De rood bebaarde keizer sluipt naderbij Hans van Koningsbrugge
27 september 1940: tekening van driemogendheden verdrag: as Berlijn/Rome/Tokyo
Amazing Cultures
Mussolini verrast Hitler: ultimatum aan Griekenland 28 oktober 1940 • De Ochidag: het gedrag van de Griekse premier Metaxas • https://www.youtube.com/watch?v=uIt7VJjPn4Q • Vanaf 1’ 50’’
Metaxas
Italiaanse invasie van Griekenland
Het rampzalige bezoek van Molotov aan Berlijn: november 1940 • Molotov vertrekt 10 november uit Moskou met pistool op zak en een delegatie van 60 man, inclusief 16 geheim agenten; drie bedienden en een arts • Aankomst 11 november Anhalter Station; Internationale op dubbele snelheid gespeeld • Lunch op Schloss Bellevue: Ribbentrop: Rusland moet naar warm water havens zoeken; Molotov: over welke zee hebben we het? • Na Lunch onderhoud met Hitler; probeert te imponeren; Molotov stelde ongemakkelijke vragen over Finland, Roemenië en Bulgarije; Hitler over Iran en India
Molotov Berlijn II • Molotov krijgt telegram van Stalin; duidelijkheid scheppen over Bulgarije/Roemenië en Dardanellen; • Sfeer steeds stekeliger: ‘s avonds gesprek met Hess: hebben jullie een grondwet, een partijprogramma? • ‘s Middags 12 november’; 3 ongenietbare uren met Hitler(Hitler: geen koffie, geen wijn); Molotov blijft aandringen op antwoord en begint over de Duitse troepen in Finland/Roemenië; Hitler wordt boos; noemt het allemaal kleinigheden; als we het niet eens over kleinigheden eens worden, hoe dan over grote zaken? • ‘s avonds diner in Russische ambassade: onderbroken door Engels bombardement; • Molotov vertrok 13 november; Stalin; JE HEBT NIETS BEREIKT OM OVER OP TE SCHEPPEN MAAR HET GEEFT WEL EEN HELDER BEELD VAN HITLERS STEMMING OP HET MOMENT
Die Wochenschau november 1940 • https://www.youtube.com/watch?v=SrTrTPmKFhQ • Vanaf 5.11 • https://www.youtube.com/watch?v=SrTrTPmKFhQ • Vanaf 12.35
De gevolgen van het bezoek van Molotov • 4 december 1940 Hitler geeft bevel tot planning van operatie Barbarossa; te houden in mei 1941 • 10 dagen later: op 15 december maakten Stalins spionnen hem het plan bekend • Op 23 december belegt Stalin een bijeenkomst van de Generale Staf: grote verwarring; Stalin: we hebben geen fatsoenlijke stafchef; Koelik: de toekomst: door twee paarden getrokken kanonnen; felle discussie met Timosjenko; Zjoekov benoemd tot stafchef
Stalins spionage apparaat • • • • • •
- door legale agenten(diplomaten) - door illegale agenten - door zogenaamde residenties: -chauffeur, radioman, recrutering, koerier, codespecialist - vanaf jaren ‘20 ontwikkeling van netwerk in West-Europa - na 1933 nadruk op Nazi Duitsland; grote expansie na 1939: ook in België, UK, Zwitserland, Bulgarije, Nederland, Frankrijk • In juni 1941: 914 agenten(316 legaal); totaal 915; alleen bekend via codenamen • Vanaf herfst/winter 1940 toenemend aantal rapporten over opbouw Duitse troepen langs grens
Spionage apparaat/problemen • Verschillende data genoemd • Definitieve autorisatie van Barbarossa op 10 juni 1941, dus 12 dagen voor echte aanval • Stalin niet overtuigd van aanstaande oorlog ondanks overweldigende hoeveelheid bewijs; Stalin: ‘Britse provocatie’ • Daarom Militaire inlichtendienst niet goed uitgerust: • Te zwakke radio’s • Te ingewikkelde code’s • Duitse tegenmaatregelen: luisterauto’s
Prins Paul van Joegoslavië
De Joegoslavische strategie • Neutraal in 1939 • 25 maart 1941: Joegoslavië treedt toe tot drie mogendhedenpact op voorwaarde: • - niet leveren van militaire bijstand • - geen gebruik van Joegoslavisch territorium voor transito troepen • - Joegoslavië zal niet gevraagd worden om militaire bijstand
Opstand in Belgrado: koning Peter: Stalin probeert in troebel water te vissen(4 april)
De Duitse invasie van Joegoslavië
De bezetting van Joegoslavië
De heerser van Kroatie: Ante Pavlevic
Mussolini’s blunder vergt reparatie • https://www.youtube.com/watch?v=4WLi4EXU5QE • Vanaf 9.31 De Balkancampagne
Een Japanner bezoekt Moskou: Joshue Matsuoka: 14 april 1941
Wat geloofde Stalin? • Brief van Churchill(april 1941) aan Stalin/via ambassadeur Stafford Cripps: waarschuwt voor Duitse aanval-Stalin: Britse provocatie • Stalin gelooft dat Hitler een rationeel denker is die volgens doctrine van Bismarck handelt: geen twee frontenoorlog • Stalin wil Hitler niet provoceren: Ilja Ehrenburgs boek De val van Parijs door censuur getorpedeerd • Stalin laat meiparade doorgaan; plaatst zijn ambassadeur in Berlijn naast zich
Maar…. de toespraak van 5 mei dan? • Stalin spreekt hier voor 2.000 officieren en zinspeelt op Sovjetaanval op Duitsland • In Neurenberg getuigen Duitse officieren dat een Sovjetaanval aanstaande was; dus niet de algemene lezing dat Hitler verraderlijk had aangevallen; • Viktor Soevorov: the Icebreaker(1990);pseudoniem van Vladimir Rezoen: Stalin gokt op uitputting Gr./Br-Duitsland maar prepareert een aanval; Sovjetleger grootste van de wereld(cfr. 75% van Duits transport nog per paard); cfr Duitsland geen grondstoffen(alleen kolen)-alleen olie voor campagne van 3 of 4 maanden-geen winterolie of kleding • Russische troepen in aanvalspositie in 1941-vandaar grote nederlagen • Soevorov: als Hitler niet had aangevallen dan had het Sovjetleger geheel Europa onder de voet gelopen; Duitsland gaat oorlog in met 4000 tanks; dat was 6 maanden productie van één Sovjetfabriek in Charkov; cfr. Schaal van Sovjetparatroopers; meer dan 1 miljoen • Soevorovs grootste argument: de enorme Sovjet militaire opbouw kan alleen een invasie bedenken; bij veel Russische historici dit geaccepteerd-ook door Joachim Hofmann • Bewijs: lezing van 5 mei plus aanvalsplan van Zjoekov van 15 mei. Probleem: tekst 5 mei is niet gepubliceerd; plan beginnen met aanval op Roemeense olievelden; uiteindelijk doel: hamer/sikkel over gehele wereld
Aftellen naar Barbarossa • • • • • •
7 mei Von der Schulenburg ontbijt met Dekanozov-geeft hints 12 mei Stalin staat generaals toe grenzen te versterken; roept 500.000 reservisten op Duitse verkenningsvluchten gerapporteerd; geen reactie Stalin steeds verlamder; omgeving weet wel beter: Chroesjtsjov vertrekt naar Oekraïne 13 juni Timosjenko en Zjoekov vragen om mobilisatie: Stalin weigert 16 juni: spionage bericht uit hoofdkwartier Luftwaffe dat Duitsland op 22 juni aanvalt; Stalin gelooft het niet; • 18 juni Stalin nogmaals gewaarschuwd door Timosjenko en Zjoekov; er gebeurt niets • 20 juni Dekanozov waarschuwt Beria over komende inval; Beria gelooft het niet: pas in 1942; die avond vertrekken 25 Duitse schepen uit haven van Riga; Stalin ziet hier de ernst niet van in • 21 juni Van der Schulenburg ontboden op het Kremlin om te protesteren tegen Duitse verkenningsvluchten-bericht dat Duitse deserteur aanval had onthuld; bevel aan troepen: men moet zich onthouden van provocerende acties
