO-wetgegving ....................................... 5 Duikplaatsen Oosterschelde afgesloten ....................15 De 10 gouden regels................................. 22 NELOS Welkom Pack ............................... 32 Competitiesport voor iedereen.........34-35 D-Dive Day ............................................ 48-49 Fysieke conditietraining ..................... 50-51 Jeugdsportproject DUIK ERIN! 2010 ...... 64 Initiatiemateriaal & spelkoffer ............... 75

Vaste rubrieken Sprokkels ..................................................... 11 Oosterschelde, ontdekking onderwater....................... 22 Open Dive 2010 .................................... 24-25 De weg naar de top is lang ..................... 44 3e editie ‘onderwaterkaarting’ .........54-55 Wrakken Schatkamers van de Noordzee ....56-57 Retro Hippo ................................................. 62 De Lokerse Orka Jeugdduikschool ........ 65 Hippoëzie .....................................................64

Reportages Interview met Jacques Limpens ..........6-10 Hackers in de natuur........................... 12-15 Gozo Hoezo? .......................................... 16-21 Sepia-interview ................................... 26-31 Best of Acavos ..................................... 36-37 Een duikreis in Saoedi-Arabië.......... 38-43 Rodebietensap: de nieuwe legale doping! .............. 46-47 Vikingnavigatie .......................................... 52 Duiken in de Antwerpse Zoo..............58-61 Onderwaternavigatie is vanaf nu mogelijk!............................. 68 Duikvrije zone achter wrak Le Serpent .................. 76-77

NELOS-Consulenten John Remue

René De Laet

[email protected]

[email protected]

• CMAS EU en EUF • Inschalingen

• Duikgeneeskundige problematiek

François Desmet

Willy van der Plas

[email protected]

[email protected]

• Duikmateriaal

• Verzekering

Stef Teuwen

René Van Leeuwen [email protected]

[email protected]

• Technisch Duiken

• Juridische kwesties in de duiksport • Duikreglementering

Jozef Van den Berghe

Els Huybregts

[email protected]

[email protected]

• VZW-statuten en -kwesties

• Bijstand bij duikongevallen

Dirk Deraedt [email protected]

• Melden van duikincidenten en bijna-duikongevallen

Ronny De Meersman [email protected]

Coverfoto: gemaakt met een fish eye objectief tijdens de Hugycup 2010 te Bali (Indonesië), duikplaats ‘Coral Garden’ te Tulamben. Een koppeltje sepia’s, waarvan het vrouwtje eitjes aan het afleggen is in een groot koraalblok. Foto: Luc Eeckhaut.

Close-up (Ronny De Pesseroy) ........ 66-67 Duikinitiatie (KDK) ..................................... 70 Skubba en Fred........................................... 72 OWT aan zee ................................................74 Uitnodiging tot ergernis ........................... 75 NELOS-boetiek ..................................... 78-79 Informatie BEFOS en LIFRAS .................. 79 Webdiving .................................................... 80 Lopende agenda ......................................... 82

• Penningmeester

Ronny Margodt [email protected] • Public Relations NELOS

Guy Bosmans [email protected] • Contactpersoon Bloso

Correcties en/of opmerkingen i.v.m. de NELOS-cursusboeken: [email protected] Correcties i.v.m. met de NELOS-infomap: [email protected]

Hippocampus maart/april 2011

3

Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw Lid van BEFOS (Stichtend lid van de Wereldbond voor Onderwateractiviteiten CMAS). Erkend door Bloso (Bevordering van de Lichamelijke Ontwikkeling, de Sport en de Openluchtrecreatie). Erevoorzitter: Jozef Van den Berghe Tel. 054 32 88 20 [email protected]

Raad van Bestuur Voorzitter: Willy van der Plas Tel. 03 366 18 22 - [email protected] Vice-voorzitter - relaties CMAS: John Remue Tel. 016 23 49 00 [email protected] Relaties Bloso - Boetiekverantwoordelijke: Guy Bosmans Tel. 015 22 56 72 - [email protected] Penningmeester: Ronny De Meersman Gsm 0475 70 19 76 - [email protected] Bestuurslid: Ivo Hubert Gsm 0475 49 87 24 - [email protected] Bestuurslid: Herwig Van Cotthem Gsm 0495 55 85 19 [email protected] Public Relations: Ronny Margodt Gsm 0473 96 13 50 - [email protected]

Commissies

Secretaris: Jean-Marie Reynaert Gsm 0475 81 43 59 - [email protected]

INFORMATIEBLAD VAN NELOS vzw

Commissie Redactie Hippocampus

Hoofdredacteur: Ivo Madder De Bisthovenlei 46 - 2100 Deurne (Antwerpen) Tel. 03 290 54 06 - [email protected]

Voorzitter: Ivo Madder Tel. 03 290 54 06 - [email protected] Secretaris: Luc Beets Tel. 03 325 07 36 - [email protected]

Commissie Duikers met een Handicap Voorzitter: Ann Tielen Tel. 011 42 35 14 - [email protected] Secretaris: Jan Decrock Gsm 0477 29 47 44 - [email protected]

Commissie Solidariteitsfonds Leden: Guy Bosmans, Ronny De Meersman, Ronny Margodt

Administratief secretariaat Duikershuis - Luce De Smet Brusselsesteenweg 313-315 - 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58 [email protected] www.nelos.be - www.wiki.nelos.be ma. 9.30 u - 11.30 u wo. 9.30 u - 11.30 u en 14.00 - 16.00 u vr. 14.00 u - 16.00 u

Verantwoordelijke uitgever: John Remue H. Hooverplein 13 - 3000 Leuven Tel. 016 23 49 00 - [email protected] Redactieteam: Luc Beets - Jacques Bernaerts - Pascal Eeckhoudt - Ivo Madder - Katrijn Ools - John Remue - Monique Remue-Demoustier - Jozef Van den Berghe - Wim Van Doeselaer - Carine Van Gele - Patrick Van Hoeserlande - Roland Wantens - Willy Wellens Vormgeving en publiciteit: Katrijn Ools Brusselsesteenweg 313-315 - 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58 [email protected] Pre-press & druk: Swinnen Printing Muizenstraat 172 - 1981 Hofstade Tel. 015 45 02 78 - fax 015 45 02 79 [email protected] Hippocampus verschijnt 5 maal per jaar: februari, april, juni, september en december. Oplage: meer dan 10.000 exemplaren. ISSN-nummer: 1782-8414

Duikonderricht Voorzitter: John Remue Tel. 016 23 49 00 [email protected] Brevetten: Eric Sels Tel. 015 61 61 81 - [email protected] Ereraad: Ronny Margodt Gsm 0473 96 13 50 - [email protected] Subcommissie Jeugdduiken: Ginette De Smedt Gsm 0478 44 72 98 - [email protected] Sectie EDIT: Ivo Madder Gsm 0475 73 32 01 - [email protected]

Geneeskundige Commissie Voorzitter: Roland Vanden Eede Tel. 03 827 57 31 [email protected] Secretaris: Ingrid Dekelver Gsm 0479 713469 - [email protected] Mental Coaching: Els Huybregts Gsm O478 44 02 78 - [email protected]

Sportcommissie Bestuurslid: Herwig Van Cotthem Gsm 0495 55 85 19 - [email protected] Secretaris: Free Duerinckx Schrijnbroekstraat 51 -3500 Hasselt

Audiovisuele Commissie Voorzitter: Ronny Margodt Gsm 0473 96 13 50 - [email protected] Voorzitter Sectie Onderwaterfotografie: Ludo Braeckman - [email protected] Voorzitter Sectie Videografie: functie is nog vacant

Abonnement Hippocampus:

Ongevalsaangiften Binnen de 15 dagen in dubbel naar het NELOSsecretariaat, vergezeld van een geneeskundig getuigschrift. Dit attest moet door de dokter worden afgeleverd binnen 3 dagen na het ongeval. Bij een dodelijk ongeval: binnen 2 dagen naar het NELOS-secretariaat en rechtstreeks naar Arena (eventueel telefonisch of per fax): t.a.v. de heer Eddy Van Den Bosch Jozef II straat 36-38 - 1000 Brussel Tel. 02 512 03 04 - fax 02 512 70 94

Hulpdiensten UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS ANTWERPEN Tel. 03 821 30 55 (24 u op 24 u) C.D.H.G. ‘Dr. J. Flahaut’, Zeebrugge Tel. 050 55 87 13 rechtstreeks 24 u op 24 u. HYPERBAAR CENTRUM Militair Hospitaal Neder-over-Heembeek (afrit 6 op de ring rond Brussel) Tel. 0800 12382 ALGEMEEN ALARMNUMMER Tel. 112

Commissie Biologie Voorzitter: Tiny Heremans Tel. 016 22 56 98 - [email protected]

In geval van repatriëring/hospitalisatie ten gevolge van een duikongeval in het buitenland. Call Center: +32 3 235 69 16


Advertentietarieven www.wiki.nelos.be/index.php/Hippocampus Zie bij ‘Publiciteit’. De redactie en de uitgever zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van de geplaatste advertenties. Ongevraagd toegestuurde redactionele teksten en/of foto’s worden niet teruggestuurd. De artikels ter publicatie in de Hippocampus moeten binnen zijn bij de redactie minstens 45 dagen voor de maand van verschijning. Overeenkomstig de Belgische wet van 08/12/1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer, gewijzigd door de Europese wet van 11 december 1998 tot omzetting van de richtlijn 95/46/EG van 24 oktober 1995, melden wij dat uw persoonsgegevens worden bijgehouden in een bestand. Wij verbinden ons ertoe deze gegevens enkel te gebruiken voor de verzending van ons tijdschrift en de administratie van de liga overeenkomstig het doel van onze organisatie. U heeft inzage- en correctierecht. Niets van deze uitgave mag overgenomen worden zonder schriftelijke toestemming van de verantwoordelijke uitgever.

Hippocampus komt tot stand met de steun van

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

AIG-ASSISTANCE Bij je duikschool kan je het persoonlijk verzekeringskaartje bekomen, met daarop volgende info: Policy number: ARENA 2.009.718/010

4 4

BEFOS-leden: € 10,00 - niet-leden: € 15,00 Buitenland niet-leden: € 25,00 Overschrijven op (IBAN) BE29 4433 6916 8164, (BIC) KREDBEBB met vermelding van naam, adres en ‘Abonnement Hippocampus’.

Adresveranderingen Uitsluitend richten aan het NELOS-secretariaat:

[email protected]

Bondsnieuws

- COMMISSIE DUIKONDERRICHT

Toepassing van de ARBOwetgeving op het sportduiken Enkele NELOS-instructeurs keken vorig jaar raar op toen zij in Zeeland, bij controle naar aanleiding van een duikongeval, gevraagd werden om onder andere een ‘RI&E’ voor te leggen. en wat? Een RI&E, een Risico-Inventarisatie en -Evaluatie. Die hoor je namelijk gemaakt te hebben wanneer je als instructeur in Nederland aan ‘instructie’ doet, proeven afneemt zeg maar. Het staat allemaal beschreven in de zogenaamde ARBO-wet. Deze arbeidsomstandighedenwetgeving kan men vergelijken met het Belgische Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming (ARAB) en dient om een veilige werkplek te realiseren.

E

Wat heeft ARBO-reglementering nu in godsnaam met sportduiken te maken, en waarom is ze plots een ‘hot item’ in Nederland geworden. Zo’n wet bestaat immers al jaren, niet? Van de Nederlandse Arbeidsinspectie vernamen wij dat zij bij het onderzoeken naar de toedracht van enkele ernstige duikongevallen in Nederlandse duikcentra, vaststelden dat de betrokken instructeurs niet goed op de hoogte zijn van de Arbeidsomstandighedenwet (ARBO-wet). In deze wet zijn regels opgenomen die betrekking hebben op werken onder overdruk. Instructeurs werken onder water en daarmee onder overdruk. De ARBO-wet is echter niet alleen van toepassing op een werkgeverwerknemer relatie (bijvoorbeeld tussen de eigenaar van een duikschool en zijn instructeur, of tussen een professioneel instructeur en zijn klant), maar geldt eveneens wanneer er sprake is van een gezagsverhouding. Bijvoorbeeld tussen een instructeur en zijn leerling, ook al is er geen sprake van bezoldiging van de instructeur. In concreto betekent dit dat wanneer een NELOS-instructeur een proef afneemt van zijn leerling in Nederlandse wateren, de ARBO-wet van toepassing is. Hetzelfde geldt voor de organisatie van een duikevenement in Nederlandse wateren; in dit geval bestaat er namelijk een gezagsver-

houding tussen de organiserende duiksportvereniging (en de op dat ogenblik verantwoordelijke instructeur) enerzijds, en de deelnemers (de duikers die in ploegen worden ingedeeld) anderzijds.

Foto: Ivo Madder.

(Reglementering Nederland) Een formulier met de ploegindeling en het nodige veiligheidsmateriaal is niet meer voldoende.

verwachten! Zeker bij duikongevallen zal de politie het niet nalaten om te controleren of er aan de plaatselijke weten regelgeving voldaan is.  JOHN REMUE, VERANTWOORDELIJKE DUIKONDERRICHT

In deze gevallen moet de verantwoordelijke instructeur erover waken dat er aan de regels zoals geformuleerd in de ARBOwetgeving voldaan wordt. Voor de sportduikinstructeur staan de meeste bepalingen in het, bij de ARBO-wet behorende Arbeidsomstandighedenbesluit, namelijk Hoofdstuk 6, Afdeling 5, Artikel 6.13. Bij de Arbeidsinspectie is thans een flyer met toelichting op deze wetgeving in de maak. Feitelijk is het zo dat de meeste veiligheidsregels van het NELOS-Duikonderricht, zoals vermeld in het Veiligheidsreglement en in de Infomap, grotendeels in overeenstemming zijn met de geest van de ARBOreglementering. Belangrijk om te weten is dat de Arbeidsinspectie, alsmede andere bevoegde controlerende instanties − zoals de politie − blijkbaar veel belang hecht aan ‘schriftelijke bewijzen’ van de veiligheidsmaatregelen die naar aanleiding van een duik genomen worden. Een overzicht van de documenten die men bij zou moeten hebben. • een werkinstructie waarin de essentiële veiligheidsvoorzieningen en noodprocedures worden genoteerd. • instructeurmap/kaarten, instructieboek(en) en/of standaards. • een inventarisatie van de risico’s van de duiklocatie te maken, inclusief een noodplan (Risico-Inventarisatie en -Evaluatie, RI&E). • een duikplan, waarbij voor iedere duiker berekend wordt of er voldoende ademgas beschikbaar is, zonder aanspraak te moeten maken op het reserve-ademgas. In 2011 mag men zich aan meer controles

Meer controle op toepassing ARBO-wetgeving Daarom adviseert het NELOS-Duikonderricht aan de NELOS-instructeurs om bij proevenduiken of clubduiken in Nederlandse wateren bovenvermelde documenten steeds bij te hebben. In praktijk betekent dit dat er op de duikplaats, naast het nodige veiligheids- en noodmateriaal, de NELOSInfomap (waarin onder andere het Veiligheidsreglement en de protocols van proeven vermeld staan), een ploegenindelingsformulier (inclusief luchtberekening) en een RI&E (inclusief noodplan) aanwezig zijn. Zorg ervoor dat je formulieren aangepast zijn aan de duikplaats (voeg desnoods een plannetje toe). In de NELOS-cursus staat een voorbeeld van een noodplan. Via de NELOS-downloadpagina stelt het Duikonderricht standaardformulieren ter beschikking, waarvan er begin maart 2011 een eerste versie via de NELOS-info naar de clubs verzonden werd. Binnenkort (van zodra de nieuwe NELOS-wiki operationeel zal zijn) zullen er nieuwe formulieren downloadbaar zijn, waarbij er specifieke gegevens zoals een plan, getijden en meteo automatisch worden geïntegreerd. Het staat de NELOS-instructeurs en -clubs uiteraard vrij om gebruik te maken van eigen formulieren.


5

Reportage

- INTERVIEW

2

Jacques Limpens, de zilvervos van AVOS Bijna 30 jaar steunpilaar van de Antwerpse Verstandhouding. n het begin van zijn militaire loopbaan was Jacques Limpens gelegerd in het Wilrijkse Fort VII. Niet veel later werd hij gedetacheerd naar Fort V (Edegem) om uiteindelijk, na een korte tussenstap in Fort II (Wommelgem), zijn carrière te beëindigen in het Fort IV (Mortsel). Zijn woning grenst aan het Fort V en verder is hij er bijzonder trots op, dat het prachtige lokaal van zijn club, de Aquanauten, gevestigd is in Fort III (Borsbeek). Jacques heeft dus wel iets met de Antwerpse Brialmontforten.

I

Hippo: De klassieke beginvraag is natuurlijk: hoe en waarom ben je aan de duiksport begonnen? Jacques Limpens: Zoals je weet was ik bij het leger en daar was het toentertijd verplicht om een halve dag per week te sporten. Op Fort II was er een militair zwembad en als waterliefhebber was het dan ook logisch dat ik voor de zwemsport koos. Wat later volgde ik er met nog wat andere militairen een cursus redder. Eén van hen was

6


Fernand Roelandts. Hij was al een tijdje bezig met de duiksport en deed het voorstel om ons een duikopleiding te geven. Fernand deed dit op zijn eigen manier, want regels waren er toen nog niet. Onze enige leidraad was de fameuze ‘La Plongée’ van de Franse Marine. Maar vlot leesbaar was dat nu niet zo direct. Met dat groepje militaire duikers vormden we al snel een clubje en vroegen om onder de naam ‘De Dolfijnen’ aan te sluiten bij de toenmalig unitaire BEFOS-FEBRAS. Maar … omdat er in Gent al een club was met die naam – de ‘Gentse Dolfijnen’ – werden we uiteindelijk ‘De Aquanauten’. Dat was in het jaar 1966. Gezien mijn redelijke kennis van het Frans werd ik prompt tot secretaris gebombardeerd. Belangrijke reden hiervoor was dat in de beginjaren van de duiksport een vlotte communicatie met ‘mon cher René’ (nvdr: René Crepin was de Franstalige Nationaal Verantwoordelijke van het BEFOS-Duikonderricht in die tijd) best verliep in de taal van Molière. Met een oude Remington schrijfmachine en een fichebak

Foto: Luc Beets.

Foto: archief Jacques Limpens.

1

heb ik de taak van clubsecretaris vele jaren met plezier volbracht. Hippo: Herinneringen aan je eerste duik? Jacques: In september 1966 vond mijn doopduik plaats in de vestingwateren van Fort II. Een duikpak had ik niet, enkel een ABC-uitrusting aangevuld met een fles met eentrapsontspanner Mistral. Fernand liet ons eerst acclimatiseren in het ijskoude water van de decantatieput van het zwembad. Daarna leek het water in de vest wel warm. Het was er niet erg diep en het enige dat er te zien was, was een pap van rottende bladeren op de bodem. Hippo: Dan begon je aan je brevetten zeker? Jacques: Ja, zo ging dat. Het behalen van mijn duikbrevetten verliep snel en haast vlekkeloos. Lager Brevet, zoals dat toen nog heette, in 1967, en dan in de volgende jaren Middelbaar Brevet, Hoger Brevet en in 1970 Hulpmonitor, dat nu 1*Instructeur heet. Dan was er een kleine hapering: Federaal Monitor (2*I) werd ik pas in 1979. Hieraan is een anekdote verbonden. Bij mijn twee eerdere pogingen in de Zeestages van 1971 en 1972 was ik niet geslaagd en was daardoor zeer ontmoedigd. Het was genoeg geweest! Ze mochten die titel houden, enz … Maar in 1979 was er in onze club een kandidaat die de Zeestage wel wilde meedoen, maar die niet alleen naar Bendor wou

3

1) De duikuitrusting uit de zestiger jaren. 2) Jacques Limpens, februari 2011. 3) Demonstratie ontsnappen uit een auto. Fons Verberckt en Fernand Roelandts aan de auto. Jacques is de rechtse veiligheidsduiker.

Foto: archief Jacques Limpens.

zeer speciale fauna. In Galicië doken we vanaf een vissersboot. De schipper rookte steeds sigaren en had een plastic zak bij die hij nogal geheimzinnig bewaakte. Toen de duik was afgelopen stak hij zijn hand in die zak, haalde er een voorwerp uit waartegen hij zijn sigaar hield om het dan overboord te gooien. Seconden later volgde er een enorme knal en steeg er een grote waterfontein op uit het water De man viste verdorie met dynamiet! Gelukkig deed hij het na de duik! Het was destijds in Noord-Spanje een echte plaag, die veel onderwaterleven vernietigde.

gaan. Ik besloot om het samen met hem nog eens te proberen. Uiteindelijk heeft die persoon toch afgehaakt en moest ik als enige van de club naar Bandol. Tijdens die stage voelde ik wel aan, dat ik het nu wel goed had gedaan, maar je blijft toch twijfelen. En inderdaad bij het alfabetisch afroepen van de namen van al de geslaagden was ik er weer niet bij! De ontgoocheling was groot. Ik begreep echt niet wat er fout was gelopen. Tot dan plotseling bleek dat de voorzitter van de stage gewoon per vergissing mijn naam had overgeslagen. En zo werd ik dus toch 2*I. Andere kandidaten die later ook mislukten, heb ik steeds aangemoedigd verder te doen en door te zetten. Hippo: Waar heb je zoal gedoken? Jacques: Ik heb zowat in alle klassieke en niet klassieke Europese wateren gedoken. Van Spanje tot Griekenland in de Middellandse Zee, in de Atlantische Oceaan van Gibraltar tot het Britse Cornwall. Aan het eiland Kreta bewaar ik mooie en speciale herinneringen. We hadden er geboekt in een hotel, maar daar was iets misgelopen. De organisator zocht dan een alternatief: hij bracht ons dan na veel getalm maar naar een onbewoond eilandje waar enkel wat geiten liepen. Behalve een kapel stond er geen enkel gebouw op dat eiland. We hebben er een tiental dagen in de openlucht doorgebracht. Op de eerste dag kre-

gen we al een onweer over ons heen. Alles wees erop dat we een gruwelijke vakantie gingen meemaken. Maar …. net voor de kust op 15m diepte lag er een recent wrak van een duur buitenmaats jacht. Al van bij de eerste duik brachten we kaviaar en flessen wijn naar boven! Mondvoorraad – en welke! – gegarandeerd dus. Hippo: Jij bent nog van de generatie die zelf zijn duiktrips organiseerde. Jacques: Ja dat was toen nog mogelijk. Thans ben je aangewezen op commerciele duikcentra. Toen geraakten we op de meest afgelegen plaatsen. Zo ben ik met Mon Hendrickx naar kaap Trafalgar geweest. Jawel, het Trafalgar bekend van de befaamde zeeslag tussen de Engelsen en de Frans-Spaanse vloot in 1805. Het werd een onvergetelijke gebeurtenis. Met boot, caravan, compressor, duikmateriaal deden we er drie dagen over om er te geraken. We bivakkeerden er in de duinen naast de vuurtoren en moesten toelating vragen aan de plaatselijke commandant van de marine om er te mogen duiken. Op die kaap is er een ongelofelijk harde stroming wegens het verschil in getijde niveau tussen het Middellandse Zee en Atlantisch bekken in de nabije straat van Gibraltar. Dit liet enkel toe te duiken op de kentering en dan nog zeer beperkt in tijdsduur. Het samenkomen van de Middellandse Zee met de Atlantische Oceaan zorgt er wel voor een

Hippo: Jullie gaven ook demonstraties. Jacques: We deden inderdaad demonstraties van hoe je kan ontsnappen uit een voertuig dat in het water was gereden. Voor die tijd was dat nieuw en sensationeel. Het ging als volgt: onder leiding van Fernand Roelandts kropen we met een paar man in een afgedankte auto waarmee we dan letterlijk in het water reden. Dat verliep meestal vrij goed tot we op een zekere dag een demonstratie gaven in de marinebasis van Kallo. We hadden er geen rekening mee gehouden dat het marinedok 10 meter diep was. Toen we met de auto in het dok reden, zonk die als een baksteen verticaal naar de bodem. In het troebele Scheldewater was het pikdonker en dat bemoeilijkte het zoeken naar de luchtbel. De wet van Boyle-Mariotte perste de lucht samen en deed de carrosserie kraken en knarsen. Het werd zo erg dat op een bepaald moment het dak met een luide knal ingedrukt werd zodat we amper uit de wagen geraakten. Uiteindelijk liep het allemaal goed af zodat we er enkel een angstige herinnering aan over hielden. Hippo: Het clubleven was ook zeer belangrijk voor jou. Jacques: Klopt, ik ben steeds actief geweest in het clubleven. Ik vond het ook Hippocampus maart/april 2011

7

Reportage

- INTERVIEW

1

belangrijk na de training de groep bijeen te houden. Van de gemeente Mortsel kregen we de cafetaria in het zwembad van Mortsel in gebruik. Dat was niet alleen nuttig voor de clubsfeer, maar daarbij was het ook financieel voordelig, zodat de club een spaarpotje kon aanleggen. Gelukkig maar dat we een spaarpotje hadden. In 1988 had de gemeente andere plannen met de cafetaria en moest er een ander onderkomen gezocht worden. Het werd voor mij nog maar eens een fort! Van de gemeente Borsbeek kregen we drie verwaarloosde lokalen in het Fort III ter beschikking die we met eigen middelen grondig hebben kunnen renoveren. Gezien het fort inmiddels gedeeltelijk geklasseerd werd, zitten de Aquanauten daar hopelijk voor jaren goed met een prachtig clublokaal. Hippo: Je houdt je ook bezig met jeugdduiken. Jacques: En natuurlijk bij AJD (AVOS Jeugdduikclub). Ik vind dat jeugdduiken een belangrijke factor kan zijn in de op-

8


2

voeding van kinderen. En het is fijn met de jeugd bezig te zijn, het houdt je jong. Hippo: Je staat ook bekend als ‘Mister AVOS’. Jacques: In 1971 toen een speler tijdens een vriendschappelijke voetbalmatch tussen vijf Antwerpse duikclubs een beenbreuk opliep en daardoor loonverlies leed, besloten deze clubs om een benefietbal te organiseren. Vanaf toen werd er beslist beter samen te werken en dat was dus het ontstaan van de Antwerpse Verstandhouding voor Onderwateronderzoek en -Sport (AVOS) met als stichtende clubs AKO, Amphora, Aquanauten, CVD en The Frogmen. Elke club leverde om beurt de voorzitter en de secretaris. Maar in 1982, juist toen ik secretaris was, is die regel afgeschaft. Zodoende zit ik nog altijd op de secretarisstoel. Volgend jaar zal ik 30 jaar in functie zijn. Ik denk niet dat er veel zijn die me zoiets zullen nadoen! Hippo: Er zijn heel wat veranderingen gebeurd in de AVOS-werking? Jacques: Aanvankelijk waren er die jaarlijkse bals en de jaarlijkse rally’s: Schelde-,

Oosterschelde- en Noordzeerally’s. In het begin konden die rekenen op een grote belangstelling. Maar op alle formules komt er sleet en na een aantal jaren waren zowel de bals als die rally’s op sterven na dood. Zeker aan die Noordzeerally in Blankenberge hadden wij, van AVOS, een zware en gaandeweg onmogelijke taak. Ikzelf en met mij vele anderen uit de Antwerpse clubs vonden dat we ons meer moesten focussen op het duiken en de duikopleiding. Het duurde tot 1996 voor er een betere structuur kwam binnen AVOS. Nu bestaat AVOS uitsluitend uit 44 NELOSclubs uit de brede Antwerpse regio. Hippo: Waaruit bestaan de voornaamste AVOS-activiteiten nu? Jacques: AVOS hecht veel belang aan de vorming van de instructeurs. Het zijn zij die onze taak moeten voortzetten in de toekomst. Zo organiseren we in samenwerking met OVOS de pre-pre-Stage Boulouris in de Grevelingen. Let wel: die organisatie staat open voor alle kandidaten van NELOS. We zijn ook in staat de kandidaten 2*I en 3*I van de AVOS-clubs een bescheiden financieel steuntje te geven.

Foto’s (3): archief Jacques Limpens.

3

We zorgen ook voor de bijscholing van de duiker-redders in samenwerking met de Vlaamse Redderscentrale en organiseren nitroxcursussen. Belangrijk is ook dat we genieten van een goede samenwerking met steun van de provincie Antwerpen. Zo hebben we een lokaal ter beschikking gekregen in het Huis van de Sport in de Boomgaardstraat. Met voorzitter Rudi Baert en de medebestuurders vormen we een hecht team. Hippo: En dan is er natuurlijk het domein Muisbroek, beter gekend als ‘de Put van Ekeren’. Jacques: Sinds 1 januari 1997 huurt AVOS de grote vijver van het Antwerps stedelijk recreatiedomein. Dat is een prachtige plas water met een prachtige fauna en flora en waar heel veel duikers hun eerste duikjes maken. De put heeft een uniek biotoop en onze werkgroep biologie, onder andere met William Deraedt, werkt samen met ANKONA (Antwerpse Koepel voor Natuurstudie) en de Universiteit. Tijdens de warme maanden wordt de waterkwaliteit rigoureus in het oog gehouden door het Provinciaal Instituut

voor Hygiëne en de Vlaamse Milieumaatschappij. De gemeten waarden zijn steeds ver onder de toegelaten normen voor zwemwater. We hebben er flink geïnvesteerd in de infrastructuur. Constructie van steiger en trappen, verbeteringen en herstellingen deden en doen ons diep in de schatkist tasten. De schappelijke kosten voor een vergunning om te mogen duiken in Muisbroek zijn dus goed besteed. Daarom is het zo spijtig dat er nog altijd ‘zwartduikers’ zijn of duikers die zich niet aan de regels houden. Zo zijn nachtduiken enkel toegelaten mits een meldingsplicht een 8-tal dagen op voorhand. Sommige clubs en duikers doen dit, anderen niet en dat is spijtig want vroeg of laat krijgt AVOS daarmee problemen met de overheid. Regelmatig doen we controle op de parking. De eerste duikers die we betrapten zonder vergunning waren vier Nederlanders. Zij hebben sportief en zonder protest hun bijdrage betaald. Hippo: 29 jaar secretaris is heel wat! Jacques: In 2012 denk ik eraan om, na 30 jaar, te stoppen als AVOS-secretaris, al bij

1) Bij de eerste duik van de nieuwelingen verscheen Neptunus in hoogsteigen persoon. 2) Jacques Limpens met het logo van de Aquanauten. 3) Stichters van de Aquanauten, Fernand Roelandts en Jacques Limpens met hun echtgenoten.

al komt er toch heel wat werk bij kijken. Ik heb er dan ook geen zicht op wat het zal worden. Het wordt steeds moeilijker om vrijwilligers te vinden want alles, ook de duiksport, wordt meer en meer commercieel. De clubgeest van de vroegere jaren is er niet meer of is toch veel minder uitgesproken. Jonge mensen hebben nu veel meer mogelijkheden dan wij vroeger. Vandaag gaan ze duiken maar morgen voetballen, parachutespringen, noem maar op … Na een duik gaan de meesten naar huis. De après-plongée is er vaak niet meer bij. Toch is het ledenaantal van de 44 AVOS clubs constant gebleven op circa 3.000 leden. Dat is zowat 1/3 van het aantal NELOSleden, want ook daar blijft het aantal leden stabiel met ongeveer 10.000 leden. Hippocampus maart/april 2011

9

- INTERVIEW

Foto’s (2): archief Jacques Limpens.

Reportage

Linksboven: Duiken kan een belangrijke factor in de opvoeding van de kinderen zijn. Rechtsboven: Toch ook eens op de oude manier duiken. Rechts: Plan van een van de forten uit ‘De Brialmontforten rond Antwerpen anno 1859’ – Kring voor Heemkunde Wilrica vzw.

Ik prijs mij gelukkig dat ik al die jaren mijn familie achter mij had staan. Al onze reizen waren immers uitsluitend duikreizen en veel van wat wij deden had rechtstreeks of onrechtstreeks met de duiksport te maken. Dat zou nooit gelukt zijn zonder de steun van mijn familieleden. En het ergste dat ik heb meegemaakt op duikgebied, is dat ik mijn eerste duiken logboekje bij het verhuizen ben kwijtgespeeld!  LUC BEETS EN WIM VAN DOESELAER

Het enthousiasme van Jacques voor de Forten werkt aanstekelijk en wanneer we in de late namiddag afscheid nemen, overwegen we nog even om een kijkje te gaan nemen in het Fort achter zijn tuin. Helaas is de duisternis al aan het vallen en waarschijnlijk zouden we toch maar voor een

10


gesloten ingangspoort staan. We nemen ons voor om deel te nemen aan de door de provincie Antwerpen georganiseerde derde editie van de Fortengordel op zondag 22 mei 2011. Zeven Antwerpse forten openen dan hun deuren voor de bezoekers en bo-

vendien wordt deze Fortengordel uitgebreid met 2 recreatieve fietstochten op 8 en 15 mei 2011! Fietsen is dan wel plezierig maar toch… zou er nu echt niets te zien zijn in het water van die vesten? www.provant.be/vrije_tijd/sport/ sportpromotie/fortengordel

Sprokkels

Vissen van de verdwenen ondiepe riffen kunnen overleven op de dieper gelegen riffen.

Foto: Dave C. (Hawkfish).

Nieuwe riffen ontdekt bij Puerto Rico De riffen die zich uitstrekken op een diepte van 30 tot 150 m en 19 kilometer langs de kust, werden onlangs ontdekt gedurende een onderzoek naar diepwater koralen. Dit werd aan de pers gemeld, begin januari 2011. aar de zeebodem ten zuidwesten van Puerto Rico de diepte induikt, vond men koraalriff en overdekt met helder blauwe zakpijpen en talrijke andere organismen, die de wetenschappers de hoop gaven het bedreigde eco-systeem van het eiland te kunnen redden. De organismen zijn een integraal deel van een groep koraalriffen die goed gedijen in een gebied waar de meeste ondiepe koraalriffen en vissen in een slechte gezondheid vertoeven.

W

Richard Appeldoorn, een professor aan de universiteit van Puerto Rico in Mayaguez legde uit dat de ontdekking per toeval gebeurde. Duikers die in het gebied een training volgden tot dieptes van 100 feet (31 m),

zagen de riffen en grote roofdieren die er op de loer lagen. Ze zagen hersenkoraal, verschillende soorten sponzen, maar ook groupers, snappers en haaien. Appeldoorn, die verantwoordelijk is voor het studieprogramma van visserij, biologie en koraalriffen aan de universiteit, stelt voor om de riff en de beschermen, alsook de ondiepe gebieden ernaast, waar vissen komen kuit schieten en later naar dieper water trekken. In de nieuw ontdekte riffen wonen vissen die zich eerder in oppervlakkige riffen ophielden. Die ondiepe koraalriff en zijn inmiddels verdwenen. Dat de vissen de diepere riff en opzoeken, is hoopgevend, zo concluderen de wetenschappers.

“Om het even welke grote vis is goed om te kunnen bekijken, zeker als je hem op de oceaanbodem sinds tientallen jaren of zelfs helemaal niet gezien hebt. Het bestaan van dit rif betekent dat het Caraïbisch gebied een grotere kans op overleven maakt dan gedacht, omdat de soorten die dieper voorkomen kunnen helpen de aantallen op ondiepe riffen aan te vullen”, zei Appeldoorn. De ontdekking gebeurde in een periode dat de autoriteiten van Puerto Rico en de US Virgin Islands het Caribean Regional Ocean Partnership proberen op te zetten, met de bedoeling het gebruik van de kustwateren beter te coördineren en reservaten te installeren.  ROLAND WANTENS

ADVERTENTIE

Ontdek

Geniet & Ontspan

het kleurrijke Curaçao

met uitzicht op zee bij

Duik onder in de Caribische zee

Atlantis

, 9 3 8 € Vanaf

. 4 pers. EN p.p. o.b.v TDUIK IS KAN T A R G MET

Curaçao

Inclusief vlucht, accommodatie, autohuur en duiken. Bel +31 - (0) 35 542 69 96 of bezoek onze website: www.caribbeanfuntravel.nl

Boeken vóór 1-5-2011 en geldig voor reizen in april t/m juli 2011. In de schoolvakanties is er een toeslag op de vlucht van toepassing.

Reportage

- BIOLOGIE VERSUS ICT

Hackers in de natuur & computer: virussen! Virussen… Wie zijn ze?

Afbeelding: Mikael Damkier - Fotolia.

Wat drijft ze?

een wereld vol parasieten Een parasiet is een organisme dat profiteert van de inspanningen van andere. Waar hardwerkende planten en dieren hun best doen om voedingsstoffen te verzamelen, zijn er altijd wel parasieten die van die noeste arbeid profiteren. Volleerde parasieten buiten hun gastheer uit en geven niets terug. De ‘tong-eter’-parasiet (Cymothoa exigua)

12


2) Een vistongparasiet (Cymothoa exigua) kruipt uit de mond van een juist gevangen vis.

is een kreeftachtige die de vis binnendringt langs zijn kieuwen en van daaruit verder kruipt naar de mondholte. Daar nestelt de parasiet zich aan de basis van de tong en voedt zich met het bloed van die tong. Door bloedgebrek zal de vissentong langzaam afsterven waarna de parasiet haar plaats inneemt. De parasiet gaat hierbij zelfs zo ver dat hij zijn lichaam laat vergroeien met de spieren waaraan de tong vastgehecht was. De vis kan de parasiet dan gebruiken als was het zijn eigen tong. De ‘tong-eter’ parasiet blijft zich met het bloed of slijm van de vis voeden maar laat hem verder in goede gezondheid. Vissen en inktvissen vormen de prooidieren van potvissen en bevatten zelf veel parasieten. De potvis krijgt dus samen met zijn vismaaltijd grote hoeveelheden parasieten binnen. In de potvismaag krioelt het dan ook van de draadwormen (nematoden)

1

Foto: Dr. Nico Smit.

I

1) Met zijn scherpe klauwen grijpt de ‘tongeter’-parasiet (Cymothoa exigua) zich vast in de mondholte.

2

Foto: Andy Heyward.

k hou van de zee. Als kind keek ik gebiologeerd naar de documentaires van Jacques-Yves Cousteau en het was dan ook geen verrassing dat ik – zodra ik er het geld voor had – ben gaan duiken. Mijn fascinatie voor de natuurpracht is altijd gebleven maar beroepsmatig ben ik in een ander wereldje terecht gekomen: dat van de computer- en netwerkbeveiliging. Door me in beide vakgebieden te verdiepen, ben ik me gaan realiseren dat deze twee werelden heel nauw met elkaar verweven zijn. En daarover gaat deze reeks artikelen: raakpunten tussen het spel van eten en gegeten worden in de natuur en computers. Bij deze het tweede deel in de reeks.

Volgens mijn antivirusprogramma kreeg ik de afgelopen maanden een 34-tal aanvallen van ‘malware’ op mijn thuiscomputer. ‘TR/Agent.28672.ID Trojan’ is bijvoorbeeld een ‘Trojaans paard’ dat mijn pc probeerde binnen te dringen. Net als het Trojaanse paard uit de Griekse mythologie doet deze vorm van malware zich voor als een legitiem programma terwijl het in feite boosaardig is. Eenmaal actief op je pc krijgt een hacker toegang tot de gegevens op je computer (VISA-kaartnummer, e-mailadres, paswoorden,…) en kan die dan gaan misbruiken of verkopen aan de hoogstbiedende. Iedere pc-gebruiker krijgt vroeg of laat wel één of meerdere van deze digitale parasieten op bezoek en de laatste decennia is de diversiteit aan malware steeds verder toegenomen. Door de inventiviteit van de aanvallers hebben antivirusbedrijven er de handen mee vol om deze schare indringers het hoofd te bieden. In dit artikel gaan we ons richten op de kleinste van de parasieten: de virussen!

Foto: School of Biological Sciences.

Het heldere water van de Rode Zee nodigt uit om in de verte het silhouet van een witpuntrifhaai te bewonderen. Waar we ons echter niet van bewust zijn, is dat het tussen duikbril en rugvin krioelt van de zeevirussen. Zeevirussen behoren tot de kleinste levensvormen met een diameter gaande van 10 tot 300 nanometer (1 nanometer = 0,000001 millimeter) en kunnen enkel waargenomen worden met een elektronenmicroscoop. Ze zijn ongeveer 100 keer kleiner dan bacteriën die ook nog steeds onzichtbaar zijn voor het blote oog. Het aantal zeevirussen (mariene virussen) overtreft dat van elk ander organisme: één milliliter zeewater bevat meer dan tien miljoen zeevirussen en op de zeebodem kan één gram sediment tot één miljard zeevirussen bevatten.

Foto: Jennifer Brum, Tucson Marine Phage Lab.

1

2

En niet alleen de hoeveelheid virussen is groot, ook de verscheidenheid aan zeevirussoorten is overweldigend. Recent is aan het licht gekomen dat veel viraal genetisch materiaal uniek is voor zeevirussen. Het aantal virussen in het plankton (viraal plankton) overtreft alle andere planktonsoorten zowel in aantal als diversiteit.

3

Ook computervirussen zijn klein. Een klein virus valt minder op, dus passen virusontwikkelaars trucs toe om het virus zo klein mogelijk te houden. Ze doen dit door een programmeertaal te gebruiken die heel dicht bij de computertaal ligt (‘assembler’-code) en passen technieken toe om het virus samen te ballen in een zo klein mogelijk digitaal pakketje. Onder academici is het een sport om het kleinste en tevens krachtigste virus te schrijven.

4

Veel computervirussen zien echter nooit het digitale levenslicht en de meesten blijven steken in academische middens of zijn te slecht geschreven om echt door te dringen in computersystemen. Ondanks het feit dat dezer dagen pc-virussen weggedrongen worden door andere soorten malware, hebben virusontwikkelaars in het verleden krachtige aanvalstechnieken ontwikkeld.

1) Mariene virus (‘zeevirus’). 2) Mediterranean mariene virus. 3) Groot mariene virus. 4) ‘Trojaanse paarden’ zijn één van de vele soorten ‘malware’.

Hoe gaan virussen te werk? Virussen zijn de moleculaire chirurgen van de natuur, of het nu een zeevirus is dat een cholerabacterie besmet of een hiv-virus dat een witte bloedcel binnendringt, ze gebruiken allemaal dezelfde basistechniek. Het virus dringt de cel binnen, knipt in het DNA (de erfelijke of geneHippocampus maart/april 2011

13

Marseille, France.

In de computerwereld worden parasitaire programma’s aangeduid met de term ‘malware’, een samentrekking van de woorden ‘malicious’ (= kwaadaardig) en ‘software’ (= de programma’s die je op je pc installeert). De term ‘malware’ is dus een verzamelnaam voor alle soorten ongewenste en boosaardige programma’s.

klein en dapper

Foto: University of the Mediterranean in

digitale parasieten: ‘malware’

In de natuur en de digitale wereld zijn het nu eenmaal niet de afmetingen die tellen. Zeevirussen en computervirussen hebben al met schade en schande bewezen dat ze trefzekere parasieten zijn.

Foto: Arno van Dulmen.

en larven van lintwormen verblijven in het walvisspek. De volwassen lintwormen parasiteren in de potvisdarmen waar hun gesegmenteerde lichaam kan uitgroeien tot een lengte van meer dan veertig meter. Longwormen zo groot als een banaan bevolken de longen en luchtwegen en kunnen een longontsteking veroorzaken. Rondvormige platwormen (sinus leverbot) zo groot als een hand grijpen zich vast in de walvis, net als bloedzuigers bij mensen. Deze platwormen parasiteren in de sinuskanalen en als ze zich een weg gegraven hebben naar de hersenen worden ze levensbedreigend. De pygmeepotvis is een kleinere soort tandwalvis. Een gestrand exemplaar aan de Taiwanese kust was ernstig verzwakt door een infectie met het morbilli-virus. Het morbilli-virus had de longen en lymphen van de pygmeepotvis besmet en daardoor de walvis ernstig verzwakt. Hierdoor was hij vatbaar geworden voor andere ziektes. Goliath geveld door heel veel Davids. Het levensweb is doorvlochten met parasieten.

- BIOLOGIE VERSUS ICT

tische code) van zijn gastheercel en kleeft er delen van zijn eigen DNA in. Hierdoor begint de geïnfecteerde cel zich anders te gedragen, de cel wordt een ‘zombie’-cel en volgt slaafs de bevelen van het virus-DNA op. En aangezien een virus zelf niet in staat is zich voort te planten, luidt één van die instructies: ‘Ga en vermenigvuldig u!’. Een virus in de natuur wijzigt de genetische code van zijn gastheercel, een computervirus wijzigt de digitale code van een bestand. Na infectie kan een virus het oorspronkelijke gedrag van het bestand behouden en er nieuwe virusfuncties aan toevoegen. Het kan echter ook het gedrag van programma’s volledig gaan veranderen en dan nog het liefst in zijn eigen voordeel. Een gegeerd doelwit is om je virusscanner lam te leggen. Na infectie zal je virusscanner niet meer naar behoren werken en krijgt alle malware vrij spel op je computer. Zowel zee- als computervirussen manipuleren dus hun gastheer en zorgen ervoor dat dit ‘zombie’-gedrag in hun voordeel speelt (voortplanting, omzeilen van het immuunsysteem,…).

van alle markten thuis Virussen zijn overvloedig vertegenwoordigd in de open oceaan. Maar ook in diepzeekloven op dieptes van 3000 meter komen grote hoeveelheden diepzeevirussen voor in de overgangszone tussen het koude water (2°C) en de vulkanische pijpen (van 60°C tot 464°C). Voor een klein organisme als een virus vormt zijn gastheer een gans eigen biotoop. Bacteriën, planten, vissen, amfibieën, reptielen, vogels, zoogdieren, … het zijn allemaal gastheer-biotopen. Er zijn zelfs virussen die andere virussen infecteren. Als een van de oudste levensvormen op aarde hebben virussen alle tijd gehad om zich aan te passen aan de beschikbare biologische niches. Ook de verschillende computerbiotopen worden belaagd door virussen. Het ‘Microsoft Windows’-operating systeem is het meest gekende, maar ook de ‘Linux’- en ‘Apple mac’-operating systemen zijn gevoelig gebleken voor virussen. De meest gezochte digitale gastheer is echter wel Microsoft Windows omdat die op het grootste aantal pc’s geïnstalleerd is. En omdat elke Windows-versie een exacte kloon is, zal een ganse pc-populatie met

14


eenzelfde Windows-versie kwetsbaar zijn voor een eenzelfde soort virusinfectie. Eenzelfde ‘Windows XP’ versie geïnstalleerd op 100.000 computers maakt dat al deze machines kwetsbaar zijn voor eenzelfde soort aanval. In maart 1996 veroorzaakte het ‘Win. Tentacle’-virus de eerste grote Windowsvirusepidemie op de toenmalige ‘Microsoft Windows 3.11’ versie. Het ging doelbewust op jacht naar kwetsbare bestanden en eenmaal gevonden, haakte het zich eraan vast. Het virus besmette de computers in een ziekenhuis en andere overheidsinstellingen in Frankrijk. Tot voor die datum leefden Windows-virussen enkel in de collecties van virusontwikkelaars en academici, het ‘Win.Tentacle’-virus woekerde echter met succes de wijde Windows wereld binnen. Virussen zijn meestal specialisten en eens binnengedrongen in hun gastheer richten ze zich op die taak waarin ze uitblinken. Het hepatitis-C-virus nestelt zich vooral in onze lever, het herpesvirus verkiest een bestaan in onze zenuwbanen en het hiv-virus besmet onze afweercellen. Gastheren worden dus op verschillende manieren aangetast door de virale binnendringers.

standen. Dit zijn de bestanden die opgeroepen worden als je een programma opstart, zoals Outlook e-mail, Internet browser, Microsoft Word,... Door bijvoorbeeld op het icoontje van het bestand ‘iexplore.exe’ te dubbelklikken, start je de Internet Explorer (Internet Verkenner) op en kan je gaan surfen op het Internet … maar als dat bestand besmet is dan wordt ook het virus gewekt… Het bovengenoemde ‘Win.Tentacle’-virus infecteerde ‘executable’ bestanden van het ‘Windows 3.11’ type. Wanneer de pcgebruiker een besmet bestand activeerde, wekte hij daarmee ook het virus. Gelukkig was het ‘Win.Tentacle’-virus niet al te agressief. Eenmaal actief verving het ‘Win.Tentacle’-virus soms de icoontjes van bestanden door een ander icoontje met daarop een vangarm en de tekst ‘Tentacle’. Gewoon een beetje digitale plagerij dus. Dit artikel is geschreven met het programma ‘Microsoft Word’ en ook Worddocumenten vormden een graag gezien doelwit. De eerste versies van Word hadden geen digitaal immuunsysteem en macrovirussen misbruikten deze zwakte. De kwetsbaarheid lag hem in de mogelijkheid van Word om intelligentie – een ‘macro’ genoemd – toe te voegen aan Word-documenten. Deze intelligentie laat toe om taken te automatiseren, de ‘macro’ zal de repetitieve taken op zich nemen. Een legitieme macro is bijvoorbeeld om ervoor te zorgen dat het indrukken van de toetsencombinatie ‘CRTL’-toets en de ‘o’-toets resulteert in het karakter ‘ô’. Heel handig als je frequent woorden als ‘bientôt’ en ‘plutôt’ moet typen in een Franse tekst. Een andere legitieme macro is om bij het opslaan van de tekst deze laatste een standaard lay-out met bedrijfslogo mee te geven. Bedrijven hebben dankbaar gebruik gemaakt van deze mogelijkheid.

Foto: archief Hippocampus.

Reportage

Het herpes-simplex-virus kan lelijk toeslaan.

De meeste digitale virussen gaan ook doelgericht te werk. De eerste virussen kleefden zich vooral vast aan ‘executable’ bestanden of ‘uitvoerbare’ be-

Een minder fraai gebruik van macro’s (een macrovirus) is om een macro te schrijven die op jacht gaat naar de bestanden op je harde schijf en die naar hartenlust infecteert, een andere naam geeft, verwijdert,… Elke keer je een Word-document opent dat geïnfecteerd is met zo’n kwaadaardig macrovirus kan de inhoud van je computer dus beschadigd worden. ‘Executable’ bestanden en document formaten als ‘Microsoft Word’, ‘Microsoft Excel’ en ‘Adobe Acrobat pdf’,… allemaal werden ze kwetsbaar bevonden voor virusinfecties en aangevallen.

Het eerste wijdverspreide macrovirus werd ‘Concept’ gedoopt. Omdat Word-bestanden frequent als bijlage in een e-mail verzonden worden, slaagde het virus erin om – meereizend als bijlage in e-mails – op minder dan een maand tijd computers over de ganse wereld te infecteren. Antivirusbedrijven waren totaal verrast door deze nieuwe virussoort, gelukkig voor hen bracht het ‘Concept’-virus geen schade toe na infectie.

kwaadaardige virussen

handelen hun gastheer met respect. Zeevirussen plegen elke dag massale genocides onder bacteriekolonies … of ze veroorzaken woekerende kankergezwellen in hun gastheer … en wat van computervirussen die je ganse computer om zeep helpen en daarbij zo grondig te werk gaan dat zelfs het opnieuw installeren van je ‘Windows’ operating systeem onmogelijk wordt? Nog twee maandjes slapen in een zalige onwetendheid en dan gaan we op bezoek bij de volbloed kwaadaardige virussen. 

De ‘Win.Tentacle’- en ‘Concept’-virussen zijn nog goedaardig, maar niet alle virussen be-

Bondsnieuws Duikplaatsen Oosterschelde afgesloten

HEYRMAN ALFONS (FONNY)

Met dank aan Roman Kuzmenko (voormalig antivirusontwikkelaar bij Kaspersky). Jan Seys en Jan Haspeslagh (Vlaams Instituut voor de Zee). Xavier Roelens (auteur dichtbundel en hoofdredacteur van ‘Kluger Hans’).

Bronvermelding Raadpleeg volgende website voor een volledig overzicht van de geraadpleegde bronnen. www.formerlysecurity.net/ digitalplanet

[email protected]

- DUIKPLAATS

Ten gevolge van de duikverstevigingen in Zeeland worden er opnieuw diverse duikplaatsen in de Oosterschelde afgesloten tussen 1 maart en 1 november 2011. ok dit jaar is Projectbureau Zeeweringen van plan om op diverse locaties aan dijktrajecten te werken. Er zijn twee dijktrajecten die aan duiklocaties

O

verbonden zijn, te weten Tholen (Geertruidapolder en Scherpenissepolder) en Polder Schouwen.

Tholen In dijktraject Geertruidapolder/Scherpenissepolder liggen zes duiklocaties. De locaties ‘A Dammen West’, ‘B Dammen Oost’, ‘80 − Vuilnisbelt, Vuilstort, Tuttelhoekje’ (de Vuilbak) en ‘A Gemaal’ zijn tussen 1 maart en 1 november 2011 afgesloten. De duiklocaties ‘78B − De Veenblokken’ (De Plaat) en bij ‘78A − De Punt’ zijn alleen tussen 1 maart en 3 juli 2011 afgesloten. Hier mag dus vanaf 3 juli weer gedoken worden, op voorwaarde dat duikers aan de westkant van de dam Gorishoek blijven. Aan de oostkant is het te gevaarlijk vanwege werkzaamheden en schepen die materiaal aanvoeren.

Polder Schouwen In dijktraject Polder Schouwen liggen de volgende locaties: ‘37 − Pikgat’, ‘38 − Flauwers-Heerenkeet’, ‘39 − Flauwers West’, ‘40 − ‘t Stalleke’, ‘41 − Dijkmagazijn’, ‘42A − Schelphoek, Wevers Inlaag, Caroline’ en ‘42B − Schelphoek Dam, De Punt’. Al deze locaties zijn tussen 1 maart en 1 november 2011 afgesloten.  JOHN MAES

Voor de situering van de duikplaatsen en hun nummering zie: www.onderwatersport.org Klik ‘Duiken in Nederland’ aan, dan verschijnt er een kaart waarop je de duikplaats moet aanklikken, die verschijnt dan in detail.

Staalslakken voor de versterking van de vooroevers in Zeeland toegestaan Stichting Oosterschelde bestrijdt de vergunning voor Rijkswaterstaat voor het storten van staalslakken, vanuit het standpunt dat het materiaal schadelijk is voor dieren en planten in de Oosterschelde. In februari vorig jaar mislukte een poging van de organisatie om de werkzaamheden via een voorlopige voorziening bij de rechtbank tegen te houden. Dus gingen ze in beroep. Begin maart 2011 heeft de rechtbank in Middelburg het beroep echter afgewezen.

Volgens de rechtbank vormt het gebruik van staalslakken “een nuttige toepassing ter versteviging van de oevers van de Oosterschelde, en is niet aangetoond dat het storten van staalslakken (brokken afval van hoogovens) schadelijk is voor mens of milieu”. De rechtbank oordeelt zelfs dat er voldaan werd aan de Europese en nationale regelgeving op dit punt. Staalslakken zijn dus geschikt bevonden als oeverversterking en juist daarom kan − in

tegenstelling tot wat de stichting beweert − het storten van staalslakken op de vooroevers van de Oosterschelde niet worden beschouwd als een manier om van afvalstoff en af te geraken. Het effect van de uitloging van de staalslakken op het bodemleven wordt vooralsnog als nihil beschouwd, aldus de rechtbank. 

IVO MADDER


15

- REISVERHAAL REIS RE ISVE VERH RHAA AAL L

Gozo? Hoezo? Gozo, gelegen in de Middellandse Zee, is een leuke vakantiebestemming met heel wat geschiedenis. Je kan er prachtige duiken maken en bovendien kies je zelf uit waar je gaat duiken. Op sommige plaatsen is het te water gaan avontuurlijk.

16


Foto: Edwin van der Sande.

Reeportage portage

en goede bestemming kiezen voor een duikvakantie is geen sinecure. Als je ieder jaar naar dezelfde uitverkoren bestemming gaat, weet je wat je kan verwachten. Maar het blijft altijd hetzelfde. Als je eens wat anders wilt, blijkt dat moeilijker te zijn dan je denkt: je kan surfen op het internet, rondvragen bij buddies die dezelfde eisen hebben als jij, binnenspringen bij een standaard reisbureau − met de hoop dat ze ervaring hebben met duikers − of een gespecialiseerde reisagent contacteren. Natuurlijk kan je ook de verhalen lezen van duikers die een bestemming bezocht hebben. Het probleem hierbij is echter dat dergelijke artikels niet verschijnen op het moment dat je voor de keuze staat. Een geïnformeerde beslissing betekent dan ook dat je je duikmagazines moet bewaren. Een goede raad, deze Hippocampus moet je alvast bewaren, want de volgende pagina’s betreff en een bespreking van de duikbestemming Gozo.

E

Gozo? Als tweede grootste van de groep van vier Maltese eilanden is Gozo al jaren een duikbestemming. Wel blijkt de populariteit van het eiland onder duikers de laatste jaren wat te tanen. De dalende prijzen van de reizen met bestemming Rode Zee zitten daar waarschijnlijk voor veel tussen. Maar dit zou de komende jaren wel eens kunnen veranderen. Hoewel Air Malta nog steeds de marktleider is, beginnen lagekostmaatschappijen zich voor de eilandengroep te interesseren. Zo vliegt bijv. Rya-

nair vanuit Eindhoven op Malta. Als duiker moet je met dit type vliegmaatschappijen wel uitkijken voor je duikuitrusting als bagage. Bij de meeste luchtmaatschappijen moet je immers een toeslag betalen voor het overgewicht aan bagage, die je als duiker zeker hebt. Een oplossing hiervoor bestaat natuurlijk in het lokaal huren van uitrusting. Het bekijken van de totale reiskost loont de moeite.

Op het eiland Gozo (in het Maltees: Għawdex) wonen iets meer dan 30.000 bewoners op een oppervlakte van 15 km lang en 7 km breed, ongeveer 67 vierkante kilometer. Ze leven van de landbouw en de visserij, met extra inkomsten uit toerisme. De belangrijkste plaats van het eiland is Victoria, ook wel Rabat genaamd. Gozo staat bekend als een rustig toevluchtsoord om te genieten van een andere omgeving en het tragere levensritme. De charme komt van het groener, landelijker en kleiner. Voor de gewone sterveling en doorsnee duiker is het eiland door de combinatie vliegtuig naar Malta en de veerdienst Mġarr tussen Ċirkewwa (Malta) en Għajnsielem (Gozo) te bereiken. De meer gegoede burger kan deze laatste sprong met de helikopterlijndienst of met een watervliegtuig uitvoeren. En indien je graag vaart, dan ligt de mogelijkheid met een schip vanuit Italië voor je open.

Maar wat met het duiken? Naast het droog en warm klimaat (behalve in de periode november tot februari), is het voornaamste voordeel dat het een klein eiland is. Vanwaar de wind ook waait, je zou er altijd moeten kunnen duiken. Er is immers altijd wel een beschermde, bereikbare kant op het eiland. De nacht van onze aankomst werd deze bewering zwaar getest. We kwamen aan vlak nadat een storm de eilandengroep geteisterd had en konden nog genieten van zware regenbuien. ‘s Anderdaags was het nog bewolkt en de wind was nog steeds van de partij. De vraag die op ieders lippen lag, was dan ook: “Kunnen we duiken?”. De sterke wind van de voorbije dagen had bovendien een grote deining veroorzaakt en die was nog niet weggeëbd. Geen duiken dus. Een verkenning van de duikplaatsen toonde aan dat deze beslissing gegrond was. Aan welke kant we ons ook bevonden, het water bonkte met groot geraas tegen de rotsen. Spectaculaire beelden dat wel, maar niet echt veilig om te duiken. De zogenaamde Blue Hole aan het Azure Window leek op een wilde jacuzzi. Pech! Ook een andere duikplaats, de Inland Sea, bleek niet geschikt. Niet alleen persten metershoge golven zich door de rotsspleet, ook het water was bruin en ondoorzichtig. Altijd duiken? Nee, dus! Toen we begonnen te wanhopen en het er naar uitzag dat het een droge dag zou wor-


17

- REISVERHAAL

Foto’s (2): Patrick Van Hoeserlande.

Reportage

den, kregen we het bericht dat we op de late namiddag met een boot zouden uitvaren. Hoewel de windsterkte al afgenomen was, klonk dit na het zien van de ochtendlijke aquashow ongeloofwaardig. En toch, onze duikverkenning startte die namiddag!

“Duik in de 7.000 jaar oude geschiedenis van Malta en zie hoe die in het heden nog steeds haar sporen nalaat”, zo wordt de eilandengroep aangeprezen op de overigens mooie site van de toeristische dienst.

Niet alleen een roemrijk verleden, maar ook het landschap vol prachtige kleuren – honingkleurige stenen die scherp afsteken tegen het diepe azuurblauw van de Middellandse Zee – moeten het eiland doen verkopen. Loopt dit landschap geografisch en cultureel ook verder onder de waterspiegel? Op Gozo staan prehistorische op zichzelf staande bouwwerken, zoals de tempel van Ġgantija. Dit bouwwerk is ouder dan de Egyptische piramiden of Stonehenge. Onder water een idee krijgen van de prehistorie is niet zo moeilijk. Op duikplaatsen zoals Ulysses Cave of Santa Marija Caves kan je door grotten en tunnels duiken zoals ze er waarschijnlijk al duizenden jaren bijliggen. De pijlsnelle tonijnen, jagend op de vele scholen visjes, vertoeven hier al veel langer dan de eerste duiker. Een dergelijk onderwaterjachttafereel − visjes die wegschieten bij iedere aanval van de jager

18


− aanschouwen, heeft iets magistraal en maakt iedere duik een uitzonderlijk gebeuren. Gozo heeft iets mythisch. De bewoners geloven dat Gozo het legendarische eiland van Calypso uit de Odyssee van Homerus is. Je kan de grot − moeilijk te geloven dat iemand daar zeven jaar gewoond heeft − bezichtigen in Ramla Bay. De echte historie van Malta begint met de komst van de Feniciërs. Uit deze overheersing is het Maltees afgeleid. Deze taal is een Arabisch dialect, als enige geschreven met het Latijns alfabet, met sterke invloeden van onder andere het Italiaans, het Engels en het Frans. De Arabische invloed is voornamelijk merkbaar in de naamgeving van de dorpen en de duikplaatsen. Zo ligt er het wrak MV Karwella, een oude Duitse ferry en cruiseschip, samen met het zusterschip MV Cominoland op de bodem te wachten op het bezoek van geïnteresseerde duikers. Beide schepen werden met opzet tot zinken gebracht met als doel te dienen als kunstmatig rif. Nog structureel sterk genoeg en voorzien van de nodige versperringen, is dit wrak veilig te beduiken. Natuurlijk liggen ze diep, maar op zwemafstand is er een andere duikplaats, Mgarr Ix-Xini, waar je de noodzakelijke decompressieverplichtingen al bewonderend kunt uitvoeren. Mits een beetje planning is er hier op Gozo steeds een goede duikstek waar je na een diepe duik kunt decompresseren en toch nog van de natuur kunt genieten. In het blauwe hangen is hier het gevolg van een slechte planing.

De eerste dag was de zee te woelig; duikplaats Blue Hole, aan Azure Window’ leek een wilde jacuzzi.

Bij één van de Punische oorlogen werd Malta veroverd door de Romeinen. Het zou Romeins blijven tot de val van het Romeinse Rijk. Marsalforn, de naam komt van de Arabische woorden ‘Marsa’ (haven) en ‘Lifurna’ (schip), was vanaf de Romeinse tijd tot de zestiende eeuw de belangrijkste haven van Gozo. Het was de link tussen het eiland en de rest van de wereld. Nu is het voornamelijk gekend van de zoutpannen die pas in het jaar 1740 aangelegd werden en van duikplaatsen zoals Double Arch, Anchor Reef of Reqqa Point. Het nadeel van deze plaatsen is dat ze een zekere handigheid vergen bij het uit het water komen. Mits een goed afsprong van de rotsen en de kennis van de juiste plaats, verloopt het te water gaan gemakkelijk. Bij de terugkeer wacht er echter een kleine klauterpartij.

Door zijn strategische ligging was Malta van oudsher van groot belang voor het beheersen van de Middellandse Zee. In 454 maakten de Vandalen zich meester van het eiland, in 464 de Goten, in 533 de Byzantijnen onder Belisarius en rond 870 de islamitische Arabieren. In 1091 werd Malta door de Normandiërs onder leiding van Rogier I van Sicilië heroverd. In eerste instantie moest het Arabische bestuur alleen belasting betalen, maar daarna werd het een volwaardig onderdeel van het Koninkrijk Sicilië.

Foto’s (2): Edwin van der Sande.

Heel wat bezienswaardigheden boven water.

Om één of andere reden doet de naam Azure Window me aan Italië denken. In feite heet de duikplaats Blue Hole, maar de toeristische trekpleister is het stenen venster met zicht op de Middellandse Zee. Deze duikplaats is zonder twijfel de meest bekende van Gozo en naar verluidt kwam ze ook voor op de favorietenlijst van JacquesYves Cousteau. Redenen genoeg om er te gaan duiken. De weg die je met je uitrusting moet afleggen om het azuurblauw gat te bereiken, vergt het uiterste van je evenwichtsgevoel want dit zou de moeilijkst te bereiken plaats van het eiland zijn. Met een bi en een decofles is zelfs een ervaren rotsspringer gedoemd om zich voetje bij voetje bezweet een weg te banen. Wat een lijdensweg moet dit in de zomer bij 35°C en vol toeristen niet zijn. En toch is het de moeite waard. Blauw water, een fantastische afdaling in het gat, daarna rotswanden, een enorme grot, tunnels en veel vis! Kortom, ‘Duiken’ met grote D. Niet ver van deze plaats, op wandelafstand (maar dan zonder je uitrusting), ligt de Inland Sea. Bij rustig water kan je vanuit de volledig omsloten ‘zee’ door een rotsspleet naar de open zee. Als je de 80 meter lange spleet doorgedoken bent – terwijl je aan het oppervlak de bootjes vol toeristen ziet passeren – kom je in de betoverende omgeving van de Blue Hole. De bekendste en meest tot de verbeelding sprekende oud-bewoners van de Maltagroep zijn de Ridders van Sint-Jan of de Hospitaalridders. Deze groep van edelen,

die zijn oorsprong vond tijdens de kruistochten en als opdracht had het christendom te verdedigen, kreeg in 1530 de eilanden in leen van Karel V. Zij bouwden er grote vestingen in onder andere Valletta, Mdina en Rabat. Her en der zie je kleine forten gericht naar de zee. De wachters daarin moesten de ridderorde verwittigen in geval van een nakende invasie. Als vooruitgeschoven post ten opzichte van de oprukkende islam waren deze eilanden immers van strategisch belang en lagen ze in de gevarenzone.

je goed te informeren, kan je in Gozo leuk jeugdduiken.

Comino, het kleinste bewoonde eiland bezit zulk een toren. Het eiland is autovrij. Je kan er het hele jaar door zorgeloos genieten, maar ook mooi duiken in ondiep water. De tot de verbeelding sprekende naam Blue Lagoon biedt een veilige en gemakkelijke duikgelegenheid in helderblauw water. Je vindt er ook de eerder genoemde Santa Marija Caves die door het eiland beschermd worden en er dus voor zorgt dat je bijna altijd kan duiken.

Door de vele bombardementen zou je een massa oorlogswrakken verwachten. Ik heb echter het vermoeden dat de meeste schepen in de havens tot zinken gebracht werden of in de diepe wateren rond de eilanden. De eerste groep is opgeruimd, de tweede alleen toegankelijk voor technische duikers. In ieder geval hebben wij geen oorlogswrak gezien, want alle schepen waarop we doken, waren met opzet tot zinken gebracht. Zo ook de Britse patrouilleboot P32. Dit schip ligt op een 20-tal meter op wit zand. De begroeiing begint het schip over te nemen. Door de voorbereiding vormt het goed en veilig toegankelijk wrak een mooie uitnodiging voor een onervaren wrakduiker.

Het haventje Xlendi – een plaats in het zuidwesten van het Maltese eiland Gozo – bezit eveneens een toren en een ondiepe duikplaats. Doordat de eilanden te vergelijken zijn met toppen van een onderwaterberg, zijn de ondiepe plaatsen – waar je met jeugd kan duiken – alleen te vinden in de omgeving van haventjes. De andere ondiepe plaatsen waar je kan kantduiken hebben immers een te klein platform om goed en veilig te kunnen duiken met jeugdduikers. Maar mits een beetje zoeken en

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het eiland zwaar gebombardeerd en beschoten door de Duitse Luftwaffe, vooral tijdens de Slag om Malta. De Britse koning verleende het eiland een hoge onderscheiding voor dapperheid, het George Cross. Deze onderscheiding kreeg een plaats in het wapen en op de vlag. Malta was vanaf 1800 een Britse kolonie en dit tot de onafhankelijkheid in 1964.

Malta trad op 1 mei 2004 toe tot de Europese Unie en 4 jaar later werd de euro ingevoerd. Weg probleem met wisselkoersen! Naast een rotsachtig landschap, een spectaculaire kustlijn en goede duikplekken heeft Gozo een eerder rustig nachtleven en Hippocampus maart/april 2011

19

Reportage

- REISVERHAAL

1

2

5

4

20


6


3

een aantal uitstekende, betaalbare restaurants. Het verblijf is er goedkoper dan in België, zodat de extra-aquatische activiteiten niet direct een aanslag op je vakantiebudget hoeven te betekenen. De belangrijkste vraag die een artikel over een duikbestemming moet beantwoorden, is: voor wie? Qua duikomgeving lijkt het op Spanje of Frankrijk, maar met veel helderder water. Ook is de variatie voor wat betreft de mogelijkheden groter. Je kunt verschillende soorten duiken organiseren zonder dat je daarvoor tientallen kilometers moet rijden. Je wandelt bij wijze van spreken van de ene plaats naar de andere. Je kunt er terecht voor jeugdduiken, voor creatieve en ook voor technische duiken. De fauna en flora zijn er weliswaar van een iets kleiner formaat. Op het eiland heerst er een gemoedelijke sfeer. Het is een ideale bestemming voor een duikreis met de familie of met de duikschool. Door het (meestal) goed weer in voor- en naseizoen is het geschikt voor wie er even ‘tussen uit’ wil. Of waarom niet, om eens ergens anders te gaan duiken? Gozo? Daarzo! 

7

PATRICK VAN HOESERLANDE

Websites: www.airmalta.com www.visitmalta.com www.diveandtravel.nl www.mobydivesgozo.com www.nelosrs.be www.travelandjoy.be

8

1) Blennie. 2 & 3) De wrakken werden speciaal voor de duikers afgezonken. 4) Schorpioenvis. 5) Zoutpannen 6) Blauw water, een fantastische afdaling in het gat, daarna rotswanden en … 7) Octopus. 8) Prachtige lichtspelingen in de vele veilige grotten, spleten en korte tunnels. 9) Sepia.


Foto’s

9

ADVERTENTIE


21

Hippo zag voor u

Oosterschelde,

ontdekking onderwater Het gebeurde regelmatig dat Edward Snijders ers gec geconfronteerd conf nfrontee t rd d werd werd met toeristen die hem vroegen of er in de Oosterschelde wel iets te zien was. er gelegenheid van het 25-jarig bestaan van de Stormvloedkering, vond hij het tijd om daar iets aan te doen. Het resultaat is een 26-minuten durende videofilm die een goed overzicht geeft van de organismen die voor duikers de aantrekking vormen om in de Oosterschelde te gaan duiken. De heldere beelden worden perfect begeleid door commentaar van Jeannette

T

Bondsnieuws

Parramore, die bovendien deskundig interviews afneemt van de bekende bioloog Peter van Bragt. Peter geeft een goed overzicht van datgene wat per seizoen mag verwacht worden, terwijl de beelden van die organismen de revue passeren. Ook de commerciële belangen in het gebied worden in deze film belicht. Op die manier helpt de film mee aan een beter begrip tussen de verschillende partijen.

Over de auteur Na een carrière als luchtverkeersleider, zocht Edward een nieuwe uitdaging. Hij richtte de stichting Submarines.nl op, een ANBI (algemeen nut beogende instelling), met de bedoeling de onderwaterwereld breder bekend te maken. Edward is ook de organisator van het ‘North Sea Film Festival’, dat in 2010 reeds voor de 4e keer georganiseerd werd en waar deze film in première ging. Een andere film van Edward, de ‘Zenobia’, over het wrak van een roro-ferry bij Cyprus, haalde in februari de eerste prijs op het ‘British Underwater Image Festival’ in de categorie Pro.

De film is verkrijgbaar op dvd en is te bestellen via www.oosterschelde.nu en kost 15,00 euro, inclusief verzendingskosten. Op diezelfde website kan je ook de trailer van de film bekijken.  ROLAND WANTENS


De 10 gouden regels van de Oosterscheldeduiker 1.

2.

22

De nollen of strekdammen zijn duikplaatsen waar sterke stroming veelvuldig voorkomt. Voorbeelden van deze duikplaatsen zijn: Gorishoek: ‘De vuurtoren’ of ‘De punt’; Hoek van Ouwerkerk, de nol van Zierikzee, dijkversterking noordwest van Sas van Goes.

3.

Duiken bij hoogwater is op deze duikplaatsen af te raden. Je kan ver meegesleept worden.

4.

Informeer bij duikers met ervaring op elke duikplaats wat het ideale moment is om te water te gaan.

Springtij (enkele dagen na volle en nieuwe maan) zal die stroming nog versterken. Hetzelfde geldt met hevige wind: vanaf een windsterkte van 5 à 6 Beaufort is het opletten geblazen! Alles hangt af van de tijd gedurende dewelke de wind zijn invloed op het watervlak heeft doen gelden en van de windrichting. Aanhoudende harde wind uit dezelfde hoek kan aan de lijzijde van de dijk plaatselijk toch een vlak wateroppervlak creëren, maar veroorzaakt altijd onberekenbare stromingen.

5.


6.

Slechts twee duikers verbonden met één lijn, de zogenaamde ‘buddy line’, aan de polsen of armen. Bij 100 bar flessendruk keer je met behulp van het kompas langs de bodem terug naar de oever. Bij te voorzien luchtgebrek verlaat je de bodem en stijg je verticaal op aan de voorgeschreven snelheid en zwem je op geringe diepte op kompas in de richting van de oever.

7.

Boeien bij de duikplaats wijzen op netten of fuiken. Houd er rekening mee. Eerbiedig deze netten en fuiken. Zij zijn de legale broodwinning van vissers.

8.

Verstoor geen dieren, raak ze niet aan en voed ze niet. Leer het onderwaterleven kennen en respecteren. Vermijd elke vernieling.

9.

Houd de duikplaatsen schoon. Duik zoals je schaduw … laat geen enkel spoor na.

10. Moedig je duikbuddy’s aan deze regels te volgen.  JOHN REMUE, DUIKONDERRICHT NELOS


23

Club in de kijker

2

1

3

1 ) Dolphin Divers vierden de 60e verjaardag van Jean-Pierre Beesmans.

Open Dive 2010

2) Rudi Schollaert, nog steeds actief. 3) Paul vander Eecken en Jacques Berghmans.

Jacques Berghmans (Assistent-Instructeur) en lid van de Gentse Dolfijnen wenste in verband met de promotie van de duiksport eens niet een officiële clubduik te organiseren, maar een duikevenement dat open stond voor alle duikers die eens niks te maken wensten te hebben met duikproeven. n 2005 had Jacques al eens een voorloper van de Open Dive, eigenlijk eerder een clubduik waar ook niet-clubleden welkom waren, georganiseerd op Katshoek. Nadien had hij voor de officiële 1e Open Dive zichzelf volgende doelstellingen opgelegd:

I 1.

Zoveel mogelijk duikers samenbrengen zonder onderscheiding van club, opleiding of federatie. 2. Niet duikers, vrienden en familieleden op informele wijze laten kennis maken met onze sport. 3. Vroegere, huidige en toekomstige Gentse Dolfijnen samenbrengen. 4. Iedereen uitnodigen die hem geholpen had het duiken te ontdekken, gaande

van toffe 1*I tot 3*I (ook zij die het hem tijdens zijn opleiding moeilijk gemaakt hebben). Dit alles in een goedmoedige open sfeer zonder stress voor proeven. Gewoon genieten van de duik op een schitterende plek, met achteraf napraten en kennis maken met elkaar bij een droogje en een natje te velde … zo iets als: “Leuk je te hebben leren kennen”. Jacques organiseerde zijn 1e Open Dive − in juni 2005 − samen met zijn vrouw Aline op eigen kosten. Hij koos Katshoek uit, daar het een prachtige duikstek is en er veel open ruimte ter beschikking is. Ondanks de minieme publiciteit kende het evenement een opkomst van een veertigtal duikers, vooral Oost-Vlamingen.

1) Jacques Berghmans geeft de briefing. 2) De schoonbroer van Jacques stond aan de bbq.

1

24


De uitzonderlijke zonnige weersomstandigheden, drank en eten à volonté van de eerste editite zorgden voor de nodige publiciteit zodat de 2e Open Dive − die eveneens doorging op Katshoek − een opkomst kende van meer dan 70 deelnemers, waaronder zowel CMAS-, als PADI- en CEDIP-duikers. Ook de 3e Open Dive kende − opnieuw dankzij het uitzonderlijke goede weer van de vorige editie − een zéér grote opkomst op de duikplaats Anna Jacobapolder. Iedereen bleek gloeiend enthousiast en er waren reeds deelnemers die zich wensten in te schrijven voor de 4e Open Dive, hoewel er nog geen datum vast lag. De 4e Open Dive ging door op Strijenham.

2

5e Open Dive Op zondag 27 juni 2010 was het dan zover, de 5e Open Dive werd door Jacques opnieuw georganiseerd op Katshoek. Zoals eerder al vermeld is er daar een ruime parkeerweide en is de duikplaats uitermate geschikt voor alle niveaus, zelfs voor snorkelaars, niet-duikers en zelfs kinderen. Katshoek is één van de mooiere plaatsen van de Oosterschelde. Na een zeer grote dijkval in de jaren zestig, verdween een groot gedeelte in de diepte, compleet met dijk, huisjes en al hetgeen zich erop bevond. In de loop der jaren heeft deze plaats zich volledig hersteld. De dijkval heeft ervoor gezorgd dat onderwaterfauna- en flora zich ontwikkeld hebben op de stenen en vele harde oneffenheden van het ondiepe water. Vandaar dat het er ook interessant snorkelen is. Voor de niet-duikers en kinderen is er een zeer mooie weide en zandstrand. Wie wenst diep te duiken, kan dat ook.

De zon straalde reeds vroeg in de morgen haar zomerwarmte over de talrijke deelnemers. Hoewel veel clubs hun eigen eindseizoensduik organiseerden, mocht de 5e Open Dive rekenen op een 87 deelnemers waarvan 49 duikers van drie verschillende duikfederaties. Ter plaatse mocht het evenement tevens de aanwezigheid noteren van twee duikende NELOS-artsen: Olga Gerbosch en Paul vander Eecken. Alle beschikbare foto’s staan op: http:// picasaweb.google.nl/JacquesBerghmans. Volgende fotografen hebben met volle toewijding voor de ambiance foto’s gezorgd: Terry Bultinck, Johnny Letellier, Veerle Bauters, Véronique Neels en Serge Ego, waarvoor dank. De zee was zo plat als een spiegel, het water was uitermate helder en krioelde van de wandelende kreeften, zowel grote als kleintjes. De ‘after-dive’ kon niet meer mis gaan, de lekkere barbeque en de overvloed aan eten en drank overgoten met een zomerse zon, zorgden ervoor dat alle deelne-

mers tot in de late namiddag bleven en zich reeds inschreven voor de 6e Open Dive. Vandaar dat Jacques zijn volgende Open Dive in 2011, nu reeds een traditie, inplant op Anna Jacoba Polder op 3 juli 2011. Het is een prachtige duikplaats in het Mastgat Zijpe, met ruime parking aan het water en een café/restaurant. Men moet er wel op letten waar men juist duikt, want sommige zones zijn er verboden duikgebied. Meer info via Jacques. [email protected] of +32 475 568 597. Iedereen is welkom, maar wel op voorhand inschrijven a.u.b. Nogmaals een hartelijk proficiat aan Jacques en zijn vrouw Aline voor dit uniek initiatief waarbij alle deelnemende duikers − van de verschillende federaties − het volmondig met elkaar eens waren: “Wij zijn allemaal duikers!”. 

RUDI SCHOLLAERT

ADVERTENTIE

Prijsuitreiking =HHODQGÀLWVHQ

NELOS A u di

ov

su

ele

vrijdag 17 juni 2011

i

Audiovisuele Commissie

C o m m is sie

Cultureel Centrum De Dijk – Blankenbergsesteenweg 221 – 8000 Brugge 20.00 u - inkom: € 3, inkom NELOS-leden op vertoon CMAS-kaart: € 2 NELOS Audi is ov

ommissie

✴ ✴ ✴ ✴ ✴

‘Revenge of the Catfish’ - een film van Erik De Groef ‘The Cycle of Life’ - een film van Gino Rosiers ‘Dromen in Zeeland’ - een diaporama van Rudy Van Geldere ‘Bultrug walvissen’ - een diaporama van Rudy Van Geldere ‘Twee Meisjes’ - een diaporama van Peter Van Den Eynde

Café Oktopussy - Wemeldinge - Nederland tussen 08.30 u en 10.00 u Info & reglement www.onderwaterfotografie.be

Foto’s (3): Dennis Vandermeersch.

Inschrijvingen

Gery Beeckmans.

Foto: Luc Rooman.

Foto: Dennis Vandermeersch.

Foto: Frankie Van Remoortel

=HHODQGÀ LWVHQ zondag 5 juni 2011

le C

Extra vertoningen:

Foto: Jef Driesen.

ue

Audiovisuele Commissie


25

- BIOLOGIE - INTERVIEW

Een wijfje van de gewone zeekat tijdens het afzetten van de eieren.

Wat je misschien nog niet wist over de sepia Daan Delbare is mariene bioloog. Tijdens het NELOS-festival 2010 werd hij door Luc Eeckhaut geïnterviewd. Luc stelde hem allerlei vragen aangaande het wel en wee van de zeekat, die bij de Oosterscheldeduikers vooral gekend is als de sepia. et het sepiaseizoen in aantocht brengen we je graag het interview. De prachtige film ‘Sepia’ van Johnny Letellier, die na het interview geprojecteerd werd, kunnen we hier spijtig genoeg niet weergeven. De cover van deze Hippocampus − twee tropische zeekatten, gefotografeerd door Luc Eeckhaut − hebben we naar aanleiding van dit artikel geselecteerd.

M

Luc Eeckhaut: Er bestaan veel soorten koppotigen, maar hoe onderscheiden de sepia’s zich van de rest binnen deze groep? Daan Delbare: De leden van de familie

26


Sepiidae worden gekenmerkt door hun enigszins dorso-ventraal afgeplat lichaam met aan elke kant een vinzoom, waarmee ze zich doorheen het water voortbewegen. Wanneer het echter snel moet gaan, kunnen ze ook gebruik maken van hun hydrojet propulsiesysteem, waarbij ze water vanuit de mantel met grote kracht doorheen een nauwe trechterbuis persen. Zij bezitten een inwendige schelp (zeeschuim of ossa sepia), die hoofdzakelijk bestaat uit aragoniet en is opgebouwd uit vele aparte cellen of kamertjes. (Nvdr: het mineraal aragoniet is een calciumcarbonaat met chemische formule CaCO3). Door de verhouding vloeistof/ gas in de kleine kamertjes te regelen via de

ventrale sifunculus (nvdr: een ventraal aan de buikzijde gelegen - kanaal met fijne vertakkingen naar de kamertjes van de inwendige schelp), kan het dier zijn drijfvermogen regelen. Elke soort heeft een schelp die specifiek is qua vorm, patroon en textuur. Verder hebben ze twee goed ontwikkelde ogen en om hun prooi te grijpen hebben ze acht armen en twee vangarmen. Alle zijn voorzien van zuignappen, maar bij de vangarmen zijn de zuignappen op het uiteinde nog eens voorzien van een kleine hoornige tand. Dat stelt hen in staat om een goed greep op hun prooi te krijgen. Tussen die armen bevindt zich de mond die uitgerust is met een hoornachtige bek.

Foto: Daan Delbare.

Reportage

Luc: Waar komt de familie Sepiidae voor en zijn er veel verschillende soorten? Daan: De verspreiding van deze familie is nogal eigenaardig. Ze komen namelijk niet voor aan het Amerikaanse continent, noch aan de Pacifische zijde, noch aan de Atlantische zijde. We vinden ze langs de kusten van Europa, Afrika, Azië en Australië. Ze komen enkel voor in tropische en gematigde wateren, meestal in vrij ondiep water, met sommige uitzonderingen tot 600 m. In totaal zijn er zo’n 120 soorten gekend. Ondanks hun grote verspreiding ligt de grootste soortenrijkdom, zoals bij de koralen en de rifvissen, binnen de koraaldriehoek: Indonesië, Filippijnen en PapoeaNieuw-Guinea. De lengte varieert ook sterk van soort tot soort. De kleinste soort is Sepia bandensis met een lengte van 5 cm, die meestal wordt gevonden samen met stekelhuidigen. De grootste (50 cm) is Sepia apama en komt voor langs de zuidkusten van Tasmanië en is dan ook meteen de meest zuidelijke soort. Rond NieuwZeeland en Antarctica leven geen sepia’s, wel andere koppotigen zoals de zuidelijke reuzenpijlinktvis (Architeuthis sanctipauli) en de Antarctische reuzenoctopus (Megaleledone senoi). Luc: Sepia’s kennen we vooral om hun wisselende kleurpatronen; ze worden niet voor niets de kameleons van de zee genoemd. Maar hoe kunnen ze die veelvoud aan kleuren aanmaken en hoe kunnen die zo sterk wisselen in een korte tijd? Daan: Om een inzicht te krijgen in het mechanisme van hun kleurveranderingen moeten we eerst even de huid van de sepia in detail bekijken. Aan de oppervlakte vinden we drie lagen pigmentcellen. Helemaal bovenaan vinden we de cellen met zwarte pigmenten, daaronder met rode pigmenten en daar nog eens onder die met de gele pigmenten. Dat zijn de chromatoforen. Onder die laag vinden we dieper in de huid gelegen een ander soort cellen, namelijk de leucoforen en iridoforen. Zo’n chromatofoor is een schijfvormige cel met een sterk geplooid celmembraan. In de cel zitten de pigmentkorrels en rond die cel liggen een 6 tot 20 kleine radiale spiercellen. Wanneer nu de radiale spiercellen een prikkel krijgen van de hersenen om zich deels samen te trekken, dan trekken zij de pigmentcel iets vlakker, waardoor de pigmentkorrels over een groter oppervlak worden verspreid en er dus schijnbaar Hippocampus maart/april 2011

27

Reportage


meer kleur verschijnt. Krijgen de radiale spiercellen nu een prikkel om zich volledig samen te trekken, dan trekken deze de pigmentcel volledig strak en wordt het oppervlakte met pigmentkorrels maximaal. Zo zal, bijvoorbeeld, wanneer de rode chromatoforen uitgerekt worden, een groter oppervlak rood te zien zijn, waardoor de sepia rood zal kleuren. Door het activeren van verschillende soorten chromatoforen (mengen) kan een vrij groot scala aan kleuren weergegeven worden. Bovendien kunnen de verschillende soorten pigmentcellen in verschillende zones minder of meer geactiveerd worden, waardoor verschillende kleurpatronen kunnen weer-

28


gegeven worden. Door het feit dat deze pigmentcellen geactiveerd worden door spiercellen, die op hun beurt een zenuwprikkel krijgen uit de hersenen, verloopt het activeren en ontspannen van de chromatoforen zeer snel. Sepia’s kunnen dus zeer vlug van kleur veranderen. Een andere groep van pigmentcellen zijn de leucoforen en de iridoforen en zitten dieper in de huid, juist onder de chromatoforen. De leucoforen bevatten een bol- tot peervormige structuur, die het licht kan weerkaatsen, en zijn verantwoordelijk voor de witte kleur. De iridoforen bevatten dan weer kleine plaatjes chitine, die eveneens

Twee sepia’s tijdens de voortplanting; de ‘Gordiaanse knoop’-houding. Trosjes met eieren van een Balinese sepia soort. Een sepia demonstreert de weerkaatsting van licht door de iridoforen (metaal blauwgroene onderzijde).

het licht kunnen reflecteren, maar met een specifieke golflengte. Deze zijn verantwoordelijk voor de kleuren metaalblauw, groen, goud en zilver. Luc: Maar wat is dan het nut van die wisselende kleurpatronen? Is dat louter en alleen voor camouflage of zit daar nog meer achter? Daan: In eerste instantie dienen die kleur-

patronen als camoufl age. Hiervoor is het natuurlijk belangrijk dat je goed weet hoe je omgeving er uitziet. Van alle koppotigen hebben sepia’s de best ontwikkelde ogen. We kunnen ze het best vergelijken met ons eigen oog. Ze hebben een hoornvlies dat het oog beschermt en een iris die de hoeveelheid invallend licht regelt. Dat is bij de sepia’s niet cirkelvormig, maar W-vormig. Verder hebben ze een lens die van positie kan veranderen door spiertjes (terwijl bij ons de lens van vorm verandert door spiertjes) en ze hebben een retina, die het licht omzet in zenuwprikkels. Dergelijke gelijkaardige ontwikkelingen in bouw tussen niet duidelijk verwante taxonomische groepen, noemt men evolutionaire convergentie, zoals de vleugels van vogels en vleermuizen. Maar sepia’s kunnen geen kleuren waarnemen. Ze nemen dus hun omgeving waar in de vorm van grijstinten. Dat is niet zo eenvoudig, daar sommige kleuren − zoals geel en licht blauw − dezelfde grijswaarde kennen. Als je je wilt camoufleren, dan wil je natuurlijk wel weten op welke achtergrond je zit, zodat je niet knalgeel kleurt tegen een lichtblauwe achtergrond. Daarvoor hebben ze een trucje. Ze kunnen namelijk ook gepolariseerd licht waarnemen, waardoor de contrastwaarneming enorm vergroot. Dat gebeurt ter hoogte van de retina, waarbij de oriëntatie van de lichtgevoelige cellen in velden dwars op elkaar staan. Door het in- of uitschakelen van velden lichtgevoelige cellen, kunnen zij gepolariseerd licht waarnemen. Maar naast gepolariseerd licht waarnemen, kunnen ze zelf ook licht polariseren met hun leucoforen en iridoforen. Zeer recent onderzoek heeft aan het licht gebracht dat het eiwit opsine ook voorkomt aan de buikzijde van sepia’s. Opsine is het eiwit dat in de retina van het oog zit en het licht omzet in een elektrische prikkel, die naar de hersenen wordt geleid via het zenuwstelsel. Nu zou dat kunnen betekenen dat sepia’s in staat zijn licht waar te nemen met de buikzijde, meer bepaald van de bodem, om zo tot een betere camoufl age te komen. Wordt verder onderzocht. Een tweede en misschien wel even belangrijke functie van hun kleuren is voor communicatie, zoals het lokken van wijfjes en het afschrikken van rivaliserende mannetjes. Ze zijn daar zeer bedreven in. Zo kan één mannetje langs de ene kant een kleurenpatroon vertonen voor het lokken van

een wijfje, terwijl hij aan de andere kant een patroon laat zien voor het afschrikken van andere mannetjes. Luc: We kennen wellicht allemaal de gewone zeekat. Waar komt die zoal voor? Daan: De sepia die in onze streek voorkomt is de gewone zeekat, Sepia officinalis. Deze soort kent een zeer wijde verspreiding, namelijk van de Baltische zee en de Noordzee, ook in de Middellandse Zee, tot aan de Kaap de Goede Hoop in Zuid-Afrika en zelfs tot aan Mozambique in de Indische Oceaan. Luc: Heel eigenaardig is dat we maar een zeer korte periode zeekatten zien in de Oosterschelde. Waar houden ze zich normaal op; waarom komen ze plots voor in de Oosterschelde en waar komen ze vandaan? Daan: Inderdaad, jaarlijks wanneer de watertemperatuur boven de 10°C uitstijgt, komen de zeekatten aanzwemmen vanuit de Noordzee. Deze dieren zijn namelijk afkomstig van het Engels Kanaal, de Baai van Biscaye en de Atlantische Oceaan verder zuidwaarts. Deze dieren migreren naar de Oosterschelde voor het afleggen van hun eitjes. Hier kunnen duikers dan de meest belangrijke onderdelen in de levenscyclus van de zeekat ‘live’ meemaken, namelijk de hofmakerij, de paring, de eiafzetting, het ontluiken van de eieren en het opgroeien van de jonge zeekatten. Luc: Dus ze komen naar de Oosterschelde om zich voor te planten. Hoe ziet de levenscyclus van de sepia er ongeveer uit? Daan: Laten we beginnen met het volwassen stadium. Zoals reeds aangegeven vertoeven de zeekatten het grootste deel van hun leven op de foerageergronden in de Baai van Biscaye en het Engels Kanaal. Wanneer echter de watertemperatuur stijgt in de lente, starten de zeekatten hun migratie naar het noorden voor de voortplanting en komen zo in de Noordzee terecht. Een deel van de zeekatten zoekt de bescherming op van de Oosterschelde. Men moet namelijk weten dat zeekatten steeds terugkeren naar de plaats waar ze geboren zijn, om hun eieren af te zetten. Iets gelijkaardigs zien we ook bij zalmen en kikkers. De zeekatten zoeken dan substraten om hun eitjes op af te zetten. Gelukkig hebben enkele fervente duikers het idee gekregen om zelf geschikte substraten uit te zetten op plaatsen die gemakkelijk toegankelijk zijn voor duikers. Zodat wij ook

kunnen meegenieten van het schouwspel. Dan gaan de mannetjes op zoek naar wijfjes, waarbij ze deze het hof trachten te maken. Eénmaal het wijfje het mannetje een geschikte kandidaat heeft bevonden, gaan de dieren over tot de voortplanting. Hierbij brengt het mannetje een spermapakketje binnen in de mantelholte van het wijfje. Dat gebeurt wanneer de dieren een soort ‘Gordiaans knoop’-houding aannemen. Ook na de bevruchting blijft het mannetje in zeer nauw contact met het wijfje en blijft rivalen wegjagen.

Gezien het de sterkste mannetjes zijn die de meeste kans maken bij de wijfjes, is het voor kleine mannetjes vrij moeilijk nog een partner te vinden. De kleine mannetjes van de soort Sepia apama hebben daar een trukje op gevonden. Ze doen zich voor als wijfjes qua kleur en gedrag, waarbij ze zich het hof laten maken door een sterk mannetje met wijfje. Travestieten kunnen we ze niet noemen, daar ze juist als bedoeling hebben wijfjes te bevruchten. Ze worden om die reden aangeduid als de ‘geniepige mannetjes’. Zo kunnen ze het wijfje dicht genoeg benaderen en wanneer het sterke mannetje even niet oppast, wordt zijn spermapakketje vanuit de mantel weggenomen en laat het ‘geniepige mannetje’ zijn eigen spermapakketje achter. Het ‘geniepige mannetje’ moet zich nu zo snel mogelijk uit de voeten maken, vooraleer het sterke mannetje iets in de gaten krijgt. Het laatste weet van niet beter dan dat het wijfje nog steeds bezig is met het afzetten van eitjes met zijn eigen nakomelingen erin.

Na de bevruchting zoekt het wijfje het substraat op en zet daar een trosje zwarte eieren op af. Bij andere soorten van sepia’s zijn deze doorzichtig. Maar tijdens het afleggen van de eitjes, brengt het wijfje van de zeekat een klein beetje inkt tussen de eivliezen, waardoor deze zwart kleuren. Zo legt ze op regelmatige tijdstippen een trosje eitjes en dat kunnen er wel 3.000 tot 8.000 per wijfje zijn. Vandaar dat op het einde van de ei-afzetting er eieren kunnen voorkomen zonder inkt. Ook op het einde van de incubatieperiode zien we meer doorzichtige eieren. De reden hiervan is dat door de werking van golven en stroming, kleine Hippocampus maart/april 2011

29

Reportage


Boven: Een jonge sepia toont een brekingspatroon als camouflage op de bodem van de Oosterschelde. Onder: Zoontje Noa (5 jaar - 120 cm) kijkt vol bewondering naar het monster uit de diepte (Architeuthis sanctipauli) in het Nationaal Aquarium te Napier (Nieuw Zeeland).

verwondingen worden veroorzaakt aan de eivliezen, waardoor de inkt kan uitspoelen. De incubatieperiode van de eieren is afhankelijk van de saliniteit (zoutgehalte) en de temperatuur. Lage saliniteit, bijvoorbeeld bij zware regenval, kan het ontluiken van de eieren inhiberen, waardoor deze later uitkomen. De belangrijkste factor is echter de temperatuur. Bij 20°C komen de eieren reeds na een 30-tal dagen uit, maar bij 15°C kan het tot 3 maanden duren vooraleer de jonge zeekat de eivliezen doorbreekt. Ze meten dan ongeveer 8 mm. Eénmaal de jonge sepia’s voldoende groot zijn (oktober - november), zwemmen ze terug naar de Noordzee, om zo via het Engels Kanaal naar hun foerageergronden te migreren. Het overgrote deel van de populatie uit het Engels Kanaal heeft een levenscyclus van 2 jaren. Maar er is ook een deel van de jonge dieren, die pas op de

30


foerageergronden toekomt in de maanden maart-april, wanneer de oudere dieren vertrekken naar de paaigronden. Dit zijn de jongen die geboren werden later op het jaar en daarmee een tragere groei hebben doorgemaakt. In de Noordzee paaien zeekatten van maart tot september, iets wat we niet zien in de Oosterschelde. Deze cohorte zal pas naar de paaigronden trekken in het 3e levensjaar. Na de ei-afzetting sterven de dieren, toch zijn er mannetjes die een tweede paaiseizoen kunnen halen. Luc: We kennen allemaal die vreselijke verhalen van kraken die schepen doen zinken en de drenkelingen doormidden happen met hun papegaai-achtige bek. De zeekatten hebben ook zo’n bek. Zijn sepia’s dan niet gevaarlijk voor de mens? Daan: In principe hebben we van de meeste sepia’s niets te vrezen, integendeel zelfs,

de zeekatten staan namelijk op het menu van de mens. Sepia’s worden in vele gerechten verwerkt, voornamelijk in de landen rond de Middellandse Zee, maar ook in Indië en Zuidoost-Azië. Ze worden vers, uit de diepvries of gedroogd aangeboden. Ze worden zelfs verwerkt tot chips. Sepia’s worden trouwens niet alleen voor culinaire doeleinden bevist. Wist je dat juweliers en zilversmeden traditioneel de schelpen van zeekatten gebruikten als mal voor het gieten van kleine sieraden. We vinden trouwens ook geregeld de schelp van de sepia terug in een vogelkooi, waar ze gebruikt wordt als calciumbron voor kooivogels. Ook hun inkt wordt gebruikt en niet alleen in de keuken, zoals voor het kleuren van pasta’s. De bruin-zwarte kleurstof, sepia, wordt al sinds de Romeins-Griekse tijden gebruikt als kleurmiddel of inkt, die voornamelijk bestaat uit melanine. Deze inkt wordt door sepia’s, maar ook andere koppotigen, gebruikt om eventuele belagers te verwarren tijdens hun aanval. De inkt wordt aangemaakt in de inktklier en opgeslagen in de inktzak. Wanneer de sepia wordt aangevallen, stoot hij zo’n wolkje inkt uit. De belager ziet dit als het lichaam van zijn prooi en concentreert zich hierop om aan te vallen, maar ondertussen is de sepia dankzij het gebruik van zijn hydrojet al een eindje verder. Daarnaast wordt de inkt waarschijnlijk ook ingezet bij chemische oorlogvoering, daar recente studies hebben aangetoond dat de inkt ook hormonale en toxische stoff en kan bevatten. In de fotografie werd melanine, onttrokken uit de inkt van sepia’s, gebruikt om het zilvernitraat te neutraliseren. Hierdoor kleurden echter de foto’s niet meer zwart-wit, maar bruin. We noemen nog altijd een foto met enkel bruine tinten, een sepiafoto. Maar toch zijn er soorten die men beter niet opeet. Zo bevatten de spieren van de fl amboyante sepia (Metasepia pfefferi) een zeer toxisch bestanddeel. Wat de stof precies is, is nog niet gekend, maar uit onderzoek blijkt dat de stof even toxisch is als de gifstof van de blauwgeringde octopus en die

Links: Verspreiding gewone zeekat.

kan een volwassen man doden in 3 minuten. De fl amboyante sepia wordt dus best niet gegeten, maar is daar denk ik ook veel te mooi voor. Luc: Het klassieke verhaal van ‘Eten en gegeten worden’. We hebben gehoord dat de sepia’s meer te vrezen hebben van ons, dan wij van hen. Maar wie moet de sepia’s dan wel vrezen. Wie staat op het menu van de sepia’s? Daan: Het favoriete voedsel van sepia’s zijn krabben en garnalen, hoewel ze ook van

Vraag uit het publiek Marleen Bekaert: Soms zien we exemplaren met wijde pupilen en andere met W-vormige spleetjes. Hoe komt dat? Daan Delbare: Zoals reeds aangegeven dient de W-vormige spleet of iris om de hoeveelheid invallend licht te regelen. Bij veel licht, zoals bij het beschijnen met de duiklamp, is die smal. Terwijl bij weinig licht, de iris wijd open gaat en zoveel mogelijk licht binnenlaat, zoals in de duistere wateren van de Oosterschelde.” Ivo Madder: Bij mannetjes van de men-

tijd tot tijd een visje lusten. Zij besluipen hun prooi, waarbij ze dankbaar gebruik maken van hun camoufl agekleuren. Sommige sepia’s laten hun kleuren juist fel aan en uit flitsen. Het is niet duidelijk of ze hiermee de flikkering van de zon op de bodem willen simuleren of hun prooi als het ware willen hypnotiseren. Juist voor het toeslaan gaan de acht armen uit elkaar en schieten de twee vangarmen vooruit, pakken de prooi vliegensvlug vast en brengen die tussen de acht armen. Zo wordt de prooi geïmmobiliseerd. Daarna wordt de krab of

selijke soort, die denken aan seks gaat de pupil wijder open staan. Misschien is dat ook zo bij de sepia’s? Daan Delbare: Bij het bekijken van de film ‘Sepia’ van Johnny Letellier zien we inderdaad dat de pupillen van de mannetjes bij het hof maken van de wijfjes zeer wijd open staan. Daarom ben ik maar eens op zoek gegaan hoe dat nu werkelijk in elkaar zit. Algauw vond ik dat er hierover veel onderzoek is gebeurd. Zo vertonen mannen inderdaad een pupildilatatie wanneer ze seksueel opgewonden geraken. De poëet Guillaume Bartas de Salluste zat er dus

Rechts: Verspreiding Sepiidae.

garnaal naar de mond gebracht en opgepeuzeld. Wie meer wilt weten over het boeiende leven van de koppotigen moet zeker het boek ‘Cephalopods: a world guide’ lezen van Mark Norman. 

DAAN DELBARE

niet ver naast toen hij de ogen omschreef als de spiegel van de ziel. Trouwens mannen vinden vrouwen met wijde pupillen ook veel aantrekkelijker. Dat wisten de prostituees eeuwen geleden ook al, want om zichzelf verleidelijker te maken voor het andere geslacht, deden ze druppeltjes Belladonna (tinctuur op basis van atropine) in hun ogen, om de pupillen te verwijden. Het verwijden van de pupillen bij opgewonden mannen wordt veroorzaakt door sexcorticoïden. Wat blijkt nu? Koppotigen maken ook dergelijke hormonen aan. Dus...

ADVERTENTIE

RUDI’S OCEAN CENTER Meer dan 35 jaar ervaring! NITROX - CMAS-instructeur

E/dZKysh>^dd/KEϯϬϬZ ͻůůĞgekende duikmerken ͻŝŐĞŶhersteldienst ͻ͞NITROXͲŽƉůĞŝĚŝŶŐĞŶ͟

ͻD^ŝǀŝŶŐĞŶƚĞƌ ͻůůĞŝŶůŝĐŚƟŶŐĞŶĞŶĚƵŝŬƌĞŝǌĞŶ ;ŵĞĞƌĚĂŶ35 jaar duikervaring) ͻKtͲĮůŵ͕ͲĨŽƚŽΘͲǀŝĚĞŽƐƉĞĐŝĂůŝƐƚ

^dW>W>/EϰϱͮϵϬϬϬ'Edͮd>Θ&y;ϬϵͿϮϮϯϯϰϳϬͮͲD/>ZƵĚŝ͘ŽĐĞĂŶΛŵǇŽĸĐĞ͘ŵŽďŝƐƚĂƌ͘ďĞ KƉĞŶŝŶŐƐƵƌĞŶ͗ŵĂ͕ǁŽΘǀƌ͗ϭϬ͘ϬϬͲϭϮ͘ϯϬƵͲϭϵ͘ϬϬƵͮĚŽ͗ϭϯ͘ϯϬͲϭϵ͘ϬϬƵͮǌĂ͗ϭϬ͘ϬϬͲϭϮ͘ϯϬƵΘϭϯ͘ϯϬͲϭϴ͘ϬϬͮǌŽ͗ϭϬ͘ϬϬͲϭϮ͘ϬϬͮĚŝŐĞƐůŽƚĞŶ


31

Bondsnieuws

NELOS Welkom Pack Het NELOS Welkom Pack met documentatie en informatie voor alle nieuwe leden is beschikbaar.

D

eze map is gratis beschikbaar voor elke NELOS-club/school. In deze map treff en de nieuwe leden o.a.

aan:

• uitgebreide infobrochure boordevol uitleg over NELOS, • het NELOS-aanbod, • de commissies en de werking van het Duikonderricht, • de verzekering, • de brevetten en alles wat van belang is voor een NELOS-lid. Bij elke map hoort een inruilbon voor een nieuw Welkom Pack. Het volstaat, na de inschrijving van een nieuw lid, om deze bon in te vullen en in te ruilen tegen een nieuw Welkom Pack. Afhalen van de Welkom Packs kan gebeuren bij het NELOS-secretariaat.  NATHALIE DE SMET, SPORTTECHNISCH MEDEWERKER

ADVERTENTIE

32


Complete duikreizen Buddy Dive 6 pers. 9 dg. V.a. € 1160 / 16 dg. V.a. € 1656 2 pers. 9 dg. V.a. € 1219 / 16 dg. V.a. € 1774 Drive & Dive is inclusief: Retourvlucht Amsterdam - Bonaire v.v. met KLM. Tranfers, 7 of 14 nachten verblijf in een 3 slaapkamerappartement (7 personen) , of hotelkamer (2 personen), roomtax en 5% NAOB, dagelijks Amerikaans ontbijtbuffet, 6 of 13 dagen ongelimiteerd duiken, 7 of 14 dagen autoverhuur. Luchthavenbelastingen en brandstoftoeslagen zijn inclusief.

Combinatie duikreis Bonaire en Curaçao 16 dg. O.b.v. 4 pers. v.a. € 1878 16 dg. O.b.v. 2 pers. v.a. € 1870 Het arrangement is inclusief: Retourvlucht met KLM, binnenlandse vlucht, transfers, 7 nachten verblijf incl. ontbijt bij Buddy Dive, 7 nachten verblijf incl. ontbijt bij Lions Dive Curaçao, 7 dagen autoverhuur op Bonaire, 6 dagen ongelimiteerd duiken op Curaçao. Luchthavenbelastingen en brandstoftoeslagen zijn

Bonaire Dive Challenge 2011 Geef u op voor een van de 2 voorrondes van de Bonaire Dive Challenge in België of Nederland en win tickets en een verblijf voor 2 personen naar Bonaire. Daar wordt van 11 t/m 18 november 2011 de Bonaire Dive Challenge 2011 gehouden. U verblijft bij de beste resorts van Bonaire en bezoekt de mooiste (duik)plekken om de verschillende onderdelen van wedstrijd te spelen. Er is een veelzijdig en afwisselend programma ontwikkeld met voldoende tijd en ruimte om zelf invulling te geven aan de mooiste en relaxte (duik)vakantie van je leven. Kijk voor meer informatie op: www.abctravel.nl

Ontspannen kantduiken op Bonaire: Caribbean Club: € 1153 Buddy Dive: € 1219 Bel Mar: € 1094 (6 pers.) € 1488 (2 pers.)

inclusief.

Inclusief: • KLM vlucht Amsterdam - Bonaire v.v. • Transfer • 7 nachten accommodatie o.b.v. 2 pers. tenzij anders vermeld • 6 dagen ongelimiteerd duiken • 7 dagen huurauto (pick up) Luchthavenbelastingen en brandstoftoeslagen zijn inclusief.

Oldenzaal, St. Plechelmusplein 19 7571 EG Oldenzaal Tel. 0541 - 533 177 [email protected]

Den haag, Herengracht 46a 2511 EJ Den haag Tel. 070 - 31 07 290 [email protected]

www.abctravel.nl Hippocampus Hip Hi H iip pp po oca caam cam mppus puus us maart/april ma m aar aar art a r t//ap rt /a ap a pril rriiill 20 2 2011 01 11 1

33 3 3

- SPORTCOMMISSIE - ONDERWATERHOCKEY

Foto (4): Dirk Van Loon, CVD UWH.

Bondsnieuws

Competitiesport voor mannen en vrouwen Onderwaterhockey (OWH) is geen fictieve sport; het is een keiharde sport die echt bestaat. Hippocampus was aanwezig bij één van de Belgische competitiewedstrijden. k ben aanwezig bij een van de competitiewedstrijden in het Wezenbergzwembad te Antwerpen. Ik ontmoet er naast de zowat 120 Belgische competitiespelers mét licentie, ook enkele leden van de Antwerpse NELOS-duikclub CVD (Centrum ter Verspreiding van de Duiksport), die een afdeling onderwaterhockey heeft: CVD Underwaterhockey (CVD UWH). Sommige van de Antwerpse duikers hebben wellicht nog nooit gehoord van deze sport. Dat kan, want in tegenstelling tot Genk, Kortrijk, Brussel en Bilzen, waren

I

34


er in Antwerpen zeker gedurende 15 jaar geen officiële beoefenaars van deze sport. Nochtans geeft Wim De Craene daar nu al sinds 2005 training bij CVD UWH. Het is een zware maar leuke sport, die zich vooral onder water afspeelt. Zeer goed voor de fysieke conditie! Bij onderwaterhockey wordt immers geen gebruik gemaakt van persluchtflessen. De spelers verplaatsen in apneu een puck van 1,5 kilogram door middel van een stick en proberen te scoren in een goal van 3,3 meter breed. Een wedstrijd duurt twee keer maximaal een

kwartier, met daartussen max. 3 minuten rust. De uitrusting bestaat uit: zwemcap met oorbeschermers, een handschoen om de hand te beschermen, een stick, duikbril, snorkel, zwemvinnen en uiteraard zwemkleding. Van zodra het spel begint zie je regelmatig de witte en zwarte caps van de twaalf spelers − zes per ploeg − boven water komen. Voor de rest zie je van bovenaf de spelers als een massa armen en benen die zich kronkelend over de bodem van het zwembad verplaatsen. Plots schiet er een speler

uit die krioelende massa weg. Met de boemerangvormige stick in zijn rechterhand duwt hij een oranje puck vooruit. Hij zwemt helemaal alleen op een 3,30 meter breed doel af en scoort met een sierlijk shot vanop 2 meter afstand. Goal! De twaalf hoofden komen boven water, zes witte caps juichen, de zes zwarte caps kijken bedrukt. Na afloop van de wedstrijd hang ik even aan de toog met Wim De Craene, die ik nog ken van in de tijd dat ik tweede lid was bij CVD. Ik vraag hem wat een goede hockeyer moet kunnen? ““Tja”, grapt hij, “dat kan je misschien beter vragen aan de clubs die betere resultaten halen dan wij ... , maar kom, .... Een gedegen shot en goede dribbeltechniek zijn onontbeerlijk. Goed en snel duiken en tactisch inzicht zijn voordelen, de speler moet meteen kunnen zien waar hij nodig is”. Hij? Ik zag toch ook enkele vrouwen meespelen? “Inderdaad, geslacht maakt niet uit. De meeste teams zijn trouwens gemengd”. Is onderwaterhockey als sport niet te ruw voor vrouwen? “Nee, zeker niet”, zegt Wim overtuigend. “Het ziet er ruwer uit dan het is. Fysiek is het wel zwaar. Het vergt werkelijk het uiterste van je lichaam op gebied van weerstand en uithouding. Het is daarom ook dat sommigen afhaken. We kunnen dus best wat nieuwe spelers gebruiken”. Het is anderzijds niet juist om nieuwe spelers bij voorkeur te zoeken onder de gewone duikers, waar competitie en conditie niet echt bovenaan het lijstje van de verwachtingen staan. Voor onderwaterhockey zijn goede zwemmers of echte waterratten eerder de aangewezen kandidaten. Blijkbaar zitten er in het Antwerpse team nog meer duikers die ik ken van vroeger. Eén van hen is Tamara De Dyn. Ik klamp haar even aan. “Nee, ik zit nu niet meer in het team”, zegt ze. “Om medische redenen kan ik voorlopig niet trainen. Maar ik heb wel jaren actief meegespeeld en hoop vanaf september terug mee te kunnen spelen”. Mannen en vrouwen samen in een team, is dat niet afzien als ze trekken en sleuren aan je lijf? “Nee, lichamelijk contact tussen de spelers is verboden. Met je stick mag je theoretisch enkel de puck aanraken. Enkel een schouderduw is toegestaan. Het enige wat al eens gehavend kan worden, zeker in het begin als je met de sport begint, is je hand. Maar een stevige handschoen beschermt de hand waarin je de stick vasthoudt tegen onverhoedse slagen”, zegt Tamara. “Er zijn soms nog wel andere kwetsuren,

maar bij welke competitiesport heb je dat niet?”, vult Wim er aan toe. “Er wordt wel eens per ongeluk iemand met een puck geraakt. Maar normaal kan dat niet, want er zijn strikte regels om dat te vermijden”, zegt Tamara. “De puck van anderhalve kilo mag niet binnen de dertig centimeter van iemands gezicht worden gespeeld”, legt ze uit. “Die regels zijn nodig”, vult Wim er nog snel aan toe. Toch wel een gevaarlijke sport? “Valt best wel mee”, vindt Tamara De Dyn. “Onderwaterhockey ziet er gewelddadiger uit dan het is. Vooral fysiek is het zwaar”. “Inderdaad”, zegt Wim. “Voetballers hebben heel wat meer sportletsels dan wij. We hebben zelden verwondingen”. Als het fysiek zwaar is, is het dan niet eerder een ‘echte mannensport’? “Toch niet”, vindt Tamara. “We trainen elke week op uithouding. In het begin is dat even doorbijten”, vertelt ze er nog bij. “Daarom haken ook redelijk wat spelers af. Het is niet iets om eventjes te doen”. Het ziet er een toffe teamsport uit. Wel spijtig dat je als toeschouwer niet zo veel kan zien van wat er zich zoal onder water afspeelt. “Klopt”, zegt Wim. “Boven water is het bijna onmogelijk te zien wat er onder water gebeurt. Gelukkig komt daar een oplossing voor. Binnenkort wordt de competitie waarschijnlijk live op een groot scherm naast het zwembad uitgezonden, misschien nog later zelfs via het internet. Een heel goede zaak, want de beelden zijn spectaculair”. Op www.cvd-underwaterhockey.be staat een filmpje van een competitie van enkele jaren geleden en het ziet er inderdaad spectaculair uit. Op www.youtube.com/ cvduwh staan nog meer filmpjes van CVD UWH en via onderstaande QR-code kan je diverse filmpjes over OWH, die op YouTube staan, op je gsm bekijken.

Overzicht clubs onderwaterhockey Provincie Antwerpen Antwerpen CVD, 2 teams: White Caps en Black Sticks Contactpersoon: Wim de Craene [email protected] www.cvdduikclub.be

Provincie Limburg Bilzen Orca Bilzen OWH, 2 teams: Orca I en Orca II Contactpersoon: Niels Balens [email protected] − 0494 98 86 00 www.owh.be Genk Koraal Genk Contactpersoon: Silvio Pastrani [email protected] www.koraalduikers.be Bree Orca Bree Contactpersoon: Roel Verbeek [email protected] www.orca-bree.be

Provincie Oost-Vlaanderen Lokeren Orka Contactpersoon: Leon Pets [email protected] − 0496 102 208 www.orka-lokeren.be

Provincie West-Vlaanderen Zwevegem Mantis OWH Contactpersoon: Jurgen de Baveye [email protected] www.mantisowh.be

Ter info: QR-code kan je met je ‘gsm met camera’ en de benodigde ‘scan software’ lezen. Meer info over QR-codes vind je op www.i-nigma.com of http://zxing.appspot.com en op http://mobilecodes.nokia.com/scan.htm vind je QR-scanners voor Nokia-gsm’s.

Provincie Vlaams Brabant Sint-Pieters-Leeuw Zuunse Karpers Contactpersoon: Kurt Meerts [email protected]

Misschien vind je zelfs enkele wedstrijden van onze Nationale Ploeg, die het helemaal niet slecht doet ....  IVO MADDER


35

Foto: Peter Van den Eynde.

- FOTOGRAFIE

Foto: Dora Verhoeven.

Reportage

Best of ACAVOS Reeds sinds een paar jaar organiseert ACAVOS (de Audiovisuele Commissie van AVOS) themaduiken. Toch worden daar nog altijd een aantal vragen rond gesteld: “Wat is een themaduik?”, “Mag ik daar ook aan deelnemen?”, “Welke camera heb je daarvoor nodig?”, ….

Hoe gaat het er aan toe?

Foto: Bart Löfgren.

Er wordt afgesproken op een bepaalde plaats, op een bepaald uur. Let wel! Je moet voor je eigen duikbuddy zorgen: er wordt gedoken volgens NELOS-normen.

36


gio. Daarom zijn alle onderwaterfotografen welkom. Het zou ons zelfs genoegen doen, mocht er ook uit de videowereld interesse zijn voor deze activiteiten. Elk jaar hebben we bij één van de duiken ook een barbecue georganiseerd. Dan zorgt ACAVOS meestal voor het vuur, maar wat erop moet, moet je natuurlijk zelf meebrengen.

Wie mag er deelnemen?

Welke camera heb je daarvoor nodig?

Deze themaduiken zijn gratis en ACAVOS wil zich niet beperken tot één bepaalde re-

Je komt met de camera waarmee je het meest fotografeert. Het is immers de be-

Foto: Peter Van den Eynde.

B

Liefst even op voorhand aanmelden bij de organisator! Behalve een briefing voor het duiken, wordt er ook een briefing gegeven over het thema voor die duik. Als bijvoorbeeld Macro het thema is, krijg je een briefing van een specialist ter zake, die je een aantal tips geeft over het instellen van je camera en flits en over het maken van macrobeelden.

Foto: Jef Driesen.

ehalve het geven van lessen over onderwaterfotografie, wil ACAVOS ook een forum zijn waar fotografen van elk niveau elkaar kunnen ontmoeten en meteen ook van elkaar kunnen leren. Met dat doel voor ogen, worden deze themaduiken georganiseerd.

doeling dat je daarmee beter leert omgaan. Bovendien kan je misschien van anderen met dezelfde camera tips krijgen over hoe ze een bepaald probleem oplossen.

Af en toe een natje en een droogje Na de duik wordt er druk onder de collega‘s-fotografen nagepraat over de duik en wat er op de beelden staat. En soms mag daar dan al eens een bbq-tje bij.

En dan? Een korte periode nadien komen we terug bijeen en worden de opnamen besproken. Dat is natuurlijk het belangrijkste onderdeel van de themaduik. Hier volgen immers de raadgevingen voor nog betere foto’s en krijg je ook inzicht over hoe anderen naar jouw opnamen kijken. In het verleden werden die besprekingen op een vrijdag gehouden. In de toekomst

willen we dat op een donderdagavond doen. We proberen ook er telkens een bijkomende activiteit aan te verbinden: een demonstratie, een bespreking, een presentatie… Een van die activiteiten wordt dit jaar: Hoe wordt een beeld gejureerd? De verschillende mogelijkheden van jurering worden besproken, waarna de fotografen de beelden, die ze zelf hebben gemaakt, door henzelf en door anderen kunnen (laten) bespreken. Een andere geplande activiteit is een workshop over audiovisuele reeksen. De fotografen mogen een aantal beelden meebrengen, waarna er ter plaatse een korte presentatie wordt van gemaakt.

Best of ACAVOS Dit alles zou op het einde van het jaar moeten leiden tot een duidelijk beeld van ‘The Best of ACAVOS’, wat dan in Hippocampus zal gepubliceerd worden onder de rubriek ‘Club in de kijker’. Uiteraard zullen we de

deelnemers ook stimuleren te denken aan een verticale opname met genoeg plaats voor tekst, met andere woorden voor een mogelijke cover voor Hippocampus! ROLAND WANTENS, NAMENS DE WERKGROEP ACAVOS

Foto’s 1) Themaduik: model met breedhoek. 2) Elke onderwaterfotograaf is welkom op de themaduiken. Je moet enkel voor je eigen duikbuddy zorgen en er wordt gedoken volgens NELOS-normen. 3) Een paar weken later worden de opnamen gezamenlijk bekeken en besproken. 4) Cursus onderwaterfotografie… eerst wat theorie. 5) In het zwembad kan je al heel wat bijschaven aan je fotografische technieken.

ADVERTENTIE

HEBBES!

Klik, hebbes! 9.0 Mp boeiend onderwaterleven in de mooiste kleuren: je SeaLife Mini II hoeft daar nooit lang over na te denken. Als je op het knopje drukt gaat hij meteen af. Klik, hebbes! Een compacte amfibie, die je zó in je zak kunt steken. Supersimpel, superkorte reactietijd, shockproof, gegarandeerd waterdicht tot 40 meter. Video @ 30bps, digitale kleurcorrectiefilters voor onder en boven water, een fors LCD scherm en wat je ziet is wat je krijgt. Werkt op gewone AAA-batterijen. Verder uitbreidbaar met een voorzet-groothoeklens voor dichtbij, flitsers en een fotolamp. Klik, zo haal je nóg meer uit je hobby. www.sealife-cameras.eu +31 (0)10-59.103.88


37

Reportage

- REISVERHAAL

1

2

Een duikreis in

Saoedi-Arabië!

Een verslag van een clubduikreis in 2009. Niet echt zo vanzelfsprekend in een streng islamitisch land van Wahabitische strekking waar klassiek toerisme eigenlijk onbestaand en ongewenst is en soms zelfs confronterend en bijna shockerend. Maar toch heel wat meer Rode Zeeduikplezier, buitengewoon rijk en nog maagdelijk onbedoken. De moeite, de prijs en de vele administratieve hindernissen meer dan waard! Met een beetje angst in het hart geef ik mijn internationaal paspoort en twee recente pasfoto’s af in het CDT-clublokaal. Mijn angst is ergens wel terecht. Op enkele bladzijden staan bladvullende stempels van Syrië en Jordanië en om het heel erg verdacht te maken is daar een IN- en UIT-afdruk met de Libanese ceder. Hoe de verstandhouding tussen de Saoediërs en Hezbollah nu is, dat weet ik niet. Moet ik

38


daarenboven een verklaring tekenen dat ik in dat mysterieuze land van Mekka en Medina heel braaf zal zijn en dat ik godgeklaagd … katholiek ben! Het voelt alsof ik mijn ziel aan de duivel verkoop en er nog verzen over schrijf bovendien. Ik laat Rushdie en het Judasevangelie thuis en stop met een beetje leedvermaak de Israëlische Amira Hass tussen mijn badhanddoeken. Als daar maar geen fatwa van komt!

We vliegen met Saudi Airlines naar Jeddah waar we bij gebrek aan een immigratieloket voor toeristen administratief worden uitgekleed bij de balie ‘Business and Diplomats’. We bollen vervolgens een grote drie uur door de nachtelijke woestijn noordwaarts naar de haven van Yanbu waar ons bootje, de Dream Voyager, op ons ligt te wachten. Duiktassen worden leeggemaakt, weggeborgen en het duikmateriaal wordt

1) Visnet aan een wrak. 2) In Jeddah kan je de sierlijke gebouwen en de vele mooie antieke deuren bewonderen. 3) Een gorgoon omringd door duizenden glasvisjes.

Dirk die voor een dutje vlug onderdeks verdwijnt en me alleen achterlaat op pakweg 300 km van Mekka. Of ik een bekeerling ben? Welneen! Op dat matje doe ik heel andere dingen in de zon dan bidden!

Foto’s (3): Tom Leys.

visrijkdom

3

zoals dat gebruikelijk is op een liveaboard ter plaatse gemonteerd en uitgetest; ook al is het ondertussen een flink eind na middernacht geworden. De airco-gekoelde kajuiten worden zonder veel wikken en wegen ingedeeld. Iedereen gaat voor een hazenslaapje onderdeks. Morgen net na zonsopgang vaart ons scheepje immers uit voor de eerste ‘pre-breakfast dive’ en dat is op slechts een klein uurtje varen.

nieten. Iedereen herkent het achterschip, de motoren, de masten en de laadruimtes. Het rif is vrijwel onbeschadigd en de eerste barracuda’s, blauwgespikkelde roggen en murenen worden gezien en gefotografeerd. Na een uurtje duiken terug aan boord klauteren is eerder aan boord wandelen, want de behulpzame crew staat vliegensvlug klaar om alles wat je zoal kwijt wil, vooraleer je lichtvoetig het laddertje opklimt, met de glimlach van je aan te nemen.

wrakduik Wekken hoeft niet want iedereen is − voor zover dit bij de opkomende hitte mogelijk is − reeds fris aan dek als de motoren worden opgestart. De zon schijnt reeds onverbiddelijk op het rif waar in 1920 het zeilstoomschip Iona verloren ging. Er zijn enkele echte wrakliefhebbers aan boord en die staan nu te trappelen om eventjes van heel nabij het indrukwekkende schip in detail te doorzoeken. Het wrak ligt schuin en middendoor gebroken op de rifwand met als diepste punt de schroefbladen op 45 meter. De watertemperatuur is een aangename 29°C en de stroming is best te ge-

Onze eerste duik zit erop en terwijl we aanschuiven aan het uitgebreid ontbijtbuffet is de bemanning druk in de weer met flessen vullen, trossen losmaken en alles klaar te maken voor de volgende duik. We hebben ondertussen een droge zwembroek aangetrokken en de dikke romans komen boven. Er is een flink stuk tussentijd gepland want we registreerden allemaal 40 meter op onze duikcomputer. Die tussentijd, daar is Dan Brown, een iPod of mijn gezeur over de islam heel bruikbaar voor. “Even boeiend als het gesnurk van Nelson, de duikgids, dat van die sjiieten en soennieten”, aldus

De volgende duik wordt netjes voorafgegaan door een perfecte briefing en een artistiek kunstwerk, een plattegrond, in viltstift uitgevoerd door Nelson. We kennen ondertussen onze duikbuddy’s, de voorkeur van de OW-cineasten en het duikpatroon van die drie vreemde duikeenden in de bijt. Er zijn twee wat oudere heren en een jonge kerel meegereisd uit het verre Bretagne en die proberen nu eventjes uit te vissen welk taaltje die gekke Vlamingen nu wel eigenlijk onder elkaar bezigen. Men heeft ons haaien beloofd en bij de volgende duik en duiken is het een soort gezonde competitie geworden voor wie nu als eerste die rifhaai, die hamerhaai of die witpunt heeft gezien. De eerste ontmoetingen met de grote zeebeesten laten een beetje op zich wachten, dus gaan de meesten zich voorlopig focussen op de kleintjes, de bont gekleurde en de minuscule venijnige. Ik geef toe; de visrijkdom is niet echt zo spectaculair als in de Indische Oceaan, maar is toch stukken beter dan op mijn voorgaande duikjes in de Golf van Aqaba waar ik meer kranten, plastic zakken en petflessen onder water zag dan vissen. Bovendien zijn de meeste duiken duiktechnisch eenvoudig, goed gebrieft en meestal vindt ieder team netjes en met nog ruim een tiental bar in de fles het duikladdertje terug. Het middagmaal is uitgebreid, copieus, smakelijk en steeds zijn er Belgische frietjes inbegrepen. We hebben dan reeds twee maal een dik uur duiken erop zitten en de vermoeidheid, de spijsvertering en het klimaat zetten eventjes mijn machientje op halve kracht. Ik verdwijn naar het bovendek en omdat ik mijn Kretenzisch vernislaagje niet direct kwijt wil, probeer ik een tintje donkerder uit op plaatsen die de doorsnee moslim als zeer onrein beschouwt. De kust is mijlen veraf en het alziende oog van Allah moet deze week maar eventjes dicht. De koude grijze Belgische winter is nog lang! Ik zet mijn donkere glaasjes op, trek Hippocampus maart/april 2011

39

Reportage

- REISVERHAAL

mijn petje over mijn oren, schik alles netjes en zedig op de juiste plaats en laat komen wat komen wil, ‘Inch Allah’!

dolfijnen We gaan nu eventjes duiken vanaf de rubberboot. De Dream Voyager ligt keurig aangemeerd en bijna onbewegelijk aan de lijzijde van het rif. Aan de andere kant staan er schuimkopjes en een flinke deining. Veel beweging, veel zuurstof en veel voedsel! Willen we stevige actie dan is het daar dat we moeten wezen. Geen moeite is Nelson of de bemanning te veel om onze wensen uit te voeren en we worden netjes ingedeeld in twee groepen en beurtelings tot bij de andere kant van het koraalrif gebracht. Pas weg van de boot en we krijgen onmiddellijk gezelschap van een familie dolfijnen die onder, langs en voor de boeggolf mee surfen. Uit ondervinding weet ik dat ze er straks vandoor gaan. Ik verwacht dus zeker geen dolfijngezelschap onder de waterspiegel als we op commando van de skipper achterover gaan. Terstond krijgen we een fluitconcert te horen. De tuimelaars zijn vandaag wel heel erg actief, nieuwsgierig en we hebben ze nog een tijdje onder en boven ons. Tot grote frustratie van Patrick, onze cineast, zitten ze net voorbij zijn lens en zijn scherpstelling. Ik heb eventjes een beetje medelijden met deze ridders van het onderwaterhuis, de macrolenzen, de hulpverlichting, de zware batterijen en de O-ringen. De stroming die mij slechts eventjes verontrust, is voor deze beeldkunstenaars een hele beproeving. Zal ik later met een heel stuk meer respect kijken naar hun montages en kunstwerken. (Ik word al pissig als ik een eenvoudige onderwaterlamp moet meezeulen!).

rijk gevuld duikpalmares reeds meermaals in het logboekje werd genoteerd. Gewenning en routine zijn ook de duiker niet vreemd maar als ik op een eigenzinnige manier eventjes en ongemerkt gegrepen door de stroming mijn buddy kwijtspeel in het ‘blauw’ tussen een school barracuda’s heb ik mijn lesje wel geleerd. Remedie om de angst te overwinnen: Een tiental minu-

1

ten later terug aan boord klinkt de kreet “Manta aan de achterplecht!”. Ik doe vliegensvlug mijn vinnen terug aan, stop een snorkel tussen mijn tanden en spring als een gek bijna bovenop het arme dier. De eerste hamerhaaien worden met heel veel vreugde en vooral veel superlatieven begroet. Men had ons eigenlijk tijgerhaaien beloofd want die zaten hier vorige week.

2

3

5

4

Er wordt dagelijks gedoken op soms totaal verschillende sites en na iedere duik is er altijd wel eentje die voor het eerst iets ziet dat voor een ander met een

40



hamerhaaien

en in het kielzog van enkele vlugge zwemmers. Martin die ook net ietsje te laat komt voor de ‘killers’ vindt dan wel ergens verborgen in een grotje een leuk rifhaaitje dat eventjes dacht ongestoord een dutje te doen. Benedict, die andere verwoede OWfotograaf, loopt nadien fier als een pauw met het resultaat van enkele toevalstreffers van duiker naar duiker. Hij zag en fotografeerde een prachtige Napoleonvis en dat zal iedereen aan 5 boord wel geweten hebben.

nachtduik

6


Nu, een groepje ‘hammerheads’ lijkt me minstens even plezant vooral als je ze als eerste ziet. Niet iedereen is zo gelukkig en zoals gewoonlijk in de duiksport speelt het toeval ook een rol. Was je bij de eerste groep of bij de tweede groep? Treuzelde je wat te lang bij de afdaling? Of, keek je net de andere richting uit? Geen sinecure voor onze cineast, Patrick, met zijn niet echt gestroomlijnde camerahuis tegenstroom

Steevast na de derde duik en in afwachting van de nachtduik volgt een sterk kopje koffie en een chocoladecake of een stukje fruit. De nachtduik gebeurt meestel heel veilig op een eerder en bij daglicht verkend ondiep rif. Ik test eventjes weinig enthousiast mijn oude Scubapro-zaklamp in de kajuit en kan met de lichtsterkte amper nog mijn boek terugvinden. Ik laat de lamp benedendeks, neem mijn boek mee naar boven en besluit nachtduiken te laten voor de ‘echte’. Een beetje eenzaamheid aan boord kan nu echt geen kwaad, bezorgt me schrijfinspiratie en ik wacht geduldig totdat de laatste duiker in het donkere water is verdwenen. Onder de boeg zie ik verschillende bundels sterk licht over het rif glijden op zoek naar sepia’s, koraalduivels op jacht en octopussen. Op het achterdek sta ik me

1 &2) Pittoreske gebouwen en opvallende straatverlichting. 3 & 4) Haaien zagen we niet enkel onder water, maar ook op de vismarkt. 5) Zacht koraal. 6) Ook in Saoedi-Arabië zijn de kinderen schattig. 7) Naast oude gebouwen hebben ze in Jeddah ook oog voor moderne kunst.

ondertussen poedelnaakt in te zepen en af te spoelen onder het oog van een crew die daar niet echt om geeft. Ik ben nog net op tijd droog en aangekleed als de eerste nachtduikers aan boord stappen met wilde verhalen over doornkroon, naaktslakjes, Spaanse danseressen en murenes op strooptocht. Het uitgebreid avondeten komt eraan. Dit is weeral een smulfestijn met een licht Aziatisch toetsje. De enkele uren geleden gevangen vis is nu rauw met stukjes gember, pijpajuintjes en limoensap verwerkt tot een heel smakelijk sashimi gerecht. Er zijn verse groentjes, witte rijst voor bij die andere in papillot gestoofde zeebaars en voor de Belgen wordt bij zowat alles knapperige frietjes geserveerd. Het pintje, de rouge of de cocktail vooraf moeten we missen maar dat wisten we ruim op voorhand. Niemand waagde het ook om op straffe van 20 stokslagen geestrijke dranken in aftershave flesjes binnen te smokkelen.

ondiepe wrakduik Enkele dagen later krijgen we, en dat doet plots pretlichtjes verschijnen in de ogen van Johan Devolder, een heel boeiend en reusachtig wrak aan de einder te zien. We gaan er op verschillende manieren van genieten, zowel boven als onder water; aldus Nelson. We krijgen de bemanning zo gek om er ons met de rubberboot heen te varen en gewapend met stevige sandalen en handschoenen klauteren we droog aan boord van de ‘Argonautis’ uit Piraeus, Griekenland. We schuifelen voorzichtig over doorgeroeste huidplaten, voelen het schuren en plooien van de stalen gebinten onder onze voeten en we gaan op zoek naar herkenningspunten en restanten van menselijke aanwezigheid in het binnenste van het schip. We treff en er een hoop vuilnis, versplinterde houten wanden, de scheepsapotheek, de muffe salons en vooral onbruikbare getuigenissen van het leven aan boord van dit vrachtschip enkele tientallen jaren geleden. Men is ons duidelijk voor geweest en al wat enigszins los of vast, bruikbaar, waardevol of verkoopbaar is, lijkt weggehaald of door de zee meegenomen. Waar we ook afdalen langs roestige laddertjes, doorheen donkere corridors lopen of over de passerelles van de motorkamer wandelen; de stuurhut is onvindbaar. Een schip zonder commandobrug; als een Belgische liveaboard zonder bier. Heel onwaarschijnlijk maar hier toch een feit! Zowel het één als het andere! Het spreekt Hippocampus maart/april 2011

41

Reportage

- REISVERHAAL

Foto: Michel Ackaert.

1

vanzelf dat we ook nat het wrak gaan verkennen en de koppen gaan samen steken om het mysterie van de verdwenen stuurhut op te lossen. Dan loopt het, althans wat die koppen betreft, bijna mis. De skipper van de rubberboot maakt een kleine misrekening, wellicht met zijn gedachten eventjes ergens anders (de Filippijnen!), en hij dropt ons net naast de achtersteven bovenop een rifhoofd. Zelf raak ik gelukkig enkel met fles en kont het koraal maar Dirk die ondertussen reeds twee dagen rondloopt met pijnlijke vuurkoraal tattoo’s op zijn armen voelt aan zijn achterhoofd dat een rif wel eens heel hard kan zijn. Er is geen permanente schade aan … het rif en de duik wordt netjes verder gezet. We vinden de verwrongen restanten van de commandobrug op de bodem net naast de romp. Wrakconnaisseur Johan slaagt erin om tussen de hoop rommel verschillende stukken scheepsbesturing te herkennen. Ik weet dat zijn hart gaat bloeden als hij de scheepstelegraaf en de koperen lichtarmaturen moet achterlaten. Nu, dat wordt ruimschoots gecompenseerd door

42


één van de mooiste duikjes die ik ooit deed. Het schip zit gevangen in het mooiste en meest kleurrijke rif dat ik totnogtoe zag en dat kan tellen na bijna 600 duiken op mijn palmares. Het labyrint tussen het wrak en onze boot is zo fascinerend dat het mij echt geen barst kan schelen dat ik hopeloos de weg kwijt ben. Gek maar waar; het is uiteraard juist dan, als je wat nonchalant bent, dat je tot je grote verwondering zonder fout goed uitkomt. Zal ik nog verder beschrijven wat eigenlijk niet te beschrijven is: De oneindige drop off s , haaien op minstens de helft van alle duiken, een ongerepte onderwaterwereld waar je bijna alleen bent, wrakken die echte wrakken zijn en geen afgezonken hoop roest, een goede verstandhouding tussen mensen van allerlei pluimage, achtergrond, loopbaan en sekse maar met één gemeenschappelijk doel. Een unieke liveaboard genieten en beleven in een minstens even unieke omgeving en leefwereld. De Dream Voyager in Saoedi-Arabië, zou je ook eens moeten doen! (nvdr: De Dream

Voyager ‘zou’ ondertussen onherstelbaar beschadigd zijn!)

epiloog Dankzij de creativiteit en de onberispelijke organisatie van Nelson krijgen we nog enkele extra, niet geplande duikjes als toemaatje vooraleer het schip versierd met opgeblazen trimvesten, drogende duikpakken en vieze handdoeken de haven van Yanbu binnen vaart. We zwaaien eventjes heel stout voor de allerlaatste keer in onbloot bovenlijf naar die vent in die speedboot die eventjes zijn twee zedig zwartgesluierde madammen uitlaat. We beseffen plots dat ook dit ons godvrezend lot wordt voor de komende 24 uur. Met de bus zijn we na 300 km terug in Jeddah en op een boogscheut van Mekka. De dames in ons gezelschap krijgen aan de receptie van het hotel een zwart alles verhullend gewaad (Het moet gezegd; het staat ze beeldig!). Aan de ingang zit een zwaar opgemaakte jonge dame heel alleen met peperdure naaldhakken, bijpassende handtas en minstens 5.000 euro ‘hijab’ [nvdr.

2

4


3

Letterlijk: gordijn, maar verwijst naar het kleed dat alles bedekt, behalve het gezicht en de handen] om het lijf heel mooi en verleidelijk te wezen. Helemaal alleen, aan de deur zichtbaar voor al het mansvolk dat binnen of buiten komt, hier klopt iets niet of misschien juist wel! We worden gebrieft wat kan en vooral wat niet mag. We wisselen korte terug voor lange broek om nog gezellig eventjes in groep naar de oude soek te gaan voor een beker vers fruitsap, een mix kleurrijke, geurige keukenkruiden, een sarong om het los te laten hangen en een traditioneel Arabische kleed om het wat beter te verbergen. Johan, omwille van hier eerder meer geweest, toont ons alle hoekjes van de oude stadsbuurt waar wijzelf eigenlijk meer bekeken worden dan andersom. Ik koop in een piepklein winkeltje van een oude man met een Osamabaard een prachtige Qur’ân voor een schijntje. Tot mijn grote verwondering word ik in dit strontrijke land aangeklampt door enkele bedelende zwarte dames met dito peuters op de armen. Hoewel één der vijf pijlers van de islam, liefdadigheid is, blijken deze So-

malische moslimzusters en broeders niet echt te kunnen rekenen op hun rijke Saoedische geloofsgenoten. Als we de laatste dag na een tweetal uurtjes zwemmen (enkel de heren!) en nakleuren nog wat tijd te doden hebben, heeft Johan zomaar een excursie georganiseerd naar één van de mooiste en meest indrukwekkende musea die ik ooit zag in het Midden-Oosten. De ministad is onberispelijk onderhouden, eindeloos en bevat 300 kamers cultureel erfgoed, geschiedenis en getuigenissen. We zijn de enige bezoekers en dat is zonde van de gedienstige suppoost en de twee jonge zwart gesluierde assistentes spring in ’t velds. De meisjes zijn studentes, doen stage en verschillen eigenlijk weinig van de pubers in Belgenland. Ze zijn heel nieuwsgierig, hebben film- en popidolen, zijn speels en vooral heel tevreden dat hun eentonige leventje eventjes onderbroken wordt door een bende gekke duikers. “Duiken!”, dat zou die ene ook wel willen leren, maar als meisje …? De grootste verrassing valt ons eigenlijk

1) Enkele clubleden van Barracuda, tijdens hun clubreis in Saoedi-Arabië. 2) Anemoonvisje, met een onderwaterfotograaf op de achtergrond. 3) Dolfijnen. 6) Zachte koralen zijn er in overvloed.

te beurt. Eentje schreeuwt het plotseling uit. “Die meneer daar, is dat soms Richard Gere?”. Ze wil perse een pose naast onze Tony op haar mobieltje. Slaap ik nu bijna een week naast die man die zich Tony laat noemen en krijg ik nu net te horen dat hij eigenlijk de bekende acteur is. Als ook hij volgend jaar mee reist dan ga ik zeker ook mee. Kan een leuk exclusief interview opleveren! Wist je trouwens dat Richard Gere nogal luid kan snurken? (Het uitgebreid reisverslag kan je lezen op: www.duikclubbarracuda).  MICHEL ACKAERT


43

Club in de kijker

Foto: Nicolas Naets.

Eddy Dielen kreeg van de stad Mortsel een erepenning voor het behalen van zijn titel 3*Instructeur.

Als club zijn we er van overtuigd dat het behalen van deze titel een unieke prestatie is, waar Eddy Dielen persoonlijk zeer fier over mag zijn. Maar als club zijn we eveneens fier om zulke mensen aan boord te hebben. Wij hopen en weten dat dit een absolute meerwaarde zal zijn voor onze duikvereniging. Eddy, vanwege alle Aquanauten, het bestuur en de instructeurs van harte proficiat gewenst met je titel als 3*Instructeur en zeer veel succes gewenst in de toekomst!



De weg naar de top is lang ... De weg naar de top is lang … soms zelfs 20 jaar. Dit was ook zo voor Eddy Dielen, geboren op 8 mei 1953, woonachtig te Hoboken, duikinstructeur bij de Aquanauten Mortsel en die in november 2010 de titel van 3*Instructeur behaalde. Hij werd onlangs gelauwerd met de ‘Erepenning van de stad Mortsel’. uiken is één van de weinige sporten waarbij niet aan competitie wordt gedaan. De zijtakken (onderwaterhockey, zwemmen met vinnen, apneuduiken) kennen wel competitie, maar het ‘diepzeeduiken’ − eigenlijk sportduiken − niet. In wezen is elke persoon in staat om alle brevetten en titels te behalen, maar natuurlijk gaat zoiets niet zonder slag of stoot. Elk brevet heeft zijn eigen ‘vereisten’, zijn eigen opleidingstraject. Elk brevet gaat gepaard met theorieopleiding en -examen, zwembadproeven, proeven in open water, organisatorische testen en zelfs volledige zeestages voor de titels van 2* en 3*Instructeur. Zoals in vele systemen (denk maar aan de bedrijfswereld of het clubleven) is het zo dat hoe hoger je naar de top gaat, hoe minder volk je naast je hebt staan. Het is dan ook een prestatie te noemen indien je binnen het CMAS-systeem die top bereikt. Die top heeft Eddy als ‘sportduiker’ al bereikt op 10 mei 1995. Op die dag werd hij 4*Duiker. Op dat moment beoefende hij reeds een 5-tal jaren de duiksport. Ruim 15 jaren, veel zweet, bloed en tranen later hebben we de eer en het genoegen om te mogen zeggen dat onze duikclub, de Aquanauten er een topper bij heeft, een 3*Instructeur.

D

44


Waarom doet iemand zoiets? Wat drijft mensen om zoveel inspanning te leveren voor een hobby ? Ik kan mij inbeelden dat vele mensen geen besef hebben van wat zo’n opleiding voor instructeur inhoudt, maar als je weet dat je verantwoordelijkheid hebt over het opleiden van mensen voor een sport waarvan geweten is dat ze niet risicoloos is … dan kan men zich wel inbeelden dat die brevetten en titels niet bij een chocoladereep cadeau geven worden. Als je dan weet dat het geheel van 3*Instructeurs, geassisteerd door de 2* en 1*Instructeurs, zich binnen Vlaanderen buigen over de opleiding, het examensysteem, de veiligheid, … voor gans de Vlaamse duiksportfederatie NELOS (lees: zo’n 10.000 duikers), dan heb je wel een idee wat de titel van 3*Instructeur wil zeggen.

Iemand wordt 1*Instructeur om binnen de club mensen op te leiden. Iemand wordt 2*Instructeur om binnen de liga tot op een hoger niveau examens af te nemen. Iemand wordt 3*Instructeur om binnen de liga aan de kar te trekken en de lijnen van de Vlaamse duiksport mee uit te stippelen.

KARL VAN DER AUWERA

ADVERTENTIE

A NEW VISION

PRO 2000 SWS Voldoet aan alle verwachtingen, zelfs de meest eisende. t )FUOJFVXFWFSBOLFSJOHTTZTUFFNWBOEFMPPE[BLLFO WFSIPPHUIFUHFCSVJLTDPNGPSUFOEFWFJMJHIFJE t #FTDIJLUPWFSFFO[FFSIPPHMJGUWFSNPHFO t %FJOnBUPSLPQNFUNFUBMFOQJTUPOTHBSBOEFFSU FFOTOFMMFFOPQUJNBMFDPOUSPMFCJKIFUHFCSVJL

Seac. Discover a Wonderful World.


45

Reportage

- MEDISCH

Rodebietensap: Foto: margouillat photo.

de nieuwe legale doping! Het drinken van het sap van rode bieten verhoogt − volgens onderzoekers − het uithoudingsvermogen doordat het de spieren efficiënter doet omgaan met hun ‘brandstof’. n 2009 bleek al uit een onderzoek van de universiteit van Exeter dat het sap van rode bieten het uithoudingsvermogen met 16% zou verhogen. Enkele kandidaten dronken 6 dagen lang een halve liter bietensap. Vervolgens legden ze een sportieve test af. De week daarop dronken ze een placebodrankje en ondergingen dezelfde test. Daaruit bleek dat ze door het bietensap gemiddeld 10 minuten langer konden fietsen en dat ze tevens een lagere bloeddruk hadden. Peter Hespel, hoogleraar aan de Katholieke Universiteit Leuven, trad eind 2010 ook met zijn bevindingen hieromtrent naar buiten. In het televisieprogramma ‘Ook getest op mensen’ werd hier dieper op ingegaan en kreeg hij de kans om dit te bewijzen. Hoewel de testresultaten niet 100% het verhoopte succes toonden, liet Hespel zich niet uit het veld slaan en is de boodschap bij veel televisiekijkers blijven hangen. Oordeel zelf na het bekijken van de test: http://bit.ly/gMV4Te.

I

Nitraten werden tot voor kort met een kwaad oog bekeken door voedseldeskundigen, maar ze blijken essentieel te zijn voor onze gezondheid. In rode bieten zitten hoge concentraties nitraten, net zoals in selderij, kool en andere groene bladgroenten zoals spinazie en sommige soorten sla. Bacteriën in onze mond zetten de nitraten van de rode bieten om in nitrieten. Nitrieten maken bloedvaten meer doorgankelijk. Er is wel één voorwaarde: spoel je mond nadien niet met mondwater, want dat doodt de bacteriën in je mond die nodig zijn om de nitraten om te zetten in nitrietoxide.

bietensap hebben een invloed op de bloeddoorstroming, het hormonenpeil en de celsignalisering in ons lichaam. Wat ons brengt bij het resultaat dat bietensap ervoor zorgt dat de spieren efficiënter gaan functioneren en hun zuurstofinname gaan verlagen. Nitraat bevordert in het lichaam de aanmaak van stikstofoxide, dat op zijn beurt de zuurstofopname in het bloed regelt. Hoe soepeler die verloopt, hoe hoger het uithoudingsvermogen. Omdat het lichaam de zuurstofreserves minder moet aanspreken, voelen de sporters zich minder moe. In de wetenschappelijke literatuur zijn daarover sinds 2009 een 6-tal studies gepubliceerd. Er is geen discussie meer over. Het werkt echt. Volgens de wetenschappers kan je hetzelfde nooit bereiken door vaker tee trainen.

Bietensap helpt tegen dementie Uit een studie van de Wake Forest University in de Verenigde Staten, blijkt dat het drinken van bietensap de bloedtoevoer naar de hersenen verhoogt bij oudere mensen. Naarmate we ouder worden, zijn er gebieden in de hersenen die slechter van bloed worden voorzien. Dat staat in verband met verminderde geestelijke prestaties en dementie. In de studie werden de effecten van nitraten in voedingsmiddelen onderzocht bij 14 volwassenen van 70 jaar en ouder gedurende een periode van 4 dagen. De resultaten zijn bemoedigend. Ze kunnen van pas komen bij de aanpak van dementie door een aangepast voedingspatroon.

nog niet getest op duikers Onderzoekers tonen aan dat bietensap de hoeveelheid nitraten in het bloed verdubbelt en tegelijkertijd de inspanning vermindert waarmee de spieren hun belangrijkste energiebron gebruiken. De nitraten in het

46


Voor vinzwemmers kan dit misschien een extra boost zijn om nog grotere snelheden te bereiken in het water. En zo misschien zelfs nieuwe records neer te zetten. Misschien biedt het sap ook mogelijkheden

voor vrijduikers? Als een apneuduiker dankzij het rodebietensap een betere zuurstofopname kan bereiken, kan dat ook voor deze sporttak misschien leiden tot een betere prestatie. Zoals je weet moeten duikers hun lichaam voldoende hydrateren voor de duik. Wanneer dit gebeurt met bietensap, zou dit misschien een extra voordeel bieden? Betere prestaties bij krachtreddingen? Minder vermoeid zijn na een duik? Het zou tof zijn moest er onderzoek naar gedaan worden.

spinazie Dat spinazie, omwille van de zogezegde grote hoeveelheid ijzer in de groente, niet voor het Popeye-effect zorgt, weten we al lan langer. Maar … volgens de Zw Zweedse profess fessor Eddie Wei Weitzberg van de Karo Karolinska Universit zou spinaversiteit zie nog kkrachtiger zijn rodebieten dan rodebietensap. Popeye heeft dus gel gelijk… spinazie s geeft extra spierkracht! In spinazie zzitten immers it t veell nitraten, en het zijn die nitraten die onze spiercellen gaan stimuleren om meer energie te produceren met minder zuurstof. De nitraten worden in ons lichaam door bacteriën omgezet tot nitrietoxide. Dit mineraal gaat onze mitochondriën (staaf- of bolvormige celarganellen, die functioneren als energiecentrales van onze cellen) stimuleren om meer energie te produceren met minder zuurstof. (Meer info over mitochondriën vind je op: http://nl.wikipedia.org/ wiki/Mitochondrion). Het is dus niet alleen het ijzer in spinazie dat goed is voor onze gezondheid. Weitzberg stelt een bord spinazie gelijk aan het sap van twee tot drie rode bieten. Drie dagen lang spinazie eten, levert al een merkbare verbetering van ons uithoudingsvermogen op.

foto’s

Foto: StockPhoto.

Links: Rodebietensap verhoogt het u i t h o u d i n g s ve r mogen.

Zoals reeds vermeld, bevat rodebietensap normaal gezien veel nitraten, maar er zijn merken op de markt waarbij men de nitraten zoveel mogelijk verwijderd heeft. Voedseldeskundigen vestigen er de aandacht op dat je rodebietensap moet drinken dat rijk is aan nitraten, om er de verhoogde sportprestaties van te ondervinden.

Rechts: Spinazie zou nog krachtiger zijn dan rodebietensap.

Rodebietensap of spinazie is perfect te verdedigen als legale doping! Let wel, er is aan het rodebietensap een klein nadeel verbonden: naast de ietwat bittere smaak, kleurt het bietensap ook je urine en stoelgang roze tot lichtpaars. Wie een groter uithoudingsvermogen ambieert, weet wat hem te doen staat! 

Commentaar van de Geneeskundige Commissie Het gebeurt regelmatig dat er berichten verschijnen over resultaten van studies, die al dan niet bijdragen tot de evolutie van de wetenschap in het algemeen, en medisch denken in het bijzonder. Voor de Geneeskundige Commissie is het belangrijk om de nadruk te blijven leggen op de preventie-aspecten die op het ogenblik ‘evidence based’ zijn. Dat betekent bij de duiksport: zorgen voor een goede fysieke conditie, je lichaam goed hydrateren, en de regels van het Duikonderricht respecteren. ROLAND VANDEN EEDE, VOORZITTER GENEESKUNDIGE COMMISSIE

ELKE REYPENS

ADVERTENTIE


47

Verantwoordelijke uitgever: NELOS vzw

Zondag 4 september 2011 - Groots Duikspektakel Onderdeel van het OpenWaterWeekend op 3 en 4 september

Waar? De Spuikom Oostende-Bredene Info: Duikershuis NELOS - tel.: 015 29 04 86 - [email protected] - www.nelos.be

Alle duikers op post! 48


- SPORT

1

3

Foto’s: Peter Ryngaert (1, 3 &4) & Michael Vaeremans (2).

Bondsnieuws

2

4

d-dive day tijdens het Openwaterweekend

Na een tussentijdse stop van drie jaar, willen we D-Dive Day − onze tweejaarlijkse traditie − nieuw leven inblazen. ndertussen worden de ‘Haven- en/ of Visserijfeesten’ niet meer georganiseerd. Maar ons hartje is wel in Oostende blijven steken om dit soort evenement te organiseren. De mensen aan ‘het zeetje’ zijn zo enthousiast en gemotiveerd, dat we niet anders kunnen dan ons opnieuw te organiseren in Oostende. Of is het nu Bredene? Want als het gaat over de plaats van het gebeuren, ontstaan vele discussies. Dus om het simpel te houden, nemen we aan dat we een groots evenement op touw zetten in Oostende/Bredene, met name aan, op en rond de Spuikom.

selijke clubs, maar ook met de regionale en Vlaamse organisaties. Initiaties van de verschillende sporten, demonstraties van kajakpolo, overzwemmen van de plaatselijke Kanaalzwemmers, begeleide wandeltochten, …en nog zoveel meer. Hou dus zeker de website in het oog om alle activiteiten te vernemen die je dat weekend kan volgen. Want het wordt een niet te vergeten, spetterend en zonnig waterweekend.

Openwaterweekend 3-4 september 2011 Spuikom Oostende-Bredene

Tijdens dit spetterend openwaterweekend gaat NELOS op de tweede dag van het ‘Openwaterweekend’ de tweejaarlijkse traditie terug in ere herstellen en D-Dive Day organiseren. Degenen die hieraan tijdens één van de drie voorgaande edities reeds hebben deelgenomen, die weten het: fantastisch plezant en kei-mooie prijzen te winnen! Degenen die nog niet hebben meegedaan: dit mag je echt niet missen! In groepjes van vier duikers (of toch als duikers verkleed zijn) leg je enkele proeven af:

O

Omdat we de organisatie groots zien, willen we het evenement organiseren op twee dagen. We maken er dus een ‘Openwaterweekend’ van. Op deze twee dagen kan je niet alleen duiken, maar ook windsurfen, kajakken, zeilen, de plaatselijke fauna en flora bekijken. Want dit weekend wordt georganiseerd in samenwerking met niet alleen de plaat-

D-Dive Day (4e editie) 4 september 2011 Spuikom Oostende-Bredene

in, op of onder water. We gaan allereerst voor een hoop plezier! Ambiance is er ongetwijfeld en zelfs de toeschouwers hebben hun amusement. Maar daarnaast zijn er een heleboel prijzen te winnen! En er zijn er hele mooie bij. In de voorgaande edities is elke deelnemer steeds met een prijs naar huis gegaan. Daarbovenop krijgt elke deelnemer ook nog eens het leuke T-shirt mee van onze D-Dive Day! Maak er een uitstap van met het gezin. Oostende en Bredene hebben zoveel te bieden. Maar je bent een gans weekend zoet met alles te bekijken en te beleven wat er in en rond de Spuikom te doen is. Voor jong en oud. Kortom: Hier moet je gewoon bij zijn! Meer info: [email protected].  INGE DEKORT

1) D-Dive Day, voor jong en oud. 2) Er is ook allerlei randanimatie, zoals “Hoe werk je met een hartdefibrillator (AED)” of een “Demo slachtoffer afvoeren met de helicopter”. 3 &4) De ploegen van 4 leggen diverse leuke proeven af.


49

Bondsnieuws


2

Bovenwaterfoto’s (3): Samantha De Smet.

1

4

Fysieke conditietraining

5

6

Onderwaterfoto’s (3): Ivo Madder.

3

Zoals genoegzaam bekend wenst het Duikonderricht NELOS niet alleen prima lesgevers op didactisch vlak onder haar instructeurs, maar ook een opleidingskader dat op fysiek vlak als voorbeeld kan gesteld worden. Daarom dat kandidaten 1*Instructeur/Initiator de fitheidstest moeten afleggen. en instructeur met goede fysiek is niet alleen belangrijk als algemeen imago naar de kandidaten en naar de clubs, maar ook om extra veiligheidsgaranties te kunnen bieden op het ogenblik dat de instructeur in onze wateren onder niet altijd evidente omstandigheden, proeven moet afnemen. Misschien heeft elke instructeur wel de morele plicht om continu te werken aan zijn of haar conditie, ook al werd de instructeurstitel behaald, maar dit is een debat dat hier niet verder zal gevoerd worden. Hoe dan ook; alvorens de kandidaat-instructeurs hun eindexamens didactiek mogen afleggen

E

50


(module 4), moeten ze bewijzen dat ze over een voldoende fysieke conditie beschikken. De fysieke proeven die afgelegd moeten worden, zijn bijgevolg te beschouwen als toelatingsvoorwaarden voor module 4.

1) Klaar voor de stilstaande apneu? 2) De ster met zeven. 3) Algemene briefing voor de kandidaten en juryleden. 4) Stef Teuwen verdeelt de taken aan de juryleden. 5) Tussen de flessen.

De vorige jaren vonden deze oefeningen plaats in het Bloso-centrum te Hofstade, maar de omstandigheden waren zelden ideaal te noemen. Ofwel konden de supporters niet voldoende goed opgevangen worden (geen toegang tot het zwembad), ofwel was de cafetaria niet open, ofwel waren er kinderen in het kleine zwembadje les aan het volgen, …

6) Stilstaande apneu van 70 seconden.

Roland De Kokere, vast jurylid voor deze testen, heeft zich blijkbaar eveneens gestoord aan deze minder gelukkige omstandigheden en kwam daarom met het voorstel om in 2011 dit evenement te verplaatsen naar Gent in de Strop. Het Duikonderricht nam deze kans met beide handen

aan. Op 16 januari rond het middaguur waren zowel de kandidaten als de juryleden op post. Na de inschrijving bij Inge werden door Roland de praktische, logistieke mogelijkheden geschetst en werd de briefing van de proeven gegeven door Stef. 36 kandidaten mochten het bewijs leveren dat ze aan de gestelde fysieke eisen voldeden. In een goed uitgedokterd doorschuifsysteem werden aan een hoog tempo deze proeven per 6 kandidaten afgewerkt. Afwisselend werden de eerste reeks oefeningen (70 seconden apneu, 1 minuut recuperatie, ster met 7, 1 minuut recuperatie, 4x25 m tussen de flessen, 5 minuten recuperatie) door Stef Teuwen en John Maes gecoördineerd. Na de hoger vermelde 5 minuten recuperatie van deel 1, dienden de kandidaten onmiddellijk van start te gaan met het zwemmen van 22 lengtes binnen een tijdspanne van 12 minuten en dit onder het wakend oog van José Vandekerckhove, Ivo Hubert en John Remue. Terwijl de eerste groep bezig was met het zwemmen van de 22 baantjes, startte de tweede groep al met de proeven van deel 1 en zo draaide de car-

rousel rustig door totdat iedereen gepasseerd was. In het protocol staat vermeld dat, indien iemand in één van deze oefeningen faalt, hij op dezelfde dag na de laatste sessie, het geheel opnieuw mag afleggen. Hier werd door enkele ongelukkigen gretig gebruik van gemaakt. Het eindresultaat was dan ook bijzonder bemoedigend te noemen. 35 van de 36 kandidaten konden onmiddellijk doorstromen naar module 4. Slechts 1 kandidaat mocht zich aanbieden voor het herexamen en daar werd met succes gebruik van gemaakt. We mogen dus stellen dat 100% van de kandidaten over een voldoende fysieke conditie beschikken om te fungeren als NELOS-instructeur. Twee zeer belangrijke opmerkingen voor de toekomst: 1. Vanaf volgend jaar wordt er geen herexamen meer voorzien. Dit komt enerzijds omdat op zulk een korte termijn er toch geen realistische mogelijkheden zijn om de fysieke conditie op een hoger peil te brengen en anderzijds omdat het organisatorisch niet lukt om én

een herexamen te voorzien én tijdig met module 4 van start te gaan. Men is dus gewaarschuwd naar volgend jaar toe! 2. Naast het feit dat men deze proeven kan afleggen binnen de gestelde criteria van fysieke aard, wordt ook belang gehecht aan de stijl van uitvoeren. Misschien moet er op dit vlak in de toekomst toch een tandje bijgestoken worden? Na de debriefing en de proclamatie werd nog gezellig nagepraat in de cafetaria van het zwembad. Dankzij de perfecte organisatie door Roland en zijn club werd deze afname een volledig succes. Het Duikonderricht dankt iedereen die daaran heeft meegeholpen: de kandidaten, de juryleden, de supporters, Roland en zijn club en last but not least de administratieve en logistieke ondersteuning van Inge Dekort. We wensen alle kandidaten succes met module 4 en hopen iedereen te mogen begroeten op de Academische Zitting te Geel.

 STEF TEUWEN, NAMENS HET DUIKONDERRICHT

ADVERTENTIE


51

Reportage

- GESCHIEDENIS

Vikingnavigatie werkte ook bij bewolkte lucht

óór de Vikingen navigeerde men langs kusten. De Vikingen (ongeveer 1.000 jaar geleden) riskeerden het op volle zee te gaan, waarbij ze er zelfs in slaagden rechte koers te houden. Eén van de theorieën is, dat ze IJslandse veldspaatkristallen (‘Sunstone’ of ‘zonnesteen’) gebruikten om een grove richtingsbepaling te doen. Je kunt zulk een kristal als een polarisatiefilter voor zonlicht gebruiken, waarbij je de richting 90 graden van de zon af kunt bepalen. Echt nauwkeurig zal deze vorm van navigatie niet geweest zijn; er zit een fout op van plusminus 30 graden op de uitgezette koers. Bovendien is men van mening dat die werkwijze enkel werkt bij heldere hemel en dat is iets wat niet veel voorkwam in hun vaargebied.

Foto: Astrid Vos.

In het vakblad ‘Philosophical Transactions of the Royal Society B’ van februari 2011 stond te lezen dat het ‘zonnekompas’ waarmee de Vikings de weg gevonden zouden hebben over de open zee, beter werkte dan gedacht.

V

Toch beweren de nazaten van de Vikings nog steeds dat hun voorouders de zon gebruikten als hulpmiddel bij het navigeren op open zee, ook wanneer het bewolkt was. Volgens de overlevering zou de ‘zonnesteen’ hen precies verteld hebben waar de zon verborgen zat achter de wolken. Volgens een onderzoek van een Europees team van wetenschappers, onder leiding van Gábor Horváth van de Eötvös-universiteit in Boedapest, zouden die legenden wel eens realistisch en dus waar kunnen zijn. Het vermoeden bestond al langer dat de zogenaamde ‘zonnesteen’ een soort doorzichtig kristal was, dat werkte als een natuurlijke polarisatiefilter (net zoals de polariserende glazen van een zonnebril). Het is een feit dat de kleurintensiteit van het blauwe licht van een heldere lucht afhankelijk is van de positie van de zon. Het

52


licht wordt dus op een bepaalde manier gepolariseerd, afhankelijk van de stand van de zon.. Denk hierbij maar even aan je duikfysica, waarbij het Raleigh-effect (blauwe licht) en de Tyndall-verstrooiing (diff uus licht) beschreven worden. Bij min of meer heldere hemel kan men inderdaad de plaats van de zon bepalen aan de hand van bepaalde waarnemingen met het kristal. Maar bij heldere lucht – en zelfs bij gedeeltelijk bewolkte lucht – heb je natuurlijk geen ‘zonnesteen’ nodig om te zien waar de zon staat. In de noordelijke zeeën, waar de Vikings hun weg zochten, was zware bewolking of zelfs mist geen uitzondering. De vraag die de wetenschappers zich dus al jaren stelden, was of het polariserende kristal ook bruikbaar was bij deze weersomstandigheden. Horváth heeft nu gemeten hoe sterk het licht gepolariseerd is onder zware bewolking en mist. Hij besluit in zijn wetenschappelijk artikel dat de techniek van de Vikings ook in die ongunstige omstandigheden bruikbaar blijft, zij het met verminderde nauwkeurigheid. Critici verwijten Horváth dat hij zijn metingen gedaan heeft met een moderne polarisatiemeter en niet met een natuurlijk – in Noorwegen opgedolven – stuk polariserend kristal. Maar eigenlijk is deze kritiek onterecht, want een eerder onderzoek van dezelfde wetenschappers – in samenwerking met Gábor Horváth en Susanne Åkesson van de universiteit van Lund – toonden in 2005 al aan dat het ook

in de praktijk werkt. Ze lieten vrijwilligers raden waar de zon stond op foto’s genomen met een 180 graden ‘fisheye’-objectief. De resultaten van de vrijwilligers bleken erg onnauwkeurig te zijn, met afwijkingen tot wel 99 graden. Maar de ‘zonnesteen’ van het team bleek wel correct te werken. Het is dubbelspaat, een zuivere vorm van calciet dat veelvuldig voorkomt in IJsland, en het laat alleen licht door met een bepaalde polarisatie. Dat is belangrijk, omdat zonlicht een zekere polarisatie heeft, afhankelijk van de hoek waaronder het in je ogen valt. Met de ‘zonnesteen’ kun je dus vaststellen waar de zon staat op het firmament. Ook bijen gebruiken dit principe. In 2005 staken de wetenschappers de Noordelijke IJszee over. Ze zagen hetzelfde polarisatiepatroon, ongeacht of het bewolkt was of niet. Bij een bewolkte lucht was het effect wel wat moeilijker zichtbaar. Het navigatiesysteem bleek dus te werken. Nu nauwkeurige meetinstrumenten ook bewijzen dat de richting van het gepolariseerde zonlicht nauwkeurig te bepalen is bij bewolkte hemel, zoekt het team vrijwilligers die de ‘zonnesteen’ willen uittesten of die inderdaad accuraat werkt. Ze benadrukken wel dat hier niet noodzakelijk mee bewezen is dat de Vikings ook daadwerkelijk gebruik maakten van een ‘zonnesteen’.

 IVO MADDER

AANBIEDING NU RUIM 40% KORTING OP EEN JAARABONNEMENT

12x duiken voor 50 , € 39 Wil je liever een welkomstcadeau? Ga dan naar www.duiken.nl/ hippo2011

ZO GEEF OF NEEM JE EEN ABONNEMENT Bel: 070 66 02 28 (BE) of 0800 099 66 06 (NL) of surf naar: www.duiken.nl/hippo2011

Club in de kijker

1

3

2

4

5

3e editie ‘onderwaterkaarting’ bij duikschool De Nereïden Na onze vorige editie − in 2006, ter gelegenheid van het 35-jarig jubileum van de club − vonden we het weer eens tijd om een nieuwe ‘onderwaterkaarting’ te organiseren. Niet alleen wij hadden er weer zin in; ook aanwezigen van vorige keer waren vragende partij. egin 2010 staken een aantal van ons de koppen samen om weer de nodige sponsors en vrijwilligers op de been te krijgen voor deze activiteit. Het werd al meteen duidelijk dat we − net zoals bij de vorige editie − onder water niet alleen zouden laten kaarten maar ook de ‘vierop-een-rij’ zouden voorzien. Ook de mogelijkheid tot boven-water-kaarten werd opengesteld voor de mensen die niet onder water wilden duiken. We kregen ook meteen de medewerking van het zwembad van Wevelgem om het daar weer te laten doorgaan. Er werd weer gekozen voor een

B

54


streekbierenkaarting vermits dat in de smaak was gevallen bij onze vorige editie. Op 4 december 2010 was het dan zo ver. Reeds rond de middag begonnen we met het draineren van het kleine ondiepe zwembad. Daarop werd een plankenvloer aangebracht. Stoelen en tafels werden voorzien en ook de nodige drankenfrigo’s. In het diepste gedeelte van het zwembad staan tafels met stoelen, verzwaard met lood. Bij elke stoel hoort de nodige duikapparatuur zodanig dat elke deelnemer

voldoende lucht krijgt. Op elke tafel wordt een kaartmatje gemonteerd en dankzij geplastificeerde kaarten en elastiekjes worden de slagen op hun plaats gehouden. De niet-duikers hoefden tijdens het kaarten geen schrik te hebben want de leden van de duikclub stonden in voor monitoring onder water. Bovendien kregen ze ook een kleine duikinitiatie alvorens kopje onder te gaan. De deelnemers waren weer laaiend enthousiast. We hadden gevreesd dat de weersomstandigheden van die avond ons parten zouden spelen (het vroor enorm), maar de opkomst was weer overweldigend. Zelfs de lokale pers en WTV, de WestVlaamse tv-zender, vonden hun weg naar het zwembad. Hoewel we nog een tijdje konden doorgaan, werd de onderwaterkaarting zelf om 22.00 uur stopgezet. In totaal zijn een 80-tal personen even gaan proeven van het onderwaterkaarten of het vier-op-een-rij-spel. De opbrengst wordt integraal besteed aan de aankoop van nieuw materiaal voor de leden.  NATHALIE CALLENS

Ontstaan van duikschool De Nereïden Duikplaatsen bij uitstek waren de Barges en de Cornet in Doornik. De Oosterschelde was bijna een avontuur. Toen kwam Hurghada (wat destijds nog een klein stadje was).

Foto’s (6): Nico Noyez.

Dit jaar (2011) bestaat de duikschool De Nereiden Wevelgem 40 jaar. In 1971 bestond er een zwemclub in Moorsele. Deze werd omgevormd tot een duikclub. Er diende destijds een beroep gedaan op externe instructeurs en andere duikscholen voor het behalen van brevetten. Om het statuut van duikschool te behalen werd een 2*Instructeur aangetrokken, die niet van de streek was. Wanneer er destijds slechts een 3*Duiker voorhanden was in de club was er stilletjes een nieuwe generatie aan het opkomen. De hulp van duikclubs zoals deze van Wervik en Moeskroen was zeer welkom. Het zwembad in Moorsele werd gesloten en alles verhuisde naar Wevelgem. De eerste eigen NELOS 1*Instructeur leidde een nieuw tijdperk in. Het aantal leden schommelde rond de 60 en het aantal gebrevetteerde duikers steeg gestadig.

Ondertussen zijn er drie 2*Instructeurs bijgekomen. Jaarlijks wordt er een duikweekend gehouden bij Gorishoek. Telkens met groot bijval. Regelmatig wordt er een ‘Tour de Belgique’ gehouden, waarbij er verschillende duikplaatsen in België bezocht worden. Duikreizen naar het buitenland staan regelmatig op de agenda, zoals Egypte, Le Lavandou en Ierland. Kortom een kleine gemoedelijke club waar iedereen iedereen kent. En die na 40 jaar er nog steeds de goede ‘ambiance’ kan in houden. VOORZITTER, ARNOLD CLINCKEMAILLIE

6

Foto’s 1) De ene speler neemt het spel wat ernstiger op dan de andere. 2) Voor elk wat wils: niet alleen kaarten, maar ook vier-op-een-rij. 3) Een korte duikinitiatie werd gegeven aan de niet-duikers. 4) Vooraleer onder te duiken voor de kaartpartij, nog even een korte briefing. 5) De ene kon wat gemakkelijker tegen de koud dan de andere. 6) Onze leden kijken al uit naar de volgende leuke activiteit.

ADVERTENTIE


55

Wrakken Schatkamers van de Noordzee Tijdens Duikvaker 2011 stelde Ben Stiefelhagen van ‘Get Wet Maritiem’ het boek ‘Wrakken – Schatkamers van de Noordzee’ voor aan het publiek. Een prachtig boek, met een boodschap. e Noordzee ligt als het ware bezaaid met wrakken. Alleen al voor de Nederlandse kust liggen er anno 2010 zeker 200 wrakken die interessant zijn voor wrakduikers. Het zijn de kunstriff en van de Noordzee; mooi begroeid, waar veel dieren hun vaste woonplaats hebben en andere dieren deze riff en gebruiken als schuilplaats of kraamkamer. Het is dus niet verwonderlijk dat deze schatkamers van de Noordzee trekpleisters zijn voor wrakduikers en -vissers. De auteurs van het boek selecteerden bewust maar tien wrakken – allen gelegen voor de Nederlandse kust – met ieder hun eigen verhaal. De besproken schepen, die zonken tussen 1797 en 1980, zijn: de Elbe, het Poppetjeswrak, de Queensford, de Leliegracht, de Scott, de Delft, de Kruisers, de Durward, de Adder en de Kursk. Buiten een stukje geschiedenis en wat wetenswaardigheden wordt er van de wrakken telkens hun positie, duikdiepte, lengte, breedte, huidige situatie op de zeebodem en

D

56


de biodiversiteit vermeld. Bij het Durward wrak – ook Kompasrooswrak genoemd – brengt Ben Stiefelhagen het verhaal van de bekende Belgische avonturier Marc Sluszny, die deelnam aan een opkuisbeurt van het wrak. ‘Duik de Noordzee schoon’ is dan ook een beetje de rode draad doorheen het boek.

Foto: Cor Kuyvenhoven.

2

Naast de beschrijvingen van de wrakken zijn er ook hoofdstukken gewijd aan hoe je moet duiken op een wrak, welk extra duikmateriaal je nodig hebt voor zo’n duik, hoe men ankert en hoe men afdaalt en welke boot geschikt is als duikcharter voor wrakduiken. Er wordt ook heel wat aandacht

Duik de Noordzee schoon Het project ‘Duik de Noordzee schoon’ (DDNZS) werd meer dan tien jaar geleden opgestart door Ben Stiefelhagen en Klaudie Bartelink. Hun doel is de wrakken vrij te maken van het vistuig, dat verantwoordelijk is voor het spookvissen. DDNZS wordt gesponsord en vorig jaar kregen ze nog de ‘AD Paul Fentener van Vlissingen Natuurprijs’. Dankzij deze gelden kan men wrakduikers gratis laten duiken tijdens het schoonmaken van de wrakken. Indien gewenst komt DDNZS met een boot naar België om Belgische duikers op te pikken, waarna men enkele wrakken voor de Vlaam-

se kust nettenvrij kan maken. Er zijn wel enkel voorwaarden aan verbonden: zo moet men uiteraard een ervaren wrakduiker zijn en men moet men de maritieme veiligheidstrainingen bij Get Wet Maritiem gevolgd hebben. DDNZS hoopt dat wrakduikers in België een gelijkaardig project opstarten. Ze stellen daar zelfs graag een deel van hun budget voor ter beschikking. Wil je meeduiken of hen financieel steunen? Heb je vragen of opmerkingen? Vul dan het contactformulier in op www.duikdenoordzeeschoon.nl of stuur een e-mail naar [email protected].

1

Foto: Peter Verhoog.

Hippo las voor u


3


5


4

besteed aan het wrakvissen en de daarbij horende problematiek van visnetten, vishaken en vislijnen – die allen verantwoordelijk zijn voor het zogenaamde spookvissen. Uiteraard worden ook de thema’s die Get Wet Maritiem aanbiedt onder de aandacht gebracht: nettrainingen en maritieme in- en outdoor veiligheidstrainingen. De artikels worden prachtig geïllustreerd met mooie, grote, bijpassende onderwaterfoto’s van duikers in actie op de wrakken en van het typische onderwaterleven op die wrakken. De foto’s zijn van de hand van de toponderwaterfotografen Peter Verhoog en Cor Kuyvenhoven. Als bijlage steekt er bij het boek een dvd met als onderwerp

IVO MADDER

7

Het boek ‘Wrakken – schatkamers van de Noordzee’ kan besteld worden op: www.duikdenoordzeeschoon.nl. Formaat: 295 x 295 mm, hard cover, 120 blz. Bijlage: dvd Noordzeeduiken, oases onder druk (24 min.) Uitgeverij: Underwater Magic ISBN: 978 949 0616 038 Verkoopprijs: 29,95 euro

Foto’s



6

‘Oases onder druk’ gemaakt door Klaudie Bartelink. De 24 minuten durende film laat duidelijk de verschrikking van spookvissen zien en hoe de duikers met vereende krachten de dieren redden die door het vistuig gevangen werden. Klaudie brengt de opkuisduiken in beeld, waarbij men de wrakken vrijmaakt van het vistuig. Maar de film toont vooral het prachtige onderwaterleven dat men op de Noordzeewrakken aantreft. 

1) De kreeft, verstrikt in vislijnen, is bijna vrij. 2) Klaudie filmt Ben bij het verwijderen van netten. 3) Maritieme veiligheidstrainingen; als je vaak op de Noordzee bent, moet je op het ergste zijn voorbereid. 4) Maritieme indoortraining bij Get Wet Maritiem. 5) Klaudie en Ben (boven) bezig met de opstijging. Een zak met vistuig en het anker zijn met hefballonnen naar boven geschoten. 6) Marc Sluszny nam deel aan een opkuisbeurt van het Kompasrooswrak. 7) Gevangen kabeljauw; één die nooit meer naar boven wordt gehaald.


57

Reportage

- DUIKPLAATS

2

Foto: Ivo Madder.

1

3

Duiken in de Antwerpse Zoo W

58


Als Eddy arriveert en ook zijn materiaal ingeladen is, vertrekken we. Om 9.00 uur komen we aan langs de achterzijde van de Zoo. We laden het materiaal uit via een achterdeurtje van het ‘Vriesland paviljoen’ en rijden dan via de grote achterpoort binnen om de wagen te parkeren binnen de Zoo op een voor het publiek niet toegankelijk gedeelte. Even later houden we een korte briefing met de verzorgers van de Zoo. “Meestal valt er niets speciaals te melden, maar er moest eens een bout van een aanzuigfilter op de bodem van het aquarium vastgezet worden. We werden ook al eens opgeroepen om een mes uit het zeeotterbassin te halen. Ook speelgoed en omgeplooide stukjes draadstang, door de bezoekers in bassins geworpen, hebben we al eens verwijderd. Als de zeezoogdieren die voorwerpen inslikken kunnen ze stikken of maagschade oplopen”, zegt Hugo. We kleden ons om en transporteren ons duikmateriaal met behulp van een stootkar naar het zeeleeuwenbassin, het voor-

1 & 2) Hugo wijst ons de plek bij de tijgers aan waar de luchtpomp staat, die Eddy terug moest gaan rechtzetten. 3) Dit is wat de bezoekers te zien krijgen tijdens de kuisbeurt van de ‘otterbak’. 4) We transporteren het duikmateriaal met behulp van een stootkar. 5) Met de lift naar het zeeleeuwenbassin. 4

5

Foto’s (2): Chris Demuynck.

e verzamelen op zaterdagmorgen om 8.00 uur bij Hilde en plaatsen ons duikmateriaal in de wagen van Hugo. Eddy laat op zich wachten want de sneeuw zorgt voor verkeersellende. Als we vragen aan Hugo waarom hij dit vrijwilligerswerk doet, krijgen we volgend antwoord: “Omdat iemand van de Zoo het ooit eens vroeg. Er was nood aan duikers om de bassins netjes te houden. Stofzuigen van de bodem vanop de waterkant lukt niet echt goed en je krijgt op die manier zeker de groenbruine algenplekken niet van de bodem geschraapt. We doen het puur voor ons plezier want het is onbezoldigd en beschouwen het als een extra fysieke training, want fysiek is het kuiswerk toch wel behoorlijk zwaar. Bovendien vinden we de verzorgers van de Zoo sympathiek en hebben we er een goede samenwerking mee. Daarnaast geeft het een zekere voldoening, maar het belangrijkste is – toch voor mij – dat ik graag met dieren omga”.


Drie NELOS-duikers, Hugo Baetens, Hilde Overlaet en Eddy Janssens – allen lid van duikschool CVD – duiken regelmatig in de Zoo van Antwerpen. Noem ze maar de onderwaterkuisploeg van de Zoo. Samen met onze hoofdredacteur werd ik uitgenodigd om ze een dagje te volgen.

2


1

4

Foto: Ivo Madder.

3

De watertemperatuur van het zeeleeuwenbassin bedraagt 10 à 11°C. In het aquarium waar vroeger de zeeotters zaten, zitten voorlopig zeehonden bij een watertemperatuur van 13 à 14°C. Toen de zeeotters er zaten, bedroeg de watertemperatuur maar 7 à 8°C. De watertemperatuur bij de pinguïns is 6 à 7°C. Diepte van de bassins: zeeleeuwen 3 meter diep, zeehonden 4 meter.

We starten met het stofzuigen van de bodem of is het eerder ‘strontzuigen’? Nadien boenen we de vloer met een brede borstel van iets meer dan een meter. Elk van ons neemt

een halve zijde van het aquarium voor zijn rekening. Na de vloer volgt het kuisen van de ramen. Hiervoor maken we gebruik van een zuignap om ons ter plaatse te houden terwijl we de ramen als het ware boenen. Er ontsnapte eens een zeeleeuw uit zijn dagverblijf (de stallen of kooien) en een andere keer bleek hij nog niet in zijn kooi te zitten. Gevaarlijk is dat niet, maar het is wel schrikken en het is daarbij indrukwekkend als zulk een behendig dier plots naast je komt spelen.

Rond 11.15 uur zit de eerste kuisbeurt erop, want dan begint iets later de zeeleeuwenshow. Nu is het tijd voor een pauze, waarbij voor iedereen een kop koffie met een koekje klaarstaat. 5

1) Nog een klein stukje en dan is het tijd om de vloer te boenen en de ramen te kuisen. 2) Na het stofzuigen wordt de vloer geboend met een brede zachte borstel. 3) Tijdens de kuisbeurt zwemmen de zeeleeuwen rondjes in hun dagverblijf.

Foto: Ivo Madder.

malige dolfinarium. De zeeleeuwen worden afgezonderd in hun dagverblijf (de stallen) zodat wij vanaf 09.45 uur ongestoord kunnen werken. Het water is groenkleurig en op de bodem en de ruiten van het zoutwateraquarium zijn algen afgezet. Uitwerpselen liggen her en der verspreid over de bodem.

4) De grootste zeeleeuw bedankt Hugo Baetens voor het schoonmaken van het bassin. 5) Stofzuigen of eigenlijk eerder ‘strontzuigen’.


59

Reportage

- DUIKPLAATS

1

3

1) Hugo maakt zich klaar voor een duik tussen de zeehonden. 2) Het poetsen van de ramen. Met behulp van een zuignap houdt de duiker zich ter plaatse. 3) Nu nog even de zeehonden bedanken voor hun geduld. 4) De kuisbeurt zit er op. Tijd voor een lekkere warme douche.

snel komen ze naar Hugo om te spelen en om een visje af te troggelen. Slim als ze zijn, weten ze met hun lieve snoetjes ook Eddy en mezelf te overhalen om lekkers te krijgen.

4

Foto: Chris Demuynck.

We ronden deze werkdag af door deze duiken in te loggen. De duiken van een kuisdag in de Zoo worden als één duik in het logboekje geschreven. Hugo deed al meer dan 100 duiken in de Zoo, Hilde ongeveer 20 en Eddy bijna 40. Na een hete douche worden we bedankt door de verzorgers.

Foto’s (3): Ivo Madder.

2

Wanneer de show ten einde is, worden we persoonlijk bedankt door één van de zeeleeuwen, wat door Ivo al wat beter geapprecieerd werd dan door mezelf. Nadat we opgewarmd zijn, komen we ergens tussen 11.45 en 12.00 uur aan bij de ‘otterbak’ in het Zoogedeelte ‘Vriesland’. Op 24 mei 2010 zaten er plots drie zeehonden in de ‘otterbak’ en die zitten er nog steeds. We laden ons duikmateriaal van de stootkar. “Hier moeten we vooral de ramen proper maken”, zegt Hugo.” We moeten er soms een plamuurmes gebruiken”, vult Eddy er aan toe. “Door het zonlicht dat op de ramen schijnt, hebben die soms last van hardnekkige algengroei”. Hugo vervolgt zijn verhaal: “De bodem controleren we nog eens extra op ongewenste rommel.” Zo moesten ze eens een rolkei verwijderen, die door de zeeotter gebruikt werd om op de ramen te tikken. Hij dacht dat het een schelp was die hij probeerde te openen

60


door er mee op de ramen te slaan. “Vroeger toen er zeeotters inzaten, hadden we veel meer werk”, zegt Hugo. “ Het voedsel van die dieren bestond onder andere uit mesheftschelpen en kokkels. Die massa’s lege schelpen moesten we dan met de handen van de bodem verwijderen. Toen versleten de leden van het kuisteam minstens één paar handschoenen per jaar. Tijdens de kuisbeurt zwom het vrouwtje met ons mee. De mannetjesotter werd steeds apart gezet omdat hij redelijk jaloers was en toch wel enige agressie vertoonde.” Op zeker moment werd het koppeltje zeeotters uitgeleend aan de Zoo van Blijdorp, ten behoeve van het kweekprogramma aldaar. Het vrouwtje verblijft er nog steeds. Het mannetje ‘Chuluugi’ kwam begin maart 2010 terug, maar stierf op 31 maart 2010. Een kwartiertje later zitten we in het water. Ivo zit mee in het water en dat merken we goed aan het gedrag van de zeehonden. Omdat er een vreemde Ivo in hun basin duikt waren ze even schuw, maar al heel

Hugo Baetens (Assistent-Instructeur) deed zijn eerste duik in de Zoo op 2 oktober 2004. Dat was toen zijn 47e duik. Hugo duikt sinds 2003 en heeft nu al meer dan 760 duiken gedaan, waarvan er meer dan 100 in de Zoo. Eddy Janssens (Assistent-Instructeur) is beginnen duiken in 1979 en zijn eerste duik in de Zoo was op 19 januari 2008. Ondertussen heeft hij al meer dan 2.290 duiken in zijn logboek staan, waarvan 40 in de Zoo. Hilde Overlaet (2*Duiker) dook voor het eerst in de Zoo op 17 mei 2009, het was toen haar 14e duik. Ze begon in oktober 2008 met de duiksport. Ondertussen heeft ze al 150 duiken op haar actief staan, waarvan ze er 20 in de Zoo deed.

Onderweg naar huis vertelt Hugo dat hij lang naar een vaste buddy gezocht heeft en dat hij meer dan blij is dat hij Eddy vond. Bovendien is Eddy op pensioen en hij heeft dus tijd. “Samen hebben we heel wat verbeteringen aan het kuismateriaal aangebracht. Zo hebben we de grote V-vormige borstel in twee gesplitst, de stofzuigermond verwijderd en de zuignappen aangepast. Vroeger namen we al eens iemand nieuw mee om te helpen kuisen, tegenwoordig gaat dat niet meer. De wetgeving is strenger geworden. Zo hebben we de laatste twee jaar ook een vrijwilligerscontract, dat ons de nodige bescherming geeft”. Om de 2 à 3 weken gaat het onderwaterkuisteam naar de Zoo, ook in het hoogsei-

2

1) Hilde Overlaet is ook één van de vaste teamleden van de ‘Zoo-duik-kuisploeg’, maar was er deze keer niet bij.

3

Foto’s (2): archief Hugo Baetens.

1

2) De helmduik verhoogde de veiligheid dankzij de communicatie tussen de duikers. 3) Langs de zonzijde moet Eddy het plamuurmes gebruiken om de ruiten schoon te krijgen.

zoen en tijdens de vakantieperiode. Soms worden ze opgeroepen voor een extra kuisbeurt of interventie. De stallen van de zeeleeuwen worden om de 6 maand gereinigd. Soms moeten ze ook het pinguïnbassins kuisen, maar op dit moment is er daar een broedprogramma bezig zodat storend bezoek vermeden wordt. Ooit moest Eddy de grote luchtpomp in de gracht rond het verblijf van de tijger gaan verankeren, omdat anders het risico bestond dat de tijger de pomp als springplank zou gebruiken om te ontsnappen. Tijdens de werkzaamheden zat de tijger gelukkig veilig opgeborgen. Meestal zijn er maar twee leden van de onderwaterkuisploeg die naar de Zoo gaan om het nodige kuiswerk te doen. Het is al voorgevallen dat Hugo er alleen voorstond. Zo was zijn 472e duik een soloduik. Eigenlijk is dat niet te doen, want dan moet je het materiaal alleen ter plaatse brengen en duurt een kuisbeurt dubbel zo

Foto: Chris Demuynck.

Filmstrip: Ook Eddy, Ivo, en Chrisje krijgen een kus van de zeeleeuw, wat niet door iedereen even graag geapprecieerd wordt.

lang als anders. Om dan nog maar te zwijgen van het verkleumde lichaam na zo’n lang duik. Normaal wordt er gedoken met een natpak en gewone persluchtflessen. Hugo werd eens ondersteund door een professioneel team van Duikshop DiveWise uit Wijnegem zodat hij de kuisbeurt kon uitvoeren met een droogpak en een professioneel volgelaatsmasker – eigenlijk een duikhelm – van het merk Kirby Morgan. Het voordeel van deze helmduik is de communicatie, die zeker in heel donkere groene water van het zeeleeuwenbassin de veiligheid verhoogt. Want hoewel je normaal

met twee duikers bezig bent in het aquarium, heb je geen oogcontact tijdens het kuisen. Hugo mag van DiveWise, die tevens ook hun lucht sponsort voor deze Zoo-duiken, regelmatig duikmateriaal uittesten. Zo testte hij tijdens de kuisbeurt met onze hoofdredacteur enkele winterhandschoenen van het merk Seac Sub uit en ondanks dat het buiten ijzig koud was, had Hugo geen koude handen. Wij dus wel. 

CHRIS DEMUYNCK EN IVO MADDER


61

Retro Hippo

- VERZAMELD DOOR WIM VAN DOESELAER

45 jaar geleden uit Hippocampe nr.11

mei 1966

die niet Frans klinkt. Op voorstel van René Crepin en om verwarring te vermijden beslist de Algemene Vergadering de Latijnse naam ‘Hippocampus’ te gebruiken voor de beide uitgaven.

Algemene Vergadering BEFOS

Pre-stage te Bendor De pre-stage (nu 2*Stage) is geen voorbereiding tot de kwalificatie van duiker maar wel een voorbereiding tot de functie van monitor, d.w.z. van een duiker die op alle diepten bewust is over een verantwoordelijkheid die hij zal dragen en niet van het persoonlijk plezier van een toerist-duiker.

Een ander probleem waarover ik al herhaaldelijk sprak, is de creatie van veel kleine clubs. Deze tendens scheen in de eerste plaats onrustwekkend omdat het duikonderricht onder deze versnippering dreigde te lijden en in de tweede plaats omdat het onze nationale monitors en ons secretariaat met een belangrijk bijkomend werk belastte. Op het einde van vorig seizoen was het ledental met 1102 gestegen; er waren 8986 aangeslotenen voor 116 clubs. Paul Bailly Voorzitter

25 jaar geleden april 1986

Resultaten

John Remue, Voorzitter Nationaal Duikonderricht

uit Hippocampus nr. 58

Als nieuwe Voorzitter van de Commissie Nationaal Duikonderricht heb ik drie betrachtingen: - de continuïteit van het Nationaal Duikonderricht, dat tot ontplooiing kwam onder zijn eerste voorzitter, René Crepin, te verzekeren. - het democratiseringsproces dat onder Jean Sax werd ingezet te respecteren. - de modernisering van het Nationaal Duikonderricht door te voeren. John Remue

Reglement van inwendige orde

62


15 jaar geleden april 1996

35 jaar geleden

Anderzijds wensen onze Nederlandstalige lezers voor het inlichtingenblad een naam

Gebruik van reddings- en trimvest: 1. Er wordt ten zeerste aangeraden dat elke duiker over een reddings- en trimvest zou beschikken en er mee kan omgaan. 2. De monitor, verantwoordelijke van de duikgroep, is verplicht dit te dragen. 3. De lucht uit het reddingsflesje mag niet gebruikt worden om zich uit te trimmen, gezien dit de beschikbare reserve in geval van nood vermindert.


Van de 22 pre-stagiaires haalden er 10 positieve punten. Daar waren 3 Vlamingen bij: Jan Van Moer (Neptunus), Jan Verschueren (Neptunus) en Rudolf Verlinden (Amphora). Er slaagden ook 4 kandidaten voor de stage en zo waren er 4 nieuwe Nationale Monitors (nu 3*Instructeur) waarvan één Vlaming: François Blom (Manta).

Nieuwe naam

CMAS-aanbevelingen


René Crepin

april 1976

John Remue (Voorzitter), Jo Lacroix (Vicevoorzitter), Luc Sels (Regionaal Verantwoordelijke NELOS), Daniel Villain (Regionaal Verantwoordelijke LIFRAS), Giovanni Salvador (Afgevaardigde Examencomité), John Maes (arts en lid van CAS; is dus niet ‘onze’ John Maes - nvdr) (Afgevaardigde Veiligheidscomité), André Lahaye (Afgevaardigde Brevettencomité), Marcel Van den Bosch (Afgevaardigde Materieelcomité).

Op de Algemene Vergadering van het Duikonderricht werd het nieuwe Reglement van inwendige orde goedgekeurd. Het Bestuur is als volgt samengesteld:

Algemene Vergadering Duikonderricht Een nieuw Bestuur werd verkozen: Frans Geeraerts (Voorzitter), John Remue (Vicevoorzitter), Guy Segers (Verantwoordelijke Brevetten), Rudi Baert (Afgevaardigde Brevettencomité), Ivan Goudenhooft (Afgevaardigde Veiligheidscomité), Walter Geebelen en René Van Leeuwen.

Record In het kader van de Vlaamse zwemweek hebben vier leden van de duikclub Fun Divers het record van ‘gezelschapsspelen, onder water’ verbeterd met maar liefst 10 uur. Het record bedraagt nu 25 uur. 


63

- JEUGDDUIKEN

Foto’s (2): Natasja Vandeperre.

Bondsnieuws

Jeugdsportproject DUIK ERIN! 2010 Via een extra opdracht van Bloso hebben we in 2010 subsidies kunnen geven aan onze deelnemende clubs. Dit jeugdsportproject heet ‘Duik erin!’. e bedoeling van dit project is om nieuwe leden aan te trekken. Maar voornamelijk ook om met de extra subsidies meer kwaliteit en ondersteuning te kunnen bieden bij initiaties. De clubs die zich inschreven in het project zijn allemaal enthousiast over het uiteindelijke resultaat.

D

In 2010 hebben 28 duikclubs deelgenomen aan het jeugdsportproject ‘Duik Erin!’. De deelnemende clubs waren: 2 Dive 4, AJD, AKO, Aqua Diving Team, Aquapol, Aquarius, Atlanta NOS, Atlantis (Aarschot), BRABO, Breevenduikers, Calypso Team, Coral, Gobio-Divers, Gobius, IJseduikers, KDK, Koraalduikers, K.T.W.V., Maanvis, Narwal, Neptunus Divers, Nieuwpoortse Duikclub, Okeanos, Orca Bree, Orka, Samantha, Stingrays en Yellow Diving School. Het doel van het project – verhoging van de sportparticipatie van de jeugd – kwam heel goed tot uiting in het aantal gemelde initiaties en het aantal deelnemers. Er werden 80 initiaties gemeld verdeeld over 28 clubs. In de groep 8 tot 13 jaar namen 670 jongeren deel, in de groep 14 tot 18 jaar 373 en in de groep +18 jaar waren er 343 deel-

64


nemers. Goed voor een totaal van 1.386 deelnemers. De initiaties hebben ook een goed aantal nieuwe leden – 46 in totaal – opgeleverd die werden gebeten door de duikmicrobe. De clubs met het grootste aantal nieuwe leden: • Orka Lokeren: 20 leden. • Gobius: 7 leden. • Stingrays: 5 leden. Orka Lokeren is eind 2009 gestart met een eigen jeugdduikschool. Ze hebben het Jeugdsportproject ‘Duik Erin!’ met alle handen aangepakt om zo een grote ledengroei te creëren in hun nieuwe afdeling. En met een zeer groot succes! 20 nieuwe leden! Het succesverhaal van deze jonge jeugdduikschool lees je in het artikel ‘De Lokerse Orka-Jeugdduikschool: een succes!’, op blz. 73. Elke club verdient een dikke proficiat voor hun deelname en het harde werk! Een dikke pluim voor iedereen! 

INGE DEKORT EN HANNELORE SPRENGERS

Hippoëzie De verslaving Ergens daar beneden, is er iets dat op me wacht, ik moet er aan toegeven, het heeft me in zijn macht Een soort verlangen diep in mij, een grote stille kracht, duiken is mijn leven, het is waar ik naar smacht En als de tijd dan is gekomen, vinnen aan, ontspanner in de mond, voel ik me als herboren, op en top gezond Een rugwaartse val, de zee die me omsluit, als een kind zo gelukkig, de zee, mijn tweede huid Rustig naar beneden, de stroming voert me mee, langs wrakken en koralen, ik, een gewichtloze zwerver in de zee De zee is mijn verslaving, mijn perfect legale drug, de zee geeft alles, en vraagt nooit iets terug Jo De Mey, duikclub De Waterman, Wetteren

De jeugdduikafdeling van ORKA-Lokeren.

De Lokerse ORKAJeugdduikschool: een succes! 2010 was voor de jeugdafdeling van ORKA-Lokeren opnieuw een druk werkjaar: ongeveer 40 vrijdagavonden was er jeugdduikles, een tiental keren zijn we op duikuitstap geweest met de jongeren, we brachten een weekendje door aan het Grevelingenmeer en een echte duikvakantie in Spanje bleek ook een echte voltreff er. lke vrijdagavond is er training met maar liefst 4 klassen van elk gemiddeld zes leerlingen. Elke klas heeft bovendien twee begeleiders in het water en één begeleider aan de kant. En dan is er nog onze jeugdduikschoolverantwoordelijke (tevens jeugdduikevaluator) Jan De Baere die met zijn alziend oog de werking van heel de school superviseert.

E

Met andere woorden: het Lokerse zwembad is tijdens de jeugdduikles goed gevuld!

Al onze lessen en activiteiten waren slechts mogelijk dankzij de inzet van een hele groep enthousiaste medewerkers en dankzij de bijzonder vlotte samenwerking met (en financiële steun van) het bestuur van ORKA. In 2010 werden we voor het eerst geconfronteerd met een nieuw fenomeen: veertienjarige jeugdduikers met een gouden dolfijn. Zoals iedereen weet, kunnen die ‘ingeschaald’ worden als 1*Duiker en in theorie kunnen die dus met de volwassenen

meetrainen. In Lokeren hebben we echter beslist om die groep nog bij de jeugdafdeling te laten en ze door het jeugdkader te laten opleiden tot 1* en zelfs 2*Duiker. Op die manier proberen we een solide brug te bouwen naar het volwassen duiken en maken we de overgang van jeugdafdeling naar volwassenenafdeling een stuk gemakkelijker. Voor 2011 hebben we hoge verwachtingen: wellicht krijgen we er nog 3 jeugdduikbegeleiders bij, waardoor de groep jeugdbegeleiders en -instructeurs 13 personen zal omvatten. De klassen zitten vol, dus voorlopig kunnen we geen nieuwe leerlingen aannemen. Meer nog: we hebben al een wachtlijst! (Er is duidelijk nood aan meer jeugdduikscholen in Vlaanderen, nvdr). We zien de toekomst van onze jeugdduikafdeling dus met veel vertrouwen tegemoet. En waarom doen we het allemaal zo graag? Er is niets leuker dan jongeren te laten kennismaken met de wondere onderwaterwereld! Meer info op www.orka-lokeren.be.

 MARIO VAN BEVER EN DIRK COOREMAN


65

Foto: José Vastenhaeck.

Club in de kijker

Rlose-upe C eportage

- REISVERHAAL

NELOS-fotograaf

In de kijker

Twee blennies op een zweepkoraal.

Schaamkrab (Calappa calappa).

Duiker midden in een prachtige koraaltuin.

Anemoonvisje.

Gehoornde slijmvis in de Middellandse Zee.

Een goed gecamoufleerde blennie.

66

Hippocampus maart/april maart/april2011 2011

Einde van de duik ... en de boot is al terug in het zicht.

Naam: De Pesseroy Voornaam: Ronny Brevet: 2*Instructeur Fotografiebrevet: OW-fotograaf niveau 2* Club: Handi Divers Wet Wheels Duik sedert: 1974 Aantal duiken: 1.400 Aantal foto duiken: ongeveer 500 Duikplaatsen: Belgie, Nederland, Ierland, Middelandse zee, Rode zee, Indonesie, Phillipijnen,… Camera: Nikon D80 Behuizing: Hugyfot Lenzen: 35 mm, 50 mm, 105 mm, 10-17 mm, 10-20 mm Flitsen: Sea&Sea 110 en Inon Z220

Witgestreepte waaierslak (Flabellina lineata).

Anemoonvisjes veilig in hun zeeanemoon.

Wrakduik.

Hippocampus Hippocampus maart/april 2011

67

Reportage

- DUIKMATERIAAL

Onderwaternavigatie is vanaf nu mogelijk! Iedere duiker weet hoe hij de kompasrichting kan bepalen aan de oppervlakte, richting een boei of een ander element dat hem bekend is. De tijd hoelang het duurt om je duikdoel te bereiken is afhankelijk van je zwemsnelheid en eventuele stroming. ls vuistregel kan je stellen dat je over 25 meter (een zwembadlengte) ongeveer 1 minuut doet: dus je duikdoel op 200 m zal je na ongeveer 8 minuten bereiken. Het duikcentrum Atlantis vzw ontwikkelde een uniek systeem waarmee je als duiker zelfs onder water kan navigeren. Zo kan je bij je eerste duikdoel aangekomen onderwater je kompasrichting gaan bepalen en de tijd dat je erover zal doen om je volgende doel te bereiken. Je kan deze planning natuurlijk op voorhand doen met de nieuwe ‘Zilvermeer onderwaternavigatiekaart’. Het voordeel is echter dat als je je doel mist, je onderwater een nieuw doel kan bepalen en bereiken. Even alles op een rijtje: om goed te kunnen

A

68


navigeren zijn er drie elementaire voorwaarden: 1. Beschikken over een kompas en tijdsmeting en dit kunnen gebruiken. 2. Je gekozen richting kunnen bepalen. 3. De afstand kunnen bepalen. Aan de eerste voorwaarde (het kompas) kunnen we niet veel doen. De tijd wanneer je aan een duikobject of beeld vertrekt kan je aflezen van je duikcomputer. Je moet hem enkel nog onthouden. Voorwaarde twee en drie worden ingevuld door de ‘Zilvermeer Onderwaternavigatiekaart’. We leggen dit uit met een voorbeeld: je hebt bijvoorbeeld je kompasrichting gepeild vanop de steiger richting ‘Yorin’ (het wrak met nr. 51). Geluk-

kig ligt de boei er nog op en hebben snode duikers deze weer niet naar onder getrokken! Hoelang moet je echter zwemmen? Je neemt de ‘Onderwater Navigatiekaart‘ en draait de doorzichtige schijf zodat je te zwemmen richting parallel loopt met één van de volle lijnen. Aha: via de centrale middenlijn met de pijlen kan je op de kompasroos aflezen dat de te volgen kompaskoers 134° is. Aan de hand van het aantal vakken tussen de stippellijnen kan je tellen dat de afstand ongeveer 175 meter is. Dus 175/25 = 7 minuten. Als duikleider weet je nu dat als je het wrak na 8 of 9 minuten niet gevonden hebt, je er voorbij bent. In dat geval maak je rechtsomkeer: 314° of bepaal je een andere koers, richting ‘Put’ bijvoorbeeld. Maar stel dat je de Yorin inderdaad gevonden hebt. Goed zo! Na een rondje gemaakt te hebben beslis je om het beeld van ‘Lodewijk XIV’ (nr. 22)op te gaan zoeken. Hoe doe je dat? Je draait de doorzichtige navigatieschijf opnieuw tot één van de lijnen parallel loopt met de kompasrichting die jij wil volgen. Op de centrale ‘zeillijn’, die met de pijlen, lees je af dat je een kompasrichting dient te volgen van 220°. Als afstand lees je ongeveer 75 meter af. Dus 3 minuten zwemtijd. Van ‘Lodewijk XIV’ wil je naar de ‘kerstboom’ in de ‘Put’ (nr 45). Op de achterzijde van de onderwaternavigatiekaart vind je de lijst met namen en nummers van de bezienswaardigheden op de bodem van het Zilvermeer. Je leest opnieuw je te volgen kompasrichting af: 273°, afstand bijna 200 meter. Dus 7 à 8 minuten zwemmen! Vandaar kan je weer verder plannen! Deze ‘Onderwaternavigatiekaart’ kan jouw duiken in het Zilvermeer een nieuwe inhoud geven; gedaan met het slaafs en eentonig altijd maar dezelfde weg en dezelfde beelden volgen. Voortaan bepaal je ook zelf je gekozen route! De achterzijde van de kaart toont ook de huidige stand van de bouw van de ‘Verzonken Stad’. De navigatiekaart is verkrijgbaar in het duikcentrum Atlantis aan 8,00 euro. Ze kan ook per post verzonden worden; een bestelling per e-mail aan [email protected] volstaat. De ontwikkeling van de kaart werd mede mogelijk gemaakt door mijn vriend Claude Put enerzijds en mijn kennis van de navigatie in de sportvliegerij anderzijds.  MARK VAN BAELEN, 2*I CMAS EN DUIKCENTRUMVERANTWOORDELIJKE VAN ATLANTIS VZW TE MOL

UW DUIKSPORTZAAK MET EEN PRIMA SERVICE

Gekke promotieprijs

voor het voorseizoen 2011 voor groepen met eigen instructeurs van 28 maart tot 30 april 2011

€ 503

6 dagen - 6 nachten Vol pension met 10 duiken en het YXOOHQYDQGHÁHVVHQLQEHJUHSHQ

Een korting van € 250 voor minimum 10 duikers en een korting van € 503 voor minimum 15 duikers. Van het avondmaal van zondagavond tot het ontbijt van de volgende zaterdagochtend in een hotel 2** op korte afstand van het CIP (*) Duiken in het Nationaal Park van Port-Cros en op de mythische wrakken van de azurenkust. Prijs zonder logies : € 270 voor 10 duiken. Duikcentrum op 5 meter van de boten. Vullen met nitrox mogelijk. Lokaal voor het materiaal en douche. Bijzondere duikplaatsen met scholen barrcuda’s, mérous in overvloed, dorades, murenen en zeeduivels van de 0LGGHOODQGVH=HHMDZHOPDQWD·VGXV HQGROÀMQHQ/D Gabinière, Pointe du vaisseau, pointe de Montremian en nog een twintigtal duikplaatsen). Zonder de wrakken van de Donator, de Grec, de Rubis, de Togo (in het geheel een 15-tal wrakken) te vergeten.

CIP LAVANDOU

SUR LE PORT - 83980 LE LAVANDOU Tél: +33-4-94-71-54-57 Fax: +33-4-94-15-13-09 www.cip-lavandou.fr [email protected] (*) Wat logies en eetmalen betreft handelen wij als tussenpersoon in functie van het mandaat dat u ons toevertrouwt om te handelen in uw naam.

DE ZEEMAN PRO nv PROFESSIONAL DIVING EQUIPMENT

Waar service het belangrijkste produkt blijft! ELKE DAG TOT UW DIENST van 10u tot 12u30 en van 13u30 tot 19u zaterdag van 10u tot 18u

DE ZEEMAN

Jubellaan 54 - 2800 Mechelen Tel. 015/43.01.31 - Fax 015/43.01.35 [email protected]

www.dezeeman.com

- Alle kwaliteitsmerken - Vulstation 300 bar - Eigen hersteldienst - Verhuur duikmateriaal

TE HUUR DEMONSTRATIE DUIKTANK - op wielen - L3m x B2m x H2m - met 5 vensters 80x100 cm JHOHYHUGPHWÀOWHUHQ verwarmingssysteem

PAUL DE WEERDT Welleweg 72 - 9320 Erembodegem Tel: 0475/73 25 74 www.aqualand.be - [email protected] Open: di-wo-do-vr: 18-21 u & za: 10-12 u en 13-18 u

Luc en Miet Stevens

Kaulillerweg 62, 3990 Grote-Brogel Tel: +32 (0)11 44 88 24 [email protected] www.desportduiker.be

De meest complete duikshop met alle bekende merken.

Wij leveren prijs / kwaliteit Verkoop en verhuur Betrouwbare service en garantie 9HUKXXU1LWUR[ÁHV/EDU dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag

Openingstijden: 13.00 - 18.00 uur 13.00 - 19.00 uur 13.00 - 20.00 uur 13.00 - 19.00 uur 10.00 - 16.30 uur

300 m2 duikshop met computergestuurd “NITROX” vulstation


69

Duikinitiatie voor hogeschoolstudenten

Foto: Willy Roets.

Club in de kijker

De 12 hogeschoolstudenten omringd door de lesgevers.

Op 20 oktober 2010 lieten 12 hogeschoolstudenten hun studentencafé links liggen om bij de Kortrijkse Duikersklub (KDK) kennis te maken met de wonderbaarlijke onderwaterwereld (in het zwembad). eroepsmatig heb ik nogal wat contacten met de Katho Hogeschool te Kortrijk en dan vooral met de verantwoordelijken van de studentenvoorzieningen. Je weet hoe dat gaat, op vergaderingen wordt tussendoor nogal eens uitgeweid over vakanties, hobby’s en passies. Zo weten we dat de ene muziek speelt, de andere voetbalt en ik ben dus duiker. En van het ene komt het andere, met andere woorden: “Wil je aan onze studenten eens een duikinitiatie geven?”, vroeg men aan mij. “Natuurlijk”, zei ik.

B

Overleg gepleegd met ons bestuur, met de verschillende lesgevers van de club en met de verantwoordelijke van het zwembad. Vrij vlug was alles geregeld. We kregen op woensdagavond 20 oktober 2010 het zwembad ter beschikking van 21.30 tot 23.00 uur (dat zijn de momenten dat de studenten het meest actief zijn). Voor de veiligheid − je weet maar nooit met studenten − hadden we 1 lesgever voorzien voor 3

70


studenten en we zouden maximum 12 studenten toelaten. In een mum van tijd waren er 12 ingeschreven, waaronder 2 Erasmusstudenten uit Hongarije. Vanaf 21.00 uur mochten we alles klaarzetten: flessen en ontspanners, backpacks, brillen, tuba’s en palmen. Alles netjes op een rijtje aan de rand van het zwembad. Precies om 21.30 uur kon de initiatie beginnen omdat alle studenten stipt aanwezig waren, wat niet altijd vanzelfsprekend is voor studenten. Na een korte theoretische inleiding, je weet wel: altijd met 2, altijd uitblazen bij het opstijgen, oren klaren, een fles is niet gevuld met zuurstof maar met lucht, … werd de groep in 3 gedeeld en kreeg elk groepje een ervaren duiker/lesgever mee. Het eerste deel van de initiatie vulden we met kennismaking met elementaire basisoefeningen: goed zwemmen met vinnen, een apneutje, masker ledigen, stabiele

houding, lucht geven, enz. Het tweede deel was vooral genieten: rondzwemmen met de fles, links, rechts, naar boven, naar onder, lucht geven en vooral zoeken naar vissen die er niet waren en dus maar naar de mededuikers kijken. Het was veel te vlug voorbij, vooral voor de studenten. Iedereen tevreden en een zeer leuke ervaring rijker. Alle studenten kregen nog een infofolder van de club mee en wat voor hen vooral belangrijk was: een bonnetje voor een gratis pint in de cafetaria. Na nog wat spectaculaire verhalen over duikreizen in Egypte vertrokken de studenten om in hun studentencafés hun duikbelevenissen te gaan vertellen. In het voorjaar van 2011 is er al opnieuw een duikinitiatie voor studenten gepland.

 WILLY ROETS, KDK

D U I KSPO R T DE ZEVEN ZEEEN z

z z

OPENINGSUREN: Wo-Do-Vr 16.30-20.00u. (winteruur tot 19.00u.) Zat. 10-12u. en 13-17u.

Verkoop van alle gekende duikmerken Eigen hersteldienst Vulstation tot 300 bar

e-mail: [email protected]

ANTWERPSESTRAAT 258 - 2850 BOOM - TEL/FAX 03/888.43.34 DE ZEE is uw omgeving DUIKEN IS uw passie vanaf

€ 50 0 PER W

EEK

61 1 55 93 56

0

STAGES: - opleidingen - fotografie - bio

www.victoria-croisieres.com

lugi

Vroeger BOO

Kerkstraat 3-5, 9220 Hamme, 052/47.75.38

/H &KHVOp OLJW YODNELM 3KLOLSSHYLOOH LQ GH GLUHFWH QDELMKHLG YDQ GH FDPSLQJ YLQGW X ZHO YHUVFKLOOHQGH

specialist

GXLNPRJHOLMNKHGHQ RD GH VWXZPHUHQ YDQ GH %DUUDJHGHO·(DXG·+HXUHHQLQVWHHQJURHYHQ

jassen, fleeces, t-shirts, pulls

met eigen opdruk of borduursel

$OOHPDDOEHUHLNEDDUELQQHQPLQXWHQYDQGHFDPSLQJ 9RRU XZ GXLNFOXE NXQQHQ ZLM HHQ FRPSOHHW YHU]RUJG ZHHNHQGRUJDQLVHUHQ 2RN EHVWDDW GH PRJHOLMNKHLG YRRU KHW KXUHQ YDQ HHQ VWDFDUDYDQ=LHRRNRQ]HZHEVLWH

7HO ZZZFKHVOHEH


71

- SKUBBA & FRED

Cartoon: Peter Bosteels.

Jeugdduikhoekje

Uitloden Het lukte Skubba nu al aardig om snel in zijn pak te kruipen. et pak was wel nieuw en daardoor niet echt soepel, maar met de nylon kousen van mama en de truc met de plastic zak gleed hij in zijn pak. Ook aan de waterkant slaagde Skubba erin zijn beschermend pak vlot aan te trekken. De eerste keer dat hij in het water stapte, voelde hij het koude water zijn pak binnenstromen. “Oei, het lekt!”, dacht Skubba. Had hij zijn pak kapot getrokken? Waar zaten de lekken? Fred keek toe hoe de rillingen over het lichaam van Skubba kropen. “Er zijn geen lekken!”, riep hij alsof hij de gedachten van Skubba kon lezen. “Het is normaal dat er water in je pak loopt. Dat klein beetje water zal opwarmen en je dan warm houden”, riep Fred nog na. Nog voor de woorden van Fred uitgesproken waren, waren de rillingen al verdwenen. Skubba voelde geen koud water meer. Het werkte! Zijn pak was niet kapot.

H

Om zijn pak verder te testen, besloot hij een eindje te zwemmen. Het drijven lukte zeer goed, maar zwemmen was moeilijker. Het

72


was alsof hij niet diep genoeg in het water lag. Na een eindje zwemmen, deed hij zijn duikbril aan en voelde hij zich klaar voor het echte duiken. Toen hij probeerde zijn hoofd in het water te steken, voelde hij zijn benen naar boven komen. Als hij zijn benen naar beneden duwde, kwam zijn hoofd naar boven. Raar?! “Misschien moet ik me meer inspannen?”, dacht hij. Als een halve wilde sloeg hij met armen en benen, maar hij geraakte niet echt diep! “Wat nu? Springen?”, flitste er door Skubba zijn gedachten. Hij kroop terug op de rand en ging op een vissersplatform staan, of hoe noem je zo’n plank waarop een visser zit te hengelen? Omdat hij wist dat het hier diep was, sprong hij met zijn hoofd eerst in het water. Ja, hij dook. Maar plotseling voelde het alsof onzichtbare handen hem naar boven trokken. Heel snel was hij terug aan het spartelen aan het wateroppervlak. “Kan ik dan niet duiken met mijn pak?”, vroeg Skubba zich af. “Het pak beschermt me tegen de kou, maar ik kan er niet mee duiken, Fred”.

“Archimedes? Die van het waterglas dat omhoog komt?”. Fred liet Skubba zijn pak uittrekken. Toen wierp hij het in het water en het bleef drijven. “Zie je”, zei Fred. “De belletjes in je pak laten het drijven. We moeten het doen zinken”. Toen haalde hij de blokken lood terug boven en vroeg aan Skubba om ze één voor één op zijn pak te leggen. Hij noemde dit ‘uitloden’. Skubba vond het beter te spreken van ‘oploden’ omdat je lood ‘op’ het pak legde en er geen ‘uit’ nam. Maar Fred was de man van de moeilijke woorden. Na 4 blokken begon het pak te zinken. “We moeten 4 blokken lood aan je bevestigen. Die blokken zullen zorgen dat je pak je niet naar boven duwt, zodat je onder kan blijven. Een beetje zoals met onze emmer”, legde Fred uit. Met een koord maakte Fred een soort gordel die rond de heup en over de schouders kwam, met de blokken lood − een loodgordel − terwijl Skubba zijn nat pak terug aantrok. Pak aan, bril op en loodgordel om stond Skubba in het water. Klaar om te duiken …

“Natuurlijk niet. Je vergeet de wet van Archimedes!”, verklaarde Fred.

 PATRICK VAN HOESERLANDE


73

Club in de kijker

De OWT-afdeling van WEVOS organiseerde een training onderwatertechnieken bij de Wet Wheels Oostende op woensdag 9 maart 2011. p 9 maart rij ik weer eens mee met mijn vrienden van de WEVOS Onderwatertechnieken. Geregeld word ik door deze fijne mensen uitgenodigd om hun speelse trainingen in beeld te brengen als onderwaterfotograaf en ik ga altijd met plezier mee. Paul, Joris, Janine, Jens en Freek hebben weer een leuke training bedacht en deze keer hebben we ook uitzonderlijke deelnemers: de Wet Wheels van Oostende.

O

Met open armen worden we ontvangen door een hartelijke groep Wetwheelers en hun begeleiders. Nadat alles klaargezet is en een korte inleiding gegeven is, starten alle deelnemers in duo’s en trio’s bij één van de proeven. Eén van die proeven is het ober-spel. Met een dienbord moet je waterbekers van punt a naar punt b brengen zonder morsen. En dit zoveel mogelijk keren in 5 minuten tijd. Uiteraard is dit moeilijk voor onze mindervalide vrienden, dus zetten we het dienbord in een zwembandje. Maar natuurlijk zit ook hier een hinderlaag in. Het dienbordje ligt maar net gepast in de band, dus ben je te bruut, dan zakt het door en ben je de bekers kwijt. Bovendien is vanavond iedereen gelijk voor de wet. Niet iedereen kan zijn handen goed gebruiken, dus mag je alleen met je hoofd de band voortduwen. Een tweede proef is onderwatercroquet.

74


Geen frituurhapje, maar een spelletje waarbij je in apneu een puck door verschillende poortjes moet slaan en zo een afstand onderwater moet afleggen. Aha, het zijn niet zomaar spelletjes. Je traint er ook je apneu mee. Ons spelletjesparcours leidt ons verder tot bij een emmer, die moet worden opgevuld met de snorkel. Afdalen, bovenkomen, snorkel leegblazen in de emmer, zakken, enz. Hoeveel kan jij in de emmer krijgen in vijf minuten? Ik zwem verder en vind op de bodem van het diepe zwembad een knalrode bus. Er hangt flink wat lood aan en toch willen we dat de kandidaten de bus omhoog krijgen. Dat mag maar op één manier: lucht in de opening blazen. In dit diepe bad is dat geen sinecure maar een plezante oefening is het zeker en vast. Longen en oren worden hiermee flink geoefend. Op het einde van het parcours ligt nog een behendigheidsproef. Een mand met loden buizen, koppelingen en schroefstukken

wordt de deelnemers voorgeschoteld. Bovenwater ligt een plan van wat het moet worden. Op de bodem moet de mand met onderdelen uiteindelijk een rekje vormen. In cauda venenum (nvdr: het venijn zit in de staart), want dit is een heel moeilijke proef. Niet alleen het ineensteken maar ook de apneu en samenwerking spelen mee. Na de training volgt wat in iedere respectabele duikclub moet gebeuren: een praatje in het clubhuis. We kaatsen nog wat ideeen heen en weer en het gaat er uitermate gezellig aan toe. Uitbundige en dankbare mensen. Het is leuk om zo ontvangen te worden, maar ik laat niet na om toch even aan de begeleiders te denken. Zij zetten zich iedere training en iedere duik in. Steeds opnieuw en met heel hun hart. Tot vanavond dacht ik: “Hoe houden die dat vol?” Het antwoord ligt voor het grijpen. De appreciatie en vriendschap in deze vriendenkring is de beste motivatie die je kan bedenken. Fijn dat ik jullie leerde kennen.  DENNIS VANDERMEERSCH

Foto’s (4): Dennis Vandermeersch.

OWT aan zee

Bondsnieuws

- COMMISSIE DUIKONDERRICHT - SUBCOMMISSIE JEUGDDUIKEN

Ook vo o r v o lw a s se duik scho ne n d l i e i n i e n vo o r tiatie orga duik nise r en e n.

Initiatiemateriaal Foto’s (2): Manuela Van Reeth.

en spelkoffer Omdat niet alle clubs beschikken over aangepast jeugdduikmateriaal bestaat de mogelijkheid om via de Subcommissie Jeugdduiken op aanvraag materiaal te ontlenen.

Uitnodiging tot ergernis Nachtduik Zopas een literaire thriller ‘Nachtduik’ gelezen van de Noorse auteur én duikster, Kim Småge. Het gaat over een nachtduik die wat uit de hand is gelopen. an de Noorse kust gaat ze samen met haar clubgenoten een nachtduik doen op een wrak. Wanneer de duikgroep daar een plastic cilinder ontdekt, worden ze plotseling aangevallen door onbekende duikers. Hoe het verder gaat, moet je zelf maar lezen. Maar ik kan garanderen dat het zeer spannend is. Waarover de ergernis dan? Niet over fouten over het duiken en de duiktechniek. Die zijn er niet. Ze is duidelijk een ervaren duikster. Je kan het aanvoelen aan de kleine details, bijv. als ze onderwater de slappe lach krijgt en haar duikbril vol water loopt en de geestige beschrijving van de marteling van met een droogpak dringend te moeten plassen. Waarover de ergernis dan? Zeker niet over haar schrijfstijl. Integendeel! Ze heeft een zeer bijzondere wijze van schrijven. Haar beschrijving bijvoorbeeld van het nachtelijk onderwaterleven dat ze verstoort door het schijnsel van haar duiklamp, is een

A

A en B en Duiker A en B. De clubs die deze certificaten wensen uit te reiken kunnen gratis drie gepersonaliseerde affiches krijgen. Heb jij leuke spelletjes, oefeningen, originele ideeën voor in de koffer? Je kan ze doorgeven door een e-mail te sturen naar Hannelore via [email protected]. Houd ook de NELOS-Wiki in de gaten voor verdere info.  HANNELORE SPRENGERS 1

1) Henriette Crepin was al 3*Instructeur toen Kim Småge nog maar 15 jaar oud was. 2) Kim Småge, Noorse auteur én duikster, zogezegd de eerste vrouwelijke duikinstructeur van Europa.

literair pareltje: ‘Een bleke kabeljauw beeft in zijn nachtgewaad en mompelt iets over sluitingsuren, een puberale kwal zwalkt aangeschoten huiswaarts van een feestje en een paar zedige zeesterren slaan kuis de benen over elkaar’. Zo staan er nog vele in.Wat is er dan mis? Op de achterfl ap van het boek staat protserig: ‘In de duikwereld staat ze te boek als de eerste vrouwelijke duikinstructeur van Europa’. Tegen een beetje ‘duikerslatijn’ kunnen we wel tegen. Maar dit is er ver over. Een scheut ergernisadrenaline overweldigde me. De eerste Europese vrouwelijk sportduikinstructeur? Kom zeg! Onze eigen Henriette Crepin was al Federale Monitor (nu 2*Instructeur) in 1959 en ze behaalde de titel van Nationale Monitor (nu 3*Instructeur) op 20 mei 1960. Op dat moment was Kim Småge 15 jaar! (Ze is geboren in 1945). Dan zou ze dus ineens ook nog de jongste duikinstructeur van Europa zijn! Totaal ongeloofwaardig. We hopen dat dit staaltje grootspraak niet van collega-duikster Kim afkomstig is. We vermoeden eerder dat het afkomstig is van

Foto: NELOS-archief.

H

koffer is net als het jeugdduikmateriaal op aanvraag te ontlenen bij Walter Willems. De koffer bevat allerhande basismateriaal, waaronder hoepels, ringen, frisbees, opblaasbare banden, dat gebruikt kan worden bij het lesgeven. Voor de lesgevers is het niet altijd makkelijk om met nieuwe, originele spelletjes en oefeningen voor de dag te komen. Daarom willen we de koffer voorzien van een aantal voorbeeldspelen/demolessen: lessen ter voorbereiding van de certificaten Snorkel

2

Foto: Haege HŒtveit Moe.

et jeugdduikmateriaal kan gebruikt worden tijdens opendeurdagen, plaatselijke sportkampen, initiaties in de club of school, enz. Op de NELOS-website vind je het aanvraagformulier. Je stuurt dit volledig ingevuld naar Walter Willems, de materiaalverantwoordelijke. Reserveer tijdig, zodat je zeker bent dat je het nodige materiaal ter beschikking hebt. Sinds enkele jaren beschikt de Subcommissie Jeugdduiken ook over een spelkoffer. De

de publiciteitsafdeling van de uitgeverij Signature uit Baarn, die het c.v. van Kim Småge wat heeft willen opsmukken. En zeggen dat dat helemaal niet nodig was, ze heeft me zelf overtuigd van haar kunnen als auteur én als duikster.  WIM VAN DOESELAER


75

Reportage

- DUIKPLAATS

1

2

Foto’s (2): Rob Aarsen.

3

Duikvrije zone achter wrak Le Serpent De beroepsvissers werken niet zonder meer mee aan nieuwe duikobjecten in het Grevelingenmeer. Ze willen eerst zien of de extra toeloop van duikers op het wrak van Le Serpent bij Scharendijke niet leidt tot meer schade aan vistuig. Dat zegt Martin Bout, voorzitter van de Vereniging Beroepsvissers de Grevelingen. et kan raar lopen voor een visser in Zeeland. Ben je lekker aan het werk op een perceel waar je pacht voor betaalt, komt er een duiker boven die begint te schelden. Of je wel weet waar je mee bezig bent, dat er gedoken wordt en hoe gevaarlijk het wel is om in een duikgebied netten te plaatsen. Martin Bout kan er gelukkig om lachen. “Het is juist omgekeerd”, zegt hij. “De hele Grevelingen is visgebied, keurig in vakken verdeeld. En sinds de tijd van onze overgrootvaders worden die vakken verhuurd aan de beroepsvisserij. Sportduikers zijn er veel later bij gekomen, als medegebruikers van het gebied”. Hetzelfde geldt overigens voor de Oosterschelde en het Veerse Meer, ook plekken waar de Nederlandse Onder-

H

76


watersport Bond (NOB) en BEFOS (NELOS en LIFRAS) via de Commissie Deltagebied de belangen van de sportduikers behartigen. Zeven beroepsvissers zijn actief op het Grevelingenmeer. De visgebieden rouleren, zodat goede en minder goede stukken evenwichtig onder de vissers zijn verdeeld. In het voorjaar vissen ze op paling en kreeft, op die laatste met kleine schietfuiken die twee à drie keer in de week worden geleegd en verplaatst.”Die visserij is goed geregeld”, vertelt Martin Bout. “In 1995 hebben we kreeft uitgezet in de Grevelingen (gekocht van vissers die in de Oosterschelde kreeft vingen) en ze vijf jaar met rust gelaten. Het resultaat is een gezond kreeftenbestand. En alles wat te klein is of eitjes bij zich draagt, gaat terug”. In het najaar wordt er alleen op paling gevist. Daar gebruiken de vissers de hokfuiken voor: joekels van acht meter hoog en dertien meter breed, en daarmee ook een groter risico voor duikers. “De palingvangst is moeilijker”, weet Martin. “Door de teruglopende palingstand in Europa is er tot 2013 een vangstverbod van drie maanden per jaar. Daar krijgen we wel compensatie voor maar die wordt de komende jaren afgebouwd. Voor veel vissers is dat slecht nieuws”.

fuik op reefballs Kreeft en paling voelen zich het best thuis tussen de steenblokken op de dijkvoet, het hard substraat dat ook voor duikers het meest interessant is. Martin Bout: “Vissers en duikers maken zo’n twaalf weken in het jaar intensief gebruik van hetzelfde gebied.

Daar is niks mis mee, in een klein land als het onze moet je elkaar de ruimte gunnen. Als je maar rekening houdt met elkaar. De vissers hebben afgesproken dat we geen netten plaatsen op drukke duikdagen: weekenden in het duikseizoen of de Paasen Pinksterweekenden. De grote hokfuiken plaatsen we zo’n honderd meter opzij aan weerszijden van de duikplaatsen, zodat er een vak van tweehonderd meter ontstaat waar geen fuiken staan. En als er een schietfuik op de reefballs ligt, is dat geen boze opzet. De kunstriffen zijn niet meer gemarkeerd en van bovenaf kunnen wij niet precies zien waar ze liggen. De sportduikers gaan dit seizoen opnieuw boeien leggen op alledrie de kunstriffen zodat wij daar uit de buurt kunnen blijven”. In ruil vragen de vissers eigenlijk maar één ding: dat duikers van het vistuig afblijven. “Duiken is een mooie sport”, zegt Martin, “en ik snap dat mensen daarvoor naar Zeeland komen. Zolang ze maar van onze spullen afblijven!”. Want stukgesneden netten zijn ieder jaar weer een kostenpost en grote frustratie van de beroepsvissers. “Het is ook moeilijk”, vervolgt Martin. “De meeste duikers komen om te kijken, dat weten we ook wel. Maar als er duizend man over de dijk gaan, zijn er altijd wel een paar rotzakken bij. Stropers – daar zit het stropersteam van de Algemene Inspectie Dienst bovenop. Maar ook vandalen of duikers die uit medelijden sepia’s, vis of kreeft uit de fuiken snijden. Collega Jaap Muller heeft vorig jaar veel schade gehad bij Dreischor en Scharendijke. En controle op vernielingen onder water is bijna niet te doen,

2) Martin Bout, voorzitter van de Vereniging Beroepsvissers de Grevelingen: “In een klein land als het onze moet je elkaar de ruimte gunnen”. 3) Kijken mag, aankomen niet! Vernield vistuig is ieder jaar weer een kostenpost en grote frustratie voor de beroepsvissers in Zeeland.

we moeten het echt hebben van de goede bedoelingen van de duikers”.

wrak in visvak Dus als de sportduikers dan langskomen met het idee om een wrak af te zinken in het visvak bij Scharendijke, zodat het gebied nog interessanter wordt voor duikers, staan de vissers niet meteen te juichen. Martin: “We werken eraan mee vanuit het idee dat een gebied meerdere functies en gebruikers heeft. De provincie, gemeente en het Natuur- en Recreatieschap vinden het belangrijk dat er voorzieningen voor duikers komen. Dat is een algemeen belang. We hadden een wrak of laag kunstrif liever wat verderop in de Grevelingen gezien, op een zandplaat. Maar dat is voor duikers niet interessant”. Uiteindelijk werd Scharendijke aangewezen als locatie voor het afzinken van Le Serpent, het betonnen casco dat jarenlang bij Schelphoek in de blubber lag en speciaal voor duikers is gelicht en schoongemaakt. De exacte plek veranderde drie keer. Op de kop van de reefballs was de bodem te steil. Het alternatief was achter de reefballs evenwijdig aan de kant, maar daar was de bodem te instabiel. Dus moest het wrak weer verder opzij, dieper het visvak in. “Dan is goed overleg heel belangrijk”, aldus Martin Bout, “en daar zijn we ook tevreden over. De NOB heeft ons in een vroeg stadium betrokken bij de plannen, al ging de keuze voor de definitieve locatie bij de vissers niet van harte”. Dat het dan toch gebeurt, is het resultaat van creatief nadenken van beide kanten. Een proces van geven en nemen. De vissers staan een stuk visgrond af. Waar het wrak ligt en in een zone van een paar meter eromheen kunnen geen visnetten staan. Daarnaast zijn de vissers bang dat duikers massaal van het wrak naar de wal zwemmen, dwars door het visgebied, en dan bedoeld of onbedoeld vistuig vernielen. Om die zorg weg te nemen is afgesproken

dat schuin achter het wrak een duikvrije zone komt, die doorloopt tot aan de wal voorbij de bocht in de Elkerzeeseweg (zie het kaartje). De vissers zetten geen fuiken bij het wrak of de reefballs. En de duikers markeren de duikvrije zone met een boeilijn evenwijdig aan de steiger. Onder water wordt de route naar het wrak aangegeven met een dikke ankerketting. Het is de bedoeling dat duikers bij Scharendijke alleen vanaf de steiger het water in gaan en er daar ook weer uit komen. Bastian Mathijssen van de Stichting Kunstriff en Zeeland wil zelfs onderzoeken of het haalbaar is om tien meter achter het wrak een hangcultuur voor mosselen te plaatsen, als een natuurlijk gordijn voor de duikvrije zone. Martin Bout ziet dat wel zitten. “Mits rendabel”.

gezond verstand Dit duikseizoen moet blijken of voorzieningen voor duikers niet leiden tot meer schade voor vissers. “We zien het een beetje als proef”, zegt Martin Bout. “Over volgende projecten moeten we nog eens hard nadenken. Vragen we misschien toch om een plek op een zandplaat, zodat de visserij er ook wat aan heeft. Dat zien we tegen die tijd wel weer. Er liggen goede afspraken. Als duikers en vissers hun gezond verstand gebruiken, komt het allemaal goed”.

vergunning voor bijvoorbeeld een wrak of een steiger komt er pas als duikers en vissers onderling tot overeenstemming zijn gekomen. Op het NOB-bondsbureau zijn Desmond van Santen en Harry Brands een groot deel van hun tijd met de ontwikkelingen in Zeeland bezig. Het overleg is goed en intensief, ervaart Harry Brands: “Per gebied heb je met andere partijen te maken. En binnen een klein gebied als de Grevelingen zien we ieder jaar een andere visser in het visvak met de duikplaatsen, dat maakt het wel eens ingewikkeld. Je hebt elkaar nodig. Een wrak in een visvak is net zoiets als een speeltuin in een akker, dat doe je niet zomaar. Toen we voor de derde keer terug moesten met een nieuwe locatie voor Le Serpent bleef het lang stil aan de andere kant van de tafel. Dan zit je wel even te zweten. Een doorbraak komt dan alleen als iedereen er ook echt uit wil komen”.  ROB AARSEN, NOB

je hebt elkaar nodig Het afzinken van een schoongemaakt scheepscasco bij een duiklocatie is een van de projecten die staan beschreven in het masterplan ‘Onderwatersport in Zeeland’. Dat plan heeft de NOB op verzoek van de Provincie Zeeland geschreven. Er staat in hoe de provincie het sportduiken kan benutten om de toeristische sector te versterken. Door betere voorzieningen aan te brengen onder water en aan de waterkant, en door middel van kennisontwikkeling, marketing en promotie. Hierin past ook het internationale marktonderzoek waarvan de NOB op 20 april 2011 in Middelburg de resultaten presenteert. In de voorbereiding en uitvoering van de plannen is de NOB steeds in gesprek met de Provincie Zeeland, Rijkswaterstaat, het Natuur- en Recreatieschap de Grevelingen, Nationaal Park Oosterschelde, Stichting Kunstriffen Zeeland, duikondernemers en -verenigingen, de gemeenten Schouwen-Duiveland, Goes, Veere en Tholen en natuurlijk de visserijsector. Want een

Foto: Rob Aarsen.

1) Om te voorkomen dat duikers massaal door het visgebied zwemmen wordt achter Le Serpent een duikvrije zone ingesteld (rode lijn). De gele lijn is de ankerketting die vanaf de steiger naar het wrak loopt. De groene lijn is een boeilijn die de duikvrije zone aan de oppervlakte markeert.

Schade aan vistuig, wat nu? Het kan gebeuren dat je per ongeluk in vistuig vast komt te zitten en je jezelf los moet (laten) snijden. Meld in dat geval altijd de schade bij de KLPD Dienst Waterpolitie Zeeuwse Stromen op 0031 113 396 300. Ook ongemarkeerd en gevaarlijk geplaatst vistuig of vermoedens van vandalisme en stroperij kun je bij de waterpolitie melden.


77

NELOS-Boetiek

Reportage

- REISVERHAAL

Alle arƟkelen kunnen besteld worden bij de regionale verantwoordelijken of kunnen rechtstreeks afgehaald worden in het Duikershuis (na telefonische afspraak).

TROUW WORDT BELOOND Badge Assistent-Instructeur € 5,00 - Badges CMAS 1-2-3*Instructeur € 3,00 - Badge duiker-hulpverlener € 3,00 - Badge NELOS 1*Instructeur of NELOS 2*Instructeur € 5,00 - Boek ‘Duiken in de Noordzee’ € 19,50 - Boek ‘Fauna en Flora’ € 29,50 - Boek ‘Fauna en Flora’ + kaart € 31,00 - Boek ‘Onderwaterfotografie’ € 19,50 - Boek ‘Specialisatie Onderwaterbiologie’ € 20,00 - Brevetkaart 2*D € 2,00 - Brevetkaart 3*D € 2,00 - Brevetkaart AI € 2,00 - Documentenmap 260 mm hoog op 210 mm breed € 22,00 - Documententas € 7,00 - Documententas 1*D (gevuld) € 25,00 - Duikboek € 16,00 - Duikboek jeugd ‘Het blauwe paspoort’ € 5,00 - Fleece navy-red / navy-sky blue vrouwen- en mannenmodel € 35,00 - Fotoboek ‘4000 duiken in beeld’ € 25,00 - Jeugdduikbrevet brons / zilver / goud € 2,00 - Jeugdduiken EHBO € 3,00 - Jeugdduiken EHBO + Kaft € 5,00 - Kaarten ‘Fauna en Flora’ € 3,00 - Logboek € 4,00 - Logboek ‘jeugdduiken’ € 5,00 - Mannen hemd korte mouwen donkerblauw, lichtblauw of wit € 25,00 - Mannen T-shirt V-hals wit € 10,00 - Mannen ritsvest met kap zwart/wit (merk Slazenger) € 39,00 - Medische fiche volwassene € 2,00 - Medische fiche jongen € 2,00 - Medische fiche meisje € 2,00 - NELOS-cursus (tweedelig) € 32,00 - NELOS-cursus 1*D ‘Duiksport ook voor jou!’ € 10,00 - NELOS-cursus biologie € 8,00 - NELOS-cursus DHV € 10,00 - NELOS-cursus gevorderd nitrox € 25,00 - NELOS-Infomap € 10,00 - NELOS-muts rood of blauw € 10,00 - NELOS-naslagwerk vlotbaarheidscontrole e/d noodzaak v loodreflex. € 3,00 - NELOS-naslagwerk oriëntatie € 3, 00 - NELOS-naslagwerk OSB - € 3, 00 - NELOSstraps (sleutelhanger) € 2,50 - NELOS-pull met korte zip donkerblauw € 30,00 - NELOS-strandlaken € 20,00 - NELOS-vest zwart € 80,00 - NELOS-zelfklever € 1,00 - Regenjas met opbergzakje (rood) M L XL € 20,00 - Vrouwen ritsvest met kap zwart (merk Slazenger) € 25,00 - Vrouwen T-shirt V-hals rood € 15,00

78


De winnende nummers zijn:

CRC-919 HRL-511 002-AQA CKD-529 ELP-256 Zie je je nummerplaat staan, neem dan contact op met Guy Bosmans (tel. 015 22 56 72 of [email protected]). Je wilt graag meedoen? Schaf dan vlug een NELOS-zelfklever aan in de boetiek voor slechts € 1,00 en kleef die goed zichtbaar op je voertuig. Misschien ben je volgende keer bij de gelukkigen. 

NELOS-Boetiek Algemeen verantwoordelijke Guy BOSMANS Abeelstraat 9 - 2221 Booischot Tel. 015 22 56 72 [email protected] Rekening boetiek: KB 401-6513621-89

Regionale verantwoordelijken ANTWERPEN: NELOS Duikershuis Brusselsesteenweg 313-315 - 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58 [email protected] (afhalingen na telefonische afspraak) BRABANT: Tiny HEREMANS Janseniusstraat 41 - 3000 Leuven Tel. 016 22 56 98 [email protected] (afhalingen na telefonische afspraak)

BEFOS OOST-VLAANDEREN: Mark BULTE Hendrik Consciencelaan 6 9950 Waarschoot Tel. 09 377 37 97 [email protected] (afhalingen na telefonische afspraak) WEST-VLAANDEREN: Isabel NEYRINCK Odiel Spruyttestraat 22 - 8870 Izegem Gsm 0478 97 32 69 (na 19.30 u) [email protected] LIMBURG Voor de regio Limburg is er op dit moment geen verantwoordelijke. Voor bestellingen en afhalingen: Duikershuis NELOS. [email protected]

Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport S t vzw Voorzitter: Jean RONDIA Groeselenbergstraat 37 - 1180 Brussel 02 374 85 40 - [email protected] Mede-voorzitter: Willy VAN DER PLAS Boekenberglei 185 - 2100 Deurne (A’pen) 03 366 18 22 - [email protected]

Bestuursleden: Fabienne DESCAMPS Route d’Obourg 73 - 7000 Mons 065 84 65 22 - [email protected] Jean-Robert DELOBBE Avenue Napoléon 20 - 1420 Braine-l’Alleud 02 384 86 56 - [email protected] Vincent LEROY Kievitlaan 214 - 1800 Vilvoorde 02 465 75 21 - [email protected] John REMUE H. Hooverplein 13 - 3000 Leuven 016 23 49 00 - [email protected] Ronny DEMEERSMAN Gsm 0475 70 19 76 - [email protected]

Trui en witte T-shirt € 30,00

€ 10,00

Guy BOSMANS Abeelstraat 9 - 2221 Booischot 015 22 56 72 - [email protected]

Secretariaat: Luce DE SMET Jules Broerenstraat 38 - 1070 Anderlecht tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58

LIFRAS

Ligue Francophone de Recherches et d’Activités ité S Sous-Marines M i asbl Président: Jean RONDIA Groeselenbergstraat 37 - 1180 Brussel 02 374 85 40 - [email protected]

NELOS-vest zwart € 80,00

Vice-président: Jean MOINY Rue Marexhe 23 a - 4530 Villers Le Boullet 085 21 36 28 - [email protected]

Trésorier: Jean-Robert DELOBBE Avenue Napoléon 20 - 1420 Braine-l’Alleud 02 384 86 56 - [email protected] Administrateurs: Albert BASTIN Rue André Renard 25 - 4020 Montegnée 071 43 54 91 - [email protected] Fabienne DESCAMPS Route d’Obourg 73 - 7000 Mons 065 84 65 22 - [email protected] Robert HENRY Av. Doct. Terwagne 46 - 1310 La Hulpe 02 653 95 71 - [email protected] Marc HIERNAUX Rue des Alliés - 1190 Forest 0477 22 78 96 - [email protected] Vincent LEROY Kievitlaan 214 - 1800 Vilvoorde 02 465 75 21 - [email protected]

Betalingen Boetiek: Vanaf heden moet er contant betaald worden voor je jouw bestelling ontvangt. Ook voor verzendingen moet de betaling op voorhand gebeuren. Meer info NELOS-info nr. 127 pagina 2.

Marc LYCOPS Rue Puccini 104 - 1070 Anderlecht 02 523 60 57 - [email protected] Maria del Pilar RUIZ LOPEZ Rue G.Stocq 18 - 1050 Ixelles 02 649 57 95 - [email protected]

Secretariaat: Katia VAN DE VEEGAETE Muriel VAN BLOMMEN Jules Broerenstraat 38 - 1070 Brussel tel. 02 521 70 21 - fax 02 522 30 72


79

Webdiving

90-9-1 Nee, geen nieuw noodnummer à la ‘nine-eleven’, maar de 1% regel van het internet. Deze regel zegt dat er meer mensen op het internet kijken dan er toe bijdragen. e volledige wetmatigheid wil dat voor iedere persoon die iets op het internet creëert, er 9 zijn die de informatie zullen aanpassen en er 90 zijn die het zullen bekijken. Natuurlijk kunnen deze verhoudingen wijzigen door bijvoorbeeld de verplichting om in te loggen, het soort site, … Toch vormt deze wetmatigheid een geruststelling. Zo weet je als webmaster dat er minstens 99 mensen je site zullen bezoeken. Of dit ook opgaat voor artikels in de Hippocampus weet ik niet. Wat ik wel weet, is dat er enkele redactieleden de noodzakelijke, kleine wijzigen aan mijn teksten zullen aanbrengen. Ik vraag me af waar die 90 lezers zitten?

D

Soms leidt het zoeken van een antwoord op een vraag tot verrassende ontdekkingen. Zo was ik op zoek naar een site over de toekomst van het duiken. Hoe zal onze sport er over pakweg 10 jaar uitzien? Veel vond ik daarover niet. Artikels over een ultramoderne helm, over rebreathers, … zaten in mijn net, maar het was niet echt een grote vangst. Afgaand op de naam en de inleiding zag de internetvis www.futurediving. com er veelbelovend uit.

Maar buiten een, weliswaar interessant, persoonlijk verhaal bevatte de site niet veel futuristisch nieuws. Nog een site met een persoonlijk verhaal is http://diving-watch.org. Even dacht ik dat het een site die ‘waakt’ over het duikgebeuren betrof, maar het was het resultaat

80


de jeugd. Enkele leuke ideeën geplukt voor het werken met onze jeugdduikers. Kijk maar eens op http://seagrant.wisc.edu/ madisonjason11/cool_science.html.

van een combinatie van drie passies: duiken, horloges en internet. Toch is het een kort bezoekje waard vanwege de foto’s uit de oude doos. En wie oud zegt, belandt al snel in de geschiedenis en in musea. Zo is dat ook op het internet. Ik botste dus op een virtuele toer in een echt museum over duiken: www.divingmuseum.org. Je hoeft geen vliegticket naar Florida te betalen om de oude duikspullen te bekijken. Gewoon de juiste camera aanklikken en rondkijken. Een leuke wandeling in de geschiedenis van onze sport.

En die geschiedenis is echt rijk. Ze geraakt dankzij de technologie de laatste 50 jaar in een stroomversnelling. Je vindt een heleboel artikels over dit onderwerp en er is zelfs één site die het in zijn URL opneemt: www.divinghistory.com. Met al dat water hebben de onderwerpen er niet veel stof verzameld.

Ik probeerde mijn zoeknet te vergroten door te vissen naar de toekomst met de combinatie ‘duiken’ en ‘experiment’. Ik botste hierdoor, achteraf niet echt verwonderlijk, op een leuke site met proefjes voor

Een Nederlandse variant vind je via www. encyclopedoe.nl. Klik door naar ‘Duiken’. En nu we toch bij leren aangekomen zijn, kan ik je een goede site voor het bijschaven van je basiskennis aanraden.

De site www.khanacademy.org is een verzameling van korte instructiefilmpjes (5 à 8 minuten) over tal van onderwerpen in de domeinen wiskunde, fysica, chemie, … Je vindt er natuurlijk onderwerpen die met duiken te maken hebben. Als je Engels begrijpt, dan is dit een ideale site om je duikwetenschappen bij te schaven. Want voor een goede en veilige duiktoekomst heb je kennis nodig.

Mocht je een goede duiksite kennen, wees dan niet verlegen om deze kennis te delen. Stuur me de URL door en ik deel ze met de rest van NELOS. E-postbus: patrick.van. [email protected].  PATRICK VAN HOESERLANDE

21=(3$571(56

NELOS REIS SERVICE

Uw reiskantoor met exclusieve voordelen

Rode Zee: duikcruise St. John’s & Abu Fendira Onder begeleiding van Ronny Margodt 3* I

23/07/2011 - 30/07/2011 Prijs per persoon: 1.425 EURO Luxe cruise in het mooiste duikgebied van de Rode Zee. St Johns reef in het zuiden van Egypte is een uitgestrekt koraalrifgebied dat grenst aan de Soedanese grens (Abu Fendira). Hier treffen we ongeschonden riffen en het gebied is ook de trefplaats voor vele pelagische vissoorten zoals haaien, tonijn,…. Inbegrepen: Inbegrepen: vluchten Thomas Cook, transfer, cruise in vol pension, kajuiten met privéprivé-badkamer en AC, min. 16 duiken, nitrox, dranken (niet alcoholisch), fooien, duikvergunning St Johns, 20kg extra bagage Minimum niveau: niveau: 2* Duiker - 50 duiken

Vraag onze uitgebreide infofolder:

%$5( 688172 0(7$/68% *5((1)25&( 0$5(6 6($& 2&($15(() ',9(6<67(0 68%*($5 8. ',&$3$& %5,*+7:(,*+7 6($/,)( 8(0,6 0&1(77 2&($1,& 75,'(17 :+,7(6

2SHQLQJVXUHQ 2SHQYDQXWRWXHQYDQXWRWX =DWHUGDJRSHQWRWX]RQHQPDDQGDJJHVORWHQ

VFKRZURRP

02/481.16.72 NELOS Reisservice Groepsreis 2011

Duikcruise Palau & verblijf op Carp Island Onder begeleiding van Ronny Margodt 3* I

+RIHLQGH9RVVHODDU%HOJLs 7HO (PDLO+FY%YED#3DQGRUD%H ZZZGXLNPDWHULDDOEH

17/11/2011 - 01/12/2011 Prijs per persoon: 4.440 EURO Ongetwijfeld de droomreis voor elke duiker! Palau werd op diverse duikbeurzen in de wereld als top n°1 duikbestemming in de wereld bekroond. NELOS Reisservice ontwikkelde zoals elk jaar deze 100% verzorgde reis. Niet minder dan 33 duiken zijn gepland en we verblijven op het beste cruisevaartuig en het prachtig ecologisch centrum van Palau: ‘Carp Island’. Om de tussenlandingen op de Filippijnen optimaal te benutten zijn ook daar begeleide uitstappen gepland. Inbegrepen: Inbegrepen: vluchten KLM & Continental Airlines, alle transfers, 8 dagen cruise met MV Big Blue Explorer in vol pension, 4 nachten verblijf Carp Island, min. 33 duiken, fooien, duikvergunningen Palau, 30kg bagage, één dag bezoek Manilla en vulkanen van Tagayata (Filippijnen), één overovernachting in het Manilla Dusit Thani Hotel, alle maaltijden, frisdranken, koffie & thee. Minimum niveau: niveau: 2* Duiker - 50 duiken

Vraag onze uitgebreide infofolder :

02/481.16.72 Altijd uiterst voordelig reizen met uw NELOS lidkaart! Alle Belgische Touroperators - Vliegtuigtickets - Groepsreizen Duikvakanties - Autoverhuur - Campings Vacansoleil Duikpakketten Egypte, Malta, Bonaire, Malediven, Thailand, …..

NELOS REIS SERVICE AFFINION INTERNATIONAL TRAVEL Lic. 7061 Alfons Gossetlaan 54

1702 Groot Bijgaarden

Promotie verkoop droogpakken vanaf €495 (zo lang de voorraad strekt)

Er is al een twee-delig nat pak, overal en vest, voor €194

Tel. 02/481.16.72 [email protected] www.nelos.be www.nelosrs.be http://nelosrs.affiniontravel.be/

Watersportcentrale Genk, België +32 89 30 38 89 Hippocampus maart/april 2011

81

Lopende agenda Zie ook: http://bit.ly/NELOS-agenda

April 2011

23 Herexamen theorie 2*I

05 Theorieles 2*I

24-25

9-16

Duikershuis

Wereldkampioenschap U19 & U23 Onderwaterhockey Dordrecht (Nederland) Meer info: www.agegroupuwh.tk

Onderwerp: Reglementering Locatie: Duikershuis - 20.00 u 10 Daguitstap Commissie Biologie Bezoek aan Nausicaa te Boulogne (Fr) Het bezoek start om 13.00 u stipt Transport: met eigen vervoer Info: Jean-Marie Reynaert [email protected] 10 Vinzwemmen: Open Belgisch Kampioenschap Binnenbad Locatie: Genk, stedelijk zwembad Verantwoordelijke: Free Duerinckx Info: www.vinzwemmen.be 10 Begeleiderscursus Begeleiders van duikers met een handicap Duikershuis NELOS 9.30 u tot 17.00 u Info en inschrijvingen: Jan Decrock [email protected]

Voordracht verhandeling 3*I Duikershuis 25 Infosessie kandidaat 2*I Huis van de Sport, Berchem Inschrijven: www.avos.be 27 Limiet inschrijving Zeestage 3*I en 2*I

13 Cursus theorie AI

05 Zeelandflitsen 2011

eerste les - info: www.avos.be Locatie: Huis van de Sport, Berchem 13 Cursus Specialisatie Onderwaterbiologie opleiding brevet Specialisatie Onderwaterbiologie Locatie: Duikershuis, Mechelen Info en inschrijving: Tiny Heremans [email protected] 15 Inleveren verhandeling 3*I 17 Afdaling van de Maas 2011 Vinzwemmen - 6 km Locatie: Maas, Maaseik Verantwoordelijke: Lantin Annemie [email protected] http://home.scarlet.be/afdalingvandemaas

Inschrijvingen 08.30 – 10.00 u in café Oktopussy, Wemeldinge, Nederland Info: www.onderwaterfotografie.be 05 Wereld Oceaandag 2011 Thema ‘Gezondheid’ Info: www.seafirstfoundation.org

04

08-12

09 10 11

28-29 Proevenweekend LIMOS La Platte Taille Info en inschrijven: Philippe Mertens [email protected] 29 Themaduik Commissie Biologie ‘Kleine Stelle’, Wemeldinge, 10.30 u Info: Jean-Marie Reynaert [email protected]

Juni 2011

Materiaal Duikershuis - 20.00 u 08 Examen theorie 2*I Duikershuis

MIMA 2011 Festival Open Fotosub International – L’Estartit Info: www.visitestartit.com 08 Wereld Oceanen Dag Lezingavond: de Zee van morgen Info: www.vliz.be/wereldoceanendag 12 32e North Sea Challenge Vinzwemmen – 12 km of 6 km Reddingsdienststation Cadzand - 09.00 u NSSA - Maurice Hinsenkamp [email protected] +31 117 392 419 15 Cursus onderwaterfotografie Niveau 2 Locatie: Roeselare Info & inschrijving: [email protected] 17 Proclamatie Zeelandflitsen Cultureel Centrum De Dijk, Blankenbergsesteenweg 221, 8000 Brugge Aanvang: 20.00 u Inkom € 3,00 (op vertoon van hun CMASkaart betalen NELOS-leden € 2,00)

11 Bijscholing Duiker-Redder

18-19

Zwembad Wezenberg, Antwerpen Inschrijven: www.avos.be 15 Belgisch Kampioenschap vinzwemmen Lange afstand 4 km of 1 km Seneff e, kanaal Verantwoordelijke: Eric André Info: www.aquani-nivelles.be

Scubapro Days 2011 Locatie voor Vlaanderen en Nederland: Boschmolen Plas, Bosmolenweg, Panheel, Noord-Limburg, Nederland Info en inschrijven: www.scubapro.com 25 Verbroederingsduik AVOS Wemeldinge Parking Koen Van Dyck [email protected] Inschrijven: www.avos.be 26 Zeeuws Kampioenschap (ZK) onderwaterfotografie Info: www.aquashot.nl

27 Proefexamen theorie 2*I Locatie: Huis van de Sport, Berchem Inschrijven: www.avos.be

Mei 2011 03 Theorieles 2*I

15 LIMOS openwaterproevendag Zilvermeer Mol Info en inschrijven: Philippe Mertens [email protected] 15 Open Nederlands Kampioenschap (ONK) Onderwaterfotografie Info: www.aquashot.nl

18 Proefexamen AI Huis van de Sport, Berchem Inschrijven: www.avos.be

21-22 Dé Watersportdag Info: www.watersportdag.be Info: [email protected]

82


Juli 2011 03 Redding & Veiligheid Voor alle NELOS-kandidaten 2*I Organisatie: LIMOS La Platte Taille - 9.30 u Info en inschrijven: Philippe Mertens [email protected]

Augustus 2011 22-27 Wereldkampioenschap ELITE Onderwaterhockey Coimbra (Portugal) Info: www.uwhworldportugal2011.com 27 Bootduik Organisatie AVOS - Wemeldinge haven Inschrijven: www.avos.be

September 2011 03 Herexamen Duiker-Hulpverlener

04

11

18

18

18

25

Duikershuis – 8.30 u theorie 09.00 u praktijk D-Dive Day Open Water Weekend 3 en 4 september De Spuikom, Oostende-Bredene Info: [email protected] of [email protected] Opkuisactie Put van Ekeren Info: www.avos.be Limiet inschrijving 1*I/Initiator (Module 2) Reünieduik 3*I NELOS/LIFRAS Vodelée Doortocht Albertkanaal Vinzwemmen: 4 km – 1 km – 100 m Albertkanaal, Hasselt Verantwoordelijke: Karel Jordens Info: www.vinzwemmen.be Themaduik Commissie Biologie Gastspreker: Joop Stalenburg ‘De Stove’, Stavenisse – 13.00 uur Info: Jean-Marie Reynaert [email protected] Doortocht Lummen Vinzwemmen: 4,2 km – 2 km – 1 km Schulensmeer, Lummen – 13.00 u Jos Leemans – [email protected] Antwerpen Sport Antwerpse kaaien Didier Gonze 0495 58 66 40 Info: www.avos.be Oefenduik 2*I Organisatie AVOS Locatie: Wemeldinge, Klein Stelle Inschrijven: www.avos.be Pre-pre-Zeestage Organisatie AVOS en OVOS Bruinisse, Grevelingen Koen Van Dyck [email protected] John Maes [email protected] Inschrijven: www.avos.be

Opleiding nitrox, extended range & trimix Info via het menu ‘Sectie DuikTechnieken (SDT)’ op www.wiki.nelos.be Controleer even of het evenement inderdaad wel doorgaat. De zetduivel speelt ons meer dan eens parten! Weet je van interessante evenementen of organiseer je zelf een activiteit die in onze Lopende Agenda kan opgenomen worden, plaats de gegevens dan in de Lopende Agenda op de NELOS-wiki of bezorg ze aan: Ivo Madder – [email protected]

Go Hybrid

Duiveltje-doet-al*

Nu beschikbaar bij uw Green Force dealer:

Hybrid 1 Monostar P4H Foto: Els Van Den Borre - HugyCup 2010

Batterij: 1 x 18650 Li-ION (3.7V) Afmetingen: ø = 44mm - L = 175mm Gewicht (incl. batt./excl. lader): 245gr Verbruik/Lichtopbrengst: 4 Watt/260 lumen Kleurtemperatuur: 6.300 Kelvin Lichtbundel: 4°

* Zowel onder als boven water.

Tijdelijk met GRATIS 2de Li-ION batterij.

260 lumen

Deze set wordt geleverd met 1 (tijdens promo met 2) Li-ION batterij(en), een snellader en een opberghoesje.

cover_233.indd April 2011.indd 51

110 min

www.green-force.com

23-3-2011 11:49:21 2/03/2011 9:06:51

cover_233.indd 2

23-3-2011 11:49:07

de sepia Wat je misschien nog niet wist over

Recommend Documents